prof. dr hab. inż. Krzysztof Ostrowski Określenie w perspektywie 5 i
Transkrypt
prof. dr hab. inż. Krzysztof Ostrowski Określenie w perspektywie 5 i
Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji prof. dr hab. inż. Krzysztof Ostrowski Potrzeby w zakresie rozwoju kadr melioracyjnych Warszawa 11.06.2015 1 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Zróżnicowane i skomplikowane zadania związane z gospodarką wodną, w tym w zakresie melioracji wodnych i ochrony obszarów wiejskich przed wyspecjalizowanej powodzią, kadry wymagają inżynieryjno-technicznej zaangażowania posiadającej uprawnienia do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie wodno-melioracyjnym. Warszawa 11.06.2015 2 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Natomiast w praktyce wysokokwalifikowanej obserwuje kadry się inżynierskiej narastający ubytek posiadającej takie uprawnienia. Stan ten jest wielce niepokojący, ponieważ nie pozwoli na utrzymanie odpowiednio wysokiego poziomu projektowania i realizacji zadań w budownictwie wodnym i melioracyjnym. Dlatego bardzo ważnym i pilnym do rozwiązania problemem jest pozyskiwanie nowej kadry inżynierów z uprawnieniami. Warszawa 11.06.2015 3 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Do 1992 r. kształcenie kadry dla potrzeb gospodarki wodnej i melioracji wodnych prowadziły: wydziały melioracji wodnych na uczelniach rolniczych oraz wydziały budownictwa wodnego na politechnikach Uczelnie rolnicze w Warszawie, Wrocławiu, Poznaniu i Krakowie profilowały typ inżyniera melioranta przygotowanego do ściślejszej współpracy z rolnikiem, poprzez przekazywanie w programie kształcenia wiedzy przyrodniczej. Warszawa 11.06.2015 4 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji W wyniku reorganizacji szkolnictwa wyższego byłe wydziały melioracji wodnych zmieniły swoje nazwy, które teraz nie są jednolite: Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska SGGW Warszawa, Wydział Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji UP Wrocław, Wydział Melioracji i Inżynierii Środowiska UP Poznań, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji UR Kraków. Warszawa 11.06.2015 5 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Na każdym z tych wydziałów utworzono kierunek studiów – inżynieria środowiska, który programowo i organizacyjnie na uczelniach rolniczych odpowiada profilowi studiów na byłych wydziałach melioracji wodnych. Warszawa 11.06.2015 6 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji W celu poprawy sytuacji kadrowej, z inicjatywy Komitetów: Gospodarki Wodnej, Inżynierii Lądowej i Wodnej oraz Melioracji i Inżynierii Środowiska Rolniczego Polskiej Akademii Nauk, przy współudziale przedstawicieli uczelni, instytutów naukowych, administracji wodnej, biur projektowych, wykonawców, Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa oraz Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Wodnych i Melioracyjnych NOT, utworzono nowy kierunek kształcenia o nazwie: inżynieria i gospodarka wodna. Warszawa 11.06.2015 7 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Po raz pierwszy naboru kandydatów na kierunek inżynieria i gospodarka wodna dokonano w 2010 r. na Wydziale Inżynierii Kształtowania Środowiska Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, a w 2011 r. również na Wydziale Inżynierii Środowiska i Geodezji Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Obecnie kierunek ten prowadzony jest również w Poznaniu, a od następnego roku akademickiego będzie prowadzony na SGGW w Warszawie. Warszawa 11.06.2015 8 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Kształcenie na kierunkach: • inżynieria środowiska, • inżynieria i gospodarka wodna, odbywa się dwustopniowo: • stopień pierwszy – inżynierski, • stopień drugi – magisterski. Studia pierwszego stopnia trwają 3,5 roku (7 semestrów), a stopnia drugiego 1,5 roku (3 semestry). Po ukończeniu studiów pierwszego stopnia absolwent uzyskuje tytuł zawodowy inżyniera, a po ukończeniu studiów drugiego stopnia tytuł magistra inżyniera. Warszawa 11.06.2015 9 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Integralną częścią studiów na kierunkach inżynieria środowiska oraz inżynieria i gospodarka wodna są ćwiczenia terenowe i praktyki wakacyjne. Studenci po trzecim roku odbywają czterotygodniową praktykę produkcyjną w firmach wykonawczych, a w trakcie semestrów uczestniczą w wyjazdowych ćwiczeniach terenowych na obiekty hydrotechniczne. Warszawa 11.06.2015 10 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 11 września 2014 r. (Dz. U. z 24 września 2014 r. Poz. 1278) w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie absolwenci kierunku: inżynieria środowiska, po odbyciu wymaganej prawem praktyki zawodowej, mogą się ubiegać o państwowe uprawnienia do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie w specjalnościach: instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych i inżynieryjno hydrotechnicznej bez ograniczeń. Warszawa 11.06.2015 11 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Natomiast absolwenci kierunku: inżynieria i gospodarka wodna , oraz absolwenci byłych wydziałów melioracji wodnych po odbyciu wymaganej prawem praktyki zawodowej, mogą się ubiegać o państwowe uprawnienia do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie w specjalności: inżynieryjno hydrotechnicznej bez ograniczeń. Warszawa 11.06.2015 12 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Projekt nowej ustawy Prawo Wodne przewiduje zmiany kompetencyjne związane z utrzymaniem urządzeń melioracji wodnych szczegółowych. Dotychczasowe kompetencje jednostki samorządu terytorialnego szczebla gminnego zostaną rozbudowane o nowe zadania dotyczące utrzymania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych. Proponowane zmiany wymuszają odpowiednie podejście do zapewnienia kadr mogących sprostać stawianym wymaganiom. Warszawa 11.06.2015 13 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Zgodnie z podziałem terytorialnym, w Polsce mamy 2479 gmin, w których obecnie zatrudnionych jest około 811 osób z wykształceniem branżowym (budownictwo wodne, melioracje i inżynieria środowiska), z tego 78 osób ma wykształcenie średnie. Statystycznie tylko w około jednej trzeciej gmin pracuje jeden inżynier lub technik kompetentny do wykonywania zadań w zakresie utrzymania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych. Warszawa 11.06.2015 14 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Potrzeby w zakresie szkoleń i dokształcania kadry sygnalizuje 1282 gminy, a potrzeby kadrowe są określane na 1908 etatów. Część gmin nie wykazuje potrzeb szkoleń i dokształcania kadry oraz nie określa potrzeb kadrowych wskazując, że nie jest to możliwe ze względu na brak informacji o ostatecznym kształcie opracowywanego Prawa Wodnego. Warszawa 11.06.2015 15 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Dla określenia perspektywicznych potrzeb kadrowych miarodajnym punktem odniesienia wydają się być dane z 1981 r. W tamtym czasie statystycznie w każdej gminie pracował jeden meliorant, ponadto w około 20% gmin oprócz melioranta zatrudniony był również łąkarz. W perspektywie nowego Prawa Wodnego, przywrócenie takiego stanu byłoby uzasadnione, ale wiązałoby się z koniecznością zatrudnienia 1668 meliorantów i to niezależnie od istnienia spółki wodnej na terenie gminy. Warszawa 11.06.2015 16 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Poza potrzebami kadrowymi w pionie administracyjnym szczebla gminnego należy jeszcze uwzględnić konieczność zabezpieczenia kadr w pionach: inwestycyjnym, projektowym, wykonawczym i eksploatacyjno-utrzymaniowym urządzeń wodno-melioracyjnych. Znaczące potrzeby kadrowe, trudne obecnie do oszacowania, mogą wystąpić w pionie eksploatacji i utrzymania urządzeń wodnomelioracyjnych, gdy po wprowadzeniu nowego Prawa Wodnego zaczną się odradzać spółki wodne. Warszawa 11.06.2015 17 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji W kontekście przedstawionych danych rozwiązania w zakresie przygotowania kadr na potrzeby gospodarowania wodami na obszarach wiejskich należy podzielić na doraźne i perspektywiczne. W działaniach doraźnych należałoby się skoncentrować na uzupełnianiu ubytków kadrowych obecnie już występujących i przewidywanych w najbliższych pięciu latach. Szacunek ilościowy niezbędnego zatrudnienia inżynierów w tym okresie należy ocenić na około 500 osób w skali kraju, co średnio rocznie daje 100 pracowników. Warszawa 11.06.2015 18 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Uwzględniając potrzebę uzupełnienia kadry inżynieryjnej w każdej gminie do stanu zapewniającego jednego inżyniera melioranta w perspektywie 20 lat, należałoby zatrudniać dodatkowo rocznie około 100 osób, zakładając, że w tym czasie część pracujących inżynierów odejdzie na emeryturę. Warszawa 11.06.2015 19 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Obecnie łącznie na czterech byłych wydziałach melioracji wodnych kierunek inżynieria środowiska kończy w trybie stacjonarnym i niestacjonarnym około 600 osób w każdym roku. Ponadto za rok na rynku pracy pojawią się pierwsi absolwenci kierunku inżynieria i gospodarka wodna. Te ilości absolwentów przygotowanych do pracy w branży wodnomelioracyjnej będą wystarczające. Nie ma więc potrzeby powoływania dodatkowych kierunków studiów kształcących kadrę inżynierską dla potrzeb melioracji wodnych. Warszawa 11.06.2015 20 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Na wykształcenie takiej liczby inżynierów należy jednak ponieść określone nakłady. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 8 lutego 2012 r. w sprawie sposobu podziału dotacji z budżetu państwa dla uczelni publicznych i niepublicznych (Dz. U. z dnia 22 lutego 2012 r.) koszt wypromowania jednego magistra inżyniera szacuje się na 40 000 złotych. Warszawa 11.06.2015 21 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji W celu spełnienia powyższych warunków niezbędne jest podjęcie następujących działań: 1. Poparcie inicjatywy powołania Rady Interesariuszy przy Wydziałach, na których prowadzone są kierunki studiów kształcące kadrę na potrzeby gospodarowania wodami na obszarach wiejskich i rekomendowanie do jej składu przedstawicieli: organów samorządu terytorialnego, pracodawców, stowarzyszeń zawodowych, przedsiębiorców i instytucji finansowych. Rada Ineresariuszy, jako organ opiniodawczy i doradczy Wydziału, będzie mogła wpływać na kształtowanie programu studiów, dostosowując go do potrzeb gospodarki. Warszawa 11.06.2015 22 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji 2. Opracowanie zasad odbywania praktyk zawodowych przez studentów w firmach wykonawczych, a w szczególności motywowanie przedsiębiorców do przyjmowania praktykantów. 3. Prowadzenie przez pracowników uczelni oraz doświadczonych praktyków, szkoleń zainteresowanych grup społecznych w celu podniesienia ich świadomości w zakresie podstaw działania i utrzymania w stanie sprawności technicznej urządzeń gospodarki wodnej i melioracji wodnych. Warszawa 11.06.2015 23 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji 4. Zapewnienie fachowego nadzoru nad utrzymaniem urządzeń melioracji wodnych szczegółowych oraz skuteczne egzekwowanie obowiązku ich konserwacji przez użytkowników. 5. Odrodzenie spółek wodnych oraz poprawy efektywności ich działania, w tym egzekucji składek członkowskich. 6. Stworzenie warunków podnoszących atrakcyjność zawodu, zwłaszcza przez odpowiednią gratyfikację finansową, aby większa ilość absolwentów podejmowała pracę związaną z gospodarowaniem wodą na obszarach wiejskich. Warszawa 11.06.2015 24 Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Dziękuję za uwagę prof. dr hab. inż. Krzysztof Ostrowski 25