Autoreferat - Wydział Historyczny

Załącznik nr 2
Autoreferat
w procedurze wszczęcia postępowania habilitacyjnego
w dziedzinie nauk humanistycznych w dyscyplinie historii sztuki
1. Imię i nazwisko: Iwona Monika Luba
2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/ artystyczne – z podaniem nazwy, miejsca i roku ich
uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej:
a. doktor nauk humanistycznych w dziedzinie nauk o sztuce na podstawie rozprawy:
Dialog
nowoczesności
z
tradycją
w
malarstwie
polskim
dwudziestolecia
międzywojennego, napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. Marii Poprzęckiej – I 2001,
Wydział Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego;
b. magister historii sztuki – V 1995, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu
Warszawskiego.
3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych/artystycznych.
od 1 X 2001 do 30 IX 2012 – adiunkt w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu
Warszawskiego, od 1 X 2012 – asystent w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu
Warszawskiego;
od 1 X 2007 – adiunkt w Katedrze Historii i Teorii Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w
Warszawie;
X 2000 – XI 2007 – adiunkt w Zbiorach Sztuki Współczesnej Muzeum Narodowego w
Warszawie;
X 2000 – IX 2001 – wykładowca, adiunkt w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
Podstawowe miejsce pracy: Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego
4. Wskazanie osiągnięcia* wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o
stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr
65, poz. 595 ze zm.):
a) tytuł osiągnięcia naukowego
Iwona Luba, Duch romantyzmu i modernizacja. Sztuka oficjalna Drugiej Rzeczypospolitej,
Warszawa 2012, Wydawnictwo Neriton (ss. 346 + 17 ilustracji barwnych i 177 czarnobiałych na wkładce), ISBN 978-83-7543-231-2.
1
b) omówienie celu naukowego/artystycznego ww. pracy/prac i osiągniętych wyników wraz z
omówieniem ich ewentualnego wykorzystania.
Rozprawa
Duch
romantyzmu
i
modernizacja.
Sztuka
oficjalna
Drugiej
Rzeczypospolitej, przygotowana w ramach projektu badawczego N105 034 32/3540 (grant
habilitacyjny VI 2007 – IX 2010), jest pierwszym syntetycznym i problemowym
opracowaniem zagadnienia propagandy wizualnej Drugiej Rzeczypospolitej. Zaskakujące, że
tak ważny aspekt nowoczesnej sztuki polskiej nie doczekał się dotąd syntezy. Monografia,
wpisując się w szeroki zakres badań nad sztuką propagandową państw europejskich lat 1918–
1939, a także Stanów Zjednoczonych czasów Roosevelta, wypełnia znaczącą lukę w tej
dziedzinie w polskiej historii sztuki. Pojęcie „sztuka oficjalna” rozumiane jest jako ogół
zjawisk
artystycznych
reprezentujących
ideologię
władzy
państwowej
w
okresie
kształtowania się nowoczesnej państwowości polskiej – od monumentalnych realizacji
malarskich, przez rzeźbę pomnikową, malarstwo sztalugowe, plakat, fotografię i film, aż po
książki, banknoty i druki ulotne. Tak szerokie rozumienie terminu, narzucone przez wyniki
kwerend źródłowych, pozwoliło prześledzić zasięg zjawiska. Główne dziedziny i cele działań
propagandowych znalazły odzwierciedlenie w konstrukcji monografii. Prezentuje ona nie
tylko zespół oficjalnych zamówień ze strony instytucji państwowych, lecz także całokształt
produkcji artystycznej o tematyce patriotycznej, propaństwowej i państwowotwórczej. Mimo
krótkiego istnienia Drugiej Rzeczypospolitej, pojawiło się wówczas bardzo wiele złożonych
kwestii związanych ze sztuką oficjalną i propagandową państwa. Rozprawa wyraźnie stawia
problemy i otwiera perspektywy badawcze dla dalszych szczegółowych studiów źródłowych
oraz komparatystycznych, a także proponuje nowe interpretacje.
Praca ujmuje temat na tle różnorodnych zjawisk w ideologii i polityce oraz kulturze i
literaturze
polskiej
omawianego
okresu,
czyli
lat
1918–1939,
ze
szczególnym
uwzględnieniem rządów sanacyjnych, czyli od połowy roku 1926 aż do wybuchu II wojny
światowej. Podstawowe zagadnienie badawcze stanowi wpływ romantycznej, głównie
literackiej, tradycji kulturowej na kształtowanie się ideologii politycznej odrodzonego
państwa polskiego, na jego procesy modernizacyjne oraz na odzwierciedlenie całokształtu
tych zjawisk w sztukach wizualnych omawianego okresu. Po raz pierwszy sztuka i kultura
tego okresu rozpatrywana jest w takim kontekście W rozprawie poddano analizie jeden z
najważniejszych aspektów polskiej sztuki okresu międzywojennego – jej skuteczność
propagandową, w kontekście ostro ścierających się ideologii: romantyczno-historycznej i
modernistycznej. Monografia ujawnia również zaskakującą specyfikę polskiej sztuki
oficjalnej na tle analogicznych zjawisk ówczesnej propagandy wizualnej innych państw
2
europejskich, w szczególności tych określanych jako totalitarne. To nie rząd oczekiwał od
artystów zaangażowania się w działania propagandowe, lecz odwrotnie, artyści domagali się
tego od rządu. Postulowali także rozwój państwowego mecenatu – na wzór totalitarny
radziecki i faszystowski.
W części pierwszej pracy, zatytułowanej „Sztuka a państwo”, zarysowana została
sytuacja wyjściowa sztuki, jej oficjalnych instytucji oraz szkolnictwa artystycznego u progu
niepodległości, na tle zjawisk społecznych i ekonomicznych. Kluczowe okazały się zarówno
problemy związane z efemerycznym istnieniem Ministerstwa Sztuki i Kultury w okresie
kształtowania się Drugiej Rzeczypospolitej oraz wizualnymi likwidacją tego resoru już w
1922 r. jak i kulturowe konsekwencje sytuacji politycznej Polski w okresie zaborów.
W części drugiej, „Duch romantyzmu”, punkt wyjścia dla podjętych w rozprawie
interpretacji stanowią wspólne romantyczne źródła ideologii politycznych i programów
ikonograficznych monumentalnych realizacji. Sporo miejsca poświęcono omówieniu
wzorców ikonograficznych obecnych w sztuce polskiej XIX w., do których artyści
odwoływali się, tworząc sztukę oficjalną nowego niepodległego państwa. Jednym z głównych
problemów analizowanych w tej części jest wizerunek Polski w kraju i na arenie
międzynarodowej, na który wpływ miały, mitologie słowiańskie i legendy piastowskie
zwłaszcza w latach 20., ale też w późnych 30. Wątki słowiańskie wywarły silne piętno na
postrzeganie Drugiej Rzeczypospolitej przez obywateli państwa i na scenie międzynarodowej
(za sprawą m.in.. pawilonu polskiego na Międzynarodowej Wystawie Sztuk Dekoracyjnych i
Nowoczesnego Przemysłu w Paryżu w 1925 r. i pansłowiańskiej atmosfery wokół
Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu w 1929 r.).
W części trzeciej „Sztuka oficjalna. Tematyka polityczna, militarna i obronna”
prześledzono między innymi genezę oraz proces umacniania się pozycji armii, zarówno w
systemie władzy, jak i w reprezentacji wizualnej młodego państwa. Ważnym aspektem tego
procesu jest odzwierciedlenie w sztuce pozycji w państwie marszałka Józefa Piłsudskiego.
Wszechobecna ikonografia Piłsudskiego zrodziła się poniekąd samoczynnie, bez udziału
jakichkolwiek mechanizmów propagandy sterowanej odgórnie, i to bodaj najwcześniej w
Europie, bo już w okresie pierwszej wojny światowej, w szeregach legionów, jako jeden z
najwcześniejszych przykładów krystalizowania się w sztuce i literaturze kultu wodza w
ówczesnej Europie. Ta część rozprawy ukazuje mechanizmy tworzenia sztuki oficjalnej,
podkreślając odmienność polskich realiów w porównaniu z ówczesną polityką kulturalną
3
państw ościennych oraz systemów totalitarnych i autorytarnych. Stale powracającym tematem
w refleksji o sztuce oficjalnej sławiącej sukcesy wodza i jego armii był wypracowany i
wypromowany wówczas etos rycerski, odwołujący się do najświetniejszych kart z historii
Polski piastowskiej i jagiellońskiej zajmującej wielkie terytorium, z nieograniczonym
dostępem do morza i granicą wysuniętą daleko na zachód. Na jego ukształtowanie się
wpłynęły również niektóre wątki ikonograficzne sztuki polskiej XIX wieku, na przykład
ikonografia niepodległościowych zrywów narodowych – z lat 1794 oraz 1830–1831 i 1863–
1864.
Wizerunek dawnej Rzeczypospolitej stanowi bardzo ważny, lecz nie jedyny temat
sztuki propagandowej. Pojawił się w niej bowiem, omawiany w części czwartej książki –
„Modernizacja. Wizje Polski współczesnej”, obraz Drugiej Rzeczypospolitej całkiem
odmienny, nowoczesny w treści i formie. Koncentrowano się na wykreowaniu atrakcyjnego
wizerunku Polski współczesnej, a nawet przyszłej, przejawiającego się w licznych
państwowych inicjatywach gospodarczych, zwłaszcza industrialnych. Państwo zaczęło
stopniowo doceniać i wykorzystywać propagandowy potencjał sztuki, którą zaprzęgnięto w
służbę
propagandy
gospodarczej.
Instytucje
państwowe
(np.
Ministerstwo
Spraw
Zagranicznych, Sejm Rzeczypospolitej, Sejm Śląski) i organizacje społeczne (np. Liga
Morska i Kolonialna), za pomocą sztuki, przyczyniły się do budowania wizerunku
mocarstwowej Polski, ale również podsycały aspiracje kolonialne nowego państwa. Owe
instytucje państwowe i organizacje społeczne stały się obok wojska najważniejszymi
zleceniodawcami na sztukę o charakterze propagandowym. W przypadku działalności tego
sektora propagandy na rzecz państwa zadziwia ogromna różnorodność stosowanych mediów
artystycznych i pozaartystycznych.
Część piąta książki, „Zmagania romantyzmu z modernizacją. Kreowanie wizerunku
państwa polskiego na wystawach”, omawia artystyczne sposoby reprezentacji Polski i jej
rządu na prestiżowych wystawach organizowanych w kraju i za granicą. W kontekście
propagandy gospodarczej i promowanych przez nią wizji Polski współczesnej i przyszłej
szczególnie istotna wydaje się Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu z 1929 r.
Przyczyniła się ona między innymi do docenienia przez rząd znaczenia działań awangardy w
służbie
propagandy
władzy.
Pawilony
Polski
na
wystawach
międzynarodowych
odzwierciedlały tendencje rozwoju państwa i jego wizualnej reprezentacji, na ich przykładzie
najwyraźniej można prześledzić balansowanie autorów tychże ekspozycji między duchem
romantyzmu a dążeniem do modernizacji. Ostatni pawilon prezentowany przez Drugą
4
Rzeczpospolitą na Wystawie Światowej w Nowym Jorku w 1939 r. dowodził ucieczki od
rzeczywistości w idealizowaną wizję historii Polski.
Podczas przygotowywania rozprawy opublikowałam również serię wykorzystanych
następnie tylko częściowo w monografii artykułów poruszających ważne, zagadnienia
powiązań między sztuką a polityką w okresie II Rzeczypospolitej. Wystawa jako wizerunek
państwa. Pawilon radziecki na Międzynarodowej Wystawie Sztuk Dekoracyjnych w Paryżu
1925 – z polskiej perspektywy (2007) dotyka problemu odbioru nowoczesnej, mocno
uwikłanej ideologicznie sztuki radzieckiej przez pryzmat historycznych krzywd i aktualnych
politycznych zagrożeń. Sztuka jako reprezentacja. Pawilon jako wizerunek państwa. Polska i
państwa ościenne w Paryżu 1937 (2009), fragmentarycznie wykorzystana w jednym z
rozdziałów monografii rozwija ten sposób interpretacji sztuki, odsłaniając i analizując
rozbieżność między wartością artystyczną pawilonu polskiego i prezentowanych w nim dzieł
a roszczeniami opinii publicznej. W rozprawie pojawiły się też fragmenty artykułów: Stalowa
Wola – „miasto ziszczonej tęsknoty”. Centralny Okręg Przemysłowy w propagandzie słownej
i wizualnej ostatnich lat II Rzeczypospolitej (2008) – o tworzeniu propagandy wizualnej i
słownej industrialnego rozwoju państwa, sterowanej finansowanej przez władze, Pałac
Rządowy na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu 1929. Propagandowa funkcja
sztuki (2009) – o dostrzeżeniu i wykorzystaniu przez rząd siły propagandowej sztuki oraz o
przejęciu funkcji państwowego mecenasa tejże przez Ministerstw Spraw Wojskowych i
Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Roli tego ostatniego resortu w promocji sztuki
poświęciłam artykuł, bazujący na niepublikowanych wcześniej materiałach archiwalnych z
Archiwum Akt Nowych: Polityka artystyczna MSZ w Drugiej Rzeczypospolitej na przykładzie
wystaw sztuki polskiej w ZSRR i w III Rzeszy (przyjęty do druku w 2011, mający się ukazać w
2013). Jego zapowiedź stanowił tekst The Propaganda of Polish Art Abroad in 1918-1939
(2009). O złożoności i nieoczywistości relacji sztuka – państwo oraz o skali problemu
nieprzygotowania polskiego środowiska artystów i krytyków na odbiór sztuki awangardowej
traktują artykuły Paradoks sztuki narodowej i modernizmu. Władysław Strzemiński laureatem
nagrody artystycznej miasta Łodzi w roku 1932 (2012) oraz Paradoks sztuki oficjalnej.
Polsko-rosyjsko-radziecki galimatias (przyjęty do druku w 2012), rozwijające tematykę badań
zakreśloną w monografii Duch romantyzmu i modernizacja. Sztuka oficjalna Drugiej
Rzeczypospolitej.
a. omówienie pozostałych publikacji naukowych
5
Od czasu ukończenia doktoratu Dialog nowoczesności z tradycją w malarstwie polskim
dwudziestolecia międzywojennego, w którym koncentrowałam się na malarstwie polskim,
poszerzyłam spektrum moich zainteresowań badawczych o inne dziedziny sztuk wizualnych
w Polsce tego okresu: od rzeźby i grafiki warsztatowej, przez fotografię i film, po sztukę
użytkową; prowadziłam też badania nad sztuką polską ostatniego półwiecza, ze szczególnym
akcentem na zjawiska artystyczne towarzyszące politycznej odwilży od 1955 r. Prowadziłam
również badania nad kulturą i sztuką europejską pierwszej połowy 20 wieku, głównie
niemiecką, rosyjską/radziecką i włoską. Podstawę pracy badawczej stanowiła krytyczna
analiza źródeł, opracowanych problemowo, komparatystycznie, z odwołaniem do zjawisk
historycznych – społecznych i politycznych, z szerokim tłem kulturowym, z przywołaniem
analogii literackich i muzycznych. Nowe obszary badawcze znalazły odzwierciedlenie w
moich publikacjach z lat 2001–2013.
Ważny dla interpretacji zjawisk w polskiej sztuce lat 1918–1939 jest kontekst sztuki
europejskiej, zarówno w zakresie kształtowania się jej teorii, jak i procesów powstawania i
krystalizowania się nowej sztuki i form artystycznej aktywności. W obszar moich
zainteresowań sztuką europejską klasycznej awangardy wpisuje się analiza twórczości
Giorgia de Chirico oraz jego akolitów, a także koncepcje malarstwa metafizycznego i ich
recepcje w Europie, w tym w Polsce: De Chirico, Teksty o sztuce. Wybór (2012) oraz Typ
„renesansowego” portretu w malarstwie dwudziestolecia międzywojennego (2002). W 2011
roku podjęłam studia nad najbardziej dynamicznie rozwijającym się w owym czasie centrum
nowoczesności – od nauk ścisłych, przez przemysł, po sztukę i szeroko rozumianą kulturę
masową, czyli nad stolicą Republiki Weimarskiej, których wyniki opublikowałam w
pierwszej w polskiej historii sztuki monografii tej metropolii, zatytułowanej Berlin. Szalone
lata dwudzieste, nocne życie i sztuka (2013). Wskazałam w niej także na nierozdzielność
życia naukowego, kulturalnego, artystycznego i politycznego, w różnorodnych, często
dramatycznych aspektach. W wypadku środowiska berlińskich twórców starałam się
uwzględnić obecność w nim artystów polskich (Jankiel Adler, Marceli Słodki, Margarete i
Stanisław Kubiccy) oraz wskazać różnorodne inspiracje płynące stamtąd do Polski, widoczne
w dziełach rodzimych artystów, jak przedstawiciele poznańskiej grupy Bunt, Henryk Berlewi
i jego koncepcja mechanofaktury, Katarzyna Kobro i Władysław Strzemiński z ich
Kompozycją przestrzeni. Obliczeniami rytmu czasoprzestrzennego czy Leon Schiller, Andrzej
6
Pronaszko i Szymon Syrkus podejmujący znaczące eksperymenty teatralne, żeby wskazać
tylko najważniejsze.
Współistnienie zjawisk tradycjonalistycznych i nowatorskich w polskiej sztuce i jej
recepcji, a także ich wzajemne zmagania o prymat w życiu artystycznym stanowią stały temat
moich badań wskazanego okresu. „Maski” wobec nowej sztuki (2006) prezentują czasopismo
krakowskie, w którym ukazał się pierwodruk Wielości rzeczywistości w sztuce
Leona
Chwistka. Redakcja, otwarta na różnorodność fenomenów artystycznych, promowała przede
wszystkim wizję klasycyzmu jako najbardziej uniwersalnej i pożądanej konwencji sztuki,
artykuł pokazywał mechanizmy tej promocji. W obszernym artykule Польская живопись II
Peчи Посполиой – между классицизмом и авангардом (2007) powróciłam do zagadnień
stanowiących przedmiot rozprawy doktorskiej, prezentując rosyjskim czytelnikom główne
fenomeny międzywojennego malarstwa polskiego na tle zjawisk europejskich.
Badania nad przejawami nowoczesności w sztuce nie ograniczają się do lat 1918–
1939. Istotny obszar moich dociekań naukowych stanowi sztuka polska po 1945, głównie
doby odwilży, z akcentem na drugą połowę lat 50., moment bardzo intensywnego
poszukiwania nowoczesnego języka w sztuce i zdefiniowania na nowo w polskiej teorii sztuki
i krytyce artystycznej pojęć nowoczesności i współczesności. Tym zmaganiom z
nowoczesnością i przepracowaniem doświadczeń okresu socrealizmu poświęciłam autorską
wystawę Rok 1955, której towarzyszył katalog mojego autorstwa o tym samym tytule. (2005),
Oblicza socrealizmu i odwilży w malarstwie polskim (2010) The Faces of Socialist Realism
and Subsequent Liberalisation in Polish Painting, Imperatyw nowoczesności (w sztuce
polskiej lat 50.) (2012).
5. Działalność naukowa, popularyzatorska, dydaktyczna i organizacyjna w latach 2001–2013
W latach 2001–2013 uczestniczyłam w blisko 20 konferencjach naukowych, sympozjach i
seminariach: (m.in. I Konferencja polskich i rosyjskich historyków sztuki Polska – Rosja:
sztuka i historia, Warszawa 2012, Sztuka i dyplomacja, Warszawa 2011, Lata 50. i 60. w
Polsce i na świecie: estetyka, wizje nowoczesności, styl życia, Warszawa 2011, Polska leży
nad Bałtykiem, Gdynia 2010, L’estetica del discorso nazionalista in Italia e Polonia 19191939, Rzym 2009, First Conference of Polish and Chinese Historians of Art. Poland – China.
Art and Cultural Heritage, Kraków 2009; Międzynarodowa wystawa Sztuka i technika w
7
życiu współczesnym, Paryż 1937, Warszawa 2007, Przyszłość tradycji z cyklu Kultura i
przyszłość, Białystok 2008, Sztuka lat 1905-1923 – malarstwo, rzeźba, grafika, krytyka
artystyczna, Sztuka lat 1905-1923 – malarstwo, rzeźba, grafika, krytyka artystyczna, Toruń
2005, Wystawa paryska 1925, Warszawa 2005, Sława i zapomnienie, Warszawa 2004,
Cимвoлизм в авангарде, Москва 2001, Pyccкий авангapд 1910-1920-x годои и проблемы
экспрессионизмa, Mocква 2002, Portret – Akt – Martwa Natura, Warszawa 2002,
Oлександр Apхипeнкo, Kиїв 2001). W czerwcu 2013 biorę udział w I Sympozjum Polskich i
Rosyjskich Historyków Sztuki w Toruniu Polscy i rosyjscy artyści i architekci w koloniach
artystycznych zagranicą i na emigracji politycznej 1815 – 1990, Toruń, 27–28.06.2013,
referat: Strzemiński i Witkacy. Długa historia krótkiego spotkania (wspólnie z E.P. Wawer).
Udział w ww. konferencjach polsko-rosyjskich wpisuje się w moją stałą współpracę
naukową ze środowiskiem rosyjskich historyków sztuki (od 2002 do dziś), czego wyrazem są
m.in.: publikacje w Rosji i współpraca merytoryczna przy organizacji wystawy „Warszawa –
Moskwa, Moskwa – Warszawa 1900–2000”, Warszawa, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki XI
2004 – III 2005, Moskwa, Państwowa Galeria Tretjakowska III 2005 – VI 2005. Utrzymuję
też inne kontakty międzynarodowe. Brałam udział w międzynarodowym projekcie
badawczym Faschismus in Polen (1926–1939). Ästhetische Positionen und intellektuelle
Reaktionen, realizowanym pod kierunkiem prof. dr. Ulricha Schmida na Uniwersytecie St.
Gallen w Szwajcarii, we współpracy z Ruhr-Univerität Bochum (RUB) w latach 2003–2011
(2008–2011). Zorganizowałam wykład Jacques Lipchitz prof. Avigdora W.G. Posèqa z
Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, Instytut Historii Sztuki UW, 30.10.2008.
Wygłosiłam wykład gościnny Inspiracje literackie w sztuce Młodej Polski dla Beijing Foreign
Studies University (BFSU), School of European Languages and Culture, Department of
Eastern and Southern European Studies, Polish Studies, zorganizowany we współpracy z
Ambasadą Rzeczypospolitej Polskiej w Chińskiej Republice Ludowej, Pekin, 14.06.2002.
Wchodzę także w skład komisji egzaminacyjnej doktoratu Inés Ruiz Artola, „Formiści”: la
síntesis de la modernidad (1917–1922), Málaga 2012; Universidad de Málaga Facultad de
Filosofía y Letras, na zaproszenie prof. dr. Don Eugenio Carmona Mato, termin egzaminu
doktorskiego i obrony rozprawy doktorskiej został wyznaczony na 24 maja 2013.
W miesiącach VIII – IX 2002 r. odbyłam staż naukowy w Niemczech, w
Kunstbibliothek w Berlinie, w ramach wymiany pracowników merytorycznych muzeów,
finansowany przez Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej (główne zadanie badawcze:
opracowanie zbiorów rosyjskiej i radzieckiej książki artystycznej, jednostka delegująca:
Muzeum Narodowe w Warszawie).
8
Muzealnictwo stanowiło ważną dziedzinę mojej pracy naukowej, czego wynikiem
były między innymi: współpraca merytoryczna przy organizacji wystawy „Sztuka wszędzie.
Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie 1904–1944“, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki
2012; współpraca merytoryczna przy opracowaniu nowej odsłony Galerii Sztuki XX wieku,
Muzeum Narodowe w Warszawie 2007; koncepcja i realizacja wystawy „Rok 1955“,
Królikarnia, Oddział Muzeum Narodowego w Warszawie 2005, współpraca merytoryczna
przy organizacji wystawy Warszawa – Moskwa, Moskwa – Warszawa 1900–2000, Zachęta
Narodowa Galeria Sztuki 2004–2005, Rosja, Moskwa, Państwowa Galeria Tretjakowska
2005. Napisałam liczne artykuły i noty katalogowe do wystaw w Polsce i za granicą (vide:
załącznik 3, punkty III i IV). Należę do The International Council of Museums (ICOM).
Prowadzenie badań umożliwiły mi uzyskane: grant habilitacyjny N105 034 32/3540
Sztuka oficjalna II Rzeczypospolitej (kierownik projektu badawczego, V 2007 – IV 2010),
stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (I – VI 2007), stypendium Fundacji
z Brzezia Lanckorońskich (Wiedeń, II 2006) krajowe stypendium wyjazdowe dla młodych
doktorów Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (Zamek Królewski na Wawelu, XI 2002).
Za działalność naukową otrzymałam: w roku 2005 Nagrodę CLIO Rektora
Uniwersytetu Warszawskiego – za rozprawę Dialog nowoczesności z tradycją w malarstwie
polskim dwudziestolecia międzywojennego, Wydawnictwo Naukowe Neriton, Warszawa
2004; w 2002 – nagrodę im. Księdza Szczęsnego Detloffa przyznaną przez Stowarzyszenie
Historyków Sztuki za rozprawę Dialog nowoczesności z tradycją w malarstwie polskim
dwudziestolecia międzywojennego, napisaną pod kierunkiem prof. dr hab. Marii Poprzęckiej.
Działalność naukowo-popularyzatorska została wyróżniona w 2013 r. Nagrodą „Książka
Zimy 2012–2013” Poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych dla książki Berlin:
szalone lata dwudzieste, nocne życie i sztuka (Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2013) „za pokazanie intrygującego oblicza Berlina lat dwudziestych i spojrzenie za kulisy
życia osób tworzących kulturę tamtego okresu”.
Stale popularyzuję sztukę oraz historię sztuki i kultury, wygłaszając wykłady
gościnne w Muzeum Narodowym w Warszawie oraz Stołecznym Centrum Edukacji
Kulturalnej, a w latach 2008–2010 także okazjonalne wykłady o sztuce dla pacjentów
Centrum Zdrowia Dziecka (charytatywnie, kilka razy w roku). Uczestniczyłam też z
ramienia IHS UW w Festiwalu Nauki, w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki prowadziłam
dyskusję panelową towarzyszącą wystawie twórczości Fernanda Légera, promocję książki
Marka Bartelika Early Polish Modern Art. Unity in Multiplicity, Manchester and New
9
York 2005, a także wykłady towarzyszące wystawom, w przygotowaniu których brałam
udział, oraz autorskie oprowadzania po nich. W Muzeum Narodowym prowadziłam
oprowadzania kuratorskie po wystawie „Rok 1955”, oprowadzania po galerii stałej oraz
po wystawach czasowych organizowanych przez Zbiory Sztuki Współczesnej. Na
zaproszenie Stowarzyszenia Pisarzy Polskich w XII 2012 r. współprowadziłam w Domu
Literatury w Warszawie promocję książki Zbigniewa Taranienki Alchemia obrazu.
Rozmowy ze Stanisławem Fijałkowskim, Warszawa 2012, z udziałem artysty.
W działalność popularyzatorską wpisuje się również udział w audycjach radiowych
o sztuce w Polskim Radiu, m.in. kilkukrotnie PR 2 oraz PR 3, Polskie Radio 24, Polskie
Radio Łódź, Polskie Radio Poznań, Radio Bis oraz w prywatnych rozgłośniach, jak TOK
FM, Radio Plus czy RMF24, a także telewizyjnych (TVP 1, oraz TVP Łódź), m.in. o
twórczości Paula Cézanne’a Giorgia de Chirico, Marca Chagalla, Salvadora Dalego,
Andy’ego Warhola, Giovanniego Battisty Piranesiego, a ostatnio liczne o kulturze i sztuce
Berlina lat 20. ubiegłego wieku.
W
latach
2001–2013
prowadziłam
zajęcia
na
studiach
stacjonarnych
i
niestacjonarnych I i II stopnia w Instytucie Historii Sztuki UW (Historia sztuki
nowoczesnej polskiej – wykład i ćwiczenia, Nowoczesna myśl o sztuce – ćwiczenia,
proseminarium i seminarium licencjackie, konwersatoria (np. Klasycy awangardy, Teoria
i praktyka współczesnej grafiki, Słownik sztuki XX wieku, Zastosowania współczesnej
grafiki – wspólnie z wykładowcami ASP w Warszawie), fakultety, a także praktyki
terenowe, m.in. w Krakowie, w Gdańsku, w Poznaniu, w Łodzi, we Wrocławiu i na
Dolnym Śląsku, na Wielkopolsce i na Mazowszu, dwukrotnie organizowałam obozy
naukowe i kierowałam nimi. Prowadziłam również ogólnouniwersyteckie wykłady
monograficzne o zróżnicowanej tematyce, jak np. Friedrich Nietzsche i sztuka, Sztuka
Młodej Polski i jej filozoficzno-literackie inspiracje, Polska na wystawach światowych i
międzynarodowych, „Farby w ruchu”, czyli malarstwo polskie lat 40. i 50. ubiegłego
wieku, Berlin – szalone lata dwudzieste. Sprawowałam też opiekę nad studentami,
pełniłam funkcje opiekuna roku (dwukrotnie, łącznie 8 lat), wicedyrektora ds. studenckich
Instytutu Historii Sztuki (IX 2002 – IX 2005), byłam tutorem kilkorga studentów MISH.
Praca adiunkta w Zbiorach Sztuki Współczesnej Muzeum Narodowego w
Warszawie (X 2000 – XI 2007), umożliwiała mi i nadal umożliwia prowadzenie licznych
zajęć dla studentów stacjonarnych i niestacjonarnych w galeriach stałych i na
ekspozycjach czasowych muzeum, a także organizowanie pokazów konserwatorskich
(ostatnio w 2012 r. dla 4 grup studentów, zarówno IHS UW, jak i ASP przy Bitwie pod
10
Grunwaldem Jana Matejki). Rekomendowałam też studentów historii sztuki na praktyki i
staże muzealne.
W latach 2000/2001 oraz 2007–2013 wykładałam historię sztuki w Akademii Sztuk
Pięknych w Warszawie, w Międzywydziałowej Katedrze Historii i Teorii Sztuki (obecnie
Katedra Historii Sztuki i Teorii Kultury Wydziału Zarządzaniu Kulturą, m.in. Wiedza o
sztuce – wykład kursowy o sztuce powszechnej XIX i XX wieku dla studentów
stacjonarnych III roku wszystkich kierunków studiów, Historia malarstwa polskiego XX
wieku dla studentów IV roku Wydziału Malarstwa, Słownik sztuki dla studentów I roku
studiów stacjonarnych I stopnia Wydziałów Malarstwa, Grafiki i Rzeźby, fakultet
Nowoczesna myśl o sztuce, seminaria licencjackie i magisterskie). Zainicjowałam wiosną
2011 r. i koordynuję współpracę dydaktyczną między Instytutem Historii Sztuki
Uniwersytetu Warszawskiego a Wydziałem Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w
Warszawie w latach 2011/2012 i 2012/2013. W ramach współpracy przygotowałam
program semestralnych zajęć zarówno dla studentów stacjonarnych, jak i niestacjonarnych
II stopnia Instytutu Historii Sztuki: Teoria i praktyka współczesnej grafiki oraz
Zastosowania
współczesnej
grafiki,
a
dla
studentów
studiów
doktoranckich
i
niestacjonarnych Wydziału Grafiki – pakiet wykładów uniwersyteckich, a także
dwusemestralny
wykład
Słownik
sztuki
współczesnej
dla
studentów
II
roku
niestacjonarnych studiów I stopnia Wydziału Grafiki, dostępny dla studentów
niestacjonarnych Instytutu Historii Sztuki.
Jestem promotorem pomocniczym rozprawy doktorskiej mgr Pauliny Kurc-Maj U
progu nowoczesnej komunikacji wizualnej – teoria projektowania graficznego w latach 1918
– 1939 w Polsce, powstającej pod kierunkiem promotor głównej dr hab. Grażyny
Jurkowlaniec na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego (przewód doktorski
otwarty w marcu 2013). W roku akademickim 2011/2012 wypromowałam w Instytucie
Historii Sztuki UW 6 prac licencjackich, recenzowałam kilka prac licencjackich i jedną
magisterską. Byłam tutorem kilku prac rocznych pisanych przez studentów MISH. W Akademii
Sztuk Pięknych w okresie od 2007/2008 do 2011/2012 wypromowałam 20 prac licencjackich
oraz 39 teoretycznych prac dyplomowych, będących akademickim odpowiednikiem prac
magisterskich.
Opracowywałam i wygłaszałam cykliczne semestralne wykłady z historii sztuki dla
Wydziału Polonistyki UW (przez 2 lata), Studium Europy Wschodniej UW (1 rok,
wspólnie z dr. M. Smolińskim), miałam liczne gościnne wykłady dla studiów
11