docw numerze - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
download 
Reklamacja Transkrypt
w numerze - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
W NUMERZE: WIEŚCI Z WOJEWÓDZTWA 4 Pomorska wieś coraz piękniejsza Z ŻYCIA POMORSKIEGO OŚRODKA DORADZTWA ROLNICZEGO 5 9 10 11 O nas: Działalność doradcza w powiecie sztumskim Lustracja pól i debata w powiecie kartuskim Pokaz pól doświadczalnych w SDOO w Karżniczce Dzień Pola w Lubaniu POMORSKA IZBA ROLNICZA 12 13 15 15 16 17 Pomorski Piknik Zbożowy 2012 W Meklemburgii i Brandenburgii Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Kartuskiego Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Puck Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Słupskiego Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Sztum Gdzie kupić kwalifikowany materiał siewny? str. 30 Przedstawiamy ofertę asortymentową niektórych podmiotów, które w obecnym sezonie będą prowadzić sprzedaż kwalifikowanego materiału siewnego zbóż ozimych. DLA WSI I REGIONU 18 20 22 24 25 Wsparcie dla rolników produkujących żywność wysokiej jakości Poznaliśmy laureatów konkursu AgroLiga 2011 Konkurs AgroLiga 2012 Warto przeczytać Aktualne informacje prawne dla rolnictwa ZARZĄDZANIE GOSPODARSTWEM ROLNYM 27 29 Sytuacja na rynkach podstawowych produktów rolno-żywnościowych Warto przeczytać NA POLACH I ŁĄKACH 30 30 33 34 35 36 38 Co z przechowywanym ziarnem? Gdzie kupić kwalifikowany materiał siewny? Międzynarodowa Wystawa Rolnicza AGRO SHOW 2012 Zapraszamy do podpisywania umów na świadczenie usług doradczych... Końcowe zabiegi ochrony roślin na plantacjach ziemniaka Przypominamy – wrzesień O ziemniakach w Słupi Wielkiej W CHLEWNI I OBORZE 39 41 45 Produkcja kiszonki z kukurydzy Kandydaci do medali Przypominamy - wrzesień W TROSCE O ŚRODOWISKO 46 Obszary szczególnie narażone w województwie pomorskim już są! Z WIZYTĄ U ROLNIKA 48 49 50 Z wizytą w Zdradzie Warto przeczytać Na szczycie Kilimandżaro DONIESIENIA 51 54 55 57 Rolnik na studiach Bezpieczne wakacje w gospodarstwie rolnym Śladami produktów turystycznych terenów wiejskich XVI Powiatowy Turniej KGW w powiecie tczewskim W DOMU I ZAGRODZIE 63 64 Co warto wiedzieć o piwoniach? Śliwkowe pyszności OFERTY Produkcja kiszonki z kukurydzy str. 39 W nowoczesnych systemach żywienia bydła kiszonka z kukurydzy jest podstawową paszą objętościową skarmianą przez cały rok. Jednak, aby kiszonka była paszą wartościową, smaczną, chętnie zjadaną przez zwierzęta, musimy przestrzegać pewnych podstawowych zasad przy jej produkcji. Obszary szczególnie narażone w województwie pomorskim już są! str. 46 Z dniem 29 czerwca 2012 r. jako OSN-y w woj. pomorskim zostały zatwierdzone niektóre obręby geodezyjne w powiatach: tczewskim, starogardzkim i sztumskim obejmujące łączną powierzchnię 383,2 km². ROZRYWKA DLA DOROSŁYCH I DLA DZIECI RAPORT Z RYNKU 3 Wieści z województwa Pomorska wieś coraz piękniejsza Pieniądze unijne płyną szerokim strumieniem do pomorskich wsi. W całym województwie, jak grzyby po deszczu, powstają nowe obiekty – świetlice wiejskie, domy kultury, boiska, place zabaw. T o efekt wdrażania Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013, który realizowany jest na Pomorzu od 2009 r. Jednym z działań, cieszących się największym zainteresowaniem, jest działanie pod nazwą „Odnowa i rozwój wsi”. O pieniądze mogą ubiegać się tu gminy, organizacje samorządowe mające status pożyt- ku publicznego, kościoły, a także organizacje pozarządowe. Na odnowę i rozwój 17 kwietnia br. zakończył się trzeci konkurs z zakresu „Odnowy i rozwoju wsi”, ogłoszony przez Zarząd Województwa Pomorskiego. Zainteresowanie konkursem było ogromne – do Urzędu Mar- szałkowskiego wpłynęło prawie 200 wniosków! Większość z nich – 161 aplikacji – dotyczy dofinansowania przedsięwzięć realizowanych przez gminy. Siedemnaście wniosków o wsparcie działań z zakresu odnawiania i konserwacji obiektów sakralnych złożyły kościoły. Osiem wniosków przedstawiły instytucje kultury, a trzy aplikacje złożyły organizacje pozarządowe. Łączna kwota dostępnych środków unijnych przeznaczonych na wsparcie tych operacji wynosi ok. 35,5 mln zł. – Tegoroczny nabór wniosków w ramach „Odnowy i rozwoju wsi” był rekordowy pod względem liczby złożonych aplikacji, bardzo nas to cieszy – przyznaje Justyna Durzyńska, Dyrektor Departamentu Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego. – Wiele gmin i instytucji przekonało się, że przez gąszcz unijnych przepisów można przebrnąć, a na terenie województwa niebawem pojawią się kolejne „odnowione” obiekty. Na usługi Kolejny nabór wniosków – dla działania „Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej” – zakończył się w maju. Po raz pierwszy w ramach tego działania gminy mogły aplikować o środki unijne z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na dofinansowanie projektów dotyczących budowy, remontu lub wyposażenia targowiska stałego. O wsparcie tego typu przedsięwzięć ubiega się 11 podmiotów. Wszystkie złożone wnioski zostaną najpierw ocenione pod względem formalnym i merytorycznym, a ostateczną decyzję o wyborze najpotrzebniejszych i najciekawszych projektów podejmie Zarząd Województwa Pomorskiego. Karolina Litka Budowa świetlico-remizy w Smętowie Granicznym, która została oddana do użytku w 2011 roku (fot. 1), a także remont dachu kościoła w Wielu (fot. 2) były dofinansowane z działania „Odnowa i rozwój wsi” 4 Przedruk z Magazynu Samorządu Województwa Pomorskiego „Pomorskie” nr 3 (93) maj - czerwiec 2012 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego O NAS W ramach cyklu prezentującego jednostki organizacyjne PODR w Gdańsku, przedstawiamy Biuro Powiatowe Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Sztumie. Działalność doradcza w powiecie sztumskim W Biurze Powiatowym Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Sztumie pracuje 6 doradców działających na terenie powiatu sztumskiego, w skład którego wchodzą miasto i gmina Sztum, miasto i gmina Dzierzgoń, gmina Stary Targ, gmina Stary Dzierzgoń i gmina Mikołajki Pomorskie. Siedziba władz powiatu mieści się w Sztumie. „Białej Góry” i „Rzeki Nogat”, zaś w części środkowej Obszar Chronionego Krajobrazu „Rzeki Dzierzgoń” i „Jeziora Dzierzgoń”. Na południowo-wschodnim krańcu powiatu rozpościera się północna część Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego. Powiat zajmuje 729,61 km2, co stanowi 4% powierzchni województwa pomorskiego. Liczba ludności powiatu wynosi 43.834 mieszkańców, czyli 2% ludności województwa. Gęstość zaludnienia wynosi 60 mieszkańców na 1 km2. Powiat sztumski położony jest we wschodniej części województwa pomorskiego. Sąsiaduje z powiatem malborskim, kwidzyńskim, tczewskim, jak również trzema powiatami województwa warmińsko-mazurskiego, tj. powiatem elbląskim, ostródzkim i iławskim. Wraz z powiatem malborskim, kwidzyńskim i nowodworskim tworzy tzw. grupę powiatów zawiślańskich województwa pomorskiego. Na obszarze powiatu, położonego na północnym krańcu Pojezierza Iławskiego, przeważa krajobraz pojezierny z bogatą szatą roślinną, urozmaiconą rzeźbą terenu oraz licznymi, drobnymi zbiornikami wodnymi. Atutem powiatu sztumskiego są ekologicznie nieskażone tereny, lasy obfitujące w zwierzynę łowną - dziki, sarny, jelenie, oraz jeziora wspaniale nadające się do uprawiania wędkarstwa oraz sportów wodnych. W zachodniej części powiatu rozpościerają się fragmenty obszaru Natura 2000, Obszarów Chronionego Krajobrazu Jezioro Białe koło Sztumu Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 W strukturze użytkowania terenu dominują użytki rolne oraz kompleksy leśne. W ramach ogólnej powierzchni 72961 ha, użytki rolne zajmują 52637 ha (72,14%), w tym grunty orne 44262 ha (84,09%), łąki 4303 ha (8,17%), pastwiska 3688 ha (7,01%), sady, ogrody i plantacje wieloletnie 384 ha (0,73%). Grunty nieużytkowane rolniczo zajmują 20324 ha (27,86%). Powiat sztumski cechuje się relatywnie dobrymi i średnimi warunkami glebowymi. W klasyfikacji gruntów ornych dominują klasy III a, III b, IV a, w użytkach zielonych klasy III i IV. Niewielki udział stanowią grunty klas I i II. Sprzyja to prowadzeniu produkcji roślinnej na wysokim poziomie technologicznym i uzyskiwaniu plonów, gwarantujących dobre efekty ekonomiczne gospodarstw rolnych. Na terenach o stosunkowo niskich klasach bonitacyjnych obserwuje się zainteresowanie rolników produkcją ekologiczną. W chwili obecnej kilka gospodarstw zajmuje się tym tematem i ma zamiar uzyskać status gospodarstwa ekologicznego. W strukturze zasiewów dominują zboża (75,90%), rzepak (11,10%) oraz buraki cukrowe (2,40%) i kuku- 5 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego rydza (3,70%). Pozostałe uprawy zajmują powierzchnię 6,90% gruntów ornych. Średni plon pszenicy ozimej wyniósł w 2011 roku 5 t/ha, rzepaku 2,2 t/ha, buraków cukrowych 52 t/ha i zielonki z kukurydzy 50 t/ha. W produkcji zwierzęcej dominuje chów bydła mlecznego (6823 krów) i mięsnego oraz trzody chlewnej (6568 macior). W gospodarstwach z bydłem mlecznym obserwuje się duże zainteresowanie rolników budową nowych obór i modernizacją starych budynków, w celu zapewnienia warunków dobrostanu zwierząt i ochrony środowiska. W gospodarstwach trzodowych, w budynkach inwentarskich, usprawniana jest obsługa zwierząt poprzez montaż autokarmników, poideł, a także dostosowuje się je do tuczu na głębokiej ściółce. Na terenie powiatu działalność rolniczą prowadzi ok. 1 400 podmiotów. Przeciętna wielkość gospodarstwa rolnego wynosi ok. 38 ha. Powiat sztumski należy do czołówki powiatów w kraju pod względem średniej powierzchni gruntów rolnych przypadających na gospodarstwo. W terenie obserwuje się zjawisko „głodu ziemi”. Każdym potencjalnym areałem do sprzedaży interesuje się wielu rolników. Ceny ziemi przewyższają średnie ceny wojewódzkie wg GUS. Zauważalna jest też działalność rolników zmierzająca do modernizacji gospodarstw, wyposażenia ich w maszyny i urządzenia poprawiające wydajność i podnoszące jakość wytwarzanych produktów. Na terenie powiatu sztumskiego funkcjonuje sześć grup producentów rolnych. Są to: Nazwa grupy Przedmiot współpracy Adres Grupa Producentów ziarno zbóż Rolnych „Stążki” i nasiona roślin Sp. z o.o. oleistych Stążki, 82-433 Mikołajki Pomorskie „Skimrol” Sp. z o.o. ziarno zbóż i nasiona roślin oleistych Pierzchowice 16, 82-433 Mikołajki Pomorskie „Hektar” Sp. z o.o. ziarno zbóż i nasiona roślin oleistych Szpitalna Wieś 7, 82-400 Sztum Grupa Producentów ziarno zbóż Rolnych „Gronajny” i nasiona roślin Sp. z o.o. oleistych Niski stopień uprzemysłowienia i czyste powietrze sprzyja rozwojowi gospodarstw agroturystycznych w powiecie. Przykładem takiej działalności na terenie gminy Stary Dzierzgoń jest, między innymi, gospodarstwo agroturystyczne Anny Duni położone w malowniczej miejscowości Przezmark. Gospodarstwo agroturystyczne Anny Duni w Przezmarku W gminie Stary Targ zapraszamy do wsi Bukowo, gdzie dobra kuchnia, konie, zadbane gospodarstwo, miła atmosfera przyciągają agroturystów do gospodarstwa Krystyny Sztuckiej. Specjalność kuchni to: pieczona kaczka z jabłkami, czernina z kluskami ziemniaczanymi, pierogi z kapustą i grzybami, sernik pieczony z własnego twarogu. W kuchni wykorzystuje się nabiał z własnej produkcji: masło, twarożek, śmietankę itp. Gospodarstwo położone jest na bardzo malowniczym terenie. Tu każdy znajdzie ciszę i odpoczynek. Gronajny 36, 82-400 Sztum Spółdzielnia świnie żywe: Gronajny 36, Producentów Trzody prosięta, warchlaki; 82-400 Sztum „Powiśle i Żuławy” mięso wieprzowe: świeże, chłodzone, mrożone „Jasna” Sp. z o.o. ziarno zbóż i nasiona roślin oleistych Jasna 82-440 Dzierzgoń Grupy producenckie przez 5 lat korzystają z dofinansowania ze środków unijnych na ich funkcjonowanie w wysokości 5, 5, 4, 3, 2% obrotu rocznego. Rolnicy z terenu powiatu sztumskiego uczestniczą również w tworzeniu i rozwijaniu sieci Dziedzictwa Kulinarnego oraz Listy Produktów Tradycyjnych. 6 Gospodarstwo agroturystyczne Krystyny Sztuckiej w Bukowie 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Łatwa komunikacja oraz położenie w samym centrum terenu, na którym zachowała się duża liczba zamków gotyckich, tworzy ze Sztumu dobrą bazę wypadową. Okolica posiada wiele walorów turystycznych np. śluzę w Białej Górze. Piękne lasy, pełne oczek wodnych i dzikich ostępów czy rezerwatów przyrody, to znakomite tereny zarówno na spacery, grzybobrania czy wycieczki rowerowe. W Gospodarstwie Agroturystycznym „Pałac” w Barlewicach koło Sztumu można zjeść posiłki wytwarzane na bazie lokalnych produktów np. kurczaka w białym sosie po sztumsku. Jest to miejsce często odwiedzane przez artystów. Są tu organizowane wystawy artystów z Polski oraz zagranicy oraz plenery malarskie. Gospodarstwo Agroturystyczne „Pałac” w Barlewicach Dbając o czyste środowisko na terenie gminy i spełnienie warunków dostosowawczych do wymogów UE, doradztwo rolnicze propaguje zasady wzajemnej zgodności. W ramach tego działania przeszkolonych zostało ponad 300 rolników z naszego powiatu. Takie szkolenia teoretyczne i praktyczne odbyły się między innymi w gospodarstwie Pana Jana Szymborskiego w Zakrętach i Pana Zenona Gomoliszka we wsi Tabory oraz w gospodarstwie Stanisława Grzegorzewskiego w Jurkowicach. Praktyczne szkolenie rolników z gminy Stary Dzierzgoń w gospodarstwie Jana Szymborskiego w Zakrętach Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 Praktyczne szkolenie rolników z wymogów wzajemnej zgodności (cross compliance) w gospodarstwie Zenona Gomoliszka w Taborach Wizyta rolników w gospodarstwie Stanisława Grzegorzewskiego w Jurkowicach Część rolników skorzystała z funduszy unijnych na modernizację gospodarstw, wybudowali zbiorniki na gnojówkę i gnojowicę oraz płyty obornikowe. W 2012 roku, na terenie powiatu sztumskiego, kwidzyńskiego i malborskiego, KRUS - przy współpracy z Państwową Inspekcją Pracy w Malborku i BP ODR w Sztumie - zorganizował X Ogólnokrajowy Konkurs „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne”. W konkursie wzięło udział 9 gospodarstw - po 3 gospodarstwa z każdego powiatu. Pierwsze miejsce w tym konkursie zdobył rolnik z powiatu sztumskiego - Jarosław Stawny z Lubochowa, a Zygmunt Danielewski ze Starego Targu zajął czwarte miejsce. Gospodarstwo Jarosława Stawnego z Lubochowa 7 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Podstawowym zadaniem doradztwa rolniczego jest szkolenie, informowanie oraz podnoszenie kwalifikacji rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich, między innymi w zakresie: nowoczesnych metod agrotechnicznych i hodowli zwierząt, rozwiązywania problemów technologicznych i organizacyjno-ekonomicznych, rachunkowości w gospodarstwach rolnych, rolnictwa ekologicznego, programów rolno-środowiskowych i ochrony środowiska, zarządzania gospodarstwem rolnym, w tym modernizacji, przy wsparciu kredytami preferencyjnymi i środkami z funduszy strukturalnych UE. Te zagadnienia omawiane są na szkoleniach organizowanych w okresie jesienno-zimowym, w których rolnicy biorą liczny udział. GOK Mikołajki Pomorskie szkolenie rolnicze z udziałem Starosty Wojciecha Cymerysa i Wójta Kazimierza Kuleckiego KGW z Bągartu zrzesza największą liczbę mieszkańców sołectwa. Aktywną działalność koła uwieczniło pozyskanie środków unijnych na modernizację świetlicy i placu zabaw. KGW Czernin kultywuje i podtrzymuje tradycje i zwyczaje regionu. Członkinie koła posiadają własnoręcznie uszyte stroje ludowe, zbierają i śpiewają pieśni ludowe, gotują i pieką tradycyjne potrawy. Biorą aktywny udział w imprezach promujących region oraz w konkursach. W ramach współpracy PODR z krajami Europy Wschodniej, panie wielokrotnie prezentowały tradycje ludności powiatu sztumskiego. Wizyta grupy ze Wschodu w KGW Czernin Wyjazd szkoleniowy nt. odnawialnych źródeł energii do zakładu „Widok Energia” w Koniecwałdzie Przewodnicząca KGW Lubochowo odsłania tablicę upamiętniającą 700 lat Lubochowa Olimpiada BHP i Młodych Producentów Rolnych w Sztumie BP ODR w Sztumie współpracuje także z aktywnymi kołami gospodyń wiejskich. 8 Zebranie mieszkańców i członkiń KGW w odnowionej, ze środków unijnych, świetlicy 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Wszystkich rolników zapraszamy do współpracy i korzystania z usług doradczych BP ODR w Sztumie. Pracownicy BP ODR w Sztumie: mgr inż. Grażyna Pawłowska doradca rolny, specjalista ds. rachunkowości rolnej FADN mgr inż. Zdzisława Kosek-Mukeev kierownik BP ODR w Sztumie doradca rolny i rolnośrodowiskowy, specjalista ds. rachunkowości rolnej FADN tel. kom. 693 970 004 e-mail: [email protected] tel. kom. 607 427 250 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] inż. Wojciech Sołdaczuk doradca rolny Krzysztof Bobowski doradca tel. kom. 609 920 051 e-mail: [email protected] tel. kom. 797 010 603 e-mail: [email protected] mgr inż. Kazimierz Wieżel doradca rolny specjalista ds. rachunkowości rolnej FADN inż. Zbigniew Kitliński doradca rolny, specjalista ds. rachunkowości rolnej FADN tel. kom. 607 923 222 e-mail: [email protected] tel. kom. 609 920 055 e-mail: [email protected] Opracowała Zdzisława Kosek-Mukeev Lustracja pól i debata w powiecie kartuskim P oczątek lipca sprzyja lustracjom pól. W tym okresie przed zbiorami wyraźnie widać efekty pracy wielu ludzi - począwszy od genetyka, chemika aż do rolnika. Jedna z takich lustracji odbyła się 12 lipca br., w gminie Chmielno, pow. kartuski. Poprzedziła ona coroczną debatę poświęconą sprawom rolnictwa. Jej uczestnicy zapoznali się ze stanem uprawy kukurydzy w gospodarstwie Państwa Barbary i Huberta Lewnów w Łączyńskiej Hucie. W trakcie spotkania przedstawiciel firmy KWS Polska Sp. z o.o. Pan Jarosław Kulczyński przedstawił i scharakteryzował dziesięć odmian kukurydzy uprawianych w gospodarstwie. Stwierdził, że do uprawy na tym terenie najlepiej nadaje się odmiana Ambrosini, która bardzo dobrze zniosła różne tegoroczne anomalie pogodowe, a jednocześnie ma niewielkie wymagania glebowe. W trakcie lustracji poruszono również temat nawożenia kukurydzy oraz omówiono wyniki zastosowania użyźniacza glebowego UGmax na plantacji, działanie którego można było dostrzec gołym okiem. Po części polowej, w pensjonacie turystycznym „Wichrowe Wzgórze” u Pani Marii Kostuch rozpoczęła się debata, której współorganizatorami było Biuro Powiatowe ODR i Starostwo Powiatowe w Kartuzach. Była to trzecia debata zorganizowana w powiecie kartuskim. Tematem przewodnim były działania podejmowane na Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 rzecz rozwoju społeczności powiatu w sferze ochrony środowiska. Na ten temat mówili: Pani Regina Kleina Kierownik Biura Powiatowego ODR w Kartuzach, Pan Marcin Węsiora - Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w Kartuzach oraz Pan Piotr Wicki - Prezes Powiatowej Izby Rolniczej w Kartuzach. W trakcie debaty Pani Ewelina Lila - Dyrektor Biura LGR Kaszuby przedstawiła również możliwości uzyskania dofinansowania w ramach Lokalnej Grupy Rybackiej „Kaszuby”. Dużym zainteresowaniem cieszył się temat pomp ciepła, wiatraków dla gospodarstw rolnych, ogniw fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych. Firma F.B. Sikora Energy przygotowała wystawę powyższych urządzeń. Regina Kleina 9 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Pokaz pól doświadczalnych w SDOO w Karżniczce W dniu 26 czerwca br. PODR w Gdańsku, Oddział w Strzelinie zorganizował pokaz szkoleniowy pod nazwą „Lustracja pól doświadczalnych w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Karżniczce”. Pomimo niesprzyjających warunków pogodowych, na nasz pokaz licznie przybyli zainteresowani rolnicy i doradcy. Podobnie jak w latach ubiegłych, wszyscy zgromadzili się w „starej stodole”, w miejscu, gdzie zwykle odbywają się prelekcje. Tu Pan Jan Rozenek - Kierownik Zespołu Specjalistów Branżowych PODR, Oddział w Strzelinie, przywitał zgromadzonych gości i zaprosił do udziału w lustracji pól doświadczalnych oraz skorzystania z szerokiej wiedzy pracowników Stacji. Następnie kierownik Działu Badawczo-Doświadczalnego Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian Pan Jarosław Kapiszka przedstawił zakres prowadzonej działalności. Opowiadał m.in. o prowadzonych doświadczeniach i ich metodyce. Zwrócił uwagę na to, że doświadczenia i badania są źródłem ważnych informacji o odmianach, głównie o ich odporności na choroby i szkodniki, wysokości i stabilności plonowania oraz jakości plonu. Zachęcał rolników do korzystania z wyników badań porejestrowych doświadczeń odmianowych. Do- 10 dał również, że Stacja zajmuje się jedynie działalnością badawczą, a nie handlową. Następnie oprowadzał zgromadzonych uczestników spotkania po poletkach doświadczalnych, na których prowadzone są badania, z takimi gatunkami roślin uprawnych, jak: zboża ozime i jare, rzepak, ziemniaki i rośliny strączkowe. Udzielał wyczerpujących odpowiedzi na liczne pytania rolników dotyczące zarówno odmian roślin uprawnych, stanowisk, jakie zajmowały dane rośliny, jak również przedplonu, nawożenia, ochrony i pielęgnacji, terminowości siewu, odporności na choroby itd. Po wykładzie i prezentacji pól, rolnicy bardzo chętnie skorzystali z przygotowanego poczęstunku. Spotkanie w Karżniczce, pomimo mało sprzyjających warunków pogodowych, było udane, o czym świadczyła frekwencja i zainteresowanie rolników prezentowanymi tematami, a także gorąca dyskusja. Katarzyna Łyskawa 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Dzień Pola w Lubaniu J ak co roku, w dniu 29 czerwca, w Lubaniu, odbył się Dzień Pola. Na program imprezy składały się prezentacje pól wdrożeniowo-upowszechnieniowych (zboża, rośliny strączkowe, ziemniaki). Pierwszy raz od wielu lat można było zwiedzać poletka z rzepakiem ozimym uprawianym na glebach lekkich. Podczas imprezy rolnicy mogli zaopatrzyć się również w potrzebne środki do produkcji rolnej, wysłuchać prelekcji Krzysztofa Kozdemby na temat możliwości uprawy rzepaku na glebach lekkich, a także zapoznać się z wynikami Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego. Dużym zainteresowaniem cieszyło się podsumowanie prac zespołu ds. Porejstrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego. Jednym z celów prowadzenia tego typu doświadczeń jest utworzenie listy zalecanych odmian (LZO) najbardziej nadających się do uprawy w rejonie województwa pomorskiego. LZO jest tworzona corocznie dla zbóż ozimych i jarych, rzepaku, ziemniaków, a od roku 2011 także dla grochu. Listę tych odmian ustala się na podstawie doświadczeń prowadzonych na polach w Lubaniu, Wyczechach, Karżniczce i Radostowie. W tym roku prezentację polową rozpoczęto od doświadczeń ze zbożami jarymi: pszenżytem (7 odmian), jęczmieniem (13 odmian) i owsem (12 odmian). U wszystkich przedstawianych odmian uczestnicy mogli zaobserwować spustoszenie, jakie poczyniła w uprawie wiosenna susza. Doświadczenia te omówiła Pani Mirosława Domańska ze SDOO w Radostowie. Przedstawiła metodykę prowadzenia badań (PDOiR) i radziła, jak wybrać najlepszą odmianę do uprawy na własnym polu. Tomasz Trzmielewski z firmy DuPont skupił się natomiast na ochronie zasiewów przed chwastami, chorobami i szkodnikami. Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 Następnie dr Stanisław Stawiński zaprezentował poletka z roślinami strączkowymi Hodowli Roślin Smolice Sp. z o.o., tj. grochem (4 odmiany), łubinem żółtym (2 odmiany), łubinem wąskolistnym (4 odmiany), a także mieszanką łubinu wąskolistnego z pszenżytem jarym, jęczmienia jarego z grochem i łubinu żółtego z wąskolistnym. Prowadzący przedstawił możliwości ochrony plantacji przed chwastami, chorobami i szkodnikami, a także udzielił cennych porad, jak dobrać właściwą odmianę na swoje stanowisko i jak uniknąć popełnianych błędów podczas uprawy (fot. 1). Kolejnym etapem pokazu były zboża ozime, w tym: jęczmień (14 odmian), pszenżyto (20 odmian), a także żyto (18 odmian). Tu także zainteresowaniem cieszyły się odmiany zalecane do uprawy w rejonie Pomorza. Rolnicy mogli porównać m.in. jak prezentowane odmiany przezimowały i na tej podstawie oraz LZO wybrać odmianę najlepszą dla swojego gospodarstwa. Warto dodać, że w bloku zbóż ozimych wyjątkowo prezentował się jęczmień, który bardzo dobrze zniósł warunki zimowe. Doświadczenia ze zbożami ozimymi omówił specjalista PODR - Krzysztof Kozdemba (fot. 2). Po poletkach zbożowych zaprezentowana została kolekcja 6 odmian ziemniaków z PMHZ Strzekęcin, którą przedstawił Pan Marek Musielak. Omówił on wady i zalety ziemniaków ze Strzekęcina. Następnie uczestnicy mogli zobaczyć kolekcję 51 odmian tego gatunku uprawianych w ramach PDOiR, w tym: 8 bardzo wczesnych, 10 wczesnych, 17 średnio wczesnych, 5 średnio późnych i późnych i 11 skrobiowych. Podczas prezentacji ziemniaków dużo uwagi poświęcono nowym odmianom, a także zalecanym do uprawy na terenie województwa pomorskiego. Zostały także omówione podstawowe choroby, z jakimi mają do czynienia rolnicy na własnych polach. Tę 1. 2. 3. część omówił specjalista Grzegorz Manowski (fot. 3). Na zakończenie najbardziej wytrwali udali się na pola z rzepakiem ozimym, gdzie mogli zobaczyć kolekcję dziewięciu odmian uprawianych na glebach lekkich i przy okazji podjąć decyzję, czy warto go siać na takim stanowisku, stosować dobry płodozmian, który wpłynie na poprawę struktury gleby, czy uprawiać zboża w monokulturze, co powoduje spadek plonów i degradację gleby. Grzegorz Manowski 11 Pomorska Izba Rolnicza Pomorski Piknik Zbożowy 2012 W dniu 8 lipca br., w „Żuławskim Dworze”, w miejscowości Grabiny Zameczek, gmina Suchy Dąb odbył się Pomorski Piknik Zbożowy 2012, którego organizatorem była Krajowa Rada Izb Rolniczych, przy ścisłej współpracy z Pomorską Izbą Rolniczą (z Funduszu Promocji Zbóż i Przetworów Zbożowych). Otwarcia Pikniku dokonali Wiceministrowie Rolnictwa: Pan Kazimierz Plocke i Pan Bogdan Dombrowski oraz Prezes Pomorskiej Izby Rolniczej, Pan Zenon Bistram. Na imprezę licznie przybyły koła gospodyń wiejskich oraz piekarnie, które zaprezentowały produkty zbożowe, m.in. chleby, ciasta, pierogi, sękacze, kołacze, różnego rodzaju kasze oraz wiele innych przetworów. Podczas Pikniku przeprowadzono mnóstwo konkursów, gier, pokazów i zabaw dla dzieci oraz dorosłych, obfitujących we wspaniałe nagrody i upominki. Podczas imprezy rozdawane były też ulotki i materiały promujące produkty oraz potrawy zbożowe. Renata Wiczling 12 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Pomorska Izba Rolnicza SPRAWOZDANIE Z WYJAZDU STUDYJNEGO DO NIEMIEC W Meklemburgii i Brandenburgii W dniach 16 - 21 lipca br. Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa Pomorskiego, we współpracy z Pomorską Izbą Rolniczą, zorganizował wyjazd studyjny do Niemiec dla rolników z terenu województwa pomorskiego oraz przedstawicieli instytucji działających na rzecz rolnictwa. C elem wyjazdu było przede wszystkim zaznajomienie uczestników z formami działalności rolniczej prowadzonej w odwiedzanych landach, zapoznanie się z technologią produkcji ekoenergii, poznanie nowych technologii upraw polowych oraz wymiana wiedzy i doświadczeń zawodowych dotyczących możliwości rozwoju oraz wdrożenia zagadnień produkcji biogazu i jego energetycznego wykorzystania w warunkach polskich. Wyjazd skierowany był do rolników z województwa pomorskiego zaangażowanych w rozwój obszarów wiejskich, przedstawicieli Pomorskiej Izby Rolniczej oraz partnerów Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich. Przy wyborze miejsca planowanego wyjazdu wzięto pod uwagę fakt, że Niemcy są wiodącym producentem rolnym w Unii Europejskiej i według statystyk, zajmują drugie miejsce, jako największy producent produktów rolnych. Ponadto są jednym z liderów, jeśli chodzi o produkcję biogazu w Europie i zastosowanie nowoczesnych technologii w rolnictwie. Wizyta była okazją do zapoznania się z niemieckimi doświadczeniami w dziedzinie odnawialnych źródeł energii. W trakcie kilkudniowego pobytu w Meklemburgii uczestnicy wizyty studyjnej zwiedzili gospodarstwo rolne w Suderholz, w którym znajduje się nowoczesna obora wraz halą udojową. Produkcja rolna oparta jest tam na uprawie zbóż oraz chowie i hodowli krów mlecznych. Gospodarstwo posiada również własną biogazownię. Biogaz wykorzystywany jest przede wszystkim na cele własne (energia elektryczna oraz cieplna). Natomiast podczas pobytu w gospodarstwie w Benitz, uczestnicy mieli okazję zapoznać się z nowoczesnymi metodami produkcji jałówek oraz z funkcjonowaniem biogazowni rolniczej o wielkości 1 MW. Właściciele gospodarstwa zwrócili uwagę na rosnące znaczenie biogazu agrarnego oraz możliwości jego zastosowania. Omówili również zasady wytwarzania biogazu, substraty do jego produkcji oraz zasady działania biogazowni (proces suchy oraz mokry). Rolnicy z Pomorskiego zapoznali się też z systemem opodatkowania rolników podczas spotkania z przedstawicielami Ministerstwa Finansów Landu Meklemburgii, zwiedzili muzeum rolnictwa oraz Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 w kolejnym gospodarstwie rolnym zobaczyli najnowocześniejsze metody udoju krów oraz biogazownię rolniczą funkcjonującą na bazie odpadów z tegoż gospodarstwa. Ostatnim punktem wizyty w Niemczech było zwiedzanie nowoczesnego gospodarstwa rolnego w Schasmachtenhagen, w którym znajduje się nowoczesna instalacja fotowoltaiczna oraz biogazownia i ferma wiatrowa. Instalacje te zasilają w energię cieplną i elektryczną całe gospodarstwo rolne oraz kilka sąsiednich. 13 Pomorska Izba Rolnicza Udział w wizycie studyjnej umożliwił uczestnikom pogłębienie wiedzy dotyczącej polityki rozwoju obszarów wiejskich, wymianę doświadczeń oraz zachęcił do zastosowania nowoczesnych rozwiązań technologicznych w zakresie wykorzystania energii odnawialnej we własnych gospodarstwach. Wizyta w Niemczech potwierdziła, że warto zadbać o transfer dobrych praktyk z tego kraju, z dziedzin odnawialnych źródeł energii, do województwa pomorskiego zarówno ze względu na ochronę środowiska, jak i ze względów finansowych. Bezpośrednie korzyści dla rolnictwa i obszarów wiejskich wynikające z rozwoju biogazowni rolniczych to: - dywersyfikacja źródeł dochodów rolniczych - biogaz, jako źródło stałych dochodów w rolnictwie (ceny energii nie podlegają tak drastycznym wahaniom jak ma to miejsce w przypadku cen płodów rolnych); - nowy rynek zbytu dla lokalnej produkcji rolnej; - efektywne i prośrodowiskowe zagospodarowanie produktów ubocznych i pozostałości z rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego; - uprawa biomasy do celów energetycznych umożliwiająca pełne wykorzystanie potencjału ziemi uprawnej; - zmniejszenie wydatków gospodarstwa rolnego na zakup energii elektrycznej/cieplnej (samowystarczalność energetyczna gospodarstwa); 14 - możliwość wykorzystania pozostałości pofermentacyjnych, jako nawozu organicznego (zmniejszenie wydatków gospodarstwa na zakup nawozów mineralnych); - wkład w zrównoważony rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich (wsparcie realizacji strategicznych celów politycznych Unii Europejskiej). Wnioski: • Rozwój produkcji biogazu rolniczego w Polsce stwarza okazję do włączenia rolników w aktywne uczestnictwo w innych sektorach krajowej gospodarki. • Wysokie koszty inwestycji w produkcję biogazu rolniczego wymagają zaangażowania dodatkowych działań wspierających indywidualnych producentów rolnych. Należy dążyć do rozwoju dwóch modeli tworzenia biogazowni rolniczych w Polsce: 1. biogazownie scentralizowane: oparte na partnerstwie publiczno-prywatnym: wielu zainteresowanych inwestycjami w biogazownie rolnicze: rolnicy, grupy producenckie, gminy, zakłady przemysłu spożywczego, dostawcy technologii i inne; 2. biogazownie indywidualne: wykorzystujące własny surowiec i produkujące głównie na potrzeby własne. W.P. 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Pomorska Izba Rolnicza Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Kartuskiego W dniu 27 lipca br. w Restauracji Kaszubskiej w Kartuzach odbyło się drugie w tym roku posiedzenie Rady Powiatowej Pomorskiej Izby Rolniczej Powiatu Kartuskiego. Głównym tematem posiedzenia było opiniowanie aktów prawa miejscowego, stu- diów, planów zagospodarowania przestrzennego, zmian do planów zagospodarowania przestrzennego. Na posiedzeniu obecni byli przedstawiciele Starostwa Powiatowego w Kartuzach z wicestarostą i dyrektorami niektórych wydziałów oraz wójtowie gmin. Według Przewodniczącego Rady Powiatowej Pomorskiej Izby Rolniczej Powiatu Kartuskiego Pana Piotra Wickiego, zbyt wiele gruntów rolnych w powiecie kartuskim jest przekształcanych na działki budowlane. Powoduje to konflikty pomiędzy nowymi mieszkańcami a rolnikami. Rolnicy chcą powiększać swoje gospodarstwa, a mają trudności w zakupie gruntów rolnych. Amata Chrostowska Posiedzenie Rady Powiatowej PIR powiatu Puck W dniu 10 lipca br., w świetlicy wiejskiej w Świecinie odbyło się posiedzenie Rady Powiatowej Pomorskiej Izby Rolniczej powiatu Puck. Głównym tematem spotkania była restrukturyzacja gospodarstwa Prusiewo. W spotkaniu uczestniczyli: Pan Zenon Bistram, Prezes Pomorskiej Izby Rolniczej, Pan Włodzimierz Olszewski, Dyrektor ANR, Pan Henryk Doering, Wójt Gminy Krokowa, Pan Ryszard Drzewiecki i Pani Joanna Figurewicz z ANR, Michał Krause z ARiMR, Pani Iwona WielińskaFołta – Kierownik BP ODR w Pucku, członkowie Rady Powiatowej, oraz zainteresowani rolnicy. Po burzliwej dyskusji zatwierdzono następujący podział: działka cz. 356 o pow. 59,31 ha podział na 3 działki zgodnie z zaznaczeniem na mapie, działka 698/11 o pow. 33,8674 ha sprzedaż w całości, Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 działka 629/4 o pow. 25,09 ha podział na 2 działki zgodnie z zaznaczeniem na mapie, działka 560/2 o pow. 30,66 ha sprzedaż w całości. Taki podział został uzasadniony położeniem i ukształtowaniem terenu oraz możliwością rolniczego wykorzystania. Na spotkaniu Pan Prezes Zenon Bistram przedstawił bieżącą działalność Pomorskiej Izby Rolniczej oraz sytuację polskiego rolnictwa. Głos zabrali także przedstawiciele zaproszonych instytucji. Wojciech Richert 15 Pomorska Izba Rolnicza Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Słupskiego R ada Powiatowa PIR, pod przewodnictwem Zdzisława Kołodziejskiego, skorzystała tym razem z gościnności Urzędu Miejskiego w Słupsku, który udostępnił salę konferencyjną w ratuszu. Gościem posiedzenia był Wiceprezydent Słupska Krzysztof Sikorski. Przedstawiciel Agencji Nieruchomości Rolnych, Ryszard Drzewiecki, omówił obowiązujące od 3 grudnia 2011 r., zmiany w ustawodawstwie. W związku z wyłączeniami 30% umów z dzierżawcami posiadającymi powyżej 428 hektarów, będą organizowane spotkania z udziałem samorządu rolniczego, mające na celu rozdysponowanie gruntów. Kierownik Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Eugeniusz Diakun porównał przyjmowanie wniosków w bieżącym roku z rokiem ubiegłym. Łącznie złożono 2745 wniosków o płatności bezpośrednie, tj. o 3 mniej niż w roku ubiegłym. Dużym zainteresowaniem cieszył się Program rolnośrodowiskowy. Dominujące pakiety to: „Ochrona gleb i wód” oraz „Rolnictwo zrównoważone”. Informacje o aktualnych działaniach OT Agencji Rynku Rolnego w Gdyni przedstawił Zastępca Dyrektora, Leszek Golasiński. Poinformował, że gospodarstwa, w których wymarzły uprawy, po złożeniu wniosku, otrzymały wsparcie finansowe. ARR dysponuje również innymi formami pomocy, obejmującymi: pomoc żywnościową ze środków unijnych dostarczaną do PCK i banków żywności, finansowanie owoców i warzyw dla uczniów szkół podstawowych klas I - III oraz finansowanie szklanki mleka. Prelegent przedstawił następnie analizę kształtowania się aktualnych cen zbóż i prognozy na wrzesień br. 16 Wiele kontrowersji wywołał temat uboju zwierząt gospodarskich, szczególnie owiec i cieląt. Referująca temat dr Zofia Olszewska precyzyjnie omówiła obowiązujące przepisy, które obligują rolników do ich przestrzegania. Natomiast Inspekcja Weterynaryjna nadzoruje i kontroluje realizację zapisów, w tym zakresie. Nie mniej emocji wzbudza pobieranie opłat przez Agencję Nasienną w zakresie „odstępstwa rolnego”, które wraz z listem otwartym Zarządu PIR, skierowanym do członków izb rolniczych, zaprezentował Prezes Zenon Bistram. Ponadto zapoznał radę z aktualnymi tematami w obszarze rolnictwa, podejmowanymi działaniami i zaprosił na kolejny piknik w ramach promocji, planowany na wrzesień. Następnie delegat do KRIR, Andrzej Tandek zwrócił uwagę na temat modulacji. Rada uczestniczyła w posiedzeniu w pełnym składzie. Jej członkowie sygnalizowali zaniepokojenie brakiem naboru do klasy kształcącej w zawodzie rolnika, trudnościami w powiększaniu gospodarstw rolnych, wynikającymi z cen gruntów i konkurencyjności innych podmiotów przystępujących do przetargów, a także skomplikowanymi przepisami, utrudniającymi prowadzenie gospodarstw rolnych. Zenona Mazurczyk 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Pomorska Izba Rolnicza Posiedzenie Rady Powiatowej PIR z Powiatu Sztum W dniu 6 lipca br. w Starostwie Powiatowym w Sztumie odbyło się posiedzenie Rady Powiatowej Pomorskiej Izby Rolniczej z Powiatu Sztum. W śród zaproszonych gości, w posiedzeniu uczestniczyli: członkowie Rady Powiatowej PIR, Wojciech Cymerys – Starosta Powiatu Sztum, Stanisław Anders - Członek Zarządu Pomorskiej Izby Rolniczej, Andrzej Zięta - Kierownik PT KRUS w Sztumie, Kazimierz Derdowski - Zastępca Dyrektora Agencji Nieruchomości Rolnych OT Gdańsk, Ryszard Drzewiecki z Agencji Nieruchomości Rolnych OT Gdańsk, Stanisław Wierycho – Kierownik Sekcji Interwencji w Agencji Rynku Rolnego OT Gdynia, Jan Ślusarczyk z Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Gdańsku, Agnieszka Wojtach - Dyrektor Biura Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Kazimierz Szewczun - Burmistrz Miasta i Gminy Dzierzgoń, Marek Turlej - Wójt Gminy Stary Dzierzgoń, Kazimierz Kulecki - Wójt Gminy Mikołajki Pomorskie, Daria Milewska-Dura - Sekretarz Miasta i Gminy Sztum, Mirosław Szczepanek – Kierownik BP ARiMR w Sztumie, Gerard Ignaszewski - GNiAZ Malbork i Ewelina Skalmowska z Urzędu Gminy w Mikołajkach Pomorskich. W programie przewidziano dyskusje na następujące tematy: - stan prac nad projektami rządowymi dotyczącymi podatku dochodowego dla rolników, składki ubezpieczenia społecznego KRUS oraz składki zdrowotne; - realizacja wniosków o przyznanie pomocy po klęsce wymarznięcia upraw rolniczych; - Polska – najbardziej zakwaszony kraj UE; - zmiana systemu kształcenia zawodowego rolników. W trakcie spotkania Pan Andrzej Zięta - Kierownik PT KRUS Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 w Sztumie przekazał istotne informacje na temat składek ubezpieczenia społecznego KRUS oraz ubezpieczeń zdrowotnych dla rolników. Pan Jan Ślusarczyk z Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Gdańsku przekazał informacje na temat składu i jakości gleb występujących na terenie powiatu sztumskiego. Pan Kazimierz Szewczun, Burmistrz Miasta i Gminy Dzierzgoń podał dane dotyczące liczby złożonych przez rolników wniosków o przyznanie pomocy po klęsce wymarznięcia upraw rolniczych, z których wynika, że złożonych zostało 110 wniosków, z czego 1 wniosek rozpatrzony pozytywnie, uzyska pomoc. Pan Marek Turlej, Wójt Gminy Stary Dzierzgoń poinformował, że na terenie jego gminy rolnicy nie składali wniosków o przyznanie pomocy po klęsce wymarznięcia w uprawach rolniczych. Z kolei Pan Kazimierz Kulecki, Wójt Gminy Mikołajki Pomorskie przekazał, że 22 rolników złożyło wnioski o przyznanie pomocy, z czego 1 wniosek, rozpatrzony pozytywnie, uzyska pomoc. Pani Daria Milewska-Dura, Sekretarz Miasta i Gminy Sztum podała, że na terenie gminy Sztum złożono 83 wnioski o przyznanie pomocy z tytułu wymarznięcia w uprawach rolniczych, z czego 1 wniosek, rozpatrzony pozytywnie, uzyska pomoc. Pan Kazimierz Derdowski, Zastępca Dyrektora ANR OT Gdańsk oraz Pan Ryszard Drzewiecki przekazali najnowsze informacje na temat zasad finansowania zakupu ziemi przez rolników indywidualnych na powiększenie gospodarstw rolnych. Pan Mirosław Szczepanek, Kierownik BP ARiMR w Sztumie przedstawił stan realizacji dopłat bezpośrednich dla rolników na terenie powiatu Sztum oraz stan realizacji wniosków o przyznanie pomocy finansowej w wysokości 100 zł/ha z tytułu szkód w uprawach ozimin spowodowanych wymarznięciem. Na koniec posiedzenia Pan Wojciech Zielonka, Przewodniczący Rady Powiatowej PIR z Powiatu Sztum mówił nt. spełniania wymogu opiniowania przez Pomorską Izbę Rolniczą projektów uchwał przygotowywanych przez samorządy gminne. Marcin Piątek 17 Dla wsi i regionu Wsparcie dla rolników produkujących żywność wysokiej jakości Kończą się środki Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013. Na wyczerpaniu są limity dostępne w ramach najpopularniejszych działań PROW 2007 - 2013. Ale program ten pomaga rolnikom nie tylko w zakupie nowoczesnego sprzętu rolniczego, budowie obiektów do produkcji rolnej czy tworzeniu dodatkowych źródeł dochodu w gospodarstwie. Wsparcie mogą uzyskać także producenci żywności wysokiej jakości, uczestniczący w określonych systemach produkcji, zarówno unijnych, jak i krajowych. Jest ono dostępne w ramach działania „Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności”. Do listy wspieranych systemów został właśnie dołączony nowy – system jakości żywności QMP („Quality Meat Program”), skierowany do producentów wysokojakościowej wołowiny. C oraz większa liczba konsumentów poszukuje żywności o podwyższonej jakości, za którą skłonni są zapłacić nawet wyższą cenę. Potrzebują oni jednak pewności, że oferowane im produkty rzeczywiście zostały wytworzone z zachowaniem wysokich standardów produkcji. Pewność taką może dać zakup produktów wytworzonych w ramach określonych systemów produkcji żywności. Produkty te wprowadzane na rynek są specjalnie oznakowane, co wyróżnia je spośród pozostałych towarów, a dla konsumentów jest gwarancją określonej jakości. Rosnące zapotrzebowanie na produkty wysokiej jakości jest szansą dla rolników, producentów żywności, na zwiększenie dochodów z produkcji. Udział w systemie jakości żywności wiąże się jednak z koniecznością ponoszenia przez producenta określonych kosztów, np. kontroli gospodarstw i uzyskania odpowiednich zaświadczeń czy składek na rzecz grupy producentów, której rolnik jest członkiem. Na pokrycie tych kosztów rolnik może dostać dofinansowanie ze środków działania „Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności”, objętego PROW 2007 - 2013. Pomoc jest przyznawana producentom rolnym, uczestniczącym dobrowolnie w następujących systemach dotyczących jakości żywności: a) systemy wspólnotowe: - System Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności, - System Chronionych Nazw Pochodzenia i Chronionych Oznaczeń Geograficznych, - Rolnictwo ekologiczne; b) systemy krajowe: - Integrowana produkcja (IP), - system „Jakość Tradycja”, - system QMP („Quality Meat Program”). Lista produktów, zarejestrowanych przez Komisję Europejską w unijnych systemach jakości żywności, które podlegają ochronie na terenie całej Unii Europejskiej, jest otwarta i obejmuje coraz więcej produktów polskich. Znajdują się na niej m.in. bryndza podhalańska, oscypek, redykołka, wiśnia nadwiślańska i fasola 18 Piękny Jaś z Doliny Dunajca (Chroniona Nazwa Pochodzenia), rogal świętomarciński, truskawka kaszubska (kaszebskô malëna), kiełbasa lisiecka, jabłka łąckie i kołacz śląski (Chronione Oznaczenie Geograficzne) oraz olej rydzowy, staropolskie miody pitne: czwórniak, trójniak, dwójniak, półtorak czy pierekaczewnik (Gwarantowana Tradycyjna Specjalność). Na liście krajowego systemu „Jakość Tradycja” znajduje się obecnie 39 produktów z różnych regionów Polski, w tym np. piwa Browaru Ciechan i produkty Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Suszu (masło naturalne z Warmii, Mazur i Powiśla, ser twarogowy naturalny z Warmii, Mazur i Powiśla oraz ser salami naturalny z Warmii, Mazur i Powiśla). Warunkiem koniecznym dla uzyskania przez producenta dofinansowania jest wytwarzanie produktów przeznaczonych do spożycia przez ludzi. Z tego rodzaju wsparcia do tej pory najczęściej korzystają rolnicy ekologiczni, na pokrycie kosztów kontroli związanych z uzyskaniem przez gospodarstwo certyfikatu produkcji ekologicznej. Wykluczeni zostali tu rolnicy, produkujący wyłącznie pasze ekologiczne dla zwierząt, np. pasze objętościowe na użytkach zielonych. Wsparcie jest wypłacane rolnikom przez 5 kolejnych lat, na podstawie faktycznie poniesionych kosztów. Jego wysokość zależy od rodzaju kwalifikującego się systemu i nie może przekraczać: - System Chronionych Nazw Pochodzenia, Chronionych Oznaczeń Geograficznych i Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności - 3 200 zł/rok, - Rolnictwo ekologiczne – 3000 zł/rok (zmiana wprowadzona z dniem 14 sierpnia br.! - dotychczas wysokość pomocy wynosiła max 996 zł/rok), - Integrowana produkcja – 2750 zł/rok, - system „Jakość Tradycja” – 1470 zł/rok, - system QMP – 2 386 zł/rok. Wysokość oferowanej pomocy nie jest wysoka, ale pozwala pokryć obowiązkowe koszty uczestnictwa producentów w systemach jakości żywności. Wnioski o dofinansowanie przyjmowane są przez 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Dla wsi i regionu Oddziały Regionalne Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Na możliwość wsparcia w ramach działania „Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności” oczekują dwa kolejne systemy krajowe: - Pork Quality System (PQS), dotyczący produkcji wysokiej jakości wieprzowiny, - System Gwarantowanej Jakości Żywności (QAFP), obejmujący produkcję mięsa wieprzowego i drobiowego. Oznaczenia produktów spożywczych wytworzonych w ramach systemów jakości żywności Systemy wspólnotowe: Chroniona Nazwa Pochodzenia Chronione Oznaczenie Geograficzne Gwarantowana Tradycyjna Specjalność Rolnictwo ekologiczne Systemy krajowe: Rolnictwo ekologiczne „Quality Meat Program” (QMP) Pork Quality System PQS „Jakość Tradycja” System Gwarantowanej Jakości Żywności (QAFP) Ewa Szymańska Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 19 Dla wsi i regionu Poznaliśmy laureatów konkursu AgroLiga 2011 - Chcę wyrazić ogromną satysfakcję, że mogę po raz kolejny gościć w Pałacu Prezydenckim najlepszych polskich rolników i agroprzedsiębiorców – zwycięzców konkursu AgroLiga 2011 – powiedział Prezydent RP Bronisław Komorowski, witając 19 czerwca br., w Ogrodach Prezydenckich, laureatów i organizatorów ogólnopolskiego konkursu AgroLiga 2011 oraz licznych gości z sektora gospodarki żywnościowej. - Ważne jest – zaznaczył Prezydent Komorowski - by promować osiągnięcia rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego poprzez pokazanie sukcesów i ludzi, którzy są ich autorami, bo nic tak nie zachęca do dalszego wysiłku jak smak sukcesu. nowoczesne 92-hektarowe gospodarstwo specjalizujące się w chowie trzody chlewnej w cyklu zamkniętym i dodatkowo – w agroturystyce. Tytuł Mistrza Krajowego w kategorii „Firmy” zdobyła firma Handel RolnoSpożywczy, Przemysłowy i Budowlany TRANS-ROL z miejscowości Kruszewo Wypychy (woj. podlaskie), której twórcami i właścicielami są Grażyna i Andrzej Remisiewiczowie. Państwo Hanna i Jerzy Karcz z Koszwał (reprezentujący województwo pomorskie) otrzymują gratulacje od Prezesa ARiMR - Tomasza Kołodzieja Puchary AgroLiga 2011 - w oczekiwaniu na najlepszych z najlepszych Prezydent Komorowski wręczył wszystkim 29 laureatom imienne listy gratulacyjne. Otrzymali oni także puchary i dyplomy konkursowe z rąk honorowych patronów AgroLigi 2011: Kazimierza Plocke - Sekretarza Stanu w MRiRW (mistrzowie krajowi obu kategorii), Prezesa ARiMR - Tomasza Kołodzieja (wicemistrzowie i laureaci krajowi w kategorii „Rolnicy”), Wiceprezesa ARR - Lucjana Zwolaka (wicemistrzowie krajowi w kategorii „Firmy”). Mistrzom krajowym w kategorii „Rolnicy” - Wiceprezes Zarządu TVP S.A. Marian Zalewski wręczył jako nagrodę laptop. Minister Kazimierz Plocke, gratulując wszystkim uczestnikom i laureatom konkursu AgroLiga 2011 oraz dziękując jego organizatorom, powiedział m.in.: - To dzięki temu konkursowi możemy poznawać poszczególne regiony Polski oraz siłę polskiego rolnictwa i agrofirm z nim współpracujących. Dzięki zwycięzcom AgroLigi a wszyscy tutaj Państwo nimi są - możemy mieć poczucie dumy, że polskie rolnictwo zyskuje należne mu znaczenie w Unii Europejskiej. Jesteście swoistymi ambasadorami polskiej wsi w Europie. Mistrzami Krajowymi AgroLigi 2011 w kategorii „Rolnicy” zostali Jolanta i Adam Kochańscy, prowadzący wraz z rodziną w Jasionóweczce (woj. podlaskie) 20 1. Gratulacje dla firmy SEKO SA z Chojnic od Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (fot. 1) i Wiceministra Rolnictwa Kazimierza Plocke (fot. 2) odbiera Dyrektor ds. produkcji Pani Agata Chamier Cieminska 2. 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Dla wsi i regionu Po uroczystości, podczas poczęstunku zorganizowanego przez uznane firmy branży spożywczej i gospodarstwa rolne, w tym laureatów konkursu AgroLiga 2011, uczestnicy gali AgroLiga 2011 mogli skosztować wiele wiktuałów żywnościowych. 1. 2. Fot. 1. Degustacja produktów przygotowana przez firmę SEKO SA na tarasach Pałacu Prezydenckiego (od lewej: p. Alina Chojnacka - PODR w Gdańsku, p. Grażyna Wera-Malatyńska - Kierownik BP ODR w Chojnicach oraz przedstawicielki firmy SEKO S.A. - p. Agata Chamier Cieminska i p. Agnieszka Kupczyk) Fot. 2. Goście na stoisku firmy SEKO S.A. Galę AgroLigi w Ogrodach Prezydenckich poprzedziła tradycyjna uroczystość w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, podczas której wszyscy laureaci AgroLigi 2011 zostali uhonorowani imiennymi listami gratulacyjnymi Ministra Rolnictwa Marka Sawickiego, które wręczył Kazimierz Plocke, Sekretarz Stanu w MRiRW. Wielu z nich otrzymało także honorowe odznaki „Zasłużony dla Rolnictwa”. Konkurs AgroLiga 2011 to już 19. edycja tego wydarzenia, organizowanego na szczeblu wojewódzkim przez ośrodki doradztwa rolniczego, zaś na szczeblu krajowym przez Redakcję Audycji Rolnych Programu 1 TVP, we współpracy ze Stowarzyszeniem AgroBiznesKlub, zrzeszającym wielu laureatów AgroLigi z poprzednich lat. Celem konkursu jest wyłonienie i nobilitacja najlepszych polskich rolników i agrofirm - najlepszych, czyli tych, którzy potrafili zbudować swoje warsztaty pracy na niezwykle wysokim poziomie, umiejętnie korzystając z funduszy unijnych oraz którzy osiągają bardzo wysokie efekty produkcyjne i pod każdym względem mogą służyć za wzór do naśladowania dla innych. O wysokiej randze konkursu AgroLiga świadczą późniejsze dokonania laureatów, którzy po latach stają się wizytówkami polskiego rolnictwa i agrobiznesu. WYNIKI KONKURSU AGROLIGA 2011 Kategoria „Rolnicy” Mistrz Krajowy AgroLigi 2011 - Jolanta i Adam Kochańscy z Jasionóweczki w woj. podlaskim, prowadzący na bardzo wysokim poziomie gospodarstwo specjalizujące się w chowie trzody chlewnej w cyklu zamkniętym i dodatkowo zajmujące się działalnością agroturystyczną. I Wicemistrz Krajowy AgroLigi 2011 - Wioletta i Sylwester Imiołkowie, prowadzący w Krępej, w woj. łódzkim, gospodarstwo specjalizujące się w hodowli bydła mlecznego. Mają 220 krów mlecznych o średniej rocznej wydajności ponad 8000 l mleka. Wicemistrzowie Krajowi AgroLigi 2011: • Andrzej i Romuald Wiśniewscy, ojciec i syn, prowadzący w Sławkowie w woj. kujawsko-pomorskim wielkoobszarowe gospodarstwo specjalizujące się w produkcji roślinnej. • Małgorzata i Edward Romanowscy z Sugajenka w woj. warmińsko-mazurskim, prowadzący gospodarstwo specjalizujące się w produkcji indyka • Hanna, Jerzy i Marcin Karcz, prowadzący w Koszwałach, woj. pomorskie, wielkoobszarowe gospodarstwo specjalizujące się w produkcji zbóż i rzepaku. • Beata i Robert Szymańscy, prowadzący w Nowosiółkach, woj. lubelskie, wielkoobszarowe gospodarstwo specjalizujące się w produkcji roślinnej. • Danuta i Waldemar Ochryniuk prowadzący w Brożku, woj. lubuskie, gospodarstwo specjalizujące się w uprawie pieczarek białych i brunatnych. Laureaci krajowi AgroLigi 2011: • Jolanta i Janusz Dziekan, właściciele gospodarstwa sadowniczego w Wierzchowicach w woj. dolnośląskim. • Grzegorz Seliga, prowadzący wraz z synem Marcinem gospodarstwo nastawione na chów bydła mięsnego rasy limousine w Przybyszewie, w woj. mazowieckim. • Urszula i Konrad Nikodemowie z Kolanowic w woj. opolskim prowadzący gospodarstwo specjalizujące się w chowie trzody chlewnej. • Zofia i Adam Woś, prowadzący gospodarstwo specjalizujące się w produkcji roślinnej w Czercach w woj. podkarpackim. • Małgorzata i Leonard Musioł, prowadzący w Puńcowie w woj. śląskim gospodarstwo specjalizujące się w produkcji trzody chlewnej w cyklu zamkniętym. • Małgorzata i Dariusz Przemyscy, prowadzący w Starej Słupi w woj. świętokrzyskim gospodarstwo specjalizujące się w chowie bydła mlecznego. • Dorota i Marek Banasiakowie, prowadzący w Gościejewie w woj. wielkopolskim, wraz z synem Bartłomiejem, gospodarstwo ukierunkowane na produkcję roślinną materiału siewnego. • Agnieszka i Mirosław Ignaszak prowadzący w Lubieszu, w woj. zachodniopomorskim, gospodarstwo specjalizujące się w produkcji roślinnej. Alina Chojnacka Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 21 Dla wsi i regionu KATEGORIA „ROLNICY” Kategoria „Firmy” Mistrz Krajowy - Handel Rolno-Spożywczy, Przemysłowy i Budowlany TRANS-ROL, Grażyna i Andrzej Remisiewiczowie z miejscowości Kruszewo Wypychy w woj. podlaskim – firma zajmująca się kompleksową obsługą rolnictwa oraz budownictwa. I Wicemistrz Krajowy AgroLigi 2011 - SEKO SA z Chojnic w woj. pomorskim, jedna z czołowych firm przetwórstwa rybnego w Polsce specjalizująca się w produkcji marynat rybnych oraz sałatek śledziowych i jarzynowych. Wicemistrzowie Krajowi AgroLigi 2011: • CONSONNI Bartelak S.C. z miejscowości Kamyk w woj. śląskim; • PPHU WACŁAW z Żytniowa w woj. opolskim; • PAWEKO z Łąkorza w woj. warmińsko-mazurskim; • Jędrzejowska Spółdzielnia Mleczarska w Wodzisławiu w woj. świętokrzyskim; • POL-AGRA Sp. jawna w Płońsku w woj. mazowieckim. Laureaci krajowi: • PPHU Czesław Rydełkowicz z Goli Górowskiej w woj. dolnośląskim; • Firma PROBIO Profesjonalne Żywienie z Radziejowa w woj. kujawsko-pomorskim; • PPH JANEX Sp. jawna z Janowa Lubelskiego w woj. lubelskim; • PPHU JÓŹWIAK z Chociszewa w woj. lubuskim; • PPHU MĄK-POL z Burzenina w woj. łódzkim; • HUZAR Sp. z o.o. w Nowym Sączu w woj. małopolskim; • KMK AGRO Sp. jawna w Brodowie w woj. wielkopolskim. Reklama PPH „DOWO” WOJCIECH DOBRZYCKI 73-110 Stargard • nawóz wapniowo-magnezowy węglanowy – dolomit CaO – 30% MgO – 17% • nawóz wapniowy węglanowy CaO – 50% = 90% CaCO3 • nawóz wapniowy tlenkowy CaO – 50% i 60% tel./fax (91) 578 67 33, tel. kom. 601863937 www.dowo.pl 22 RYSZARD PARCHEM Leśno, gmina Szemud Pan Ryszard przejął gospodarstwo rolne po rodzicach w roku 1972 roku. Gospodarstwo położone jest na terenie pagórkowatym, w pięknej krajobrazowo okolicy. Powierzchnia gospodarstwa wynosi 30,33 ha użytków rolnych. Główny kierunek produkcji to hodowla trzody chlewnej i bydła opasowego. Roczna produkcja to ok. 300 tuczników i 30 opasów. Pan Ryszard prowadzi ponadto pozarolniczą działalność polegającą na skupie zwierząt rzeźnych. Jest również radnym gminy Szemud o najdłuższym stażu, wieloletnim sołtysem i aktywnym działaczem społecznym. Rolnik, dzięki funduszom przedakcesyjnym, wybudował zbiornik na gnojówkę, oraz płytę obornikową. Korzystając z SPO 2004 - 2006, rozpoczął modernizację parku maszynowego. Zakupił m.in. ciągnik rolniczy Farmer, agregat uprawowy oraz pług 4-skibowy. W następnym programie PROW 2007 - 2013, w roku 2007 powiększył park maszynowy o ładowacz czołowy, prasę belującą oraz owijarkę. W roku 2009, przy udziale środków z PROW, zakupił nowy ciągnik rolniczy, rozrzutnik obornika, rozsiewacz nawozów, siewnik zbożowy oraz kosiarkę rotacyjną. Z własnych środków finansowych zakupił 2 silosy zbożowe, wyremontował budynki gospodarskie. Gospodarstwo pana Ryszarda Parchema jest doskonałym przykładem prawidłowego wykorzystania środków unijnych. KAZIMIERZ JESKE Bychowo, gmina Gniewino Pan Kazimierz, z wykształcenia inż. rolnik, swoją przygodę z rolnictwem rozpoczął w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia, kiedy to zakupił pierwsze grunty rolne. Początkowo zajmował się nie tylko uprawą zbóż i rzepaków, lecz również warzyw. Obecnie gospodarstwo liczy 175 ha, z czego użytkowane rolniczo są około 153 ha. Rolnik wyspecjalizował się w produkcji zbóż, rzepaków oraz w ostatnim czasie także zajął się produkcją nasienną grochopeluszki. Osiąga wysokie plony, gospodarując na glebach średnich klas. Rzepak, w zależności od lat i warunków klimatycznych, plonuje w granicach 3,5 - 4,5 t/ha, żyto hybrydowe 6 - 7 t/ha, pszenżyto ozime 6,5 - 7 t/ha, peluszka 3 t/ha. W ostatnich latach zmodernizował cały park maszynowy, korzystając z programów PROW oraz kredytów preferencyjnych. Zakupił między innymi kombajn Deutz Fahr, ciągniki, agregaty, pług obracalny 5-skibowy, suszarnie do zboża ARAJ, BIN-y i inne. Sukcesywnie powiększa gospodarstwo, korzystając z kredytów preferencyjnych linii nKZ, zakupując w ostatnich latach około 65 ha ziemi. Prowadzi także działalność gospodarczą polegającą na usługowym rozsiewaniu wapna i usługi kombajnowe. 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Dla wsi i regionu Konkurs AgroLiga 2012 Prezentujemy sylwetki przedsiębiorczych rolników i firm przemysłu rolno-spożywczego, kandydatów z województwa pomorskiego do tytułu Mistrza Wojewódzkiego w kategorii: „Rolnicy” i „Firmy”. Rozstrzygnięcie etapu wojewódzkiego konkursu AgroLiga 2012 odbędzie się w Lubaniu 15 września br., podczas XVI Kaszubskiej Jesieni Rolniczej. ANNA I CZESŁAW ODYA Łąg-Kolonia, gmina Czersk Państwo Anna i Czesław Odya posiadają gospodarstwo rolne w miejscowości Łąg – Kolonia, na terenie gminy Czersk. Kiedy w 1992 roku przejmowali je od rodziców Pana Czesława - Państwa Bożeny i Henryka Odya, zajmowało ono 20 ha. Od tego czasu gospodarstwo znacznie się powiększyło. Państwo Odya gospodarują obecnie na 80 ha użytków rolnych, z czego 13 ha stanowią łąki i pastwiska. Obydwoje małżonkowie są absolwentami Technikum Rolniczego w Swarożynie. Gospodarstwo wyspecjalizowało się w produkcji trzody chlewnej w cyklu zamkniętym ze stadem podstawowym 55 loch. Drugim kierunkiem jest produkcja bydła opasowego ze sprzedażą średnio 40 sztuk rocznie. Rolnik należy do Zrzeszenia Producentów Trzody Chlewnej w Brusach. Całość upraw prowadzonych w gospodarstwie przeznaczona jest na produkcję pasz. Godne podkreślenia jest to, że co roku cały areał obsiewany jest materiałem kwalifikowanym, co jest gwarancją dobrego i zdrowego plonu. Średnio co 4 lata stosuje się wapnowanie gleb. Gospodarstwo jest dobrze wyposażone w nowoczesny sprzęt rolniczy, który systematycznie uzupełniany jest i wymieniany. Budynki gospodarcze są wyposażone w systemy wentylacyjne i mechaniczne paszociągi. Chów odbywa się w systemie rusztowym i częściowo na ściółce. W 1991 roku Pan Czesław Odya odbył półroczną praktykę w Danii, w gospodarstwie specjalizującym się w produkcji trzody chlewnej. Praktyka zaowocowała doświadczeniami wykorzystywanymi we własnym gospodarstwie. W 2003 roku rolnik rozpoczął dodatkową działalność gospodarczą dotyczącą wyposażenia budynków inwentarskich oraz importu i handlu maszynami i ciągnikami rolniczymi. W 2008 roku został wybudowany i oddany do użytku sklep rolniczy. Od 2011 roku Pan Czesław Odya jest również subdealerem ciągników Case. Pani Anna Odya jest aktywną członkinią Stowarzyszenia KGW „ Łężanki” w Łęgu. Pan Czesław Odya pełni funkcję Przewodniczącego Rady Nadzorczej w BS Czersk. Małżonkowie są rodzicami dwójki dzieci: Aliny - uczennicy III klasy gimnazjum i Tomasza - studenta IV roku energetyki na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 Gospodarstwo korzystało z programu SAPARD – został zakupiony wówczas między innymi silos zbożowy 80-tonowy i podajnik zbożowy, oraz z PROW 2007 – 2013. Środki z PROW pozwoliły zmodernizować gospodarstwo, m.in. został zakupiony ciągnik, a także utwardzono drogi dojazdowe i podwórze. W gospodarstwie na każdym kroku widoczny jest profesjonalizm, ład i porządek. Rolnik nie będzie miał żadnych problemów z wprowadzeniem zasad wzajemnej zgodności (cross compliance). Zdobywane przez lata doświadczenia i umiejętność podejmowania trafnych decyzji mają wpływ na dynamiczny rozwój gospodarstwa i osiąganie zysku z prowadzonych działalności. KATEGORIA „FIRMY” WYTWÓRNIA PASZ „SCHAAP-POL” Sp. z o.o. Połczyn, gmina Puck Wytwórnia Pasz „Schaap-Pol” Sp. z o.o. w Połczynie istnieje od 1994 roku. Jest producentem mieszanek paszowych pełnoporcjowych i uzupełniających dla drobiu i trzody. Dostarcza swoje produkty bezpośrednio do ferm hodowlanych, gospodarstw rolnych oraz do punktów sprzedaży detalicznej. Zapewnia przy tym profesjonalne doradztwo żywieniowe i hodowlane. Ponadto zajmuje się handlem niektórymi komponentami do pasz. Produkuje mieszanki na licencji holenderskiej firmy paszowej De Heus, która jest niezależną rodzinną firmą będącą jednym z liderów w produkcji pasz pełnoporcjowych w Holandii, działającą na tym rynku od trzech pokoleń. Poprzez ciągłe inwestycje, zakład produkujący na początku swojej działalności 300 – 400 ton pasz miesięcznie, zyskał możliwości produkcyjne na poziomie 7 tys. ton miesięcznie. Stało się to możliwe m.in. dzięki uruchomieniu w 1996 roku holenderskiej linii technologicznej do mieszania i granulacji oraz w 2002 roku nowoczesnego systemu dozowania surowców i nowej linii granulacji. W 2011 roku rozbudowana została stacja dozowania mikroskładników o 30 komór, usprawniając tym samym proces ich nawożenia. W 2011 roku produkcja „Schaap-Pol” osiągnęła poziom 70 tys. ton. Taki wzrost produkcji był możliwy dzięki zaangażowaniu całej załogi. 23 Dla wsi i regionu W wytwórni zatrudnionych jest 37 osób, w większości mieszkańców Połczyna oraz okolicznych miejscowości. Większość związana jest z firmą od wielu lat. Poprzez system szkoleń pracownicy ciągle podnoszą swoje kwalifikacje, gwarantując tym samym wysoką dyscyplinę prowadzonych procesów technologicznych. Nadzór produkcji, prowadzony przez Dział Kontroli Jakości wyposażony w nowoczesne laboratorium, oraz współpraca ze służbami weterynaryjnymi gwarantują najwyższą jakość i bezpieczeństwo żywieniowe wytwarzanych produktów. Firma ciągle dąży do zaspokajania wymagań i oczekiwań swoich klientów, w zakresie zapewnienia wysokich wyników hodowlanych oraz bezpieczeństwa zdrowotnego zwierząt. „Schaap-Pol” współpracuje z miejscowym samorządem i wspiera lokalne inicjatywy. Dla zapewnienia wiarygodności dążeń do wytwarzania wyrobu wysokiej jakości, firma wprowadziła system zarządzania jakością, zgodny z wymaganiami normy ISO 9001:2008 oraz system zarządzania bezpieczeństwem żywności – HACCP. Potwierdzeniem tego jest certyfikat wydany przez TÜV SÜD Management Service GmbH już w 2006 roku (audyt odnawiający miał miejsce w 2009 roku). UBOJNIA DROBIU ,,HUBART” Słupsk Ubojnia Drobiu „Hubart” powstała w 1989 r., jako jedna z pierwszych w okolicy Słupska. Zajmuje się ubojem oraz rozbiorem i konfekcjonowaniem elementów drobiu. Posiada także sieć własnych sklepów na terenie Słupska. Dzięki zastosowaniu nowoczesnej linii produkcyjnej, firma oferuje swoim klientom produkty wysokiej jakości i trwałości. Ponadto cały proces technologiczny podlega ścisłej kontroli weterynaryjnej, a wdrożone systemy GMP, GHMP i HACCP zapewniają bardzo dobrą jakość i świeżość wytwarzanych produktów. Jak twierdzi właścicielka firmy, Pani Anna Powęzka - misją firmy jest spełnianie oczekiwań klientów poprzez produkcję wyrobów zdrowych, wysokiej jakości oraz ciągłe rozszerzanie i udoskonalanie oferty handlowej. Oferta firmy to obecnie kurczak świeży oraz podroby, a także wędzonki drobiowe bez dodatku konserwantów, ze ściśle wyselekcjonowanego mięsa, w tym: pierś z kurczaka wędzona, udo z kurczaka wędzone, skrzydła z kurczaka wędzone, porcje rosołowe wędzone, kiełbasa śląska drobiowa, krakowska drobiowa z „Hubarta”, kanapkowa drobiowa i szynkowa drobiowa. Ubojnia Drobiu „Hubart” to smaczne domowe wędliny, cenione przez klientów w naszym rejonie z powodu walorów smakowych, których nie zapewni wędlina kupowana w zwykłym sklepie, czyli pełna konserwantów i chemicznych dodatków. 24 HODOWLA ZWIERZĄT, RZEŹNIA, MASARNIA „SYCHTA” Miechucino, gmina Chmielno Obecni właściciele – bracia Jan i Marian Sychta prowadzą gospodarstwo rolne o powierzchni 45 ha i firmę z udziałem członków rodziny w miejscowości Miechucino, gmina Chmielno. Pan Jan przejął gospodarstwo w 1978 roku od swojego ojca, a ojciec od dziadka. Gospodarstwo było powiększane przez zakup ziemi. Produkcję dostosowywano do przemian gospodarczych w naszym kraju. W zależności od koniunktury i opłacalności, w gospodarstwie uprawiano truskawki, później hodowano bydło mleczne, zaś obecnie trzodę chlewną i bydło mięsne. Tuż po przejęciu gospodarstwa, zajęło ono I miejsce we współzawodnictwie o tytuł „Wzorowego Młodego Rolnika”. Później, w 1980 roku, uzyskało I miejsce w gminie Chmielno w konkursie „Gospodarstwo specjalistyczne w produkcji mleka”. W 1981 roku uzyskało dyplom w konkursie „Złota Wiecha” za wybudowanie nowej obory. Następną inwestycją było wybudowanie rzeźni do uboju trzody i bydła, którą trzykrotnie modernizowano, stosownie do wymogów unijnych. Następnie wybudowano masarnię. Obecnie w firmie pracuje 13 osób (w tym 6 członków rodziny). Sprzedaż mięsa i wyrobów mięsnych prowadzi się w dwóch sklepach firmowych, tj. w Sierakowicach i Gdyni. Materiały zebrała Alina Chojnacka Warto przeczytać ŚMIETKI, PCHEŁKI, MINIARKI I SPÓŁKA Jesiennej wegetacji rzepaku ozimego zagrażają liczne szkodniki. Do najgroźniejszych należą: chowacz galasówek, gnatarz rzepakowiec, miniarka kapuścianka, pchełki ziemne, pchełka rzepakowa, śmietka kapuściana, mszyca kapuściana, tantniś krzyżowiaczek, rolnice. Jeżeli jesienią zaobserwowano duże nasilenie występowania szkodników, należy przeprowadzić zabieg ich chemicznego zwalczania. W celu ograniczenia występowania szkodników zaleca się unikanie sąsiedztwa rzepaku ozimego z innymi plantacjami roślin kapustowatych oraz niszczenie chwastów z tej rodziny. Należy również niszczyć kwitnące chwasty, które mogą zwabić muchówki. Jeżeli rzepak uprawiany jest po rzepaku jarym lub ozimym należy bardzo dokładnie przyorać resztki pożniwne. Trudno jest prognozować, jakie szkodliwe owady pojawią się na rzepaku tej jesieni. Można przypuszczać, że zagrożenie pojawi się ze strony śmietki kapuścianej, gnatarza rzepakowca i tantnisia krzyżowiaczka. Grzegorz Pruszyński, Śmietki, pchełki, miniarki i spółka, top agrar Polska nr 8/2012, str. 102 Do czytania zachęca Lucyna Lesińska 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Dla wsi i regionu Aktualne informacje prawne dla rolnictwa Akt prawny Dotyczy Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 czerwca 2012 r. poz. 671/2012 Zmiany rozporządzenia w sprawie zwalczania i zapobiegania rozprzestrzenianiu się zachodniej kukurydzianej stonki korzeniowej Data ogłoszenia: 15 czerwca 2012 r. Data wejścia w życie: 29 czerwca 2012 r. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 czerwca 2012 r. poz. 677/2012 Określenia wartości standardowej na 2012 r. Data ogłoszenia: 18 czerwca 2012 r. Data wejścia w życie: 2 lipca 2012 r. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 czerwca 2012 r. poz. 726/2012 Zmiany rozporządzenia w sprawie mieszanek paszowych dietetycznych Data ogłoszenia: 27 czerwca 2012 r. Data wejścia w życie: 11 lipca 2012 r. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 czerwca 2012 r. poz. 745/2012 Zmiany rozporządzenia w sprawie szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkoleń z zakresu ich stosowania Data ogłoszenia: 2 lipca 2012 r. Data wejścia w życie: po dniu ogłoszenia. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 maja 2012 r. poz. 746/2012 Zmiany rozporządzenia w sprawie minimalnych norm Data ogłoszenia: 2 lipca 2012 r. Data wejścia w życie: po dniu ogłoszenia. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 czerwca 2012 r. poz. 751/2012 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2012 r. poz. 762/2012 Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. poz. 803/2012 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 lipca 2012 r. poz. 804/2012 Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 Zmiany rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty i zwracania pomocy finansowej na realizację środków objętych osią priorytetową 2. - Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury, zawartą w programie operacyjnym „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007 - 2013” Istotne informacje Data ogłoszenia: 3 lipca 2012 r. Data wejścia w życie: po dniu ogłoszenia. Data ogłoszenia: Zmiany rozporządzenia w sprawie środków na 5 lipca 2012 r. realizację wspólnej polityki rolnej Data wejścia w życie: 19 lipca 2012 r. Kształtowania ustroju rolnego (tekst jednolity) Data ogłoszenia: 12 lipca 2012 r. Data wejścia w życie: po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 7, ust. 3, który wchodzi w życie z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej. Zmiany rozporządzenia w sprawie określenia wysokości jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej oraz zasiłku chorobowego Data ogłoszenia: 12 lipca 2012 r. Data wejścia w życie: 26 lipca 2012 r. 25 Dla wsi i regionu Akt prawny Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 lipca 2012 r. poz. 818/2012 Dotyczy Istotne informacje Zmiany rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 lipca 2012 r. poz. 828/2012 Zmiany rozporządzenia w sprawie wzoru formularza wykazu producentów, którzy spełnili wymagania dotyczące produkcji w rolnictwie ekologicznym, oraz sposobu jego przekazywania Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 lipca 2012 r. poz. 860/2012 Zmiany rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania„Działania informacyjne i promocyjne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 lipca 2012 r. poz. 865/2012 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 lipca 2012 r. poz. 866/2012 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 lipca 2012 r. poz. 879/2012 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 lipca 2012 r. poz. 883/2012 Zmiany rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania„Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013 Zmiany rozporządzenia w sprawie podziału środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013 Zmiany rozporządzenia w sprawie liczby punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności, oraz procentowej wielkości zmniejszenia płatności bezpośredniej, płatności cukrowej, płatności do pomidorów lub wsparcia specjalnego Zmiany rozporządzenia w sprawie zawartości substancji niepożądanych w paszach Data ogłoszenia: 17 lipca 2012 r. Data wejścia w życie: 31 lipca 2012 r. Data ogłoszenia: 19 lipca 2012 r. Data wejścia w życie: z dniem ogłoszenia. Data ogłoszenia: 27 lipca 2012 r. Data wejścia w życie: 10 sierpnia 2012 r. Data ogłoszenia: 30 lipca 2012 r. Data wejścia w życie: 13 sierpnia 2012 r. Data ogłoszenia: 31 lipca 2012 r. Data wejścia w życie: 14 sierpnia 2012 r. Data ogłoszenia: 2 sierpnia 2012 r. Data wejścia w życie: z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Data ogłoszenia: 2 sierpnia 2012 r. Data wejścia w życie: 16 sierpnia 2012 r. Na podstawie dostępnych materiałów opracowała Joanna Woźnica KONKURS „SPOSÓB NA SUKCES” Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, wzorem lat ubiegłych, zaprasza do udziału w XIII edycji ogólnopolskiego konkursu ,,Sposób na sukces”, na najlepsze działania kreujące przedsiębiorczość i nowe miejsca pracy na obszarach wiejskich. Ideą konkursu jest promowanie różnorodnych form przedsiębiorczości, realizowanych przez przedsiębiorców indywidualnych, samorządy, jak i organizacje pozarządowe, przyczyniających się do wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Regulamin konkursu i karta zgłoszenia dostępne są na stronie: www.podr.pl oraz u doradców BP ODR w Gdańsku. 26 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Zarządzanie gospodarstwem rolnym Sytuacja na rynkach podstawowych produktów rolno-żywnościowych Rynek zbóż W bieżącym roku krajowe uprawy ozime przezimowały znacznie gorzej niż w ubiegłym roku. Największe uszkodzenia ozimin wystąpiły w województwach: kujawsko-pomorskim, lubuskim, lubelskim, łódzkim i wielkopolskim. Według oceny GUS, ok. 30% powierzchni zasiewów zbóż ozimych kwalifikowało się do zaorania. Najgorzej przezimowały: jęczmień, rzepak, pszenżyto i pszenica, a nieco lepiej inne zboża. Część zaoranej powierzchni została zastąpiona zbożami jarymi, które z reguły niżej plonują niż zboża ozime. W efekcie szacunkowe zbiory zbóż w Polsce, w 2012 r., będą niższe niż przed rokiem o około 7% (24,8 wobec 26,6 mln ton w 2011 r.). Podobna sytuacja ma miejsce w woj. pomorskim. Niesprzyjające warunki pogodowe w okresie wegetacji, jak również w trakcie zbiorów zbóż spowodowały, że plony i jakość ziarna nie są najlepsze. Szczególnie dotyczy to pszenżyta. Niska jakość nasion będzie związana z trudnościami nabycia materiału nasiennego wysokiej jakości pod zasiewy w roku następnym. W roku bieżącym rośliny zbożowe w woj. pomorskim uprawiano na powierzchni ponad 480 tys. hektarów. Prognozowane zbiory szacuje się na poziomie 1600 tys. t, natomiast plony na poziomie 3,3 t/ha. W Polsce, a także w woj. pomorskim, ceny zbóż będą podążały za tendencjami na rynkach zagranicznych. Ocenia się, że przy niższym poziomie zbiorów, ceny zbóż, pomimo spodziewanego nieco mniejszego zapotrzebowania krajowego, również będą wysokie. Uwzględniając aktualną i przewidywaną sytuację podażowo-popytową, Zespół Ekspertów Biura Analiz i Programowania Agencji Rynku Rolnego ocenił, że przeciętne ceny skupu zbóż do grudnia 2012 r. mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie J.m. 2012 wrzesień grudzień Pszenica ogółem zł/t 760 - 800 780 - 830 Pszenica konsumpcyjna zł/t 800 - 840 820 - 870 Żyto zł/t 710 - 750 720 - 770 Rynek roślin oleistych Przewiduje się, iż w sezonie 2012/2013 zbiory rzepaku w Polsce i UE-27 po raz kolejny zmaleją. Na krajowym rynku powiększy się przewaga popytu nad podażą rzepaku i jego ceny wzrosną. Zmaleje krajowy przerób i produkcja oleju rzepakowego, co oznacza, że sytuacja przemysłu olejowego i tłuszczowego będzie Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 nadal trudna. Pogorszą się wyniki handlu zagranicznego roślin oleistych, zmaleje eksport rzepaku i produktów jego przerobu, a import produktów oleistych wzroście. Oznacza to, że ceny tłuszczów roślinnych u producenta będą wyższe niż w roku poprzednim. Rynek ziemniaków Utrzymujące się w maju korzystne warunki pogodowe przyspieszyły wegetację, dzięki czemu już na przełomie maja i czerwca dostawy na rynek krajowy młodych ziemniaków były znaczne. W województwie pomorskim ziemniaki uprawia się na powierzchni ponad 35 tys. ha. Prognozowany zbiór wynosi ponad 780 tys. ton (przy przewidywanym plonie 22,21 t/ha). Rynek wieprzowiny Mniejsza niż rok wcześniej krajowa podaż trzody chlewnej oraz utrzymujący się popyt na wieprzowinę na rynku światowym spowodowały wzrost cen skupu żywca wieprzowego w Polsce. Zgodnie z danymi GUS, w maju 2012 r. za żywiec ten uzyskano średnio 5,36 zł/kg, tj. o 1% więcej niż w poprzednim miesiącu oraz o 22% więcej niż przed rokiem. Obecny i prognozowany stan oraz struktura pogłowia trzody chlewnej wskazują na znaczne zmniejszenie produkcji żywca wieprzowego. IERiGŻ prognozuje, że produkcja wieprzowiny w Polsce, w 2012 r., może wynieść około 2 155 ton, tj. o 10% mniej niż w roku poprzednim. Malejący w br. skup żywca wieprzowego potwierdza powyższe przewidywania. Zgodnie z danymi GUS, w okresie styczeń – maj 2012 r. skup żywca wieprzowego wyniósł 454 tys. ton, tj. o 25% mniej niż w tym samym czasie ubiegłego roku. Zmiana trendu spadkowego w pogłowiu trzody chlewnej, w Polsce, może nastąpić, gdy poprawi się opłacalność produkcji wieprzowiny. Polepszenie opłacal- 27 Zarządzanie gospodarstwem rolnym ności byłoby możliwe w przypadku spadku cen zbóż. Jednak, biorąc pod uwagę cykl produkcyjny, nawet jeśli po tegorocznych zbiorach opłacalność produkcji trzody chlewnej poprawi się, nie należy oczekiwać zahamowania spadku produkcji w bieżącym roku. W świetle przewidywanych mniejszych tegorocznych zbiorów zbóż (w granicach 5 - 10% od ubiegłorocznych), znacząca poprawa opłacalności chowu w roku gospodarczym 2012/2013 jest mało prawdopodobna, gdyż nie pozwolą na to wysokie ceny zbóż i pasz, mimo wzrostu cen skupu trzody. W najlepszym przypadku relacje cen trzoda : zboża mogą się przybliżać do relacji granicznych i osłabiać dotychczasowy spadkowy trend pogłowia, ale go nie zatrzymają. W 2012 r., w wyniku redukcji pogłowia, produkcja wieprzowiny zmniejszy się do około 1 680 tys. ton, wobec 1 876 tys. ton w 2011 r., tj. o blisko 200 tys. ton (o około 10%). Powyższa tendencja dotyczy także woj. pomorskiego, które jest znaczącym producentem w kraju. Największy wpływ na wysokość krajowych cen skupu żywca wieprzowego w prognozowanym okresie będzie miał pogłębiający się spadek produkcji trzody chlewnej w Polsce oraz wysokie ceny w UE. Jednak wzrost cen będzie prawdopodobnie ograniczony barierą popytu. Zespół Ekspertów Biura Analiz i Programowania Agencji Rynku Rolnego, uwzględniając sezonowe wahania podaży i popytu, przewiduje, że ceny trzody chlewnej we wrześniu osiągną wyższy poziom niż przed rokiem, a w grudniu będą niższe od wyjątkowo wysokich cen rok wcześniej. Zgodnie z prognozą ekspertów przeciętne ceny skupu żywca wieprzowego w Polsce, w okresie objętym prognozą, mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie J.m. Żywiec wieprzowy zł/kg 2012 r. wrzesień grudzień 5,40 - 5,70 5,10 - 5,50 Rynek wołowiny i cielęciny Na skutek malejącej produkcji żywca wołowego, przy jednocześnie ograniczonym popycie, krajowe ceny bydła kształtują się na wysokim poziomie. Zgodnie z danymi GUS, w maju 2012 r. bydło ogółem skupowano średnio po 6,31 zł/kg, a bydło młode po 6,51 zł/kg, tj. nieznacznie taniej niż miesiąc wcześniej. Jednakże w porównaniu do cen z maja 2011 r. bydło ogółem było o 9% droższe, a bydło młode o 5% droższe. Zgodnie z danymi ZSRIR MRiRW, w czerwcu br. ceny skupu bydła średnio osiągnęły poziom 6,33 zł/kg, tj. o 18% wyższy niż przed rokiem. W UE ceny bydła również pozostają na wysokim poziomie. Według danych KE, w czerwcu br. średnia unijna cena bydła (według wagi poubojowej schłodzonej klasy R3) osiągnęła 381,75 EUR/100 kg i była o 14% wyższa 28 niż rok wcześniej. Cena polskiej wołowiny w przeliczeniu na walutę unijną wynosiła 310,92 EUR/100 kg. Spadek produkcji unijnej wołowiny w 2012 r. spowoduje, że ceny bydła w UE utrzymają się na wysokim poziomie. Wysokie ceny unijne oraz malejąca produkcja żywca wołowego w Polsce, mimo mniejszego eksportu, będą stymulowały wzrost krajowych cen wołowiny w drugiej połowie 2012 r. Zespół Ekspertów Biura Analiz i Programowania Agencji Rynku Rolnego, uwzględniając wahania sezonowe cen przewiduje, że w okresie objętym prognozą ceny skupu żywca wołowego mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie J.m. 2012 r. wrzesień grudzień Bydło ogółem zł/kg 6,20 - 6,50 6,30 - 6,70 Młode bydło rzeźne zł/kg 6,40 - 6,70 6,50 - 6,90 Rynek drobiu W 2012 r. wzrost cen żywca drobiowego jest ograniczany większą niż rok wcześniej produkcją. Jednak wysoki poziom cen wieprzowiny i wołowiny stymuluje wzrost popytu na drób, co powoduje, że jego ceny utrzymują się na stosunkowo wysokim poziomie. Według danych z zakładów drobiarskich, objętych monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczego Informacji Rynkowej MRiRW, w czerwcu 2012 r. ceny skupu kurcząt średnio w kraju ukształtowały się na poziomie 4, 05 zł/kg, a indyków 5,29 zł/kg. Biorąc pod uwagę malejącą krajową produkcję i wysokie ceny wieprzowiny, przewiduje się zwiększony popyt wewnętrzny na mięso drobiowe, w tym zwłaszcza kurcząt. Popyt na drób stymulowany będzie dodatkowo wysokim zapotrzebowaniem na rynkach zagranicznych, szczególnie ze strony krajów UE. Tak więc pomimo przewidywanego wzrostu produkcji żywca drobiowego, ceny kurcząt brojlerów w drugiej połowie 2012 r. mogą być znacząco wyższe niż przed rokiem. 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Zarządzanie gospodarstwem rolnym Uwzględniając wahania sezonowe, Zespół Ekspertów Biura Analiz i Programowania Agencji Rynku Rolnego prognozuje, że przeciętne ceny skupu kurcząt brojlerów do grudnia 2012 r. mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie J.m. Kurczęta brojlery zł/kg 2012 r. wrzesień grudzień 4,10 - 4,30 3,80 - 4,10 Rynek mleka i produktów mleczarskich Warto przeczytać SPOSÓB NA BARDZO KWAŚNE GLEBY Przywrócenie funkcjonalności glebom bardzo kwaśnym i kwaśnym wymaga opracowania długofalowego planu działania. Jego celem jest doprowadzenie pH gleb do klasy odczynu naturalnego, tolerowanego przez najbardziej wrażliwą roślinę w zmianowaniu. Oznaczamy pH gleby i oceniamy stan zakwaszenia. Możemy to wykonać samodzielnie, pobierając próbkę na polu i oznaczając ją za pomocą kwasomierza Heliga lub oddać próbkę do zbadania do laboratorium agrochemicznego. Następnie wapnujemy glebę, by wyeliminować toksyczność glinu. Po tym zabiegu pH gleby powinno wynosić 5,0 – 5,5. Zastosowana forma wapna nie odgrywa większej roli, jednak na glebach bardzo lekkich stosujemy węglany. Po roku ponownie pobieramy próbkę w celu oznaczenia pH. Jeżeli odczyn nie zmienił się wapnujemy ponownie, jeżeli drgnął w górę postępujemy bardziej zróżnicowanie. Uprawiając w zmianowaniu rzepak lub jęczmień możemy do ponownego wapnowania użyć formy węglanowej. W glebie systematycznie zwiększamy również zawartość próchnicy. Witold Grzebisz, Sposób na bardzo kwaśne gleby, top agrar Polska nr 8/2012, str. 62 Do czytania zachęca Lucyna Lesińska Ogłoszenie Wzrost globalnej produkcji mleka i jego podstawowych przetworów przyczynił się do zwiększenia konkurencji na światowym rynku produktów mleczarskich. Uwzględniając możliwości eksportowe i popyt krajowy, Zespół Ekspertów Biura Analiz i Programowania Agencji Rynku Rolnego przewiduje, że ceny masła w drugiej połowie 2012 r. będą względnie stabilne, wskazując sezonowy wzrost w okresie jesienno-zimowym, przy czym ceny masła będą niższe o 20 - 25%. Na okres jesienno-zimowy 2012 r. przewidywany jest także wzrost cen mleka surowego. Zespół Ekspertów Biura Analiz i Programowania Agencji Rynku Rolnego, uwzględniając wahania sezonowe, przewiduje następujący poziom cen skupu mleka oraz cen zbytu przetworów mleczarskich: Wyszczególnienie J.m. 2012 r. wrzesień grudzień Mleko surowe zł/hl 114 - 120 117 - 125 Masło w blokach zł/kg 12,3 - 12,9 12,8 - 13,7 Mleko odtłuszczone w proszku zł/kg 8,7 - 9,1 8,9 - 9,5 Opracowano na podstawie materiałów Agencji Rynku Rolnego i Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Opracował Tadeusz Plichta Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 29 Na polach i łąkach Co z przechowywanym ziarnem? Minęły żniwa. Rolnicy, jak co roku, duże ilości ziarna zbóż z różnych powodów pozostawili w swoich magazynach. Nie wszyscy jednak zdają sobie sprawę z faktu, że ziarno składowane przez dłuższy okres (liczony w miesiącach) musi być odpowiednio przygotowane i, co ważne, zabezpieczane w czasie przechowywania. W świeżo zebranym ziarnie, jak w każdym organizmie żywym, zachodzą procesy biochemiczne. Do najważniejszych należy oddychanie. W tym czasie następuje rozkład skrobi na wodę i dwutlenek węgla. Im wyższa jest wilgotność ziarna i jego temperatura, tym intensywność procesu jest większa. Jak wynika z badań, w ciągu pierwszych 10 dni składowania ziarno o temperaturze 18o C przy wilgotności 20% traci na wadze 0,24%, a przy wilgotności 30% aż 1,36% (na każde 100 kg ziarna – strata 1,36 kg). Poza stratami w masie ziarna, w czasie intensywnego oddychania następuje samoczynnie wzrost jego temperatury i wilgotności. To jest główną przyczyną zdarzającej się stęchlizny i zagrzybiania. W konsekwencji powstają nieodwracalne straty jakościowe, takie jak obniżenie zdolności kiełkowania, zdolności wypiekowych i obniżenie wartości paszowej. Z badań wynika że ziarno przeznaczone do dłuższego składowania powinno mieć temperaturę nie wyższą niż 18o C, a wilgotność maksymalnie 13,5%. Aby zachować prawidłowy proces przechowywania, ziarno musi być czyste. Plewy, nasiona chwastów i inne zanieczyszczenia zwiększają intensywność oddychania. W praktyce ziarno o wilgotności 20% i wyższej należy dosuszać w suszarniach termicznych; o wilgotności niższej dosuszanie można wykonać zimnym powietrzem, budując suszarnie podło- 30 gowe, a najlepiej - co czyni wielu rolników - instalując silosy zbożowe. W tym przypadku należy pamiętać, że wentylator przedmuchujący ziarno musi być włączony od początku składowania i że najistotniejsze są tu pierwsze 2 dni. Nie bez znaczenia jest wydajność wentylatora. Na przykład dla ziarna o wilgotności 20% potrzeba 50 m3 powietrza na godzinę, na każdą 1 tonę ziarna. Dobową pracę wentylatora należy dostosować do parametrów związanych z dosuszaniem. Ziarno o o wilgotności 20% i wyższej należy dosuszać w suszarniach termicznych Aby w czasie składowania ziarna zbóż nie ponosić niepotrzebnych strat, należy przez cały czas kontrolować jego jakość, dbając o właściwe parametry przechowywania. Adam Jabłoński Największe straty w zasiewach zbóż i rzepaku ozimego, spowodowane ujemnymi skutkami przezimowania, tj. wymarznięciem, przemarznięciem zasiewów, w naszym województwie wystąpiły w powiatach: kwidzyńskim, gdańskim, starogardzkim, malborskim i tczewskim. W wielu gospodarstwach leżących w wymienionych powiatach doszło do całkowitego wymarznięcia zasiewów pszenicy ozimej, głównie w rejonach, gdzie brak było pokrywy śnieżnej podczas mrozów przekraczających -25o C (np. w gminach Kwidzyn, Miłoradz). Tylko pszenice o najwyższej mrozoodporności przetrwały, jednak i one w bardzo dużym stopniu zostały uszkodzone. Zdarzało się również, że niekiedy lepiej przezimowały zasiewy pszenżyta, jęczmienia i rzepaku ozimego, ale w rejonach bezśnieżnych w okresie mrozów, także wystąpiły ich silne uszkodzenia. Jak wiadomo, na terenie Żuław i Powiśla uprawia się przede wszystkim zboża konsumpcyjne, głównie pszenicę oraz rzepak ozimy. Przeważający udział w uprawie zbóż stanowią formy ozime, których produkcja jest najbardziej opłacalna, ze względu na uzyskiwane plony. Większość gospodarstw na tym terenie dotychczas uprawiało wyłącznie oziminy. W związku z zaistniałą sytuacją zmuszone były one jednak do likwidacji plantacji pszenic ozimych (w tym plantacji nasiennych), zakupu nasion i ponownego obsiewu najczęściej pszenicą jarą. Należy pamiętać, iż pszenice te choć charakteryzują się bardzo dobrymi parametrami jakościowymi ziarna, plonują zazwyczaj niżej od formy ozimej. Uzyskanie wysokich plonów ziarna zbóż form jarych, wysianych w miejsce późno zlikwidowanych plantacji zakwalifikowanych jako „do zaorania” było utrudnione lub niemożliwe, 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Na polach i łąkach Gdzie kupić kwalifikowany materiał siewny zbóż? ze względu na często niekorzystny rozkład opadów i związane z tym okresowe niedobory wody w glebie, w okresie wiosennej wegetacji. O znaczeniu używanego do siewu materiału siewnego zbóż, niejednokrotnie pisaliśmy już na łamach naszego miesięcznika. Jednym z warunków uzyskania wysokich i dobrych jakościowo plonów ziarna zbóż, jest stosowanie do siewu kwalifikowanego materiału siewnego. Niestety w bieżącym roku na terenie województwa znaczna liczba gospodarstw miała problemy z zakupem kwalifikowanych nasion zbóż jarych. Główną przyczyną był ogromny popyt na takie nasiona - kilkakrotnie większy od podaży występującej w ostatnich latach. Dlatego też rolnicy często zmuszeni byli obsiewać plantacje niekwalifikowanym materiałem siewnym, niekoniecznie dobrej jakości. Zdarzały się również sytuacje, w których gospodarstwa zajmujące się dotychczas tylko towarową produkcją zbóż konsumpcyjnych, zmuszone były do wysiewu pszenżyta lub mieszanek zbożowych z przeznaczeniem na pasze. Stąd też można przypuszczać, że zwiększy się podaż zbóż paszowych w porównaniu do roku ubiegłego w tym regionie. Podsumowując, należy spodziewać się większego zainteresowania niż w poprzednich latach zakupem kwalifikowanego materiału siewnego zbóż ozimych ze strony producentów na terenie, gdzie wystąpiły największe straty w zasiewach spowodowane niekorzystnymi warunkami pogodowymi w okresie zimy i przedwiośnia. W związku z powyższym przedstawiam ofertę asortymentową podmiotów, które w obecnym sezonie będą prowadzić sprzedaż kwalifikowanego materiału siewnego zbóż ozimych. Lp. Podmiot Oferta asortymentowa/uwagi 2. Zakład Produkcyjno-Handlowo-Usługowy „Matex” Jerzy Materka Górki 10, 82-400 Sztum, tel. (55) 277 54 24, tel. kom. 606 265 090 Pszenica ozima: Bamberka, Banderola, Fregata, Jantarka, Mewa, Sukces, Zyta, Muszelka, Bogatka. Pszenżyto ozime: Baltiko, Magnat, Grenado. Jęczmień ozimy: Karakan. Żyto ozime* 3. ProCam Polska Sp. z o.o. ul. 30 Stycznia 37, 83-110 Tczew, tel. (58) 530 44 75, tel. kom. 509 476 851 Pszenica ozima: Turkis, Meteor, Graindor, Alves, Julius, Position, Jenga, Torrild, Bamberka, Ostroga, Genius, Ascalon. Pszenżyto ozime: Pigmej, Cyrkon, Cando. Jęczmień ozimy: Holmes, Hobbit F1, Zzoom F1. Żyto ozime: Dańkowskie Diament, Guttino F1. 4. Agrochem Sp. z o.o. zs. w Człuchowie Oddział w Gronowie Elbląskim ul. Kolejowa 7, 82-335 Gronowo Elbląskie, tel. (55) 231 56 06 Pszenica ozima: Bamberka, Tonacja, Muszelka, Banderola, Figura, Julius, Garanthus, Fidelius, Legenda. Pszenżyto ozime: Borwo, Pigmej, Leontino, Algoso. Jęczmień ozimy: Gloria. Żyto ozime: Dańkowskie Złote. 5. Przedsiębiorstwo Pszenica ozima: Bogatka, Produkcyjno-Usługowo- Jantarka, Banderola, -Handlowe „Nowiny” Kampana. Sp. z o.o. w Nowinach 82-440 Dzierzgoń, tel. (55) 276 23 11 6. Przedsiębiorstwo Nasienne „Agrisem” Centrala Nasienna Władysław Skarżyński al. Wojska Polskiego 48, 82-200 Malbork, tel. (55) 272 62 53 tel. kom. 601 643 062 Pszenica ozima: Bamberka, Fregata, Zyta, Nutka, Tonacja. Pszenżyto ozime* Jęczmień ozimy* Żyto ozime* 7. B.H.„Agro-Bakałarzewo” Sp. z o.o. ul. Polna 3, 16-423 Bakałarzewo, tel. (87) 569 43 06, wew. 118 Pszenica ozima: Agil, Toras, Arktis, Julius, Matrix, Muszelka, Ostroga, Figura, Kerubino. Pszenżyto ozime: Alekto, Borwo, Gringo, Tulus. Jęczmień ozimy: Karakan, Fridericus. Żyto ozime: Dańkowskie Amber, Dańkowskie Diament, Dańkowskie Złote, Brasetto F1, Palazzo F1, Visello F1. Oferta asortymentowa zbóż ozimych niektórych podmiotów działających na wybranym obszarze Lp. Podmiot Oferta asortymentowa/uwagi 1. „Ampol-Merol” Sp. z o.o. ul. Mikołaja z Ryńska 28 A 87-200 Wąbrzeźno, tel. (56) 688 48 00 Oddziały: Trępnowy 2 A, 82-230 Nowy Staw, tel. (55) 261 08 27; Stańkowo 5/6, 82-550 Prabuty, tel. (55) 278 22 59; Pronie, 82-450 Stary Dzierzgoń, tel. (55) 276 91 33. Pszenica ozima: Arktis, Bamberka, Banderola, Expert, Fregata, Jantarka, Julius, Matrix, Operetka, Ostka Strzelecka, Tacitus, Zyta. Pszenżyto ozime: Baltiko, Koral, Magnat, Pigmej, Tulus. Jęczmień ozimy: Karakan, Souleyka. Żyto hybrydowe: Brasetto, Palazzo, Visello. Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 31 Na polach i łąkach Lp. Podmiot Oferta asortymentowa/uwagi Lp. 8. Centrala Nasienna „Zielenin” Stanisław Małachowski ul. Przemysłowa 7, 83-400 Kościerzyna, tel. (58) 686 38 57 Pszenica ozima: Jantarka, Legenda, Mewa. Pszenżyto ozime: Algoso, Fredro, Leontino, Magnat, Pigmej, Todan. Jęczmień ozimy: Karakan. Żyto ozime: Dańkowskie Amber, Dańkowskie Diament, Gradan F1. 16. Centrala Nasienna Sp. z o.o. ul. Zielona 29, 83-200 Starogard Gdański, tel. (58) 562 34 66, (58) 562 34 67 9. Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe „Chemirol” Sp. z o.o. ul. Przemysłowa 3, 88-300 Mogilno, Oddział Nowy Staw, ul. Westerplatte 26, 82-230 Nowy Staw, tel. (55) 647 77 70 Pszenica ozima: Baryton, Potenzial, Linus, Zobel, Retro. Pszenżyto ozime: Agostino, Pizarro. Jęczmień ozimy: Campanile. Żyto ozime: Dańkowskie Amber, Amato F1, Allavi F1. 10. Agro-Sieć Sp. z o.o. ul. Przemysłowa 6, 86-200 Chełmno, Punkt sprzedaży 82-200 Malbork, ul. Zamkowa 15, tel. (55) 272 20 53 Pszenica ozima* Pszenżyto ozime* Jęczmień ozimy* 11. Agrolok Sp. z o.o., ul. Dworcowa 4, 87-400 Golub Dobrzyń, tel. (56) 682 38 88 Pszenica ozima* Pszenżyto ozime* Jęczmień ozimy* Żyto ozime* 12. Przedsiębiorstwo Handlowo- Usługowe „Agro-Handel” Maria Wojtaszewska, Wielgłowy, ul. Gdańska 13, 83-120 Subkowy, tel. kom. 605 267 713 Pszenica ozima: Bamberka, Zyta, Bristol, Tulsa, Ozon, Julius, Natula. Pszenżyto ozime: Pigmej, Cerber. Jęczmień ozimy: Campanile. Żyto ozime* 13. PZZ w Kwidzynie Sp. z o.o. ul. Południowa 14 A, 82-500 Kwidzyn, tel. (55) 279 26 72 w. 36, (55) 279 34 26 Pszenica ozima: Ostroga, Kerubino, Banderola, Legenda, Lukullus, Arktis, Toras, Fregata, Bamberka, Julius. Pszenżyto ozime: Algoso, Fredro, Leontino, Magnat, Pigmej, Todan. Jęczmień ozimy: Zzoom F1, Hobbit F1. Żyto hybrydowe: Brasetto, Palazzo, Visello. Podmiot Pszenica ozima: Legenda, Muszelka, Bamberka, Figura, Batuta, Jantarka. Pszenżyto ozime: Gniewko, Trigold, Borwo, Pigmej, Atletico. Jęczmień ozimy: Karakan, Souleyka. Żyto ozime: Kapitan, Dańkowskie Diament. 17. PHU Interkas Pszenica ozima: Bamberka, Mirosław Murawiec Fregata, Zyta, Banderola. Cieplice 30, 82-310 Elbląg, tel. (55) 231 27 30 18. Agro-Sklep Jan Płosiński ul. Daszyńskiego 13, 82-550 Prabuty, tel. (55) 278 25 73, tel. kom. 605 346 043 Pszenica ozima: Muszelka, Figura, Fregata, Leifer. Pszenżyto ozime* Jęczmień ozimy* Żyto ozime* 19. Agro-Mikołajki Karolina Cymanowska ul. Piaskowa 1/6, 82-433 Mikołajki Pomorskie, tel. (55) 277 02 48, tel. kom. 600 988 164 Pszenica ozima: Muszelka, Figura, Fregata, Leifer. Pszenżyto ozime* Jęczmień ozimy* Żyto ozime* 20. Gospodarstwo Rolne Bogusław i Halina Kamińscy Stanisławowo 16, 83-020 Cedry Wielkie, tel. (58) 692 75 27, tel. kom. 500 333 456 Pszenica ozima: Zyta, Bamberka, Banderola, Fregata, Muszelka. 21. Spółdzielnia Handlowo- Pszenica ozima* Produkcyjno-Usługowa Pszenżyto ozime* „Ekoplon” Jęczmień ozimy* Markusy 63, 82-325 Markusy, tel. (55) 231 71 36 22. Zakład Nasienno-Rolny w Dębinie Dębina 31, 82-230 Nowy Staw, tel. (55) 271 56 57 Pszenica ozima: Bogatka, Jantarka, Muszelka. Pszenżyto ozime: Leontino. Pszenica ozima* Pszenżyto ozime* Pszenica ozima: Zyta, Bamberka, Banderola, Fregata, Muszelka, Jantarka, Legenda, Mewa. Pszenżyto ozime* Jęczmień ozimy* Żyto ozime* 14. „Bauer” Sp. z o.o., ul. Marynarki Wojennej 28 A, 82-220 Stare Pole, tel. (55) 271 32 56 Pszenica ozima* 23. Chemiland Sp. z o.o. Lubochowo 219, 82-450 Stary Dzierzgoń, tel. (55) 276 90 48, (55) 276 90 49 15. Gospodarstwo Rolne - Nasienne Władysław Sztabiński, Myszewko 9, 82-100 Nowy Dwór Gdański, tel. (55) 247 42 71, tel. kom. 691 661 551 Pszenica ozima: Bamberka, Fregata, Zyta. 24. Jarosław Jeleński Handel-Usługi ul. Ogrodowa 12, 83-032 Pszczółki, tel. (58) 683 91 26 32 Oferta asortymentowa/uwagi * ostateczna oferta asortymentowa nie jest jeszcze znana Sebastian Zwierz 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Reklama Polska Izba Gospodarcza Maszyn i Urządzeń Rolniczych już po raz XIV organizuje Międzynarodową Wystawę Rolniczą AGRO SHOW 2012, która odbędzie się w tym roku w dniach 21 – 24 września br. w Bednarach, koło Poznania, w gminie Pobiedziska. Wystawa odbywa się w tym roku pod hasłem ,,Nowoczesne rolnictwo – bezpieczna przyszłość”. Wykorzystywanie najnowszych rozwiązań technicznych oraz unowocześnianie parku maszyn przybliżają perspektywy na bezpieczną i wygodną przyszłość dla Was i dla Waszych rodzin. AGRO SHOW jest znakomitą okazją, by zorientować się, w jakim kierunku należy modernizować i rozwijać gospodarstwo, tak by jego prowadzenie było łatwiejsze i bardziej opłacalne. Podczas AGRO SHOW będzie można odwiedzić ok. 700 stoisk wystawców, którzy zaprezentują najnowocześniejsze maszyny i urządzenia oraz szeroki asortyment materiałów, środków oraz usług związanych z produkcją rolniczą, w tym ofertę instytucji finansowych. Jednym słowem wszystko, czego potrzeba do prowadzenia dobrze prosperującego i przynoszącego dochody gospodarstwa rolnego. Podczas AGRO SHOW lotnisko w Bednarach na kilka dni przekształca się w centrum nowoczesnej techniki rolnej. Taki naturalny charakter AGRO SHOW ułatwia wystawcom prezentację maszyn i sprzyja nawiązywaniu bezpośrednich kontaktów z rolnikami. W prezentacji maszyn pomagają pokazy. Jest to wyjątkowa okazja do porównania zastosowanych rozwiązań technicznych i ich wpływu na jakość pracy poszczególnych maszyn, czy nawet porównania różnych technologii. Odwiedzający wystawę będą też mieli okazję porozmawiać z fachowcami z różnych dziedzin, zasięgnąć informacji na stoiskach prowadzonych przez państwowe agencje oraz wziąć udział w seminariach. Specjalnie z myślą o młodzieży oraz nauczycielach, pierwszego dnia wystawy zorganizowany będzie cykl imprez, który ma nie tylko uczyć, ale także bawić. Głównym wydarzeniem będzie turniej sprawnościowy, w którym wezmą udział drużyny szkół przybyłych na AGRO SHOW. Tradycyjnie zarówno wstęp na teren AGRO SHOW, jak i korzystanie z parkingów jest bezpłatne. Dodatkowo każdy odwiedzający otrzyma przy wejściu bezpłatny katalog, w którym znajdzie dane wszystkich wystawców. Podobnie, jak w ubiegłych latach, na dofinansowanie kosztów dojazdu mogą liczyć zorganizowane grupy, które przybędą na wystawę. Szczegóły dotyczące zasad dofinansowania znaleźć można na stronie www.agroshow.pl. W dniach od 21 do 24 września koniecznie trzeba przyjechać do Bednar koło Poznania na XIV Międzynarodową Wystawę Rolniczą AGRO SHOW, najważniejsze tego typu wydarzenie w Polsce, gdzie można obejrzeć i posłuchać o tym, co jest ważne dla każdego rolnika i przedsiębiorcy działającego w tym sektorze gospodarki. Zapraszamy! Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 33 Zapraszamy do podpisywania umów na świadczenie usług doradczych (KUD) z PODR w Gdańsku Rolnicy otrzymujący dotacje ARiMR, zobowiązani są do przestrzegania norm i wymogów wzajemnej zgodności (z ang. cross compliance), których niespełnianie naraża na pomniejszenie należnych płatności. Wymogi te dotyczą m.in. ochrony środowiska naturalnego, higieny czy zdrowia zwierząt. W uniknięciu problemów mogą pomóc doradcy PODR w Gdańsku, z którymi rolnik podpisze umowę na świadczenie usług doradczych (KUD). W ramach tych usług proponujemy: - przeprowadzenie profesjonalnej, opartej na wiedzy i długoletnim doświadczeniu, oceny gospodarstwa rolnego pod kątem spełnienia Wymogów Wzajemnej Zgodności, - opracowanie planu dostosowania gospodarstwa do przepisów związanych z prowadzeniem działalności rolniczej. Działania te są objęte znaczną refundacją ze środków Unii Europejskiej. Zwrotowi podlega 80% poniesionych i udokumentowanych kosztów kwalifikowanych netto. Dofinansowanie nie obejmuje zwrotu podatku VAT. Podpisanie umowy o usługę doradczą umożliwia również 80-procentowy zwrot kosztów netto: - przygotowania planu działalności rolnośrodowiskowej, - atestacji opryskiwaczy wykonanych w Stacjach Kontroli Opryskiwaczy w Lubaniu i Starym Polu, - przygotowania biznesplanów związanych z ubieganiem się o kredyty z dopłatą do oprocentowania, udzielanych w ramach linii kredytowych: nIP, nKZ, nMR, nOR, nGP, nGR, nNT, nBR10, nKL01. Dodatkowo rolnik, podpisujący z Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego umowę na świadczenie usług doradczych, otrzymuje upusty sięgające 20% na inne działania świadczone przez PODR. Należy pamiętać, iż do składanego w 2012 roku wniosku możemy dołączyć również działania wykonane w roku 2010. Dotyczy to m.in. planów działalności rolnośrodowiskowej, atestacji opryskiwaczy bądź wykonywanych wtedy biznesplanów. Osoby zainteresowane usługą doradczą, mogą zgłosić się do Oddziałów i Biur Powiatowych ODR lub bezpośrednio do swojego doradcy, w celu przeprowadzenia kalkulacji kosztów realizacji usługi i możliwości uzyskania dotacji, podpisania umowy oraz wypełnienia wniosku do ARiMR. Wnioski w ramach tego działania składamy do Biura Powiatowego ARiMR, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę wnioskodawcy. Przyjmowane są do wyczerpania limitu środków. Jedno gospodarstwo może otrzymać wsparcie w kwocie do 1500 euro. Do skorzystania z usług zachęcamy szczególnie młodych rolników, którzy w 2011 r. złożyli wnioski o przyznanie 75 tys. zł premii. Często nie wiedzą oni, jakie ich gospodarstwo musi spełniać wymogi i standardy, a na ich osiągnięcie mają tylko trzy lata, liczone od dnia rozpoczęcia działalności rolniczej. Jeżeli w ciągu tego czasu nie uda się ich osiągnąć, to trzeba będzie oddać do ARiMR 25% otrzymanej przez młodego rolnika premii. 34 Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego – stabilny i solidny partner rolnika Na polach i łąkach Końcowe zabiegi ochrony roślin na plantacjach ziemniaka Ostatnim krokiem w ochronie ziemniaka, jaki należy przeprowadzić, aby zapewnić jak najwyższą jakość plonu, jest zabieg desykacji. Zabieg ten ma zastosowanie na plantacjach roślin o dużej i wolno wysychającej masie liści. Poza samym ułatwieniem zbioru, zabieg desykacji przynosi także wiele innych korzyści. W uprawie ziemniaka przemysłowego oraz jadalnego niszczenie naci jest bardzo ważnym zabiegiem. Prawidłowe wykonanie zabiegu desykacji wpływa ostatecznie na jakość bulw, a przede wszystkim na ich zdrowotność. Szczególnego znaczenia nabiera zabieg desykacji, kiedy chodzi o mniejsze porażenia bulw zarazą ziemniaka, w latach o dużej presji infekcyjnej i dużej ilości opadów. Tegoroczny sezon wegetacyjny charakteryzował się dużą intensywnością opadów, głównie w lipcu. Zarodniki Phytophthora infestans, spłukiwane przez deszcz z liści, zakażają młode bulwy o niewykształconej skórce, znajdujące się tuż pod powierzchnią gleby. Pierwsze objawy chorobowe mogą być widoczne już w momencie zbioru. Do zakażenia bulw zarazą może dochodzić także w czasie jesiennego zbioru i sortowania. Objawy rozwijają się w ciągu 6 - 8 tygodni przechowywania. Na powierzchni porażonej bulwy tworzą się różnej wielkości plamy, a w miąższu występują rdzawe, twarde nacieki, postępujące w głąb korzenia. Porażone bulwy gniją w czasie przechowywania, a ponadto są wtórnie atakowane przez inne grzyby i bakterie. Natomiast na plantacjach nasiennych, stosując desykację w odpowiednim terminie, tj. do około 2 tygodni po głównym locie mszyc, zapobiega się przemieszczaniu wirusów z liści i łodyg do bulw. Desykacja ułatwia zbiór na plantacjach ziemniaków i ogranicza uszkodzenia mechaniczne. Odporność bulw na uszkodzenia mechaniczne wynika z poprawienia stanu dojrzałości technologicznej skórki. Podczas zbioru dojrzała skórka jest bardziej odporna na obicia i stłuczenia, natomiast podczas przechowywania zabezpiecza bulwę głównie przed grzybami, które mogą wywołać w tym okresie różne choroby. Taka okoliczność zachodzi w przypadku grzybów z rodzaju Fusarium, które są sprawcami suchej zgnilizny bulw. Zaletą desykacji jest także zniszczenie chwastów, co ułatwia pracę maszyn w czasie zbioru, a także pozwala ograniczyć straty energii i robocizny. Przy okazji dosuszenia łętów ziemniaka, niszczone są rośliny stanowiące zachwaszczenie wtórne plantacji. Jeśli dosuszanie naci uda się wykonać zanim chwasty wydadzą nasiona, to dzięki temu zabiegowi stanowisko pod rośliny następcze będzie bardziej czyste. Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 Desykacja umożliwia zniszczenie chwastów, które występują na plantacjach ziemniaków przed zbiorem O terminie niszczenia naci decyduje technologia uprawy. Na plantacjach sadzeniaków termin niszczenia naci jest dość wczesny, zaś w przypadku pozostałych plantacji ziemniaka, przemysłowego i konsumpcyjnego, termin wykonania zabiegu zależy od odmiany, grupy wczesności, prowadzonej ochrony roślin, a także od warunków atmosferycznych. Niemniej jednak optymalnym terminem przeprowadzenia desykacji na tych plantacjach jest początek starzenia się roślin. Środki przeznaczone do desykacji naci na plantacjach ziemniaka wg zaleceń IOR Nazwa środka Reglone 200 SL Basta 150 SL Spotlight Plus 60 EO Dawka na 1 ha Toksyczność 2 -3 l + 2l t Pierwszy zabieg wykonać 10 - 14 dni przed planowanym zbiorem, drugi 4 - 6 dni po pierwszym 2 l + 2,5 l t Pierwszy zabieg wykonać 14 dni przed planowanym zbiorem, drugi 6 dni po pierwszym 1l Wykonanie Zabieg przeprowadzić na 14 - 21 dni przed planowanym zbiorem Monika Najduk 35 Na polach i łąkach Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy Wrzesień Zboża: Wrzesień to wczesna jesień. Takim mianem określany jest początek kolejnej pory fenologicznej. W uprawie zbóż ozimych zaczyna się następny sezon wegetacyjny, w związku z tym należy dokonać nowych zasiewów. Początek września to czas siewów jęczmienia ozimego, który mimo uzyskiwanych wysokich plonów oraz zadowalających cen ziarna, uprawiany jest na znikomym areale. A przecież jest dobrym przedplonem dla rzepaku ozimego, między innymi ze względu na termin zbioru. Decydując się jednak na uprawę jęczmienia ozimego, należy pamiętać, o jego najniższej mrozoodporności spośród zbóż, która decyduje o rejonizacji jego uprawy. Po wschodach jęczmienia, zalecany jest zabieg chwastobójczy. Optymalny termin tego zabiegu to faza 3 liści. Często, już jesienią jęczmień wymaga również ochrony fungicydowej. Rozpoczynamy przygotowanie gleby pod siewy innych gatunków zbóż. Do siewów zaleca się używać kwalifikowany materiał siewny, który daje gwarancję uzyskania plonu o tych samych cechach, jakimi charakteryzuje się wybrana przez producenta odmiana, a także umożliwia uzyskanie wyższych i lepszych jakościowo plonów. Najlepiej jest dokonać zakupu materiału pochodzącego z zakładów nasienno-rolnych funkcjonujących przy stacjach hodowli roślin bądź z dobrych, sprawdzonych gospodarstw nasiennych. W przypadku stosowania materiału pochodzącego z własnych zbiorów, należy pamiętać o dokładnym jego oczyszczeniu, wykonaniu próby na zdolność kiełkowania (szczególnie ważne w latach „mokrych” żniw), MTZ, a także o zaprawianiu ziarna. Ziarno takie powinno być celne i charakteryzować się wysoką zdolnością kiełkowania (dla zbóż min 85%, za wyjątkiem pszenżyta min 80%). Przy siewach pszenic konsumpcyjnych preferować nowe odmiany z grupy technologicznej A lub B, o wymaganiach dostosowanych do warunków występujących w gospodarstwie na danym polu (należy tu szczególnie zwrócić uwagę na tolerancję odmian na zakwaszenie gleby). Dobrze jest też uwzględnić wczesność odmian, która przy dużym areale zasiewu pszenicy ozimej w gospodarstwie, pozwala na zminimalizowanie ryzyka pogorszenia się jakości ziarna podczas dojrzewania, występującego przy niekorzystnym przebiegu pogody oraz umożliwi „rozładowanie” spiętrzenia prac przy zbiorze zbóż z pól. W uprawie tego samego gatunku zbóż po sobie, należy prowadzić zmianowanie odmian, wysiewając odmiany o podwyższonej odporności na choroby podstawy źdźbła czy mączniaka prawdziwego oraz stosować zaprawy przeciw zgorzeli podstawy źdźbła. Przy wyborze odmian do siewu, warto zwrócić uwagę na listę odmian zbóż zalecanych do uprawy na obszarze danego województwa, dostępnych między innymi na stronach www.coboru.pl oraz www.podr.pl. Na liście zalecanych do uprawy odmian zbóż ozimych na obszarze woj. pomorskiego w 2012 roku znajdują się: jęczmień ozimy: Lomerit, Maybrit, Wintmaltbr; pszenica ozima: Toras, Akteur, Muszelka, Jenga, Mulan, Ostroga, Natula, Bamberka, BanderolaR, JantarkaR, KredoR, KWS OzonR; pszenżyto ozime: Sorento, Moderato, Algoso, Borwokr, Pizarro, Tulus, FredroR; żyto ozime: Dańkowskie Diament, Domir, Stanko, Daran, Brasetto F1, Palazzo F1, R gdzie: - oznacza odmianę wstępnie rekomendowaną, br - odmianę przydatną na cele browarne, kr - odmianę krótkosłomą, F1- odmianę mieszańcową. Należy dotrzymywać optymalnych terminów siewu zbóż ozimych. Siewy po tych terminach (w normalnych warunkach pogodowych) wiążą się zawsze ze spadkiem plonowania. Późny siew zmniejsza intensywność krzewienia i powoduje słaby rozwój systemu korzeniowego. Optymalne terminy siewu dla zbóż ozimych to: 1 - 15 września - dla jęczmienia; 15 - 30 września - dla pszenicy, z dopuszczalnym opóźnieniem do 5 października w niektórych rejonach; 10 - 25 września - dla żyta i pszenżyta, z dopuszczalnym opóźnieniem do 5 października. Ilość wysiewu ziarna pszenicy w kg/ha należy uzależnić przede wszystkim od terminu siewu, warunków glebowych (polowa zdolność wschodów), kompleksu przydatności rolniczej, przedplonu a także od zdolność kiełkowania oraz MTZ wysiewanej odmiany. Prawidłowa ilość wysiewu powinna zapewnić właściwą obsadę roślin po wschodach. Przy siewach pszenicy ozimej na początku września w optymalnych warunkach glebowych, wystarczy wysiać 250 ziaren/m2, zaś pod koniec września 350 ziaren/m2. Po optymalnym terminie siewu ilość ziaren na m2 może dochodzić nawet powyżej 450 ziaren/m2. Orientacyjne normy wysiewu dla zbóż ozimych w ziarnach/m2: - jęczmień dwurzędowy 350 – 400, - jęczmień wielorzędowy - 250 – 350, 36 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Na polach i łąkach - pszenica 250 – 450, - pszenżyto 300 – 400, - żyto populacyjne 200 – 300, - żyto mieszańcowe 180 – 250. Masę wysiewanego ziarna w kg/ha wylicza się ze wzoru: Ilość wysiewu = N x MTZ W (w kg/ha) gdzie: N – gęstość wysiewu w (szt./m2), MTZ – masa 1000 ziaren (g), W – wartość użytkowa nasion (zdolność kiełkowania x czystość nasion) (w %). Pamiętajmy o konieczności wykonywania próby kręconej dla każdej wysiewanej odmiany. Mimo nawet tej samej MTZ dwóch różnych odmian, np. pszenicy, często są duże różnice w ilości wysianego ziarna. Może to być uzależnione od rodzaju zaprawy nasiennej, kształtu nasion czy braku zaprawy u jednej z przykładowych odmian. Przypominamy o zabezpieczeniu przed szkodnikami ziarna, silosów i magazynów zbożowych, w których jest przechowywane lub magazynowane ziarno z tegorocznych zbiorów. Przez cały okres, w miejscu składowania ziarna, należy prowadzić obserwacje na obecność ewentualnych szkodników i gryzoni. W tym celu możemy zastosować różnego rodzaju pułapki. W przypadku wykrycia niepożądanych „gości”, należy wykonać zabieg ich zwalczania odpowiednią metodą. Przypominamy o możliwości korzystania z usług laboratorium PODR w Starym Polu, w którym można, poprzez doradców, zlecić wykonanie określonych badań: - analizę parametrów jakościowych ziarna zbóż, - określenie jakości ziarna zbóż, jako materiału siewnego, - gleb dla potrzeb doradztwa nawozowego w zakresie zakwaszenia (pH) i zawartości makroelementów, tj. fosforu, potasu i magnezu, - wartości energetycznej i mineralnej pasz gospodarskich umożliwiającej układanie efektywnych dawek pokarmowych dla wszystkich grup zwierząt. Rzepak: Obserwacje ostatnich lat wskazują, że coraz więcej uwagi wymagają szkodniki występujące na plantacjach rzepaku w okresie jesiennym, wśród nich: pchełka rzepakowa, pchełka ziemna, chowacz galasówek, gnatarz rzepakowiec, mszyca kapuściana, śmietka kapuściana, tantniś krzyżowiaczek, miniarka kapuściana. Ich żerowanie osłabia jesienny rozwój rzepaku, zmniejszając tym samym dobre zimowanie roślin. Podstawową metodą ograniczania strat powodowanych przez szkodniki jesienne jest zaprawianie nasion. Jest to najskuteczniejszy i najtańszy sposób ochrony rzepaku przed szkodnikami występującymi bezpośrednio po siewie rzepaku, a więc w najwcześniejszym okresie jego rozwoju. Trzeba jednak dodać, że w warunkach długiej i ciepłej jesieni samo zaprawianie nie zawsze jest wystarczające dla skutecznej ochrony plantacji. Dlatego też w przypadkach, gdy na plantacjach rzepaku zauważymy objawy żerowania szkodników, w momencie przekroczenia przez nie progu ekonomicznej szkodliwości, należy wykonać opryskiwanie roślin, stosując odpowiednie insektycydy. Występujące coraz powszechniej ślimaki, wyrządzają duże straty na plantacjach rzepaku w pierwszych tygodniach po jego zasiewie, a zwłaszcza w warunkach dużej wilgotności. Zabieg zwalczający szkodnika wykonać bezpośrednio przed lub po wschodach rzepaku, po stwierdzeniu obecności 2 ślimaków w pułapce i/lub uszkodzeniu 5% siewek, stosując jeden z preparatów: Glanzit 06 GB (3 - 5 kg/ha), Snacol 05 RB (4 kg/ha), Ślimax 04 GB (4 kg/ha). Wymienione środki rozsypywać rzutowo na całej powierzchni pól lub tylko w miejscach licznego występowania ślimaków. Czynność tę wykonać po południu lub wieczorem, najlepiej przed ciepłą, wilgotną nocą i bezdeszczowym, słonecznym dniem. Stopień zachwaszczenia plantacji jest jednym z ważniejszych czynników mających wpływ na poziom plonowania rzepaku. Walkę z chwastami najlepiej przeprowadzić przed lub bezpośrednio po zasianiu rzepaków. Jeśli jednak zabiegów odchwaszczania nie wykonaliśmy w wymienionych terminach, trzeba przeprowadzić je nalistnie w fazie 2 - 6 liści rzepaku. Jesienne stosowanie herbicydów jest bowiem nie tylko skuteczniejsze od odchwaszczania wiosennego, ale eliminuje chwasty już na początku wegetacji, co jest gwarantem uzyskania wysokich plonów. Pamiętajmy o umiejętnym dobieraniu herbicydów wykluczających wszystkie gatunki chwastów oraz o terminach ich stosowania: np. w fazie 2 - 4 liści rzepaku – Butisan Star, Fuego Extra, Metazanex; w fazie 3 - 4 liści rzepaku – Cliophar, Cyklon, Lontrel; w fazie 4 - 6 liści rzepaku – Kerb, Pilar Propyzamid, Golden Pyzamid, Kerb+Lontrel. Od fazy 4 liści rzepaku – Fox. Graminicydy (np. Agil, Focus Ultra, Fusilade Forte, Leopard, Pantera, Targa) do zwalczania samosiewów zbóż i perzu stosujmy od fazy 2 liści rzepaku. Perz zwalczać, gdy jest on w fazie 4 - 6 liści zaś samosiewy zbóż w fazie 2 - 4 liści. Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 37 Na polach i łąkach Ziemniaki: Wrzesień to okres, kiedy przystępujemy do zbioru ziemniaków. W celu uzyskania plonu dobrej jakości, należy pamiętać, aby zbierać ziemniaki, gdy: - temperatura powietrza wynosi nie mniej niż 10º C, - masa porostu przed zbiorem nie może przekraczać 4 t/ha; aby tę wartość uzyskać należy na 1 - 2 tygodnie przed zbiorem zniszczyć łęty ziemniaków i porastające chwasty. Wykonujemy to najlepiej mechanicznie lub przy pomocy środków chemicznych; - sprawdzamy, czy bulwy osiągnęły dojrzałość techniczną, tzn. czy skórka ziemniaka po naciśnięciu kciukiem nie schodzi z bulwy, a także czy bulwy dobrze odrywają się od stolonów; - masa kamieni w stosunku do bulw nie powinna przekraczać więcej niż 20%; - prędkość robocza kombajnu nie powinna przekraczać 5 km/h; - głębokość pracy zespołu kopiącego powinna wynosić 12 - 15 cm; - temperatura podczas przechowywania bulw powinna wynosić 4 – 8º C, podczas przeładunku i obróbki 10º C; - wilgotność powietrza 90 – 95%. Podczas zbioru kombajnem i przeładunku ziemniaków, należy pamiętać, aby ziemniaki nie spadały z wysokości ponad 30 cm, gdyż prowadzi to do obić ziemniaków, co spowoduje ich gnicie podczas przechowywania. W sytuacji, kiedy ziemniaki spadają z wyższych wysokości, należy zastosować różnego rodzaju maty amortyzujące, zmniejszające obijanie bulw. Sebastian Zwierz, Grzegorz Manowski O ziemniakach w Słupi Wielkiej W dniu 26 - 27 czerwca br. w Słupi Wielkiej odbyło się szkolenie dotyczące metodyki badania wartości gospodarczej odmian ziemniaka (WGO). S zkolenie miało na celu przypomnienie i opracowanie nowej metodyki prowadzenia doświadczeń WGO i Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego (PDOiR) z ziemniakami. Nowa ulepszona metodyka spowoduje, że doświadczenia będą prowadzone jednakowo we wszystkich punktach i dostosują ją do zmieniających się 38 warunków produkcji panujących w polskim rolnictwie. Na wstępie szkolenia zostaliśmy poinformowani o skreśleniach z polskiego rejestru, na wniosek hodowcy, następujących odmian ziemniaków: Elanda, Eugenia, Monsun, Neptun, Niagara, Soplica, Umiak, Zebra, Zeus, Żagiel. Z tego też względu w rejestrze znajduje się obecnie 126 odmian ziemniaka. W trakcie spotkania dużo uwagi poświęcono nawożeniu doświadczeń, stosowaniu środków ochrony roślin, a także zapisywaniu danych i przesyłaniu do Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU) w formie elektronicznej. W programie szkolenia uwzględniono również informacje obejmujące proces rejestracji odmian ziemniaka, zakres badań odrębności, wyrównania i trwałości (OWT) odmian ziemniaka. Mieliśmy też okazję zapoznać się z doświadczeniami prowadzonymi w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Słupi Wielkiej, a także z działalnością spółki Jagrol – grupa Top Farms w Pierzchnie, specjalizującej się w uprawie ziemniaków wczesnych dla przetwórstwa na chipsy i frytki. W szkoleniu uczestniczyli specjaliści ze stacji i zakładów oceny odmian zajmujący się ziemniakami, a także pracownicy z innych placówek zajmujących się doświadczeniami i inspektorzy Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych. Grzegorz Manowski 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W chlewni i oborze Produkcja kiszonki z kukurydzy W nowoczesnych systemach żywienia bydła zarówno mlecznego, jak i opasowego, kiszonka z kukurydzy jest podstawową paszą objętościową skarmianą przez cały rok. Dlatego kukurydza ma tak duże znaczenie jako roślina pastewna. Jednak, aby wyprodukowana z niej kiszonka była paszą wartościową, smaczną, chętnie zjadaną przez zwierzęta, musimy przestrzegać pewnych podstawowych zasad przy jej produkcji. K iszenie to sposób konserwowania wilgotnych surowców wykorzystujący naturalne procesy biochemiczne. Są one prowadzone w warunkach beztlenowych przede wszystkim przez bakterie mlekowe występujące naturalnie na zakiszanym materiale. W drodze fermentacji rozkładowi podlegają cukry, z których powstają różne kwasy organiczne, głównie kwas mlekowy. Rezultatem tego procesu jest unieczynnienie bakterii, grzybów i enzymów własnych zakiszanego surowca. Celem zakiszania jest uzyskanie wartościowej pod względem pokarmowym i stabilnej mikrobiologicznie kiszonki. Kukurydza należy do roślin łatwo zakiszających się. Sporządzona z niej kiszonka jest powszechną paszą objętościową stosowaną w żywieniu bydła, szczególnie krów wysokomlecznych. Jednak często kiszonki z kukurydzy psują się, czego zewnętrznym objawem jest ich pleśnienie i zagrzewanie się podczas wybierania i skarmiania. Główną rolę w kiszeniu odgrywają bakterie kwasu mlekowego (BKM) rozkładające glukozę, rzadziej fruktozę. Zwykle jest ich za mało, w stosunku do potrzeb związanych z fermentacją, a ponadto wytwarzają nie tylko kwas mlekowy, ale też dwutlenek węgla i etanol. Istnieją trzy grupy tych bakterii: homofermentacyjne, heterofermentacyjne i fakultatywnie (nieobowiązkowo) heterofermentacyjne. Pierwsze z nich Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 tworzą wyłącznie kwas mlekowy, drugie produkują dodatkowo np. etanol, a trzecia grupa, w zależności od warunków, może wytwarzać oprócz kwasu mlekowego także dwutlenek węgla i etanol. Niepożądanymi mikroorganizmami są bakterie Clostridium, które do rozwoju nie wymagają powietrza, a więc mogą działać po zakończeniu prac kiszonkarskich i okryciu zakiszanej biomasy. Produkują kwas octowy i niepożądane kwasy, takie jak walerianowy i kapronowy. Jednak ich szkodliwa działalność w kiszonkach polega przede wszystkim na rozkładaniu pożądanego kwasu mlekowego do masłowego. Zjawisko to nazywa się wtórną fermentacją i nie ma nic wspólnego z tlenowym psuciem się kiszonek podczas ich wybierania i skarmiania, związanego z działalnością drożdży i pleśni, błędnie określanym tym terminem. Ryzyko wystąpienia wtórnej fermentacji rośnie, gdy surowiec zawiera poniżej 20% SM, mniej niż 30 g WSC/kg SM, poniżej 10 g azotanów w azocie ogólnym. Dodatki kiszonkarskie Dodatki do zakiszania dzieli się na inhibitory fermentacji i stymulatory fermentacji. Są to konserwanty chemiczne lub preparaty biologiczne oraz ich mieszaniny. W krajach, gdzie dominującym surowcem kiszonkarskim są rośliny wilgotne stosuje się konser- 39 W chlewni i oborze wanty chemiczne. Natomiast tam, gdzie zakiszane są pasze o podwyższonej zawartości suchej masy preferowane są dodatki biologiczne. Dodatki kiszonkarskie nie zabezpieczają wystarczająco przed wtórną fermentacją powodowaną przez bakterie Clostridium. Jedynie jak „najczystszy” zbiór, czyli wysokie cięcie i odpowiednia zawartość azotanów mogą temu zapobiec. Dodatki kiszonkarskie mogą jednak hamować tlenowe psucie się kiszonek podczas ich wybierania i skarmiania. Można uznać, że dodatek kiszonkarski jest efektywny, jeżeli pobieranie paszy wzrosło o 5%, strawność o 1,5%, wydajność mleka o skorygowanej zawartości energii (ECM) o 1%, a wydajność opasowa przynajmniej o 5%. Ocenie podlega też wpływ na kierunek fermentacji i tlenową trwałość kiszonek. Oddziaływanie dodatków kiszonkarskich na wydajność zwierząt nadal jest dyskusyjne. Niektóre wyniki badań wskazują, że zastosowany preparat poprawił wydajność, inne pokazują brak oddziaływania lub wpływ negatywny. U krów wysokomlecznych pozytywny efekt może nie uwidocznić się ze względu na skarmianie dużych ilości pasz treściwych w dawce. Aby uzyskać kiszonkę o zadowalających parametrach, o wysokiej wartości pokarmowej i chętnie zjadaną przez zwierzęta, powinniśmy przestrzegać kilku podstawowych zasad przedstawionych w tabeli. Parametr Zalecenia Ugniatanie Ciągnikami kołowymi o jak największym nacisku na 1 cm2. Nie używać kół bliźniaczych, ciśnienie w oponach 2 bary. Dwukrotny przejazd z prędkością 2 - 5 km/godz. Możliwości ugniatania wpływają na szybkość zbioru kukurydzy z pola. Ugniatanie jeszcze przez 1 godz. po zwiezieniu ostatniej przyczepy. Ubicie Przy 25% SM – 180 kg SM/m3, przy 30% SM – 200 - 210 kg SM/m3, do produkcji biogazu - 120 kg SM/t Okrycie Na paszę − szczelnie, folią silosową zaraz po zakończeniu formowania stosu kiszonkowego. Obciążenie O ile to możliwe, równomierne całej powierzchni zewnętrznej stosu kiszonkowego. Konserwanty Używać dodatków kiszonkarskich poprawiających trwałość tlenową, stosując je w całej zakiszanej masie. Można korzystać z konserwantów zabezpieczających przed psuciem się warstw stykających się ze ścianami zbiornika i na górną warstwę zakiszanej zielonki. Stosować zgodnie z zaleceniami producentów. Nie rozpuszczać preparatów mikrobiologicznych w wodzie chlorowanej o zawartości chloru powyżej 1 ppm (zwykle woda wodociągowa zawiera mniej chloru), chyba że producent zaznaczył, że preparat nadaje się do rozpuszczania w takiej wodzie. Zanieczyszczenie Jak najmniejsze, maksymalnie do 10% popiołu surowego w SM. Jakość higieniczna Zawartość drożdży poniżej 500 tys. komórek drożdży/g świeżej masy. Wyższe cięcie to większa jakość higieniczna surowca i kiszonki. Woda opadowa Konieczne jest drożne odprowadzenie. Czas kiszenia Przynajmniej 6 tygodni. Im dłuższy, tym większa stabilność tlenowa. Wybieranie Wybierana powierzchnia powinna być równa, nieposzarpana, stosować odpowiednie wybieraki. O ile to możliwe, wybierać należy od strony zawietrznej. Wielkość silosu powinna być tak dobrana, aby latem można było wybierać tygodniowo warstwę o grubości 2,5 m, a zimą 1,5 m, na całej wysokości stosu kiszonkowego. Zalecenia kiszonkarskie dla kukurydzy Parametr Zalecenia Zawartość SM Zbiór kukurydzy zawierającej 32 - 35% SM Zawartość WS W całej roślinie do 20% w SM Wysokość cięcia Powyżej 20 cm (wg zaleceń niemieckich 30 - 50 cm). Łodyga zawiera niewiele składników pokarmowych, a dużo grzybów, drożdży, brudu i azotanów. Przy wyższym cięciu maleje co prawda plon, ale wzrasta jakość kiszonki. Wzrost wysokości cięcia o 10 cm zwiększa koncentrację energii o około 0,1 MJ NEL/kg SM. Dla bydła opasowego wysokość cięcia powinna wynosić około 30 - 35 cm od ziemi. Rozdrobnienie Napełnianie silosu 40 Równomierne, długość sieczki 0,5 - 1 cm, aby jak najwięcej ziaren uległo przynajmniej częściowemu rozdrobnieniu, jednak ze względu na fizjologię przeżuwaczy i warunki przeżuwania zaleca się rozdrobnienie wynoszące 1,5 - 2,5, a nawet 3 cm, ale wtedy należy stosować maszyny ze zgniataczem ziarna. Złe rozdrobnienie może powodować straty ziarna dochodzące nawet do 80%, które nie jest trawione, lecz wydalane z kałem. Równomierne napełnianie warstwami o grubości 30 cm. Maksymalny czas napełniania zbiornika wynosi 3 dni. Nie zaleca się kiszenia kukurydzy w pryzmach. Nie wolno podawać zwierzętom kiszonek zagrzybionych Na podstawie wykładu dr. hab. Piotra Dorszewskiego z Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy, wygłoszonego podczas konferencji w Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego, Oddział w Starym Polu, opracował Zbigniew Marciniak 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W chlewni i oborze Konkurs „Ferma i Hodowca Bydła Mlecznego i Mięsnego Roku 2012” Kandydaci do medali Rozpoczęła się IV edycja konkursu na Fermę i Hodowcę Bydła Mlecznego i Mięsnego Roku 2012. Organizatorem konkursu jest redakcja miesięcznika „Bydło” przy współpracy ośrodków doradztwa rolniczego, Polskiego Związku Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego. I deą tego konkursu jest promowanie gospodarstw utrzymujących bydło, wyróżniających się postępem hodowlanym i efektami produkcyjnymi, innowacyjnymi rozwiązaniami, technicznymi i technologicznymi, wysokim poziomem dobrostanu zwierząt oraz ochrony środowiska. Krótko mówiąc, praca w hodowli powinna być dochodowa, niezagrażająca zdrowiu i dająca wiele satysfakcji rolnikowi, a przy tym bezpieczna dla środowiska. Wybór najlepszych gospodarstw nie jest łatwy, bo dobrych hodowli prowadzonych z pasją jest coraz więcej. Poniżej przedstawiamy trzy gospodarstwa z województwa pomorskiego pretendujące do tytułu ferma i hodowca bydła mlecznego i mięsnego roku 2012. Michalina i Robert Frymarkowie Leśno, gm. Brusy, pow. chojnicki Bolączką gospodarstw mleczarskich jest przede wszystkim duża pracochłonność związana z pozyski- Państwo Frymarkowie na tle zmodernizowanej obory Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 waniem mleka. Dlatego idealnym rozwiązaniem jest robot udojowy, dzięki któremu krowy praktycznie „same się doją”. Niestety na razie niewiele gospodarstw w kraju posiada takie roboty ze względu na ich wysoki koszt. W naszym województwie posiadaczem takiego rozwiązania jest gospodarstwo Państwa Michaliny i Roberta Frymarków z Leśna. Ich obora z wyjściem na pastwisko usytuowana jest wśród kaszubskich pagórków i lasów, nieopodal stawów karpiowych. Użytki rolne (własne i dzierżawione) zajmują tu powierzchnię 48,61 ha, w tym grunty orne stanowią 18,79 ha, użytki zielone 19,24 ha, a 9,75 ha zajmują uprawy traw. Grunty orne wykorzystywane są pod uprawę kukurydzy na kiszonkę (8,00 ha), pszenżyta ozimego (4,79 ha) oraz jarej mieszanki zbożowej (6,00 ha). Państwo Frymarkowie hodują bydło rasy HO. Średni stan roczny to 85 szt., w tym 64% stanowią krowy mleczne. Liczebność w grupach kształtuje się następująco: krowy - 55 szt, jałowice cielne - 10 szt, jałówki roczne i dwuletnie - 10 szt, młodzież do 1 roku – 10 szt. Dodatkowo w gospodarstwie są 4 sztuki bydła rasy highland, celem wykorzystania zasobów paszowych z terenów trudnych do uprawy i nieużytków. Obrót stada w gospodarstwie jest zamknięty. Tygodniowe cielęta - byczki są sprzedawane na opas innym hodowcom, a jałówki zostają na remont i powiększenie hodowli. Brakuje się około 20% stada, głównie pod kątem poprawy wydajności. Cielęta rodzą się w bardzo dobrej kondycji. Średnio odcho- wuje się 96% cieląt, a 4% stanowią upadki. Hodowcy stosują krzyżowanie uszlachetniające, używając rasy montbeliarde, celem poprawy wskaźników produkcyjnych, odporności na mastitis, płodności, długowieczności oraz łatwości wycieleń. Ponieważ obora jest wolnostanowiskowa, konieczne jest prowadzenie dekornizacji rogów. Infrastruktura gospodarstwa to stara obora, wybudowana w latach 20-tych, kilkakrotnie modernizowana (cegła, deska) oraz nowa obora wolnostanowiskowa wybudowana z pustaków betonowych w 2001 roku. W nowej oborze utrzymywane są krowy dojne i jałówki wysoko cielne, w starym budynku – młodzież i cielęta. Highlandy mają zadaszenie i pasą się dalej od domu. Najważniejszymi udogodnieniami w gospodarstwie są komputerowe zarządzanie stadem oraz robot udojowy firmy De Laval, który funkcjonuje tu od lutego 2012 roku. Dzięki niemu hodowca nie musi trzymać się ściśle pór dojenia, bo krowy same decydują kiedy i ile razy chcą być dojone. Dodatkową zachętą dla zwierzęcia do wejście do robota jest dozowana pasza treściwa. Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że im częściej są dojone krowy świeżo wycielone, tym wyższa jest ich wydajność. Każda krowa musi przejść przez robot udojowy Obora wolnostanowiskowa, głębokościołowa podzielona jest na sek- 41 W chlewni i oborze tory: sektor wypoczynkowy, poczekalnię przed udojem, robot udojowy oraz sektor stołówkowy. Wszystkie krowy, które chcą dostać się do stołówki, muszą przejść przez robot udojowy. W oborze znajdują się tylko krowy dojne i wstawione jałówki wysoko cielne, celem przyuczenia ich do korzystania ze znajdujących się tam urządzeń po wycieleniu (robot udojowy, przejście do stołówki, czochradła, poidło niezamarzalne itp.) i przystosowania się do środowiska w oborze. Żywienie krów oparte jest na TMR (wóz paszowy): mix kiszonka z kukurydzy, sianokiszonka, pasze treściwe według zapotrzebowania, mieszanki mineralne, dodatkowo pasze treściwe podczas doju według wskazań komputerowych (czyli według zasług), lizawki, w lecie dodatkowo pastwisko. Stado Państwa Frymarków na malowniczo położonym pastwisku Korekcję racic przeprowadza się dwa razy do roku - wiosną u wszystkich krów, a jesienią prowadzony jest przegląd całego stada i korekcję wykonuje się według potrzeb. Dzięki automatyzacji, w oborze jest o wiele mniej pracy. Dwa razy dziennie (rano i wieczorem) pół godziny zajmuje przegląd informacji komputerowych na temat poszczególnych krów oraz przegląd stada. Dwa razy dziennie przygotowywana jest pasza (TMR) i zadawana do koryt. W lecie dochodzi wypędzanie krów na pastwisko i zmiana kwater. Wszystkie te czynności wykonuje jeden człowiek. Dodatkowo do różnych prac angażowany jest praktykant z sąsiadującej szkoły rolniczej. 42 Wydajności od kilku lat kształtują się na poziomie około 7000 kg mleka od krowy przy około 3,4% białka i powyżej 4% tłuszczu. Przy takich wydajnościach nie ma problemów zdrowotnych, a wskaźnik zapładnialności jest wysoki. Problemy występują zwykle u krów, które produkują około 10 000 kg mleka w laktacji. Nowy system doju (robot), komputerowe zarządzanie stadem (podawanie pasz według zasług) przyczynia się do poprawy zdrowotności i zwyżki wydajności. Stado Państwa Frymarków znajduje się pod kontrolą użytkowości. Gospodarz współpracuje z Polską Federacją Hodowców Bydła i Producentów Mleka, wspólnie opracowując program hodowlany dla swojego stada. Pan Robert ma wiele satysfakcji ze swojej hodowli. Gdy zaczynał pracę, doił 8 krów ręcznie i wiele czasu spędzał w oborze. Dzisiaj tylko 4 godziny dziennie zajmuje mu nadzór i karmienie tak dużego stada. Ma więc wiele czasu na inne prace, również społeczne. Jest członkiem Powiatowej Rady Pomorskiej Izby Rolniczej, Stowarzyszenia Wdzydzko-Charzykowskiej Lokalnej Grupy Rybackiej „Morenka” oraz Sołeckiego Stowarzyszenia Rozwoju w Leśnej. Ściśle współpracuje z Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego, przyjmując u siebie rolników w ramach różnego typu szkoleń i pokazów. Korzystał ze środków unijnych na modernizację gospodarstw. Między innymi dzięki temu mógł zainstalować w swojej oborze robot udojowy. Rolnik nie dąży do znacznego powiększenia stada, ponieważ robot udojowy jest przeznaczony do doju około 60 krów, czyli 2000 litrów mleka na dobę. Zamierza jednak poprawić zdrowotność i żywotność zwierząt, poprzez dolew genów rasy montbeliarde, oraz zwiększyć ich wydajność. Poza tym Pan Robert chce zmodernizować oborę na boksową, bo na głęboką ściółkę zaczyna mu brakować słomy, a także uporządkować i przeprowadzić renowację otoczenia obory. Jerzy i Paweł Bałachowscy Wysino, gm. Liniewo, pow. kościerski Kolejnym uczestnikiem konkursu „Ferma i Hodowca Bydła Mlecznego i Mięsnego Roku 2012” jest gospodarstwo rodzinne Jerzego i Pawła Bałachowskich z Wysina, gmina Liniewo, pow. Kościerzyna zajmujące się hodowlą bydła mięsnego rasy charolaise. Gospodarstwo to specjalizuje się w produkcji mięsa wołowego i wieprzowego oraz w produkcji zbóż i traw nasiennych. Hodowla bydła mięsnego to hobby rolników oraz dodatkowe źródło dochodu. Gospodarstwo liczy 88 ha własnych i 25 ha dzierżawionych, w tym 110,5 ha stanowią użytki rolne (90,5 ha grunty orne, 13 ha pastwiska, 7 ha łąki). W strukturze zasiewów występują: kukurydza 5 ha, żyto – 15 ha (1/2 plantacji na cele paszowe), trawa nasienna (rajgras) – 7 ha (nasiona sprzedawane są do centrali nasiennej, a słomę przeznacza się na ściółkę) oraz zboża paszowe – 63,5 ha. Paweł i Jerzy Bałachowscy oraz ich stado bydła rasy charolaise Pomysł hodowli bydła mięsnego zrodził się już w 1997 roku. Jej zaletą jest przede wszystkim wykorzystanie dostępnych zasobów paszowych, szczególnie na terenach trudnych do uprawy płużnej (część gruntów rolnych położonych jest na terenach pagórkowatych, zaopatrzonych w naturalny zbiornik wodny, idealnych do tworzenia pastwisk). W 1999 r. pomysł doczekał się realizacji. Wówczas zakupione zo- 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W chlewni i oborze stały od Pana Jerzego Magowskiego, czołowego hodowcy krajowego z woj. kujawsko-pomorskiego, 4 jałówki (odsadki) rasy charolaise. Wybrano tę rasę, ponieważ jest ona najlepsza dla gospodarstw posiadających w strukturze dużo zbóż, a w związku z tym słomę. Zastosowano sztuczną inseminację, dobierając buhaje wysokiej klasy. Start w tej hodowli z genami wysokiej jakości umożliwił osiągnięcie sukcesów na licznych wystawach zwierząt. Syn Pana Jerzego Bałachowskiego - Paweł - miłość do hodowli bydła mięsnego odziedziczył po ojcu. Obaj zajmują się tą hodowlą z wielkim zaangażowaniem. Dziś gospodarstwo liczy 23 matki rasy charolaise, 40 sztuk młodzieży w różnych grupach wiekowych i jednego buhaja. W hodowli wykorzystywany jest budynek wolnostanowiskowy, dawna obora i stodoła, na głębokiej ściółce, z wyjściem na pastwisko. Zwierzęta mogą w każdej chwili skryć się w tym budynku. W lecie zwierzęta korzystają z bardzo dobrego pastwiska oraz słomy i siana na zakładkę jako uzupełnienie suchej masy. Pastwisko o bogatej florze (bogaty skład botaniczny z dużym udziałem koniczyny białej) zaspokaja zarówno potrzeby energetyczne, jak i białkowe bydła. W gospodarstwie stosowany jest wypas kwaterowy. W zimie głównymi paszami są kiszonka z kukurydzy i sianokiszonka oraz śruty zbożowe. Pasza objętościowa wysokiej jakości jest podstawą żywienia. Śruty zbożowe są uzupełnieniem dla małych cieląt i odsadzonej Zdobyte puchary świadczą o wysokim poziomie hodowli bydła mięsnego Państwa Bałachowskich Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 młodzieży rosnącej. Szczególnie skrupulatnie układane są dawki pokarmowe w okresie odsadzenia by nie dopuścić do ubytku wagi i w okresie okołoporodowym - by nie dopuścić do zbytniego otłuszczenia ciężarnych samic. Mieszanki mineralne i lizawki mineralizowane zwierzęta otrzymują do woli. Na początku hodowli, przy małej liczbie krów, stosowano sztuczną inseminację. Gdy liczebność samic wzrosła do 12 sztuk, zakupiono buhaja. Dziś stosuje się krycie naturalne. Daje ono lepsze efekty, a współczynnik płodności wynosi 100%. Okres międzywycieleniowy wynosi 360 dni, a ocielenia występują od stycznia do maja (przewaga ocieleń styczeń – marzec). Upadki praktycznie nie występują. W 2011 roku padło jedno cielę (uduszone przy porodzie). Buhaj jest wymieniany co dwa lata. Główny celem hodowli jest produkcja materiału hodowlanego. Do 2005 roku sprzedawane były odsadki na potrzeby hodowców z Pomorza, a nadwyżki przeznaczano na eksport. Obecnie rolnicy zamierzają tuczyć je do wag ciężkich na potrzeby przemysłu mięsnego. Rocznie gospodarstwo sprzedaje około 20 sztuk bydła, w tym 5 buhajów, 8 jałówek hodowlanych i około 7 opasów ciężkich. Liczba opasów ciężkich uzależniona jest od popytu na materiał hodowlany. Opasy są sprzedawane w wagach 700 - 750 kg . Docelowe zamiary gospodarstwa to zwiększenie stada podstawowego do 30 - 35 matek, odchów materiału hodowlanego i tuczenie do wag ciężkich sztuk z selekcji i wybrakowanych na opas. Pan Jerzy Bałachowski od 2002 roku bierze udział w Pomorskich Wojewódzkich Wystawach Zwierząt Hodowlanych w Lubaniu, a od 2006 roku w Regionalnych Wystawach Zwierząt Hodowlanych w Starym Polu. W latach 2002 i 2003 otrzymał wyróżnienia, zaś od 2004 roku był laureatem czempionów i wiceczempionów. W 2011 i 2012 roku zdobył tytuły superczempiona wystawy. Gospodarstwo Panów Jerzego i Pawła Bałachowskich to doskonały przykład wkomponowania hodowli bydła mięsnego w działalność wielokierunkowego gospodarstwa. Gospodarstwo Rolne Cieszymowo „Fortune” Sp. z o.o. gm. Mikołajki Pomorskie, pow. sztumski Gospodarstwo Rolne Cieszymowo należące do „Fortune” Sp. z o.o. położone jest koło Mikołajek Pomorskich. Gospodarstwo zajmuje 2244 ha, w tym 2078 ha stanowią grunty orne, a 100 ha trwałe użytki zielone. W strukturze zasiewówwystępują: pszenica - 799 ha, mieszanka z przeznaczeniem na GPS - 50 ha, rzepak - 764 ha, kukurydza - 278 ha i lucerna - 83 ha. Bydła ogółem jest 1000 sztuk, w tym: krów – 386 sztuk, jałówek cielnych - 190 sztuk, jałówek niecielnych powyżej 1 roku – 86 sztuk, jałówek w wieku od 0,5 do 1 roku – 95, jałówek w wieku do 0,5 roku – 95 sztuk, byczków i buhajów opasowych - 148 sztuk. Cielęta, 3 - 4 dni po urodzeniu, przebywają w kojczykach. Tam pojone są siarą i dogrzewane lampami (zimą). Następnie przechodzą do budek typu „igloo”, gdzie spędzają kolejne 3 tygodnie. W tym czasie pojone są preparatami mlekozastępczymi. Mają też stały dostęp do wody i paszy treściwej pełnoporcjowej, granulowanej „musli”. Po trzech tygodniach przechodzą do kojców zbiorowych. Tam, obok stałego dostępu do paszy i wody, otrzymują preparaty mlekozastępcze w automatach do pojenia cieląt. Stopniowo wprowadza się również pasze objętościowe (sianokiszonka + słoma). Od 75. dnia, kiedy zwierzęta przystosowane są do trawienia pasz treściwych i objętościowych, zaprzestaje się pojenia preparatami mlekozastępczymi, a podaje się mix (słoma, sianokiszonka, pasze treściwe, kukurydza). W wieku 12 – 13 miesięcy w TMR stosuje się wysoki poziom białka (18%), podając sianokiszonkę, słomę, śrutę rzepakową i śrutę sojową. Od 43 W chlewni i oborze 16. miesiąca białko w TMR występuje na poziomie 16,5 - 17%. Poziom białka reguluje się udziałem soi. W gospodarstwie uzyskuje się przyrosty na poziomie 850 - 1070 gram dziennie. Przyrosty te kontrolowane są co trzy miesiące. Kryterium gotowości do krycia jest osiągnięcie wzrostu 135 - 138 cm. Jałówka musi być wysoka, z „długą, mocną nogą”. Przeważnie kryte są one w wieku 13 miesięcy. Krowy użytkowane są średnio 3,6 laktacji. W gospodarstwie brakuje się krowy na poziomie 31,5%, głównie z powodu chorób kończyn i wymienia, chorób metabolicznych i jałowości. Od 100 krów rodzi się 97 cieląt w ciągu roku. W trakcie odchowu średnio 6 sztuk brakuje się z różnych powodów, czyli odchowuje się 91 cieląt. Krowy są zasuszane przez 40 - 60 dni. Prace hodowlane w Gospodarstwie Rolnym Cieszymowo stoją na bardzo wysokim poziomie. Dzięki nim udało się osiągnąć od 386,9 sztuk krów średnio 10555 kg mleka o zawartości tłuszczu 3,58%, a białka 3,28% (razem 723 kg tłuszczu i białka). Okres międzywycieleniowy wynosi 424 dni, a międzyciążowy 148 dni. Rekordzistki produkują rocznie od 15824 kg do 17423 kg mleka. Selekcja ukierunkowana jest na poprawę długowieczności, budowy wymienia i mocnych nóg. Do inseminacji używane są buhaje amerykańskie i kanadyjskie. Kupowane jest nasienie seksowane, bo to się opłaca. Aktualnie przygotowywana jest stawka zwierząt do transplantacji od genomikowanych jałówek, gdzie wartość GTPI wynosi ponad 1950. Jest to najszybszy postęp hodowlany. Wykorzystuje się tutaj jałówki z innego gospodarstwa - krzyżówkę holsztyna z simentalem. Są to bardzo dobre biorczynie, a mało wartościowe sztuki hodowlane. W gospodarstwie opasa się również byczki, wykorzystując w ten sposób niedojady i odpady. Budynki inwentarskie w gospodarstwie położone są centralnie, a wokół znajdują się pastwiska i pola. Krowy utrzymywane są w trzech oborach wybudowanych w latach 1960 - 65. Budynki te 7 lat temu zostały zmodernizowane i przerobione na wolnostanowiskowe. Obecnie jedna z obór jest uwiązowa, z dojarką przewodową i ze 124 stanowiskami, dwie zaś są wolnostanowiskowe, legowiskowe (jedna z nich mieści 140 - 150 krów, druga 120 - 130 krów). W gospodarstwie jest hala udojowa typu „rybia ość” (2 x 8), 2 obiekty z chłodniami na mleko, magazyn paszowy, porodówka – budynek, do którego wstawiane są krowy przed porodem i kojczyki dla małych cieląt oraz budynki dla młodzieży. Każda z grup technologicznych, tzn. cielęta do 0,5 roku, jałówki od 0,5 do 1 roku, jałówki powyżej 1 roku, jałówki cielne, byczki opasowe, przebywa w osobnym budynku. Żywienie krów opiera się na TMR z oddzielnymi recepturami dla poszczególnych grup technologicznych, w zależności od potrzeb. Zadawanie paszy Ta krowa dała ponad 100 tys. kg mleka 44 Obornik usuwa się ładowarką teleskopową na płytę obornikową. Gospodarstwo jest zaopatrzone w dwa zbiorniki na gnojówkę o pojemności 3000 m3 i 6000 m3. W każdej oborze jest zamontowane czochradło, z którego masowo korzystają wszystkie zwierzęta. Niezwykłą wagę, można powiedzieć, że na miarę XXI wieku, przywiązuje się w Cieszymowie do profilaktyki. Stosuje się tu opalanie wymion, strzyżenie ogonów, korekcję racic średnio 2,6 raza w roku, szczepienia profilaktyczne na IBR szczepionkami markerowymi. Krowy w ostatniej fazie ciąży szczepione są przeciw kryptosporydiom i kokcydiom. Dwa razy dziennie prowadzona jest kontrola zdrowotności zwierząt. Pan Tomasz Suchara z wielkim zaangażowaniem wprowadza nowatorskie metody postępu hodowlanego, o czym świadczą zdobyte trofea Dobrostan stoi w gospodarstwie na bardzo wysokim poziomie. Oświetlenie jest naturalne, a w razie potrzeby sztuczne, zgodne z normami. W nowo wyremontowanych budynkach zamontowane są świetliki w dachu. Wentylacja jest grawitacyjna i wymuszona (wentylatory) - mikroklimat bliski ideału, zgodnie z normami. W poczekalni przed halą udojową są zamontowane zraszacze ogrodowe, które dają trochę chłodu w upalne dni. Gospodarstwo jest wysoce zmechanizowane. Znajduje się tu sprzęt do pozyskiwania pasz (uprawy pól, łąk i pastwisk, sporządzania kiszonek i sianokiszonek), ładowarka teleskopowa, wóz paszowy samojezdny, zbiorniki do chłodzenia i przechowywania mleka, komputerowy program zarządzania stadem, ścielarka do słomy, elektroniczny wykrywacz rui, stacja odpajania cieląt, czochradła i inne drobne urządzenia ułatwiające pracę przy zwierzętach. Aktualnie budowana jest nowa obora wolnostanowiskowa na 540 sztuk pod jednym dachem, po- 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W chlewni i oborze dzielona na cztery sektory, z halą udojową karuzelową na 40 sztuk. W planie są nowe silosy na kiszonki, nowy zbiornik na gnojowicę, separator do produkcji ściółki. W listopadzie w doju będzie 750 sztuk, stado będzie liczyło wówczas 890 sztuk krów. W dal- szej przyszłości planuje się budowę obory na kolejne 540 sztuk. Helena Artyszuk Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy Wrzesień Bydło: Wrzesień to pora, kiedy trawa odrasta wolniej i musimy zwierzętom grodzić większe kwatery do wypasu. Aby nie zmniejszyć ich wydajności, powinniśmy dokarmiać krowy zielonką lub sianokiszonką. Okres żywienia pastwiskowego powoli wchodzi w końcową fazę. Pamiętajmy, że mikroflora żwacza potrzebuje około 3 tygodni na przestawienie się na trawienie nowych pasz. Wprowadzajmy więc je stopniowo, zachowując okres przejściowy pomiędzy żywieniem letnim i zimowym. Pamiętajmy o właściwej gospodarce paszowej. Prawidłowe wybieranie kiszonek z silosów nie powoduje ich tlenowego psucia, którego objawem jest zagrzewanie się kiszonki oraz pleśnienie lub gnicie. Jeśli kiszonka jest prawidłowo wybierana (w silosie nie ma luzów) i szybko skarmiana, nie powinno być problemu. Trzeba również sprawdzić czy baloty z sianokiszonką nie są porozrywane, czy siano gdzieś nie zamaka. Zbiór kukurydzy na kiszonkę powinien nastąpić w fazie dojrzałości woskowo-szklistej ziarna (optymalna zawartość suchej masy ok. 35%). Wartość pokarmowa kiszonki jest tym wyższa, im wyższy jest udział kolb w zakiszanej masie. Ważne jest, by rośliny były pocięte na sieczkę o długości 0,5 - 1 cm, a struktura każdego ziarna kukurydzy była naruszona. Pamiętajmy o właściwym skarmianiu świeżego ziarna zbóż. Podawanie go zwierzętom zaraz po zbiorze może powodować zaburzenia w trawieniu. Odczekajmy 6 – 8 tygodni. Po takim okresie magazynowania można rozpocząć ich skarmianie. Producentom mleka zainteresowanym konwersją, kupnem/sprzedażą czy też darowizną kwoty mlecznej przypominamy, że wnioski w tej sprawie można już składać do Agencji Rynku Rolnego od 1 sierpnia. Aktualne formularze wniosków dostępne są na stronie www.arr.gov.pl. Trzoda chlewna: Decydując się na zakup loszek remontowych ze stada reprodukcyjnego, musimy pamiętać, że: - loszki powinny pochodzić z ferm posiadających podobny statut zdrowotny, jaki posiadamy w naszym gospodarstwie, - loszki pochodzące spoza gospodarstwa muszą koniecznie przejść okres aklimatyzacji i adaptacji do warunków panujących w naszym gospodarstwie. Trwa on do 6 tygodni. Izolacja zabezpiecza nasze stado przed potencjalnymi chorobami, na które mogą chorować nowo przybyłe loszki i odwrotnie nowo przybyłe loszki nie są od razu narażone na dużą liczbę patogenów obecnych w naszej fermie. W związku z powyższym powinniśmy zakupić loszki w wieku 5 – 6 miesięcy (hybrydy 4 miesiące). Powinny wtedy ważyć 80 – 90 kg, a ich mięsność powinna być na poziomie 52 – 54%, grubość słoniny w granicach 14 - 18%. Wanda Barańska, Zbigniew Marciniak, Włodzimierz Sawirski Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego i Pomorski Związek Hodowców Koni organizują zawody w powożeniu zaprzęgami konnymi o memoriał Wojciecha Dąbrowskiego podczas Kaszubskiej Jesieni Rolniczej w Lubaniu k. Kościerzyny w dniu 16 września 2012 r. Zapraszamy serdecznie do wzięcia udziału w ww. imprezie. Regulamin zamieszczony jest na stronie internetowej www.podr.pl Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 45 W trosce o środowisko Obszary szczególnie narażone w województwie pomorskim już są! Obszary szczególnie narażone (OSN) to tereny, na których należy ograniczyć przedostawanie się azotu ze źródeł rolniczych do wód powierzchniowych i gruntowych. Obowiązek wyznaczenia OSN i opracowania dla tych obszarów Programów działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych, wynika z Dyrektywy Azotanowej1 i spoczywa na Polsce od momentu przystąpienia do struktur Unii Europejskiej. Do jego realizacji wyznaczono Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej (RZGW). Zasięg obszarów oraz Programy działań podlegają weryfikacji w cyklu 4-letnim. W 2004 r. RZGW wyznaczyły 21 OSN, które objęły swoim zasięgiem 2% powierzchni kraju. Wzbudziło to niezadowolenie Komisji Europejskiej, która od razu zaczęła domagać się ponownego przeanalizowania dokonanej identyfikacji obszarów szczególnie narażonych zgodnie z wytycznymi dyrektywy, wskazując potrzebę wyznaczenia jako OSN znaczącej części terytorium Polski. Pomimo uwag KE, w ramach weryfikacji powierzchni OSN w 2008 r., dokonano zmniejszenia ich całkowitej powierzchni do 1,49% powierzchni kraju. W efekcie KE wysunęła zarzuty formalne: wezwała Polskę do usunięcia uchybienia – Naruszenie nr 2010/2063: nieprawidłowa implementacja do prawa Rzeczypospolitej Polskiej przepisów Dyrektywy Azotanowej (niepełne wyznaczenie wód wrażliwych i OSN oraz braki w Programach działań). W odpowiedzi, strona Polska podjęła rozmowy mające na celu przekonanie KE o braku Dyrektywa Azotanowa 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych. 2 Rozporządzenie nr 1/2012 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku z dnia 15 czerwca 2012 r. (Dz. Urz. woj. pomorskiego z 2012r., poz. 2180) 1 46 konieczności radykalnego zwiększania powierzchni OSN, poprzez przedstawienie wyraźnie sformułowanych argumentów wskazujących na zdecydowaną przewagę pozarolniczych źródeł zanieczyszczenia wód w Polsce oraz przygotowanie ujednoliconego Programu działań dla wszystkich OSN, poprawionego zgodnie z uwagami Komisji. Materiał wyjściowy do określenia OSN na lata 2012 - 2016 stanowiła ekspertyza pt. „Ocena presji rolniczej na stan wód powierzchniowych i podziemnych oraz wskazanie obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego”, opracowana przez IUNG w 2011 r. Wyniki ekspertyzy wskazują na potrzebę wyznaczenia jako OSN 12,37% powierzchni kraju. Weryfikacja obszarów wskazanych w ekspertyzie, dokonana przez RZGW, umożliwiła zmniejszenie powierzchni objętej projektami rozporządzeń wyznaczających OSN do 8,24% powierzchni kraju. Propozycja ta spotkała się z dużą krytyką i sprzeciwem środowiska rolniczego oraz organizacji rolniczych. Skutkiem tego powierzchnia została po raz kolejny zawężona, tym razem do 4,56%. Z dniem 29 czerwca 2012 r.2 jako OSN-y w woj. pomorskim zostały zatwierdzone niektóre obręby geodezyjne w powiatach: tczewskim (gm. Subkowy, Pelplin, Morzeszczyn, Gniew), starogardzkim (gm. Bobowo, Skórcz, Smętowo Graniczne) i sztumskim (gm. Sztum, Stary Targ), obejmujące łączną powierzchnię 383,2 km². Projekt rozporządzenia w sprawie wprowadzenia Programu działań dla OSN woj. pomorskiego znajduje się w końcowym etapie uzgodnienia z Wojewodą Pomorskim. Program zakłada wprowadzenie zaostrzonych wymogów 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W trosce o środowisko względem okresów, dawek i sposobów nawożenia, zwłaszcza pól na terenie o dużym nachyleniu, na glebach podmokłych, zalanych, zamarzniętych, pokrytych śniegiem oraz w pobliżu cieków wodnych, a także zaostrzenie warunków przechowywania nawozów naturalnych oraz postępowania z odciekami. Początek obowiązywania dla większości z nich określono na 1 marca 2013 r.; w przypadku urządzeń do składowania nawozów będzie to rok 2016. Kontrolą przestrzegania określonych w Programie działań obowiązków nałożonych na rolników zajmą się inspektorzy Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska. Ponadto przypominam, że przestrzeganie Programów działań zatwierdzonych na OSN, wchodzi w zakres kontroli norm i wymogów wzajemnej zgodności prowadzonych przez inspektorów ARiMR. Stwierdzenie niezgodności przez ARiMR oznacza obniżenie wszystkich płatności obszarowych, z których rolnik w danym roku korzysta. Skutki wyznaczenia OSN w szczególny sposób dotkną rolników korzystających z płatności rolnośrodowiskowych, bowiem zgodnie z prawem, płatności nie mogą być przyznawane za przestrzeganie wymagań obowiązkowych, czyli np. zawartych w Programie działań dla OSN. Na szczęście aktualna interpretacja Ministerstwa Rolnictwa sprowadza powyższe ograniczenie jedynie do gospodarstw korzystających z płatności za pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone na powierzchni powyżej 100 ha. Ponieważ od 1 marca 2013 r. rolnicy gospodarujący na powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych na OSN będą mieli obowiązek posiadania planu nawożenia oraz bilansu azotu, płatności za realizację pakietu 1. będą mogli otrzymać tylko do powierzchni 100 ha. Rolnik, dla którego takie rozwiązanie nie okaże się wystarczające, będzie mógł zakończyć swoje 5-letnie zobowiązanie bez sankcji. W Programie działań dla OSN zaplanowana została edukacja rolników oraz świadczenie specjali- Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 stycznego doradztwa przez ośrodki doradztwa rolniczego. Zainteresowanych rolników zapraszamy do zapoznawania się z informacjami zamieszczanymi na stronie internetowej www.podr.pl w zakładce Doradztwo/Ochrona Środowiska/OSN. Katarzyna Radtke Obręby geodezyjne objęte OSN w woj. pomorskim Lp. Obszar szczególnie narażony (OSN) Powiat Gmina Subkowy 1. OSN w zlewni rzeki Drybok tczewski Kod obrębu 221405_2.0004 221405_2.0005 221404_5.0001 Pelplin 221404_5.0007 221404_5.0010 Bobowo 221304_2.0002 221310_2.0001 221310_2.0004 Skórcz 221310_2.0005 221310_2.0007 221310_2.0008 starogardzki 221310_2.0011 221311_2.0001 221311_2.0003 Smętowo Graniczne 221311_2.0005 221311_2.0006 221311_2.0008 221311_2.0009 2. OSN w zlewniach rzeki Janka i Dopływ spod Piaseczna 221403_2.0001 221403_2.0002 221403_2.0003 221403_2.0004 Morzeszczyn 221403_2.0005 221403_2.0006 221403_2.0007 221403_2.0008 tczewski 221403_2.0009 221403_2.0011 221402_5.0003 221402_5.0007 Gniew 221402_5.0008 221402_5.0009 221402_5.0010 221402_5.0013 221604_2.0004 3. OSN w zlewni rzeki Młynówka Malborska Stary Targ sztumski 221604_2.0005 221604_2.0006 221604_2.0009 Sztum 221605_5.0008 221605_5.0012 47 Z wizytą u rolnika SPECJALIZACJA - PRODUKCJA MLEKA Z wizytą w Zdradzie Pan Marcin Potrykus prowadzi 116-hektarowe gospodarstwo rolne w Zdradzie, na terenie gminy Puck, w powiecie puckim. Gospodarstwo przejął po rodzicach - Jadwidze i Franciszku Potrykusach - w 2007 roku. Korzystając z doświadczenia rodziców, konsekwentnie rozwija produkcję oraz modernizuje gospodarstwo, wykorzystując do tego celu środki finansowe z PROW 2007 - 2013. G ospodarstwo Pana Marcina posiada czteropokoleniową tradycję w produkcji mleka. Kontrola użytkowości krów prowadzona jest tu od 1946 roku, kiedy to gospodarzem był dziadek Pana Marcina. Młody rolnik przejął gospodarstwo również z zamiarem dalszego rozwoju w kierunku produkcji mleka. Jednakże obecne warunki produkcji rolniczej zmieniły się diametralnie, więc aby utrzymać się na rynku, trzeba rozwijać sukcesywnie produkcję, dbając przy tym o zachowanie odpowiednich parametrów mleka oraz inwestować w sprzęt i budynki. W 2002 roku Pan Franciszek Potrykus wybudował pierwszą w powiecie puckim oborę wolnostanowiskową o powierzchni 926 m2, wraz z halą udojową typu „rybia ość”. Od tej pory liczba krów mlecznych w gospodarstwie zaczęła systematycznie wzrastać. Na początku było ich 20, obecnie jest 56. Kolejną inwestycją (rok 2005) była budowa płyty obornikowej. Po przejęciu gospodarstwa, młody rolnik zaczął realizować program rolnośrodowiskowy w ramach PROW 2007-2013. Kontynuuje również prowadzenie rachunkowości rolnej FADN, zapoczątkowanej w 2005 roku. W 2011 roku złożył wniosek o przyznanie płatności z działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” w ramach PROW 2007-2013. Dzięki temu jest w trakcie realizacji inwestycji polegającej na zakupie nowych maszyn rolniczych, takich jak: ciągnik rolniczy o mocy 130 KM z ładowaczem czołowym, prasa zwijająca, kosiarka dyskowa, platforma do transportu bel oraz wóz paszowy o pojemności 14 m3. Zakupione maszyny zastąpią stary, wyeksploatowany sprzęt oraz znacznie poprawią efektywność wykonywanych prac w gospodarstwie, co przyczyni się do poprawy wyników ekonomicznych. 48 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z wizytą u rolnika Rolnik użytkuje 116 ha, w tym 61 ha stanowią grunty własne, pozostałe to ziemie dzierżawione. Gleby w gospodarstwie są zwięzłe, gliniaste, klasy bonitacyjnej III a i b oraz IV (3, 4, 5 i 6 kompleks przydatności rolniczej). Grunty orne zajmują 91 ha. Uprawiane są na nich: zboża (35 ha), mieszanki zbóż z roślinami motylkowatymi z przeznaczeniem na zbiór GPS (15 ha), kukurydza (17 ha), trawy w mieszance z roślinami motylkowatymi (17 ha), ziemniaki (2 ha) i groch pastewny (5 ha). Trwałe użytki zielone zajmują 25 ha. Plony zbóż sięgają średnio 60 - 70 dt z ha, kukurydzy 600 dt z ha, a traw 400 dt zielonej masy z ha. Zboża w większości przeznaczane są na paszę, kukurydza i mieszanki zbóż z roślinami motylkowatymi przeznaczane są na kiszonkę, natomiast z traw w mieszance z roślinami motylkowatymi i traw łąkowych sporządzana jest sianokiszonka. Część traw skarmiana jest w postaci siana. Od wielu lat dużym utrapieniem w produkcji roślinnej są szkody wyrządzane przez zwierzynę leśną, głównie dziki, które niszczą przede wszystkim zasiewy kukurydzy i trwałe użytki zielone. Stado krów mlecznych Pana Marcina liczy obecnie 56 sztuk. Jałówek jest 25 sztuk, cieląt 30, a opasów 11 sztuk. Część cieląt (byczki) sprzedaje się, pozostałe (cieliczki) przeznaczane są na remont stada, a nadwyżka sprzedawana jest hodowcom z powiatu puckiego i hodowcom z rejonu Podlasia. Są to krowy rasy HF (90%), unasienniane sztucznie nasieniem pochodzącym z SHiUZ w Bydgoszczy. Bydło żywione jest w systemie alkierzowym. Dawki żywieniowe ustalane są na podstawie wyni- Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 ków analizy pasz przeprowadzanych w laboratorium w Starym Polu, a także obserwacji kondycji zwierząt, z uwzględnieniem ich okresu produkcyjnego. Dawki pokarmowe dostosowane są do aktualnej zawartości białka i tłuszczu w mleku, które badane są raz w miesiącu. Dwa razy w roku, tj. w okresie wiosennym i jesiennym, przeprowadzana jest korekcja racic. Mleko od 1990 roku sprzedawane jest do mleczarni „Śnieżka” w Perlinie. Współpraca z mleczarnią układa się bardzo dobrze z czego zadowolone są obie strony. Średnia roczna wydajność mleka od krowy wynosi 6000 litrów, przy zawartości białka 3,40% i tłuszczu 4,40%. Rolnik nie stara się windować wydajności mlecznej krów. Decydującym czynnikiem jest zdrowotność zwierząt, co minimalizuje koszty usług weterynaryjnych. Średni okres użytkowania krów to 6 laktacji. Odnawianie stada odbywa się wyłącznie w ramach własnej hodowli. Gospodarstwo Pana Marcina od wielu lat jest bazą dydaktyczną dla zajęć praktycznych, organizowanych przez BP ODR w Pucku, w ramach szkoleń, między innymi z zakresu cross compliance. Pan Marcin jest również beneficjentem działania „Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów” w ramach PROW 2007 - 2013. W najbliższej przyszłości rolnik planuje w dalszym ciągu modernizować park maszynowy, a także utwardzić podwórze oraz zrewitalizować stary młyn. Pan Marcin optymistycznie patrzy w przyszłość, z nadzieją, że opłacalność produkcji mleka nie ulegnie pogorszeniu i pozwoli utrzymać gospodarstwo w tak dobrej kondycji, jak dotychczas. Michał Korthals Warto przeczytać RZEPAK NIE TYLKO NA OLEJ Już niedługo słoma rzepakowa może stać się surowcem przy produkcji kompozytów, czyli materiałów będących mieszaninami dwóch lub większej ilości różnych substancji, w określonych proporcjach. W kompozytach występują dwie podstawowe fazy – ciągła (matryca) i znajdująca się w niej druga, nazywana rozproszoną. Rozdrobniona słoma rzepakowa stanowi fazę rozproszoną, osnową zaś jest izotaktyczny polipropylen, który jest wykorzystywany między innymi do produkcji opakowań produktów spożywczych, misek, wiaderek czy obudowy akumulatorów. Twórcą tego pomysłu są naukowcy z Poznania. Kompozyty z napełnieniem w postaci słomy rzepakowej mają korzystne właściwości użytkowe. Są łatwe w czyszczeniu, żywotne, nie zmieniają kształtów. Można więc będzie z nich produkować np. meble ogrodowe, piaskownice, pergole. Dominik Paukszta, Małgorzata Jędryczka, Rzepak nie tylko na olej, top agrar Polska nr 8/2012, str. 108 Do czytania zachęca Lucyna Lesińska 49 Z wizytą u rolnika Na szczycie Kilimandżaro Bruskowo Wielkie to duża wieś położona niedaleko Słupska, w której gospodarują Państwo Ewa i Józef Klimczukowie. - Jakie były początki Państwa pracy na roli? Gospodarstwo zostało zakupione w 1985 roku. Było to kilkanaście hektarów ziemi, budynki gospodarcze wraz z mieszkalnym. W tym czasie podjęliśmy decyzję, że głównym kierunkiem naszej pracy w rolnictwie, ze względu na bliskość dużego rynku zbytu, będą warzywa. Ich uprawę rozpoczęliśmy od kapusty. Stopniowo powiększaliśmy gospodarstwo. Teraz posiadamy 40 ha ziemi. W chwili obecnej prowadzimy: uprawę roślin zbożowych (14 ha pszenicy ozimej, 11 ha żyta) i ziemniaków (15 ha), uprawę warzyw, w tym głównie kapusty oraz marchwi, produkcję rozsady pomidorów, ogórków oraz produkcję kwiatów rabatowych i balkonowych. - Jakie osiągacie Państwo wyniki? Do produkcji w naszym gospodarstwie wykorzystujemy najbardziej wydajny materiał siewny i nie żałujemy środków finansowych na ochronę roślin przed chorobami i szkodnikami. Dlatego też, pomimo niskiej bonitacji gleb, osiągamy wysokie plony, np. pszenicy na poziomie 6 ton, podobnie żyta. Warzywa również plonują dość wysoko. Trafną decyzją było wybudowanie przechowalni o pojemności 800 ton, która pozwala na płynną sprzedaż produkcji. - Co Państwu przeszkadza w codziennej pracy? Często zdarza się, że oddajemy nasze produkty do odbiorców i przez długie miesiące czekamy na pieniądze. Uważamy, że w naszym prawie powinny być przepisy, które pozwoliłyby, aby zaległe środki finansowe trafiły do producenta w przeciągu maksymalnie dwóch tygodni. - Obok zajęć w gospodarstwie, Państwa pasją są góry. Tak to prawda, w pewnym momencie uświadomiłem sobie, że czegoś mi brakuje, że nie tylko samą pracą powinien żyć człowiek. Może np. poznawać inne regiony i zakątki nie tylko naszego kraju, ale i całego świata. Tak trafiłem na kilka dni w Tatry, które tak mnie zauroczyły, że od kilkunastu lat, dwa razy do roku, wraz z żoną przebywamy w górach. Wbrew pozorom nie jest to duży wydatek finansowy. Pamiętam jeden z pierwszych wyjazdów w góry na Słowację. Dzięki temu, że pojechaliśmy w kilka osób jednym samochodem, koszty wyprawy nie były wysokie, a wrażeń mnóstwo. - A jak znalazło się na Waszej drodze Kilimandżaro? Jak to zwykle w życiu bywa, przez przypadek. Rozmawiałem z pewnym zakonnikiem, który przebywał podczas misji na Czarnym Lądzie. Opowiadał o pięknie tej góry oraz o Afryce. Jednym słowem zachęcił mnie tak bardzo, że wraz z żoną postanowiliśmy ją zdobyć. 50 Plan został sfinalizowany na początku stycznia tego roku. Do Afryki udaliśmy się z wrocławskim biurem podróży. Mieliśmy duże szczęście, że towarzyszyła nam doskonała tłumaczka znająca miejscowy dialekt, co w dużej mierze pozwoliło na dobre komunikowanie się z tamtejszą ludnością. Warto dodać, że Kilimandżaro należy do tzw. Korony Ziemi. Jest górą, której szczyt wznosi się na wysokość 5895 m n.p.m. Leży na granicy Kenii i Tanzanii. Posiada rozbudowany układ pięter roślinności, od podnóża step przechodzi w suchy las, a górskie hale zakończone są wiecznym śniegiem. To wszystko stwarza niesamowity krajobraz, którego nie zapomina się do końca życia. - Jak przebiegało samo wejście na szczyt? Nie jest to góra trudna technicznie, choć zdobywanie jej wraz z zejściem zajęło nam około 6 dni. Ze względu na panujące tam wysokie temperatury w ciągu dnia, marszruta mogła odbywać się tylko w nocy, ale przy samym szczycie bywało, że temperatura spadała nawet do -15o C. Musieliśmy do naszego bagażu zaangażować dwóch tragarzy. Inaczej wejście byłoby niemożliwe. Muszę przyznać, że moja żona Ewa doskonale poradziła sobie z trudnościami zdobywania góry. W czasie naszej wyprawy ujęła nas duża prostota i serdeczność miejscowej ludności, którzy są szczęśliwi i od życia nie wymagają wiele. Do kraju wróciliśmy, mając naładowane „akumulatory” na długi czas. Rozmawiał Lubomir Szramowiak 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Doniesienia Rolnik na studiach Wrzesień to ostatni miesiąc rekrutacji na studia. Mamy więc mało czasu na podjęcie ważnych decyzji: Jaką uczelnię wybrać? Jaki kierunek studiowania? Wybór nie jest łatwy, gdyż wiele uczelni przedstawia ciekawe oferty kształcenia. Myślę, że jedną z ciekawszych propozycji jest inżynieria rolnicza, czyli dawne rolnictwo, które zmieniło się pod każdym względem. Nowoczesne technologie, maszyny nowej generacji, systemy komputerowe, które ułatwiają pracę człowieka oraz odnawialne źródła energii - sprawiają, że rolnictwo staje się sposobem na zarabianie pieniędzy, a nie tradycją przekazywaną z pokolenia na pokolenie. Tak więc studiowanie kierunku związanego z inżynierią rolniczą zapewni poznanie nowych możliwości współczesnego rolnictwa. J edną z uczelni proponujących inżynierię rolniczą jest Politechnika Koszalińska, na której studiuję na trzecim roku Technikę Rolniczą i Leśną. TRiL jest ciekawym kierunkiem skupiającym się na wielokierunkowości zagadnień występujących w rolnictwie. Technika leśna występująca dodatkowo w nazwie kierunku dotyczy przede wszystkim zalesiania gruntów ornych, produkcji drzew i krzewów ozdobnych oraz produkcji drewna opałowego. Technikę rolniczą i leśną można studiować w systemie stacjonarnym (7 semestrów), jak i niestacjonarnym (8 semestrów). Studia kończą się pracą inżynierską z możliwością kontynuacji nauki na studiach II stopnia. Studiując TRiL, mamy do wyboru interesujące specjalności takie jak: inżynieria usług na obszarach wiejskich lub inżynieria agrobiznesu i rolnictwa ekologicznego, gdzie główny nacisk dydaktyczny położony jest na takie przedmioty, jak: • technologia i inżynieria produkcji surowców żywnościowych w rolnictwie integrowanym i ekologicznym, • obrót towarowy i marketing w gospodarce żywnościowej, • organizacja i zarządzanie usługami w agroturystyce, • informacja i informatyka w usługach i agrobiznesie, Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 • technologie odnawialnych źródeł energii, • prowadzenie działalności gospodarczej, • programy i fundusze pomocowe Unii Europejskiej, • rachunkowość rolnicza i zewnętrzne źródła finansowania. Inżynieria rolnicza obejmuje również zagadnienia związane z zakładaniem terenów zieleni od takich dużych jak parki do małych: ogrodów, placów zabaw. Wiedzę o tym, jak to zrobić, można zdobyć na specjalności „Technika w architekturze krajobrazu”. Poznamy tutaj takie zagadnienia, jak: • planowanie przestrzenne, • agroturystyka, • podstawy geodezji, • przyrodnicze podstawy planowania terenów zieleni, • technologia zakładania i pielęgnacji terenów zieleni, • irygacja i systemy nawodnień, • zastosowanie maszyn komunalnych, • budowę, zasady eksploatacji i naprawy maszyn wykorzystywanych przy zakładaniu i pielęgnacji terenów zielonych. Rolnicza przestrzeń produkcyjna to obszar do produkcji biomasy energetycznej i biogazu, wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej z paneli słonecznych i ferm wiatrowych. Na specjalności „Od- nawialne źródła energii” studenci poznają zagadnienia związane z: • technologiami produkcji energii z biomasy, • wiatrowniami i fotowoltaniką, • słonecznymi systemami grzewczymi, • pompami ciepła i energią geotermiczną, • produkcją energii z odpadów organicznych, • gospodarką energetyczną, • pozyskiwaniem funduszy z programów operacyjnych wspierających producentów energii ze źródeł odnawialnych. Brak wiedzy dotyczącej przetwórstwa żywności uniemożliwia rolnikom wytwarzanie produktów spożywczych z owoców własnej produkcji rolniczej. Za granicą spotykamy sery, mleko, wino, oryginalne smakowo przetwory mięsne sygnowane znakami producentów rolnych i sprzedawane jako produkty regionalne. Studenci Techniki Rolniczej i Leśnej na Politechnice Koszalińskiej, wybierając specjalność „Inżynieria przetwórstwa spożywczego”, poza ty- Politechnika Koszalińska Studenci w auli 51 Doniesienia pową rolniczą wiedzą, uczą się: • procesów i urządzeń przemysłu spożywczego, • biochemii i mikrobiologii, • higieny produktów spożywczych, • towaroznawstwa i eksploatacji maszyn w przemyśle spożywczym. Wybór specjalności dokonywany jest po drugim roku studiów. Do tego czasu pogłębiamy wiedzę obejmującą podstawowe procesy inżynierii rolniczej. Specjalności pozwalają skupić się na tematach najbardziej nas interesujących. Poza wymienionymi wcześniej specjalnościami, można również rozszerzyć typową wiedzę rolniczo-techniczną, wybierając: „Inżynierię i techniki komputerowe w rolnictwie i leśnictwie” lub „Metody i techniki ochrony roślin”. Studiowanie na naszej uczelni zapewni absolwentom nie tylko wiedzę teoretyczną, ale również wiedzę praktyczną zdobywaną w laboratoriach, na praktykach, w studenckich kołach naukowych (np. Agroinżynier), licznych wycieczkach sponsorowanych przez organizacje studenckie i rektora uczelni. 52 Targi „Agritechnica” w Hanoverze Targi „Agritechnica ” w Hanoverze Każdego roku organizowane są kilkudniowe wyjazdy studyjne do Hanoveru na Targi „Agritechnica” i „EuroTier”. Bywamy na światowych wystawach maszyn leśnych „Elmia Wood” organizowanych w lasach, w okolicach miasta Jon- Światowe Targi Leśne „Elmia Wood” w Jonkoping (Szwecja) koping w Szwecji. Atrakcyjne są również staże zagraniczne i wyjazdy studyjne w ramach programu wymiany młodzieży CEEPUS. Oferta jest interesująca, więc wybór jest trudny, ale zachęcam do studiowania kierunku „Technika rolnicza i leśna”. Zainteresowanych zapraszam do odwiedzenia strony Wydziału Mechanicznego - http://rekrutacja. wm.politechnika.koszalin.pl/kierunkispec.html, a szczególnie strony Katedry Agroinżynierii, która jest głównym opiekunem kierunku: http://katagro.letnet.pl/. Marta Kara 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze 53 Doniesienia Bezpieczne wakacje w gospodarstwie rolnym D zięki GOKiS w Damnicy i Pomorskiej Izbie Rolniczej, w miejscowości Domaradz odbyły się półkolonie dla dzieci rolników. Podczas turnusu dzieci uczestniczyły w grach i zabawach na różne tematy, między innymi: ,,W zdrowym ciele zdrowy duch”, ,,Z ekologią za pan brat”. Jeden z dni (tj. 8 sierpnia) przeznaczony został na zajęcia pt. ,,Bezpieczne wakacje w gospodarstwie rolnym”. PODR, Oddział w Strzelinie przygotował dla dzieci pogadankę oraz prezentację multimedialną. Zainteresowanie tematem było naprawdę bardzo duże. Chłopcy chętnie zabierali głos i wypowiadali się o tym, jak pomagają swoim rodzicom. Dzieci wzięły również udział w teście nt. zagrożeń, jakie mogą mieć miejsce podczas prac w gospodarstwie rolnym. Wszyscy jego uczestnicy obdarowani zostali drobnymi upominkami, a zwycięzcy otrzymali nagrody rzeczowe ufundowane przez BGŻ w Słupsku. Marta Kara 54 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Doniesienia Śladami produktów turystycznych terenów wiejskich W dniach 26 - 28 czerwca br. odbyły się warsztaty wyjazdowe pt. „Śladami produktów turystycznych terenów wiejskich”, zorganizowane przez PODR, Oddział Stare Pole. C elem warsztatów było zapoznanie uczestników z różnymi formami przedsiębiorczości na terenach wiejskich województwa warmińsko-mazurskiego, z uwzględnieniem szlaków tradycji i zwyczajów, zdrowia, wypoczynku, edukacji, poznanie pomysłów i przedsięwzięć lokalnych społeczności zrealizowanych jako metody aktywizowania społeczności wiejskiej oraz zapoznanie się z funkcjonowaniem gospodarstw agro- i ekoturystycznych. W warsztatach uczestniczyło 40 osób, w tym: rolnicy, właściciele gospodarstw agroturystycznych, członkowie stowarzyszeń lokalnych oraz liderki kół gospodyń wiejskich. W Gospodarstwie Agroturystycznym „Ziołowa Dolina” w Wilimowie uczestnicy wyjazdu mieli zapewniony nocleg oraz wyżywienie. Tam też rozpoczęły się zajęcia dydaktyczne. Właściciele - Państwo Krystyna i Bogdan Kozłowscy - zaprezentowali działalność gospodarstwa w zakresie produkcji rolniczej i agroturystyki, a także przedstawili swoją ofertę turystyczną. Następnie odbyło się szkolenie, podczas którego został wygłoszony wykład nt. „Wykorzystanie ziół w żywieniu i profilaktyce zdrowotnej w gospodarstwie agroturystycznym” oraz warsztaty pn. ,,Rozpoznawanie roślin zielarskich, produkcja, przetwarzanie, konfekcjonowanie, sprzedaż produktów zielarskich”. Uczestnicy wykazali duże zainteresowanie tematyką szkolenia i warsztatów. Wszyscy otrzymali materiały szkoleniowe przygotowane przez wykładowcę Pana Bogdana Kozłowskiego. Gospodarstwo agroturystyczne „Zielona Dolna” w Wilimowie - szkolenie nt. wykorzystania ziół w żywieniu i profilaktyce zdrowotnej w gospodarstwie agroturystycznym Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 Oferta gospodarstwa agroturystycznego „Zielona Dolina” w Wilimowie, gm. Olsztyn Drugi dzień warsztatów rozpoczął się wizytą studyjną w siedzibie Lokalnej Grupie Działania „Warmiński Zakątek” w Dobrym Mieście. Prezes LGD Pani Małgorzata Ofierska zapoznała uczestników z działalnością organizacji w zakresie: współpracy z partnerami krajowymi, zagranicznymi, w tym z instytucjami wspierającymi sektor rolny, wdrażania LSR, realizacji projektów komplementarnych skierowanych do mieszkańców obszarów wiejskich. W ramach wizyty zostały zorganizowane również warsztaty pt. „Skuteczne zasady promocji i pozyskiwania produktów turystyki wiejskiej”, które odbyły się w miejscowości Zerbuń, gm. Jeziorany, w Gospodarstwie Agroturystycznym „Gościniec Zerbuń”. Dodatkowo w miejscowości Jeziorany odbyło się spotkanie w Urzędzie Miejskim z Panem Władysławem Daligą - Zastępcą Burmistrza, który przedstawił strategię rozwoju miasta i gminy Jeziorany. Po obiedzie, który odbył się w Restauracji ,,Ranczo w Dolinie”, grupa kontynuowała wizytę studyjną, poznając dobre praktyki kreowania produktów turystycznych na przykładzie wsi Żywkowo znanej pod nazwą ,,bociania wioska” oraz rozwijania turystyki wokół parku linowego ,,Survival wiejski” we wsi Kamińsk. Wizyta studyjna na terenie działania LGD „Warmiński Zakątek”, została perfekcyjnie przygotowana pod względem merytorycznym i logistycznym. Trzeci dzień warsztatów wyjazdowych rozpoczął się wizytą w gospodarstwie agroturystycznym „Plattówka” Marioli Platte w Gietrzwałdzie. Właścicielka gospodarstwa zaprezentowała działalność gospodarstwa w zakresie produkcji rolniczej - ekologicznej, przedstawiła ofertę przygotowaną dla turystów zainteresowanych poezją, malarstwem, a także ofertę 55 Doniesienia skierowaną do turystów poszukujących tradycyjnych metod leczenia pn. „Dar natury - aloes”. spodarstwa. Uczestnicy mieli możliwość obserwować proces przygotowywania produktów do sprzedaży i degustować produkty wytworzone w gospodarstwie m.in. szynkę wędzoną oraz pieczoną wołowinę. Gospodarz przekonywał uczestników warsztatów, że wytwarzając wiejską żywność dobrej jakości mogą uzyskać dodatkowy dochód. Gospodarstwo jest członkiem sieci Dziedzictwo Kulinarne Warmia i Powiśle. Rozwijanie turystyki wokół parku linowego - „Survival wiejski” we wsi Kamińsk - przykład dobrych praktyk rozwijania turystyki, kreowania produktów turystycznych i działalności pozarolniczej W gospodarstwie agroturystycznym „Ekofarma Vitalis”, w którym m.in. prowadzona jest sprzedaż tradycyjnych wyrobów wędliniarskich, serów, chleba w ramach działalności prowadzonej w formie marginalnej, lokalnej i ograniczonej MOL dla produktów przetworzonych Uczestnicy warsztatów w gospodarstwie agroturystycznym „Plattówka” Marioli Platte w Gietrzwałdzie Ostatnim punktem warsztatów wyjazdowych „Śladami produktów turystycznych terenów wiejskich” był pobyt w gospodarstwie „Ekofarma Vitalis”, które położone jest w sercu Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej - w Zastawnie. Właściciel gospodarstwa Pan Tadeusz Kawa przedstawił działalność gospodarstwa w zakresie prowadzonej działalności rolniczej - ekologicznej, której atutem jest hodowla bydła rzadkich ras: galloway, highland i aubrac (wołowina, cielęcina na własny użytek). Dodatkowo Pan Kawa prowadzi działalność agro-ekoturystyczną w obiektach powstałych po modernizacji stodoły i budynków gospodarczych. Ponadto w gospodarstwie prowadzona jest sprzedaż tradycyjnych wyrobów wędliniarskich, serów, chleba w ramach działalności prowadzonej w formie marginalnej, lokalnej i ograniczonej MOL dla produktów przetworzonych. Sprzedaż prowadzona jest w małym sklepiku usytuowanym na terenie go- 56 Uczestnicy wyjazdu Warsztaty wyjazdowe „Śladami produktów turystycznych terenów wiejskich” odbyły się dzięki współfinansowaniu ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013. Organizatorki wyjazdu Agnieszka Rojewska Alina Ciesielska 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Doniesienia XVI Powiatowy Turniej KGW w powiecie tczewskim Dnia 11 lipca br. odbył się XVI Powiatowy Turniej KGW, w którym uczestniczyły koła gospodyń wiejskich z wszystkich gmin powiatu tczewskiego. T radycyjnie miejscem rywalizacji stanica myśliwska w Bukowcu, w gminie Subkowy. Organizatorami Turnieju byli: Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Wojewódzki Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych w Gdańsku, samorządy lokalne i Stowarzyszenie „Kociewskie Forum Kobiet”. Turniej przeprowadzono dzięki wsparciu licznych sponsorów. Swoją obecnością zaszczycili nas: Starosta Powiatu Tczewskiego - Józef Puczyński, Przewodniczący Rady Powiatu - Piotr Odya, wójtowie i burmistrzowie wszystkich gmin powiatu tczewskiego, przedstawiciele: Banku Spółdzielczego w Tczewie, Banku Spółdzielczego w Pelplinie, Banku Gospodarki Żywnościowej, Oddział w Gniewie, Pomorskiej Izby Rolniczej, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Wojewódzkiego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych. Po powitaniu wszystkich obecnych, Stowarzyszenie „Kociewskie Forum Kobiet” skupiające koła gospodyń wiejskich z powiatu tczewskiego, słowami ułożonej przez siebie piosenki, podziękowało kierowniczce BP ODR w Tczewie - Pani Teresie Szałas (która w kwietniu br. przeszła na emeryturę) za długoletnią współpracę, za okazane zainteresowanie i udzieloną pomoc. Następnie rozpoczęły się turniejowe zmagania. Do tegorocznej rywalizacji stanęły KGW: Brzuśce, gmina Subkowy; Kolonia Ostrowicka, gmina Gniew; Morzeszczyn, gmina Morzeszczyn; Pomyje, gmina Pelplin oraz Tczewskie Łąki, gmina Tczew. Panie startowały w pięciu konkurencjach: Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 1. Potrawa tradycyjna - chleb Każde koło przygotowało chleb z dowolnie wybranych składników i upiekło go w dowolnie wybranym kształcie. Przy chlebie ustawiono różne smarowidła. 2. Wizytówka Koła Gospodyń Wiejskich - tablica Ocenie podlegała prezentacja tematyczna przygotowana na tablicy o wymiarach 1 m x 0,80 m. 3. Występ artystyczny - piosenki Każde koło, w składzie 6-osobowym, wykonało 2 piosenki (ludową oraz dowolnie przez siebie wybraną), przy własnym akompaniamencie. 4. Moda – kapelusz Modelka - przedstawicielka koła za prezentowała wykonany przez siebie kapelusz z dowolnie wybranych materiałów. 57 Doniesienia 5. Taniec Każde koło wykonało dowolny taniec ludowy, regionalny lub kulturowo związany z państwami Unii Europejskiej. W trakcie turnieju zorganizowano konkurs dla najmłodszych. Dzieci wykonywały prace plastyczne na temat „Jakie zmiany zaszły w mojej wsi dzięki dotacjom z Unii Europejskiej”. Wszystkie dzieci biorące udział w konkursie (12 dzieci) otrzymały nagrody. Po zaciętej rywalizacji komisja konkursowa wyłoniła laureatów: 1. miejsce – KGW Tczewskie Łąki, 2. miejsce – KGW Morzeszczyn, 3. miejsce – KGW Kolonia Ostrowicka, 4. miejsce – Brzuśce, 5. miejsce - Pomyje. 58 Zwyciężczynie otrzymały puchar ufundowany przez Dyrektora Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, który wręczył Kierownik BP ODR w Tczewie Krzysztof Czarnota. Wszystkie KGW uczestniczące w turnieju otrzymały cenne nagrody od wójtów i burmistrzów swoich gmin, oraz od sponsorów. Wszystkie uczestniczki turnieju były bardzo dobrze przygotowane do zawodów. Efektem ich wysiłku były wysokie oceny komisji oraz uznanie ze strony widzów. Serdecznie dziękujemy wszystkim sponsorom za wsparcie turnieju, bez którego taka impreza nie byłaby możliwa. Alina Laskowska 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W domu i zagrodzie Co warto wiedzieć o piwoniach? Wrzesień to odpowiednia pora na sadzenie piwonii - jednej z najpiękniejszych i najpopularniejszych roślin spotykanych w naszych ogrodach, wyróżniających się niezwykle okazałymi i najczęściej pachnącymi kwiatami. Zanim jednak przystąpimy do tej czynności warto zapoznać się z wymaganiami tej „ogrodowej arystokratki”. Piwonia (łac. Paeonia) należy do rodziny piwoniowatych. Rodzaj piwonia obejmuje 35 gatunków, z czego zdecydowaną większość stanowią byliny, a tylko kilka to niewielkie krzewy. Spośród licznej grupy uprawianych gatunków, można wymienić chociażby majową piwonię lekarską (Paeonia officinalis), piwonię drzewiastą (Paeonia suffruticosa Andrews), piwonię Wittmanna (Paeonia wittmanniana), kwietniowo-majową, botaniczną piwonię Młokosiewicza (Paeonia Mlokosewitschii) czy też piwonię delikatną (Paeonia tenuifolia). Jednak najczęściej spotykamy piwonię chińską (Paeonia lactiflora). To właśnie ten gatunek posiada najwięcej różnorodnych ogrodowych odmian mieszańcowych, których z roku na rok ciągle przybywa. Ich kwitnienie przypada na czerwiec. Kwiaty piwonii mogą być pojedyncze, pełne lub półpełne, w różnych odcieniach różu, czerwieni i bieli. Bywają też piwonie żółte (np. piwonia Młokosiewicza), a także odmiany dwubarwne, w których np. drobne, wewnętrzne płatki są w zdecydowanie innym kolorze niż duże, zewnętrzne (np. odm. Władysława, Ursyn Niemcewicz). Żółta piwonia (Paeonia Mlokosewitschii) Piwonie są roślinami długowiecznymi. Prawidłowo pielęgnowane mogą dożyć nawet 5o lat. Jakie stanowisko najlepsze? Najwłaściwszym dla piwonii miejscem jest stanowisko ciepłe i słoneczne. Ma ono dość istotny wpływ Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 na jakość i liczbę kwiatów. Poza tym piwonie lubią glebę żyzną, dość przepuszczalną i głęboko uprawioną, o odczynie pH 5 - 6. Rośliny na glebach ciężkich i podmokłych często chorują ze względu na zagniwanie walcowatych korzeni, ale też nie tolerują przesuszenia. Dlatego należy pamiętać o regularnym podlewaniu piwonii, szczególnie w okresie suchej wiosny. Aby ograniczyć parowanie wody i rozwój chwastów, dobrze jest krzaki ściółkować korą. Kiedy i jak sadzić piwonie? Piwonia nie lubi przesadzania, w jednym miejscu może rosnąć nawet 15 – 20 lat. Kiedy jednak kwitnienie dużej, rozkrzewionej rośliny staje się słabsze, niż w poprzednich latach, znaczy to, że nadszedł czas na zmianę miejsca. Przy tej okazji możemy też rozmnożyć piwonie, gdyż najpopularniejszym na to sposobem jest właśnie podział kilkuletnich karp. Zabieg ten wykonujemy pod koniec lata, na przełomie sierpnia i września. Wówczas ostrym narzędziem dzielimy karpę tak, by pojedyncza sadzonka nie miała mniej niż 3 – 4 pąki. Im bowiem będzie większa, tym szybciej i obficiej zakwitnie. Sadzonki umieszczamy w dołkach wzbogaconych obornikiem lub kompostem, bo gatunek ma dość duże wymagania pokarmowe. Czynnikiem decydującym o kwitnieniu piwonii jest głębokość sadzenia. Zatem dołek pod piwonię powinien być takiej głębokości, by ponad pąkami wyrastającymi z karp, nie znajdowało się więcej niż 3 – 5 cm podłoża. Jeśli posadzimy piwonie głębiej, nie będą kwitły! Nie będą również dobrze kwitły w miejscach cienistych lub jeśli będą miały zbyt dużą konkurencję o składniki pokarmowe z innymi wymagającymi roślinami, rosnącymi w ich pobliżu, np. z krzewami. Piwonie zakwitają na ogół już w następnym roku (zwykle słabo), ale zdarza się, że na kwiaty trzeba czekać i trzy lata. Mimo, że piwonie są odporne na mróz, to w pierwszych 2 – 3 latach od wsadzenia, warto przed zimą zabezpieczyć je ściółką, gdyż zbyt niskie temperatury łatwo mogą uszkodzić młode karpy. 59 W domu i zagrodzie Jak dbać o piwonie? SZYBKIE PUSZYSTE CIASTO ZE ŚLIWKAMI Wiosną, na przełomie marca i kwietnia, można piwonie podsypać kompostem. Warto też rośliny wyściółkować. Kiedy sadzimy piwonię dla kwiatów ciętych, musimy zwrócić uwagę na to, by nie wycinać ich przy ziemi, a zostawić przynajmniej 1/3 pędu dla prawidłowego wzrostu rośliny. Aby uchronić rośliny przed chorobami grzybowymi (szara pleśń, szara plamistość liści) oraz niepotrzebnym wytwarzaniem nasion, należy usuwać przekwitłe kwiatostany, a jesienią (w połowie listopada) usunąć pędy i liście piwonii (nie przycinamy piwonii drzewiastych). Piwonii mogą zagrażać jednak nie tylko choroby, ale również nicienie (np. węgorek chryzantemowiec), powodujące więdnięcie liści lub choroby wirusowe objawiające się np. żółtymi plamkami na liściach. Czy wiesz, że... • Piwonie uprawiane były już w czasach starożytnych. Jednak początkowo nie skupiano się na urokliwych kwiatach, jakie wydaje roślina, a na jej właściwościach leczniczych. Legenda głosi, że nazwa łacińska rodzaju Paeonia pochodzi od postaci mitycznego boga zdrowia Paeona, czyli Apollona. Podobno Paeon wyleczył tą rośliną rany Hadesa zadane mu przez Heraklesa. Faktem jest, że piwonia (w szczególności korzeń) posiada szereg właściwości leczniczych, ale nieumiejętnie zastosowana może też być trująca. • Piwonia pojawiła się w Europie w 1789 roku. Ze Wschodu przywiózł ją Sir Joseph Banks, bogaty biznesmen, a przede wszystkim botanik z zamiłowania. • Piwonia jest jedną z najbardziej czczonych na Wschodzie roślin. W Chinach i Japonii (gdzie znano i uprawiano ją od bardzo dawna) jest symbolem powodzenia, dostatku, szczęścia i pomyślności. Uważa się, że płatki piwonii pomagają przetrwać miłosne kryzysy w małżeństwie. Aromatyczną konfiturą i świeżymi płatkami ubiera się torty dla nowożeńców. • Piwonia ma swoje miejsce również w naszej kulturze. Dawniej wierzono, że piwonia uprawiana w ogrodzie (szczególnie piwonia lekarska) chroni domostwo od złego i od ludzkiej zawiści. Z nasion piwonii robiono naszyjniki, służące jako amulety dla niemowląt, którym wyrzynały się ząbki. Nasiona były też przyprawą. Z korzenia sporządzano nalewkę zalecaną przy dolegliwościach wątroby, podagrze, a także podawano kobietom w połogu. Obecnie z różnych gatunków piwonii przygotowuje się preparaty wykorzystywane głównie w terapii nerwobólu, dychawicy oskrzelowej, artretyzmu, nerwic, reumatyzmu, padaczki, skurczów przewodu pokarmowego. • Piwonia to kwiat znany także w Stanach Zjednoczonych. Jako ciekawostkę można podać to, że od 1957 roku jest ona symbolem roślinnym stanu Indiana (wcześniej była nim cynia). Opracowała Bożena Korzańska 60 Ciasto: 1/2 kostki margaryny • 3 łyżki mleka skondensowanego niesłodzonego • 3/4 szklanki cukru • 3 jajka • 1 łyżeczka proszku do pieczenia • 1 i 1/3 szklanki mąki pszennej. Dodatkowo: śliwki na wierzch. Margarynę, mleko i cukier włożyć do rondelka. Składniki zagotować i zestawić z ognia. Rondelek wstawić do zlewu z zimną wodą. Ostudzić. Gdy masa stygnie oddzielić żółtka od białek. Białka ubić na sztywną pianę. Dodać żółtka do chłodnej masy. Wsypać mąkę wymieszaną z proszkiem do pieczenia. Połączyć. Do ciasta dodać pianę ubitą przed chwilą. Delikatnie wymieszać. Ciasto wlać do keksówki (8 cm x 30 cm) wyłożonej papierem do pieczenia. Na wierzchu ułożyć owoce. Piec w temperaturze 180o C przez 40 – 45 minut. Ostudzić na kratce. Po upieczeniu posypać cukrem pudrem. CIASTO ŚLIWKOWO-ORZECHOWE 1,5 kg śliwek • 175 g masła albo margaryny • 400 g cukru • 1 paczka cukru waniliowego • 4 duże jajka • 300 g mielonych orzechów laskowych • 1/8 litra mleka • 2 łyżki stołowe rumu • 350 g mąki • 1 mały proszek do pieczenia • 3 białka z dużych jajek • 2 łyżki stołowe soku z cytryny • łyżka zmielonego cynamonu • 40 - 50 g płatków z orzechów laskowych. Usunąć pestki ze śliwek. Tłuszcz, 200 g cukru i cukier waniliowy mieszać do powstania piany, ubić z jaj- 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W domu i zagrodzie Śliwkowe pyszności kami. Dodać mielone orzechy, rum oraz mleko. Wymieszać mąkę i proszek do pieczenia, połączyć z masą. Ciasto wylać na natłuszczoną i wysypaną mąką formę (35 x 40 cm). Śliwki ułożyć na cieście, posypać cukrem. Piec 20 - 25 min w piecu rozgrzanym do temp. 200° C. W tym czasie ubić na sztywno białko. Wymieszać z pozostałym cukrem i sokiem z cytryny. Dodać cynamon. Napełnić szprycę do dekorowania tortów z końcówką w kształcie gwiazdki przygotowaną masą bezową. Wycisnąć na ciasto ok. 20 bez, dekorując je w ten sposób i wstawić jeszcze raz do pieca rozgrzanego do temperatury 175° C. Piec ok. 15 min, aż bezy zaczną lekko brązowieć. Ostudzić. Podawać udekorowane płatkami orzechowymi. latynę wycisnąć, rozpuścić i wymieszać z dwoma łyżkami stołowymi śmietany. Rozprowadzić w uprzednio na sztywno ubitej śmietanie. Śmietanę rozsmarować na cieście z przygotowanym musem śliwkowym, następnie poukładać na niej śliwki, poza kilkoma przeznaczonymi do ozdobienia ciasta. Biszkopt zrolować od dłuższej strony. Odstawić w chłodne miejsce na ok. 2 godziny. Roladę biszkoptową pokroić na ok. 12 tortowych kawałków. Pozostałą śmietanę ubić na sztywną pianę. Umieścić w szprycy do dekorowania. Kawałki rolady przyozdobić wyciśniętą śmietaną, paskami śliwek, płatkami migdałowymi i cukrem pudrem. SOCZYSTY TORCIK Z GALARETKĄ PUSZYSTA ROLADA Z POWIDŁAMI 4 jajka • 75 g cukru • paczka cukru waniliowego • 2 żółtka • 125 g mąki • 1/2 łyżki stołowej proszku do pieczenia • cukier do posypania • 6 listków żelatyny • 500 g śliwek • 250 g musu śliwkowego • 750 g bitej śmietany • 30 g płatków z prażonych migdałów • 1 łyżka stołowa cukru pudru. Jajka rozbić, oddzielić białka i ubić je na sztywno z łyżką letniej wody. Dosypać cukier i cukier waniliowy. Ubijać razem z żółtkami. Wymieszać mąkę z proszkiem do pieczenia, dosypać do piany z jajek i rozmieszać. Masę wylać na pokrytą papierem do pieczenia formę. Piec 10 minut w piecu rozgrzanym do temp. 180° C. Biszkopt wyłożyć na wilgotną posypaną cukrem ściereczkę. Oddzielić papier do pieczenia. Ciasto przykryte ściereczką pozostawić do ostygnięcia. Żelatynę zamoczyć w zimnej wodzie. Wyjąć pestki ze śliwek i pokroić owoce w paski. Biszkopt posmarować musem śliwkowym. 500 g śmietany ubić na sztywną pianę. Że- Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 Spód ciasta: 100 g masła albo margaryny • 50 g cukru pudru • 150 g mąki • 1 żółtko • szczypta soli • 50 g gotowej masy marcepanowej. Galaretka: 1 kg śliwek • 100 ml soku porzeczkowego • 12 listków białej żelatyny • 2 - 3 łyżki stołowe cukru • 5 - 6 łyżek soku z cytryny • trochę zmielonego cynamonu. Krem serowy: 8 listków białej żelatyny • 2 jajka • 500 g chudego twarogu • 100 g cukru • 4 łyżki stołowe soku z cytryny • starta skórka z jednej cytryny • 250 g bitej śmietany • torebka cukru waniliowego. Wierzch tortu: 250 g śliwek • 1/2 torebki przezroczystej polewy tortowej (na 1/4 l płynu) • 1 łyżka stołowa cukru • 1/8 litra soku z czerwonych porzeczek • 1 łyżka stołowa posiekanych pistacji. Przygotować spód: rozmieszać tłuszcz, cukier puder, mąkę, żółtko, sól i marcepan. Szybko wyrobić rękami gładkie ciasto. Przykryć i pozostawić w chłodnym miejscu na około 30 minut. W tym czasie wydrylować śliwki na galaretkę. Gotować je około 10 min w soku porzeczkowym. Namoczyć żelatynę. Kompot śliwkowy doprawić do smaku cukrem, sokiem z cytryny i cynamonem. Nieco go schłodzić, żelatynę silnie odcisnąć i rozmieszać w kompocie, cały czas mieszając. Na wysypanej mąką stolnicy rozwałkować kruche ciasto na krążek (26 cm 61 W domu i zagrodzie średnicy). Wyłożyć do natłuszczonej okrągłej formy. Spód wielokrotnie nakłuć widelcem. Piec przez około 8 minut w piekarniku rozgrzanym do temperatury 180° C, aż zmieni kolor na złotobrązowy. Polewę tortową należy gotować, mieszając cały czas łyżką, tak długo, aż stanie się klarowna. Kruchy spód ciasta należy pozostawić w formie i wylać na niego galaretkę. Odstawić do całkowitego zastygnięcia. Przygotować masę serową: namoczyć żelatynę, oddzielić białka od żółtek. Wymieszać razem ser, żółtka, cukier, sok oraz skórkę z cytryny. Śmietanę, cukier waniliowy i białka ubić na sztywną pianę. Żelatynę odcisnąć, rozpuścić i rozprowadzić z kremem. Dodawać po kolei śmietanę i pianę z białek. Rozsmarować na warstwie zastygniętej galaretki. Odstawić w chłodne miejsce. Śliwki przekroić na połówki i wyjąć pestki. Połówki śliwek układać na kremie serowym. Wymieszać dokładnie polewę do tortów, cukier i sok. Gotować ok. 1/2 min, nieustannie mieszając. Nieco schłodzić i łyżką nakładać na śliwki. Udekorować pistacjami. chów laskowych i rozprowadzić nadzienie śliwkowe Zrolować dłuższą stronę i umieścić w natłuszczonej i posypanej mąką formie z wkładką w kształcie wianuszka (około 26 cm średnicy). Wianuszek drożdżowy ponacinać nożem w ząbki. Przykryć i pozostawić w ciepłym miejscu na około 15 - 20 minut. Połączyć żółtko oraz śmietanę i posmarować wianuszek. Piec około 50 - 60 minut w piekarniku rozgrzanym do temperatury 200° C (gdy upłynie 30 minut, ciasto przykryć pergaminem). Po wyjęciu z pieca pozostawić w formie do ostygnięcia. Podgrzać konfitury wiśniowe, przetrzeć przez sitko, po czym posmarować powierzchnię wianuszka. Wymieszać bardzo dokładnie sok z cytryny i cukier puder. Rozsmarować na warstwie konfitur i posypać pistacjami. Podawać z ubitą śmietaną doprawioną cynamonem. SEROWE CIASTO ZE ŚLIWKAMI NA KRUCHYM SPODZIE DROŻDŻOWY WIANUSZEK Ciasto drożdżowe: • 375 g mąki • 50 g masła lub margaryny • jedno jajko • 50 g cukru • 1 paczka cukru waniliowego • szczypta soli • 30 g świeżych drożdży • 1/8 litra mleka. Nadzienie: 1 kg śliwek • 100 g mielonych orzechów laskowych • 75 g cukru • 2 łyżki dżemu śliwkowego • starta skórka z jednej cytryny •2 łyżeczki cynamonu • szczypta mielonych goździków. Lukier i posypka: 1 żółtko • 1 łyżka stołowa śmietany • 2 łyżki konfitury z wiśni • 50 g cukru pudru • 1 łyżka soku z cytryny • 1 - 2 łyżki posiekanych pistacji. Mąkę, roztopiony tłuszcz, jajko, cukier, cukier waniliowy, sól umieścić w misce. Dodać rozdrobnione drożdże. Następnie dolać podgrzane mleko. Wszystko wyrobić na gładkie ciasto. Przykryć i odstawić w ciepłe miejsce na około 30 min. Śliwki przepołowić, wyjąć pestki i pokroić w kostkę. Wymieszać je razem z 50 g orzechów laskowych, cukrem, cynamonem, goździkami, dżemem śliwkowym oraz skórką z cytryny. Ciasto drożdżowe rozwałkować na posypanej mąką stolnicy na długi prostokąt. Posypać resztą orze- 62 Ciasto: 150 g mąki pszennej • 100 g margaryny • 3 łyżki zimnej wody • szczypta soli. Masa serowa: 500 g sera mielonego • 2 jajka • 3 łyżki cukru • 1 łyżeczka soku z cytryny • 1/2 opakowania budyniu waniliowego. Dodatkowo: 500 g śliwek. Z podanych składników zagnieść ciasto, zawinąć w folię i włożyć do lodówki na ok. godzinę. Śliwki umyć, usunąć pestki i pokroić na ćwiartki. Foremkę o wymiarach 20 x 24 cm wyłożyć papierem do pieczenia, ciasto rozwałkować i umieścić je w foremce, formując 2-centymetrowy brzeg. Żółtka ubić z cukrem i sokiem z cytryny na jasny krem, dodać ser i proszek budyniowy. Białka ubić na pianę i wymieszać delikatnie z masą serową. Na cieście ułożyć gęsto śliwki i zalać masą serową. Wstawić do piekarnika nagrzanego do temperatury 180o C i piec ok. 35 - 40 minut. Alina Ciesielska Agnieszka Rojewska 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Oferty Usługi Korekcja racic u bydła. Wiadomość: tel. kom. 608868322. Regeneracja części do maszyn rolniczych i budowlanych (sita otworowe, żaluzjowe, klepiska, posiewacze, sprzęgła, sworznie, pompy hydrauliczne, siłowniki, rozdzielacze). Wiadomość: tel. (55) 619 80 85, (55) 231 25 30, tel. kom. 509349400, Jegłownik. Kowalstwo artystyczne. Produkcja i montaż kutych ogrodzeń, bram i balustrad ozdobnych. Kompleksowe wykonawstwo. Tanio i solidnie. Wiadomość: tel. kom. 515678415. Wydzierżawię Budynek, przy drodze powiatowej, o pow. 300 m2 na magazyn lub działalność gospodarczą. Wiadomość: tel. kom. 668056776 (gm. Nowy Staw). Kupię Ciągnik Zetor 16145, r. prod. 1985; ciągnik Ursus C-385, r. prod. 1979, z ładowaczem czołowym; prasę zwijającą, pasową John Deere 550, r. prod. 1988; agregat talerzowy z hydropakiem POM Brodnica, szer. rob. 3 m, r. prod. 2006; siewnik zbożowy Kuhn z redlicami talerzowymi, r. prod. 2005; wał wahadłowy Expom Krośniewice, szer. rob. 2,5 m, na przedni tuz ciągnika, r. prod. 2005. Wiadomość: tel. kom. 607049399, Dubiel k. Kwidzyna. Ziemię (6 ha) w okolicach Susza. Wiadomość: tel. kom. 512991874. Opryskiwacz Pilmet o poj. 400 l oraz agregat uprawowy z siewnikiem o szer. rob. 2,3 m. Wiadomość: tel. kom. 604138054. Kombajn zbożowy Bizon 56, pług podorywkowy 5-skibowy, kultywator ciągnikowy zawieszany o szer. rob. 3 m, rozdrabniacz Bąk z silnikiem 7,5 KW. Wiadomość: gmina Cedry, tel. kom. 513054352. Skóry królicze. Wiadomość: tel. kom. 602714793. Rozsiewacz do nawozów Amazone ZAM 1500, dwie nadstawki, limiter, plandeka (może być bez), r. prod. 2007. Wiadomość: tel. kom. 601847099. Kombajn zbożowy Bizon Super lub Bizon Record oraz przystawkę do kukurydzy. Wiadomość: tel. kom. 795807728. Gospodarstwo rolne o pow. 29 ha w gminie Sztum (20 km do Malborka). Wiadomość: tel. kom. 512 492 698. Opony tylne do ciągnika rolniczego i sortownik do ziemniaków. Wiadomość: tel. kom. 790318118. Rozdrabniacz ssąco-tłoczący o mocy 15 kW firmy Zuptor, nowy oraz dwutonowy mieszalnik pasz firmy Zuptor, nowy, cena - 13 000 zł. Wiadomość tel. kom. 728922629. Siewnik lub agregat uprawowo-siewny, opryskiwacz i rozsiewacz do nawozów. Wiadomość: tel. kom. 794365678. Sprzedam Kojce porodowe (16 szt.), wygrodzenia dla loch luźnych, solidnie wykonane, autokarmniki dla prosiąt (15 szt.) i autokarmniki dla tuczników (2 szt.) z mocnego tworzywa sztucznego, smoczki dla loch i prosiąt, ruszta z tworzywa dla macior, koryta kamionkowe dla loch, klatkę do przewozu loch zawieszaną na tuz. Wiadomość: tel. kom. 697580947. Silos zbożowy BIN o poj. 60 t wraz z oprzyrządowaniem, żmijka i dmuchawa. Wiadomość: Rozajny 63, gm. Gardeja, tel. kom. 697011013. Reklama Działkę k. Chojnic o pow. 22 000 m2 na każdą działalność lub mniejszą, z przyłączami. Wiadomość: tel. kom. 691877920. Siedlisko k. Chojnic o pow. 44 000 m2 lub 22 000 m2 z budynkami w stanie surowym. Wiadomość: tel. kom. 691877920. Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 63 Oferty Jałówkę rasy limousine. Wiadomość: tel. kom. 695932964. Rozdrabniacz bijakowy o mocy 11 kW oraz mieszalnik pasz o ład. 600 kg firmy Koźmin (niezawodne pobieranie śruty), r. prod. zestawu 1997, mało używany, cena - 4000 zł. Wiadomość tel. kom. 728922629. Żmijkę o długości 5 m i średnicy 15 cm z silnikiem; wentylator duży (o średnicy 1 m) z silnikiem o mocy 4,5 kW z wyłącznikiem; beczkę aluminiową o poj. 1200 l przystosowaną do paliwa oraz brony zawieszane 5-polowe, 12-zębowe. Wiadomość: tel. kom. 664890334. Ziemię (11,5 ha) w gminie Miłoradz. Wiadomość: tel. kom. 664666894. Młode króliki, mieszańce, po dużych rodzicach, urodzone 1 maja 2012 r. (5 szt.), beżowe oraz urodzone 12 maja 2012 r. (4 szt.), zającowate, zdrowe, samodzielne i odporne. Wiadomość: Sobącz, tel. kom. 602470573. Płyty żerańskie stropowe 6-metrowe (18 szt.). Cena do uzgodnienia). Wiadomość: tel. kom. 660803609. Chłodnię o poj. 450 l i ciagnik Ursus C-363 P. Wiadomość: tel. kom. 509994887. Materiał siewny kwalifikowany C1 pszenicy ozimej odmian: Fregata, Banderola, Zyta, Muszelka, Bamberka. Wiadomość: tel. kom. 500333456, gm. Cedry Wielkie. Ciągnik Ursus 914, przedni napęd, r. prod. 1984, stan b. dobry. Wiadomość: tel. kom. 519067238. Kwalifikowany materiał siewny pszenic ozimych w stopniu C1 następujących odmian: Zyta, Fregata, Bamberka. Wiadomość: tel. (55) 247 42 71 lub tel. kom. 531985711, gm. Nowy Dwór Gdański. Chłodnię samomyjącą do mleka firmy Westfalia o poj. 1800 l, r. prod. 2000 oraz krajzegę - heblarkę. Wiadomość: tel. kom. 502058584. Ogierka - źrebaka rasy sztumska zimnokrwista, urodzony 22 kwietnia 2012 r., obustronne pochodzenie, zaczipowany. Cena - 3400 zł. Wiadomość: gmina Sztum, tel. kom. 512492698. Klacz w wieku 2 lata i 3 miesiące rasy sztumska zimnokrwista, obustronne pochodzenie, spokojna, zaczipowana. Cena - 5700 zł. Wiadomość: gmina Sztum, tel. kom. 512492698. Ciągnik Ursus C-355, r. prod. 1976, mały przebieg; przyczepę Autosan D-43 o ład. 3,5 t, sztywna; pług 3-skibowy Grudziądz; brony 5-polowe średnie; rozdrabniacz Bąk, silnik 5,5 kW; rozdrabniacz do buraków, silnik 0,4 kW; klatkę zawieszaną i dwukółkę. Ceny do uzgodnienia. Wiadomość: gm. Nowy Dwór Gd. tel. kom. 516269292. Spawarkę Bester 500A i skrzynię biegów do Stara 6 x 6. Cena do negocjacji. Wiadomość: gm. Stegna, tel. (55) 247 79 18. Rozrzutnik jednoosiowy do obornika, sprawny technicznie, cena - 6000 zł. Wiadomość: gm. Sztutowo tel. (55) 247 84 48. Kombajn zbożowy Bizon Z056, rok prod. 1988, stan dobry, cena do uzgodnienia. Wiadomość: tel. kom. 604914334. Opryskiwacz zawieszany o szer. rob. 12 m; zestaw bron średnich 5-polowych, zawieszanych; pielnik - wielorak; 2 wentylatory do siana ø 1 m; głębosz. Wiadomość: tel. kom. 668056776. Pług 5-skibowy podorywkowy oraz 4- i 3-skibowy zagonowy Unii Grudziądz, stan b. dobry. Wiadomość: tel. kom. 604939215. Skrzynię pośrednią do ciągnika Ursus 1224, fabrycznie nowe części do kombajnu Z056, koła do przyczepy z felgami 900 x 20, opony pełne - 4 szt. Wiadomość: tel. kom. 721344340, Kwidzyn. Siewnik Hasja, szer. rob. 3 m oraz cyklotiller o szer. 3 m. Wiadomość: tel. (55) 276 18 37. Przypominamy, że ogłoszenia drobne od rolników są zamieszczane bezpłatnie. Ogłoszenia te można podawać telefonicznie: tel. (55) 270 11 32, 270 11 31 lub 270 11 30, drogą elektroniczną: e-mail: [email protected] albo listownie na adres redakcji. 64 9/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Rozrywka dla dorosłych i dla dzieci 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A 10 11 KUPON 9 B C D E Wrzesień 2012 F G H I J K Hasło: J-11 A-3 G-5 K-6 K-1 H-5 J-6 E-4 H-8 E-6 G-9 F-8 POZIOMO: A - 1) inkaust C - 1) przybrany ojciec D - 6) ultrakrótkie fale E - 1) słoneczny lub cieplny F - 5) na kopercie G - 1) jar H - 7) współzałożyciel firmy Microsoft I - 1) imię żeńskie J - 6) rasa psa K - 1) ślady bytności dzików PIONOWO: 1 - G) pełzające zwierzę 2 - A) mordownik 2 - I) bije asa 3 - E) część obszaru morza 4 - A) kolebka Asyrii 5 - F) składnik powietrza 6 - A) imię autora „Księgi urwisów” 6 - I) spójnik międzyzdaniowy 7 - F) np. obfitości 8 - A) najdroższe grzyby 8 - H) reprezentacyjna sala 9 - F) roślina zielna 10 - H) grecki bóg miłości 11 - F) dawna nazwa straganu Wśród czytelników, którzy do 20 września nadeślą do redakcji w Starym Polu prawidłowe rozwiązanie krzyżówki wraz z kuponem, rozlosujemy nagrodę książkową. Rozwiązanie z nr. 7 - 8/2012 – HASŁO: „BRYZA MORSKA”. Nagrodę wylosowała: Zofia Krauze ze Starych Polaszek. Nagrodę prześlemy pocztą. Wykreślanka dla dzieci Wykreślcie z diagramu podane słowa. Są one wpisane poziomo lub pionowo, a niektórych liter użyto dwukrotnie. Nieskreślone litery, czytane kolejno rzędami, utworzą rozwiązanie. P L E C A K N T W I I K R E D A W R R Ó N O Ł Ó W E K A Z R I Y R O S Z M E N J K G U M K A P S I K O L K R E D K I K A K S I Ą Ż K I E Z E S Z Y T Y N Y Ń K O GUMKA KREDA KREDKI KSIĄŻKI LINIJKA OŁÓWEK PLECAK PIÓRNIK TRAMPKI WRZESIEŃ ZESZYTY Poniżej znajduje się ósma część rysunku składającego się z 11 elementów. Wśród dzieci (do lat 13), które do 20 grudnia 2012 roku nadeślą cały rysunek, naklejony na karcie pocztowej, rozlosujemy rower. KUPON 9 Wrzesień 2012 Wśród dzieci, które do 20 września nadeślą do redakcji prawidłowe rozwiązanie wykreślanki wraz z kuponem, rozlosujemy nagrodę książkową. Rozwiązanie z nr. 7 - 8/2012 – HASŁO: „BORY TUCHOLSKIE”. Nagrodę wylosowała: Agnieszka Pieńkowska ze Smołdzina. Nagrodę prześlemy pocztą. Pomorskie Wieści Rolnicze • 9/2012 Konkurs dla wytrwałych Rozwiązania krzyżówki i wykreślanki należy przysyłać na adres: PODR w Gdańsku, Oddział w Starym Polu 82-220 Stare Pole, ul. Marynarki Wojennej 21 65 POMORSKIE WIEŚCI ROLNICZE POMORSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W GDAŃSKU 80-001 Gdańsk, ul. Trakt św. Wojciecha 293 tel. (58) 326 39 00, fax (58) 309 09 45 e-mail: [email protected] www.podr.pl WYDAWCA: Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku Pomorska Izba Rolnicza Oddział w Starym Polu 82-220 Stare Pole, ul. Marynarki Wojennej 21 tel. (55) 270 11 11 lub 270 11 00, fax 270 11 62 e-mail: [email protected] REDAKCJA: DZIAŁ REKLAMY I PRENUMERATY: Lubań, tel. (58) 688 20 11, (58) 688 21 50, fax (58) 688 22 52, e-mail: [email protected] KOLEGIUM REDAKCYJNE: ODDZIAŁY Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 80-001 Gdańsk, ul. Trakt św. Wojciecha 293 tel. (55) 270 11 32, e-mail: [email protected] mgr inż. Krzysztof Pałkowski (przewodniczący), mgr inż. Andrzej Dolny, mgr inż. Antoni Hajdaczuk, Jarosław Jelinek (Pomorska Izba Rolnicza), mgr inż. Zdzisław Kołodziejski, mgr inż. Bożena Korzańska (red. naczelna), mgr inż. Andrzej Okrój, dr inż. Daniel Roszak, mgr inż. Jan Rozenek, mgr inż. Ewa Szymańska, mgr Beata Wójcik Wanda Ciecholewska i Bożena Korzańska RAPORT Z RYNKU - na podstawie danych z Biur Powiatowych BP ODR Chojnice ul. 31 Stycznia 56, 89-600 Chojnice, tel./fax (52) 397 41 12 e-mail: [email protected] ODR w Gdańsku oraz biuletynu „Rynek zbóż” MRiRW zestawiła Barbara Kukowska KOREKTA: BP ODR Człuchów Osiedle Młodych 9, 77-300 Człuchów, tel. (59) 834 24 34 e-mail: [email protected] mgr Lucyna Lesińska FOT. NA OKŁADCE: BP ODR Gdańsk ul. Trakt św. Wojciecha 293, 80-001 Gdańsk, tel. (58) 326 39 22 e-mail: [email protected] Andrzej Okrój CENA 1 egz. - 2,00 zł PRENUMERATA: Wpłaty przyjmujemy na konto: PODR w Gdańsku, PKO S.A. Nr 91 1240 1268 1111 0010 3636 0465 CENA PRENUMERATY: półroczna – 12,00 zł + 12,00 zł (koszty przesyłki) = 24,00 zł roczna – 22,00 zł + 22,00 zł (koszty przesyłki) = 44,00 zł Prenumeratę przyjmują również doradcy BP ODR. CENNIK ODPŁATNOŚCI ZA MATERIAŁY INFORMACYJNO-REKLAMOWE Ogłoszenia, komunikaty i informacje handlowe, artykuły sponsorowane: cała strona - 800 zł + VAT; 1/2 strony - 480 zł + VAT; 1/4 strony - 300 zł + VAT; 1 cm2 - 1,60 zł + VAT reklama kolorowa wewnątrz numeru - cała strona - 1200 zł + VAT reklama kolorowa wewnątrz numeru - 1/2 strony - 720 zł + VAT reklama kolorowa na okładce II i III - 1400 zł + VAT reklama kolorowa na okładce IV - 1800 zł + VAT zamieszczenie wkładki reklamowej - 500 zł + VAT Drobne ogłoszenia od rolników są zamieszczane bezpłatnie. Ogłoszenia te można zgłaszać telefonicznie: tel. (55) 270 11 32, 270 11 31 lub 270 11 30, drogą elektroniczną: e-mail: [email protected] albo listownie na adres redakcji. Redakcja nie zwraca tekstów niezamówionych i nie drukuje ich bez podania przyczyny. Redakcja zastrzega sobie również prawo redagowania i skracania nadesłanych materiałów. Za treść ogłoszeń, tekstów sponsorowanych i reklam zleconych Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku nie ponosi odpowiedzialności. Ogłoszenia dla rolników indywidualnych są bezpłatne. Przyjmują je doradcy BP ODR lub można je przesłać pocztą. 66 BIURA POWIATOWE OŚRODKA DORADZTWA ROLNICZEGO DRUK: NAKŁAD: 4 200 egz Dział Systemów Produkcji Rolnej, Standardów Jakościowych i Doświadczalnictwa w Lubaniu 83-422 Nowy Barkoczyn tel. (58) 688 20 11, (58) 688 21 50, fax (58) 688 22 52, e-mail: [email protected] BP ODR Bytów ul. Wojska Polskiego 33, 77-100 Bytów, tel. (59) 822 27 52 e-mail: [email protected] SKŁAD KOMPUTEROWY: Przedsiębiorstwo Prywatne „WiB” ul. Sobieskiego 14, 80-216 Gdańsk, tel. (58) 522 30 29 Oddział w Strzelinie 76-200 Słupsk 2 tel. (59) 847 12 88, fax (59) 847 12 81 e-mail: [email protected] BP ODR Kartuzy ul. Hallera 1, 83-300 Kartuzy, tel./fax (58) 681 42 67 e-mail: [email protected] BP ODR Kościerzyna ul. Wodna 14, 83-400 Kościerzyna, tel./fax (58) 686 66 23 e-mail: [email protected] BP ODR Kwidzyn ul. Grudziądzka 8, 82-500 Kwidzyn, tel. (55) 261 34 59 e-mail: [email protected] BP ODR Lębork ul. Czołgistów 5, 84-300 Lębork, tel. (59) 862 21 72 e-mail: [email protected] BP ODR Malbork ul. Marynarki Wojennej 21, 82-220 Stare Pole, tel. (55) 270 11 19 e-mail: [email protected] BP ODR Nowy Dwór Gdański Plac Wolności 1, 82-100 Nowy Dwór Gd., tel. (55) 247 28 68 e-mail: [email protected] BP ODR Puck ul. Wejherowska 5, 84-100 Puck, tel. (58) 673 28 77 e-mail: [email protected] BP ODR Słupsk z siedzibą w Strzelinie 76-200 Słupsk 2, tel. (59) 847 12 81 e-mail: [email protected] BP ODR Starogard Gdański Nowa Wieś Rzeczna, ul. Rzeczna 18, 83-200 Starogard Gd., tel. (58) 562 49 63 e-mail: [email protected] BP ODR Sztum ul. Mickiewicza 39, 82-400 Sztum, tel. (55) 267 04 33 e-mail: [email protected] BP ODR Tczew ul. Wojska Polskiego 6, 83-110 Tczew, tel. (58) 531 38 27 e-mail: [email protected] BP ODR Wejherowo ul. Sobieskiego 241, 84-200 Wejherowo, tel. (58) 672 13 09 e-mail: [email protected]
Podobne dokumenty
w numerze - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
Na terenie powiatu Malbork dominują gleby aluwialne (mady), które powstały w procesie osadzania
się drobnych nanosów rzecznych w płytkiej zatoce
w numerze - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
klasyfikacji przeważają grunty klasy III i IV. Plony podstawowych upraw rolniczych są skorelowane z warunkami produkcji i znacznie przekraczają średnie plony
w województwie.
Ogólna powierzchnia powi...
