doceuropejski oficer śledczy - Europol
download 
Reklamacja Transkrypt
europejski oficer śledczy - Europol
EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ PL © Europejski Urząd Policji, 2011 Powielanie dozwolone pod warunkiem podania źródła. Zdjęcie na okładce: policja hiszpańska. Specjalne podziękowania dla oficerów śledczych: Hansa-Petera Seewalda, Bundespolizei, Innsbruck, Austria; Pasquale’a Sorgoná, Polizia di Stato, Pescara, Włochy; Berniego Gravetta, Metropolitan Police, Londyn, Wielka Brytania, za ich wkład w niniejszą publikację. Więcej informacji o Europolu na stronie internetowej: http://www.europol.europa.eu EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ SPIS TREŚCI 3 Wpr owadzenie 5 A naliza ope r ac y jna 9 Mobilne biur o wspar c ia 11 Wspar c ie s ądowe i te c hnic zne 17 Zalet y ut wor zenia wspólne go ze spo ł u doc hodzeniowo-śle dc ze go 21 Krajowa je dnostka Eur opolu EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ 2 EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ WPROWADZENIE Czy kiedykolwiek mieli Państwo do czynienia z dochodzeniem, które utknęło w martwym punkcie? Być może było to wynikiem brakującego ogniwa w śledztwie? Wskazówki prowadziły donikąd? Czy mieli Państwo do czynienia z sytuacją, gdy podejrzany współpracował z międzynarodową siatką przestępców działającą w kilku państwach? We wszystkich tych przypadkach mógłby Państwu pomóc Europol, który udziela wsparcia oficerom śledczym we wszystkich 27 krajach UE, by można było zwalczać wszelkie formy międzynarodowej przestępczości i terroryzmu i zapobiegać im. Funkcjonariusze Europolu nie mają uprawnień do aresztowania. Ich zadanie polega na udzielaniu pomocy kolegom z organów ścigania w Europie dzięki gromadzeniu, analizowaniu i wspomaganiu działań wywiadu kryminalnego oraz koordynowaniu międzynarodowych operacji policyjnych. Partnerzy Europolu korzystają z jego wsparcia w celu wykrywania przestępstw i zapobiegania im, prowadzenia dochodzeń oraz ścigania i karania przestępców. Europol świadczy w Unii Europejskiej wiele usług operacyjnych, działając jako: ▪ centrum wspierania operacji organów ścigania, ▪ ośrodek informacji kryminalnej, ▪ ośrodek ekspertów w dziedzinie ścigania przestępców. „Europejski oficer śledczy” przedstawia zwięzły przegląd tego, w jaki sposób europejscy stróże prawa mogą korzystać ze wsparcia operacyjnego ze strony Europolu. W kolejnych rozdziałach przedstawiono poszczególne formy wsparcia oferowane przez Europol: ▪ analiza operacyjna, ▪ mobilne biuro wsparcia (w miejscu prowadzenia operacji), ▪ wsparcie prawne i techniczne, ▪ korzyści wynikające z utworzenia wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego, ▪ informacje na temat jednostek krajowych Europolu. Jeżeli uważają Państwo, że prowadzone przez Państwa dochodzenie może skorzystać ze wspar- © Andrzej Mitura cia ze strony Europolu, prosimy o kontakt z jednostką krajową Europolu. EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ 3 4 EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ ANALIZA OPERACYJNA Oficer śledczy z Austrii: Pierwszy raport nasza jednostka otrzymała od cją. Podejrzani byli kontrolowani w ramach kon- austriackiej policji federalnej w Innsbrucku pew- troli drogowej i na przejściach granicznych w kilku nego listopadowego wieczora. Przestępcy wdarli krajach – w wielu przypadkach ich dokumenty się do sklepu ze sprzętem elektronicznym i ucie- osobiste oraz dokumenty pojazdu zostały na kli z łupem w postaci ogromnej ilości towarów. szczęście zarejestrowane, a dzięki Europolowi uzyskaliśmy dostęp do tych informacji. Już wkrótce zorientowaliśmy się, że działania przestępców układają się w pewien schemat, Europol zorganizował spotkanie operacyjne, pod- ponieważ w ten sam sposób włamano się do czte- czas którego zainteresowane władze policyjne rech austriackich sklepów sprzedających sprzęt miały okazję przedyskutować metody wywiadow- RTV. Modus operandi: Gang wjeżdżał do środka cze, taktykę i przyszłe działania policyjne. Wła- skradzioną ciężarówką przez frontowe wejście, dze litewskie odgrywały oczywiście główną rolę w kilku przypadkach posługując się piłą do cięcia w tym międzynarodowym zespole detektywów kamienia, aby pozbyć się przeszkody w postaci pochodzących z sześciu krajów. kamiennych słupków drogowych umieszczonych przed sklepem. Za każdym razem do sklepu wbie- Działania wywiadowcze pozwoliły ustalić, że grupa gała grupa maksymalnie pięciu osób, które w cza- przestępcza działała pod przewodnictwem orga- sie krótszym niż 90 sekund pakowały do toreb nizatorów, którym instrukcje wydawali litewscy towary wysokiej jakości, takie jak aparaty foto- szefowie – to oni decydowali o tym, jakie sklepy graficzne, telefony komórkowe, notebooki i od- padną ofiarą złodziei i co zostanie skradzione pod- twarzacze MP3. Całą akcję sfilmowały zainsta- czas napadu. Organizatorzy przemieszczali się lowane wewnątrz sklepu kamery przemysłowe. wówczas ze swoimi „żołnierzami” do wybranych krajów i odwiedzali sklepy przed napadem, by Zebrane dowody uświadomiły nam wkrótce, że sprawdzić ich rozkład i ustalić, gdzie znajdują się mamy do czynienia ze zorganizowaną grupą prze- towary, które ich interesują. Przeprowadzili stępczą z Litwy. To właśnie skłoniło nas do zaan- napady w Austrii, Belgii, we Francji, Włoszech gażowania w śledztwo Europolu. Natychmiast i w Szwecji, a ich celem były sklepy należące do skontaktowaliśmy się z jednostką krajową Euro- dwóch międzynarodowych sieci sprzedających polu, aby rozpocząć współpracę. Zaczęliśmy od sprzęt RTV i AGD. Gang ten jest odpowiedzialny wymiany informacji, jakimi wtedy dysponowaliś- za co najmniej 20 włamań w całej Europie, my, w celu przekazania wszystkich danych na a szkody przez niego wyrządzone oszacowano na temat gangu, m.in. danych dotyczących telefo- około 1,5 mln euro. © Jean-François Guiot nów komórkowych, którymi posługiwali się w Austrii. Dane te wprowadzono do systemu in- Władze litewskie uznały rozwiązanie tej sprawy formacyjnego Europolu, co zaowocowało sporzą- za priorytetowe i w konsekwencji, podczas zebra- dzeniem analizy kryminalnej, wskazującej na nia koordynującego zorganizowanego przez Euro- powiązania z Belgią, Francją, Włochami i ze Szwe- just, zaplanowaliśmy nasze działania na Litwie. Złodzieje włamują się do sklepu i ładują swój łup do toreb w czasie krótszym niż 90 sekund. EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ 5 Pewnego kwietniowego ranka 55 oficerów policji teczna może być międzynarodowa współpraca. litewskiej, przy wsparciu ze strony kolegów Europol, ze swoją siecią oficerów łącznikowych, z Austrii i ze Szwecji, przeprowadziło rewizję wspiera i buduje zaufanie pomiędzy europejskimi w 16 domach – miało to pomóc w odnalezieniu organami ścigania, aby w ten sposób wspólnie podejrzanych i zgromadzeniu potencjalnych stawić czoło zorganizowanej przestępczości trans- dowodów. Dwóch oficerów Europolu również przy- granicznej. było na miejsce, aby służyć dodatkowym wsparciem dla detektywów. Po tym wydarzeniu poszkodowany właściciel sieci sklepów poinformował nas, że nie doszło do kolej- Działania zakończyły się sukcesem, a 18 osób tra- nych włamań w Europie – działania policji zakoń- fiło do aresztu, co naturalnie znacznie osłabiło czyły się zatem sukcesem. gang. Był to doskonały przykład na to, jak sku- WSPARCIE ANALIT YCZNE czesnymi narzędziami, służącymi do 6 Wsparcie analityczne jest udzielane na wykrywania działań najgroźniejszych odległość, z siedziby Europolu, albo na zorganizowanych grup przestępczych miejscu. Pliki analityczne oferują sze- i sieci terrorystycznych w Europie. roką gamę produktów operacyjnych Prace prowadzone są zgodnie z zasa- i strategicznych, którymi dzielą się dami określonymi w analitycznym pliku uczestnicy. W ramach pliku analitycz- roboczym (analysis work file – AWF). nego można ustanowić specyficzną Roboczy plik analityczny jest wyjątko- grupę docelową lub wspólny zespół wym instrumentem Europolu – w trak- dochodzeniowo-śledczy, aby spełnić cie jego realizacji analitycy współ- oczekiwania grupy państw członkow- pracują ze specjalistami do spraw skich i zareagować na wspólne zjawi- czenie dla działań Europolu, który zorganizowanej przestępczości i ter- sko kryminalne. zatrudnia ponad stu analityków z dzie- roryzmu w zakresie wywiadu kryminal- Analiza kryminalna ma kluczowe zna- dziny kryminalistyki; należą oni do nego. Pliki analityczne obejmują naj- najlepiej wyszkolonych na świecie. ważniejsze obszary przestępczości Analitycy Europolu posługują się nowo- zorganizowanej w Unii Europejskiej. CENTRUM OPERACYJNE 24/7 dzynarodowych; jest ono również pojedynczym punktem kontaktowym w zakresie żądań operacyjnych i informacji. © Rein Partel Pozwala to analitykom Europolu na wyszukiwanie informacji na temat brakujących ogniw we wszystkich systemach i bazach danych, jakimi dysponuje Europol. Operacyjne centrum koordynacji i wsparcia Europolu działa 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Europol zapewnia szybką, stosowną z różnych źródeł i wielu krajów są po- Europol pomaga w prowadzeniu docho- odpowiedź na prowadzone dochodze- równywane i sprawdzane. Głównym dzenia w ponad 12 tys. przypadków nia międzynarodowe. Centrum opera- celem działań centrum jest wspiera- przestępstw i terroryzmu rocznie, cyjne Europolu jest ośrodkiem, gdzie nie organów ścigania w prowadzonych a liczba ta wciąż rośnie. informacje dotyczące przestępstw przez nie obecnie dochodzeniach mię- EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ Oficerowie łącznikowi, analitycy i eks- informacji kryminalnych pomiędzy pań- perci Europolu korzystają w swojej stwami członkowskimi, Europolem pracy z bezpiecznych i innowacyjnych i stronami trzecimi, z którymi Europol narzędzi komunikacyjnych. SIENA (ang. zawarł porozumienie o współpracy. Secure Information Exchange Network Sposób funkcjonowania aplikacji SIENA Application) jest narzędziem nowej odpowiada wszystkim wymogom praw- generacji, dostosowanym do potrzeb nym w zakresie ochrony danych i pouf- komunikacyjnych europejskich organów ności. Zapewnia bezpieczną wymia- ścigania w XXI w. SIENA służy do nę danych do klauzuli „Zastrzeżone”, wymiany operacyjnych i strategicznych a w przyszłości „Poufne”. © Shutterstock APLIKACJA SIECI BEZPIECZNEJ WYMIANY INFORMACJI (SIENA) %LXURáąF]QLNRZH SDĔVWZD F]áRQNRZVNLHJR SIENA 3DĔVWZRF]áRQNRZVNLH LQQ\ZáDĞFLZ\RUJDQ Inne podmioty -HGQRVWNDNUDMRZD(XURSROX GDQHJRSDĔVWZDF]áRQNRZVNLHJR Europol zapewnia bezpieczną wymianę danych na potrzeby dochodzeń kryminalnych za pośrednictwem systemu SIENA. 7 © Dreamstime SYSTEM INFORMACYJNY EUROPOLU System informacyjny Europolu pozwa- mi i ułatwia przekazywanie danych la na przechowywanie, wyszukiwanie, szczególnie chronionych w sposób wizualizowanie i łączenie informacji bezpieczny i niezawodny. System in- dotyczących przestępstw międzynaro- formacyjny funkcjonuje we wszystkich dowych. Umożliwia organom ścigania językach urzędowych UE. Przyszłe wer- z poszczególnych krajów europejskich sje programu będą obejmowały funk- współpracę w dochodzeniach między- cje pozwalające porównywać i dopa- narodowych. System automatycznie sowywać dane biometryczne, takie wykrywa wszelkie możliwe powiąza- jak profile DNA, odciski palców i foto- nia pomiędzy różnymi dochodzenia- grafie. © Shutterstock OFICEROWIE ŁĄCZNIKOWI EUROPOLU zostały zawarte odpowiednie poro- wymianę informacji strategicznych zumienia. Gwarantują szybką i sku- i operacyjnych. Uczestniczą w zebra- teczną współpracę, opartą na oso- niach operacyjnych, koordynują nad- bistym kontakcie i wzajemnym zorowane przesyłki oraz obserwację zaufaniu. Sieć oficerów łącznikowych transgraniczną, z wykorzystaniem Europolu stanowi wyjątkową platformę systemu telefonicznego działającego współpracy oficerów z ponad 30 kra- 24/7. Spełniają również rolę doradczą W siedzibie Europolu pracuje około jów w bezpiecznym środowisku ope- i współpracują z ekspertami z poszcze- 130 oficerów łącznikowych. Są oni racyjnym. Oficerowie łącznikowi gólnych krajów w celu tworzenia delegowani do Europolu przez organy aktywnie uczestniczą we wszystkich wspólnych zespołów dochodzeniowo- ścigania z krajów UE i spoza UE, o ile projektach analitycznych, ułatwiając -śledczych. EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ © Shutterstock 8 EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ MOBILNE BIURO WSPARCIA Zgłoszono cztery przypadki włamań do sklepów i Austrii. Opracowana zostaje wspólna operacja poli- jubilerskich w Paryżu. Kolejny przypadek odnoto- cji, która zostaje przeprowadzona w Estonii. wano na Boulevard Barceló w Brukseli (Belgia). W Austrii dokonano sześciu napadów na sklepy W jej wyniku wszyscy podejrzani zostają areszto- z biżuterią w Wiedniu i Salzburgu – podejrzana jest wani, a ich domy są przeszukane. Policja przejmuje estońska grupa działająca zgodnie z podobnym wiele telefonów komórkowych, kart SIM, notatek modus operandi. i innych zapisków. Europol analizuje te dane, aby ustalić, czy istnieją inne powiązania międzynarodowe. Zostają odnalezione dowody łączące podejrzanych z napadami. Europol otrzymuje informacje z krajów zaangażowanych w dochodzenia, które były analizowane przez cały czas trwania operacji. Kilka raportów zostaje przesłanych do zainteresowanych państw członkowskich. W dniu akcji zespół Europolu uczestniczy w aresztowaniach i przeszukaniach – specjaliści i analitycy są obecni w centrum koordynacji działań w Tallinie, a mobilne biura działające na miejscu wspierają operację. Ta konkretna operacja doprowadziła do zidentyfikowania i aresztowania ośmiu podejrzanych o członkostwo w estońskim gangu działającym Typowy sklep jubilerski będący celem gangu przestępczego. w Belgii, we Francji i w Austrii. Aby pomóc krajowym oficerom śledczym, Europol Europol wspiera ponad 12 tys. dochodzeń w roku. organizuje spotkanie operacyjne, w którym uczest- Wiele z nich korzysta z mobilnych biur Europolu niczą oficerowie z Belgii, Estonii, Francji, Niemiec i pomocy oficerów śledczych działających na miejscu. MOBILNE BIURO Mobilne biuro, w którym zatrudnieni są eksperci i anali- danych osobowych i numerów telefonów. W przy- tycy z Europolu, zapewnia wsparcie w szerokim zakresie padku szybko prowadzonych dochodzeń tego rodzaju działań, obejmującym śledztwa będące już w toku, wielkie imprezy sportowe, konferencje międzynarodowe pomoc jest nieoceniona. ▪ analitycznych, jak raporty, wykresy i inne. o kluczowym znaczeniu i inne wydarzenia, w których współpraca sił policyjnych jest konieczna dla zapewnie- Możliwość tworzenia na miejscu takich produktów ▪ Możliwość zorganizowania większej liczby mobilnych nia bezpieczeństwa uczestników. Świadczone są nastę- biur na potrzeby tej samej operacji, w razie gdy pujące usługi: aresztowania przeprowadzane są równocześnie ▪ Bezpieczny dostęp w czasie rzeczywistym do różnych skomputeryzowanych systemów analitycznych Europolu. Mobilne biura pozwalają na dostęp do w kilku miejscach. ▪ Połączenia satelitarne zwiększające elastyczność systemu. OPERACJA MONET V Podczas operacji Monet V hiszpańskie organa ścigania miotem zainteresowania byli przemytnicy gotówki dzia- na wyspie Gran Canaria skorzystały ze wsparcia anali- łający w środowiskach o wysokim współczynniku ryzyka. tycznego przekazywanego na żywo za pośrednictwem W wyniku przeprowadzonej operacji Guardia Civil prze- mobilnych biur. Jeden z oficerów śledczych Europolu był jęła 402 090 euro, 1,2 kg kokainy i inne nielegalne sub- obecny przez cały czas trwania operacji, której przed- stancje. EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ 9 10 EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ WSPARCIE SĄDOWE I TECHNICZNE Włoski oficer śledczy: Jest piąta rano i taksówka czeka na mnie na pasków magnetycznych i odczytywania zapisa- zewnątrz. O tej porze jest jeszcze ciemno, mimo nych na nich danych; specjaliści zajmujący się że to koniec czerwca. Powietrze w Hadze jest kwestiami logistyki zapewniają operatorom świeże i pachnie solą morską. Za parę minut do- zakwaterowanie oraz transport z lotniska czy trę do siedziby Europolu, dokąd zostałem odde- z dworca. Naturalnie są i „żołnierze” – ci, których legowany przez włoską policję jako narodowy zadanie polega na gromadzeniu kart kredyto- ekspert, aby koordynować międzynarodową ope- wych. Mają oni wyznaczone miesięczne „cele”. rację o nazwie Creieur. Dochodzenie doprowadza policję do pierwszych osób i przeprowadzane są pierwsze aresztowania: kiedy dowiadujemy się, że ktoś ma pojawić się na lotnisku, identyfikujemy te osoby. Kiedy wiemy, że przejmują urządzenia do skanowania, zostają aresztowani. Za każdym razem posługujemy się przy tym innym oficerem, co ma zapobiec ewentualnemu rozpoznaniu. Z dostępnych śladów powoli odtwarzamy ścieżkę, która ma nas doprowadzić do przywódców grupy. Dochodzenie nabiera tempa: w okresie blisko dwóch lat przeanalizowano około 600 tys. rozmów telefonicznych prowadzonych z 450 telefo- Na razie wróćmy jednak do początku, aby wyjaś- nów – ze zgromadzonych informacji wyłania się nić, jak trafiłem do Europolu. We włoskim mieście jasny obraz rumuńskiej organizacji przestępczej. Pescara zgłoszono wiele przypadków kopiowania Jest to sprawnie działający gang, którego łupem danych zawartych na pasku magnetycznym kart padają co roku miliony euro. © Alexandra Wegner kredytowych. Zebrane dowody wskazują na grupę przestępczą z Rumu- Ostateczny raport zostaje dostar- nii. Prokurator wydaje pozwolenie na czony włoskim władzom sądo- przeprowadzenie śledztwa, a policja wym: liczba osób, które mają być może posłużyć się tradycyjnymi aresztowane w pięciu krajach, metodami prowadzenia śledztwa: sięga 36, ale aresztowania prze- podsłuchami, obserwacjami, tłuma- biegają dyskretnie, aby nie za– czeniem, śledzeniem. Mamy do czy- szkodzić całej operacji. Człon- nienia z niezwykle aktywną grupą, kowie gangu rozproszeni są więc podjęte zostają wszelkie środki w całej Europie. Europejskie na– mające zapewnić, by przestępcy nie kazy aresztowania są przygoto- zorientowali się, iż są obserwowani. wane, chociaż nie mogą na razie W operacji uczestniczy zespół do- być dostarczone. Prokurator jest świadczonych, zdolnych i zmotywo- zdeterminowany i kontaktuje się wanych policjantów. z Europolem i Eurojustem. Wygląda na to, że przestępcy są dobrze zorgani- Spotykamy się, przedstawiamy się sobie i rozma- zowani. Gromadzą informacje, które przesyłają wiamy o tym, co chcielibyśmy zrobić, czego następnie do Rumunii, gdzie produkuje się sfał- potrzebujemy i jakich krajów dotyczy proceder. szowane karty kredytowe. Te przesyłane są do Dzielimy się dowodami i umawiamy na kolejne zespołów działających na całym kontynencie. Cała spotkanie. Teraz w dochodzeniu uczestniczą inni Europa znajduje się na ich celowniku. Operato- oficerowie śledczy i władze sądowe z krajów, rzy w Rumunii zarządzają skradzionymi danymi; w których działa grupa przestępcza. Opracowu- technicy opracowują narzędzia do skanowania jemy do końca szczegóły operacji i podejmujemy EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ 11 Dowody przejęte w trakcie operacji Creieur. decyzję o tym, kiedy akcja zostanie przeprowadzona. zostają kolejne osoby. W końcu dwie trzecie wszystkich poszukiwanych zostają pojmane. Stało się tak dzięki doskonałej współpracy mię- 12 W tym właśnie momencie pojawiam się w Hadze. dzynarodowego zespołu – bez udziału Europolu Centrum operacyjne zostaje zorganizowane i Eurojustu nie byłoby to możliwe. w siedzibie Europolu. Jak dowiadujemy się z podsłuchu, przestępcy domyślają się czegoś, dlatego Europol nie ingerował w działania. Powiedziano też prokurator przygotowuje się do aresztowań. nam: „To dochodzenie jest wasze, nie nasze”. Ofi- Kiedy trafiam do centrum operacyjnego, zespół cerowie Europolu udzielili nam cennej pomocy, ekspertów z Europolu jest gotowy do działania. zapewnili dostęp do niezbędnych źródeł i okazali Przygotowano mobilne biuro. Znajduję się w sa- pozytywne nastawienie. Uświadomiliśmy sobie, że mym sercu Europolu, ale jednocześnie pozostaję bez pomocy ze strony naszych partnerów z całej w kontakcie z zespołami policjantów rozproszo- Europy nie udałoby się osiągnąć tak spektakular- nych na całym kontynencie. nego sukcesu. Jest jeszcze jeden pozytywny aspekt – wszystkie dane operacyjne, które zebrano Akcja rozpoczyna się o 6 rano, a aresztowania przy okazji operacji Creieur, zostaną zamieszczone mają miejsce w całej Europie. Otrzymujemy infor- przez Europol w specjalnym pliku analitycznym macje z Włoch, Rumunii i Holandii. Współpraca i udostępnione na potrzeby trwających obecnie przebiega doskonale, telefony nie przestają dzwo- i przyszłych dochodzeń. nić. Udaje nam się dotrzeć do przestępców, którzy wcześniej zniknęli. Okazało się, że tych, Kiedy patrzę na to z perspektywy czasu, wspo- którzy powinni być w Irlandii, już tam nie ma, ale minam to jako sprawnie skoordynowaną opera- mogą znajdować się w Belgii. W ciągu kilku minut cję organów ścigania, a zarazem ekscytujące jesteśmy w kontakcie z belgijskim oficerem łącz- doświadczenie – dla mnie, przybysza ze słonecz- nikowym. Informuje nas, że udało się schwytać nych Włoch, odwiedzającego to zimne miasto na trzy osoby, a na liście poszukiwanych są dwie – wybrzeżu Morza Północnego. sukces! W ciągu kolejnych kilku dni aresztowane EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ WSPARCIE OPERACYJNE I TECHNICZNE Europol zapewnia wsparcie operacyjne i techniczne w walce z następującymi procederami przestępczymi: ▪ fałszowanie kart płatniczych, ▪ fałszowanie euro i podrabianie towarów, ▪ przestępczość komputerowa, ▪ nielegalna produkcja i przechowywanie narkotyków oraz składowiska odpadów. 13 Europol wspiera dochodzenie w sprawie największego nielegalnego laboratorium narkotykowego, jakie kiedykolwiek odnaleziono w Holandii. EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ LIKWIDACJA LABORATORIÓW NARKOT YKOWYCH Unia Europejska jest regionem, gdzie 14 System – EILCS) zestawia informacje wytwarza się duże ilości nielegalnych fotograficzne i techniczne dotyczące narkotyków syntetycznych, w szczegól- produkcji i przechowywania narkoty- ności amfetaminy i ecstasy. Co roku ków syntetycznych oraz powiązanych policja wykrywa 60–90 laboratoriów pro- z nimi wysypisk odpadów. Pozwala to na dukujących te substancje na wielką porównywanie i identyfikowanie podob- skalę. Zostają one przejęte przez siły nego sprzętu, materiałów i substancji policyjne i zlikwidowane. Podczas docho- chemicznych. Ponadto system narkoty- dzenia prowadzonego w państwach ków syntetycznych Europolu (Europol członkowskich często udaje się odkryć Synthetic Drug System – ESDS) zawiera magazyny, w których przechowywane informacje na temat modus operandi są potencjalnie niebezpieczne substan- grup przestępczych i przypadków prze- cje chemiczne używane do produkcji jęcia przez policję dużych laboratoriów. narkotyków. Eksperci z Europolu poma- Pozwala to na identyfikację powiązań gają w tajnym likwidowaniu laboratoriów pomiędzy poszczególnymi laborato- produkcyjnych i w gromadzeniu dowo- riami, co umożliwia tworzenie profili dów. Przejęty sprzęt, znaleziony w miej- grup przestępczych i ukierunkowanie scach produkcji i magazynach, zostaje działań policji. poddany badaniom technicznym. Europol Specific Means of Concealment System porównawczy nielegalnych la- (ESMC) to system zawierający infor- boratoriów prowadzony przez Europol macje na temat metod ukrywania prze- (Europol Illicit Laboratory Comparison wożonej kokainy. Przykłady danych fotograficznych przechowywanych przez Europol (ESDS i ESMC). Ukrywanie kokainy w ciele zwierząt. EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ CENTRALNE BIURO DS. ZWALCZANIA FAŁSZOWANIA EURO Europol powołał do życia centralne biuro do spraw zwalczania fałszowania euro Unii Europejskiej. Ten status prawny umożliwia Europolowi przyjęcie roli międzynarodowego punktu kontaktowego w zakresie walki z procederem fałszowania waluty euro. Działając w tym charakterze, Europol zapewnia, między innymi, wsparcie kryminalistyczne (badania laboratoryjne) pozwalające na określenie pochodzenia materiałów i narzędzi, które wykorzystywane są do produkcji fałszywych pieniędzy. Ponadto Europol zapewnia wsparcie techniczne i szkolenia w zakresie taktycznych i technicznych kwestii związanych z ochroną euro przed fałszowaniem. PROGRAM ŚLEDZENIA FINANSOWANIA TERRORYZMU (TF TP) – NOWE NARZĘDZIE DO WALKI Z TERRORYZMEM 15 1 sierpnia 2010 r. w życie weszło poro- Porozumienie to pozwala Europolowi i wyczerpujących rozwiązań. Koncen- zumienie zawarte pomiędzy Stanami na otrzymywanie informacji i wskazó- trować się będą one na działaniach Zjednoczonymi a Unią Europejską na wek pochodzących z amerykańskiego służących zwalczaniu finansowania ter- temat przetwarzania i transferu danych programu analitycznego oraz na gene- roryzmu, podejmowanych przez wła- finansowych z UE do USA na potrzeby rowanie europejskich wniosków anali- dze amerykańskie i europejskie. Za amerykańskiego Programu Śledzenia tycznych kierowanych do amerykańs- pośrednictwem specjalnie w tym celu Finansowania Terroryzmu (Terrorist Fi- kiego TFTP. utworzonej jednostki Europolu ofice- nancing Tracking Programme – TFTP). rowie śledczy zajmujący się walką Europolowi powierzono obowiązek Aby sprostać postanowieniom porozu- z terroryzmem mają dostęp do amery- weryfikowania pochodzących ze Sta- mienia europejsko-amerykańskiego, kańskiego programu, co między innymi nów Zjednoczonych wniosków o trans- Europol utworzył specjalistyczną jed- pozwala im na kontrolowanie operacji fer danych. Europol analizuje je, nostkę złożoną z doświadczonych finansowych osób podejrzanych o dzia- sprawdzając, czy są zgodne z treścią ekspertów i analityków finansowych łalność terrorystyczną. porozumienia. Amerykanie nie mogą z dziedziny zwalczania terroryzmu, któ- otrzymać żadnych informacji, zanim rzy będą aktywnie współpracować Europol nie zweryfikuje danego wnio- z władzami amerykańskimi w zakre- sku. sie tworzenia szeroko zakrojonych EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ 16 EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ ZALETY UTWORZENIA WSPÓLNEGO ZESPOŁU DOCHODZENIOWO-ŚLEDCZEGO Wspólny zespół dochodzeniowo-śledczy (Joint In- prawne i operacyjne wyzwania, jakim musieli sta- vestigation Team – JIT) może okazać się pomocny wić czoło, pracując ramię w ramię z administra- nawet z punktu widzenia największych i najbar- cją innego kraju. Możliwość podjęcia śledztwa ze dziej zaawansowanych organizacji policyjnych. świadomością, że będzie ono w ich imieniu kon- Jeden z partnerów w operacji Golf – londyński tynuowane w Rumunii bez konieczności wysy- Metropolitan Police Service – ma olbrzymie łania formalnych listów i wniosków, stanowiła doświadczenie w zakresie dochodzeń między- ogromne ułatwienie administracyjne. Pomoc ze narodowych. Jako największa służba policyjna strony specjalistów dysponujących znajomością w Wielkiej Brytanii, znana na świecie, Metro- języka, wiedzą i kontaktami w Bukareszcie spra- politan Police często prowadzi dochodzenia wiła, że operacja przebiegała dużo sprawniej. w sprawie przestępstw i wykroczeń na skalę międzynarodową, w pełni korzystając W prowadzeniu tego dochodze- ze środków własnych i swoich nia bez wątpienia pomogło wspar- partnerów. Także ci specjaliści cie finansowe, jakie zaoferowała stwierdzili, że stworzenie wspól- Komisja Europejska. Przekazane nego zespołu dochodzeniowo- przez Komisję środki przezna- -śledczego z rumuńskimi organami czono na organizowanie spotkań ścigania okazało się doskonałym operacyjnych w Anglii, Rumunii rozwiązaniem w przypadku do- i Hiszpanii, a także w siedzibie chodzenia prowadzonego w ra- Europolu i Eurojustu w Hadze. mach walki ze zjawiskiem handlu ludźmi w stolicy Wielkiej Brytanii. Spotkania te pozwoliły oficerom śledczym na współpracę z władzami sądowniczymi, Europolem i innymi partnerami, a także Wspólny zespół dochodzeniowo-śledczy do- na planowanie i koordynowanie operacji w trak- prowadził do oddelegowania dwóch rumuńskich cie jej realizacji. oficerów śledczych do Londynu. Okazało się Wsparcie, jakiego udzielił Europol w zakresie z Metropolitan Police zrozumieć kulturowe, pracy analitycznej w trakcie oraz po operacji Golf, © Fotolia to nieocenione, ponieważ pozwoliło oficerom EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ 17 dzięki biurom łącznikowym, w połączeniu ze przez jednostkę krajową ani specjalistyczną, ale wsparciem sądowym udzielonym przez Eurojust, przez miejski wydział policji – jego celem było umożliwiło wykorzystanie pełnej gamy narzędzi rozwiązanie problemu, który miał skutki lokalne, dostępnych na poziomie europejskim. Okazuje chociaż było jasne, że grupa przestępcza działała się to jeszcze istotniejsze, jeżeli weźmiemy pod na poziomie międzynarodowym. uwagę, że operacja Golf nie była prowadzona OPERACJA GOLF Operacja Golf: rumuńska wioska, z której pochodziły dzieci – ofiary handlu ludźmi. 18 Operacja Golf była dochodzeniem kryminalnym przeprowadzonym przez londyńską Metropolitan Police i dotyczyła jednej z największych organizacji zajmujących się handlem ludźmi w Europie. Rumuński gang tworzył cygańskie sieci przestępcze i wykorzystywał przede wszystkim dzieci, które zmuszano do żebrania i kradzieży w całej Wielkiej Brytanii i w Europie. Operację prowadzono we współpracy z Biurem Prokuratora Generalnego (Crown ProWilla jednego z przestępców zaangażowanych w handel ludźmi. dzeniowo-śledcze mają wiele zalet Europolem i Eurojustem. Powstał jeden kiej Brytanii. Czterech członków zorga- Możliwość współpracy z oficerami zespół dochodzeniowo-śledczy działa- nizowanej sieci przestępczej ska- z Rumunii, poza prowadzonymi przeze jący na mocy przepisów prawa eu- zano w sumie na 24 lata więzienia. mnie poszukiwaniami i aresztowa- ropejskiego, który był pierwszym Operacja Golf korzystała z pomocy niami, okazała się nieocenioną pomocą. wspólnym zespołem zajmującym się finansowej udzielonej przez Komisję Prowadzili oni wywiady wraz z naszymi tego rodzaju procederem w Europie. Europejską w dużej mierze w związku oficerami śledczymi, a poza tym byli z tym, że działania prowadzone były w stanie rozpoznać podrobione doku- Operacja Golf doprowadziła do wyda- przez wspólny zespół dochodzeniowo- menty i zbierać dowody, które oficero- nia pierwszych w Wielkiej Brytanii -śledczy. secution Service), policją rumuńską, brytyjskim ośrodkiem ds. handlu z punktu widzenia dochodzeń prowadzonych na skalę międzynarodową. ludźmi (UK Human Trafficking Centre), wyroków w sprawie zarówno handlu wie policji brytyjskiej mogliby pominąć. Tworzenie wspólnych zespołów jest ludźmi na rzecz wykorzystywania Komisarz Bernie Gravett, starszy godne polecenia w każdym kraju, który w procederach przestępczych, jak oficer śledczy w Metropolitan Police, zamierza aktywnie przeciwdziałać i „handlu wewnętrznego” w samej Wiel- mówi: „Wspólne zespoły docho- łamaniu prawa”. EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ © Shutterstock Operacja Golf umożliwiła zidentyfikowanie 181 dzieci. OPERACJA GOLF – DANE STAT YST YCZNE 181 – liczba dzieci zidentyfikowanych w trakcie operacji Golf, które były ofiarami handlu ludźmi 20 tys. £ – średnia „cena” dziecka w Wielkiej Brytanii 160 tys. € – szacowany dochód roczny przestępców z jednego przemyconego dziecka 4 mln £ – wartość oszustw zasiłkowych wykrytych podczas operacji Golf DANE STAT YST YCZNE DOT YCZĄCE DZIECI – OFIAR HANDLU LUDŹMI (ROCZNIE) 1,2 mln – liczba sprzedanych dzieci na świecie (źródło: UNICEF) 12 mld $ – globalna wartość handlu ludźmi (źródło: UNICEF) 200 tys. – liczba ofiar handlu ludźmi pochodzących z krajów Europy Wschodniej (źródło: OSCE) 2,5 –10 tys. $ – przedział cenowy w przypadku dzieci sprzedawanych do Włoch EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ 19 20 EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ KRAJOWA JEDNOSTKA EUROPOLU Krajową jednostką Europolu w Polsce jest BMWP KGP udostępnia wszelkie produkty i usługi Komenda Główna Policji, która koordynuje współ- Europolu. Jednostki i komórki organizacyjne pracę pomiędzy polskimi organami ochrony mogą zwracać się do Europolu za pośrednictwem porządku prawnego oraz Europolem. BMWP KGP o uzyskanie konkretnego wsparcia, w szczególności: w zakresie informacji operacyj- Zasady współpracy pomiędzy Europolem oraz nych, analiz operacyjnych i strategicznych oraz jednostkami krajowymi Europolu zostały uregu- wiedzy fachowej. Dostęp do danych Sytemu lowane w Decyzji Rady z dnia 6 kwietnia 2009 r. Informacyjnego Europolu (EIS) – w pełnym ustanawiającej Europejski Urząd Policji (Europol) zakresie – odbywa się wyłącznie za pośrednic- (2009/371/WSiSW). twem jednostki krajowej Europolu. Jednostka krajowa Europolu reprezentuje kra- Do wymiany informacji z Europolem służy szyfro- jowe organy ochrony porządku prawnego wobec wany system wymiany informacji, który zapew- Europolu i w rzeczywistości odpowiada przed nim nia ochronę danych do klauzuli „Zastrzeżone”. za całokształt krajowej współpracy. 21 Pracownicy Europolu rekrutują się spośród oby- Bieżące zadania oraz funkcje krajowej jednostki wateli krajów członkowskich UE. Przedstawiciele realizowane są przez Biuro Międzynarodowej organów ochrony porządku prawnego ubiegający Współpracy Policji KGP oraz Polskie Biuro Łączni- się o pracę w Europolu składają dokumenty za kowe przy Europolu w Hadze. pośrednictwem BMWP KGP, korzystając uprzednio z informacji o ofercie zamieszczonej na stro- Wymiana informacji z Europolem odbywa się nie Europolu: www.europol.europa.eu. wyłącznie za pośrednictwem BMWP KGP, niezależnie od tego, czy odnosi się ona do organów BIURO MIĘDZYNARODOWEJ ochrony porządku prawnego, innych jednostek WSPÓŁPRACY POLICJI organizacyjnych Policji czy też komórek organi- KOMENDA GŁÓWNA POLICJI zacyjnych KGP. International Police Co-operation Bureau National Police Headquarters Adres Faks Telefon Komenda Główna Policji +48 2260-12674 +48 2260-12372 ul. Puławska 148/150 +48 228482691 02-624 Warszawa Polska +48 2260-12268 +48 22 8433614 MSWiA 72-12674 MSWiA 72-12372 Numery telefonów Sekcji ds. Europolu (BMWP KGP): 60-13104, 60-12479, 60-12486, 60-15220. Europejski Urząd Policji Europejski oficer śledczy – Walka z przestępczością międzynarodową 2011 – 21 str. – 21 x 29,7 cm EUROPEJSKI OFICER ŚLEDCZY ▪ WALKA Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ MIĘDZYNARODOWĄ QL-30-09-276-PL-C
