nauka o kosmosie

NAUKA O KOSMOSIE
KOSMICZNA WĘDRÓWKA
PODRÓŻ ASTRONAUTY PRZEZ UKŁAD SŁONECZNY
Don Thomas
Astronauta NASA
Zawsze chciałem polecieć w kosmos, już gdy miałem sześć lat.
Znajdowałem się na promie kosmicznym Columbia. Lot miał się rozpocząć
za parę minut. Nagle silniki rakietowe zaczęły ogromnie hałasować.
Prom Columbia wystartował. „Hurra” – krzyknąłem głośno. – „Lećmy!”.
To był początek mojej pierwszej wyprawy w kosmos.
Kilka minut później zapadła cisza. Silniki zgasły. Byłem bardzo
podekscytowany. Byłem w kosmosie. Co tutaj zobaczę?
Listopad 2012
Strona 1
Wschód i zachód słońca
Wyjrzałem przez okno. Widok był wspaniały. Przestrzeń kosmiczna była
bardzo ciemna. Zauważyłem coś w oddali. Było to koloru niebieskiego i
wyglądało jak błękitnawa, lśniąca mgła. To była atmosfera otaczająca
Ziemię.
Później ujrzałem mój pierwszy wschód słońca w kosmosie. Ziemia obraca
się wokół swojej osi i wykonuje jeden obrót co 24 godziny, a my każdego
dnia widzimy jeden wschód i jeden zachód słońca. Prom Columbia okrążał
naszą planetę co 90 minut. Kiedy byłem w kosmosie, widziałem 16
wschodów i zachodów jednego dnia.
Słońce – nasza gwiazda
Słońce jest najjaśniejszym obiektem na naszym niebie. Jest również
największym obiektem Układu Słonecznego. Ale nie jest ono największą
gwiazdą w kosmosie. Gwiazdy to duże świecące kule gorących gazów.
Gazy te są paliwem, którego używa gwiazda. Starcza go na miliardy lat.
Gwiazdy zamieniają gazy na energię. Widzimy ją i czujemy jako światło i
bardzo wysoką temperaturę. Przez teleskop możemy obserwować gorące
gazy i gwałtowne burze.
Jedna z nich wygląda jak ciemny punkt. Nazywamy go plamą na słońcu.
Jest ciemna, ponieważ nie jest tak gorąca jak pozostałe obszary słońca.
Czasem możemy obserwować plamy na słońcu. Czasami nie widzimy tam
żadnych burz.
Listopad 2012
Strona 2
Nasz system słoneczny
Energia słoneczna ogrzewa Ziemię oraz pozostałe planety. Planeta to duży
obiekt w przestrzeni kosmicznej. Podróżuje on wokół gwiazdy. W naszym
Układzie Słonecznym znajduje się 8 planet. Cztery z nich są małe i
zbudowane ze skał. Nazywamy je wewnętrznymi planetami.
Pozostałe cztery planety są duże i zbudowane głównie z gazu. Nazywamy
je planetami zewnętrznymi. Największą planetą gazową jest Jowisz.
Znajduje się na nim jedna z największych burz w Układzie Słonecznym –
Wielki Czerwony Punkt.
Gwiazdy
W kosmosie widziałem planety, Słońce oraz wiele gwiazd. Gwiazdy
obserwowane z Ziemi wydają się migotać. Dzieje się tak dlatego, iż gazy,
które tworzą atmosferę Ziemi, są zawsze w ruchu. Gwiazdy w przestrzeni
kosmicznej nie mrugają. Mają różne kolory. Dzięki temu możemy
dowiedzieć się, jaka jest ich temperatura. Chłodniejsze z nich mają kolor
czerwony. Cieplejsze są żółte. Gwiazdy niebieskie są gorące.
Narodziny gwiazdy
Jeżeli ktoś chce badać gwiazdy, to nie ma lepszego miejsca niż przestrzeń
kosmiczna. Teleskop Hubble’a wykonuje zdjęcia gwiazd. Na niektórych
Listopad 2012
Strona 3
zdjęciach znajdują się mgławice. Mgławice to chmury gazów i pyłu
znajdujące się w kosmosie. W niektórych z nich tworzą się gwiazdy.
Proces ten trwa miliony lat. Wszystko zaczyna się od grawitacji.
Grawitacja to siła, dzięki której obiekty przyciągają się wzajemnie.
Wszystko, co istnieje, podlega grawitacji. Gazy i pyły tworzące mgławice
przyciągają się wzajemnie właśnie dzięki niej. Wszystko, co znajduje się w
przestrzeni kosmicznej, jest przyciągane i tworzy kulę. Kiedy taka kula
stanie się bardzo gorąca, zaczyna świecić. Taka świecąca kula tworzy
gwiazdę/staje się gwiazdą/Z takiej świecącej kuli tworzy się gwiazda.
Jak umierają gwiazdy?
Wiele gwiazd żyje przez miliony, a nawet miliardy lat. Największe i
najgorętsze gwiazdy żyją najkrócej. Nasze Słońce jest w połowie swojego
życia.
Kiedy gwiazda zużyje swoje paliwo, kończy się jej życie. Niektóre z nich
umierają po cichu. Niektóre z nich/Inne eksplodują. Takie wybuchy są
określane przez naukowców jako supernowa.
Największe z gwiazd mogą utworzyć czarne dziury. Czarne dziury są
małych rozmiarów. Nie wiadomo, co się w nich dzieje. Mają niezwykle
silną grawitację. Nawet światło nie może wydostać się z ich pola
przyciągania.
Listopad 2012
Strona 4
Galaktyki
Grupa złożona z milionów gwiazd jest nazywana galaktyką. Nasz Układ
Słoneczny znajduje się w galaktyce nazwanej Drogą Mleczną. Teleskop
Hubble’a wykonał zdjęcia przepięknych galaktyk. Jedna z nich wygląda jak
mała żaba. Inna ma kształt podobny do kociego oka.
Przez okno promu Columbia widziałem na niebie wiele gwiazd. Jednej
nocy zobaczyłem dwie małe galaktyki niedaleko Drogi Mlecznej. Potem
ujrzałem jeszcze jeden wschód słońca.
W kosmosie widziałem wiele pięknych rzeczy. Były to gwiazdy, mgławice,
galaktyki. Lecz najpiękniejsza z nich jest planeta Ziemia – nasz dom.
Listopad 2012
Strona 5
Słowniczek
atmosphere – atmosfera
axis – oś
black hole – czarna dziura
dust – pył
engine – silnik
galaxy – galaktyka
gravity – grawitacja
horizon – horyzont
lift off – startować
nebula (l.mn. nebulae) – mgławica
planet – planeta
rotation – obrót
space – kosmos
space shuttle – prom kosmiczny
star – gwiazda
storm – burza
sunrise – wschód słońca
sunset – zachód słońca
telescope – teleskop
Listopad 2012
Strona 6