docFarmacja Praktyczna Nr 12 (60)
download 
Reklamacja Transkrypt
Farmacja Praktyczna Nr 12 (60)
PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW www.farmacjapraktyczna.pl Farmacja praktyczna POLPHARMA FARMACEUTOM Nr 12 (60) Grudzień 2012 Cena: 6,70 zł psychologia ćwiczymy koncentrację podzielna uwaga to mit, trenujmy skupienie! TEMAT NUMERU Mija rok z ustawą remanent w aptece refundacyjną inwentaryzacja bez nerwów jak w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy zmienił się rynek farmaceutyczny BO NAJLEPSZĄ OBRONĄ JEST ATAK SCO/096/10-2012 Scorbolamid® (Salicylamidum, Acidum ascorbicum, Rutosidum). Skład i postać: 1 tabletka drażowana zawiera: 300 mg salicylamidu, 100 mg kwasu askorbowego, 5 mg rutozydu. Wskazania: Gorączka i ból związane z przeziębieniem lub grypą, bóle głowy, nerwobóle. Dawkowanie i sposób podawania: Dorośli i młodzież w wieku powyżej 16 lat – doustnie, zwykle 1 do 2 tabletek drażowanych 3 razy na dobę. Preparat najlepiej przyjmować w czasie posiłku albo popić szklanką wody lub mleka. Należy stosować najmniejsze skuteczne dawki. Leczenie objawowe bez porady lekarskiej należy prowadzić najkrócej jak to możliwe. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na salicylamid lub inne składniki leku; nadwrażliwość na inne niesteroidowe leki przeciwzapalne; astma z polipami nosa (wywołana lub zaostrzona przez kwas acetylosalicylowy); czynna choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, stany zapalne przewodu pokarmowego; zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej (cukrzyca, mocznica, tężyczka); zaburzenia krzepliwości krwi (np. hemolia, trombocytopenia); genetycznie uwarunkowany niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej (ryzyko hemolizy po długotrwałym, doustnym przyjmowaniu kwasu askorbowego); kamica nerkowa w wywiadzie (ryzyko powstawania kamieni moczowych po zastosowaniu dużych dawek kwasu askorbowego); hemochromatoza, niedokrwistość syderoblastyczna, nadmierna ilość kwasu moczowego we krwi lub szczawianów w moczu; ciąża; karmienie piersią. Preparatu nie należy stosować u dzieci w wieku poniżej 16 lat, poza rzadkimi chorobami, takimi jak np. choroba Kawasaki, ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Lek stosować ostrożnie w astmie oskrzelowej (możliwość nasilenia napadów astmy), w niewydolności wątroby lub nerek oraz u pacjentów po przebytej chorobie wrzodowej i krwawieniach z przewodu pokarmowego. Produkt zawiera sacharozę. Pacjenci z rzadkimi dziedzicznymi zaburzeniami związanymi z nietolerancją fruktozy, zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy lub niedoborem sacharazy-izomaltazy, nie powinni przyjmować produktu leczniczego. Działania niepożądane: Najczęstsze objawy niepożądane, o stopniu nasilenia zależnym od dawki salicylamidu, obserwowano ze strony przewodu pokarmowego i ośrodkowego układu nerwowego. Występowały one rzadko po dawkach salicylamidu wynoszących 325-600 mg, częściej po dawkach wyższych. Zaburzenia żołądka i jelit: nudności, wymioty, skurcze w obrębie jamy brzusznej, uczucie palenia za mostkiem, brak łaknienia, biegunka, podrażnienie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy (nadżerki i owrzodzenia), suchość w ustach. Nie obserwowano wyraźnego związku między stosowaniem salicylamidu i krwawieniem z przewodu pokarmowego. Zaburzenia układu nerwowego: zawroty głowy, senność, bóle głowy. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: zaczerwienienie twarzy, wysypka, nadmierna potliwość. Preparat należy stosować ostrożnie u pacjentów, u których kwas acetylosalicylowy lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne wywoływały wysypkę, obrzęk naczynioruchowy, skurcz oskrzeli, nieżyt nosa lub wstrząs. Chociaż nie dowiedziono, że salicylamid wywołuje wszystkie działania niepożądane charakterystyczne dla salicylanów, to ze względu na podobieństwo budowy i działania farmakologicznego istnieje możliwość ich wystąpienia. Kwas askorbowy zmniejsza pH moczu, co ułatwia wytrącanie się moczanów, cystyny lub szczawianów. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr R/0340 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax +48 22 364 61 02, www.polpharma.pl. Lek wydawany bez recepty. ChPL 2011-03-11. REKLAMA spis treści mgr farm. Barbara Misiewicz-Jagielak Redaktor Merytoryczna „Farmacji Praktycznej” Szanowni Państwo! Mija dwanaście miesięcy od momentu wprowadzenia w życie ustawy refundacyjnej. Aktu, który diametralnie odmienił sposób funkcjonowania aptek i rynku farmaceutycznego w Polsce. To właściwy moment, by dokonać bilansu zysków i strat. Oddajemy zatem nasze grudniowe łamy analitykom, urzędnikom państwowym, farmaceutom, wreszcie pacjentom – ostatniemu ogniwu w łańcuchu opieki zdrowotnej. Prezentujemy opinie, sądy, podsumowania, ale też próby określenia najbliższej przyszłości aptek i rodzimej służby zdrowia w ogóle. Zachęcamy więc do lektury i refleksji, mając jednocześnie świadomość, że temat ów wciąż wywołuje sporo emocji. Zanim jednak wydamy nasz prywatny werdykt, pamiętajmy, że wprowadzona w styczniu br. ustawa to dopiero początek wielkiej reformy rynku farmaceutycznego w kraju. I choć na wstępie może wydawać się daleka od ideału, dopiero zaczyna ewoluować, czego dowodem zapowiadana już w przyszłym roku nowelizacja obowiązujących od stycznia br. przepisów. Miejmy nadzieję, że będzie odpowiedzią na zgłaszane w ostatnim czasie przez farmaceutów trudności i niedociągnięcia. Wprowadzona w styczniu br. ustawa refundacyjna to dopiero początek wielkiej reformy rynku farmaceutycznego Aktualności 5 Informacje 8 Ciekawostki / gadżety apteki 10RAport: Rok ustawy z perspektywy aptek Ustawa refundacyjna diametralnie odmieniła sposób funkcjonowania rynku farmaceutycznego. 1 2 12Sonda: sama idea była dobra... Farmaceuci i pacjenci podsumowują rok z nową ustawą refundacyjną. Prawo Op ieka farmaceutyczna 14zapytaj eksperta 18 Zapytaj eksperta Dr Dorota Bystrzanowska, specjalista dermatolog, radzi cierpiącym na opryszczkę. 20 Wpływ LGG na układ odpornościowy 22 Rola farmaceuty w leczeniu zakażeń i stanów zapalnych oka 24 Psychologia: koncentruj się! Koncentracja poprawia przestrzeganie zasad higieny pracy umysłowej. Prowadzenie apteki Nauka 26 remanenT w aptece 24 30 Bakteryjne zapalenia spojówek i powiek 32 Konsekwencje zaprzestania terapii ASA – co doradzić pacjentowi? DERMOKOSMETYKI Życie jest piękne 36 A jak alergiczna i wrażliwa 32 Farmacja Praktyczna® Redaktor merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak Redaguje zespół: Dominika Bandurska, Lilianna Bartowska-Lewicka, Michał Borysiuk, Anna Cielemęcka, Marta Gawrylik, Justyna Grudniak, Monika Jasłowska, Magdalena Kochańska, Marcin Lewandowski, Barbara Misiewicz-Jagielak, Joanna Ordańska-Kucińska, Paulina Pol, Bożenna Płatos, Anna Robak-Reczek, Patryk Starak, Wiktor Zajchowski. 40 Metamorfozy Z PIROLAM SZAMPON 42 zielnik apteczny 44Wino: winna wigilia 46przysmaki Karola Okrasy 48kultura 50krzyżówka Na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa Wydawca: Valkea Media S.A., ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa Redaktor naczelny: Łukasz Kuźmiński Dyrektor projektu: Tomasz Opiela Projekt graficzny: Adam Świderski farmacja praktyczna 12/2012 3 Szanowni Þaństwo! Z okazji świąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku przyjmijcie serdeczne życzenia zdrowia, szczęścia oraz wszelkiej pomyślności w życiu osobistym i zawodowym. Życzymy Państwu z całego serca, by nadchodzący nowy 2013 rok obfitował w chwile pełne radości, zadowolenia i satysfakcji. Pracownicy Polpharmy oraz Redakcja „Farmacji Praktycznej” 4 farmacja praktyczna 12/2012 www.farmacjapraktyczna.pl informacje Zielarze obawiają się kolejnych zakazów Październik w aptekach wciąż na minusie Właściciele sklepów zielarskich obawiają się, że znów nie będą mieli co sprzedawać swoim klientom – donosi serwis 24kurier.pl. Ich asortyment i tak został już znacząco ograniczony przepisami. Dwa lata temu zielarzom zakazano sprzedaży ponad tysiąca produktów, które wcześniej mieli w swojej ofercie. Po protestach sporą część zakazanych preparatów ponownie wprowadzono do obrotu. Wciąż jednak nie ma pewności, że w nich zostaną. – Wolimy dmuchać na zimne – przyznaje Piotr Duda, prezes Polskiej Izby Zielarsko-Medycznej i Drogeryjnej. – Już w 2010 r. mieliśmy taką sytuację, że zakazano nam sprzedaży niemal tysiąca produktów. Na szczęście większość z nich udało się przywrócić – dodaje. Strach przed powtórką cięć powrócił w związku z apelem Izby Aptekarskiej do Ministerstwa Zdrowia o zmiany w wykazie produktów leczniczych, które mogą być dopuszczone do obrotu w sprzedaży pozaaptecznej Sprzedaż leków i innych produktów farmaceutycznych w aptekach (na poziomie cen detalicznych brutto) po 43 tygodniach 2012 r. spadła wartościowo o 7,7 proc. w ujęciu rok do roku i wyniosła około 22 mld zł – wynika z danych firmy analitycznodoradczej IMS Health, na które powołuje się portal Rynekzdrowia.pl. Sprzedaż w ujęciu ilościowym była niższa od ubiegłorocznej o około 11,7 proc. Zdaniem analityków od ponad dziesięciu miesięcy wartość sprzedaży aptek nie wróciła trwale do ubiegłorocznych wyników. Spadki widoczne są zarówno w ujęciu wartościowym, jak i ilościowym. Sprzedaż leków na receptę w aptekach w dalszym ciągu charakteryzuje się niższą dynamiką niż całkowita sprzedaż. Pod koniec października, narastająco po 43 tygodniach 2012 r., wartość sprzedaży tych leków oszacowano na 12,5 mld zł i była ona o blisko 12 proc. niższa niż rok wcześniej. W ujęciu ilościowym spadek sprzedaży leków na receptę wyniósł 8,2 proc. źródło: 24kurier.pl źródło: Rynekzdrowia.pl Co lekarz miał na myśli? ko nk ur s! Zapraszamy wszystkich farmaceutów do wzięcia udziału w nowym konkursie „Co lekarz miał na myśli?”. Na stronie internetowej naszego magazynu (w zakładce: AKTUALNE KONKURSY) umieściliśmy autentyczną, nieczytelnie wypełnioną receptę. Jeśli uda się Państwu rozszyfrować znajdujące się na niej nazwy leków, prosimy przesłać je mailem (najpóźniej do 13 stycznia 2012 r.) na adres naszej redakcji, za pośrednictwem naszej strony internetowej. Osoby, które prześlą do nas maila z prawidłowymi nazwami leków, mają szansę otrzymać nagrody ufundowane przez Polpharmę. Szczegóły zabawy na stronie: www.farmacjapraktyczna.pl Fałszowali recepty i kupowali psychotropy Fałszerstwa recept dopuściło się dwóch mieszkańców Koszalina w wieku 47 i 53 lata – informuje szczecińskie wydanie „Gazety Wyborczej”. Na podrobione blankiety mężczyźni wykupowali leki psychotropowe z refundacją NFZ. Działali wyłącznie na terenie powiatu koszalińskiego. Aptekarze zaczęli coś podejrzewać i zaalarmowali policję. Funkcjonariusze szybko zidentyfikowali sprawców. Podczas przeszukania mieszkania zabezpieczyli leki, podrobione recepty, legitymacje rencisty, osoby niepełnosprawnej, a także sprzęt komputerowy, na którym fałszowano dokumenty. Ze wstępnych ustaleń policji wynika, że sfałszowanych zostało blisko 200 recept. Jednak niewielka część z nich została zrealizowana. Fałszerze usłyszeli zarzuty: 47-latek – podrabiania dokumentów, za który Kodeks karny przewiduje do pięciu lat pozbawienia wolności, zaś 53-latek – podrabiania dokumentów i oszustwa, za co grozi do ośmiu lat pozbawienia wolności. źródło: Szczecin.gazeta.pl farmacja praktyczna 12/2012 5 REKLAMA informacje RPO pisze do ministra zdrowia ws. granicy wieku kierownika apteki Niejasny status 4 mln pacjentów Zgodnie z przepisami kierownikiem apteki może być farmaceuta, który nie przekroczył 65. r.ż. i ma co najmniej 5-letni staż pracy w aptece lub 3-letni staż pracy w aptece, w przypadku, gdy posiada specjalizację z zakresu farmacji aptecznej. Po zasięgnięciu opinii Okręgowej Izby Aptekarskiej okres pełnienia funkcji może być przedłużony do 70. r.ż. Wątpliwości co do tych przepisów zgłasza Rzecznik Praw Obywatelskich – informuje serwis Rynekzdrowia.pl. W ocenie RPO podstawową przesłanką, jaką powinien kierować się ustawodawca regulując wymogi, które spełniać ma kierownik apteki, jest bezpieczeństwo zdrowotne pacjentów aptek. Granica wieku dla pełnienia funkcji kierownika apteki, wynosi obecnie 65 lat i została dostosowana do obowiązującego wieku emerytalnego mężczyzn. Natomiast zdaniem rzecznika, wobec zmian wieku emerytalnego, którego granica wynosić będzie co najmniej 67 lat, rozwiązanie zawarte w Prawie farmaceutycznym należy uznać za niedostosowane do realiów, tak społeczno-ekonomicznych, jaki i do wymogów systemu prawa. RPO nie podziela też argumentacji, iż pełnienie funkcji kierownika apteki przez osoby, które ukończyły 70. r.ż., w każdym przypadku nie zapewni wymaganego poziomu bezpieczeństwa związanego z pełnioną funkcją. Od 1 stycznia 2013 r. rusza elektroniczny system weryfikacji pacjentów. Chory, idąc do lekarza, nie będzie już musiał przynosić ze sobą dowodu ubezpieczenia. Jego status zostanie sprawdzony online w przychodni lub szpitalu – czytamy w dzienniku „Rzeczpospolita”. Wprowadzając zmiany, Ministerstwo Zdrowia przekonywało, że reforma jest bezpieczna dla pacjentów, gdyż jedynie 1 proc. Polaków jest nieubezpieczonych. Tymczasem, jak donosi dziennik, najnowsze wyliczenia temu przeczą. Na moment przed wejściem reformy okazuje się bowiem, że status aż 10 proc. Polaków jest niejasny. Trudno aktualnie zweryfikować, czy są ubezpieczeni i czy od 2013 r. mogą leczyć się bezpłatnie w publicznej służbie zdrowia. Chodzi m.in. o tych, którzy pracowali za granicą, dzieci, które, pomimo że są uprawnione do bezpłatnego leczenia, nie zostały zgłoszone do NFZ ani przez rodziców, ani przez szkołę. Podobnie może być ze studentami, rencistami czy przedsiębiorcami opłacającymi składki z opóźnieniem. W efekcie około 4 mln ludzi w kraju powinno być przygotowanych, że jeśli po 1 stycznia pójdą do lekarza, może się okazać, że w komputerze szpitala czy przychodni zapali się czerwone światło. – Jeśli pacjent złoży w takiej sytuacji oświadczenie, że jest ubezpieczony, przyjmiemy go, ale później to już NFZ rozliczy się z takim chorym, sprawdzając jego status – tłumaczy Jacek Krajewski z Porozumienia Zielonogórskiego. źródło: Rp.pl źródło: Rynekzdrowia.pl Grudzień 2012 – aktywność w mediach Produkt TV Radio – – Prasa – – * – 6 farmacja praktyczna 12/2012 – – – źródło: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. Internet – *Wyrób medyczny www.farmacjapraktyczna.pl ciekawostki / gadżety apteki Nowy kosmetyczny hit: zastrzyki z dwutlenku węgla robią furorę Wygładzają zmarszczki, pomagają leczyć cellulit, a nawet likwidować blizny – to jedynie kilka efektów zastrzyków z wykorzystaniem dwutlenku węgla. Ta metoda już została okrzyknięta nowym botoksem. Zabieg polega na wprowadzeniu pod skórę (w okolice skóry z blizną, pokrytych zmarszczkami czy dotkniętych cellulitem) niewielkiej ilości dwutlenku węgla. Jego obecność organizm odczytuje, jako brak tlenu i zaczyna zwiększać jego ilość we krwi. Taka reakcja powoduje, że poprawia się krążenie, a co za tym idzie – zwiększa się produkcja kolagenu. Jest to metoda eksperymentalna, nad którą wciąż trwają prace i obserwacje. Szczególnie istotne jest potwierdzenie, że zabieg nie wywołuje efektów ubocznych. Polacy nie dbają o zęby Polacy bardziej niż Włosi, Francuzi, Hiszpanie czy Brytyjczycy boją się chodzić do stomatologa – wykazały badania pt. „Nawyki Europejczyków związane z higieną i zdrowiem jamy ustnej”, które przeprowadzono w siedmiu krajach Europy. Wynika z nich m.in., że głównym powodem omijania gabinetów stomatologicznych przez Europejczyków są wysokie koszty leczenia – przyczynę taką podało 40 proc. badanych. Wizytę u lekarza dentysty ze względu na jej koszt najczęściej przekładają Irlandczycy – 51 proc., Hiszpanie – 50 proc. i Polacy – 49 proc. Najrzadziej robią tak Francuzi – 24 proc. i Niemcy 25 proc. Drugą główną przyczyną niechodzenia do dentysty jest lęk przed bólem – przyznaje się do tego co trzeci badany Europejczyk. Prym wiodą tu Polacy – aż 39 proc. z nas boi się chodzić do stomatologa. źródło: Onet.pl Uczeni: ostrożnie z czarną herbatą! Picie siedmiu filiżanek herbaty dziennie aż o 50 proc. zwiększa ryzyko zachorowania na raka prostaty – wynika z badań specjalistów z University of Glasgow – informuje Onet.pl. Badania przedstawione w „Journal Nutrition and Cancer” sugerują, że picie dużej ilości czarnej herbaty zwiększa ryzyko pojawienia się raka prostaty. Szkoccy naukowcy badali stan zdrowia ponad 6 tys. mężczyzn w wieku 21-75 lat. Obserwacje trwały 37 lat. W tym czasie uczestnicy podawali informacje na temat swoich zwyczajów picia herbaty, kawy, alkoholu, palenia papierosów oraz ogólnego stanu zdrowia. Prawie jedna czwarta mężczyzn przyznała się do picia herbaty w dużych ilościach. W trakcie badania, rak prostaty rozwinął się u 6,4 proc. z nich. Ci, którzy pili więcej niż siedem filiżanek tradycyjnej herbaty dziennie, byli o 50 proc. bardziej narażeni na ryzyko wystąpienia raka niż ci, którzy pili trzy filiżanki herbaty lub mniej. Prowadzący badania dr Kashif Shafique z Institute of Health and Wellbeing at the University of Glasgow powiedział, że to pierwsze badania, które wykazały zależność pomiędzy herbatą a ryzykiem powstania raka. Badania wykazały również zalety herbaty. Okazało się, że mężczyźni, którzy piją dużo herbaty, nie są otyli, nie wpadają w alkoholizm i mają idealny poziom cholesterolu. źródło: Onet.pl 8 farmacja praktyczna 12/2012 www.farmacjapraktyczna.pl REKLAMA źródło: Onet.pl ciekawostki / gadżety apteki Kąpiel słoneczna z opaską Moda na tatuaż z informacją zdrowotną Możliwe, że już niedługo będziemy korzystali z jednorazowych opasek, które ostrzegą nas przed „przedawkowaniem” promieni słonecznych – donosi Wirtualna Polska. Papierowa opaska na nadgarstek ma zapobiegać nadmiernej ekspozycji na słońce i tym samym zmniejszać ryzyko zachorowania na raka skóry. Ten gadżet to dzieło naukowców z Uniwersytetu Starthclyde w Glasgow. Urządzenie zmienia kolor, gdy wzrasta siła promieniowania UV, a pasek z żółtego robi się różowy. To znak dla właściciela, że najwyższa pora zrezygnować z opalania. Za zmianę barwy odpowiedzialny jest kwas, który reaguje na promieniowanie UV. Twórcy wynalazku – prof. Andrew Mills i dr Michael McFarlane, liczą, że uda im się przygotować opaski dostosowane do różnych typów skóry i jej tolerancji na promieniowanie słoneczne. Dzięki temu blondyni o jasnej karnacji wcześniej będą ostrzegani przed możliwym „przedawkowaniem” niż np. osoby o śniadej cerze. W Stanach Zjednoczonych coraz więcej osób decyduje się na tatuaże, które nie są już tylko ozdobą, ale i źródłem informacji o zdrowiu – pisze „New York Daily News”, na który powołuje się Wirtualna Polska. Tatuaż zwykle wykonywany jest w formie krótkiej informacji o grupie krwi, alergiach na leki lub żywność, przewlekłych chorobach, a także ostatnich życzeniach – w razie wypadku lub śmierci. Właściciele praktycznych ozdób podkreślają, że dzięki nim czują się pewnie i bezpiecznie. Wielu lekarzy widzi w nowej modzie pewne korzyści, choć American Medical Association nie wypowiedziało się jeszcze oficjalnie na temat zjawiska. Warto jednak pamiętać, że wykonanie takiego tatuażu niesie też za sobą pewne zagrożenia, podobnie jak każda inna ingerencja w integralność skóry. źródło: Wp.pl źródło: Wp.pl farmacja praktyczna 12/2012 9 raport Rok ustawy z perspektywy aptek autor: Piotr Kula Prezes PharmaExpert, firmy analitycznej monitorującej rynek farmaceutyczny w Polsce R ynek – wartościowo, w cenach detalicznych brutto – skurczył się w pierwszych dziesięciu miesiącach 2012 r. o 3,8%. Największy spadek (o 19,8%) odnotował segment leków na receptę refundowanych (tych, które rzeczywiście zostały zrefundowane, z pominięciem leków z obwieszczeń, które zostały przepisane i wydane jako pełnopłatne). Spadła też wartość refundacji – o 16,8%. Spadków w segmencie leków refundowanych nie kompensuje sprzedaż odręczna, mimo że średnia cena opakowania w tym segmencie, porównując pierwsze 10 miesięcy 2012 i analogiczny okres w 2011 r. wzrosła aż o 8,7% (dla OTC). Spadki na rynku odbijają się na kondycji aptek. Ich liczba aktualnie jeszcze nie spadła, ale wiele placówek zmieniło właścicieli, wiele boryka się z problemami finansowymi. Problemy te wynikają ze spadku obrotów. Przeciętny obrót średniej apteki w opisywanych okresach spadł aż o 5,5%. Mimo że ogólnie marża apteczna jest podobna jak w zeszłym roku, to ze względu na spadek obrotu przeciętna placówka dysponuje mniejszą sumą pieniędzy. Spada także ilość pacjentów w aptece. Dla analizowanych okresów spadek ten wynosi 1,7% i nie wynika wyłącznie z różnic sezonowych pomiędzy 2012 i 2011 r. Spadł popyt na produkty 10 farmacja praktyczna 12/2012 Nowa ustawa refundacyjna diametralnie odmieniła sposób funkcjonowania rynku farmaceutycznego. Ma ona szczególnie duży wpływ na funkcjonowanie aptek. W dużej mierze, gdy analizuje się „statystyczną aptekę na rynku”, wpływ negatywny. kupowane w aptekach. Może to być związane z różnymi przyczynami – najtrudniej wytłumaczyć spadki dla leków na receptę przepisywanych na schorzenia przewlekłe. Tak jest na przykład w grupie statyn. Mniejsza ilość pacjentów oznacza mniejszą ilość transakcji, co też przekłada się na spadające obroty aptek. Innym aspektem współpracy apteka-hurtownia jest pogarszający się dostęp do kredytów kupieckich i innych podobnych form finansowania zakupów przez apteki. Hurtownie dążą do poprawienia płynności, oferując często nie tak korzystne warunki (np. czasu spłaty kredytu) jak kiedyś oraz starają się skuteczniej windykować należności. Apteki próbują racjonalizować wielkość zamówień. Jest to szczególnie istotne w sytuacji częstych zmian obwieszczeń refundacyjnych. Zbyt duży magazyn w przypadku produktów, które z dużym prawdopodobieństwem na kolejnym obwieszczeniu mogą być tańsze może zaowocować stratami. Z drugiej strony zmniejszony magazyn najsilniej wiąże się jednak ze zmniejszeniem popytu. W statystycznej aptece średnia ilość dni na które wystarcza towaru nie zmieniła się znacząco pomiędzy 2012 i 2011 r. Wydawało się, że nowa ustawa zlikwiduje zjawisko tzw. „turystyki lekowej”. I pewnie można stwierdzić, że w dużej mierze tak się stało, jeżeli chodzi o zjawisko podróży, np. na drugi koniec miejscowości po lek „za grosz”. Ale na pewno nie zmniejszyła się tzw. „mała turystyka lekowa”. W wielu miejscach pacjenci mają w równej odległości od miejsca zamieszkania dwie lub więcej aptek. Wybierają te, w których kupią taniej produkty bez recepty i/lub spotkają się z lepszą obsługą. Próby racjonalizacji wielkości zamówień są niejednokrotnie związane z koniecznością częstszego zamawiania towaru, zaś hurtownie, ze względu na obniżenie marży maksymalnej na leki refundowane do marży sztywnej 7% (w 2013 r. – 6%), starają się wdrażać programy oszczędnościowe polegające m.in. na zmniejszaniu ilości dostaw. W tej sferze, coraz częściej interesy aptek i hurtowni są trudne do pogodzenia. Co mogą przynieść następne miesiące i rok 2013 w ogóle? Niewątpliwie nie widać wyraźnych znaków ani procesów, które mogą znacząco poprawić sytuację aptek. Prognozy wzrostu rynku w 2013 r. nie są zbyt optymistyczne (1-3% wzrostu dla całego rynku). Mogą lub będą mieć miejsce następujące zjawiska: c zęść aptek nie utrzyma się, te w lepszych lokalizacjach mogą mieć nowych właścicieli, b ez zmiany tabeli marż degresywnych (a przede wszystkim www.farmacjapraktyczna.pl raport dr Grzegorz Kucharewicz PREZES NACZELNEJ RADY APTEKARSKIEJ Najistotniejsze regulacje zawarte w ustawie o refundacji leków postrzegane są przez samorząd aptekarski jako wstęp do szeroko rozumianej reformy rynku farmaceutycznego. To dopiero początek porządkowania tego rynku. Ustawa refundacyjna nie jest, rzecz jasna, aktem idealnym. Już podczas prac nad projektem ustawy w parlamencie stanowczo domagaliśmy się między innymi rezygnacji z obowiązku zawierania umów między podmiotami prowadzącymi apteki a Narodowym Funduszem Zdrowia jako warunku wydawania przez nie leków refundowanych. Samorząd aptekarski nigdy nie zaakceptował przewidzianego w ustawie o refundacji leków sposobu naliczania urzędowej marży detalicznej, czyli od ceny hurtowej stanowiącej podstawę limitu w danej grupie limitowej. Samorząd aptekarski zanegował również zaproponowany przez rząd sposób publikowania wykazów produktów refundowanych, uznając, że właściwą formą nie jest obwieszczenie, ale rozporządzenie ministra zdrowia, czyli akt prawa powszechnie obowiązującego. Częste publikacje w obwieszczeniach ministra zdrowia wykazów leków refundowanych ze środków publicznych narażają aptekarzy na szkody. Aptekarze bowiem ponoszą konsekwencje obniżek cen leków objętych refundacją. Uważam, że państwo powinno zadbać o mechanizmy rekompensujące aptekom ponoszone przez nie z tego tytułu szkody. Należy też doprecyzować przepisy ustawy refundacyjnej dotyczące zamienników. Regulacje te muszą być jasne i dla aptekarzy, i dla pacjentów. Wobec pogarszającej się kondycji finansowej aptek konieczna jest pilna zmiana tabeli marż detalicznych na leki refundowane ze środków publicznych (marża ta na droższe leki jest zdecydowanie za niska), tak by ich wysokość uwzględniała sytuację ekonomiczną aptek i umożliwiła im lepsze zaopatrzenie w produkty lecznicze. Wszak to aptekarze finansują z własnych środków zakup leków refundowanych i czekają na zwrot kwoty refundacji z Narodowego Funduszu Zdrowia. Ponadto należy zracjonalizować tworzenie grup limitowych. Zbyt szerokie grupy limitowe są niekorzystne zarówno dla pacjenta, jak i dla aptek. Bardzo dużo aptek, szczególnie tych należących do indywidualnych aptekarzy, ma ogromne problemy finansowe. Grozi nam pojawienie się białych plam na krajowym rynku aptek. Już są gminy, w których nie ma ani jednej placówki. Chciałbym jednak podkreślić, że obecna kondycja finansowa aptek to między innymi efekt liberalnej polityki kolejnych rządów. To konsekwencje wieloletnich zaniedbań i niechęci polityków do uporządkowania rynku farmaceutycznego, czego przykładem jest brak od wielu lat istotnych dla środowiska zmian w ustawie Prawo farmaceutyczne. sposobu naliczania, bo marża naliczana jest od limitu) nie wzrośnie rentowność produktów refundowanych a ich ceny (przede wszystkim limity) mogą jeszcze spaść, m arża hurtowa spadnie do poziomu 6%, to może wymusić na hurtowniach kolejne działania oszczędnościowe, dobie trudniejszej sytuacji w ekonomicznej dalsze podnoszenie cen na produkty bez recepty może napotkać barierę popytu. Dobre wiadomości? d obrze zarządzana apteka lub sieć apteczna w odpowiedniej lokalizacji może być rentowna – już teraz jest wiele aptek, które mimo zmian na rynku radzą sobie bardzo dobrze, w przypadku, w którym dokonana zostanie nowelizacja ustawy w zakresie zmian w tabeli marż degresywnych, poprawi się rentowność na lekach refundowanych (o ile nowelizacja będzie miała miejsce). @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl Ministerstwo Zdrowia Agnieszka Gołąbek, rzecznik prasowy Ministerstwo Zdrowia planuje nowelizację ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz.U. 2008, Nr 45, poz. 271, z późn. zm.). Celem resortu jest podnoszenie jakości leczenia, w tym opieki farmaceutycznej, a tym samym ochrony zdrowia pacjentów. Obecnie Ministerstwo Zdrowia rozważa zmianę przepisów regulujących obrót detaliczny produktami leczniczymi, zmierzającą między innymi do zwiększenia ilości pacjentów przypadających na jedną aptekę, zmian systemowych w kwestii prowadzenia punktów aptecznych, w tym możliwość wprowadzenia obowiązku zatrudniania magistrów farmacji w punktach aptecznych, mających na celu zapewnienie wysokiej jakości usług farmaceutycznych. Właściwa opieka farmaceutyczna zwiększa bezpieczeństwo pacjentów, w szczególności w sytuacji, w której jak podaje Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Polska jest szóstym co do wielkości rynkiem zbytu leków w Europie. Pod względem liczby opakowań przypadających na jednego mieszkańca zajmujemy drugie miejsce, zaraz za Francją. Odnośnie zmiany sposobu naliczania marży detalicznej należy podkreślić, iż sposób ten został opracowany w ramach uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji społecznych w trakcie prac nad projektem ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. 2011 r. Nr 122, poz. 696, z późn. zm.). Zgodnie z art. 7 ust. 4 przytoczonej wyżej ustawy, „ustala się urzędową marżę detaliczną naliczaną od ceny hurtowej leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego albo wyrobu medycznego stanowiącego podstawę limitu w danej grupie limitowej”. Jednocześnie informuję, że Minister Zdrowia spotyka się z przedstawicielami różnych środowisk, które wystąpiły do Ministerstwa Zdrowia z inicjatywą takiego spotkania. Podczas rozmów poruszane jest również zagadnienie obrotu detalicznego produktami leczniczymi oraz opieki farmaceutycznej. Ministerstwo Zdrowia zgłasza gotowość do rozmów w celu wypracowania jak najlepszych rozwiązań systemowych dla pacjentów. Tym samym należy podkreślić, iż wszelkie uwagi zainteresowanych podmiotów są przez resort analizowane i uwzględniane w pracach nad ewentualną zmianą przepisów regulujących działalność na rynku farmaceutycznym. farmacja praktyczna 12/2012 11 sonda Sama idea była dobra... oprac. mgr farm. Michał Mańka Jak obowiązująca od roku ustawa refundacyjna zmieniła pracę aptek? Czy wprowadzone przez resort zdrowia zmiany poszły w dobrym czy też złym kierunku? Jak kształtuje się przyszłość rodzimej farmacji w świetle obowiązującego prawa? O podsumowanie ostatnich dwunastu miesięcy funkcjonowania służby zdrowia poprosiliśmy farmaceutów i odwiedzających apteki pacjentów. Apteki mgr farm. Katarzyna Sławińska przestały rywalizować ze sobą cenowo i zaczynają myśleć nad konkurencją w zakresie jakości obsługi pacjentów mgr farm. Andrzej Dukaczewski farmaceuta z Warszawy 12 farmacja praktyczna 12/2012 farmaceutka z Poznania Odkąd ustawa refundacyjna weszła w życie, zmieniło się m.in. to, że pacjenci mają znacznie bardziej utrudniony dostęp do leków. Prawo do refundacji środków leczniczych obowiązuje tylko w przypadku, gdy dana choroba widnieje we wskazaniach rejestracyjnych leku. Ten zapis znacznie ogranicza pacjenta, który musi płacić pełną cenę za lek, gdy lekarz przepisuje mu terapeutyk w innym wskazaniu niż refundowane. Obawiając się kar pieniężnych, lekarze często wypisują recepty z odpłatnością stuprocentową, nie będąc świadomi, że w danym schorzeniu lek można przepisać ze zniżką. Zauważyłam, że po wejściu w życie ustawy refundacyjnej, wielu pacjentów przestało realizować recepty na niektóre leki z powodu wzrostu ich odpłatności. W efekcie znacznie maleje sprzedaż leków. Moim zdaniem obniżka marż na leki refundowane nie była dobrym rozwiązaniem. Wiem, że niektóre apteki „nadrabiają” wzrostem cen leków OTC, ale to nie jest dobre, ponieważ pacjenci odchodzą od tych aptek. Moja placówka mieści się przy przychodni, realizujemy bardzo dużo recept i stwierdzam, że z każdym miesiącem zyski apteki są niestety coraz słabsze. Według mnie wraz z nową ustawą zmiany poszły w nie najlepszym kierunku. Kolejnym przykładem niech będzie zakaz reklamy aptek, który wiadomo jak jest respektowany. Niedaleko nas mieści się apteka sieciowa połączona ze sklepem drogeryjnym, która bez oporów reklamuje niektóre swoje produkty. Tomasz Zmorzyński pacjent z Warszawy Zmiany w ustawie refundacyjnej nie poszły w dobrym kierunku, skoro pół roku temu za pewien lek płaciłem ok. 90 zł., a obecnie za ten sam preparat muszę zapłacić ponad dwa razy więcej. Podczas realizacji recepty dowiedziałem się od aptekarza, że w świetle nowej ustawy nowe listy refundacyjne wchodzą w życie co dwa miesiące. Więc nie da się przewidzieć, ile ten lek będzie kosztował po tym czasie. Dla pacjentów taka sytuacja jest bardzo niekomfortowa. mgr farm. Aneta Rogulska farmaceutka z Warszawy Wydaje mi się, że sama idea ustawy refundacyjnej była dobra, jednak nie ma ona racji bytu w naszych realiach. Nie rozumiem sensu zakazu reklamy aptek w przypadku, gdy tak wiele placówek działa blisko siebie. Ten zakaz jest jawnym skazaniem wielu słabszych aptek na bankructwo. Nie tylko apteki ponoszą straty finansowe nowej ustawy, ale również www.farmacjapraktyczna.pl sonda Kilkanaście lat temu w mojej dzielnicy były 3 placówki, teraz jest ich 15, a leków i tak brakuje Marek Lasocki pacjent z Lublina pacjenci. Muszą wykupować leki, które często przepisane są na recepcie ze 100-procentową odpłatnością, ponieważ lekarz obawia się, że gdyby się pomylił, zapłaciłby karę. W rozmowach z wieloma pacjentami dowiaduję się, że chorują oni na dane schorzenie, na które powinna być zniżka. Jednak nie ja decyduję o tym, czy pacjent może mieć zniżkę na dany lek, czy nie. Za to odpowiada lekarz wypisujący receptę. Marta Zmorzyńska pacjentka z Warszawy Nowa ustawa refundacyjna nie sprawiła, że ceny leków spadły, nadal są one bardzo drogie. Nasze państwo dopłaca do nich najmniej w Europie. Z drugiej strony powstaje coraz więcej nowych suplementów, które zawierają w sobie te same substancje (lecz w różnych połączeniach), które niejednokrotnie są zupełnie nieprzydatne, a nadużywane – mogą powodować działania niepożądane, nieopisane w ulotkach, ponieważ suplementy te nie zostały przebadane. Większość klientów aptek nie ma świadomości, że znaczna część ceny, jaką płaci za dany produkt, to cena za marketing, czyli reklamy leków bez recepty lub suplementów, a nie za samą ich jakość. Moim zdaniem to właśnie te produkty powinny mieć wyższe ceny, a leki na receptę powinny być bardziej dostępne w aptekach i mieć znacznie niższe ceny. Nie wróży to dobrze na przyszłość, jeżeli w aptekach będzie się znajdowało coraz więcej suplementów diety, a coraz mniej leków na receptę – często ratujących życie. mgr farm. Andrzej Dukaczewski farmaceuta z Warszawy Moim zdaniem jedyne, co zmieniło się na lepsze po wejściu w życie ustawy refundacyjnej, jest to, że apteki przestały rywalizować ze sobą cenowo i zaczynają myśleć nad konkurencją w zakresie jakości obsługi pacjentów i informacji o lekach. Bardzo ważne dla mnie, jako farmaceuty, jest to, żeby pacjent, który do mnie przychodzi, miał poczucie, że nie tylko sprzedałem mu lek, ale również w pewnym sensie „sprzedałem” mu część mojej fachowej wiedzy. Z czasem takie działania na pewno mogą przynieść korzyści – nie tylko nam farmaceutom, ale przede wszystkim pacjentom. To, co poszło w złym kierunku (po wejściu w życie nowej ustawy), to na pewno zmniejszenie ilości kupowanych przez pacjentów leków przepisanych przez lekarza. To zjawisko spowodowane jest wzrostem cen tych preparatów i może doprowadzić do niestosowania się pacjentów do zaleceń lekarskich, a w efekcie do pogłębienia choroby. Również aptekom nie jest łatwo utrzymać się finansowo na rynku w takiej sytuacji. Obawiam się takiego momentu, w którym, aby podnieść sprzedaż w aptece, my farmaceuci będziemy musieli sprzedawać coraz więcej kosmetyków czy produktów drogeryjnych. Nie chciałbym, żeby polskie apteki w przyszłości sprzedawały więcej takich towarów niż leków. Marek Lasocki pacjent z Lublina Jestem zadowolony, że skończyły się wysokie marże na leki. Podobnie jest w innych krajach unijnych, np. w Niemczech. U nas jest zbyt dużo aptek. W mojej dzielnicy jeszcze kilkanaście lat temu były trzy placówki, teraz jest ich piętnaście. Mimo że jest ich pięć razy więcej, to leków często brakuje. Może nowa ustawa refundacyjna zmusi apteki do takiej konkurencji między sobą, która spowoduje większą dostępność leków. W przeciwnym razie niektóre placówki będą musiały zbankrutować. Poza tym, jak czegoś jest zbyt wiele, to długo nie wytrzyma na rynku – to prosty mechanizm. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 12/2012 13 REKLAMA prawo Zapytaj eksperta Na pytania Czytelników naszego miesięcznika nadesłane do redakcji za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl odpowiada Marta Wilczyńska, prawnik w kancelarii adwokata Bartłomieja Kochlewskiego, adwokata specjalizującego się w prawie pracy i regulacjach dotyczących branży farmaceutycznej. Wypowiedzenie warunków pracy i płacy jest możliwe również w trakcie tzw. ochrony przedemerytalnej pracownika W latach 2002-2004 uczęszczałam do Policealnego Studium Zawodowego w Zgierzu, gdzie nabyłam tytuł technika farmaceutycznego. Przez cały okres trwania szkoły zapewniano nas o konieczności odbycia stażu zawodowego w ciągu maksymalnie 5 lat od chwili otrzymania dyplomu. Był to warunek konieczny, by dalej wykonywać wyuczony zawód. Teraz mam 31 lat i od ukończenia szkoły minęło już 8 lat. Chciałabym się dowiedzieć czy nadal mogę odbyć staż zawodowy, dzięki któremu będę dalej mogła pracować w aptece? We wrześniu 2012 r. rozpoczęłam pracę jako pomoc apteczna. Placówka chętnie umożliwiłaby mi odbycie stażu zawodowego. Warunkiem jednak jest upewnienie się, czy po tak długim czasie od ukończenia szkoły mogę jeszcze ten staż odbyć. Na podstawie państwa pisemnej odpowiedzi kierownik apteki podejmie decyzję w tej sprawie. Pisałam już do Polskiego Związku Farmaceutów Polskich RP, ale nie otrzymałam odpowiedzi. Nie wiem, do kogo mogę jeszcze się zwrócić, by uzyskać tak ważną dla mnie informację. Obecnie obowiązujące przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (tekst jedn.: Dz.U.2008.45.271 ze zm., dalej: „Prawo farmaceutyczne”) nie precyzują, w jakim okresie od uzyskania dyplomu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie technika farmaceutycznego można odbyć praktykę w aptece przewidzianą w art. 91 Prawa 14 farmacja praktyczna 12/2012 farmaceutycznego oraz w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2002 r. w sprawie odbywania praktyki w aptece przez technika farmaceutycznego (Dz.U.2002.126.1082 ze zm.). W szczególności wskazane przepisy nie zawierają ograniczenia, na podstawie którego możliwość odbycia praktyki jest ograniczona w czasie, licząc od momentu uzyskania dyplomu. Jeżeli zatem nawet od uzyskania dyplomu minęło 8 lat, nie ma przeszkód, aby taką praktykę rozpocząć. Mam 57 lat, jestem kierownikiem apteki. Mam umowę na czas nieokreślony. Rentowność apteki spadła. Właściciel nie ma zastrzeżeń do mojej pracy, a jedynie do spadku obrotów. Otrzymałam pismo (porozumienie o cofnięciu obowiązków kierownika i obniżeniu pensji, nie mam dodatku funkcyjnego). Czy takie działanie jest zgodne z prawem? Zgodnie z treścią art. 42 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U.1998.21.94 ze zm.) możliwe jest dokonanie przez pracodawcę wypowiedzenia pracownikowi warunków pracy i płacy przewidzianych umową o pracę na czas nieokreślony. Wypowiedzenie warunków pracy i płacy jest możliwe również w trakcie tzw. ochrony przedemerytalnej pracownika (tj. w sytuacji, gdy pracownikowi brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu www.farmacjapraktyczna.pl NOWA wielkość opakowania Poltram Combo w konkurencyjnej cenie 60tabl. 30tabl. 20tabl. 10tabl. zapytaj Przedstawiciela Aptecznego o ofertę na Poltram Combo Poltram Combo (Tramadoli hydrochloridum + Paracetamolum). Skład i postać: 1 tabletka powlekana zawiera 37,5 mg chlorowodorku tramadolu i 325 mg paracetamolu. Wskazania: Objawowe leczenie bólu o umiarkowanym i dużym nasileniu. Zastosowanie leku należy ograniczyć do tych pacjentów z bólem o umiarkowanym i dużym nasileniu, którzy wymagają zastosowania połączenia tramadolu z paracetamolem. Dawkowanie i sposób podawania: Dorośli i młodzież ( 12 lat). Dawkę ustala się w zależności od stopnia nasilenia bólu oraz odpowiedzi pacjenta na lek. Początkowa zalecana dawka to 2 tabletki preparatu Poltram Combo. W razie potrzeby można przyjąć kolejne dawki, nie przekraczając 8 tabletek (co odpowiada 300 mg tramadolu i 2600 mg paracetamolu) na dobę. Odstęp pomiędzy dawkami nie powinien być krótszy niż 6 godzin. W żadnych okolicznościach Poltramu Combo nie należy stosować dłużej niż jest to bezwzględnie konieczne. Jeśli ze względu na rodzaj i ciężkość schorzenia niezbędne jest długotrwałe stosowanie preparatu, należy uważnie i regularnie obserwować pacjenta (z przerwami w stosowaniu, jeśli to możliwe) w celu werykacji konieczności dalszego stosowania. Dzieci: Nie ustalono skuteczności i bezpieczeństwa stosowania Poltramu Combo u dzieci w wieku < 12 lat. Dlatego nie zaleca się stosowania preparatu w tej grupie wiekowej. Pacjenci w podeszłym wieku. Można podawać zwykle stosowane dawki, jednak pamiętać, że u ochotników > 75 lat okres półtrwania fazy wydalania po podaniu doustnym zwiększał się o 17%. U pacjentów > 75 lat zalecany odstęp pomiędzy podaniem dawek powinien być dłuższy niż 6 godz., ze względu na zawartość tramadolu. Ze względu na zawartość tramadolu nie należy stosować Poltramu Combo u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek (klirens kreatyniny <10 ml/min). U pacjentów z umiarkowaną niewydolnością nerek (klirens kreatyniny 10-30 ml/min), należy wydłużyć odstępy między kolejnymi dawkami do 12 godzin. Ponieważ na drodze hemodializy lub hemoltracji tramadol jest usuwany bardzo powoli, podanie po dializie w celu utrzymania analgezji nie jest konieczne. U pacjentów z ciężką niewydolnością wątroby stosowanie preparatu Poltram Combo jest przeciwwskazane. U pacjentów z umiarkowanymi zaburzeniami czynności wątroby można rozważyć ostrożne stosowanie, pod warunkiem wydłużenia odstępów pomiędzy poszczególnymi dawkami. Sposób podawania: Doustnie. Tabletki należy połykać w całości, popijając wystarczającą ilością płynu. Nie należy tabletek łamać ani żuć. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na tramadol, paracetamol lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Ostre zatrucie alkoholem, lekami nasennymi, ośrodkowo działającymi lekami przeciwbólowymi, opioidami lub lekami psychotropowymi. Poltramu Combo nie wolno stosować u pacjentów, którzy zażywają lub w ciągu 2 tygodni poprzedzających leczenie zażywali inhibitory monoaminooksydazy (MAO). Ciężka niewydolność wątroby. Padaczka oporna na leczenie. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: W celu uniknięcia przypadkowego przedawkowania, pacjenta należy poinformować, aby nie przekraczał zalecanej dawki oraz nie stosował jednocześnie innych produktów leczniczych zawierających paracetamol (w tym sprzedawanych bez recepty) lub tramadol bez zgody lekarza. Nie należy stosować Poltramu Combo: u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek (klirens kreatyniny <10 ml/min) oraz w przypadku ciężkiej niewydolności oddechowej. U pacjentów z ciężką niewydolnością wątroby stosowanie preparatu jest przeciwwskazane. Ryzyko przedawkowania paracetamolu jest większe u pacjentów z chorobą wątroby niespowodowaną marskością poalkoholową. U pacjentów z umiarkowanymi zaburzeniami czynności wątroby można rozważyć ostrożne stosowanie, pod warunkiem wydłużenia odstępów pomiędzy poszczególnymi dawkami. Tramadolu nie należy stosować w leczeniu uzależnienia od opioidów. Mimo że tramadol jest agonistą receptorów opioidowych, nie znosi on objawów odstawiennych. U pacjentów ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia drgawek lub przyjmujących równocześnie inne leki obniżające próg drgawkowy, szczególnie z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, neuroleptyki, ośrodkowo i miejscowo działające leki przeciwbólowe opisywano występowanie drgawek. Pacjenci z wyrównaną padaczką oraz osoby podatne na występowanie drgawek mogą być leczone tramadolem wyłącznie, gdy jest to bezwzględnie konieczne. Drgawki występowały u pacjentów otrzymujących tramadol w zalecanych dawkach. Ryzyko może się zwiększyć w przypadku przyjmowania dawek tramadolu większych niż zalecane. Nie należy stosować z opioidami o działaniu agonistyczno-antagonistycznym (nalbuna, buprenorna, pentazocyna). Poltram Combo powinien być stosowany ze szczególną ostrożnością u pacjentów: uzależnionych od opioidów, po urazach głowy, ze stanami drgawkowymi, z zaburzeniami dróg żółciowych, we wstrząsie, z zaburzeniami świadomości o niewyjaśnionej etiologii, z ośrodkowymi lub obwodowymi zaburzeniami oddechowymi, ze zwiększonym ciśnieniem wewnątrzczaszkowym. Przedawkowanie może mieć toksyczne działanie na wątrobę. W dawkach terapeutycznych tramadol może powodować objawy odstawienne. Rzadko obserwowano uzależnienie lub nadużywanie. Po nagłym odstawieniu mogą wystąpić objawy podobne do obserwowanych po odstawieniu opioidów. Zgodnie z doświadczeniem klinicznym uważa się, że objawów odstawienia można uniknąć poprzez stopniowe zmniejszenie dawki podczas odstawiania leku, szczególnie po długotrwałym okresie leczenia. W pojedynczej pracy opisano, że zastosowanie tramadolu podczas znieczulenia ogólnego enuranem i podtlenkiem azotu nasiliło wspomnienia śródoperacyjne. Do czasu wyjaśnienia powyższego działania należy unikać stosowania tramadolu podczas płytkiej narkozy. Działania niepożądane: Najczęstszymi działaniami niepożądanymi, zgłaszanymi u > 10% pacjentów podczas badań klinicznych były: nudności, zawroty głowy i senność. Poniżej wymienione działania niepożądane zostały przedstawione zgodnie z częstością występowania i klasykacją układów i narządów. Zaburzenia psychiczne: często: splątanie, zmienność nastrojów (lęk, nerwowość, euforia), zaburzenia snu; niezbyt często: depresja, omamy, koszmary senne, niepamięć; rzadko: uzależnienie; bardzo rzadko: nadużywanie (w obserwacji po wprowadzeniu produktu leczniczego do obrotu). Zaburzenia układu nerwowego: bardzo często: zawroty głowy, senność; często: ból głowy, drżenie; niezbyt często: mimowolne skurcze mięśni, parestezje, szum w uszach; rzadko: ataksja, drgawki. Zaburzenia oka: rzadko: niewyraźne widzenie. Zaburzenia serca: niezbyt często: kołatania serca, tachykardia, zaburzenia rytmu serca. Zaburzenia naczyniowe: niezbyt często: nadciśnienie tętnicze. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: niezbyt często: duszność. Zaburzenia żołądka i jelit: Bardzo często: nudności; często: wymioty, zaparcie, suchość w jamie ustnej, biegunka, ból brzucha, niestrawność, wzdęcia; niezbyt często: dysfagia, czarne stolce. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: niezbyt często: podwyższenie aktywności aminotransferaz. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: często: nadmierna potliwość, świąd; niezbyt często: reakcje skórne (np. wysypka, pokrzywka). Zaburzenia nerek i dróg moczowych: niezbyt często: albuminuria, zaburzenia mikcji (zaburzenia w oddawaniu moczu i zatrzymanie moczu). Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: niezbyt często: dreszcze, uderzenia gorąca, ból w klatce piersiowej. Mimo, iż w czasie badań klinicznych nie obserwowano niżej wymienionych działań niepożądanych, związanych ze stosowaniem tramadolu lub paracetamolu, nie można jednak wykluczyć ich wystąpienia. Tramadol: Niedociśnienie ortostatyczne, bradykardia, zapaść. Doświadczenie po wprowadzeniu produktu leczniczego do obrotu opisuje rzadkie przypadki zmian działania warfaryny, w tym wydłużenie czasu protrombinowego. Rzadko: reakcje nadwrażliwości ze strony układu oddechowego (na przykład duszność, skurcz oskrzeli, świszczący oddech, obrzęk naczynioruchowy) oraz analaksja. Rzadko: zmiany apetytu, osłabienia narządu ruchu oraz zahamowanie oddychania. Mogą wystąpić zaburzenia psychiczne różniące się międzyosobniczo, co do nasilenia i rodzaju. Mogą to być zmiany nastroju (zwykle euforia, sporadycznie dysforia), zmiany aktywności (zwykle zmniejszenie, sporadycznie zwiększenie) oraz zmiany zdolności do percepcji poznawczej i zmysłowej (np. zachowania decyzyjne, zaburzenia postrzegania). Zgłaszano przypadki pogorszenia astmy, jednak nie ustalono związku przyczynowego. Po nagłym odstawieniu mogą wystąpić objawy podobne do obserwowanych po odstawieniu opioidów: pobudzenie, niepokój, nerwowość, bezsenność, hiperkineza, drżenia oraz zaburzenia żołądka i jelit. Inne działania niepożądane, które w rzadkich przypadkach występowały po nagłym odstawieniu tramadolu, to: napady paniki, silny niepokój, omamy, parestezje, dzwonienie w uszach i inne objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Paracetamol: Działania niepożądane występują rzadko, ale mogą wystąpić reakcje nadwrażliwości, w tym wysypka skórna. Istnieją doniesienia o występowaniu zaburzeń morfologii krwi, w tym trombocytopenii i agranulocytozy, które niekoniecznie mogły mieć związek ze stosowaniem paracetamolu. W kilku doniesieniach sugerowano możliwość wystąpienia hipoprotrombinemii podczas jednoczesnego stosowania z lekami z grupy warfaryny. W innych badaniach nie wykazano zmian czasu protrombinowego. Podmiot odpowiedzialny: ZFfarmacja Polpharma S. A.praktyczna Pozwolenie na 12/2012 dopuszczenie do obrotu nr 17791 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany na podstawie recepty. CHPL: 2012.04.25 15 P-COM/067/09-2012 prawo Należy pamiętać, że zgodnie z polskim prawem, organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy jest Państwowa Inspekcja Pracy uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku), w sytuacji m.in. wprowadzenia przez pracodawcę nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy lub tej ich grupy, do której pracownik należy. W tym zakresie jak najbardziej też jest możliwe zawarcie pomiędzy pracodawcą i pracownikiem porozumienia, w którym określone zostaną nowe warunki pracy. Jeżeli jednak w tej kwestii pracownik i pracodawca nie zawrą porozumienia, wypowiedzenie pracownikowi warunków pracy i płacy musi spełniać warunki przewidziane w art. 42 Kodeksu pracy, tj. w przypadku analizowanej umowy o pracę powinno być dokonane na piśmie, z podaniem przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy i płacy, pouczeniem o odwołaniu się pracownika do sądu pracy oraz pouczeniem w zakresie skutków niezłożenia przez pracownika oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków pracy i płacy. Należy bowiem wskazać, że w razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Jeżeli jednak pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki. W razie braku w treści wypowiedzenia pouczenia w zakresie skutków niezłożenia przez pracownika takiego oświadczenia pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków. W aptece, w której pracuję, zatrudnione są dwie osoby – kierownik i zastępca kierownika. Aktualnie zwolniono pomoc apteczną. Czy pracodawca ma prawo zlecić nam sprzątanie całej apteki? Do kogo mamy się zwrócić, gdy nie przestrzega się naszych praw? Jeżeli pracodawca zleca pracownikowi wykonywanie obowiązków, które wprawdzie dotychczas nie 16 farmacja praktyczna 12/2012 były przez niego egzekwowane, lecz zostały wskazane w umowie o pracę, to oczywiście ma prawo wymagać ich wykonywania przez pracownika. Jeżeli zaś obowiązki takie nie są przewidziane ani w umowie o pracę danego pracownika, ani też w innych aktach prawnych regulujących stosunek pracy tego pracownika, to powierzenie pracownikowi takich obowiązków, jest możliwe – co do zasady – tylko poprzez wypowiedzenie pracownikowi warunków pracy i płacy. Należy wskazać, że zgodnie z treścią art. 42 § 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U.1998.21.94 ze zm.) powierzenie pracownikowi nowych obowiązków bez wypowiedzenia warunków pracy i płacy jest możliwe tylko w sytuacji, gdy: a) j est to uzasadnione potrzebami pracodawcy, b) p racownikowi powierzona zostaje inna praca niż określona w umowie o pracę na okres nie przekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, c) p owierzenie pracownikowi nowych obowiązków nie powoduje obniżenia wynagrodzenia, owe obowiązki odpowiadają kwad) n lifikacjom pracownika. Zgodnie z polskim prawem organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy jest Państwowa Inspekcja Pracy. Czy umieszczenie w kalendarzu powiatowym (rozprowadzanym bezpłatnie) informacji o sklepie medycznym (informacja zawiera nazwę i adres podmiotu) będzie naruszeniem ustawy? Zgodnie z treścią art. 94a ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (tekst jedn.: Dz.U.2008.45.271 ze zm., dalej: „Prawo farmaceutyczne”) zabroniona jest reklama aptek i punktów aptecznych oraz ich działalności, przy czym nie stanowi reklamy informacja o lokalizacji i godzinach pracy apteki lub punktu aptecznego. Jeżeli zatem informacja o aptece lub punkcie aptecznym zawierać będzie tylko dane o lokalizacji i godzinach pracy, to nie będzie to stanowiło naruszenia przepisów Prawa farmaceutycznego. www.farmacjapraktyczna.pl prawo Jestem magistrem farmacji. Chciałabym prosić o pomoc w obliczeniu stażu pracy niezbędnego do objęcia stanowiska kierownika w aptece. Poniżej załączam przebieg mojej kariery zawodowej: 2007 r. – rok ukończenia studiów, 6-miesięczny staż, 2 lata i 3 miesiące – praca w aptece otwartej, 9 miesięcy zwolnienia lekarskiego (ciąża), 5-miesięczny urlop macierzyński, 1 rok – urlop wychowawczy. Zgodnie z treścią art. 88 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (tekst jedn.: Dz.U.2008.45.271 ze zm., dalej: „Prawo farmaceutyczne”) kierownikiem apteki może być farmaceuta w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (tekst jedn.: Dz.U.2008.136.856 ze zm.), który nie przekroczył 65. roku życia i ma co najmniej 5-letni staż pracy w aptece lub 3-letni staż pracy w aptece, w przypadku, gdy posiada specjalizację z zakresu farmacji aptecznej. Przepisy Prawa farmaceutycznego nie zawierają uregulowań dotyczących obliczania stażu pracy farmaceuty w tym zakresie, ale zgodnie z interpretacją Naczelnej Rady Aptekarskiej potwierdzoną przez Wojewódzki Sąd Administracyjny (wyrok WSA w Warszawie z dnia 20.11.2007 r., VII SA/Wa 1389/07) farmaceuta, aby móc starać się o stanowisko kierownika apteki, winien legitymować się stażem pracy w aptece w pełnym wymiarze czasu pracy. Ponieważ termin „staż pracy” nie został w przywołanej ustawie wyjaśniony, Naczelna Rada Aptekarska przyjmuje interpretację, zgodnie z którą można brać w tym wypadku pod uwagę zarówno pracę świadczoną w ramach stosunku pracy, jak i na podstawie umowy cywilnoprawnej. Z przywołanego w pytaniu przebiegu kariery zawodowej, do stażu pracy: a) n ie można zaliczyć 6-miesięcznego stażu, odbywanego na podstawie art. 2 b ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (Dz.U.1991.41.179 ze zm.), gdyż ten staż wykonywany jest w ramach zdobywania uprawnień zawodowych farmaceuty i ma charakter dydaktyczny, a nie charakter świadczenia pracy, b) m ożna zaliczyć pracę w aptece wykonywaną czy to na podstawie umowy o pracę, czy to na podstawie umowy cywilnoprawnej, z zastrzeżeniem, że praca ta wykonywana była w pełnym wymiarze czasu pracy (o czym wyżej), c) m ożna zaliczyć okres czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby (również przypadającej w okresie ciąży), d) m ożna zaliczyć okres przebywania na urlopie macierzyńskim, e) m ożna zaliczyć okres przebywania na urlopie wychowawczym. Oznacza to, że pani staż pracy wynosi obecnie 4 lata i 7 miesięcy. @ Nie stanowi reklamy informacja o lokalizacji i godzinach pracy apteki lub punktu aptecznego Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 12/2012 17 REKLAMA opieka farmaceutyczna Zapytaj eksperta autor: dr Dorota Bystrzanowska specjalista dermatolog High-Med Przychodnia Specjalistyczna Jakie czynniki uaktywniają wirusa opryszczki? Co mogę zrobić, aby uniknąć zakażenia zimą? Wiele czynników środowiskowych oraz tych związanych z ogólnym stanem zdrowia człowieka jest odpowiedzialnych za możliwość indukowania zakażeń nawrotowych opryszczki. Do częstych czynników zewnętrznych należą urazy skóry, w tym mikrourazy powstałe w wyniku promieniowania ultrafioletowego, zabiegów kosmetycznych, takich jak mikrodermabrazja, depilacja czy peelingi chemiczne, zabiegów laserowych lub stosowania środków miejscowo drażniących, np. retinoidów. Jeśli chodzi o czynniki ogólne mogące spowodować uaktywnienie wirusa HSV-1 możemy wymienić przede wszystkim zmniejszenie odporności komórkowej organizmu, stosowanie leków immunosupresyjnych oraz choroby przebiegające z gorączką. Silne oziębienie, stres oraz miesiączka to także czynniki sprzyjające nawrotom opryszczki. Unikanie wychłodzenia organizmu i infekcji zimą, a także ograniczenie stresogennych sytuacji zmniejszy prawdopodobieństwo nawrotów. Czy możliwe jest, że opryszczka wystąpiła u mnie w załamaniu nosa lub w nosie? W jakich 18 farmacja praktyczna 12/2012 Na pytania internautów borykających się z problemem opryszczki zadawane za pośrednictwem strony www.bezopryszczki.pl odpowiada Dorota Bystrzanowska, specjalista dermatolog High-Med Przychodnia Specjalistyczna. dziwnych miejscach mogę się jej jeszcze spodziewać? Do zakażenia wirusem opryszczki dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu błony śluzowej lub uszkodzonej skóry osoby zdrowej ze zmianami skórnymi czy śliną osoby zakażonej (bądź bezobjawowego nosiciela). Jednak zakażenie może powstać również w wyniku autoinokulacji – samozakażenia, czyli rozdrapania świeżych zmian i przeniesienia wirusa w inne miejsce. W tym mechanizmie zmiany o charakterze opryszczki mogą pojawić się w zasadzie wszędzie – na pośladku, na tułowiu, na twarzy. Może też dojść do zakażenia wału paznokciowego – przy ssaniu palca lub zapalenia gałki ocznej, jeśli osoba zakażona trze oczy. Planuję wyjazd na narty z rodziną. Jak mogę się zabezpieczyć na wypadek opryszczki? Przy częstych nawrotach opryszczki, wiedząc, co indywidualnie może zwiększyć częstość jej nawrotów, należy unikać w miarę możliwości czynników wywołujących wykwit. Do najczęstszych należą przechłodzenie ciała, zbyt intensywne nasłonecznienie (także zimą na stoku), przemęczenie, alkohol, ale również czekolada. Jeśli nawroty są częste, zwłaszcza w danym okresie czy w konkretnych sytuacjach, należy wcześniej rozważyć stosowanie suplementacji zwiększającej odporność organizmu, np. stosując po konsultacji z lekarzem doustną terapię acyklowirem. Dlaczego acyklowir podawany w formie doustnej jest skuteczniejszy niż acyklowir w formie maści? Acyklowir jest dostępny w formie leku do stosowania zewnętrznego, doustnego i dożylnego. Lek ulega aktywacji głównie w komórkach zakażonych HSV, wykazując znaczną skuteczność w hamowaniu replikacji HSV-1. Lek podany w fazie początkowej tzw. objawów prodromalnych lub w pierwszych 24 godzinach choroby znacznie przyspiesza gojenie zmian skórnych i łagodzi objawy bólowe. Leczenie doustne jest skuteczniejsze ze względu na ogólne działanie leku i na zapewnienie odpowiedniego stężenia przeciwwirusowego. Leczenie doustne jest zalecane zwłaszcza w zakażeniu pierwotnym oraz w przypadku częstych i ciężkich nawrotów. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl REKLAMA opieka farmaceutyczna Wpływ LGG na układ odpornościowy autor: mgr farm. Anna Jakowska P rzewód pokarmowy człowieka zasiedla ok. 1014 bakterii reprezentujących prawie 500 szczepów. Większości z nich nigdy nie udało się wyhodować w warunkach laboratoryjnych, nieliczne zostały wyizolowane i uznane za mikroorganizmy probiotyczne. Spełniają one kilka kryteriów: p ochodzą z naturalnej mikroflory jelit człowieka, s ą oporne na działanie soku żołądkowego i soli żółciowych, mają zdolność adhezji do nabłonka jelit i kolonizacji jelit, w ykazują aktywność antagonistyczną wobec patogenów układu pokarmowego i nie wykazują działania chorobotwórczego. Właściwości probiotyczne wykazano tylko u nielicznych szczepów bakterii kwasu mlekowego, m.in. Lactobacillus acidophillus, L. rhamnosus GG, L. reuteri oraz drożdży Saccharomyces boulardii. Spośród nich szczep Lactobacillus rhamnosus GG został zbadany i opisany w publikacjach naukowych najszerzej. Liczne badania naukowe dowiodły, że drobnoustroje mikroflory bakteryjnej (endogenne czy też pochodzące z suplementacji) są głównym czynnikiem stymulującym układ immunologiczny. Mają one zdolność aktywacji różnych komórek tk. limfatycznej związanej z błoną śluzową jelit GALT (ang. gut associated lymphoid tissue). 20 farmacja praktyczna 12/2012 Ponad 75% komórek limfatycznych całego układu odpornościowego człowieka znajduje się w błonie śluzowej jelit. Można więc śmiało wysunąć tezę, że to właśnie jelita wraz ze złożoną mikroflorą bakteryjną w głównej mierze odpowiadają za odporność ustroju. Warto pamiętać: Szczep Lactobacillus rhamnosus GG (LGG) oprócz stymulacji układu odpornościowego stosowany jest w leczeniu: •z akażeń rotawirusowych, biegunek poantybiotykowych i „biegunek podróżnych” – skraca czas trwania biegunki, zwiększa poziom przeciwciał przeciwko rotawirusom, redukuje adhezję bakterii patogennych (E. coli, Salmonelli, Shigelli) do nabłonka jelit, chroniąc organizm przed zakażeniem, •a lergii pokarmowej – podanie probiotyku LGG w okresie perinatalnym dwukrotnie zmniejsza występowanie atopowego zapalenia skóry u dzieci, •c horoby Crohna, •p róchnicy zębów. Układ GALT wytwarza około 80% wszystkich immunoglobulin, co najmniej 50% limfocytów naszego organizmu pochodzi właśnie z tego obszaru. Do cech charakterystycznych tego układu należy wytwarzanie przeciwciał klasy IgA – wyłapują one antygeny i uniemożliwiają im przejście przez śluzówkę do wnętrza organizmu. Udowodniono, że probiotyki aktywując układ GALT: zmagają aktywność fagocytarw ną granulocytów i makrofagów, a ktywują komórki NK (ang. natural killer), i ndukują syntezę cytokin, m odulują zdolność prezentacji antygenu limfocytom T. Tym samym bakterie probiotyczne stanowią podstawowy czynnik regulujący funkcje układu odpornościowego. Piśmiennictwo: 1. Heczko PB, Strus M, Jawień M, Szymański H. Medical applications of probiotics. Wiad. Lek. 2005; 58 (11-12): 640-6 2. Górska S, Jarząb A, Gamian A. Bakterie probiotyczne w przewodzie pokarmowym człowieka jako czynnik stymulujący układ odpornościowy. Postępy Hig. Med. Dośw., 2009; 63: 653-667 3. Michałkiewicz J, Krotkiewski M, Gackowska L i inni. Immunomodulujący wpływ probiotyków na reakcje odpornościowe. www.imed.pl, 22.11.2012 @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl REKLAMA opieka farmaceutyczna Rola farmaceuty w leczeniu zakażeń i stanów zapalnych oka autor: dr n. med. Marzenna Bartoszewicz specjalista mikrobiologii, Katedra Mikrobiologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu B akteryjne zapalenie spojówek najczęściej wywołują Streptococcus pneumonie, Streptococcus pyogenes, Staphylococcus aureus, Haemophilus influence, Neisseria meningitidis, Pseudomonas aeruginosa i inne pałeczki Gram ujemne. Często pacjenci nie zasięgają porady lekarskiej, lecz przychodzą do apteki z prośbą o dobranie im odpowiedniego preparatu. Kryterium wyboru antybiotyku i prognozowania skuteczności klinicznej stosowane przez farmaceutę to parametry PK/PD, takie jak oddziaływanie pomiędzy antybiotykiem a drobnoustrojem, występowanie efektu postantybiotykowego, zmiany stężenia leku w surowicy krwi, przenikanie do miejsca zakażenia. Pewna liczba antybiotyków została przygotowana do stosowania w okulistyce, a miejscowe podawanie substancji leczniczych odgrywa główną rolę[1]. Aminoglikozydy są grupą antybiotyków o działaniu bakteriobójczym, których efekt działania zależy od stężenia antybiotyku w środowisku. Transport i działanie aminoglikozydów odbywa się w trzech etapach, co znacznie utrudnia bakteriom wytworzenie mechanizmów oporności lub spowalnia ten proces. Nie wszystkie antybiotyki tej grupy wykazują identyczną aktywność wobec określonych szczepów bakteryjnych[2]. Najwięcej szczepów 22 farmacja praktyczna 12/2012 Spojówka może być skolonizowana florą bakteryjną skóry, nie dając żadnych objawów, a u dzieci i młodzieży infekcyjne zapalenie spojówek rozwija się w wyniku przeniesienia bakterii z górnych dróg oddechowych bądź kontaktu z rówieśnikami nosicielami lub chorymi. opornych stwierdza się na gentamycynę i tobramycynę, najmniej szczepów opornych na amikacynę, która ma szeroki zakres działania zarówno na G– pałeczki jak i G+ ziarniaki (Staphylococcus, Enterococcus w wysokich stężeniach, synergistycznie z beta-laktamami). 0,3% siarczan amikacyny w postaci kropli do oczu działa wyłącznie miejscowo na gałkę oczną i jedynie w niewielkiej ilości przenika do krwioobiegu. Warto zwrócić uwagę na wskazania do stosowania amikacyny w kroplach do oczu, a także na zalety stosowania tej grupy leków, czyli szybki efekt bakteriobójczy, unikatowy efekt post antybiotykowy (PAE), a także aktywność niezależną od inokulum i brak narastania oporności podczas leczenia oraz najsłabszą indukcję szczepów opornych przez amikacynę[3]. Również szerokie działanie przeciwbakteryjne spowodowane skojarzeniem antybiotyków przy równoczesnym łagodzeniu odczynu zapalnego i świądu daje zastosowanie innego aminoglikozydu – neomycyny, a także gramidacyny i fluorohydrokortyzonu. Takie leczenie skojarzone daje efekt addycji w mechanizmie bójczym antybiotyków, z równoczesnym działaniem przeciwzapalnym sterydu. Ważną rolą farmaceuty jest również uświadomienie pacjentowi, że leczenie na własną rękę preparatami OTC nie może być długotrwałe. Gdy pacjent powraca do apteki po kolejne leki, można zasugerować mu wizytę u okulisty. Warto zwrócić uwagę pacjenta, że szybkie wdrożenie leczenia antybiotykiem zaleconym przez okulistę to szybsze pozbycie się problemu i tańsza terapia. Przypisy: 1. Ocular infections: rational approach to antibiotic therapy. Mulla Summaiya A1, Khokhar Neeta D2, Revdiwala Sangita B2. Department of Microbiology, Government Medical College, Surat-395001, Gujarat. 2. Aminoglycoside Resistance in ICUs: Are We Running out of Drugs, for Bad Bugs. Mojtaba Mojtahedzadeh* and Laleh Mahmoudi Copyright © 2011 by School of Pharmacy Shaheed Beheshti University of Medical Sciences and Health Services. 3. Susceptibility trends of Pseudomonas from ocular Lesions M. Petel, B. Lavingie; Guajarat Medical Journal, August 2009 Vol. 64 No2. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl psychologia Koncentruj się! autor: dr Tomasz Skalski socjolog, wykładowca Uniwersytetu Śląskiego, Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej i Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach, trener zarządzania i technik menedżerskich Podzielna uwaga to mit – słuchanie radia i pisanie tekstu odbywa się nie przez nałożenie dwóch czynności, ale przez szybkie i energochłonne przełączanie uwagi 24 farmacja praktyczna 12/2012 Co porabia Twój umysł, kiedy Ty pracujesz? Pracuje z Tobą? A może usilnie stara się odpocząć lub w kółko powtarza: „Mam już dość?”. Możliwe też, że snuje marzenia o wakacjach albo zajmuje się rozlicznymi niezrealizowanymi sprawami… A może wszystko po trochu? Zaskakujące, co potrafi wyprawiać nasza uwaga podczas wykonywania rozmaitych rutynowych czynności, jeśli tylko „spuścić ją na chwilę z oka”. J eśli nie jesteśmy skoncentrowani na działaniu, pracujemy jakby na automatycznym pilocie. Gdy prowadzimy rano samochód albo jedziemy do pracy autobusem, więcej jest w tym planowania bliższej lub dalszej przyszłości albo wspominek z poprzedniego dnia, niźli samego prowadzenia. To samo zresztą dzieje się na ogół w pracy. Wiele osób pewnie spyta, co w tym złego? Przecież dzięki takiej „nieobecności”, czas w podróży czy w pracy szybciej mija, a my wydajemy się jakby mniej zmęczeni… W przypadku dobrze opanowanych, „mechanicznych” czynności faktycznie podróżowanie myślą w inne rejony na ogół nie jest groźne. Dla większości ludzi z naszego kręgu kulturowego stało się to jednak trwałym nawykiem. Tak jak nie kontrolujemy bicia naszego serca, tak też nie panujemy nad myślami – i nawet (z definicji) tego nie zauważamy! A gdy myśli znajdują się daleko od działania również wtedy, gdy sytuacja wykracza poza ramy rutyny albo gdy pojawia się jakaś zaskakująca informacja, wówczas także i to uchodzi naszej uwadze. Prowadzenie samochodu dostarcza dobrego przykładu. Wystarczy zmiana organizacji ruchu na dobrze znanym odcinku i już może być bardzo groźnie. Jeszcze lepszych przykładów dostarczyć może praca za pierwszym stołem. Tutaj rozproszona uwaga i związane z tym pominięcie części informacji prowadzi prędzej czy później do błędów, które mogą drogo kosztować nie tylko nas. Sztuka koncentracji uwagi na mówiącym i jego potrzebach jest jednym z najważniejszych warunków skutecznej rozmowy, zwłaszcza o charakterze wywiadu farmaceutycznego. Dotyczy to działania w każdej dziedzinie, a argument „mniejszego zmęczenia” czy „wypoczynku” przy pracy dzięki rozproszeniu jest pozorny. Gdy jesteśmy naprawdę skoncentrowani, osiągamy lepsze rezultaty w krótszym czasie. Tym samym więcej czasu zostaje na rzeczywisty odpoczynek! Bolesnym paradoksem rozproszonej uwagi jest także fakt, że jeśli nie potrafimy skupić się na pracy, to na ogół… nie potrafimy się również od niej oderwać. Rzeczywisty głęboki i „intensywny” relaks jest dostępny wyłącznie dla ludzi, którzy opanowali sztukę skupienia uwagi. Tych kilka uwag pozwala przejść do części praktycznej. Celowe koncentrowanie uwagi, jak się okazuje, nie jest gotowym darem z niebios, z którego to daru korzystamy lub nie, ale jest to prawdziwa sztuka. A mistrzostwo w tej sztuce, jak w każdej innej, oznacza co najmniej dwie rzeczy (i wymaga tychże): stworzenia odpowiedniej oprawy oraz wprawy, czyli treningu. Zacznijmy od oprawy. Jedną z najprostszych rzeczy, które możemy zrobić w celu poprawienia koncentracji jest… usunięcie czynników rozpraszających, tzn. atakujących „z ukrycia” nasze zmysły. Eliminacja rozrzuconych czasopism czy notatek z biurka odciąży wzrok. Zamknięcie www.farmacjapraktyczna.pl psychologia drzwi, odcięcie się od hałasu (choćby przez użycie odpowiedniego sprzętu dousznego), wyłączenie radia – uwolni słuch. Wygodne krzesło i właściwa postawa – pomoże zmysłowi dotyku. Warto pamiętać, że podzielna uwaga to mit. Słuchanie radia i pisanie tekstu odbywa się nie przez nałożenie dwóch czynności, ale przez szybkie (i energochłonne) przełączanie uwagi. Nie dotyczy to odpowiednio dobranej muzyki – warunkiem jest jednak, by nie było tam zrozumiałego tekstu, szybkich zmian czy agresywnych brzmień. Naszą koncentrację poprawi też przestrzeganie zasad higieny pracy umysłowej. Odpowiednia ilość tlenu, a więc okresowe wietrzenie (także zimą!), zaopatrzenie w energię – najlepiej niewielkie posiłki co 2-3 godziny, zaopatrzenie w wodę, a nie tylko kawę czy herbatę, ok. 8 szklanek w ciągu dnia – oto najważniejsze elementy tej higieny. Niedobór (lub nadmiar) cukru, brak tlenu czy odwodnienie nie tylko przeszkadzają w skupieniu uwagi, ale upośledzają działanie całego układu nerwowego. Bezwzględnie należy też doliczyć do tego zestawu przerwy w pracy (choćby kilkuminutowe) w odstępach ok. półtoragodzinnych. Umysł potrzebuje okresowego „wyłączania” i nawet najwięksi mistrzowie koncentracji będą mieli problemy z utrzymaniem uwagi przez dłuższy czas. W przerwie dobrze jest „zmienić okoliczności”, świetnie byłoby się przewietrzyć, przeciągnąć, jeszcze lepiej wykonać kilka szybkich ćwiczeń gimnastycznych, np. zaczerpniętych z jogi. To naprawdę działa! Drugą częścią troski o koncentrację powinien być… trening samej koncentracji. Jeśli przez lata ćwiczyliśmy rozpraszanie się, zdolność koncentrowania uwagi nie powróci automatycznie po usunięciu czynników rozpraszających, nawet przy zachowaniu zasad higieny. Na szczęście ćwiczenia z tej dziedziny nie są ani specjalnie męczące (no, może niektóre), ani nieprzyjemne. Oto dwa z wielu możliwych sposobów treningu. Nawet najprostsze ćwiczenia tego rodzaju przynoszą efekty. Warunek jest zawsze ten sam: regularność. 1. Ć wiczenie uważności: cokolwiek robisz, staraj się być świadomy Jeśli przez lata ćwiczyliśmy rozpraszanie się, zdolność koncentrowania uwagi nie powróci automatycznie po usunięciu czynników rozpraszających, nawet przy zachowaniu zasad higieny wykonywanej czynności i celu, któremu ona służy. Staraj się nie hipotetyzować na temat dalszego ciągu i nie omawiać w myśli tego, co robisz. Skup się na samej czynności. Jednocześnie pilnuj głębokiego, przeponowego oddechu. Będziesz poruszać się trochę wolniej, za to z większą gracją i swobodą. Osobiście lubię ćwiczyć uważność podczas jazdy samochodem. Wymaga to jednak rezygnacji z radia i przeniesienia uwagi na to, co robię i co dzieje się wokół. Po pewnym czasie pole uwagi poszerza się, a samo prowadzenie staje się spokojne i wyważone (co ciekawe, spokój nie opuszcza mnie wówczas nawet w korku…). 2. K oncentracja przy wykorzystaniu zmysłów. Wystarczy poświęcić kilka minut, najlepiej rano, i wykonać któryś z wariantów ćwiczenia: W zrok: znajdź sobie jakiś obiekt (obrazek czy symbol – może być niemigocząca świeca) i obserwuj go, uważając, by myśli nie odpływały od przedmiotu uwagi (dobrym przedmiotem jest tarcza analogowego zegarka). Zacznij od 2-3 minut, a następnie stopniowo wydłużaj czas ćwiczenia. S łuch: przez kilka minut wsłuchuj się w otaczające dźwięki; spróbuj wyłowić jakiś jeden charakterystyczny element tła, a następnie w całości poświęć uwagę tylko jemu (może to być szczekanie psa czy dźwięk pracującej w oddali koparki). Nie słuchaj żadnych innych dźwięków. Stopniowo wydłużaj czas ćwiczenia. D otyk: usiądź wygodnie z zamkniętymi oczami i prostym kręgosłupem i poświęć kilka minut na wewnętrzną wędrówkę po odczuciach z własnego ciała; uświadamiaj sobie po kolei: co czują moje palce u stóp, pięty, łydki, uda itd., aż po czubek głowy. Głęboko i spokojnie oddychając przeskanuj całe ciało, potem przeciągnij się i wróć do obowiązków. Ćwicz regularnie, a efekty Cię zaskoczą. A dla osób, którym mogłoby braknąć motywacji, na koniec jeszcze jeden argument za podjęciem treningu koncentracji. Uwaga nieustannie skupiona na przeszłości lub przyszłości oznacza najczęściej, że nieustannie albo się martwimy, albo czegoś lękamy. Tymczasem prawdziwe życie oraz oferowane przez nie szanse przeciekają nam przez palce! To, co istotne, dzieje się zawsze „teraz”, nie wczoraj czy jutro. Przez całe życie mamy do wykorzystania jedynie ten moment. Skupmy się na nim. Powodzenia! @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 12/2012 25 REKLAMA prowadzenie apteki Remanent w aptece autor: mgr farm. Maciej Karbowiak prezes firmy doradczej „New Concept”, specjalista w zakresie zarządzania i trade marketingu na rynku farmaceutycznym C zym jest remanent? Spotkacie się Państwo z kilkoma definicjami, ale chyba najczytelniejszą jest ta, która określa go, jako spis będący ustawowym obowiązkiem podmiotu gospodarczego, wynikającym bezpośrednio z ustawy o rachunkowości, a mającym na celu ustalenie rzeczywistego stanu aktywów i pasywów. Słowem, to czynność mająca na celu najpierw zbadanie faktycznej ilości towarów posiadanych przez przedsiębiorstwo, a następnie uzgodnienie tego stanu z ilością wynikającą z odpowiednich dokumentów, jak faktury, PZ-ki, raporty kasowe oraz ze stanami w komputerowym programie handlowo-magazynowym, którym posługuje się apteka. Jeżeli w trakcie remanentu okaże się, że ilości są niezgodne, należy skorygować dokumenty na podstawie odpowiednich przepisów prawa i procedur obowiązujących w danym przedsiębiorstwie (aptece). Głównym celem inwentaryzacji jest więc skonfrontowanie danych ewidencyjnych z rzeczywistością i ustalenie rzeczywistego stanu aktywów apteki (przedsiębiorstwa). Remanent nie musi być zmorą dla pracowników i dezorganizować działalności apteki. Inwentaryzacja może być przeprowadzana ręcznie (niestety, jeszcze spora część aptek dokonuje tego metodą tradycyjną) lub za pomocą narzędzi informatycznych, wspomaganych przez sprzęt elektroniczny. Można ją przeprowadzić we własnym zakresie lub zlecić firmie zewnętrznej. Coraz więcej podmiotów prowadzących apteki decyduje się na wsparcie tego procesu ze strony wyspecjalizowanych firm zewnętrznych, gdyż prowadzi to do oszczędności czasu i funduszy. Średni czas wykonania 26 farmacja praktyczna 12/2012 Przed nami koniec roku i tradycyjnie, niczym bumerang powraca temat remanentów i inwentaryzacji towarów znajdujących się w aptece. W swojej praktyce jeszcze nie spotkałem placówki, dla której wykonanie tego obowiązku byłoby sprawą łatwą, prostą i przyjemną. Zbliżający się termin wykonania remanentu wprowadza pewną nerwowość i obawę przed czekającym ogromem pracy i… jego wynikami. remanentu przy zastosowaniu nowoczesnych narzędzi to ok. 6-10 godzin (w zależności od wielkości stanu magazynowego, ilości asortymentu oraz przygotowania apteki do remanentu). W porównaniu do tradycyjnie przeprowadzanych remanentów zyskuje się 2-, 3-krotne skrócenie czasu niezbędnego do wykonania pełnej inwentaryzacji, co umożliwia wykonanie całej operacji poza godzinami czynności apteki (nawet w porze nocnej), bez potrzeby jej zamykania na czas trwania remanentu. Nowoczesna inwentaryzacja to szybka i dokładna metoda dokonywania spisu z natury w oparciu o odpowiednie zaplecze, określane jako zasoby techniczne, ludzkie (personalne) i organizacyjne. Zasoby techniczne to m.in. przenośne terminale do odczytu kodów kreskowych, kolektory i konwertery danych oraz oprogramowanie do przetwarzania zebranych danych. Zasoby ludzkie to kompetentny personel własny lub zewnętrzny, odpowiednio przeszkolony i rzetelny, który odpowiada za prawidłowe wykonanie spisu i zbierania niezbędnych do jego wykonania danych. Bardzo istotna jest także organizacja i umiejętności, bez nich nie uda nam się przeprowadzić sprawnie remanentu. Najistotniejsze są takie elementy jak: metodologia pracy, opracowanie jasnych i czytelnych procedur inwentaryzacyjnych i kontrolnych. W praktyce wykonuje się różne remanenty/spisy z natury. W zależności od przyczyn i potrzeb rozróżniamy m.in. inwentaryzacje: o kresowe (np. roczna), p rzed zmianą na stanowisku kierownika apteki, d okonywane w celu sprawdzenia wszelkiego rodzaju braków i niezgodności. Dodatkowo ustawodawca określił katalog sytuacji i terminów nakładających obowiązek przeprowadzenia spisu z natury (inwentaryzacja okresowa): n a dzień 1 stycznia i na koniec roku podatkowego, n a dzień rozpoczęcia/zakończenia lub likwidacji działalności, p rzy zmianie wspólnika lub zmianie proporcji udziałów, w przypadku działań kontrolnych, poprzez zarządzenie naczelnika właściwego urzędu skarbowego. Niezależnie od tego, kto wykonuje remanent w naszej aptece, do inwentaryzacji musimy się odpowiednio przygotować. Poniżej lista czynności niezbędnych do przeprowadzenia prawidłowej inwentaryzacji zapasów – materiałów, towarów, produktów gotowych i półproduktów: 1. W miarę możliwości powinniśmy uregulować wszelkie kwestie formalne związane z obrotem towarowym w naszej aptece. 2. Wprowadzamy zaległe faktury, dokumenty i korekty. 3. P rzeprowadzamy szczegółową kontrolę towarów przeterminowanych i ściągamy je raportami ze stanów. 4. T ak samo postępujemy z preparatami w kolejce i lekami wstrzymanymi, które powinny być przywrócone na stan. 5. J uż podczas nanoszenia różnic remanentowych nie wolno dokonywać wprowadzania dokumentów zakupu oraz dokonywać jakichkolwiek operacji sprzedaży czy obrotu towarowego w obrębie systemu informatycznego! www.farmacjapraktyczna.pl prowadzenie apteki REKLAMA prowadzenie apteki Po zakończeniu inwentaryzacji należy przystąpić do ustalenia i rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych – rozbieżności pomiędzy stanem ewidencyjnym (program magazynowy) a stanem rzeczywistym (spis z natury): i lościowo-wartościowych, u bytków naturalnych, z awinionych lub nie. Niedobory zawinione według interpretacji sporej części urzędów skarbowych nie stanowią kosztu uzyskania przychodu 6. W większości programów wykonanie spisu z natury wymaga zerowania stanów, dlatego też towary, które wprowadzimy czytnikami do różnic (podczas spisu z natury), staną się naszym faktycznym stanem magazynowym – to, co nie zostanie wczytane, będzie stanem zerowym. 7. Aby wykonać remanent kontrolny, koniecznie należy w pierwszej kolejności wykonać archiwizację danych. 8. S pis z natury powinien być udokumentowany i zawierać m.in.: n azwę firmy/właścicieli, d atę sporządzenia, p onumerowane arkusze spisu z natury z pozycjami towaru, s pecyfikację ilościowo-wartościową stwierdzonego towaru, ł ączną wartość spisu z natury, s prawozdanie ze spisu z natury, o świadczenia osób materialnie odpowiedzialnych, p rotokoły różnic inwentaryzacyjnych, w yjaśnienie różnic inwentaryzacyjnych, o pis – „spis zakończono na pozycji...”, p odpisy komisji i właścicieli. Należy pamiętać, że dokumentacja inwentaryzacyjna powinna zawierać także: harmonogram inwentaryzacji, decyzję kierownika jednostki (właściciela, zarządu) o terminie przeprowadzenia inwentaryzacji i składzie komisji inwentaryzacyjnej (wybór przewodniczącego komisji) oraz sprawozdanie komisji inwentaryzacyjnej. Różnice inwentaryzacyjne mogą stanowić niedobór lub nadwyżkę. Przepisy nie określają szczegółowych zasad dokonywania kompensat majątku objętego ewidencją ilościowo-wartościową. Dlatego nadwyżki i niedobory leków mogą być wzajemnie kompensowane, jeżeli powstały w podobnych asortymentach, o zbliżonych właściwościach, podobnym wyglądzie opakowań itp., dotyczą tego samego spisu z natury i powstały w tym samym okresie rozliczeniowym oraz dotyczą tych samych osób odpowiedzialnych materialnie. Różnice remanentowe wynikają głównie z dwóch następujących powodów: zmiany naturalnych cech przedmiotów (w tym towarów przeterminowanych, nie ujętych w fazie przygotowań do remanentu) oraz najczęściej spotykanych – błędów i nadużyć popełnionych przez pracowników w ewidencji księgowej (omyłki liczbowe w dokumentacji i zapisach), pomyłki w przyjmowaniu i wydawaniu rzeczowych składników majątku, kradzieże i nadużycia. Pamiętajmy, że tzw. bezsporne nadwyżki stanowią przychód podatkowy. Niedobory niezawinione w określonych przypadkach, w zależności od sposobu udokumentowania, mogą stanowić koszt uzyskania przychodu. Niestety, niedobory zawinione (najczęściej spotykane) wg interpretacji sporej części urzędów skarbowych nie stanowią kosztu uzyskania przychodu (interpretacje poszczególnych US w tym zakresie są różne). Dlatego przywołam tu orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego w wyroku S.A./Wr 3114/95 z 23 stycznia 1997 r. poparte implementowaną VI Dyrektywą, z której wynika jednoznacznie, że nie należy korygować podatku naliczonego w przypadkach zniszczenia, utraty lub kradzieży własności, o czym stanowi art. 20(1)(b) tej Dyrektywy. @ 28 farmacja praktyczna 12/2012 Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl prowadzenie apteki nauka Bakteryjne zapalenia spojówek i powiek autor: dr n. med. Andrzej Mikita Klinika Okulistyki, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Proces zapalny powstaje wskutek uszkodzenia zewnętrznej powłoki komórkowej stanowiącej pierwszą barierę w szerzeniu się infekcji 30 farmacja praktyczna 12/2012 Rozpoznanie bakteryjnej infekcji oczu dokonuje się zazwyczaj w oparciu o charakterystyczny obraz chorobowy. Prawdopodobieństwo właściwego rozpoznania zależy przede wszystkim od umiejętnie przeprowadzonego wywiadu z pacjentem. B akteryjne zapalenie spojówek jest bardzo powszechnym schorzeniem. W większości przypadków (infekcje nie-gonokokowe) poprawa następuje po krótkotrwałej antybiotykoterapii lub dokonuje się bez leczenia. W wyjątkowych przypadkach infekcji u noworodków (gonokoki) lub endemicznych obszarach zakażenia jaglicą (Chlamydia) może prowadzić do ślepoty. Proces zapalny powstaje wskutek uszkodzenia zewnętrznej powłoki komórkowej (nabłonek spojówki i rogówki) stanowiącej pierwszą barierę w szerzeniu się infekcji. Ma to miejsce najczęściej u osób noszących soczewki kontaktowe, podczas pływania lub wskutek szerzenia się procesów infekcyjnych z innych miejsc (np. przecieranie oczu zanieczyszczonymi rękoma). Proces infekcyjny nie musi mieć charakteru zewnątrzpochodnego, w warunkach osłabienia organizmu może dochodzić do wzmożenia aktywności własnej flory bakteryjnej, na którą składają się szczepy m.in. gronkowców i paciorkowców. W takich przypadkach najczęściej obserwujemy zapalenia o charakterze immunologicznym (pośrednie), w których organizm, broniąc się przed uszkodzeniem wywołanym przez obecność drobnoustrojów chorobotwórczych lub uwalnianych przez nie substancji (np. enzymów litycznych), uruchamia mechanizm odpowiedzi komórkowej. Rozpoznanie bakteryjnego zapalenia spojówek dokonuje się najczęściej w oparciu o charakterystyczny obraz chorobowy. Prawdopodobieństwo właściwego rozpoznania zależy od umiejętnie przeprowadzonego wywiadu. Najczęstszym objawem jest sklejenie powiek przez gęstą treść, występujące bezpośrednio po przebudzeniu. Charakterystyczna śluzoworopna wydzielina ma żółto-brunatną barwę, gromadzi się na brzegu rzęsowym lub w kącie wewnętrznym powiek. Podczas zbierania wywiadu zwracamy uwagę na możliwość urazu mechanicznego, kontakt z otoczeniem prezentującym podobne objawy w ciągu ostatniego tygodnia czy poprzedzające bądź towarzyszące schorzenia (zwłaszcza infekcje górnych dróg oddechowych, w ciągu 2 tygodni od ujawnienia się choroby oczu). Podstawy postępowania zakładają ochronę mechaniczną przed szerzeniem się infekcji oraz działanie miejscowe przy użyciu kropli i maści zawierających szerokowachlarzowe antybiotyki. Ponadto każdorazowe mycie rąk po kontakcie z zakażonym miejscem, przemywanie przy pomocy środków dezynfekcyjnych, w tym podchlorynu sodu (roztwór 1:10 chlorowanego wybielacza do tkanin) lub płynów stosowanych w higienie powiek dostępnych w aptece bez recepty. Antybiotykoterapia dobierana jest empirycznie, większość infekcji www.farmacjapraktyczna.pl nauka Każda infekcja wymaga oddzielnych kropli dla jednego pacjenta kończy się przed uzyskaniem wyników badań mikrobiologicznych posiewu pobranego z worka spojówkowego. Stosunkowo bezpieczne jest przyjmowanie antybiotyków aminoglikozydowych (4 razy dziennie) lub fluorochinolonów (zwykle 3-4 razy dziennie) w postaci kropli pochodzących z aplikatora wielokrotnego użytku. Coraz częściej pacjent otrzymuje leki w formie minimsów (niektóre fluorochinolony i antybiotyki makrolidowe), które ograniczają ryzyko kontaminacji. W przypadku nasilonej reakcji zapalnej (ból, świąd, zaczerwienienie, obrzęk) okulista często decyduje się na preparaty złożone (antybiotyk ze steroidem – w Polsce wyłącznie aminoglikozydy) lub dołącza niesteroidowy lek przeciwzapalny. W przypadku stosowania dwóch i więcej preparatów należy zalecić 5-minutową przerwę między kolejnymi aplikacjami lub, jak to często doradzam chorym, stosowanie leków z różnych grup, aplikując co 2 godziny inny preparat. W przypadkach opornych infekcji, gdy po 3 dniach stosowania kropli nie obserwujemy efektu, bądź utrzymuje się uszkodzenie powierzchni spojówki/ rogówki, zaleca się stosowanie maści, np. erytromycyny 0,5% na noc, lub 4-krotnie w trakcie dnia. Należy jednak pamiętać, że zwiększona adhezja powierzchniowa może wpłynąć na potencjał gojenia się lub dać początek reakcji toksycznej. Większość antybiotyków miejscowych stosowanych w objawowych postaciach infekcji bakteryjnych nie powinna być używana dłużej niż 7-10 dni. Wyjątek stanowią wtrętowe zapalenia spojówek, w których antybiotykoterapia miejscowa trwa 2-4 tygodnie. W wybranych przypadkach, zwłaszcza gdy dochodzi do zapalenia pośredniego rogówki (nacieki brzeżne, od góry w przypadku gonokoków, a w przestrzeni międzyszparowej w przypadkach wywołanych przez gronkowce), konieczne jest oprócz leków złożonych (antybiotyk ze steroidem) włączenie leków doustnych (najczęściej doksycykliny, przyjmowanej początkowo 2x1 tabletka, a od 4-tej doby 1 tabletka 0,1 w godzinach porannych). Antybiotykoterapia doustna działa bakteriostatycznie i zmniejsza aktywność enzymatyczną bakterii, co wpływa na ograniczenie uszkodzenia tkankowego. W obszarze powiek również dochodzi do rozwoju zmian o podłożu infekcyjnym. Ostre przypadki dotyczące zapalenia gruczołu łojowego (jęczmień), zapaleń przymieszkowych (czyraki) czy zmian liszajcowatych w obszarze powiek. Ze względu na silny stan zapalny wymagają szybkiej interwencji. W takich przypadkach stosujemy najczęściej antybiotykoterapię doustną, miejscowo natomiast maści zawierające m.in. 2% metronidazol. Procesy przewlekłe, jak np. gradówka czy zapalenie brzegów powiek i spojówek, wymagają w pierwszym rzędzie zastosowania higieny powiek z użyciem ciepłych kompresów i masażu oraz usuwania osadów z krawędzi powiek i rzęs przy pomocy płynów micelarnych. Farmaceuta ma ograniczone możliwości leczenia bakteryjnych infekcji oczu. Warto natomiast – w ramach świadczenia opieki farmaceutycznej – doradzić, jak skutecznie aplikować krople, oczyszczać powierzchnię skóry i worka spojówkowego z materiału ropnego czy zabezpieczać preparaty przed kontaminacją. Każda infekcja wymaga bowiem oddzielnych kropli dla jednego pacjenta. Po wyleczeniu lub w przypadku bezpośredniego kontaktu końcówki zakraplacza z miejscem zakażenia opakowania wielorazowe leków powinny zostać oddane do utylizacji. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 12/2012 31 REKLAMA nauka Konsekwencje zaprzestania terapii ASA – co doradzić pacjentowi? autor: dr n. med. Piotr Kukla kardiolog, Oddział Internistyczno-Kardiologiczny, Szpital Specjalistyczny, Gorlice Czy zaprzestanie terapii kwasem acetylosalicylowym zawsze jest bezpieczne? Jakie informacje powinien usłyszeć od farmaceuty pacjent, który decyduje się na odstawienie przyjmowanych do tej pory preparatów z ASA? K Kwas acetylosalicylowy stanowi standard leczenia w prewencji wtórnej chorób sercowo-naczyniowych 32 farmacja praktyczna 12/2012 was acetylosalicylowy (ASA) jest obecnie jednym z najczęściej stosowanych na świecie leków w prewencji incydentów sercowo-naczyniowych. Rozbieżność podawanych dawek leku jest duża – 75-325 mg/dobę, chociaż już 30 mg/dobę wystarczy, by w pełni zahamować syntezę tromboksanu przez płytki krwi. Zastosowanie ASA w prewencji chorób sercowo-naczyniowych Kwas acetylosalicylowy (ASA) stanowi standard leczenia w prewencji wtórnej chorób sercowo-naczyniowych. Dane z metaanaliz i randomizowanych badań pokazały, że małe dawki ASA wykazują protekcyjne działanie u większości chorych dużego ryzyka powikłań zakrzepowych, włączając w to ostry zespół wieńcowy (OZW), udar niedokrwienny mózgu, stabilną chorobę wieńcową, chorobę naczyń obwodowych czy migotanie przedsionków[1]. Wytyczne zalecają małą dawkę ASA (75 -150 mg/dzień), jako efektywną dawkę wykazującą działanie hamujące agregację płytek, oczywiście pod warunkiem braku przeciwwskazań do tego typu terapii[2, 3]. Pomimo jasnych danych przemawiających na korzyść działania kardioprotekcyjnego – przeciwpłytkowego ASA duży problem stanowi zaprzestanie terapii ASA sięgające nawet do 50% chorych w ciągu kilku lat przyjmowania ASA[4, 5]. Szczególną populację pacjentów, jeśli chodzi o nieprzerywane przyjmowanie ASA oraz innych leków przeciwpłytkowych stanowią pacjenci po zabiegach interwencyjnych; po angioplastyce tętnic wieńcowych czy innych obszarów, jak tętnice szyjne czy tętnice obwodowe, szczególnie z implantacją stentów. Chorym po implantacji stentów metalowych (BMS) zaleca się kontynuację podwójnej terapii przeciwpłytkowej (ASA + klopidogrel) przez 4 tygodnie, następnie sam ASA bezterminowo. Chorym po implantacji stentów powlekanych lekiem (DES) zaleca się podwójną terapię przeciwpłytkową przez 12 miesięcy, a następnie sam ASA bezterminowo. Chorym po ostrym zespole wieńcowym, w szczególności zawale serca z uniesieniem odcinka ST (STEMI), czy bez uniesienia ST (NSTEMI), zaleca się kontynuację podwójną terapią przeciwpłytkową przez 12 miesięcy, a potem sam ASA bezterminowo. Przerwanie przyjmowania ASA po ostrym zespole wieńcowym Przerwanie terapii przeciwpłytkowej (włączając ASA i tienopirydyny) jest niezależnym predyktorem www.farmacjapraktyczna.pl Twoje serce bije nie tylko dla Ciebie Polocard (Acidum acetylsalicylicum). Skład i postać: 1 tabletka dojelitowa zawiera 75 mg lub 150 mg kwasu acetylosalicylowego. Wskazania: Wskazanni Ws niaa: Hamowanie nie agregacjii płytek p krwi krw wi w pro prola pro laktyce aktyce chorób aktyce ch układu ukła kładuu krążenia, krąż k ążenia, które któree grożą grożą żą pow powstaniem wstaniem za zakrzepów akrzepóów i za zatorów atorów ów za w naczyniach. h. Dawkowanie: Dawkowa wan anie:: Najczęściej Naj Najczęśc ajczęściej ie 1-2 1 2 tabl table etki 75 m etki mgg llub ubb 1 tab abletkaa 150 m bęę w czasie lu ub poo w naczyniach krwionośnych (zawał serca, niestabilna i stabilna choroba niedokrwienna serca), w prolaktyce innych chorób przebiegających z zakrzepami tabletki tabletka mgg na dobę lub nasyca cająca 225 - 300 30 mg kwasu kwaassu acetylosalicylowego acetylos osaalicylowe wego raz na na dobę. Tabletki Tabletk tki ki należy rozgryźć, rozggryźć r , aby a uzyskać uzzyskać szybkie szyb ybk bkie wchłanianie. wchłaniaanie. posiłku, popijając niewielką ilością wody. W świeżym zawale serca lub u pacjentów z podejrzeniem świeżego zawału serca: początkowa dawka nasycająca awy nadwrażliwości: aw naadw dwrażliwości ci:: pokrzywka, pokrzywkaa, a nawet wstrząs, w rząs, mogą wst ws mogą wystąpić wyystąpić w ciąguu 3 godzin godzin odd przyjęcia p ję przy jęcia kwasu kw acetylosalicylowego. acetyylosalicyloweg ylo ego. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną, którąkolwiek substancję pomocniczą lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne. Objawy waa żołądka ka i (lub) dwu wunastnicy ooraz raz stanyy zzapalne a ne llub apal uub kkrwawienia rwaw awienia z przew wo pokarm wodu moweggo (mo może wystąpić wystąąpi p krwawien pić nie Astma oskrzelowa, przewlekłe schorzenia układu oddechowego, gorączka sienna lub obrzęk błony śluzowej nosa. Czynna choroba wrzodowa dwunastnicy przewodu pokarmowego (może krwawienie tazje, e, trombocytopenia) trombo bocytopenia) a) oraz jednoczesne jednoc oczesne leczenie lecz cze zenie lekami leka kami przeciwzakrzepowymi przec eciwzakrz rzepowy wym ymi (np. pochodne poch chodnee kuma maryny, hepa par aryna). Ciężk ka z przewodu pokarmowego lub uczynnienie choroby wrzodowej). Zaburzenia krzepnięcia krwi (np. hemolia, choroba von Willebranda, telangiektazje, kumaryny, heparyna). Ciężka zieci w wiekuu poniżej 122 lat, l , zwłaszcza lat c w przebiegu przeebiegu bi infe fekcji wirusowych, wirrusow u ych ch, ze względu wz ryzykoo wystąpienia wystą tąpienia zespołu zesp społu Reye’a. Reye’aa. niewydolność wątroby lub nerek, ciężka niewydolność serca, ostatnie 3 miesiące ciąży, niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej. U dzieci infekcji na ryzyko ości: Przyjmowanie Przyjmow Prz wanie leku w najmniejszej najmniejsz szej dawce skutecznej sskkutecznej e przez przez najkrótszy n krótsz naj szy okres okrees konieczny do do łagodzenia łaggodzen enia objawów objawóów zmniejsza zmniejszaa Jednocześnie z metotreksatem w dawkach 15 mg/tydzień lub większych ze względu na mielotoksyczność. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: oś ią nere ośc erek (kw waas aacetylosalicylowy cetylosa salicylowy i jjego e metab ego bolity wyd dalają sięę w moczu mocz czu prze zeez co zwiększ sza sięę ryzyk yko wystąpi ien e działań enia ryzyko działań niepożądanych. Zachować ostrożność stosując produkt u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek oraz z przewlekłą niewydolnością nerek (kwas metabolity wydalają przez zwiększa ryzyko wystąpienia czynnośc cią wątro troby (gdyż zw zwiększa si ię toksyczn ność oś salicy cylanów;; u tych ppacjentów acjenntó tów należy kkontrolować ontroolowaćć czynnośćć wątr w oby). niepożądanych), u pacjentów z młodzieńczym reumatoidalnym zapaleniem stawów i (lub) toczniem rumieniowatym układowym oraz zaburzonąą cz czynnością wątroby się toksyczność salicylanów; wątroby). ia za arówno w cczasie zasi sie jak i po zzabiegu. abiegu. Zach chować ost stro rożnośćć podczas as stosow wania z met m otreksat atem w daw wkach mniej ejsszych niż Kwas acetylosalicylowy odstawić na 5 - 7 dni przed planowanym zabiegiem chirurgicznym, ze względu na ryzyko wydłużonego czasu krwawienia zarówno Zachować ostrożność stosowania metotreksatem dawkach mniejszych ie duż użych dawekk metotreksa satu we wle lew wach do ożylnychh. Jedno oczesne nee stosowaniee z me metotre eksatem w ddawkach awkach 15 mg/tydzień, ze względu na nasilenie toksycznego działania metotreksatu na szpik kostny. Zaleca się odstawienie salicylanów 24 - 48 godzin przedd podaniem dużych metotreksatu wlewach dożylnych. Jednoczesne metotreksatem ia mies esiączkow owego, sstosowania tosowaniaa systemu terapeutyc te czznnego do omaciczn znego, na adciśni nieenia tętnicze ego or raz nie ewydolnośści sserca. erca. większych niż 15 mg/tydzień jest przeciwwskazane. Ostrożnie stosować w przypadku: krwotoków z narządów rodnych, nadmiernego krwawienia miesiączkowego, terapeutycznego domacicznego, nadciśnienia tętniczego oraz niewydolności ia hipog glikemizu zująceggoo, ooraz u chorych raz u chhorych przy zyjmującycch leki prz rzeciw dn dnie. Pod dczas lleczenia eczenia kwasem kwaasem acetylosalicylowym acetyylosalicylow wy nie wym Nie stosować u pacjentów przyjmujących doustne leki przeciwcukrzycowe z grupy sulfonylomocznika, ze względu na ryzyko nasilenia działania hipoglikemizującego, przyjmujących przeciw Podczas większonne ryzyk ko wy stępowania oobjawów st bjawów nniepożądanych iepożądany nych w tej e ggrupie rupiee pacjen ntów. LLeki eki hamujące ce cyk klookssygenazę (sy s ezę synt spożywać alkoholu. U pacjentów w podeszłym wieku stosować w mniejszych dawkach i w większych odstępach czasowych, ze względu na zwiększone ryzyko występowania pacjentów. cyklooksygenazę (syntezę niu terapii.. Takie dz działanie ie wystąpić może m po po podaniu kw wasu acet etylosaliccyloweggo w da awce 500 m g/do dobę. N ależy zac chować prostaglandyn) mogą powodować zaburzenia płodności u kobiet przez wpływ na owulację. Działanie to jest przemijające i ustępuje po zakończeniu kwasu acetylosalicylowego dawce mg/dobę. Należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów stosujących ibuprofen. Kwas acetylosalicylowy należy ze szczególną ostrożnością stosować u pacjentek w I i II trymestrze ciąży i u kobiet karmiących piersią. Działania niepożądane: Niestrawność (zgaga, nudności, wymioty), bóle brzucha, brak łaknienia, rzadko stany zapalne błony śluzowej żołądka i jelit. Choroba wrzodowa żołądka i (lub) dwunastnicy bardzo rzadko prowadzące do krwotoków i perforacji. Rzadko przemijające zaburzenia czynności wątroby ze zwiększeniem aktywności aminotransferaz, fosfatazy alkalicznej i stężenia bilirubiny. Może wystąpić ogniskowa martwica komórek wątrobowych, tkliwość i powiększenie wątroby, szczególnie u pacjentów z młodzieńczym reumatoidalnym zapaleniem stawów, układowym toczniem rumieniowatym, gorączką reumatyczną lub chorobą wątroby w wywiadzie. Zawroty głowy i szumy uszne, będące zazwyczaj objawami przedawkowania, zaburzenia słuchu. Zwiększone ryzyko krwawień, wydłużenie czasu krwawienia, czasu protrombinowego, trombocytopenia, krwawienia takie jak: krwotok okołooperacyjny, krwiaki, krwawienie z nosa, krwawienia z dróg moczowo-płciowych, krwawienia dziąseł. Rzadko lub bardzo rzadko poważne krwawienia takie jak: krwotok z przewodu pokarmowego, krwotok mózgowy (szczególnie u pacjentów z niekontrolowanym nadciśnieniem i (lub) w przypadku równoczesnego podawania leków hamujących krwawienie), które w pojedynczych przypadkach mogą potencjalnie zagrażać życiu. Krwotok może prowadzić do ostrej lub przewlekłej niedokrwistości w wyniku krwotoku i (lub) niedokrwistości z niedoboru żelaza (na przykład w wyniku utajonych mikrokrwawień) z odpowiednimi objawami laboratoryjnymi i klinicznymi, takimi jak: astenia, bladość, hipoperfuzja. Może wystąpić niedokrwistość hemolityczna u pacjentów z niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej oraz leukopenia, agranulocytoza lub eozynopenia. Niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze. Reakcje nadwrażliwości: astma, odczyny skórne, wysypka, pokrzywka, obrzęk, świąd, zaburzenia sercowo-oddechowe. U pacjentów z niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej może wystąpić niedokrwistość hemolityczna oraz leukopenia, agranulocytoza lub eozynopenia, rzadko martwica brodawek nerkowych i śródmiąższowe zapalenie nerek, białkomocz oraz obecność leukocytów i erytrocytów w moczu. Bardzo rzadko ciężkie reakcje włączając wstrząs analaktyczny. Długotrwałe przyjmowanie leków zawierających kwas acetylosalicylowy może być przyczyną bólu głowy, który nasila się podczas przyjmowania kolejnych dawek. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Polocard tabletki dojelitowe 75 mg i 150 mg – odpowiednio R/7280 oraz R/7281 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany bez recepty. POLOC/401/11-2011 nauka Nie zaleca się odstawiania ASA przed jakimkolwiek zabiegiem endoskopowym w przewodzie pokarmowym zwiększonego ryzyka zgonu po zawale mięśnia sercowego, czy udaru niedokrwiennego serca w przeciągu 4 tygodni od zaprzestania leczenia ASA[6, 7]. Jedno z badań pokazało, że w grupie chorych z OZW kolejny epizod OZW występował średnio 10 dni po zaprzestaniu terapii małą dawką ASA[8]. Przegląd systematyczny pokazał, że wstrzymanie przyjmowania małej dawki ASA związane jest z 3-krotnym wzrostem ryzyka niepożądanych zdarzeń sercowonaczyniowych[9]. Przerwanie przyjmowania ASA po udarze mózgu Ostatnio doniesienie przedstawione w trakcie Europejskiego Kongresu Kardiologicznego w Monachium pokazało, że odstawienie ASA u chorych po udarze niedokrwiennym mózgu w okresie 7-30 dni od udaru zwiększało ryzyko zgonu aż 4-krotnie, w okresie 30-210 dni zwiększało to ryzyko 3-krotnie, w okresie od 210-360 dnia zwiększało to ryzyko 2-krotnie[10]. Ostatnio opublikowane duże badanie dotyczące 39 tys. pacjentów z wywiadem schorzeń sercowoi mózgowo-naczyniowych pokazało, że odstawienie małej dawki ASA zwiększało ryzyko zawału serca niezakończonego zgonem oraz zgonu (hazard ratio – HR – 1.43 i 1.63 odpowiednio)[11]. 34 farmacja praktyczna 12/2012 Odstawianie leków przeciwpłytkowych a zabiegi stomatologiczne Ryzyko przedłużonego krwawienia po zabiegu stomatologicznym u pacjentów przyjmujących ASA w tzw. dawce kardiologicznej jest znikome. W przypadku usuwania pojedynczego zęba przyjmowanie przez kilka dni ASA w dawce 325 mg dziennie nie wiązało się ze zwiększonym ryzykiem krwawienia po zabiegu[12], a zazwyczaj przewlekle stosuje się ASA w mniejszych dawkach (np. 100 mg/d). Zaleca się więc wykonywanie zabiegów bez zmiany dawkowania leków przeciwpłytkowych[13]. Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) innych niż ASA, przyjmowanych również ze względu na ich działanie przeciwbólowe (np. dostępnego bez recepty ibuprofenu) wywiera takie samo działanie na hemostazę (hamowanie czynności płytek krwi poprzez blokowanie cyklooksygenazy płytkowej) jak ASA. Dlatego należy zawsze wypytać pacjenta o przyjmowanie NLPZ i przede wszystkim odstawić/przerwać ich przyjmowanie, a nie ASA. To NLPZ w połączeniu z ASA nasilają znacznie bardziej powikłania krwotoczne aniżeli sam ASA! Jest to niezwykle ważne przed pochopną decyzją odstawiania ASA w grupach wysokiego ryzyka. Jeśli inwazyjny zabieg stomatologiczny jest niewielki, odradza się odstawianie leku przeciwpłytkowego. Zabieg związany z dużym ryzykiem krwawienia (np. operacje w znieczuleniu ogólnym z zakresu chirurgii twarzowo-szczękowej) wymaga natomiast odstawienia wszystkich leków przeciwzakrzepowych. W przypadku leków przeciwpłytkowych nie ma wystandaryzowanej i zalecanej metody oceny czy czynność płytek wróciła do stanu prawidłowego. Jednak u chorych w pierwszych miesiącach po wszczepieniu stentu do tętnicy, zwłaszcza stentu powlekanego lekiem (DES) do tętnicy wieńcowej w ostrym zespole wieńcowym, odstawienie podwójnej terapii przeciwpłytkowej (ASA + klopidogrel lub prasugrel) wiąże się z dużym ryzykiem zakrzepicy w stencie. Ryzyko zgonu z powodu zakrzepicy w stencie wieńcowym wynosi aż 40%! Należy zatem dążyć do odroczenia inwazyjnego zabiegu stomatologicznego, najlepiej tak, aby od wszczepienia stentu DES od ostrego incydentu wieńcowego minęło 12 miesięcy. Jeśli zabiegu stomatologicznego nie można odłożyć, eksperci zalecają wykonanie go bez przerywania terapii przeciwpłytkowej, przy jednoczesnym zastosowaniu metod zmniejszających ryzyko przedłużającego się krwawienia. Niedawno opublikowane badanie wykazało, że chociaż przedłużone krwawiewww.farmacjapraktyczna.pl nauka nie bezpośrednio po ekstrakcji zęba obserwuje się znacznie częściej u osób otrzymujących podwójne leczenie przeciwpłytkowe, to wszystkie te powikłania można skutecznie zaopatrzyć środkami miejscowymi, a później występującego krwawienia nie stwierdzano[14]. Wydaje się też, że stosowanie samego klopidogrelu, podobnie jak samego ASA, może najwyżej nieznacznie zwiększać ryzyko krwawienia po ekstrakcji zęba albo w ogóle nie wpływa na częstość tego powikłania[14]. Przy okazji warto nadmienić, że nie ma konieczności i nie zaleca się okołozabiegowego odstawiania ASA przed jakimkolwiek zabiegiem endoskopowym w przewodzie pokarmowym (o dużym lub małym ryzyku krwawienia), pod warunkiem że nie ma skazy krwotocznej. Podsumowanie Przed odstawieniem nawet małej dawki ASA w omawianych podgrupach chorych należy bezwzględnie poinformować pacjenta o możliwości wystąpienia powikłań, takich jak: zawał serca, udar mózgu czy zgon, które mogą wystąpić z pewnym opóźnieniem u tego pacjenta po 1-3 tygodniach od momentu odstawienia leku. W wymienionych powyżej grupach chorych odstawienie małej dawki ASA w okresie nawet po 12 miesiącach od implantacji stentu czy ostrego zespołu wieńcowego, z powodu nawet „banalnych” procedur typu ekstrakcja zęba (z czym ciągle istnieje problem w naszym kraju) czy nawet dużych zabiegów chirurgicznych, w tym kardiochirurgicznych, może skutkować wystąpieniem zawału serca czy zgonu. Decyzja o przerwie czy zaprzestaniu przyjmowania ASA powinna być podjęta przez zespół specjalistów indywidualnie dla każdego pacjenta. Wszyscy pracownicy ochrony zdrowia powinni być świadomi zagrożenia życia związanego z decyzją o odstawieniu chociażby jednego z leków przeciwpłytkowych. Każdorazowo decyzja taka powinna być podjęta po konsultacji z kardiologiem, który wdrożył leczenie przeciwpłytkowe u danego pacjenta. Piśmiennictwo : 1. Antithrombotic Trialists’ Collaboration. Collaborative meta-analysis of randomised trials of antiplatelet therapy for prevention of death, myocardial infarction, and stroke in high risk patients. BMJ 2002;324:71-86. 2. Smith SC Jr, Allen J, Blair SN, Bonow RO, Brass LM, Fonarow GC, et al. AHA/ ACC guidelines for secondary prevention for patients with coronary and other atherosclerotic vascular disease: 2006 update endorsed by the National Heart, Lung, and Blood Institute. J Am Coll Cardiol 2006;47:2130-9. 3. Graham I, Atar D, Borch-Johnsen K, Boysen G, Burell G, Cifkova R, et al. European guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice: executive summary. Eur Heart J 2007;28:2375-414. 4. Sud A, Kline-Rogers EM, Eagle KA, Fang J, Armstrong DF, Rangarajan K, et al. Adherence to medications by patients after acute coronary syndromes. Ann Pharmacother 2005;39:1792-7. 5. García Rodríguez LA, Cea Soriano L, Martín-Merino E, Johansson S. Discontinuation of low-dose acetylsalicylic acid treatment for secondary prevention of cardiovascular outcomes. Circulation 2009;120:S480. 6. Collet JP, Montalescot G, Blanchet B, Tanguy ML, Golmard JL, Choussat R, et al. Impact of prior use or recent withdrawal of oral antiplatelet agents on acute coronary syndromes. Circulation 2004;110:2361-7. 7. Maulaz AB, Bezerra DC, Michel P, Bogousslavsky J. Effect of discontinuing aspirin therapy on the risk of brain ischemic stroke. Arch Neurol 2005;62:1217-20. 8. Ferrari E, Benhamou M, Cerboni P, Marcel B. Coronary syndromes following aspirin withdrawal: a special risk for late stent thrombosis. J Am Coll Cardiol 2005;45:456-9. 9. Biondi-Zoccai GG, Lotrionte M, Agostoni P, Abbate A, Fusaro M, Burzotta F, et al. A systematic review and meta-analysis on the hazards of discontinuing or not adhering to aspirin among 50,279 patients at risk for coronary artery disease. Eur Heart J 2006;27:2667-74. 10. Collivicchii F, Bassi A, Aiello A, Caltagirone C, Santini M. Incidence, predictors, and clinical impact of antiplatelet therapy discontinuation after acute ischemic stroke. ESC 2012, Monachium, abstract. 11. Rodriguez LG, Cea-Soriano L,MartinMerino E. Discontinuation of low dose aspirin and risk of myocardial infarction: case control study in UK primary care. BMJ 2011, 343; d4094. Doi: 10.1136/bmj.d4094. 12. Brennan M.T., Valerin M.A., Noll J.L i wsp.: Aspirin use and post-operative bleeding from dental extractions. J. Dent. Res., 2008; 87: 740-744. 13. Pototski M., Amenábar J.M.: Dental management of patients receiving anticoagulation or antiplatelet treatment. J. Oral. Sci., 2007; 49: 253-258. 14. Lillis T., Ziakas A., Koskinas K. i wsp.: Safety of dental extractions during uninterrupted single or dual antiplatelet treatment. Am. J. Cardiol., 2011; 108: 964-967. Wstrzymanie przyjmowania małej dawki ASA związane jest z 3-krotnym wzrostem ryzyka niepożądanych zdarzeń sercowo-naczyniowych @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 12/2012 35 dermokosmetyki A jak alergiczna i wrażliwa autor: dr n. farm. Katarzyna Rogiewicz P roblem skóry nadwrażliwej dotyka dużej ilości osób, stanowiąc jedno z głównych wyzwań współczesnej dermatologii i kosmetologii. Wrażliwość może dotyczyć nawet 60% osób – głównie w krajach wysoko uprzemysłowionych. Problem nasila się pod wpływem współczesnego trybu życia, stresu i zanieczyszczeń, a więc środowiska, w jakim żyjemy. Objawia się zaczerwienieniem, uczuciem ściągnięcia, pieczenia, kłucia Skóra wrażliwa i alergiczna jest coraz częściej spotykanym problemem, objawia się nadwrażliwością na wiele czynników zewnętrznych, jak również wewnętrznych. W jej pielęgnacji najważniejsze jest ograniczanie kontaktu z substancjami, które mogą ją podrażniać lub wywoływać reakcje alergiczne. Bardzo ważne jest stosowanie kosmetyków pielęgnacyjnych o działaniu łagodzącym i wzmacniającym barierę ochronną skóry, takich jak preparaty Pharmaceris A, czyli seria 10 skutecznych, kompleksowo przebadanych i bezpiecznych dermokosmetyków. i swędzenia. Objawy te z reguły mają charakter subiektywny, początkowo mogą pojawiać się sporadycznie, ale z czasem zamieniają się w trudne do wyleczenia stany przewlekłe. Skóra alergiczna i wrażliwa towarzyszy najczęściej osobom ze skórą cienką, jasną i przesuszoną. Wrażliwa czy alergiczna? W powszechnym nazewnictwie te dwa rodzaje cery często są mylone przez pacjentów. Skóra alergiczna to taka, która reaguje stanem zapalnym i podrażnieniem na określony czynnik uczulający. Natomiast skóra wrażliwa może reagować w ten sposób na wiele różnych czynników – i nie zawsze tak samo. Zależy to między innymi od tego, w jakiej jest kondycji – nadwrażliwość pojawia się zwykle w momencie jej osłabienia i spadku odporności. Dochodzi wtedy do obniżenia jej tolerancji, zarówno na czynniki wewnętrzne (np. stres, dietę), jak i zewnętrzne (np. środowiskowe, chemiczne), a wszelkie bodźce są odczuwane znacznie silniej. Skóra wrażliwa to nic innego jak powtarzający się lub stały stan podrażnienia. Skąd te problemy? Duże znaczenie w problemie nadwrażliwości skóry ma środowisko, w jakim żyjemy oraz substancje kosmetyczne, które stosujemy. Duży odsetek nadmiernej reaktywności skóry spowodowany jest przez jej nieodpowiednią pielęgnację i substancje drażniące zawarte w kosmetykach niewłaściwie dobranych do typu skóry. W wyniku stale powtarzających się uszkodzeń i podrażnień naskórka dochodzi do spadku odporności skóry, a tym samym obniżenia tolerancji na czynniki zewnętrzne oraz szereg substancji dostępnych w kosmetykach. 36 farmacja praktyczna 12/2012 www.farmacjapraktyczna.pl Do pielęgnacji skóry alergicznej i wrażliwej warto stosować dermokosmetyki bez konserwantów, środków barwiących i zapachowych, takie jak nowe formuły serii Pharmaceris A Do najczęściej podrażniających czynników należą: z anieczyszczenia i toksyny pochodzące z powietrza (np. tlenek i dwutlenek węgla, dym papierosowy), s kładniki zawarte w pokarmach (konserwanty, pestycydy), s ubstancje zapachowe i konserwujące stosowane w kosmetykach i środkach chemicznych, s uche powietrze (np. w klimatyzowanych lub ogrzewanych pomieszczeniach), które narusza ochronny płaszcz lipidowy skóry, powodując, że substancje drażniące szybciej do niej przenikają i ją uszkadzają, p romienie UV – uszkadzając regularnie skórę, obniżają jej tolerancję zarówno na działanie słońca, jak i innych czynników, z byt częste poddawanie skóry zabiegom, które wykazują chwilowe działanie uszkadzające naskórek (w celu jego szybszej regeneracji), np. poprzez peelingi chemiczne i mikrodermabrazję. Działania te mogą prowadzić do trwałego podrażnienia skóry i obniżenia jej progu tolerancji na inne czynniki. Jak pielęgnować skórę podatną na podrażnienia? W wypadku skóry alergicznej bardzo ważna jest prawidłowa, bezpieczna pielęgnacja – preparaty powinny przede wszystkim odbudowywać ochronną warstwę hydrolipidową oraz łagodzić reakcje nadwrażliwości na czynniki środowiskowe. Pacjentów należy przestrzegać przed eksperymentami z dużą ilością kosmetyków, częstymi zmianami preparatów oraz stosowaniem produktów zawierających potencjalne składniki drażniące. Stosowane prepa- raty powinny mieć łagodne formuły (jeśli peeling, to tylko enzymatyczny). Mitem natomiast jest, że dla osób ze skórą wrażliwą przeznaczone są wyłącznie podstawowe w działaniu, lekkie kremy nawilżające i łagodzące. W dobrych markach kosmetycznych znajdziemy też produkty przeciwzmarszczkowe i anti-aging uwzględniające problem nadwrażliwości, a także potrzeby skóry starzejącej się. Do pielęgnacji skóry alergicznej i wrażliwej warto stosować dermokosmetyki bez konserwantów, środków barwiących i zapachowych, takie jak nowe formuły serii Pharmaceris A odpowiadające na potrzeby cery nadwrażliwej, podatnej na alergię i podrażnienia. Preparaty te zostały przebadane klinicznie i dermatologicznie u osób ze skłonnościami do alergicznych chorób skóry w niezależnych instytutach i uzyskały opinie kosmetyków delikatnych i bezpiecznych. Są hipoalergiczne, bez parabenów, alergenów i kompozycji zapachowych. Zawierają innowacyjne, zaawansowane naukowo formuły: Immuno-Prebiotic oraz Leukine-BarrierTM ukierunkowane na regulację systemu immunologicznego skóry oraz poprzez prebiotyk wzmocnienie dobrej flory bakteryjnej symbiotycznej ze skórą. Dzięki podwójnemu mechanizmowi działania dermokosmetyki Pharmaceris A zapobiegają podrażnieniom, zaczerwienieniom, świądowi oraz pieczeniu towarzyszącemu skórze nadwrażliwej, wpływając na zdrowy wygląd i stan skóry. Ponadto zastosowano w nich inne sprawdzone składniki „dla wrażliwców”, m.in. dermo-lipidy, wzmacniające barierę lipidową skóry oraz D-pantenol i alantoinę wykazujące silne właściwości kojące i łagodzące. Preparaty w gamie Pharmaceris A Nowa seria Pharmaceris A proponuje do oczyszczania skóry 5 preparatów (wszystkie na bazie formuły ImmunoPrebiotic): PURI-SENSILIUM Łagodząca pianka myjąca do twarzy i oczu – do codziennego mycia twarzy i oczu. Nie zawiera mydła, SLS i SLES. D-pantenol oraz Glucam® przywracają odpowiedni poziom nawilżenia, eliminując uczucie suchości i nadmiernego napięcia naskórka. PURI-SENSIMIL Mleczko do oczyszczania i demakijażu twarzy i oczu – delikatnie i skutecznie usuwa zanieczyszczenia i makijaż. Zawiera alantoinę i D-pantenol, które nawilżają skórę, przynosząc uczucie ukojenia i komfortu. PURI-SENSILIQUE Tonik nawilżający do twarzy – przywraca skórze prawidłowe pH, usuwając zanieczyszczenia i pozostałości makijażu. Kwas hialuronowy dogłębnie ją nawilża, zapewniając długotrwałe uczucie komfortu. Nie zawiera alkoholu. SENSI-MICELLAR Nawilżający płyn micelarny – oparty na technologii micelarnej, skutecznie i delikatnie usuwa makijaż i zanieczyszczenia, nie podrażniając skóry. Ekstrakt z hiacyntu wodnego i Glucam® głęboko nawilżają oraz tworzą doskonały system ochronny przeciw szkodliwemu działaniu suchego otoczenia. Pielęgnację oczyszczającą uzupełnia specjalistyczny, a zarazem delikatny i bezpieczny preparat peelingujący: farmacja praktyczna 12/2012 37 REKLAMA dermokosmetyki wygładza zmarszczki oraz dogłębnie odżywia zmęczoną skórę wokół oczu. Aktywne połączenie innowacyjnego peptydu oraz witaminy E stymuluje syntezę kolagenu i elastyny, wzmacniając strukturę skóry i przywracając jej utraconą jędrność. Optymalnie dobrana dawka olejów (z babassu, passiflory i ryżu) intensywnie nawilża i odżywia skórę, tworząc jednocześnie barierę zabezpieczającą przed wysuszeniem i niekorzystnym wpływem czynników zewnętrznych. Gamę uzupełnia preparat SOS: ULTRA-SENSILIUM Krem-ratunek dla skóry podrażnionej i zaczerwienionej PURI-SENSIPIL Delikatny peeling enzymatyczny do twarzy – zawarte w nim naturalne enzymy proteolityczne otrzymywane z papai, doskonale usuwają martwe komórki naskórka bez konieczności tarcia. Peeling wygładza i lekko rozjaśnia skórę, wyrównując jej koloryt. Formuła została wzbogacona o higroskopijne cząsteczki wzmacniające właściwości nawilżające peelingu. Preparat regeneruje skórę, zwiększając jej zdolność do przyswajania substancji aktywnych zawartych w kremach. Seria Pharmaceris A zawiera także gamę preparatów odżywczowzmacniających z właściwościami pielęgnacyjnymi (wszystkie preparaty zawierają formuły: Immuno-Prebiotic oraz Leukine-BarrierTM, dzięki czemu zmniejszają nadwrażliwość skóry): VITA-SENSILIUM Lekki krem głęboko nawilżający do twarzy SPF 20 – krem do codziennej pielęgnacji skóry z tendencją do odwodnienia i przesuszenia. Długotrwale nawilża, wygładza oraz przywraca skórze miękkość i elastyczność. Wyselekcjonowane substancje nawilżająco-odżywcze (zielona alga, Glucam®, ekstrakt z trawy azjatyckiej, wosk z oliwek) wzmacniają płaszcz hydrolipidowy skóry i chronią przed odwodnieniem oraz przesuszeniem naskórka w wyniku działania niekorzystnych czynników zewnętrznych. Zawiera filtry UVA i UVB, ma lekką formułę, szybko się wchłania, stanowiąc doskonałą bazę pod makijaż. LIPO-SENSILIUM Multilipidowy krem odżywczy do twarzy – polecany do 38 farmacja praktyczna 12/2012 – polecany do stosowania w nagłych podrażnieniach spowodowanych działaniem mydeł, zbyt agresywnych kosmetyków oraz czynników atmosferycznych (silnego słońca, wiatru, mrozu i innych). Jest także doskonały do regularnej pielęgnacji skóry delikatnej, wrażliwej skłonnej do podrażnień, zaczerwienień lub stale narażonej na działanie czynników drażniących, np w czasie golenia i depilacji. Skutecznie i szybko łagodzi i koi podrażnioną skórę dzięki zawartości, w wysokim stężeniu, D-pantenolu (5%) oraz alantoiny (1,5%). Ponadto obecność D-pantenolu pomaga regenerować naskórek i zmniejsza tendencję do nadwrażliwości skóry. Działanie tych składników wspomagane jest przez olej Canola (8%), który ma właściwości łagodzące i kojące. Jego działanie kojące porównywalne jest z 1% hydrocortizonem. codziennej pielęgnacji skóry z tendencją do przesuszania, łuszczenia i szorstkości. Dzięki wysokiej 8,5% zawartości dermo-lipidów doskonale odżywia i natłuszcza skórę, wzmacniając jej płaszcz hydrolipidowy oraz tworząc skuteczną barierę przed utratą wody i przesuszeniem. Kwas hialuronowy oraz woski roślinne eliminują uczucie suchości i szorstkości, a w połączeniu z naprawczymi peptydami regenerują naskórek, wyraźnie poprawiając jego elastyczność i gładkość. Krem szybko się wchłania, nie zatyka porów i nie powoduje powstawania zaskórników. Stanowi doskonałą bazę pod makijaż. SENSIRENEAL Regenerujący krem przeciwzmarszczkowy do twarzy SPF 10 – polecany do codziennej pielęgnacji wrażliwej skóry dojrzałej. Doskonale regeneruje i wygładza naskórek. Aktywny kompleks peptydowy oraz witamina E skutecznie redukują istniejące zmarszczki oraz opóźniają proces starzenia się skóry, stymulują procesy naprawcze, przywracając skórze jędrność i odpowiednie napięcie. Masło Shea oraz higroskopijne cząsteczki gliceryny nawilżają i odżywiają skórę, tworząc z filtrami UVA i UVB aktywną barierę przed negatywnym działaniem czynników zewnętrznych i fotostarzeniem. Krem stanowi doskonałą bazę pod makijaż. OPTI-SENSILIUM Duoaktywny krem przeciwzmarszczkowy pod oczy – krem do codziennej pielęgnacji dojrzałej skóry wokół oczu. Działa dwukierunkowo – wyraźnie Wrażliwcy lubią dermokosmetyki Skóra wrażliwa jest bardzo problematyczna i stwarza pacjentom wiele problemów. W momencie pojawienia się objawów podrażnienia pacjenci często kierują swoje pierwsze kroki właśnie do apteki, a nie do dermatologa. A to oznacza, że porada farmaceuty jest dla nich bardzo ważna i powinna być poparta fachową wiedzą, co pomaga, a co szkodzi skórze wrażliwej i alergicznej. Pamiętajmy, że w wypadku skóry alergicznej i wrażliwej prawidłowa pielęgnacja jest podstawą zachowania jej w dobrej kondycji. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 12/2012 39 Piękna, silna, pewna siebie... Czy zawsze potrzebna jest okazja, by sprawić prezent komuś bliskiemu albo sobie? Metamorfozy z Pirolam szampon udowodniły, że każda kobieta powinna robić sobie drobne przyjemności, nie tylko przed Świętami! Przekonała się o tym jedna z laureatek wiosennego konkursu, Pani Monika Chrapek z Żor, której przemianę prezentujemy na łamach „Farmacji Praktycznej”. Wraz z pięcioma innymi farmaceutkami przeszła w lipcu w hotelu Ossa kompleksową metamorfozę pod okiem stylisty fryzur, wizażysty oraz fotografa. Zapraszamy na fotoreportaż z przemiany pani Moniki! Tomasz Burkacki – fryzjer Poprzez dobór asymetrycznego cięcia i chłodniejszego odcienia blondu włosy Pani Moniki wyglądają teraz na zdecydowanie zdrowsze i mocniejsze. Sergiusz Osmański – wizażysta Pani Monika przed metamorfozą U Pani Moniki zdecydowaliśmy się na podkreślenie makijażu oka, ponieważ ma ono przepiękny kształt. Dominującym kolorem był tu róż, który podkreślił tęczówkę i ożywił efekt. Zastosowaliśmy też cieniowanie typu „banan”, czyli podkreśliliśmy zewnętrzne kąciki w odcieniach szarości i granatu. Dodatkowego charakteru dodała czarna kreska eyelinera, świetnie współgrająca ze stylizacją. Kości policzkowe podkreśliliśmy delikatną warstwą różu, który dodał twarzy świeżości. Usta ozdobione zostały jedynie niewielką ilością błyszczyku, ponieważ w tej stylizacji akcent postawiliśmy na oko. Modny makija¿ Modny makija¿ KONKURS! KONKURS! Metamorfozy Metamorfozy z z Wrażenia Pani Moniki: PIR/086/02-2011 PIR/086/02-2011 Kiedy odebrałam telefon z Polpharmy, nie mogłam uwierzyć w to, co słyszę! Nowa fryzura Ja! Właśnie ja! To niemożliwe! A jednak! (pod okiem fryzjera gwiazd Sesja zdjêciowa Burkackiego) Spośród 5 tysięcy zgłoszeń wybrano– Tomasza właśnie Nowa fryzura (pod okiem fryzjera gwiazd Sesja zdjêciowa – Tomasza moje. Pomyślałam sobie, że los w końcu się Burkackiego) do mnie uśmiechnął. Dla mnie była to prawdziwa przygoda życia. Podczas Metamorfoz poczułam się naprawdę sobą. Spokój, relaks, chillout – tutajRelaksuj¹ce zabiegi w SPA czas zatrzymał na tewkilka Wygrajsię pobyt SPA!dni. Wspaniali ludzie, Relaksuj¹ce niesamowiteWygraj wrażenia. Piotr Furman, Tomasz zabiegi w SPA pobyt w SPA! Spośród nades³anych zg³oszeñ wy³onimy Burkacki, Sergiusz Osmański i inni5 pañ, sprawili, które wezm¹ udzia³ w niezapomnianej Spośród zg³oszeñ wy³onimy 5 pañ, Brakuje że poczułam się nades³anych jak prawdziwa modelka. metamorfozie w SPA, w hotelu Ossa. które wezm¹ udzia³ w niezapomnianej mi słów, aby podziękować za tak cudownie metamorfozie w SPA, w hotelu Ossa. spędzone chwile. Przypomnieliście mi, że nadal jestem tą samą piękną, silną i pewną siebie kobietą, pomimo przeciwności losu. Dziękuję! 11PH010_kupon_konkursowy_148x105_v4.indd 1 11-02-24 14:01 11PH010_kupon_konkursowy_148x105_v4.indd 1 11-02-24 14:01 Ekipa Metamorfoz: Tomasz Burkacki fryzjer www.hairmaster.pl Sergiusz Osmański wizażysta Piotr Furman zdjęcia www.piotrfurman.com zielnik apteczny Czarne jagody – roślina miesiąca autor: prof. Iwona Wawer Wydział Farmaceutyczny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego C zarna jagoda lub borówka czernica (Vaccinium myrtillus) to mała krzewinka rosnąca w lasach. Surowcem farmaceutycznym jest owoc (Fructus Myrtilli), rzadziej stosowane są liście (Folium Myrtilli). Jagody zbiera się od czerwca do lipca i suszy w suszarniach. Bogactwo związków Czarne jagody to bogate źródło związków polifenolowych, głównie barwników antocyjanowych (glikozydy cyjanidyny, delfinidyny, malwidyny) – ich zawartość w suchej masie 42 farmacja praktyczna 12/2012 W diecie naszych przodków źródłem antyoksydantów były tradycyjnie owoce jagodowe: czarne jagody, porzeczki czy żurawiny. Zbierane w lesie przerabiano na dżemy, soki i nalewki. Czarne jagody są nadal powszechnie znane i lubiane, ale coraz rzadziej chodzimy po nie do lasu. Kiedyś suszone były w każdej domowej apteczce. Teraz wyręcza nas przemysł farmaceutyczny, ale wiedza o ich prozdrowotnej roli jest warta przypomnienia. sięga 0,25%. Antocyjaniny nadają przetworom z borówek piękny ciemnoczerwony kolor, podobny do czerwonego wina. Związków typu katechin jest jeszcze więcej (5-10%), wśród nich są procyjanidyny (dimery), oligomery i polimery katechinowe (garbniki). Obecne są też flawonoidy (glikozydy kwercetyny, kemferolu), kwasy fenolowe (chlorogenowy, ferulowy, kawowy) oraz inne kwasy organiczne, takie jak jabłkowy, cytrynowy, bursztynowy czy askorbowy (witamina C). Słodki smak jagód to wynik 20-30% zawartości cukrów. Właściwości lecznicze Suszone czarne jagody to popularny środek stosowany przy biegunkach, szczególnie u dzieci. Działanie ściągające i zapierające wynika z obecności garbników. Związki te łączą się z białkami normalizując napięcie i przepuszczalność ścian naczyniowych. Surowiec uszczelnia ściany naczyń włosowatych, działa ochronnie na naczynia krwionośne, hamuje agregację płytek krwi, jest więc stosowany w chorobach naczyń (żylaki, drobne krwawienia powodowane przez nadmierną kruchość naczyń). Dużo badań poświęcono zastosowaniu owoców borówki czernicy lub ekstraktu antocyjanin w chorobach oczu, takich jak zaburzenia widzenia o zmierzchu, retinopatia cukrzycowa, katarakta. Antocyjaniny przyspieszają regenerację rodopsyny, hamują aktywność enzymów glukomutazy i glukofosfatazy, co może mieć wpływ na ostrość widzenia. Czy czarne jagody mogą poprawić widzenie? Nie ma wyraźnego efektu u lotników czy strzelców wyborowych, którzy i tak muszą mieć doskonały wzrok. Natomiast podawanie ekstraktu z jagód pomaga osobom starszym z osłabionym widzeniem. Związki polifenolowe (antocyjaniny i procyjanidyny) to silne antyoksydanty o działaniu przeciwzapalnym. Zapobiegają oksydacyjnym uszkodzeniom powodowanym przez wolne rodniki (stres oksydacyjny), co przeciwdziała procesom degeneracyjnym w tkankach www.farmacjapraktyczna.pl oka, w stawach, śródbłonku naczyń oraz tkankach nerwowych. Badania czarnych jagód europejskich (Vaccinium myrtillus) i amerykańskich (Vaccinium corymbosum) pokazały nie tylko ich działanie przeciwzapalne i przeciwmiażdżycowe, ale również przeciwnowotworowe oraz stymulujące neurogenezę. Zastosowanie borówki czernicy Według Komisji Europejskiej doustnie stosuje się odwary z 20-60 g suszonych jagód na dobę. Przeciwbiegunkowo: 5% odwar do picia. Napar z jagód może być używany do płukania jamy ustnej przy stanach zapalnych. Preparaty oftalmologiczne (w kapsułkach) zawierają od 50 do 200 mg wyciągu z owoców czernicy. Wskazania do ich stosowania: wspomagająco w zaburzeniach krążenia siatkówkowego i naczyniówkowego, retinopatiach cukrzycowych, ślepocie zmierzchowej, osłabieniu wzroku. Produkty spożywcze i różne preparaty z ekstraktem z czarnych jagód można polecić ludziom starszym, zagrożonym chorobami oczu i serca oraz demencją. Uwaga! Czarnymi jagodami powinny się zainteresować nie tylko osoby w podeszłym wieku, ale również kierowcy pokonujący długie trasy samochodem oraz wszyscy spędzający wiele godzin przed monitorem komputera. @ Owoc borówki czernicy z Zielnika Aptecznego Zioła do zaparzania Wskazania: Tradycyjny produkt leczniczy roślinny stosowany wspomagająco w biegunkach. Skład: 100 g produktu zawiera 100 g owocu borówki czernicy (Myrtilli fructus). Dawkowanie i sposób podawania: Dorośli: 1 łyżkę (ok. 4 g) owocu borówki czernicy zalać 1 szklanką zimnej wody, doprowadzić do wrzenia, gotować pod przykryciem przez ok. 10 minut i przecedzić. Pić 2–4 razy dziennie po 1/2-1 szklance odwaru. Stosować zawsze świeżo przygotowany odwar. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na owoc borówki czernicy. Działania niepożądane: Nieznane. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Produkt leczniczy nie wymaga podawania specjalnych ostrzeżeń lub środków ostrożności związanych ze stosowaniem. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: IL-2766/LN wydane przez MZ. Produkt leczniczy wydawany bez recepty. Dostępny tylko w aptekach. Podmiot odpowiedzialny: Herbapol-Lublin S.A., ul. Diamentowa 25, 20-471 Lublin Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl Tradycyjny produkt leczniczy roślinny z określonymi wskazaniami wynikającymi wyłącznie z długotrwałego stosowania. ZIEL/416/11-2012 zielnik apteczny życie jest piękne Fot. Darek Golik/FORUM Tomasz Prange-Barczyński Krytyk winiarski i dziennikarz, współzałożyciel i redaktor naczelny „Magazynu WINO”, dwumiesięcznika poświęconego kulturze wina ukazującego się od 2002 r. Od lat prowadzi w Radiu PIN cotygodniową audycję winiarską. Jest autorem podręcznika dla winiarskich profesjonalistów „Zawód: Sommelier”. Sędziuje w konkursach winiarskich, m.in w „Vinitaly” w Weronie, „Best of Riesling” w Niemczech, „Vinagora” w Budapeszcie, czy „Vini da Pesce” w Jesi. Na co dzień prowadzi kursy wiedzy o winie i komentowane degustacje. Winna wigilia Skoro poświęcamy tak wiele czasu i wysiłku przygotowaniu wigilijnej wieczerzy, dlaczego nie dobrać do świątecznych dań właściwych win? K arpie, pierogi, groch z kapustą, torty makowe i kompoty z suszu. Jak to jest, że co roku 24 grudnia jemy to samo i jeszcze się nam nie znudziło? Co więcej, każdy wypatruje wigilijnego obżarstwa niesłusznie zwanego postnym. Jak przydać większego blasku świątecznym potrawom? Wystarczy dobrze dobrać wina do tego, co znajdzie się na stole. W każdym domu kwestia picia alkoholu w Wigilię rozważana jest indywidualnie. Wydaje się jednak, że nawet ci, którzy na co dzień raczej stronią od wina, w ten jeden dzień zastępują nim swoje ulubione alkohole. Przed półkami supermarketów zastawionymi butelkami kłębi się tłum żądnych wina kolędników. Karp nasz świąteczny Prosty wybór „jakiegoś” białego wina do wigilijnych potraw jest tyleż bezpieczny, co nudny. Poza tym białe białemu nierówne i nie tyle chodzi o cenę, co rodzaj wina. To oczywiste, że do smażonego karpia nie będzie pasowało nic, co nie jest wytrawne, ale i pośród wytrawnych win jedne zgodzą się z naszą trady- 44 farmacja praktyczna 12/2012 cyjną świąteczną rybą lepiej, inne gorzej. Karp jest rybą dość tłustą, w dodatku smażony na oleju robi się jeszcze cięższy. Warto zatem znaleźć wino o wyższej kwasowości, która ów ciężar przetnie. Z drugiej strony klasycznie usmażony karp nie jest szczególnie aromatyczny, dlatego lepiej nie sięgać po bardzo pachnące wina w rodzaju choćby muszkatów. Szukajmy zatem win z chłodniejszych części Europy: Niemiec, Austrii, Moraw, chłodniejszych części Francji (Chablis, Sancerre) albo z górskich winnic Południowego Tyrolu. Odrzućmy też wina fermentowane i dojrzewające w dębie, bo swym wyrazistym, często pełnym nut waniliowych aromatem przytłoczą potrawę. Co zatem warto wypić? Europejskie sauvignon blanc, np. z Doliny Loary, ale też z włoskich Alto Adige i Friuli (od ok. 50 zł) – zwłaszcza, jeśli rybę lubimy skropić cytryną; chardonnay (wspomniane chablis – od ok. 60 zł, w prostszej wersji, petit chablis – już od ok. 35 zł); dobrej klasy pinot blanc, a raczej pinot bianco, bo lepiej sięgnąć w tym wypadku po butelkę z Dolomitów niż z Alzacji (od ok. 40 zł). Jeśli grzyby, to… To, że na świecie pija się wino do zupy, nie znaczy, żeby zaczynać od niego Wigilię. Tym bardziej, że nasze zupy są mimo wszystko nieco inne niż te na zachodzie Europy. Do barszczu z uszkami w każdym razie wina bym nie proponował. Inaczej ma się sprawa z grzybową. Tu nada się choćby kieliszek wytrawnego sherry amontillado (od ok. 30 zł). Grzyby to w ogóle wdzięczne danie. Łączą się z naprawdę zacnymi winami, jak szlachetne barolo (od ok. 100 zł) z włoskiego Piemontu, ale też tańszymi winami z odmiany nebbiolo, z której barolo się produkuje – począwszy od prostego nebbiolo d’Alba (od ok. 30 zł), przez gattinarę (od ok. 80 zł) po lessonę (od ok. 90 zł). Smak grzybów świetnie podkreślą treściwe wina hiszpańskie, jak rioja (wprawdzie czerwone wina z tej apelacji można kupić już za kilkanaście złotych, ale do wigilijnej kolacji lepiej kupić coś za co najmniej 30-40 zł) czy ribera del duero (od 40 zł). Miłośnicy trunków francuskich o zasobniejszym portfelu mogą w ten wieczór pozwolić sobie www.farmacjapraktyczna.pl życie jest piękne na pomerola, a więc wino z tzw. Prawego Brzegu Bordeaux (od ok. 100 zł). Kapusta nie tylko po polsku Kiszoną kapustę je się na szczęście nie tylko w Polsce. Najlepsze białe wina komponujące się z tym na wskroś wigilijnym daniem pochodzą z Alzacji. Tamtejszy gęsty pinot gris, delikatny pinot blanc, czy klasyczny riesling będą świetnym dodatkiem do świątecznej kapusty albo odwrotnie – w końcu wszystko zależy od klasy wina i kapusty (dostępne w supermarkecie już za dwadzieścia kilka złotych, ale lepiej kupić coś ciut droższego). Świetne do kapusty rieslingi pochodzą też z Niemiec (lepiej sięgać po całkiem wytrawne wina reńskie niż mozelskie, które mogą mieć często delikatną nutę słodyczy – od ok. 30 zł). Sprawdzą się także wina z tej odmiany powstające w Austrii, nad Dunajem i jego dopływami: Kamp, Krems czy Traisen (od. ok. 40 zł). Słodki finał Czas na desery. Świątecznemu keksowi pełnemu bakalii może towarzyszyć porto tawny lub sherry cream (od 40 zł). Dobre będą też w smaku bliskie porto wina banyuls z francuskiej części Pirenejów (od 60 zł). Jeśli zostanie Wam jeszcze trochę tawny, popijcie nim wigilijne orzechy. Inne znakomicie pasujące do orzechów wina to sherry oloroso (od 30 zł), madera (od 40 zł) lub toskańskie vin santo (od 60 zł). Nawet świąteczny kompot z suszu dobrze łączy się z winem. Gdy już wbici w fotel dwunastoma wigilijnymi daniami będziecie tęsknić za prawdziwym postem, proponuję: w jednej dłoni szklaneczka kompotu, w drugiej kieliszek słynnego prowansalskiego muscat Beaumes-de-Venices (w tańszej wersji może być muscat de Rivesalt lub muscat Mireval – od ok. 30 zł). Wesołych i smacznych Świąt. @ Świątecznemu makowcowi czy keksowi pełnemu bakalii z powodzeniem może towarzyszyć porto tawny lub sherry cream Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 12/2012 45 fot. Krzysztof Jarczewski/Forum Karol Okrasa Znany kucharz, gospodarz programu telewizyjnego „Smaki czasu z Karolem Okrasą”, szef restauracji „Platter by Karol Okrasa” w Warszawie, która w ubiegłym roku została dwukrotnie wyróżniona – w kategorii najlepsza restauracja hotelowa, w konkursie POLAND 100 BEST Restaurants oraz w przewodniku Michelin. W listopadzie ub.r. wyróżniony odznaką honorową BENE MERITO przez Ministra Spraw Zagranicznych, za propagowanie kuchni polskiej w kraju i za granicą. Przysmaki Karola Okrasy Drodzy Farmaceuci! Wigilijny wieczór zbliża się wielkimi krokami, a wraz z nim uroczysta kolacja i świąteczne potrawy. Oprócz wyśmienitych dań z grzybów na naszych stołach z pewnością królować będą ryby. Tradycyjne przepisy warto jednak czasem odrobinę urozmaicić. Oto przepisy na świąteczne potrawy z nutką fantazji. Słowem – klasyka w nowej odsłonie. Zupa grzybowa z pieczonym sandaczem Składniki: 1 kg prawdziwków, 1 kg sandacza, 3 l wywaru warzywnego, 2 cebule, 1 ząbek czosnku, 4 gałązki tymianku, 150 ml słodkiej śmietanki 30%, sól, pieprz, oliwa. Przygotowanie (ok. 1 godz.): Grzyby kroimy w kostkę i przesmażamy z czosnkiem i cebulą. Zalewamy wywarem i gotujemy ok. 20 minut. Dodajemy śmietankę, po czym zaprawiamy solą i pieprzem. Dodajemy gałązki tymianku. Sandacza kroimy w kostkę i marynujemy w oliwie, soli i pieprzu. Wkładamy do nagrzanego do 160 st. C. piekarnika na 7 minut. Upieczoną rybę układamy na talerzu i zalewamy zupą. 46 farmacja praktyczna 12/2012 www.farmacjapraktyczna.pl fot. własność: Philipiak S.A./ wykonanie: Błękitne Studio kuchnia farmaceutyczna kuchnia farmaceutyczna mega hit! Dorsz z sałatką z pieczonych pomidorów na musie z selera Składniki: 500 g filetów z dorsza, 1 kg pomidorów, 2 ząbki czosnku, 150 ml oliwy, 10 g świeżego tymianku, 300 g selera (bulwa), 100 ml mleka, 50 g masła, 1 cytryna, 20 g miodu, sól, pieprz. Przygotowanie (ok. 1 godz.): Filety z dorsza opłukać i osuszyć. Oprószyć solą i pieprzem. Pomidory sparzyć i obrać ze skórki, wyciąć gniazda nasienne, zamarynować w oliwie z czosnkiem i tymiankiem. Piec w temp. 120 st. C. ok. 40 minut. Dorsza włożyć do żaroodpornego naczynia, obłożyć pieczonymi pomidorami, skropić oliwą i piec w temp. 160 st. C. ok. 15 minut. Selera oczyścić, pokroić w małe kawałki i gotować na wolnym ogniu z dodatkiem mleka i masła. Gdy będzie miękki, odcedzić nadmiar wody i zmiksować na gładką masę doprawiając świeżą oliwą, sokiem z cytryny, odrobiną miodu, soli i pieprzu. Upieczoną rybę podawać na musie. Roladki z karpia zapiekane w liściach chrzanu z sosem beszamelowym Składniki: 500 g filetów z karpia, 2 liście chrzanu, 50 ml śmietanki 30%, 10 g koperku, 2 filety anchois, skórka z cytryny, 500 ml mleka, 100 g masła, 60 g mąki, 1 gałka muszkatołowa, sól, pieprz, 1 ząbek czosnku, 2 liście laurowe, 4 sztuki ziela angielskiego. Przygotowanie (ok. 45 minut): Filety z karpia oczyszczamy, osuszamy i skórujemy. Odkrawamy polędwiczki z fileta (górną część), zaś brzuchy miksujemy na mus z dodatkiem śmietanki 30%, kopru, doprawiamy solą i pieprzem, otartą skórką z cytryny oraz posiekanymi filecikami anchois. Na folii rozkładamy umyte liście chrzanu z wyciętymi łodyżkami. Na liściu układamy polędwiczki z karpia, następnie nakładamy mus i przykrywamy kolejną polędwiczką. Zawijamy w rulon, tak aby powstała nam rolada cała w liściach chrzanu. Uformowane roladki gotujemy na parze ok. 12 minut. Sos: mleko zagotowujemy z liściem laurowym, zielem angielskim i rozgniecionym ząbkiem czosnku. Masło rozpuszczamy w naczyniu, dodajemy mąkę i robimy jasną zasmażkę. Do gotującego mleka dodajemy zasmażkę, wszystko doprawiamy otartą gałką muszkatołową, solą i pieprzem i gotujemy aż sos stanie się gęsty. Ugotowane roladki wyjmujemy z folii, układamy do naczynia, polewamy sosem beszamelowym i zapiekamy w piekarniku nagrzanym do 160 st. C. przez ok. 5 minut. farmacja praktyczna 12/2012 47 kultura Panorama związków Każdy z bohaterów zaskakującego „360” przeżywa chwile miłosnych uniesień i dotkliwych dramatów, które równoważy zadziwiająca dawka ironii losu i humoru sytuacyjnego. Fernando Meirelles, autor nominowanych do Oscara obrazów „Miasto Boga” i „Wierny ogrodnik”, tym razem skorzystał ze scenariusza ulubieńca Amerykańskiej Akademii Filmowej (nominacje za „Królową” i „Frost/Nixon”) Petera Morgana. Został on oparty na „Korowodzie” – głośnej sztuce Arthura Schniztlera, twórcy literackiego pierwowzoru pamiętnych „Oczu szeroko zamkniętych”. Podobnie jak dzieło Stanleya Kubricka, „360” to nowoczesna i stylowa panorama związków międzyludzkich, które składają się na wyrazisty, pełen napięcia i autentycznych wzruszeń obraz miłości w XXI w. Decyzja przystojnego biznesmena, który zdoła oprzeć się pokusie i pozostaje wierny swojej żonie, wywołuje nieoczekiwaną serię zdarzeń mających miejsce w tak odległych od siebie zakątkach świata, jak Wiedeń, Paryż, Londyn, Bratysława, Rio i Denver. „360”, reż.: Fernando Meirelles, scen.: Peter Morgan. wyst.: Rachel Weisz, Jude Law, Anthony Hopkins, Ben Foster, Eminem, Moritz Bleibtreu, Jamel Debbouze. Dystrybucja: Kino Świat. Premiera: 26.12.2012 r. dvd mega hit! Anatomia zazdrości Michael i Joanna Reed (Sam Worthington i Keira Knightley) są młodym i atrakcyjnym małżeństwem mieszkającym w Nowym Jorku. Podczas jednego ze spotkań organizowanych przez firmę Michaela, Joanna jest świadkiem dwuznacznej sytuacji pomiędzy swoim mężem, a jego piękna współpracowniczką Laurą (Eva Mendes). Wkrótce oboje wyjeżdżają w podróż służbową. Incydent ten burzy spokój Joanny i wzbudza jej wątpliwości. Następnego dnia Joanna spotyka swojego dawnego znajomego Alexa. Debiut reżyserski Massy Tadjedin to niezwykły i prowokacyjny film o współczesnej miłości. Autorka przenika do psychologii swoich bohaterów. Swoim filmem powraca do iście Szekspirowskiego, starego jak świat pytania: czy i w jaki sposób podejrzenie może sprowokować lub usprawiedliwić niewierność? „Zeszłej nocy”, reż.: Massy Tadjedin, wyst.: Sam Worthington, Keira Knightley, Eva Mendes, Griffin Dunne. Producent: SPI International Polska. Dystrybutor: ADD Media Entertainment Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: NOC, mają szansę otrzymać film w prezencie. 48 farmacja praktyczna 12/2012 www.farmacjapraktyczna.pl Kolędować Małemu! Album Aleksandry Kurzak z premierowymi nagraniami najpiękniejszych polskich kolęd, w aranżacjach Krzysztofa Herdzina. Solistce towarzyszy orkiestra Sinfonia Varsovia. Specjalnym gościem jest Sebastian Karpiel-Bułecka. „Hej, kolęda!”, Aleksandra Kurzak, Sebastian Karpiel-Bułecka, Universal Music Polska Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: KOLĘDA, mają szansę otrzymać płytę w prezencie. Kobiety u władzy Autor bestsellerowej serii książek o elitach II Rzeczpospolitej rozpoczyna kolejną serię o elitach PRL. Fascynująca opowieść o kobietach władzy, wpływowych komunistycznych działaczkach i żonach pierwszych sekretarzy. „Kobiety władzy PRL”, Koper Sławomir, Wydawnictwo Czerwone i Czarne Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: WŁADZA, mają szansę otrzymać książkę w prezencie. Akustyczna magia świąt Bożonarodzeniowa magia uchwycona w chwytliwych melodiach napisanych przez najlepszego polskiego kompozytora – Seweryna Krajewskiego. Do tego intymna atmosfera ciepłych, mądrych życiowym doświadczeniem tekstów Andrzeja Piasecznego. „Zimowe piosenki”, Andrzej Piaseczny, Seweryn Krajewski, Sony Music Entertainment Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: MAGIA, mają szansę otrzymać płytę w prezencie. Rozwiązanie konkursów z nr 10 (58): film „Odrobina nieba” (hasło NIEBO): Zofia Budzyńska-Kaznowska • płyta Marii Peszek „Jezus Maria Peszek” (hasło PESZEK): Irena Orłowska • książka Katarzyny Grocholi „Houston, mamy problem” (hasło HOUSTON): Dorota Kalinowska • płyta Nelly Furtado „The Spirit Indestructible” (hasło FURTADO): Ewa Sznejder-Gudajtis • książka Jana Nowickiego „Mężczyzna i one” (hasło KOBIETY): Beata Matula. Zapraszamy do udziału w naszych konkursach! Wejdź na stronę: www.farmacjapraktyczna.pl Zabierz dziecko w miasto! REKLAMA kultura Chcesz wiedzieć, dokąd warto wybrać się z młodszym, a gdzie ze starszym dzieckiem? Które kawiarnie mają kącik dla maluchów? Gdzie w weekend odbywa się impreza plenerowa dla najmłodszych? Wejdź na: www.gogaga.pl Niegrzeczna martyrologia BEST SELLER! Obyczajowa powieść z sensacyjnym zacięciem. Kryminał splatający polskie i żydowskie losy. Niezwykły romans, w którym to mężczyźni okazują się słabą płcią. Marcin Szczygielski prezentuje historię kilku pokoleń Polek, które są paniami własnego losu w czasach, w których przyszło im żyć. Co łączy przedwojenną gwiazdę kina, ideową komunistkę i współczesną singielkę? Nowa powieść Marcina Szczygielskiego to wielowątkowa rodzinna historia, tajemnicze zmiany tożsamości głównych bohaterek oraz niewygodna fortuna, która zamiast wielkim szczęściem okazuje się niechcianym dziedzictwem. Autor bestsellerowego „Berka” przygląda się losom polsko-żydowskich społeczności, którym daleko było do harmonijnego współistnienia. Jego książka to również niezwykły portret Warszawy i Wilna lat 30. ub.w. Nowoczesna, tętniąca życiem stolica zestawiona jest z dekadenckim Wilnem. Autor proponuje całkowicie niesztampowy i nieromantyczny obraz pomników polskiej martyrologii. Nad wszystkim zaś unosi się duch przedwojennej królowej polskiego kina Iny Benity, postaci nietuzinkowej, po której ślad zaginą wraz z upadkiem Powstania Warszawskiego. „Poczet królowych polskich. Powieść i klucz”, Marcin Szczygielski, Wydawnictwo Latarnik Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: KRÓLOWE, mają szansę otrzymać książkę w prezencie. farmacja praktyczna 12/2012 49 REKLAMA krzyżówka Rozwiązaniem krzyżówki z nr 10 (58) „Farmacji Praktycznej” jest hasło: POMIAR CIŚNIENIA TĘTNICZEGO KRWI. Telefony firmy Siemens otrzymują: Monika Piłat, Anna Dominiak, Halina Leśkiewicz-Szychińska, Hanna Lengiewicz i Maria Masalska. Litery z ponumerowanych pól utworzą rozwiązanie: Osoby, które nadeślą prawidłowe rozwiązanie krzyżówki, mają szansę otrzymać jedno z 10 piór firmy LONGERRE ufundowanych przez producenta wyrobu medycznego Simetigast Forte. Rozwiązanie krzyżówki prosimy przesłać do 6 stycznia 2013 r. na adres: Valkea Media S.A., ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa, z dopiskiem: „Farmacja Praktyczna” lub na adres e-mail: [email protected] Imię i nazwisko: ....................................................................................................................................................................... Dokładny adres: ....................................................................................................................................................................... e-mail: ....................................................................................................................................................................... Telefon: ....................................................................................................................................................................... Informujemy, że podane dane osobowe przetwarzane będą przez Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., z siedzibą w Warszawie przy ul. Bobrowieckiej 6, zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 2002 r. Nr 101 poz. 926 ze zm.) w celu informowania o produktach i usługach spółek należących do Grupy Polpharma. Każda osoba ma prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Podanie danych jest dobrowolne. Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. w określonych powyżej celach. Wyrażam zgodę* na otrzymywanie informacji handlowych drogą elektroniczną. Data: ........................................... Podpis: .............................................................................. *) W przypadku niewyrażenia zgody na otrzymywanie informacji handlowych drogą elektroniczną prosimy o przekreślenie oświadczenia zgody. Wyrażenie zgody na przetwarzanie danych osobowych jest natomiast niezbędne do wpisania osoby do bazy danych Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. 50 farmacja praktyczna 12/2012 www.farmacjapraktyczna.pl Ranigast MAX (Ranitidinum). Skład i postać: 1 tabletka powlekana zawiera 150 mg ranitydyny w postaci chlorowodorku. Wskazania: Objawowe leczenie dolegliwości żołądkowych nie związanych z chorobą organiczną przewodu pokarmowego: niestrawność (dyspepsja), zgaga, nadkwaśność, ból w nadbrzuszu. Dawkowanie i sposób podawania: Preparat wskazany jest w doraźnym leczeniu dolegliwości dyspeptycznych u pacjentów w wieku powyżej 16 lat. W przypadku wystąpienia objawów niestrawności zwykle stosuje się 1 tabletkę 150 mg na dobę. W razie nawrotu dolegliwości można zastosować 1 tabletkę 150 mg 2 razy na dobę. Dobowa dawka leku nie powinna być większa niż 300 mg (2 tabletki). Tabletkę należy połknąć w całości, popijając niewielką ilością wody. Preparatu nie należy stosować dłużej niż 2 tygodnie. Jeśli dolegliwości nie ustępują po 2 tygodniach leczenia, należy bezzwłocznie zweryfikować diagnozę. Dawkowanie w niewydolności nerek: U pacjentów z niewydolnością nerek (klirens kreatyniny mniejszy niż 50 ml/min) wydalanie ranitydyny może być zmniejszone, co może prowadzić do zwiększenia jej stężenia w surowicy krwi. Hemodializa zmniejsza stężenie ranitydyny w surowicy. U pacjentów przewlekle dializowanych należy podać ranitydynę w dawce 150 mg bezpośrednio po dializie. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na ranitydynę lub którąkolwiek substancję pomocniczą. Nie stosować u dzieci w wieku poniżej 16 lat. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Leczenie antagonistami receptora histaminowego H2, w tym m.in. preparatem Ranigast MAX, może maskować objawy raka żołądka i opóźniać właściwe rozpoznanie. Ranitydyna jest wydalana głównie przez nerki, dlatego u pacjentów z niewydolnością nerek należy odpowiednio zmniejszyć dawkę dobową leku. Ranitydyna jest metabolizowana w wątrobie, dlatego podczas stosowania leku u pacjentów z niewydolnością wątroby należy zachować ostrożność. Pacjenci, którzy stosują równocześnie niesteroidowe leki przeciwzapalne i ranitydynę powinni być systematycznie kontrolowani. Dotyczy to szczególnie pacjentów w podeszłym wieku oraz pacjentów z chorobą wrzodową w wywiadzie. Istnieją nieliczne doniesienia sugerujące, że ranitydyna może wywołać ostre napady porfirii. Dlatego należy unikać stosowania leku u pacjentów z ostrą porfirią w wywiadzie. Pacjenci w podeszłym wieku: w badaniach klinicznych na grupie pacjentów powyżej 65 lat, stopień wyleczenia choroby wrzodowej i występowanie objawów niepożądanych, nie różniły się od pacjentów w młodszym wieku. U pacjentów, u których objawom niestrawności towarzyszą trudności w połykaniu, utrzymujące się bóle brzucha lub zmniejszenie masy ciała produkt leczniczy może być stosowany tylko po konsultacji z lekarzem. Stwierdzono, że w pewnych grupach pacjentów, jak osoby w podeszłym wieku, chorzy z cukrzycą lub z zaburzeniami odporności może istnieć zwiększone ryzyko zachorowania na zapalenie płuc, w okresie wzmożonego nasilenia przypadków tej choroby. W dużych badaniach epidemiologicznych wykazano, ze w takich okolicznościach ryzyko względne (RR) zachorowania na zapalenie płuc u osób aktualnie przyjmujących leki z grupy antagonistów receptora H2, w porównaniu z osobami, które przerwały leczenie, zwiększa się o 1,82 (1,25 - 2,64 przy przedziale ufności CI 95%). Tabletki powlekane Ranigast MAX, 150 mg zawierają również żółcień pomarańczową (E 110), która może powodować reakcje alergiczne. Działania niepożądane: Działania niepożądane obserwowane w czasie leczenia ranitydyną podano poniżej. W wielu przypadkach nie wykazano związku przyczynowego między stosowaniem ranitydyny a wystąpieniem tych objawów. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: Bardzo rzadko: Zmiany w obrazie krwi (leukopenia, trombocytopenia), zwykle przemijające. Agranulocytoza lub pancytopenia, czasami z hipoplazją lub aplazją szpiku. Zaburzenia układu immunologicznego: Rzadko: Reakcje nadwrażliwości (pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, gorączka, skurcz oskrzeli, niedociśnienie i ból w klatce piersiowej). Bardzo rzadko: Wstrząs anafilaktyczny. Działania te występowały po pierwszej dawce. Zaburzenia psychiczne: Bardzo rzadko: Przemijające stany splątania, depresja i omamy, szczególnie u pacjentów ciężko chorych lub pacjentów w podeszłym wieku. Zaburzenia układu nerwowego: Bardzo rzadko: Bóle głowy (czasami silne), zawroty głowy i przemijające zaburzenia dotyczące ruchów mimowolnych. Zaburzenia oka: Bardzo rzadko: Przemijające niewyraźne widzenie, prawdopodobnie w wyniku zaburzenia akomodacji oka. Zaburzenia serca: Bardzo rzadko: Tak jak w przypadku innych antagonistów receptora H2 bradykardia i blok przedsionkowo-komorowy. Zaburzenia naczyniowe: Bardzo rzadko: Zapalenie naczyń. Zaburzenia żołądka i jelit: Niezbyt często: Ból brzucha, zaparcia, nudności, (objawy te ustępują w czasie trwania leczenia). Bardzo rzadko: Ostre zapalenie trzustki. Biegunka. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: Rzadko: Przemijające zmiany aktywności enzymów wątrobowych. Bardzo rzadko: Zapalenie wątroby (komórkowe, kanalikowe lub mieszane) przebiegające z żółtaczką lub bez, zwykle przemijające. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: Rzadko: Wysypka skórna. Bardzo rzadko: Rumień wielopostaciowy, wypadanie włosów. Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: Bardzo rzadko: Bóle mięśni i bóle stawów. Zaburzenia nerek i dróg moczowych: Rzadko: Podwyższenie stężenia kreatyniny (zwykle niewielkie; normalizuje się w czasie trwania leczenia). Bardzo rzadko: Śródmiąższowe zapalenie nerek. Zaburzenia układu rozrodczego i piersi: Bardzo rzadko: Przemijająca impotencja. Ginekomastia. Mlekotok. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr 10191 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek dostępny bez recepty. ChPL z dnia 17.04.2012 r. RAN-MAX/179/11-2012
