język polski - Gimnazjum 54
Transkrypt
język polski - Gimnazjum 54
Liga Naukowa z języka polskiego cz. I 2016/2017 Drodzy Ligowicze! Tegoroczne pierwsze zadanie ma posłużyć wam do głębszej refleksji nad tematem i lekturami Konkursu Polonistycznego. Przedstawiamy Wam do wykonania zestaw zadań otwartych. Powodzenia w zmaganiach z trudnymi zagadnieniami. Prosimy o przekazanie nam zadań w wersji odręcznej lub w wydruku komputerowym do 20 października 2016 r. Zadbajcie o klarowność swoich wypowiedzi, piękny styl i poprawność językową. Posługujcie się pełnymi zdaniami. Wasi Poloniści Tekst I Stanisław Wyspiański „Noc listopadowa” DEMETER O córko, rzucasz matkę własną; w pochodniach, które dla cię płoną, żywoty onych gasną. KORA Z wiosną, gdy pierwsze lody spłyną, gdy pierwsze wichry powioną, wrócę i żywot zacznę nowy. DEMETER Rzucasz mnie — to ostatnie chwile, jako na ciebie patrzą żywą — ?! KORA Ja, matko,będę tam szczęśliwą. DEMETER A przedsię droga to cmentarna. KORA Tajemnic tobie część uchylę: Nie jestem ci ja matko ubogą; bogate w podziemiu śpichlerze: z każdego owocu się bierze nasienie i skrzętnie kryje; tam przechowują się ziarna a jak je przyniosę na świat, to każde kwiatem odmyje i owoców urodzi mnogo. DEMETER Patrz! Wszystkie pędy pomarnieją, gdy nocą wichry powieją; patrz, oto martwy konar drzew. KORA Pamiętaj, matko, wczesny siew. Spieszno mi odejść, spieszno tam, gdzie stróżką ziarn być mam i zgarnąć wszystek płód. Rzeczy tajemne tam się dzieją; nie mogą się beze mnie stać. DEMETER Opuszczasz mnie, mnie twoją mać — do serca podszedł chłód; już idziesz, biegniesz, spieszysz… Marnieją moje letnie chudoby; o bezlitośna, ty się cieszysz, a mnie ostawiasz groby. KORA Z tajemnic moich, matko, znaj: Jest inny tamten kraj, kędy są wiecznotrwałe siły; z tych coraz nowy rośnie pęd i wzejdą i będą rodziły. Tam wszelki żywot ma swój byt i czeka, aż dlań błyśnie świt i czeka, aż dlań przyjdzie czas: zajaśnieć pełnią kras. DEMETER A te zwarzone, kędyż legną; im-że w barłogu zimnym gnić…? KORA Umierać musi, co ma żyć… DEMETER Ty na śmierć wiedziesz twe służebne! Poznaję miłość twą przeklętą i moc i słowa twe wróżebne. KORA My oto, matko, zmartwychwstaniem na wielkie siewu święto. DEMETER Już palą dla cię pochodnie!! Wchodzi HYMEN i jego orszak z pochodniami i muzyką i otaczają KORĘ. KORA Z tajemnic moich, matko wiedz: Gdy wszystko żywe musi lec pod ręką, która znaczy kres; śmierć tych użyźnia nowe pędy i życie nowe sieje wszędy. Więc smutna, matko, tym rozstaniem, ale weselna tajemnicą, szaty przyoblekłam godnie. — Poniechaj żalu, niechaj łez. DEMETER Obłędna, stamtąd nikt nie wraca; Przysięgą zguby więzisz duszę. KORA Gdy więzy śmierci skruszę i zieleń pędów nowych rzucę na niwy, łęgi, na zagony — o matko, Bogów godna praca! — sposobić każ lemiesze, brony… DEMETER Śmierć biorąc żywa, spełniasz zbrodnię! KORA stała się poważna Zaś w nieśmiertelnych wieńcu wrócę. https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/noc-listopadowa.html Zadanie 1. We fragmencie „Nocy listopadowej” Stanisława Wyspiańskiego podkreśl wyrazy, których zrozumienie sprawiło Ci kłopot. Przygotuj słowniczek wyrazów trudnych z krótkimi wyjaśnieniami. Zachowaj zasady tworzenia haseł słownikowych. Podaj źródła, na podstawie których ustaliłaś/ustaliłeś znaczenia wyrazów. Zadanie 2.Do jakiego rodzaju literackiego należy Tekst I?Jakie jego cech na to wskazują (wskaż co najmniej 3)? Zadanie 3.W jakim momencie mitu o Demeter i Korze przedstawia bohaterki Wyspiański? W czym różni się prezentowana przez niego wizja od znanej nam z „Mitologii” Jana Parandowskiego? W czym jest podobna? Weź pod uwagę motywację zachowań postaci i ich emocje. Zadanie 4.Jaka jest rola Kory schodzącej do podziemi? Wypisz wers z Tekstu 1, który wyjaśnia sens jej działania i sens zimowego odpoczynku przyrody. Skomentuj wypisany wers. Tekst II „Księga Koheleta” (fragmenty) 1 Wszystko ma swój czas, i jest wyznaczona godzina na wszystkie sprawy pod niebem: 2 Jest czas rodzenia i czas umierania, czas sadzenia i czas wyrywania tego, co zasadzono, 3 czas zabijania i czas leczenia, czas burzenia i czas budowania, 4 czas płaczu i czas śmiechu, czas zawodzenia i czas pląsów, 5 czas rzucania kamieni i czas ich zbierania, czas pieszczot cielesnych i czas wstrzymywania się od nich, 6 czas szukania i czas tracenia, czas zachowania i czas wyrzucania, 7 czas rozdzierania i czas zszywania, czas milczenia i czas mówienia, 8 czas miłowania i czas nienawiści, czas wojny i czas pokoju. 9 Cóż przyjdzie pracującemu z trudu, jaki sobie zadaje? 10 Przyjrzałem się pracy, jaką Bóg obarczył ludzi, by się nią trudzili. 11 Uczynił wszystko pięknie w swoim czasie, dał im nawet wyobrażenie o dziejach świata, tak jednak, że nie pojmie człowiek dzieł, jakich Bóg dokonuje od początku aż do końca. 12 Poznałem, że dla niego nic lepszego, niż cieszyć się i o to dbać, by szczęścia zaznać w swym życiu. 13 Bo też, że człowiek je i pije, i cieszy się szczęściem przy całym swym trudzie to wszystko dar Boży. 14 Poznałem, że wszystko, co czyni Bóg, na wieki będzie trwało: do tego nic dodać nie można ani od tego coś odjąć. A Bóg tak działa, by się Go [ludzie] bali. 15 To, co jest, już było, a to, co ma być kiedyś, już jest; Bóg przywraca to, co przeminęło. 16 I dalej widziałem pod słońcem: w miejscu sądu - niegodziwość, w miejscu sprawiedliwości - nieprawość. 17 Powiedziałem sobie: Zarówno sprawiedliwego jak i bezbożnego będzie sądził Bóg: na każdą bowiem sprawę i na każdy czyn jest czas wyznaczony. http://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=572 Zadanie 5.Jak filozofowie (i nie tylko) nazywają przekonanie o zależności człowieka i świata od przyczyny znajdującej się poza naturą i jej niepodlegającej, wiarę w przeznaczenie, zależność od losu? Czy fragment „Księgi Koheleta” jest wyrazem takiego przekonania, czy wręcz przeciwnie? Zwoją odpowiedź poprzyj dwoma argumentami opartymi na cytatach. Zadanie 6.Na jakiej zasadzie zostały zbudowane wersety od 2 do 8?Jakiej refleksji służy taka konstrukcja? Zadanie 7. Jaka jest wizja człowieka i jego życia wpisana w ten fragment Biblii?Odpowiedz w 3-5 zdaniach, stosując cytaty. Tekst III Daniel Naborowski„Impreza” CALANDO, POGGIANDO – „TO NA DÓŁ, TO DO GÓRY” Świat – morze, człowiek – okręt od burzy niesiony, Przygody – skryte skały, szczęście – wiatr szalony. Gdzie styr umysł stateczny, gdzie sam rozum rządzi, Gdzie cnota Cynozura, takowy nie błądzi: To na dół, to do góry, to w bok wały porze, Tak pogody zażywa, jako niesie morze. Nic stałego na świecie, ponieważ i wdzięczna Pochodnia Tytanowa, błędna twarz miesięczna Za niebieskim obrotem zachodzą i wstają – Cóż człowiek, jeśli nieba swą odmianę mają! http://www.mnp.art.pl/fileadmin/pliki/MNP/Edukacja/Co_ma_koronka/Karta_23_-_ZYCIE_JAK_SLIZGAWKA.pdf Zadanie 8.Na podstawie wiersza przedstaw znaczenia symboliczne elementów ukazanych w poetyckim obrazie stworzonym przez Naborowskiego. znaczenie symboliczne morze okręt skały wicher ster Gwiazda Polarna Zadanie 9. Wyjaśnij znaczenie poniższych peryfraz: wdzięczna /Pochodnia Tytanowa błędna twarz miesięczna Zadanie 10.Jak rozumiesz główną myśl utworu Daniela Naborowskiego? Odpowiedz w 3-5 zdaniach z użyciem cytatów. Zadanie 11. Twórczość Daniela Naborowskiego reprezentuje epokę baroku. Do jakiego nurtu poezji barokowej należy zaliczyć utwory Naborowskiego wymienione w lekturze Konkursu Polonistycznego? Czym charakteryzuje się ten nurt poezji? Tekst IV Roman Lewandowski fragment tekstu z katalogu „Post-Gauguin, czyli mit obrazu i obrazowania” „W Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy? Paul Gauguin konstruuje kulturową alegorię losu i językową elipsę. Nie ma już w tym obrazie obecnej w jego wcześniejszych pracach dominanty etnografii i symboliki. Domeną jego późnej twórczości staje się coraz bardziej cielesność malarstwa (zwłaszcza ekspresja i chromatyka barwy), a z drugiej strony — ujawnia się i potęguje niematerialność artystycznego dyskursu, który poprzez dekonstrukcję klasycznej linii oraz płaszczyzny wkrótce zawiedzie malarstwo do języka abstrakcji. Zatem sformułowane w tytule obrazu pytanie Gauguina dotyczy w równej mierze sytuacji człowieka i jego świata, co statusu i kondycji sztuki oraz kultury… Od momentu namalowania obrazu minęło ponad sto lat i — choć w międzyczasie człowiek wywołał kilka wojen światowych, dokonał przełomowych odkryć w fizyce, a nawet znalazł się na Księżycu — pytanie Gauguina pozostaje nadal w mocy. Ciągle też — mimo dynamicznie rozwijających się technologii i odkryć powiększających zakres naszej wiedzy — konstatujemy naszą niewiedzę wobec fundamentalnych pytań, jakie stawia sobie współczesny człowiek. Towarzyszący im kryzys na rozmaitych obszarach kulturowej komunikacji zbiega się z rozmiękczeniem opisującego naszą rzeczywistość świata pojęciowego. Impas tożsamości oraz figury podmiotu stał się zresztą synonimem rozterek, jakie odczuwa każdy człowiek i każda społeczność wobec gwałtownie zachodzących przemian. Z drugiej strony — musimy mieć świadomość, że odczucie to nie jest niczym nowym. Warto pamiętać, że chociaż heraklitejskie panta rei obwieszczone zostało przed zgoła dwoma i pół tysiącem lat, aspekt stawania się i przemijania jest — paradoksalnie — nadal jedyną pewną i niezmienną cechą towarzyszącej nam w życiu niepewności. Reszta jest wiarą i zawierzeniem… Nie może zatem dziwić, że pewnym panaceum na lęk przed zmiennością i płynnością świata stała się nieprzeparta potrzeba i przymus obrazowania oraz opisywania zarówno siebie, jak i otaczającej rzeczywistości. Być może człowiek nie potrafi żyć bez obrazu i bez odbicia, być może wynika to z wiary, że zatrzymanie w jednym kadrze lub w jednym zdaniu rozpędzonego życia może stanowić remedium i odpowiedź na przemijanie. (…) Zadanie 12. O jakiej funkcji sztuki mówi autor powyższego artykułu? Z czego wynika tak duże znaczenie tej funkcji? Zadanie 13. Dlaczego autor artykułu nazywa pytania z tytułu obrazu Gauguina „fundamentalnymi pytaniami”? Zadanie 14. Wyszukaj dobrą internetową reprodukcję wskazanego w Tekście IV obrazu Gauguina. Obejrzyj go starannie. Zastanów się, która postać na obrazie może zadawać sobie pytania zawarte w tytule. Napisz monolog wewnętrzny tej postaci rozpoczynający się od słów Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?, w którym podejmuje ona próbę odpowiedzi na powyższe pytania, analizując to, co widzi w swym otoczeniu (na obrazie). Twoja praca powinna zajmować co najmniej ¾ strony A4, powinna odwoływać się do elementów obrazu i być próbą interpretacji jego symboliki. CZAS W DZIELE LITERACKIM w : Słownik: Słownik wiedzy o literaturze We współczesnej teorii gatunków i rodzajów literackich wyraźnie dominuje przekonanie, że o podziale na literackie rodzaje decyduje właśnie "gospodarka" czasem w dziele literackim, że cechą epiki jest upływ czasu, dokładniej na co najmniej dwóch jego płaszczyznach - czasu w którym toczy się → narracja, czyli → narrator wykonuje czynność opowiadania oraz - czasu zdarzeń. Ta ostatnia to oś czasowa, na której umiejscowione są (zwykle w związku przyczynowo-skutkowym) zdarzenia będące elementarnymi składnikami fabuły danego utworu epickiego. O rytmie czasu płynącego na obydwu tych płaszczyznach w sposób suwerenny decyduje narrator, powołany do życia przez autorski podmiot. (…) (…)"W powieści zjawiskiem rzeczywistym i materialnie istniejącym jest tylko odpowiedni łańcuch zdań, uporządkowany kompozycyjnie i zamknięty jako całość. Natomiast wyrażone przez ów łańcuch wszelkie "wydarzenia", "przypadki", "przeżycia" i "rozmowy" są pozorne i tylko w obrębie owego łańcucha istnieją. Ów zaś łańcuch zdań leży na płaszczyźnie czasu narracji i realnie się rozkręca aż po swoje zakończenie i tylko ten łańcuch zdań, a nie co innego "zapycha" sobą czas realny. Natomiast owe wydarzenia pozorne i tylko przez ów porządek zdań ewokowane znajdują się na płaszczyźnie czasu zdarzeń". (K. Wyka: Teoria czasu powieściowego). (…)Nawet wtedy, gdy czas narracji nie został w dziele w wyraźny sposób wyodrębniony, wydarzenia przedstawione zawsze są od niego wcześniejsze, że nie można po prostu opowiedzieć zdarzenia, które jeszcze nie nastąpiło. (…) Wyka pisze: "Czas narracji nigdy nie jest "krótszy" od czasu objętych nią zdarzeń, ale przynajmniej "równy", a częściej od tego ostatniego "dłuższy". (…)Wyka wprowadza też do badań nad epiką trzecią płaszczyznę czasową, nazywaną przez niego "czasem środowiskowym". Jest to płaszczyzna pośrednicząca między immanencją dzieła a realnym, pozaliterackim światem. Otóż czas zdarzeń zawsze jest osadzony w jakiejś realnej społecznej, historycznej czy politycznej rzeczywistości, co dotyczy zarówno powieści współczesnej (obojętne - realistycznej czy kreacyjnej), powieści historycznej (to materiał szczególnie "wrażliwy" na błąd "anachronizmu"), jak i powieści science fiction, w której czas zdarzeń przesunięty jest w stosunku do czasu realnego do dalszej lub bliższej (najczęściej precyzyjnie określonej) przyszłości. (…) Cechą więc epiki jest występowanie w niej dwóch (w ujęciu Wyki - trzech) płaszczyzn czasowych. Wyznacznikiem dramatu jest jego czasowa jednopłaszczyznowość. Kleiner, do którego wypada nam powrócić, pisał że jedynym czasem "uruchamianym" przez utwór dramatyczny jest realny czas upływający w trakcie zdarzeń przedstawianych na scenie. Lirykę zaś określał jako wypowiedź literacką "unieruchamiającą" czas, świat przedstawiony utworu lirycznego jest światem "poza czasem", "światem, w którym czas nie płynie". Co do tego, że właśnie kategoria czasu jest tą, która w precyzyjny sposób dzieli literaturę na literackie rodzaje i pozwala do współczesności zachować Arystotelesowski podział na trzy rodzaje literackie, między różnymi - nawet przeciwstawnymi - szkołami genologicznymi panuje zgoda. http://www.edupedia.pl/words/index/show/528046_slownik_wiedzy_o_literaturze-czas_w_dziele_literackim.html Zadanie 15. Jakie płaszczyzny czasowe można wyodrębnić w opowiadaniu Pawła Huellego pt. „Stół”. Opisz je, uwzględniając czas historyczny i relacje czasowe między czasem narracji a czasem akcji i retrospekcji. Wyjaśnij, na czym polega chronologia w utworze. Zadanie 16. Wykaż, że wszyscy dorośli bohaterowie „Stołu” Pawła Huellego nie mają wpływu na wydarzenia, które się wokół nich rozegrały, że są miotani wichrem historii. Zadanie 17. Wyjaśnij dosłowne i symboliczne znaczenie tytułu opowiadania Pawła Huellego. Zadanie 18. Po obejrzeniu poniższych obrazów Jacka Malczewskiego noszących tytuł „Śmierć” napisz, jakie dostrzegasz podobieństwa i różnice w przedstawieniu bohaterek obrazów a mityczną Atropos oraz Atropos z wiersza Wisławy Szymborskiej. Podobieństwa Atropos z mitu Śmierć z obrazu A Śmierć z obrazu B A Atropos z wiersza Szymborskiej Różnice Atropos z mitu Atropos z wiersza Szymborskiej B