Laboratorium Elementów i Układów Automatyzacji

Politechnika Poznańska
Wydział Budowy Maszyn i Zarządzania
Instytut Technologii Mechanicznej
Laboratorium Elementów i Układów
Automatyzacji
Przekaźniki czasowe
Instrukcja do ćwiczenia
OGÓLNE ZASADY BEZPIECZEŃSTWA
PODCZAS WYKONYWANIA ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH
!
Przed przystąpieniem do ćwiczenia należy zapoznać się z instrukcją
dydaktyczną.
!
Dokonać oględzin urządzeń, przyrządów i przewodów używanych podczas
ćwiczenia. W przypadku zauważenia nieprawidłowości lub uszkodzeń
bezzwłocznie powiadomić prowadzącego.
!
Zabrania się samodzielnego załączania stanowiska bez sprawdzenia połączeń i
wydaniu zgody przez prowadzącego.
!
Zmian parametrów lub konfiguracji stanowiska przy użyciu dostępnych
przełączników i potencjometrów można dokonywać po uprzednim
przeanalizowaniu skutków takich działań.
!
Zmian w konfiguracji obwodów elektrycznych polegających na zmianie
połączeń przewodów lub wymianie przyrządów, należy dokonywać po
uprzednim wyłączeniu zasilania stanowiska.
!
Zabrania się wykonywania przełączeń (przewodów, urządzeń) w układzie
znajdującym się pod napięciem.
!
Przy obsłudze stanowisk, które zawierają elementy zasilane napięciem
elektrycznym wyższym niż napięcie bezpieczne, należy zachować szczególną
ostrożność w celu uniknięcia porażenia prądem elektrycznym.
!
Stosowanie ustawień i procedur innych niż opisane w instrukcji lub zalecone
przez prowadzącego może spowodować nieprzewidziane działanie, a nawet
uszkodzenie stanowiska.
!
Przekroczenie dopuszczalnych parametrów (napięć, prądów) może doprowadzić
do uszkodzenia elementów stanowiska, pożaru lub porażenia prądem.
!
W przypadku nieprawidłowego działania urządzeń lub wystąpienia objawów
uszkodzeń (np. iskrzenie, zapach spalenizny) należy natychmiast wyłączyć
stanowisko i powiadomić prowadzącego.
1. CEL ĆWICZENIA
Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z działaniem i programowaniem
przekaźników czasowych stosowanych w cyfrowych systemach sterowania
produkcją.
2. WIADOMOŚCI TEORETYCZNE
2.1. Przekaźniki czasowe
Przekaźniki czasowe są elementami układów sterowania, które umożliwiają
realizację funkcji czasowych, tj. włączenie urządzenia po zadanym czasie,
wyłączenie urządzenia po zadanym czasie lub cykliczne włączanie/wyłączanie
urządzenia w określonych odstępach czasu. Przekaźniki czasowe posiadają cztery
podstawowe tryby pracy:
A – opóźnione włączenie
Po załączeniu napięcia zasilającego U rozpoczyna się odmierzanie nastawionego
czasu T. Po upływie zadanego czasu przekaźnik wykonawczy R włączy się i
pozostanie w tym stanie aż do wyłączenia napięcia zasilającego U.
B – opóźnione wyłączenie
Po załączeniu napięcia zasilającego U następuje włączenie przekaźnika
wykonawczego R i rozpoczyna się odmierzanie nastawionego czasu T. Po upływie
zadanego czasu przekaźnik wykonawczy R wyłączy się. Wyłączenie napięcia
zasilającego U podczas pracy przekaźnika spowoduje także wyłączenie przekaźnika
wykonawczego R.
C – praca cykliczna rozpoczynająca się od wyłączenia
Po załączeniu napięcia zasilającego U rozpoczyna się odmierzanie nastawionego
czasu T. Po upływie zadanego czasu przekaźnik wykonawczy R włączy się i
ponownie rozpocznie się odmierzanie czasu T. Po upływie tego czasu przekaźnik
wykonawczy R wyłączy się i nastąpi rozpoczęcie kolejnego cyklu pracy
przekaźnika. Cykl trwa do momentu wyłączenia napięcia zasilającego U.
3
D – praca cykliczna rozpoczynająca się od włączenia
Po załączeniu napięcia zasilającego U następuje włączenie przekaźnika
wykonawczego R i rozpoczyna się odmierzanie nastawionego czasu T. Po upływie
zadanego czasu przekaźnik wykonawczy R wyłączy się i ponownie rozpocznie się
odmierzanie czasu T. Po upływie tego czasu przekaźnik wykonawczy R wyłączy się
i nastąpi rozpoczęcie kolejnego cyklu pracy przekaźnika. Cykl trwa do momentu
wyłączenia napięcia zasilającego U.
3. PRZEBIEG ĆWICZENIA
3.1. Czynności do wykonania
A. Odnaleźć noty katalogowe przekaźników czasowych użytych w ćwiczeniu
w dokumentacji załączonej do instrukcji.
B. Narysować schemat połączeń i zmontować układ pracy przekaźnika
czasowego programowanego mechanicznie (zasilacz, przekaźnik, włącznik,
obciążenie). Sprawdzić działanie kilku różnych funkcji czasowych i
naszkicować ich przebieg.
C. Narysować schemat połączeń i zmontować układ pracy mikroprocesorowego
przekaźnika czasowego (zasilacz, przekaźnik, włącznik, obciążenie).
Zaprogramować i sprawdzić działanie kilku różnych funkcji czasowych i
naszkicować ich przebieg.
D. Zaproponować zastosowanie dla jednego z przedstawionych w ćwiczeniu
przekaźników.
E. Udzielić odpowiedzi na następujące pytania:
– Do czego służą przekaźniki czasowe?
– Jakie są podstawowe tryby pracy przekaźników czasowych?
3.2. Sprawozdanie z ćwiczenia
W sprawozdaniu należy zamieścić opis czynności wykonanych podczas
ćwiczenia, krótką charakterystykę badanych przekaźników, wymagane schematy
połączeń, szkice przebiegów czasowych, odpowiedzi na postawione pytania oraz
własne uwagi, komentarze i wnioski.
3.3. Zagadnienia
budowa i zasada działania przekaźnika, zasada działania przekaźnika czasowego,
tryby pracy przekaźnika czasowego
4. LITERATURA
[1] Strona internetowa firmy Relpol S.A. Żary – http://relpol.pl
4
Elektroniczny przekaźnik czasowy RTx-40
Właściwości
Wielofunkcyjny:
(A) opóźnione załączanie
(B) załączanie na nastawiony czas
(C) praca cykliczna (start od opóźnionego
załączania)
(D) praca cykliczna (start od załączenia na
nastawiony czas)
Cztery zakresy czasowe z analogową
nastawą czasu
Dane techniczne
Napięcie zasilania U (opcje): 12V DC,
24-48, 60-100, 110/127, 220/230V AC/DC
Dopuszczalne zmiany napięcia zasilania:
(0,8-1,1) U
Częstotliwość: 50/60Hz
Zakresy czasowe: 0,1-1,0min.; 0,4-4min.;
3-30min.; 25-250min.
Czas regeneracji: 0,1s
Pięć wersji o napięciach zasilania od 12V do Zdolność łączeniowa: 5A/230V AC
230V
Rozrzut: 1%+10ms
Przekaźnik wykonawczy o dwóch zestykach
Dokładność nastawy: ±5% końcowej
przełącznych zwłocznych
wartości zakresu
Dioda LED sygnalizująca obecność napięcia
Temperatura pracy: (-10…+55)ºC
zasilania (U)
Gniazda: G11, G11B, GS11B, GL11B
Dioda LED sygnalizująca stan zestyków
przekaźnika wykonawczego (R)
Mocowane w gniazdach 11-biegunowych z
zaciskami śrubowymi lub końcówkami do
lutowania
5
Instrukcja obsługi przekaźnika czasowego Multi-12
Przekaźnik Multi-12 jest przekaźnikiem wielofunkcyjnym, w którym każda funkcja
jest zdefiniowana jako tryb pracy (MODE)
Identyfikacja trybów pracy:
1. Przełączenie zestyków przekaźnika następuje po nastawionym czasie ON TIME
od chwili załączenia zasilania (Opóźnione załączenie).
2. Przełączenie zestyków przekaźnika następuje po nastawionym czasie ON TIME,
od chwili załączenia zasilania (Opóźnione wyłączenie).
3. Cykliczne przełączanie styków przekaźnika rozpoczynające się od rozłączenia
styku przez czas OFF TIME a następnie załączenie styków na czas ON TIME.
4. Cykliczne przełączanie styków przekaźnika rozpoczynające się od załączenia
styku przez czas ON TIME a następnie rozłączenie styków na czas OFF TIME.
5. Praca cykliczna jak w trybie 3, z możliwością programowania liczby cykli w
zakresie 1-9999.
6. Praca cykliczna jak w trybie 4, z możliwością programowania liczby cykli w
zakresie 1-9999.
7. Po włączeniu zasilania następuje przełączenie zestyków przekaźnika, jeśli zestyk
9-11 jest zwarty. Po rozwarciu zestyku 9-11 rozpoczyna się odmierzanie czasu
ON TIME. Zwarcie zestyku podczas odmierzania czasu powoduje jego
zatrzymanie a ponowne rozwarcie rozpoczęcie odmierzania czasu od nowa.
8. Po włączeniu zasilania następuje przełączenie zestyków przekaźnika. Chwilowe
zwarcie zestyku 9-11 rozpoczyna odmierzanie czasu ON TIME. Zwieranie i
rozwieranie zestyku podczas odmierzania czasu nie ma wpływu na stan pracy
przekaźnika.
Zmiana trybu pracy:
1. Załączyć zasilanie przekaźnika
2. Za pomocą klawiszy MODE i DOWN/UP ustalić żądany tryb pracy.
3. Wybór trybu pracy zatwierdzić jednocześnie przyciskając klawisze ON TIME i
TIME RANGE.
Zmiana trybu pracy:
1. Za pomocą klawiszy TIME RANGE i DOWN/UP ustalić żądany zakres czasowy.
Możliwe jest nastawienie jednego z 3 zakresów pracy przekaźnika:
Zakres 1:
godz/min
00:01 – 79.59
(1 min – 79 godz i 59 min)
Zakres 2:
min/sek
00:01 – 99.59
(1 sek – 99 min i 59 sek)
Zakres 3:
sek/0.01sek 00:01 – 99.99
(0.01 sek – 99, 99 sek)
6
2. Wybór zakresu pracy zatwierdzić jednocześnie przyciskając klawisze ON TIME i
TIME RANGE.
Zmiana czasów pracy:
1. Za pomocą klawiszy ON TIME (lub OFF TIME) i DOWN/UP ustalić żądany
czas pracy przekaźnika.
3. Wybór czasu pracy zatwierdzić jednocześnie przyciskając klawisze ON TIME i
TIME RANGE.
Zmiana ilości cykli:
Dotyczy tylko 5 i 6 trybu pracy przekaźnika.
1. Nacisnąć jednocześnie przyciski OFF TIME i DOWN (lub UP). Na wyświetlaczu
pojawi się czas OFF TIME.
2. Po wyzerowaniu się wyświetlacza (ok. 3 sek) nacisnąć ponownie przyciski OFF
TIME i DOWN (lub UP). Na wyświetlaczu powinien pojawić się znacznik
RELAY przekaźnika.
3. Przy podświetlonym znaczniku RELAY ustawić żądaną liczbę cykli za pomocą
klawiszy UP i DOWN.
4. Wybór nastaw zatwierdzić jednocześnie przyciskając klawisze ON TIME i TIME
RANGE.
Widok wyprowadzeń przekażnika
Widok panelu czołowego przekaźnika:
1. Wskaźnik 4 cyfrowy
2. Znaczniki zakresu czasowego
3. Przyciski sterujące
4.
Znacznik
RELAY
zadziałania
przekaźnika
7
8
9