Poinsecja w praktyce

Transkrypt

AKTUALNOŚCI
NR
RYNEK
WARZYWNICTWO
SADOWNICTWO
ROŚLINY OZDOBNE
PRAWO
owoce
warzywa
kwiaty
24
DWUTYGODNIK
OGRODNICZY
16-31 grudnia
2011 r.
cena 7 zł
(w tym 5% VAT)
VegaPol
po dziewięciu latach
Produkcja
winogron deserowych
Odmiany róż
na IFTF
Poinsecja w praktyce
Nasz portal ogrodniczy OwoceWarzywaKwiaty.pl
PAPRYKA
NOWOŚCI
na rok 2012
NOWE ODMIANY
JABŁONI
w Belgii i Holandii
PRODUKCJA
CYKLAMENÓW
na jesień i zimę
owoce
warzywa
kwiaty
spis treści
NUMER 24/2011
5
AKTUALNOŚCI
6
NAJBOGATSZY CZŁOWIEK NA ŚWIECIE Jolanta Szaciłło
8
RYNEK
8
TANIE WARZYWA mgr Grażyna Stępka
9
JABŁKA NA PLUSIE I NA MINUSIE dr Grzegorz Klimek
10
BYĆ I ZOSTAĆ NA RYNKU Jolanta Szaciłło
12
POMIDORY W EUROPIE Marta Szyperek
14
VEGAPOL PO 9 LATACH Mariusz Podymniak
16
TECHNIKA
16
NIE TYLKO OSZCZĘDNOŚĆ ENERGII Henryk Czerwiński
20
WARZYWNICTWO
20
NOWE ODMIANY PAPRYKI Agnieszka Majewska
22
WIĘCEJ GATUNKÓW I NOWYCH ODMIAN Mariusz Podymniak
24
20 LAT BEJO W POLSCE Aleksandra Jóźwicka
26
NA PROBLEMY – NAUKA Jolanta Wilhelmi
27
WIĘCEJ PRODUKTÓW, WIĘKSZY EKSPORT Aleksandra Jóźwicka
28
SADOWNICTWO
28
‘MIRABELLE’ I ‘ZARI’ – NOWE ODMIANY JABŁONI Piotr Gościło
30
PRODUKCJA WINOGRON DESEROWYCH Mariusz Podymniak
32
GRYZONIE I ZWIERZYNA PŁOWA Piotr Gościło
33
CO NOWEGO DLA SADOWNIKÓW? Jolanta Wilhelmi
34
III FORUM DORADCÓW SADOWNICZYCH Piotr Gościło, Henryk Czerwiński
35
BAYER STAWIA NA BEZPIECZEŃSTWO Aleksandra Jóźwicka
36
ROŚLINY OZDOBNE
36
IFTF – MIĘDZYNARODOWE TARGI KWIACIARSKIE. MORZE RÓŻ Alicja Cecot
39
POINSECJA NIESTANDARDOWO Mariusz Podymniak
42
PRODUKCJA NA ZAMÓWIENIE Mariusz Podymniak
43
CYKLAMENY NA JESIEŃ I ZIMĘ Danuta Pyza-Grzybowska
45
MIECZYKI NA KWIAT CIĘTY. ODZIEDZICZONE PO MIECZU Agnieszka Majewska
48
SPIS ARTYKUŁÓW 2011
OWOCE WARZYWA KWIATY 24 / 2011
OwoceWarzywaKwiaty.pl
3
ADRES REDAKCJI
ul. Kopernika 34, IV piętro, pok. 407
00-336 Warszawa
tel./fax 22 826 16 26
e-mail: [email protected]
od redakcji
ZESPÓŁ REDAKCYJNY
Aleksandra Jóźwicka
redaktor naczelna, tel. wew. 126
[email protected]
Danuta Pyza-Grzybowska
z-ca redaktor naczelnej, tel. wew. 125
[email protected]
Henryk Czerwiński – redaktor
tel. 603 454 441
[email protected]
Agnieszka Majewska – redaktor
[email protected]
tel. 609 161 516
Marta Szyperek – redaktor, tel. wew. 128
[email protected]
DZIAŁ REKLAMY
Anna Kurek - dyrektor
tel. 22 828 17 00, 665 004 014
[email protected]
Ewa Żurczak
tel. 22 828 09 53 wew. 110, 691 980 020
[email protected]
Malwina Szymańska
tel. 22 828 09 53 wew. 141, 603 047 008
[email protected]
KONSULTANCI
Prof. Franciszek Adamicki, prof. Augustyn
Mika, prof. Kazimierz Mynett, mgr Jan
Świetlik, dr Michał Trzęsowski, dr Maria
Wysocka-Owczarek
WYDAWCA HORTPRESS
Spółka z o.o.
ul. Kopernika 34, 00-336 Warszawa
[email protected], www.hortpress.com
REDAKTOR NACZELNA
„Z rzeczy świata tego zostaną tylko dwie,
Dwie tylko: poezja i dobroć...
i więcej nic...”
owoce
warzywa
kwiaty
Cyprian Kamil Norwid
Zbliżają się najpiękniejsze święta. Nastrój towarzyszący przygotowaniom sprawia, że odczuwamy potrzebę bycia bliżej ludzi. Pragniemy ich obdarowywać nie tylko prezentami, ale również troską,
miłością i przyjaźnią. Niewątpliwie odświętna dobroć jest łatwiejsza
od codziennej. Tę drugą szczególnie doceniają ci, którzy otrzymali
„drugie życie”. Oni nie tylko doceniają dobroć, ale potrafią się nią
dzielić.
Partnerem tegorocznych Dni Ogrodnika w Gołuchowie była Fundacja Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu, która popularyzuje ideę transplantacji ratującej życie, poprzez program „Tak dla
transplantacji”. Pomaga również osobom niepełnosprawnym oraz
wspiera budowę centrum leczenia mukowiscydozy i przeszczepu
płuc. Wiceprezesem Fundacji jest Jan Statuch – dobrze znany
w środowisku ogrodniczym. Historię swojego życia („pierwszego”
i „drugiego”) opowiada na str. 6–7. Po przeszczepie serca pomaga
innym, szczególnie dzieciom. Twierdzi, że zawsze może liczyć
na ogrodniczą brać i ma nadzieję, że w budowanym centrum będzie
wmurowana cegiełka ufundowana przez polskich ogrodników.
KONTO: Bank Millenium S.A.
79 1160 2202 0000 0001 1709 0701
(podstawowe)
34 1160 2202 0000 0001 1709 0735
(prenumerata i książki)
Redakcja zastrzega sobie prawo
redagowania i skracania tekstów oraz zmiany
tytułów. Za treść ogłoszeń i artykułów
reklamowych redakcja nie odpowiada.
Nakład: 9000 egzemplarzy
Opracowanie graficzne i techniczne
Beata Gałązka
Druk: LOTOS POLIGRAFIA Sp. z o.o.
Warszawa, ul. Wał Miedzeszyński 98,
tel. 22 517 30 21
Pozostałe zdjęcia:
© Agb - Fotolia.com
© demera - Fotolia.com
Reklamy całostronicowe:
str. 13, 17, 25, 47, 55, 56
Ogłoszenia całostronicowe wydawcy:
str. 2, 54
ZDJĘCIE: © ANDREAS P - FOTOLIA.COM
Zdjęcie na okładce: Stars For Europe
Pełnych ciepła, spokoju i radości
Świąt Bożego Narodzenia
oraz pomyślności i sukcesów
w Nowym Roku
naszym Czytelnikom, Autorom
i Współpracownikom
życzy Redakcja
„GRUNT TO BEZPIECZEŃSTWO”
Firma Bayer CropScience – jeden
z wiodących producentów środków
ochrony roślin, postanowiła zadbać
o bezpieczeństwo w rolnictwie poprzez długotrwałą akcję edukacyjno-informacyjną „Grunt to bezpieczeństwo”. Ma ona swoje początki
w programie „Odpowiedzialna troska” stworzonym przez Europejskie
Stowarzyszenie Producentów Środków Chemicznych. Jego najważniejsze zasady obejmują spójne podejście do dbałości o produkt i jego
użycie, począwszy od przebadania
substancji czynnej przez cały cykl
„życia” produktów ją zawierających,
ich ma ga zy no wa nie, sto so wa nie,
wpływ na rośliny uprawne oraz organizmy niebędące celem zastosowa nia, aż do uty li za cji resz tek
po oprysku, pustych opakowań czy
przeterminowanych zapasów środka. Kam pa nia jest skie ro wa na do wszystkich związanych z rolnictwem, w tym głównie do osób
stosujących środki ochrony roślin.
Za inau gu ro wa no ją kon fe ren cją
Organizatorzy warszawskiej konferencji i wykładowcy
„Prawidłowa ochrona roślin, bezpieczeństwo rolnika i bezpieczna żywność”, zorganizowaną wspólnie ze
Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego (Warszawa, 29 listopada br.).
Dbałość o produkt i jego stosowanie wymaga wspólnego działania
wielu partnerów: urzędów, przemysłu, naukowców, liderów opinii, me-
diów bra nżo wych, sto wa rzy szeń
przetwórczych, dystrybutorów i sprzedawców oraz rolników. Przedstawiciele wszystkich tych środowisk byli
obecni na konferencji, nad którą patronat objęły: Ministerstwo Edukacji
Narodowej oraz Ministerstwo Nauki
i Szkol nic twa Wy ższe go. Wię cej
na str. 35. (A.J.)
PRZED NOWYM SEZONEM
Pod koniec listopada br. w Otwocku firma Koppert Polska oraz Azelis
Poland zorganizowały spotkanie dla
producentów pomidorów i ogórków
pod osłonami.
Agnieszka Wiśniewska (Koppert
Polska) przypomniała o prawidłowym rozmieszczeniu w szklarni uli
z trzmielami, sprawdzaniu zapylenia
oraz racjonalnej ochronie przed
szkodnikami. Polega ona na zachowaniu czystości w obiekcie po zakończonym sezonie, monitoringu,
stosowaniu tablic lepowych i zabiegach ochronnych – biologicznych
i chemicznych. Do zwalczania mączlika szklarniowego przeznaczone są
produkty zawierające jego wrogów
naturalnych, m.in. En-strip, Ercal,
Enermix, Mirical, miniarki – Minusa,
Minex, Diminex, mszyc – Aphilin,
Ervipar, przędziorka – Spidex, Spical.
Niekorzystne warunki uprawy w mijającym sezonie były przyczyną problemów z prawidłowym rozwojem
systemu korzeniowego, zawiązywaniem pomidorów i ich jakością.
Od lewej: Sławomir Kozłowski (Konexim), Agnieszka Wiśniewska (Koppert Polska), dr Maria Wysocka-Owczarek,
Barbara Głaczkowska i Mieczysław Głaczkowski (Azelis Poland)
– Zdrowy, aktywny system korzeniowy jest podstawą produkcji. Należy
zadbać o jego rozwój od samego początku – poinformowała dr Maria Wysocka-Owczarek. W tym celu można
zastosować m.in. preparaty zawierające grzyby z rodzaju Trichoderma
(Trianum) oraz nawóz biostymulujący Resistim. Więcej informacji ze
spotkania w OWK 1/2012. (M.Sz.)
5
Najbogatszy człowiek
na świecie
O
grodnictwo mam we krwi. Jestem synem chłopa
z gminy Samborzec. Tak więc jasne dla mnie było, co
będę studiował. Kiedy pracowałem w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Kielcach, nazywano mnie „lekarzem roślin”. Jako pierwszy zorganizowałem serwis agrochemiczny: pobieraliśmy próbki roślin, które przesyłaliśmy
do analizy i na podstawie wyników opracowywaliśmy zalecenia. Zawsze gdzieś goniłem, coś organizowałem: Dzień Papryki w Potworowie, Pomidora w Dwikozach, Kapusty
w Charsznicy czy Święto Kalafiora i Brokuła. Pomidor samokończący był moim oczkiem w głowie do roku 2005. Podejmowałem pierwsze próby założenia klastra pomidorowego,
spowodowałem, że sandomierskie pomidory zagościły
na angielskich i skandynawskich stołach.
Miałem też oczywiście własne gospodarstwo. Małe, bo zaledwie 2,5 ha, gdzie uprawiałem pomidory, pory z siewu, pietruszkę i marchew. Właśnie podczas zbioru pietruszki i marchwi na susz w 1987 r. miałem pierwszy zawał (było ich jeszcze 5). Właściwie powinienem się go spodziewać. W rodzinie
ze strony ojca było ich sporo, ja zaś prowadziłem niehigieniczny tryb życia: zero diety, brak snu, dużo stresu, ciułanie
grosza, także na dom, który zacząłem budować. Ale ten pobyt w szpitalu niczego mnie nie nauczył. Wciąż wydawało mi
się, że mimo wszystko jestem niezniszczalny. Zlekceważyłem
skierowanie na koronografię, która miała ustalić, czy wystarczy „balonikowanie”, czy też potrzebne będą by-passy.
Pochłonęła mnie praca i nowe pomysły. W 1990 r. z dwoma kolegami założyłem firmę „Vega”, pierwszą w Polsce, która importowała nasiona z Holandii. Nie muszę dodawać, że
było to działanie obfitujące w stres. Lecz interes bardzo dobrze prosperował. Postanowiłem więc dodatkowo ubezpieczyć siebie i swoich pracowników w powstających firmach
ubezpieczeniowych. Najpierw trzeba było poddać się badaniom lekarskim. Wtedy usłyszałem słowa: „Jeśli pana serce
porównać do silnika czterocylindrowego w samochodzie, to
u pana działa tylko jeden cylinder”. I choć prof. Zbigniew Religa zalecał mi już wtedy przeszczep serca, z ulgą przyjąłem
6
– Jestem szczęśliwy, bo robię to, co kocham – mówi Jan Statuch
propozycję specjalistów z Anina, żeby wszczepić mi jedynie 3 by-passy. Po operacji wybrałem się do sanatorium
w Nałęczowie, ale wytrzymałem jedynie tydzień. Praca goniła. Zaczęliśmy ekspansję na Wschód: Białoruś, Litwa, Ukraina. Z dumą patrzyłem, jak cała Rosja pielgrzymowała do Moskwy, żeby pani Maria Wysocka-Owczarek poświęciła im 1,5
godziny. Te wszystkie zajęcia mnie pasjonowały, poza tym
bardzo kocham Kresy. Parę razy zagranicą (np. w Sardynii)
zdarzały mi się omdlenia. To zaniepokoiło moich przyjaciół,
rodzinę i za ich namową (a nie było to łatwe) w 2002 r. pojechałem na konsultację do Zabrza. „Tylko przeszczep może
panu uratować życie” – usłyszałem. Rokowania co do terminu tej operacji nie były dobre; posiadam najrzadszą grupę
krwi AB RH-. Miałem szczęście. Już po dwóch miesiącach, 12 sierpnia otrzymałem serce od o 10 lat młodszego
naukowca z Gliwic, który przed ryzykowną operacją neurochirurgiczną podpisał deklarację o przekazaniu narządów.
Mówiono mi, że wraz z przeszczepem dziedziczy się pewne
cechy dawcy. I to prawda. Nigdy przedtem nie jeździłem
na nartach, a teraz jestem mistrzem Polski w slalomie gigancie osób po przeszczepie.
Na tym nie skończyły się moje pobyty w szpitalach. Serce
działało i działa prawidłowo, jednak po intubacji była uszkodzona tchawica, więc zaraz po świętach Bożego Narodzenia
trafiłem na kolejną operację. Pod koniec stycznia wróciłem
do pracy.
To wszystko okazało się pestką w porównaniu z rokiem 2007, kiedy to 7 miesięcy przeleżałem w szpitalu. Przyjmując leki immunosupresyjne, trzeba uważać na woreczek
żółciowy. Miałem dwukrotnie jego zapalenie, ale jak zwykle
– zlekceważyłem chorobę. W końcu doszło do ciężkiego zapalenia trzustki. Przez 26 dni byłem „po drugiej stronie”. Lekarze nie dawali już nadziei. Chyba jednak Opatrzność miała
jeszcze dla mnie jakieś zadania, bo i z tego wyszedłem. 12
czerwca, kiedy wjeżdżałem na łóżku na salę operacyjną,
pierwsi uczestnicy Rajdu Rowerowego Osób po Transplantacji Serca i Płuc wjeżdżali na krakowski Rynek. Moje pierwsze
słowa po wybudzeniu brzmiały: „Jak zakończył się Rajd?”.
Jakie z tego wszystkiego wyciągnąłem wnioski? Alkohol
i tłuste potrawy poszły w odstawkę. Lecz najważniejszy wniosek to przekonanie, że jestem jednym z najbogatszych ludzi
na świecie. Biedni są tylko chorzy. Jestem szczęśliwy, bo robię to, co kocham. Co prawda nie jest to już ogrodnictwo, ale
praca dla dzieci. Dla rodziny jestem stracony. Tylko w tym roku przemierzyłem 53 tys. km, żeby zamieniać dzieciom klinikę w bajeczny, przepiękny świat. W takim świecie zapominam o wyścigu szczurów, a one – o strzykawkach i wenflo-
nach. Pukam do drzwi wielu przedsiębiorstw, instytucji i poszczególnych ludzi, którzy są w stanie uprzyjemnić życie małym pacjentom. Jaka to radość, kiedy 8-letni Maciuś, który
5 tygodni temu dostał serce, mógł na sali szpitalnej posługiwać się komputerem. Jak inaczej, dzięki komunikacji ze światem, wyglądało szpitalne życie Wojtka, który przez 400 dni
podłączony pod sztuczne serce, czekał na dawcę...
„Tak dla transplantacji” to ogólnopolski program Fundacji
Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu, którego głównym zadaniem jest popularyzacja idei transplantacji ratującej
życie, pomoc osobom niepełnosprawnym oraz wsparcie budowy budynku „C”, w którym mieścić się będzie centrum leczenia mukowiscydozy i przeszczepu płuc. Mamy kadrę
do przeprowadzania takich operacji, brakuje jednak odpowiednich warunków. A zabieg zagranicą kosztuje majątek.
Wyznajemy jednak zasadę, że „wszystkie dzieci są nasze”, nie tylko te po transplantacji. Organizowałem pomoc
dla dzieci z Sandomierszczyzny, których domy ucierpiały
podczas powodzi. Od Ani Dymnej nauczyłem się pomocy
osobom niepełnosprawnym. Podziwiam ich. To ludzie, którzy
walcząc z własnymi ułomnościami potrafią jeszcze tę resztkę
zdrowia dać innym.
Wiem, że zawsze mogę liczyć na ogrodniczą brać. Kiedy
urządzam jakieś imprezy, zawsze są na nich owoce i warzywa, a i niejeden grosz od nich płynie. Tak mi się marzy, żeby
w centrum leczenia mukowiscydozy właśnie przez polskich
ogrodników była wmurowana cegiełka...
notowała Jolanta Szaciłło
RYNEK
Tanie warzywa
T
egoroczne warunki pogodowe
były zróżnicowane: wczesną wiosną wystąpiły silne chłody, w maju i czerwcu niedobór wody w glebie,
a w lipcu długotrwałe opady. W sierpniu ilość opadów wyraźnie obniżyła się,
a późniejsza słoneczna i ciepła jesień
sprzyjała wegetacji warzyw, zwłaszcza
korzeniowych i kapustnych. W ostatnich szacunkach GUS podaje, że zbiory warzyw gruntowych wyniosły około 4,4 mln t. W porównaniu do roku 2010 są wyższe o 3%. Najbardziej
wzrosła produkcja cebuli (o 8%, do 630
tys. t), buraków ćwikłowych (o 5%,
do 340 tys. t), ogórków (o 5%, do 260
tys. t) i pomidorów (o 4%, do 260 tys. t).
Dynamika wzrostu zbiorów kapusty
i marchwi była mniejsza, nie zmieniła
się produkcja kalafiorów.
Wyższe zbiory warzyw, informacja
o wystąpieniem na rynku europejskim
na niektórych gatunkach (pomidory,
ogórki, sałata) pałeczki okrężnicy
(E. coli), a także wprowadzenie przez Rosję embarga na świeże warzywa z rynku
unijnego (w tym z Polski) przyczyniły się
do spadku cen. W rezultacie ceny skupu
wszystkich podstawowych gatunków
warzyw były mniejsze niż rok temu.
Na rynku produktów świeżych spośród warzyw sezonowych (nieprzeznaczonych do zimowego przechowywania) najbardziej, w porównaniu do roku 2010, obniżyły się ceny pomidorów
gruntowych, za które średnio płacono 0,82 zł/kg, czyli o 59% mniej. Fasola szparagowa potaniała o 35% (średnio do 2,50 zł/kg), ogórki do kwaszenia
o 25% (do 0,74 zł/kg), ogórki do konserwowania i kalafiory gruntowe o 24%
(odpowiednio do 1,17 i 1,67 zł/kg), papryka czerwona o 15% (do 3,14 zł/kg)
i w niewielkim stopniu brokuły (1 szt.
o 6 gr, do 1,57 zł/kg).
Ceny skupu warzyw gruntowych przeznaczonych na rynek produktów świeżych (zł/kg)
Warzywa sezonowe
2010/11
2011/12
2011/12 : 2010/11
(%)
Kalafiory (VII–X)
2,2
1,67
76
Brokuły (VIII–X)
1,63
1,57
96
Wyszczególnienie
Pomidory gruntowe
2,00
0,82
41
Ogórki gruntowe do kwaszenia
0,99
0,74
75
Ogórki gruntowe do konserwowania
1,54
1,17
76
Papryka czerwona
3,68
3,14
85
Fasola szparagowa
3,82
2,50
65
2011/12
2011/12 : 2010/11
(%)
Warzywa do przechowywania
Okres najwyższej podaży IX–XI
Wyszczególnienie
2010/11 2010/11
Kapusta biała
1,48
0,82
0,24
29
Cebula
1,30
1,09
0,49
44
Marchew
1,07
0,81
0,57
70
Buraki
1,08
0,73
0,45
62
Pory
3,33
2,75
1,60
58
Pietruszka
3,20
2,52
1,67
66
Selery
3,15
2,22
1,05
47
Źródło: Notowania Zakładu Ekonomiki Ogrodnictwa IERiGŻ-PIB
Jeszcze większe, w relacji do 2010 r.,
były różnice cen warzyw gruntowych
przeznaczonych do przechowywania
do wiosny. W okresie ich najwyższej
podaży – od września do listopada br.,
w porównaniu do analogicznego okresu w 2010 r., o ponad 70% potaniała
kapusta biała (do 0,24 zł/kg), o ponad połowę – cebula i selery (do 0,49
i 1,05 zł/kg), o 42% pory (do 1,60
zł/kg), o 38% buraki (do 0,45 zł/kg),
o 34% pie trusz ka (do 1,67 zł/kg)
i o 30% marchew (do 0,57 zł/kg).
Po zakończeniu zbiorów nastąpiło
zahamowanie spadku cen. W trzeciej
dekadzie listopada, w porównaniu
do połowy tego miesiąca, nie zmienił
się poziom cen cebuli (0,45 zł/kg) i selerów (0,98 zł/kg). Potaniała pietruszka
(o 7 gr, do 1,43 zł/kg), o 5 gr podrożała kapusta biała (0,24 zł/kg) i czerwona (0,99 zł/szt.), o 4 gr marchew (0,61
zł/kg), o 2 gr pory (0,84 zł/szt.) i o 8 gr
buraki (0,47 zł/kg. Ceny skupu wszystkich tych warzyw skierowanych
do bezpośredniego spożycia są niższe
niż rok temu, np. kapusty białej
3,5-krotnie.
Mgr Grażyna Stępka
Zakład Ekonomiki Ogrodnictwa
IERiGŻ-PIB – Warszawa
Wszystkie nasiona warzyw u nas!
Profesjonalne nasiona firm polskich
i zagranicznych
www.nasionaholenderskie.pl
tel.692 488 529, 48 621 91 55
Wesołych Świąt i Szczęśliwego Nowego Roku !!!
8
Owocne refleksje
Jabłka na plusie
i na minusie
Dr Grzegorz Klimek
IN STY TUT OGRODNICTWA
P
iszemy i mówimy często o opłacalności produkcji jabłek.
Mamy oczywiście na myśli jabłka deserowe. To jednak
o wiele za mało, by poruszać się w sferze konkretów.
Określenie, o którym mowa, ma bowiem charakter na tyle ogólny, że prawie abstrakcyjny. Tak jest dla kogoś, kto rzecz widzi
z perspektywy biurka i kalkulatora. Sadownik rozumie je jednak
zupełnie inaczej. W jego umyśle zacytowane pojęcie ma bardzo sprecyzowaną postać, ponieważ kojarzy się zawsze z konkretną odmianą i równie precyzyjnym pytaniem: „co sadzić?”
Z perspektywy siedmiu lat badań prowadzonych w kilkunastu towarowych gospodarstwach sadowniczych, mogę podjąć
próbę odpowiedzi na to pytanie. Najbardziej adekwatne będzie
podanie średnich wyników, dotyczących całego okresu. Jak
się okazuje, tylko trzy pierwsze na liście 16 branych pod uwagę odmian, w okresie 2004–2010 zawsze opłacało się uprawiać. Tak więc, dodatni wynik finansowy uzyskiwano wyłącznie
dla ‘Goldena’, ‘Ligola’ i ‘Gali’ (0,53–0,75 zł/kg). ‘Golden’ był
w tym czasie odmianą najbardziej dochodową, jak również najdroższą. Na rynku krajowym był zwykle mniej znany, przede
wszystkim poszukiwano tej odmiany na rynkach wschodnich.
W ostatnich latach zaczęły pojawiać się sygnały o malejącym
popycie na te jabłka. Ale sadownicy, którzy specjalizują się
w produkcji tej odmiany, uważają, że dotyczy to jedynie jabłek
gorszej jakości. Po prostu: wymagania jakościowe rynków
wschodnich rosną od lat, a są tym większe, im droższego dotyczą towaru. Dlatego na zawieranie korzystnych transakcji,
również w nadchodzących latach, mogą liczyć tylko producenci ‘Goldena’ z najwyższej półki. Nawiasem mówiąc, konkurencyjność polskich jabłek tej odmiany, w konfrontacji z produkowanymi na zachodzie Europy, świadczy o naszej ekonomicznej
przewadze, pomimo mniej sprzyjającego klimatu. Niektórzy sadownicy wolą produkować ‘Mutsu’. Problemem mogą się jednak okazać zbyt duże jej owoce, silny wzrost, jak również niedostateczna odporność na mróz.
Po kryzysie z lat 90. ubiegłego wieku, do sadów i na rynek
powrócił ‘Ligol’, a powrót ten okazał się bardzo efektywny.
Świadczy o tym drugie miejsce na omawianej liście dochodowości. Odmiana ta ma już wyrobioną markę na rynku krajowym, znana jest także na rynkach wschodnich. Niestety, nie
można tego powiedzieć o rynkach zachodnich, i nie ma widoków na szybką zmianę tej sytuacji – trzyletni program promocyjny polskich jabłek nie dotyczy Europy Zachodniej. ‘Ligol’ cenowo niewiele ustępuje ‘Goldenowi’, a plennością nawet minimalnie go przewyższał. Jest to o tyle ważne i znamienne, że ma
skłonność do przemiennego owocowania. Wysokie ceny można jednak uzyskać tylko za jabłka dobrze wybarwione. Dlatego należy zwracać baczną uwagę na nawożenie fosforem i potasem oraz na dobrą dystrybucję światła w koronie.
‘Gala’ robi karierę właściwie w sadach na całym świecie. Nie
jest jednak odmianą łatwą w uprawie. Plennością ustępuje nie
SKIER NIE WI CE
tylko ‘Ligolowi’ i ‘Goldenowi’, ale również ‘Pinovie’ czy grupie
Jonagolda. Mimo to, uzyskanie dostatecznie wyrośniętych
owoców wymaga starannego przerzedzania zawiązków.
W ostatnich latach panuje moda na paskowane sporty tej odmiany (‘Royal’, ‘Natali’ i inne). Wysokie (trzecie) miejsce ‘Gali’
na liście dochodowości wynika z ciągle rosnącego zapotrzebowania na tę odmianę dla potrzeb eksportu. Na rynku krajowym
jest mniej ceniona – wielu konsumentów uważa ją za zbyt słodką. W kraju sprzedaje się ją głównie tuż po zbiorach.
‘Gala’ kończy krótką listę odmian, mających czyste konto
pod względem dochodowości w całym obserwowanym okresie. Pierwszą piątkę zamyka ‘Gloster’ i grupa Jonagoldów
(średni dochód 0,6 i 0,4 zł/kg). Miały jednak na swym koncie jeden rok, w którym ich uprawa była deficytowa. Wyhodowany
w Niemczech ‘Gloster’, wyjątkowo dobrze „czuje się” w polskim klimacie. Kwitnie późno, co sprawia, że udaje mu się często uniknąć szkód przymrozkowych. Spośród 16 obserwowanych odmian, w latach 2004–2010 plonował najlepiej. Jest
dość chętnie kupowany na rynkach wschodnich, ale na rynku
krajowym mniej popularny. Wysoką, czwartą pozycję na liście
odmian opłacalnych zawdzięcza przede wszystkim eksportowi.
Pierwszą piątkę na tej liście zamyka grupa Jonagoldów.
Od kilku już lat, zarówno eksporterzy, jak i rynki krajowe, preferują jaskrawo wybarwione sporty w typie ‘Jonagoreda’. Ostatnio największą popularność zyskał sobie ‘Red Jonaprince’.
Jest to jednak odmiana licencyjna i prawo do jej rozmnażania
ma w Polsce tylko kilka szkółek. Mimo skłonności do przemiennego owocowania, średnie plony za badany okres wyniosły
prawie 31 ton z ha.
Dalsze pięć pozycji na omawianej liście zajmuje grupa odmian, których uprawa w badanym okresie była nieopłacalna przez 2 lata. Mimo to osiągnęły dodatni średni wynik finansowy. Pewną niespodzianką jest obecność w tej grupie odmiany ‘Idared’. Wykazała się ona średnią dochodowością w wysokości zaledwie 0,18 zł/kg. Nienajwyższe okazały się także średnie plony (29,9 t/ha). Odmiana ta zwolna traci pozycję dominującej w eksporcie na rynki wschodnie. Tylko o jedno miejsce
wyżej (dziewiąta lokata) uplasowała się odmiana ‘Szampion’
(średni dochód 0,24 zł/kg). Zdziwienie budzi stosunkowo niski
średni plon – tylko 27,5 t/ha. ‘Lobo’ jest już wprawdzie odmianą niszową, ale przy plonie 30 t/ha osiągnęła dochodowość 0,30 zł/kg.
Ostatnią grupę tworzą cztery odmiany, których uprawa była
deficytowa w okresie aż 4 lat, a średni wynik finansowy jest
także ujemny. Należą do nich: ‘Boskoop’, ‘Rubin’, ‘Cortland’
i ‘Elstar’. Podstawową przyczyną złych wyników finansowych
jest przede wszystkim ich niska plenność. Natomiast ‘Rubin’
i ‘Boskoop’ zajęły czwartą i piątą pozycję na liście odmian najdroższych, zaś ‘Cortland’ miał tę samą średnią cenę co ‘Idan
red’. Jak widać, cena to nie wszystko.
9
RYNEK
Być i zostać na rynku
Jolanta Szaciłło
– Konkurencyjność jest badana i oceniana na poziomie makro (konkurencyjność krajów i ich ugrupowań),
mezo (poszczególnych branż i ich produktów) i mikro (poszczególnych podmiotów rynku) – wyjaśniała dr Bożena Nosecka (IERiGŻ), zastrzegając
równocześnie, że analiza na tym ostatnim poziomie, ze względu na specyfikę
gospodarstw rolnych, ma małe zastosowanie.
Nie wdając się w rozważania teoretyczne, trzeba stwierdzić, że systematycznie zwiększa się udział eksportu
w produkcji towarowej polskiego sektora ogrodniczego. Rośnie też udział
polskich produktów ogrodniczych
w unijnym eksporcie zewnętrznym
i w obrotach wewnętrznych (choć nadal jest niski). Ogólne saldo handlu
owocami świeżymi jest nadal ujemne
(gdyż importujemy sporo owoców południowych), także i warzywami świeżymi, jednak w handlu przetworami
(szczególnie półproduktami) jesteśmy
już „na plusie”. Tak więc globalne saldo jest, choć nieznacznie, ale dodatnie. Cieszy również szybsza dynamika
wzrostu eksportu niż importu.
W Polsce mamy jeszcze relatywnie
tanią siłę roboczą, co poprawia naszą
konkurencyjność, Jednak żeby utrzymać się na rynkach, wobec niechybnego podwyższania tego składnika kosztów produkcji, trzeba myśleć o zwiększaniu efektywności, odpowiednim marketingu i działaniach promocyjnych.
NASZ SZTANDAROWY
PRODUKT
... czyli jabłko. Wyprodukowaliśmy
go w tym roku 2,5 mln t i zajmujemy
10
Organizatorzy konferencji i wykładowcy; od lewej: dr Bożena Nosecka, prof. Eberhard Makosz, prof. Andrzej
Kowalski, prof. Franciszek Adamicki, prof. Lilianna Jabłońska, dr Krzysztof Zmarlicki
trzecie miejsce w świecie oraz pierwsze
w Europie. Do niedawna przeważały
jabłka niskiej jakości; dopiero przez
ostatnie dwa sezony ich udział
w zbiorach zmalał do 45%. W kwestii
jakości jest jednak jeszcze wiele
do zrobienia, gdyż w większości krajów liczących się na rynkach (włącznie
z Chinami) do przetwórstwa trafia jedynie 25–30%. Nawet te owoce, które
kwalifikowane są jako deserowe (w Europie zajmujemy w ich produkcji trzecie miejsce po Włoszech i Turcji), też
nie zawsze trzymają odpowiednie
standardy. Do 2009 r. można tak było
powiedzieć o 60%, teraz – o około 40%, wobec jedynie 20% gorszej jakości jabłek deserowych w krajach
szczycących się produkcją na wysokim poziomie.
– Potencjał polskich sadów szacuję
na ponad 3 mln t – mówił prof. Eberhard Makosz. – Przy bardzo sprzyjających warunkach atmosferycznych
zbiory mogą wynieść nawet 3,5 mln t.
Za optymalną produkcję należy
uznać 2,6–2,7 mln t, w tym 1,4–1,5 mln
t jabłek deserowych z udziałem co naj-
mniej 70% wysokiej jakości. Wtedy nie
powinno być kłopotów z wyeksportowaniem 700–750 tys. t po opłacalnych
cenach.
Jest na to szansa. Powstaje coraz
więcej nowoczesnych gospodarstw,
nastawionych na produkcję określonej
ilości odmian akceptowanych przez
rynki wschodnie i zachodnie. To przede
wszystkim duże grupy producenckie,
posiadające urządzenia przygotowujące jabłka do sprzedaży i własny transport. Takich grup mamy na dziś 15 i tylko one same mogą wyekspediować 250–300 tys. t jabłek.
Nasze jabłka są nie tylko smaczne,
ale i tańsze. Te wysokiej jakości oferujemy importerom w cenie 1–1,2 zł/kg,
a wiosną 1,3–1,5/kg, czyli 0,28–0,35
euro/kg. Taka cena niemal nie pokrywa
kosztów produkcji ponoszonych przez
zachodnioeuropejskich sadowników
(przy plonie 50 t/ha – 0,28–0,32 euro/kg). Nasze koszty przy plonie 30–35
t/ha wynoszą 0,80–0,90 zł/kg, czyli 0,22
euro.
W polskich sklepach są także jabłka z importu, lecz nieporównywalnie
droższe. W maju cena jednej sztuki wynosiła 2,2–3,0 zł. W tym samym czasie
podczas akcji promocyjnej „Polskie
Jabłko Wysokiej Jakości” oferowano rodzime piękne owoce po 1–1,2 zł za sztukę, co spotkało się z wielkim zainteresowaniem klientów. – Poziom konkurencyjności polskich jabłek obniża zbyt duża liczba eksporterów. Jest ich kilkuset.
Jeśli jednak poprawimy jakość i będziemy produkować z wydajnością ponad 40 t/ha, czyli opłacalnie, możemy
stać się ważnym graczem na europejskim rynku jabłek – podsumował prof.
Makosz.
A MOŻE JAGODOWE?
O tym, jakie czynniki wpływają
na opłacalną produkcję owoców jagodowych w Polsce, mówił dr Dariusz
Paszko z Uniwersytetu Przyrodniczego
w Lublinie. Jest to optymalizowanie
kosztów produkcji, zróżnicowanie oferty lub podwyższenie jakości. Ten sektor
produkcji charakteryzuje się istnieniem
małych obszarowo gospodarstw,
a więc wspomóc działania może również koncentracja produkcji i podaży,
np. poprzez jednoczenie się producentów w grupach lub opracowywanie
wspólnych akcji marketingowych. Jeśli
jednak producenci nie chcą działać
wspólnie, możliwości zachowania konkurencyjności muszą szukać w obniżeniu kosztów produkcji, zwiększeniu
plonów oraz w zróżnicowaniu oferty,
dzięki czemu będą mogli dotrzeć
do odmiennych grup klientów. Dotyczy
to przede wszystkim rynku owoców
świeżych.
Koszty produkcji rosną na skutek
zmian cen środków produkcji czy
wprowadzania nowych technologii. Jak
zawsze w „przedsiębiorstwie pod
chmurką” wynik finansowy zależy
od pogody, co z kolei rzutuje na ceny.
Jednak – jak wykazano w kalkulacji
– zwiększenie plonów o 30% może doprowadzić do znacznego wzrostu opłacalności produkcji. Część uzyskanych
środków finansowych należałoby wtedy przeznaczyć na dalsze inwestycje,
a przez to – budować źródła przewagi
konkurencyjnej.
SIŁA NASZYCH WARZYW
W Europie jedynie Włochy i Hiszpania wyprzedzają nas w produkcji
warzyw. Produkujemy ich około 5,5
mln t (łącznie z uprawą pod osłonami) Wśród państw Unii Europejskiej przodujemy w produkcji bura-
ków ćwikłowych (47%), kapusty głowiastej (23%) i marchwi (15%), jesteśmy wiceliderem w produkcji cebuli
i ogórków oraz mrożonek warzywnych, a poza konkurencją – w produkcji warzyw kiszonych, soku i suszu marchwiowego – informował dr
Piotr Brzozowski (IO Skierniewice).
Ostatnie dwudziestolecie przyniosło
zmniej sze nie po wierzch ni upra wy
i produkcji warzyw gruntowych. Największe spadki dotyczą kapusty głowiastej (produkcji prawie o 30%, powierzchni uprawy o ponad 40%) i buraków ćwikłowych (niemal 35% produk cji i po nad 40% po wierzch ni
uprawy).
Gdzie kupuje się owoce i warzywa? – ten temat przybliżył dr Krzysztof
Zmarlicki (IO Skierniewice). W handlu
de ta licz nym jesz cze w la tach 80.
ubiegłego stulecia 10–12% wszystkich placówek stanowiły sklepy owoco wo -wa rzyw ne. Dziś to za le d wie
około 2,5%. Spadło też znaczenie
(również w Europie) rynków hurtowych. W dobie ekspansji sieci one
same zawierają transakcje i organizują sobie dostawy.
Zmieniły się także preferencje polskich konsumentów. Nastąpił bardzo
duży spadek zapotrzebowania na kapustę (w tym kwaszoną) oraz na warzywa korzeniowe, głównie buraki i marchew. Wzrasta natomiast spożycie warzyw w postaci sałatek. Obniża się
konsumpcja jabłek.
Wyraźnie zmniejszyła się opłacalność produkcji. Dziś udział ceny, jaką
uzyskuje producent w cenie płaconej
przez konsumenta, wynosi tylko 40%.
Niestety, będzie jeszcze gorzej – takie
są światowe tendencje: ceny dla konsumenta będą rosły, a dla producenta
– malały. To efekt zwiększenia udziału
sprzedaży przez ponadnarodowe podmioty, czyli postępującej globalizacji
podaży i popytu.
PO PIERWSZE – JAKOŚĆ
– Konsument chce mieć pewność,
że kupuje produkt nie tylko smaczny
i apetycznie wyglądający, ale także
bezpieczny i zdrowy. Obowiązują nas
normy jakości handlowej – informował
mgr Łukasz Zaremba (IERiGŻ). Kupcy,
przede wszystkim supermarkety, coraz
częściej wymagają dostosowywania
produktów i produkcji do odpowiednich standardów. Najpowszechniejszy
– GlobalGAP, zawiera ponad 200 wymagań i wymusza prowadzenie drobiazgowej dokumentacji dla poszczegól-
nych faz produkcji. Na świecie takim
certyfikatem legitymuje się 112 tys. gospodarstw, w tym 1300 producentów
z Polski. Stosowane są również standardy jakościowe ISO serii 9000 oraz
system zarządzania bezpieczeństwem
żywności wg norm ISO 2200. Odbiorcy
zagraniczni wymagają stosowanie także innych systemów, jak International
Food Standard (IFS) czy British Retail
Consortium (BRS).
PO DRUGIE – PROMOCJA
Mimo coraz większych wymagań
w stosunku do owoców i warzyw ich
konsumpcja spada. – W Polsce zjada
się ich około 100 kg/rok, czyli o 30%
mniej od zalecanego minimalnego
spożycia – informowała mgr Irena Strojewska (IERiGŻ).
Należy podjąć działania promocyjne, aby zahamować ten spadek.
Wśród 16 programów unijnych dla polskich produktów 4 dotyczyły owoców
i warzyw („Mrożonki pełne natury”,
„Marchewka” i dwie edycje „5 x dziennie warzywa i owoce”). Wsparcie
do tych akcji, przekazane przez Agencję Rynku Rolnego, zamknęło się kwotą 11,2 mln zł, w tym 7 mln zł pochodziło z budżetu unijnego.
Trzeci już rok realizujemy program
„Owoce w szkole”. To nie tylko promo cja zdro wia, ale ta kże spo sób
na wychowanie sobie przyszłego konsumenta. W I semestrze tego roku
szkolnego do akcji przystąpiło 9237
szkół, w których porcje „zdrowia” dostaje 858 992 uczniów. Grupa docelowa to 13 968 szkół z 1 234 689
uczniami.
Unia Europejska wymaga, aby
część kosztów akcji promocyjnej, którą
ma wspomagać, ponieśli jej organizatorzy. Nie zawsze naszych pomysłodawców na to stać. W zgromadzeniu
„wkładu własnego” pomaga Fundusz
Promocji Owoców i Warzyw. Dzięki niemu w najbliższym czasie na Ukrainie
i w Rosji rozpocznie się akcja „Jabłko
każdego dnia”, a w Polsce – druga
edycja programu „Polskie Jabłka Wysokiej Jakości”.
Co roku Wspólnota wykłada 53 mln
euro na działania wspomagające promocję. Może to się wydawać dużo.
Jednak żeby być naprawdę konkurencyjnym wobec nowych potęg ogrodniczych, UE powinna wysupłać przynajmniej tyle, ile na ten cel przeznaczają
Stany Zjednoczone, czyli około 200
mln dolarów.
n
11
RYNEK
Pomidory w Europie
Marta Szyperek
aby etykiety na opakowaniach zawierały dokładniejsze informacje, m.in. o pochodzeniu produktu.
W HISZPANII I W TURCJI
PRODUKCJA, IMPORT, EKSPORT
The Greenery B.V. to holenderska spółka powstała w roku 1996. Zajmuje się eksportem i importem świeżych owoców,
warzyw i pieczarek. – Z Holandii są one wysyłane nie tylko
do krajów Europy, ale także do Afryki, Japonii, Indii, USA, Meksyku, Nowej Zelandii. Roczny obrót firmy wynosi 1,6 mld euro.
W Holandii współpracuje ona z ponad tysiącem ogrodników,
zrzesza przeszło 100 spółek. Niektóre z nich, np. Naturelle, zajmują się produkcją organiczną, a Hessing – produktów gotowych do spożycia. Są one bezpieczne, certyfikowane przez
niezależne laboratoria – poinformował Andrzej Ośko, menedżer generalny Greenery Polska. Głównymi odbiorcami świeżych warzyw są markety, m.in. Aldi, Kaufland, Edeka, Carrefour,
Sainsbury’s.
Produkcja pomidorów w Unii Europejskiej wynosi 16,5 mln t.
Do przemysłu przeznacza się 9,8 mln t, a na rynek warzyw
świeżych – 6,7 mln t. Głównymi producentami (średnie
z lat 2008–2010) są: Hiszpania – 2,1 mln ton (31%) i Holandia
– 782 tys. t (12%). We Włoszech produkowanych jest
777 tys. t pomidorów (12%), w Grecji – 628 tys. t (9%), we Francji 582 tys. t (9%), w Polsce – 500 tys. t (7%), a w Niemczech
– 68 tys. t (1%). Do Wspólnoty pomidory sprowadzane są głównie z Maroka – w 2009 r. około 330 tys. t; wielkość całego importu to 500 tys. t.
Hiszpania jest największym europejskim producentem i eksporterem pomidorów. Głównymi odbiorcami są: Niemcy i Wielka Brytania, następnie Francja i Polska (przede wszystkim zimą). Holandia eksportuje pomidory do Niemiec, a także
do Wielkiej Brytanii, Włoch i Szwecji. Do Polski sprowadzanych
jest 104 tys. t. pomidorów, a eksportowanych – 81 tys. t (średnia z lat 2008–2010). Od kilku lat zwiększa się sprzedaż naszych pomidorów do Rosji (w 2010 r. – 23 tys. t). Dużym ich odbiorcą jest także Wielka Brytania, Ukraina, trochę mniejszym
– Niemcy oraz Czechy. Unia Europejska eksportuje około 180
tys. t pomidorów, głównie do Rosji. Coraz większe znaczenie
na tym rynku ma Turcja, w 2010 r. wyeksportowała 330 tys. t.
Rosja importuje pomidory także z Kazachstanu, Uzbekistaniu
(około 100 tys. t) oraz z Chin (około 60 tys. t) i Ukrainy.
Wzrasta świadomość konsumentów. Oczekują produktu
bezpiecznego, wysokiej jakości, lokalnego, wyprodukowanego
„na miejscu”, także w trosce o środowisko naturalne. Producenci, chcąc sprostać tym wymaganiom, muszą m.in. ograniczać zużycie energii elektrycznej (na rzecz energii słonecznej)
i aktywnych substancji chemicznych, prowadząc uprawę zbliżoną do organicznej. Niektórzy starają się o uzyskanie logo Nature Counts. Ponadto wzrasta zainteresowanie produktami
smacznymi, łatwymi do spożycia. Konsumenci oczekują także,
12
W Hiszpanii w 2010 r. wyprodukowano 3,6 mln t pomidorów, 2 mln t skierowano do przetwórstwa, a 1,6 mln t na rynek
warzyw świeżych, z czego 60% wyeksportowano do innych
krajów w Europie. Pomidory są uprawiane na 35 tys. ha, na północy kraju, w centrum (uprawa jest prowadzona latem) oraz
na południu (zimą i wiosną). Głównymi regionami produkcji
(ponad 50%) na południu jest Murcja-Alicante, Almeria, Granada i Wyspy Kanaryjskie. Odmiany wczesne są produkowane
w tunelach pokrytych folią lub siatką, Produkcja zimą nie jest
kosztowna. W Almerii, jednej z prowincji Andaluzji, w styczniu
średnie nasłonecznienie wynosi 3 tys. godzin, a temperatura
9–19°C. W roku jest ponad 100 dni bezchmurnych i tylko 20 dni
deszczowych, średnia temperatura to 25°C, a wilgotność powietrza 66% – powiedział Antonio Magana, menedżer handlowy Monsanto w Hiszpanii. Koszt produkcji pomidorów w uprawie przedłużonej wynosi 6 euro/m2. Największy udział (42%)
mają koszty pracy (2,4 euro/m2), następnie nasion i rozsady
(8%), nawozów (7%) oraz amortyzacji (23%). Ze szkodników
bardzo duże straty powodują: mączlik, wciornastek i skośnik
pomidorowy (Tuta absoluta). Dużym zagrożeniem jest szara
pleśń i zaraza ziemniaka, bakterie (Xanthomonas spp., Pseudomonas syringae pv. tomato) i wirusy (TYLCV, TSWV, ToCV,
PepMV).
Hiszpańskie pomidory są eksportowane przeważnie od października do czerwca. Na Wyspach Kanaryjskich, ze względu
na długotrwałą wysoką temperaturę, eksport rozpoczyna się
w listopadzie. Głównymi odbiorcami są: Niemcy (21,3%), Wielka Brytania (19%), Francja (15,8%), Holandia (15,1%) oraz Polska (5,2%). Coraz większy udział mają Węgry, Słowacja i Rosja.
Pomidory hiszpańskie sprzedawane są przede wszystkim
w sieciach handlowych. Od kilku lat zmniejsza się zamożność
konsumentów, którzy nie chcą specjalnych typów pomidora,
za które musieliby więcej płacić. Preferują owoce średniej wielkości i sprzedawane luzem. Z powodu małej opłacalności,
od kilku lat zmniejsza się powierzchnia uprawy pomidorów,
w tym roku o 5–7%. Przybywa natomiast gospodarstw ekologicznych oraz wyspecjalizowanych w produkcji 2–3 typów pomidora, które będą sprzedawać pod jedną marką.
W Turcji produkuje się około 10 mln t pomidorów, tj. 7% produkcji światowej. – Połowa tuneli foliowych jest zlokalizowana w Antalii, która jest najważniejszym regionem uprawy (około 17% całej produkcji). Głównym odbiorcą tureckich pomidorów jest Rosja, następnie Bułgaria, Ukraina i Mołdawia – powiedział dr Osman Pişkinoğlu, właściciel firmy Osman Pişkinoğlu
LTD. Turcja ma dobre warunki do rozwoju produkcji. Jej atuty
to korzystne położenie geograficzne, klimat, duże możliwości
eksportu, a także młode pokolenie ogrodników. Dużym problemem w uzyskaniu jednolitej partii owoców wysokiej jakości jest
jednak niski poziom uprawy.
n
RYNEK
VegaPol po 9 latach
Mariusz Podymniak: Patrząc z perspektywy ostatnich
lat, czy warto było Pana zdaniem tworzyć grupę?
Robert Kociszewski: – Zdecydowanie tak. Zwłaszcza biorąc pod uwagę wielkość naszych gospodarstw (największe
ma powierzchnię produkcyjną 5 ha) i porównując, jakie są
możliwości sprzedaży indywidualnego ogrodnika, a jakie naszej organizacji. Dziś jest pewne, że przy obecnej strukturze
handlu warzywami i owocami, łatwiej i lepiej można sprzedać
duże ich partie, niż małe ilości danego asortymentu. Handel
owocami i warzywami w coraz większym stopniu przenosi się
do sieci supermarketów, które oczekują stałych dostaw produktu jednakowej jakości. Nie zawsze jest to w stanie zrealizować indywidualny producent, a zdecydowanie szybciej i lepiej zrobi to grupa. Taka sama zasada dotyczy eksportu, który jest drugim ważnym dla nas kierunkiem sprzedaży. W niektóre lata eksportowaliśmy do 70% naszej produkcji, w roku 2011 na eksport wysłaliśmy około połowy naszych zbiorów i tyle samo ulokowaliśmy na rynku krajowym.
Jak zmieniły się wymagania odbiorców w tym czasie?
– Wymagania oczywiście stale rosną. Nie chodzi już nawet
o jakość zewnętrzną, bo wiemy jak ją zapewnić, ale o bezpieczeństwo naszych produktów. Coraz większą wagę odbiorcy
przywiązują do kwestii związanych z bezpieczeństwem żywności, co wymaga potwierdzenia. Wszystkie nasze gospodarstwa mają wdrożony system Integrowanej Produkcji i GlobalGAP. Oprócz tego bardzo często wykonywane są badania
na pozostałości pestycydów. W produkcji pomidorów szklarniowych nie mamy z tym problemów, bowiem ochrona naszych upraw i tak jest w większości oparta o metodę biologiczną, która okazuje się najtańsza i najbardziej skuteczna,
jeśli chodzi o zwalczanie szkodników. Oprócz wymagań dotyczących standardów produkcyjnych, większość dużych odbiorców kontroluje stan naszych upraw, sprawdza w jakich
warunkach pomidory są pakowane i przygotowywane
do sprzedaży.
Działania waszej grupy to nie tylko wspólny handel, ale
też sprawy związane z planowaniem produkcji i jej realizacją. Jak to się odbywa?
– Jako grupa większość decyzji produkcyjnych podejmujemy wspólnie. Dotyczy to chociażby doboru odmian, które
muszą spełniać wymagania odbiorców. Od kilku lat podstawową odmianą w produkcji jest u nas Admiro F1, która dobrze sprawdza się w uprawie, a przede wszystkim w handlu.
14
Robert Kociszewski – prezes zarządu spółki VegaPol
Regulacja pierwszych gron wiosną pozwala uzyskać pomidory w kalibrażu BB, które dobrze się sprzedają wiosną. Później owoce drobnieją, a na takie z kolei jest popyt latem. Uzupełnienie stanowi odmiana pomidora malinowego Tomimaru
Muchoo F1, która przyjęła się na naszym rynku i jest ceniona przede wszystkim za smak. Nie jest co prawda łatwa
w produkcji (zwłaszcza w ciepłe lata), ale warto ją uprawiać
i mieć w swojej ofercie. Wspólnie też zamawiamy większość
środków do produkcji, jak chociażby podłoże (od kilku lat są
to maty wełny mineralnej z firmy Cultilene), rozsadę, nawozy
itp. Dzięki temu możemy wynegocjować korzystniejsze warunki zakupu niż indywidualnie.
Jak Pan ocenia miniony sezon, który, jak wiemy, nie
był łatwy?
– Sezon 2011 był bardzo trudny dla producentów warzyw
pod osłonami. Przyczyną tego była afera wynikająca z fali zakażeń wywołanych przez bakterię – pałeczkę okrężnicy
(Escherichia coli). Spowodowało to natychmiastowy spadek
spożycia warzyw, trudności z ich sprzedażą i drastyczne
zmniejszenie cen. Na ten fakt zareagowała też Rosja, która
2 czerwca 2011 r. wprowadziła embargo na import warzyw
z Europy. Uniemożliwiło to sprzedaż wyprodukowanych
tam sortowane nasze pomidory, pakowane i wysyłane do odbiorców. Obiekt, który już postawiliśmy, ma powierzchnię 3000 m2 i stanowi pierwszy etap realizacji całego projektu. Budowa kolejnych 2000 m2 ma się rozpocząć w 2012 roku. Na tę inwestycję złożyliśmy, jako uznana organizacja producencka, wniosek o dofinansowanie w postaci zwrotu 50%
kosztów kwalifikowanych z działania 123. „Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej”, które finansowane jest ze środków Programu Rozwoju Obszarów
Wiejskich na lata 2007–2013.
Hala i chłodnie w nowym obiekcie będą już w pełni wykorzystane w najbliższym
sezonie
Jak Pan ocenia z perspektywy czasu wasze dotychczasowe działania? Czy słuszny był kierunek, jaki obraliście,
czy może pewne rzeczy można było zrobić lepiej?
– Podstawowym naszym błędem, jaki popełniliśmy na samym początku naszej działalności, było szybkie dojście
do uznania (już we wrześniu 2004 r., czyli rok po powstaniu
grupy), co odcięło nam drogę do atrakcyjnych form dofinansowania inwestycji w GP. To na pewno spowodowało, że nie
rozwijaliśmy się tak dynamicznie, jak GP, które powstały później. Za najważniejsze nasze osiągnięcie uważam dobrą organizację rynków zbytu. Dzięki temu, że istniejemy już 9 lat
na rynku, mamy stałych i pewnych odbiorców i jako producenci nie musimy się martwić o zbyt naszych pomidorów.
Działając w Grupie, mamy czas, aby jako ogrodnicy poświęcić się produkcji, i tak moim zdaniem być powinno.
Rozmawiał Mariusz Podymniak
Pomidory grupy VegaPol przygotowane do sprzedaży w firmowych kartonach
przez nas pomidorów o bardzo wysokiej jakości, za które zazwyczaj uzyskiwaliśmy dobre ceny. W maju i czerwcu mieliśmy zawsze najwyższe obroty z klientami ze wschodu. Patrząc globalnie, to Polska i Holandia ucierpiały najbardziej
przez aferę z E. coli. Niskie ceny i spadek popytu na świeże
warzywa w tych krajach doprowadziły bowiem do konieczności zniszczenia najlepszej jakości zbiorów i spowodowały
ogromne straty. Natomiast w Hiszpanii zbiory pomidorów już
się w tym okresie kończyły i tamtejsi producenci nie ponieśli
takich strat jak w Polsce.
Czy w związku z tym udało się członkom waszej organizacji uzyskać rekompensaty z tytułu poniesionych
start?
– Na szczęście tak, i nie ukrywam, że dla wielu z nas było
to koło ratunkowe. Wszyscy nasi członkowie złożyli na czas
stosowne dokumenty do Agencji Rynku Rolnego i uzyskali
rekompensaty z tytułu zbioru „na zielono” w okresie od 26
maja do końca czerwca. Przynajmniej w pewnym stopniu pokryły one straty, jakie ponieśliśmy z powodu niemożliwości
sprzedaży naszych pomidorów i załamania się cen. Dzięki
tym pieniądzom możliwe była spłata należności, no i przede
wszystkim mogliśmy odnowić produkcję na kolejny sezon.
Patrząc na nowy obiekt, jaki powstał w tym roku, widać
jednak, że VegaPol cały czas się rozwija.
– Jako już uznana organizacja producencka podjęliśmy
inwestycję związaną z budową obiektu logistycznego w Całowaniu koło Karczewa. Rozpoczęła się ona jesienią 2010 r.,
a w sierpniu 2011 r. obiekt został oddany do użytkowania.
Znajduje się w nim część biurowo-socjalna, przestronna hala
i chłodnie. Nie zdążyliśmy jeszcze w pełni skorzystać z tego
obiektu w ubiegłym sezonie, ale już w nadchodzącym będą
15
TECHNIKA
Horti Fair 2011
Nie tylko oszczędność
energii
Henryk Czerwiński
PODWÓJNA SZYBA
Biorąc pod uwagę rosnące koszty energii oraz możliwość
stosowania powłok antyrefleksyjnych na szybach, użycie
do budowy szklarni elementów z podwójną szybą staje się
obiecującą alternatywą dla szkła pojedynczego. Podczas targów w Amsterdamie firma Boal Systemen zaprezentowała
jedno z ciekawszych energooszczędnych rozwiązań dotyczących konstrukcji szklarni – system pokrywania szklarni
podwójną szybą Lumenex® ISO22. Dzięki zastosowaniu
do budowy szklarni elementów złożonych z podwójnej szyby
znacznie ogranicza się starty ciepła, a pokrycie szkła powłoką antyrefleksyjną sprawia, że światło bez problemu przenika
do wnętrza obiektu. Badania prowadzone na uniwersytecie
w Wageningen potwierdziły, że do uzyskania wysokiej jakości plonu ogórków uprawianych w systemie jesiennym
w szklarniach budowanych z użyciem podwójnej szyby wystarczyło o 70% mniej energii cieplnej niż w uprawie w obiektach tradycyjnych. Doświadczenia w produkcji pomidorów
również zdają się potwierdzać taki rezultat. System podwójnych szyb jest również energetyczną alternatywą dla stosowania szyb z tworzyw sztucznych, które utrudniają przenikanie światła, łatwo ulegają zabrudzeniom czy przebarwieniom
oraz są łatwopalne. Lumenex® ISO22 odznacza się ponadto
wysoką wytrzymałością, dobrą izolacją oraz wodo- i gazoszczelnością. Właściwości te wynikają z łączenia szkła do panelu za pomocą gumowej izolacji. Gumą pokryte są także
taśmy i uszczelki zewnętrzne.
Lumenex® ISO22
OPTYMALIZACJA DOGRZEWANIA
Opracowany przez firmę Kubo Tuinbouwprojecten system
Ultra Klima® double air hose to podwójny rękaw rozprowadzający ciepło w szklarni. To innowacyjne rozwiązanie po-
16
Ultra Klima® double air hose
17
TECHNIKA
Air & Energy Kas™
Precision-Spray
zwala zaoszczędzić 25% energii. Z pojedynczych rękawów
nagrzane powietrze wydostaje się nierównomiernie, co ma
znaczenie zwłaszcza, gdy trzeba ogrzać dłuższe obiekty.
W takim przypadku ciepłe powietrze akumulowane jest
w końcu rękawa, skąd wydostaje się w większym stopniu niż
przy jego początku (bliżej miejsca dostarczania ciepła). Badania wykazały, że zastosowanie do produkcji rękawów podwójnej warstwy materiału umożliwia równomierny rozkład
temperatury w szklarni – zarówno w poziomie, jak i w pionie.
Rękaw wewnętrzny odpowiedzialny jest za dystrybucję powietrza na całej jego długości. Wydostające się z niego ciepło trafia między warstwę wewnętrzną i zewnętrzną rękawa,
pełniącą rolę bufora powietrznego. Dopiero po wyrównaniu
temperatury na całej długości rękawa wydostaje się przez
warstwę zewnętrzną, równomiernie ogrzewając rośliny. Ten
innowacyjny system nazwany został Double Air Distribution
Hose (DADH).
Ciekawe rozwiązanie zaprezentowała również firma Maurice Kassenbouw. Air & Energy Kas™ to system regulacji klimatu w obiektach z wentylacją, umożliwiający oszczędność
energii w szklarni przy jednoczesnym zachowaniu jak najniższej wilgotności powietrza wprowadzanego do obiektu. Powietrze zasysane z zewnątrz za pomocą wentylatora przechodzi przez wymiennik ciepła i wprowadzane jest do rękawa. Do wymiennika ciepła wtłaczane jest w tym samym momencie nagrzane i wilgotne powietrze ze szklarni. Energia
wymieniana jest tu na zasadzie krzyżowej, czyli świeże powietrze z zewnątrz ogrzewane jest energią odzyskiwaną z powietrza wytłaczanego na zewnątrz obiektu. Poprzez oddzielenie dopływu świeżego – suchego powietrza od systemu jego
recyrkulacji, możliwa jest oszczędność energii, wynikająca
z braku konieczności ogrzania obiektu podczas wietrzenia.
Przy włączonej wentylacji nie ma zatem strat energii. System
działa z większością komputerów klimatycznych.
18
Safety Car
INNE URZĄDZENIA
Firma HortiMax promowała urządzenie HortiMax Irrigation
Checker służące do dokładnego i efektywnego monitorowania nawadniania. Specjalny kroplownik umożliwia pomiary
zarówno w odniesieniu do pojedynczego cyklu nawodnieniowego, jak i całego okresu podlewania. Pozwala na bardziej
wydajne i dokładne zarządzanie nawadnianiem, a ponadto
na zaoszczędzenie czasu.
Precision-Spray to z kolei nowatorski produkt firmy Van
der Ende Groep służący do pozbiorczej ochrony kwiatów róż
przed chorobami, np. szarą pleśnią. Urządzenie dobudowywane jest do istniejących linii transportujących i pakujących
pojedyncze kwiaty. Jego innowacyjność polega na tym, że
bardzo precyzyjnie i wydajnie dozuje dawkę środka ochrony
roślin osobno na każdy kwiat. Zainstalowane urządzenie samo wykrywa kwiat, który opryskiwany jest preparatem wymieszanym z powietrzem z trzech różnych stron. Miejsca
oprysku na roślinie nie zachodzą na siebie, a ilość potrzebnej do zabiegu substancji łatwo jest skonfigurować, dlatego
rozwiązanie to umożliwia minimalne wykorzystywanie cieczy
roboczej. Zaawansowany kompleksowy system monitoringu
zabiegów pozwala również na wykrycie zatkanych dysz oraz
chroni kwiaty przed dwukrotnym opryskiem.
Firma Brinkman na swoim stoisku promowała różne produkty, m.in. powłoki antyrefleksyjne czy urządzenia i preparaty dezynfekujące. Nowością było urządzenie Skumix – maszyna do dezynfekcji z wykorzystaniem piany z preparatu
Menno Florades czy nowatorska metoda dezynfekcji systemów wodnych jednostką do produkcji wody ECA.
Na stoisku firmy Van der Waay Machinebouw prezentowano z kolei Safety Car – wielofunkcyjne urządzenie o napędzie
elektrycznym przeznaczone do pracy na dachu szklarni. Może ono służyć do wykonywania prac naprawczych, a po rozbudowaniu o dodatkowe funkcje również do mycia zewnętrznej strony dachu lub pokrywania go różnymi preparatami,
np. powłokami cieniującymi. Urządzenie obsługiwane jest
przez jedną osobę znajdującą się na platformie. Jak zapewniają producenci, jego zakup i eksploatacja nie wymagają
wysokich nakładów finansowych – w wersji podstawowej
kosztuje ponad 6 tys. euro, w rozszerzonej blisko 17 tysięcy.
n
WARZYWNICTWO
Nowe odmiany papryki
Agnieszka Majewska
CLAUSE
Murano F1 – odmiana wczesna, polecana do uprawy w tunelach foliowych. Owoce intensywnie czerwone
(około 250 g), najwyższej jakości, co
gwarantuje dobry plon handlowy. Pre-
zentują się efektownie w kartonowych
opakowaniach.
EJA (SEMO)
Saskia F1 – odmiana wczesna, przeznaczona do uprawy w tunelach nie-
ogrzewanych i w polu. Owoce typu blok
(120–140 g), o grubej ściance (około
6 mm) i ładnej, czerwonej barwie, bardzo smaczne. Rośliny średnio wysokie.
Slavy F1 – odmiana wczesna, polecana do uprawy w polu i w tunelach
fo lio wych nie ogrze wa nych. Owo ce
OLVERA F1
Toma Seeds
32-061 Rybna 681 tel. 605 41 88 66
l
niezawodna
jakość
l
wysoka
wydajność
l
wspaniałe
wiązanie
owoców
pi ra mi dal ne, o ma sie 100–110 g
i ścian ce gru bo ści oko ło 5 mm.
W okresie dojrzałości zbiorczej z jasnozielonych przebarwiają się na kolor czerwony.
Superamy F1 – odmiana wczesna,
plenna, o dużych (110–130 g), piramidalnych owocach. Ścianka owoców
gruba, około 6 mm. Rośliny wysokie.
Pod koniec wegetacji dojrzewające
owoce zmieniają barwę z jabłkowożółtej na jasnoczerwoną.
MONSANTO
Orange Glory F1 – owoce intensywnie pomarańczowe, przeważnie czterokomorowe, gładkie, o masie 200–
220 g, bardzo kształtne, twarde, o doskonałym słodkim smaku. Rośliny
o średniej sile wzrostu. Odmiana tolerancyjna na niesprzyjające warunki. Ze
względu na wyrównany kształt oraz
piękną barwę spełnia oczekiwania najbardziej wymagających odbiorców (supermarkety, eksporterzy).
Pedrosas F1 – odmiana czerwonoowocowa, o kształtnych, 3–4-komorowych owocach typu blok, bardzo wysokiej jakości. Masa owoców 220 g,
gruba ścianka. Wydłużona szypułka
zapobiega zakleszczaniu się owoców
między pędami. Rośliny o silnym wzroście i otwartym pokroju. Mocny system
korzeniowy wpływa na dobre zawiązywanie owoców przez cały okres wegetacji, co przekłada się na wysoki plon.
Odmiana polecana do uprawy
pod osłonami na potrzeby supermarketów i eksportu.
Tallante F1 – odmiana żółtoowocowa, przeznaczona do uprawy pod osłonami. Owoce typu blok, 3–4-komorowe, kształtne, błyszczące, o średniej
masie 250 g. Rośliny dobrze i regularnie zawiązują owoce przez cały okres
wegetacji. Duży udział owoców wysokiej jakości.
NICKERSON-ZWAAN
(HAZERA GENETICS)
Ruberto F1 – odmiana średniowczesna, polecana do uprawy w niskich
i wysokich tunelach foliowych. Owoce
typu blok (200–250 g), intensywnie
ciemnoczerwone, o grubej ściance,
czterokomorowe, z grubą szypułką,
odporne na mikrospękania.
Sollie F1 – bardzo wczesna odmiana żółtoowocowa. Owoce typu blok,
czterokomorowe, twarde, o masie 180–
210 g i grubej ściance. Rośliny o umiarkowanym wzroście i zwartym pokroju.
Przebarwiają się z koloru ciemnozielonego do żółtego z pięknym połyskiem.
Ze względu na wielkość i jakość owoców szczególnie polecana na eksport
i do sprzedaży w zestawach różnokolorowych.
RIJK ZWAAN
Nirwin F1 – odmiana przeznaczona do uprawy w tunelach foliowych.
Owoce czerwone, bardzo duże (270–
290 g), odporne na mikrospękania,
nawet w czasie niekorzystnej pogody. Rośliny o mocnych pędach średniej długości, z ograniczoną liczbą
pędów bocznych. Szypułki masywne, ła twe do ode rwa nia w cza sie
zbioru. Luźny pokrój roślin sprawia,
że owoce są kształtne i zachowują
wysoką jakość.
TOMA SEEDS
(FITO SEMILLAS)
Olite F1 – odmiana bardzo wczesna,
żołtoowocowa.
Owoce
średniej
wielkości (160–180 g), typu blok, o grubych ściankach i dużej trwałości podczas transportu. Rośliny o średnim wigorze, krótkich międzywęźlach, okazałych liściach i sztywnych pędach, tolerancyjne na spadki temperatury. Ze
względu na doskonały kształt i wyrównanie, także jesienią, spełniają oczekiwania odbiorców hurtowych.
Olivera F1 – odmiana bardzo wczesna. Owoce typu blok, 3–4-komorowe,
o masie 200–220 g, twarde i smaczne.
Skórka gruba, ciemnoczerwona, nawet
jesienią. Odmiana o wysokiej trwałości,
przydatna w produkcji wielkotowarowej.
Rośliny o silnym wigorze, sztywnych pędach i okazałych liściach, zawiązują
owoce niezależnie od pogody i obciążenia pędów. Średniej długości międzywęźla i długie szypułki ułatwiają zbiór.
WING SEED
Eskimo F1 – odmiana wczesna, bardzo plenna, polecana do uprawy w tunelach foliowych i w polu. Ma dużą tolerancję na niską temperaturę. Rośliny
o mocnym systemie korzeniowym.
Owoce (11–12 cm × 10 cm) o grubej
ściance, bardzo smaczne; do końca
zbiorów zachowują jednakową wielkość i wysoką jakość.
n
WARZYWNICTWO
Więcej gatunków
i nowych odmian
Mariusz Podymniak
HORTUS MEDIA
mianie kalafiora, pora, fasoli i ogórka gruntowego – powiedziała Renata Jankowska, dyrektor generalny Nickerson-Zwaan. Wszystkie nowe odmiany zostały już przetestowane
w polskich warunkach i włączono je do oferty na nowy sezon
2012. W mijającym roku wyłoniono 10 najlepiej sprzedających się odmian. W gronie tym znalazły się: pomidor szklarniowy malinowy VP1 F1, cebula: Rijnsburger-5, Centro F1 i Loreenzos F1, marchew: Volcano F1 i Bolero F1, rzodkiewka
Charito F1, kapusta biała: Gilson F1, Balbro F1 oraz marchew
Maestro F1. Na spotkaniu był również obecny Thom Schepers, który od 1 czerwca tego roku pełni funkcję Commercial
Business Unit Manager na Wschodnią i Centralną Europę
oraz Centralną Azję.
Z NOWYM PARTNEREM
O rozwoju firmy Nickerson-Zwaan w Polsce świadczy jej
dynamiczny rozwój i bogata oferta, która stale się powiększa.
Dotychczas za pośrednictwem tej firmy dystrybuowane były
nasiona jej macierzystej spółki w Holandii, firmy Vilmorin
z Francji oraz izraelskiego hodowcy, głównie warzyw uprawianych pod osłonami – Hazera Genetics. Oferta Nickerson-Zwaan Polska wzbogaciła się o odmiany nowego partnera
handlowego – włoskiej firmy ISI Sementi. – W sezonie 2011/2012 wprowadzamy na polski rynek 32 nowe odmiany, w tym 11 odmian pomidorów, 5 sałaty i tyle samo cebuli, 3 odmiany kapusty, po 2 brokuła i papryki oraz po 1 od-
O zmianach i rozwoju Nickerson-Zwaan informowała Renata Jankowska,
dyrektor generalny tej firmy
22
ZAPRAWIANE MUSZĄ BYĆ OZNACZONE
Weronika Kwinta przekazała informacje o nowych zasadach znakowania opakowań z nasionami zaprawianymi. Reguluje to Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady
(WE) nr 1107/2009 z 21 października 2009 r., dotyczące
wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin, które obowiązuje od czerwca 2011 roku. Zgodnie z nim etykieta i dokumenty towarzyszące nasionom zaprawianym powinny zawierać nazwę środka ochrony roślin użytego do zaprawiania
nasion, nazwę zawartej w nim substancji czynnej oraz standardowe zwroty o środkach ostrożności przewidziane w dy-
Uczestnicy spotkania w Warce
rektywie 1999/45/WE. W Polsce interpretacja tych przepisów
nie została jeszcze ściśle sprecyzowana, ale generalnie etykieta musi zawierać nazwę handlową środka ochrony, substancję czynną, tzw. zwroty „S” oraz środki ograniczenia ryzyka z zezwolenia danego środka ochrony. Projekt ESA
(European Seed Association
– Europejskie Stowarzyszenie
Nasienne) przewiduje wprowadzenie ujednoliconego wzoru
etykiety dla nasion zaprawianych. Niektóre informacje mają
być w niej zawarte w postaci piktogramów. Jak przypomniała
W. Kwinta, nasiona oferowane
przez Nickerson-Zwaan w Polsce
są z reguły zaprawiane tiuramem.
W tym sezonie dostępne będą nasiona cebuli (wybranych odmian
Centro F1 i Dormo F1) zaprawiane
również zaprawą insektycydową
(Gaucho + Topsin + Proseed).
Wykorzystanie takich nasion może być szczególnie korzystne
przy wysiewach cebul zimujących
w gruncie, bowiem dzięki temu rośliny są zabezpieczone przed
wciornastkami przez 6–7 pierwszych tygodniu wzrostu, w okresie, gdy presja tych szkodników
jest zazwyczaj wysoka. Okres oczekiwania na tego typu nasiona może wynosić nawet do 8 tygodni, trzeba więc ze sporym
wyprzedzeniem podjąć decyzję o ich zakupie.
NOWY ASORTYMENT
Małgorzata Zadura przedstawiła informacje o niektórych
nowościach odmianowych pochodzących z hodowli Nickerson-Zwaan i Hazera Genetics. Wśród nich znajduje się kilka
nowych odmian pomidorów gruntowych. Tyanna F1 to odmiana typu bush, o owocach dużych (140–160 g), wydłużonych, z genem twardości LSL, ale przeznaczona do zbioru
ręcznego. Mechanicznie można będzie zbierać natomiast
pomidory odmian, które równomiernie dojrzewają: Calista F1
(owoce wydłużone 100–120 g) oraz będącą jeszcze w testach odmianę Galilea F1 (o większych, również wydłużonych owocach 160–180 g). Oferta wzbogaciła się ponadto
o odmiany papryki przeznaczone przede wszystkim
do upraw tunelowych. Ruberto F1 to odmiana o wyrównanych owocach typu blok (10 x 11 cm), o grubej skórce, bez
tendencji do mikrospękań. Owoce w pełni dojrzałe są ciemnoczerwone. Sollie F1 to z kolei propozycja odmiany o żółtych owocach w pełnej dojrzałości. Mają one również kształt
typowego bloku (9 x 10 cm), co pozwala sprzedawać je
na rynku krajowym, jak i kierować na eksport. W ofercie Nickerson-Zwaan są też dostępne fasole szparagowe. Rocdor
to odmiana żółtostrąkowa o 60-dniowej wegetacji. Strąki
osiągają 15–17 cm długości i średnicę 8–10 cm. Jest to typowa odmiana wczesna do zbioru ręcznego (wielokrotnego), przeznaczona do uprawy przyspieszonej w tunelach,
jak również w gruncie. Podobnie jest w przypadku odmiany
zielonostrąkowej Exalto, której strąki są nieco dłuższe
(17–20 cm). Zaletą tej odmiany jest bardzo powolne przejrzewanie strąków, przez co długo utrzymują jakość handlową, nawet gdy są przetrzymane na roślinach. W testach jest
kilka interesujących odmian marchwi do przechowywania,
które, jeśli potwierdzą swoje cechy w sezonie 2012, będą
wprowadzone do sprzedaży.
Rozszerza się również asortyment odmian pomidorów
do uprawy pod osłonami. Po dotychczasowym sukcesie odmiany pomidora malinowego VP1 F1, wprowadzona została
do oferty VP2 F1. Cechuje się silniejszym wigorem roślin, choć nadal jest to odmiana do uprawy
w krótkich cyklach (na 5–6 gron).
Ma ona również odporność na nicienie (czego brakowało VP1 F1).
Owoce są duże (240–270 g), okrągłe lub lekko spłaszczone z delikatnym żebrowaniem. Kolejna nowość to również pomidor malinowy HTP11 F1, odmiana wczesna
charakteryzująca się dużymi, twardymi owocami (do 300 g), ale
o około 7 dni późniejsza od VP1.
Jest polecana do uprawy na 6–8
gron. Oryginalną odmianą jest pomidor koktajlowy Summer Sun F1,
o żółtych owocach. Pojedyncze
owoce osiągają masę 15–25 g
i przeznaczone są do zbioru luzem. Cechują się wyjątkowym
smakiem (są bardzo słodkie) i wysoką trwałością pozbiorczą. Odmiana ta jest przydatna do uprawy w szklarniach i tunelach foliowych.
Katarzyna Gładka podzieliła się swoimi spostrzeżeniami
odnośnie odmian hodowli ISI Sementi, które były testowane
w Polsce. Wśród nich są również nowe i dość oryginalne odmiany pomidorów do uprawy pod osłonami, określane jako
„pomidory inne niż wszystkie”. W tej kategorii znajdują sie
dwie odmiany w typie bawolego serca (cour di bue): Gotico F1
i Margot F1. Obydwie są polecane do uprawy w krótkich lub
wydłużonych cyklach. Owoce Margot F1 mają charakterystyczny sakiewkowaty kształt, ich masa wynosi 210–240 g. Są
intensywnie czerwone, silnie żebrowane i pomarszczone,
twarde, z zieloną piętką przy szypułce, która wybarwia się
w trakcie dojrzewania owoców. Carnaby F1 to z kolei odmiana o owocach śliwkowatych (100–110 g), bardzo smacznych.
Jest to średniowczesna odmiana o ciągłym wzroście i umiarkowanym wigorze, ale bardzo plenna. W ofercie są również
3 nowe odmiany pomidorów gruntowych o wydłużonych
twardych owocach: Contact F1, Crosby F1 i Smart F1. Wszystkie są bardzo dobrym surowcem dla przemysłu, i nadają się
do zbioru kombajnem. Mają również odporność na bakteryjną cętkowatość pomidora. Kolejna propozycja z ISI Sementi
to kalafiory. Odmiana Jeremy F1, o okresie wegetacji 75–80
dni, jest polecana na zbiór letni i jesienny. O 5 dni dłużej rośnie Forester F1, odmiana brokuła, który sprawdza się w różnych warunkach uprawowych. Tworzy wyrównane zbite róże, równomiernie dorastające. Planet i Espery F1 to z kolei odmiany białej cebuli, nadające się zarówno do uprawy na świeży rynek, jak i dla przemysłu. Virgillo to wczesna cebula, okryta złocistożółtą łuską, która może zapoczątkować kampanię
zbioru cebuli. Nadaje się też do przechowywania. Ponadto
ISI Sementi ma w swojej ofercie odmiany sałaty w typie Lollo
Rossai Lolo Bionda.
n
Więcej o tendencjach w uprawie warzyw kapustnych i cebulowych
oraz nowych odmianach tych gatunków w ofercie Nickerson-Zwaan
w numerach 1 i 2 OWK/2012 .
23
WARZYWNICTWO
20 lat Bejo w Polsce
P
oczątki polskiej spółki sięgają roku 1981. Wtedy to holenderscy
hodowcy poznali braci Pytkowskich – Karola i Marka, producentów warzyw polowych z okolic Ożarowa Mazowieckiego. Doskonała znajomość produkcji, języka angielskiego i otwartość
spowodowały, że Holendrzy zdecydowali się na współpracę. Na podwarszawskich polach rozpoczęto testowanie holenderskich odmian. Pierwszą
z nich była cebula Hyper F1, która bardzo dobrze plonowała na ciężkich glebach w gospodarstwie Karola Pytkowskiego w Ołtarzewie, a kolejną Hygro F1.
Wysiano je wtedy w starym systemie
(w trzech rzędach na zagonie szerokości 135 cm), dostosowanym do odmian typu Wolska. Właśnie wóczas
za namową hodowców Bejo zmieniono sposób siewu cebuli na czterorzędowy.
W 1982 roku można już było kupić
nasiona odmian Bejo Zaden w Polsce.
W Warszawie, przy Placu Mirowskim
rozpoczął wtedy działalność sklep
„Agrocentrum Holandia”, którą od roku 1985 kontynuowała firma Halex. Jej
właścicielem był Andrzej Buziewski,
a dyrektorem Waldemar Nowak. Aby
przekonać producentów do zakupu nasion holenderskich odmian, zaczęto organizować dni otwarte. Pierwsze (oficjalne) odbyły się na polu Marka Pytkowskiego w Konotopie w roku 1988.
Zaprezentowano 10 odmian cebuli
z siewu (8 mieszańcowych i 4 ustalone). Najlepszymi mieszańcami okazały
się Hygro F1 i Hyper F1, a odmianami
ustalonymi – Robusta i Balstora. Odmiany te uprawiane były później przez
długie lata w całej Polsce. Na pokaz
w Konotopie przybyło około 50 osób,
przede wszystkim z centralnej Polski.
DYNAMICZNY ROZWÓJ
Ekspansja spółki Bejo Zaden Poland datuje się od jej oficjalnego zarejestrowania, tj. od sierpnia 1991 roku.
24
Podczas świętowania jubileuszu (Michałowice, sierpień br.); od lewej: Karol Pytkowski, Marek Pytkowski,
Magdalena Pytkowska i Siem Beers
Pierwszą siedzibą firmy był budynek
w Duchnicach, do którego wprowadzono się z początkiem roku 1992. W tym
samym roku latem za własne zarobione pieniądze dobudowano magazyn
oraz adaptowano poddasze do celów
szkoleniowych i socjalnych. W pierwszych trzech latach działalności poletka demonstracyjne i dni otwarte organizowano przy siedzibie firmy w Duchnicach na dzierżawionych polach.
– Nasz zespół liczył wtedy zaledwie
kilka osób, więc wszyscy musieli robić
wszystko. Ale robiliśmy to z pasją, bo
uczyliśmy się zarówno my, jak i nasi
kontrahenci. Jednocześnie wdrażaliśmy nowe technologie, m.in. uprawę
marchwi na redlinach, oraz propagowaliśmy uprawę nowych gatunków (kapusta pekińska, fenkuł, kalafiory Romanesco, szalotka z bezpośredniego siewu, cykoria radicchio i inne) – wspomina Karol Pytkowski. W późniejszym
czasie, ze względu na płodozmian
i brak możliwości dzierżawy, przygotowywano dni otwarte w Ołtarzewie, już
w warunkach polowych.
Firma Bejo Zaden Poland z roku
na rok rosła w siłę. Przybywało klien-
tów i pracowników. Konieczne stało się
wybudowanie nowej siedziby i magazynów. Pod inwestycję zakupiono 5 ha
gruntu w Konotopie. – Ze względu
na możliwość wykorzystania ulg podatkowych inwestycję zaplanowaliśmy
na 3 lata obrachunkowe, jednak budowa trwała półtora roku. Powstały dwa
budynki: główny – składający się z biura połączonego z magazynem dystrybucji nasion, oraz gospodarczy – przeznaczony do przechowywania maszyn
i urządzeń, a także służący jako magazyn na większe partie nasion i dymkę.
Oficjalnego otwarcia nowej siedziby
spółki dokonaliśmy w sierpniu 2001 roku – mówi Marek Pytkowski.
Począwszy od roku 1992 pokazy są
organizowane na własnym polu w Konotopie, tradycyjnie w ostatnim tygodniu sierpnia. Przygotowanie poletek
demonstracyjnych to zadanie Marka
Pytkowskiego. Każdego roku firma stara się zaprezentować coś nowego, zarówno na polu, jak i na wystawie maszyn. – Nasze dni otwarte są doskonałą okazją do zaobserwowania przemian, jakie zachodzą w polskim rolnictwie. Do roku 1996 liczba uczestników
zwiększała się. Wtedy to w ciągu trzech
dni odwiedziło nas ponad 5 tys. gości.
Od trzech lat przyjeżdża mniej osób, są
to jednak producenci, którzy uprawiają
warzywa na coraz większym areale
– mówi Karol Pytkowski. – Rozmowy
i wymiana doświadczeń mają coraz
bardziej profesjonalny charakter, a my
staramy się ten kierunek utrzymać i pogłębiać – dodaje.
Podczas 20 lat działalności, firma
Bejo Zaden Poland zorganizowała ponadto kilkadziesiąt prezentacji swojej
oferty w różnych rejonach produkcji
warzyw w naszym kraju. Były to jednodniowe pokazy dla lokalnych rolników,
uwzględniające specyfikę danego rejonu. Najczęstszym miejscem takich
spotkań było gospodarstwo Adama
Pietrzyka w Charsznicy i rodziny Bednarczuków w Jegłowniku k. Elbląga.
TAKŻE HODOWLA
Bejo Zaden Poland nie tylko sprzedaje nasiona odmian hodowli holenderskiej. Prowadzi również własną hodowlę twórczą i produkcję materiału
siewnego kilku gatunków. Efektem
prac hodowlanych jest wiele odmian
ogórków (np. Atlantis F1, Akord F1), po-
midorów (m.in. Polbig F1) i w ostatnim
czasie trzy odmiany ziemniaków. Ponadto w polskiej spółce realizowana jest część programów hodowlanych
takich gatunków, jak: cebula, marchew,
pory oraz selery korzeniowe. Dymka
produkowana w Polsce przez firmę
– córkę Koagro ma już renomę na rynku, ze względu na wysoką jakość.
W planach Bejo Zaden Poland jest budowa stacji hodowli i produkcji nasion,
co pozwoli na podjęcie prac na szerszą
skalę i dostarczanie na rynek wysokiej
jakości materiału siewnego.
OTWARCIE NA ŚWIAT
Jak przystało na przynależność
do firmy o światowym zasięgu pracownicy Bejo Zaden Poland i niektórzy
współpracujący z nią producenci
uczestniczą w wyjazdach szkoleniowych do innych krajów, w których są
hodowane i uprawiane odmiany Bejo,
czy też produkowane są nasiona. Również w Polsce odbywają się warsztaty
dla hodowców i pracowników firmy
z innych państw.
Tradycyjnie co roku w ostatnim tygodniu września holenderskie firmy hodowlano-nasienne organizują dla swo-
ich klientów tydzień otwartych drzwi.
Również Bejo Zaden B.V. zaprasza
kontrahentów z całego świata do odwiedzenia firmy i zapoznania się z najnowszą ofertą odmian. Niejednokrotnie
organizowane przez Bejo Zaden Poland grupy: producentów, współpracujących z firmą naukowców i przedstawicieli innych instytucji miały okazję
skorzystać z takiego zaproszenia. Podczas wyjazdów poznawano technologię produkcji nasion, zwiedzano laboratoria, a także specjalistyczne gospodarstwa warzywnicze. Wiele z podpatrzonych tam rozwiązań polscy producenci zastosowali w swoich gospodarstwach.
WWW
Dziś Bejo Zaden Poland cieszy się
bardzo dobrą opinią wśród producentów, o czym świadczy zwiększająca się
z roku na rok sprzedaż nasion. Firma
podejmuje kolejne wyzwania, m.in. hodowlę nowych odmian, produkcję nasion. Te wyniki są zasługą całej załogi
(obecnie ponad dwudziestoosobowej)
oraz doskonałych relacji z kontrahentami i holenderskimi partnerami, które są
oparte na wzajemnym zaufaniu.
25
WARZYWNICTWO
Na problemy – nauka
Jak nauka może pomóc ogrodnikom
w rozwiązywaniu najistotniejszych problemów? – zapytałam prof. Lecha Michalczuka, zastępcę dyrektora ds.
naukowych Instytutu.
– Wciąż najwięcej kłopotów przysparza ochrona roślin. Ogrodnik jak lekarz –
najpierw powinien zapobiegać, a dopiero potem leczyć. Doskonalimy sposoby
wykrywania agrofagów oparte o metody
molekularne, które z wielką precyzją
identyfikują zagrożenie. Proponujemy
racjonalne metody ochrony. Postępowanie „na ślepo” to strata pieniędzy, trucie
środowiska i działanie na szkodę samych roślin. Gdy jednak choroba już wystąpi lub pojawi się szkodnik, należy stosować odpowiednie „lekarstwa”. Dziś
jedne preparaty są wykreślane z listy dopuszczonych, a na ich miejsce wchodzą
inne. Najwięcej trudności mają producenci upraw małoobszarowych; firmom
nie opłaca się przeprowadzać kosztownych rejestracji, kiedy spodziewane zyski będą niewielkie. Dla niektórych roślin
w ogóle nie ma zarejestrowanych środków ochrony, dla innych jest ich znikoma liczba, więc nie można prowadzić rotacji. W Instytucie opracowuje się technologie biologiczne i inne (np. mechaniczne), które w jakiś sposób zabezpieczą te uprawy przed patogenami.
– Drugim poważnym problemem jest
degradacja gleby. Jest ona przez wielu
rolników traktowana jako mechaniczne
wsparcie dla rośliny, a przecież to żywy
organizm. Dziś zakazany bromek metylu
niszczył w niej wszystko, co żywe. Monokulturowa uprawa też wyjaławia glebę.
Dlatego należy przeciwdziałać jej degradacji, stosując właściwą agrotechnikę,
i w miarę potrzeby, wprowadzać symbio-
26
tyczne organizmy wspomagające wzrost
roślin uprawnych. Temu właśnie zawdzięczamy nasze przodownictwo w produkcji
borówki amerykańskiej, która przecież
żyła w innych biologicznych warunkach.
– Wciąż nie zdajemy sobie sprawy,
jak bardzo niski w naszym kraju jest bilans wodny (po Grecji najgorszy w Europie). Dla utrzymania wielkości i jakości
produkcji, w razie potrzeby, konieczne jest
nawadnianie. Należy jednak stosować
technologie oszczędzające wodę, posługiwać się modelami matematycznymi
tworzonymi w oparciu o dane satelitarne
i stacji naziemnych, które podpowiedzą
nam, jak i kiedy nawadniać plantacje, oraz
wprowadzać do uprawy rośliny odporne
na suszę. Opracowujemy również technologie przechowalnictwa, uprawy i zbioru
roślin. Każdego roku w naszej ofercie
wdrożeniowej ogrodnik, który chce pracować skutecznie i nowocześnie, znajdzie
dla siebie coś interesującego.
O najpoważniejsze problemy producentów warzyw zapytalam prof. Józefa
Robaka.
– Uważam, że mamy już odpowiednią
ilość fungicydów. Gorzej jest z innymi
pestycydami. Kompletnie brakuje zapraw, dzięki którym można byłoby
zmniejszyć liczbę oprysków o 50%. Miejmy nadzieję, że strefowy sposób uznawania środków ochrony roślin w Unii Europejskiej w końcu zadziała i oferta będzie bogatsza.
– Producenci muszą przede wszystkim nauczyć się diagnozować zagrożenie. To pozwoli na uniknięcie części błędów, jakie popełniają. Instytut porównałbym do poradni specjalistycznej. „Lekarzami pierwszego kontaktu” powinny być
ODR-y i pracownicy inspekcji ochrony
roślin, którzy ostatnio bardziej przypominają policjantów. Wiedzę szerzą również
pracownicy firm produkujących środki
ochrony roślin, lecz wiadomo – propagują przede wszystkim własne produkty.
– Z tą wiedzą wśród naszych producentów nie jest najlepiej. Zaledwie 4–5%
ma ukończone studia (20–30% sadowników). Dlatego potem zdarza się, że producent występuje do sądu przeciwko firmie nasiennej, jakoby ta sprzedała mu
nasiona zarażone kiłą...
– Wciąż słyszę narzekania na zbyt małą ilość herbicydów, zwłaszcza doglebowych. Zapominamy jednak, że te preparaty niszczą wiele pożytecznych organizmów. Tak więc firma, która chce wprowadzić swój produkt, musi przeprowadzić
badania ekotoksykologiczne; co się stanie z mrówką czy dżdżownicą po jego zastosowaniu. Ogrodnicy mogą jednak skutecznie walczyć z chwastami, stosując np.
płodozmian czy metody mechaniczne.
– W Instytucie zajmujemy się także
metodami nawożenia, technologią upraw,
ogrodnictwem pod osłonami i najnowszą
metodą – uprawami bezglebowymi.
Wśród 8 ofert wdrożeniowych, jakie
przygotował Oddział Warzywnictwa, znalazł się nowy program ochrony, preparat
do proekologiczej ochrony grochu i kapusty głowiastej białej (Dipel WG), badania
nad insektycydem Proteus 110 OD
w ochronie warzyw przed szkodnikami,
sposoby doskonalenia integrowanego
systemu ochrony roślin warzywnych
przed chorobami, wykorzystanie włókniny ściółkującej do zapobiegania zachwaszczeniu upraw warzywnych oraz
SKW 1310 F1 – nowy mieszaniec kalafiora.
Jolanta Wilhelmi
Więcej produktów, większy eksport
KIERUNKI EKSPORTU
W strukturze sprzedaży nawozów firmy INTERMAG wzrasta udział eksportu – z 20% w 2007 r. do 35% w roku bieżącym. – Zamierzeniem zarządu jest osiągnięcie wyniku 50%
– poinformował Hubert Kardasz, prezes Spółki. Nawozy z tego przedsiębiorstwa trafiają już do kilkunastu krajów, głównie
w Europie Wschodniej i Środkowej, najwięcej do Rosji. Kolejne kraje to Ukraina i Litwa, następnie Rumunia, Bułgaria, Słowacja i Austria. Duże nadzieje są wiązane z planowanym wejściem na rynek węgierski.
ROK 2011 – LICZNE NOWOŚCI
W ofercie firmy INTERMAG w bieżącym roku pojawiły się
płynne nawozy PLONVIT, wzbogacone o nową grupę składników (m.in. aminokwasy, witaminy, schelatowany tytan i mikroelementy) określanych jako formuła CHAAT. Nową pozycją są płynne, dolistne nawozy mikroelementowe z serii MIKROVIT, płynne nawozy wieloskładnikowe MAKROVIT, grupa
HYDROPON, składająca się z 4 rodzajów krystalicznych nawozów do fertygacji, oraz kondycjoner wody ProAqua pH
– przeznaczony do uzdatniania twardej wody, stosowanej
do zabiegów dokarmiania dolistnego czy ochrony roślin. Listę ubiegłorocznych nowości uzupełnia ACID PK 30: 5 – nawóz fosforowy z potasem i borem (kwaśny, o pH <1), a także
BORTYTAN – płynny nawóz borowy z dodatkiem tytanu.
TYTANOWE I KRZEMOWE DEBIUTY
Ostatnio coraz częściej w uprawach wykorzystuje się stymulatory, korzystnie wpływające na wzrost, rozwój i plonowanie roślin. Zawierają one m.in. wyciągi z glonów morskich, witaminy czy aminokwasy. Korzystny wpływ na procesy zachodzące w komórkach roślinnych, a także na odporność roślin
na czynniki stresowe i patogeny mogą wywierać także pierwiastki naturalnie występujące w glebie, jednak w roślinach
obecne w niewielkich ilościach. Jednym z nich jest tytan, którego działanie – jak wyjaśniał Piotr Lubaszka, dyrektor handlowy firmy INTERMAG – polega m.in. na: zwiększaniu aktywności jonów (stymulują powstawanie chlorofilu, co intensyfikuje
fotosyntezę); przyspieszeniu pobierania składników pokarmowych; podniesieniu wigoru ziaren pyłku; wzmocnieniu odporności na niektóre patogeny oraz na stresowe czynniki
abiotyczne. TYTANIT®, zawierający 0,8% tytanu, ma ulepszo-
Hubert Kardasz – prezes INTERMAG-u (z lewej) i Piotr Lubaszka – dyrektor handlowy
ną formułę. Jest wzbogacony w substancje zwiększające jego
efektywność i ma postać żelu, co ułatwia precyzyjne dawkowanie, a ponadto powoduje, że ten stymulator nie krystalizuje
w temperaturze do –7°C. W doświadczeniach wzrost plonu
w wyniku zastosowania preparatu TYTANIT® wyniósł 10–20%.
Na temat nawozu dolistnego SILVIT®, zawierającego 150 g
krzemu w 1 l, a także K2O, B, Zn i aminokwasy, mówił Wiesław Ciecierski, odpowiedzialny w INTERMAG-u za rozwój
biznesu i nowe produkty. Rośliny traktowane nawozem krzemowym, dzięki mechanicznemu wzmocnieniu ścian komórkowych, są bardziej odporne, m.in. na szkodniki i patogeny
grzybowe. Produkty krzemowe zwiększają także tolerancję
roślin na niską temperaturę, pozwalają zmniejszyć intensywność transpiracji w okresie suszy, a w warunkach niedostatku światła intensyfikują fotosyntezę. Ponadto ograniczają negatywny wpływ wysokiego zasolenia gleby na rośliny oraz redukują toksyczne działanie glinu na system korzeniowy.
W doświadczeniach z wykorzystaniem nawozu SILVIT® uzyskano bardzo dobre efekty w uprawie roślin krzemolubnych,
m.in. ogórków. W uprawie warzyw pierwszy zabieg tym produktem poleca się wykonać 15–20 dni po wschodach lub
4–7 dni po przyjęciu się rozsady. Warto także zastosować go
kilkakrotnie w okresach intensywnego wzrostu roślin.
W uprawach roślin sadowniczych pierwszy zabieg należy wykonać tydzień przed kwitnieniem. Bezpośrednio po kwitnieniu zaleca się 2 lub 3 zabiegi co 7–10 dni. Dodatkowo wskazane jest stosowanie nawozu SILVIT® w sytuacji spodziewanych warunków stresowych (susza, niska temperatura).
OSIĄGNIĘCIA, CERTYFIKATY
W dowód uznania osiągnięć spółki INTERMAG przyznano
jej liczne nagrody. Najważniejsze to: Złoty Medal MTP GARDENIA 2011, Certyfikat Wiarygodności Biznesowej za 2010,
Certyfikat Innowacyjności. Kolejnym dowodem dobrej pozycji spółki z Osieka k. Olkusza jest znalezienie się w rankingu
najbardziej dynamicznych małych i średnich firm publikowanym przez „Puls Biznesu” – Gazele Biznesu 2011.
27
SADOWNICTWO
‘Maribelle’ i ‘Zari’
nowe odmiany jabłoni
Piotr Gościło
DOR ADC A SADOWNICZY
‘MARIBELLE’
W
czasie sierpniowej wizyty polskich sadowników
w Belgii i Holandii, w ramach programu doradczego
Soska Konsulting, zaprezentowano dwie interesujące odmiany jabłoni. Nie są one klubowe, jednak planowany
sposób sprzedaży materiału szkółkarskiego i owoców ma zapewnić opłacalną produkcję.
Jesienna odmiana ‘Maribelle’ została wyhodowana przed kilku laty przez Bena de Sonaville z Holandii.
W 2005 r. posadzono pierwsze drzewa w sadach produkcyjnych. Obecnie na świecie rośnie ponad 100 tys. drzew tej odmiany. Jest obserwowana w różnych warunkach klimatycznych. Rośnie umiarkowanie. Formowanie i prowadzenie
drzew jest łatwe. Drzewa są wrażliwe na brak magnezu, mało wymagające w stosunku do potasu, przed zbiorami wskazane są opryskiwania fosforem i wapniem. Charakteryzują
się także małą wrażliwością na choroby, w tym na choroby
kory i drewna. Owoce są średnio podatne na gorzką plamistość podskórną.
Ta plenna odmiana kwitnie dość późno. Owocuje regularnie. Nazywana jest „Pink Lady Północy”, ponieważ jej owoce
– średniej wielkości – mają zieloną barwę zasadniczą skórki
i różowy rumieniec. Nie drobnieją, są bardzo smaczne, jędrne, soczyste i chrupiące. Charakteryzują się dużą zawartością cukrów, a jednocześnie korzystną proporcją cukrów
do kwasów. Zbierane są zwykle po odmianie ‘Elstar’. Ze
‘Maribelle’ w 2. roku po posadzeniu
28
Owoc ‘Maribelle’
względu na długą trwałość pozbiorczą dobrze się przechowują. Ceny jabłek są wysokie, głównie z powodu niepowtarzalnego smaku i atrakcyjnego wyglądu. Chętnie je jedzą zarówno osoby starsze, jak i młode.
W Holandii za rozmnażanie tej odmiany, sprzedaż materiału szkółkarskiego i promowanie odpowiedzialna jest firma
Yabema. Pomagać ona będzie sadownikom także w sprzedaży owoców zarówno w Holandii, jak i poza jej granicami.
W Holandii zwiedzaliśmy 2- i 5-letnie nasadzenia tej odmiany. Drzewka wymagają zapewnienia optymalnych warunków wzrostu. W roku sadzenia szczególnie ważne jest nawadnianie, w przeciwnym razie odmiana ogałaca się. Wskazany jest dwukrotny zbiór owoców. Opóźnienie zbioru powoduje utratę różowego rumieńca – zmienia się na czerwony.
Cięcie i prawidłowe prowadzenie drzew powinno zapewnić
dobre doświetlenie, a tym samym wybarwienie owoców.
‘ZARI’
Rząd drzew ‘Zari’
Owoce ‘Zari’
Owocującą odmianę ‘Zari’ oglądaliśmy w Instytucie Badawczym Sadownictwa w Sint Truiden w Belgii. To odmiana średnio wczesna, powstała ze skrzyżowania odmiany ‘Elstar’ z ‘Delbarestivale’. Jej owoce można długo przechowywać, nawet do 8 tygodni w chłodni zwykłej, a do końca stycznia w warunkach ULO: 1°C, 2,5% O2, 1% CO2. Mają długą
trwałość w obrocie. Drzewa po posadzeniu rosną dość silnie,
dobrze reagują na cięcie korzeni, kwitną średnio późno, plonują corocznie i obficie. Pąki zawiązują się zarówno na krótkopędach, jak i na końcach pędów jednorocznych. Zawiązywanie owoców jest równomierne, umiarkowane, chociaż
na słabszych glebach potrzebne może być przerzedzanie.
‘Zari’ jest mało wrażliwa na mróz oraz mało podatna na choroby i szkodniki (podatność na parcha jest podobna jak odmiany ‘Elstar’).
Owoce dojrzewają około 2 tygodnie przed odmianą ‘Gala’,
a po odmianie ‘Delcorf’. Poleca się dwukrotny ich zbiór. Są
średnie i duże. Dojrzałość zbiorczą osiągają, gdy zaczynają
się wybarwiać. Mają dużą jędrność i soczystość oraz korzystny stosunek cukrów do kwasów. Jest to jedna ze smaczniejszych odmian na rynku. Owoce zbierane są przy następujących parametrach: jędrność – 6–7 kG, ekstrakt – 14 Brix, kwasowość – 0,7, indeks skrobiowy – 6–7. Mogą być sprzedawana bezpośrednio po zbiorze.
Namnażanie tej odmiany i sprzedaż owoców będą prowadzone w sposób zorganizowany. Może ona być ciekawa dla
polskich sadowników z uwagi na coraz mniejsze ilości drzew
odmiany ‘Delcorf’.
n
29
SADOWNICTWO
Produkcja
winogron deserowych
Mariusz Podymniak
HORTUS MEDIA
WŁASNA ODMIANA
Danuta i Paweł Zakrzewscy z Krojczyna koło Włocławka uprawą deserowych odmian winorośli zajmują się już
ponad 20 lat. Przez dłuższy czas w tunelach i w polu uprawiali głównie odmianę ‘Skarb Panonii’. Tak było do momentu, gdy na ich plantacji na krzewie
tej odmiany znaleźli zmutowaną łozę,
na której wyrastały owoce większe,
bardziej dorodne i smaczniejsze. Wyselekcjonowana w ten sposób odmiana została w 2004 r. zgłoszona do badań rejestracyjnych w COBORU.
Grona odmiany ‘Danmarpa Polonia’ są bardzo
dorodne, a jagody duże
30
Obecnie jest już zarejestrowana w Krajowym Rejestrze, jak również wpisana do Księgi wyłącznego Prawa. ‘Danmarpa Polonia’ została także wpisana do wspólnotowego rejestru odmian
i jest obecnie chroniona w całej Europie. Z przyczyn zdrowotnych powierzchnia uprawy winorośli w gospodarstwie państwa Zakrzewskich została mocno ograniczona. Jeszcze kilka
lat temu uprawiano je w 40 tunelach foliowych, teraz zostało ich 25. Nadal
prowadzona jest też produkcja szkółkarska i produkowane są sadzonki
własnej odmiany.
PRODUKCJA
W TUNELACH
‘Danmarpa Polonia’ jest odmianą
o silnym wzroście, dlatego najlepiej ją
prowadzić w formie pojedynczego
sznura Guyota. W tunelu o szerokości 7 m sadzi się rośliny w trzech podwójnych pasach (w sumie 6 rzędów)
i prowadzi przy konstrukcji (na obsadzenie tunelu o powierzchni 210 m2 potrzeba 234 sadzonki). Najpierw formowany jest pień o wysokości 40–50 cm,
z którego w kolejnych latach wyprowadzana jest łoza. Z niej wyrastają latoro-
Rośliny prowadzi się w systemie pojedynczego sznura Goyota, gdzie łozę zaplata się na dolnym drucie
konstrukcyjnym
W tym roku, tam gdzie przemarzły latorośle, wyprowadzono pędy zastępcze...
Jagody w fazie pełnej dojrzałości są bardzo słodkie,
co może prowadzić do wytrącania się cukrów
i powstawania ciemnych plam
śle, które owocują w danym roku,
po czym są wycinane. Jak podkreśla
pani Danuta, która zajmuje się pielęgnowaniem roślin na plantacji, ze
względu na silny wzrost i duże możliwości regeneracyjne, ‘Danmarpa Polonia’ jest niezawodna w plonowaniu
i praktycznie co roku zbiera się z niej
owoce. Również w tym roku, pomimo
tego, że część roślin została uszkodzona przez wiosenne przymrozki (na początku maja temperatura spadła do
–9°C, przemarzły wtedy kwiatostany
i część młodych latorośli), udało się zebrać dość dobry plon. Tam gdzie przemarzły młode latorośle, wyprowadzono
pędy zastępcze. Uzyskane z nich owocostany nie były co prawda tak dorodne jak z pędów wyrastających bezpośrednio z łozy, ale i tak udało się zebrać
dość dobry plon. W sumie zebrano
w tym roku do 1200 kg winogron z tunelu (210 m2). W normalne lata plon winogron z tunelu dochodzi do 1800–
2000 kg. Przy prowadzeniu roślin
w systemie podwójnego Goyota udało
się zebrać nawet do 2200 kg owoców
z tunelu, ale był wówczas problem
z drewnieniem łóz. Przemarznięcia pędów spowodowały też opóźnienie ter-
minu dojrzewania winogron. Zwykle
pierwsze dojrzałe grona odmiany ‘Danmarpa Polonia’ zbiera się na przełomie
lipca i sierpnia, lecz w tym roku zbiory
zaczęły się dwa tygodnie później i trwały dłużej (do połowy września). W pełni
wyrośnięte grona są bardzo dorodne,
ich masa może dochodzić nawet
do 1,5 kg, a długość do 50 cm. Jagody
są żółtozielone, wydłużone (owalne)
i pokryte woskowym nalotem. W pełni
dojrzałe są bardzo słodkie, tak iż nawet
działanie słońca powoduje niekiedy
wytrącanie się cukrów na powierzchni
owoców, co uwidacznia się w postaci
ciemnych plam na jagodach. Grona odmiany ‘Danmarpa Polonia’ są nie
tylko dorodne, ale również dojrzewają
w całości, z czym, niestety, jest problem u odmiany ‘Skarb Panonii’, gdzie
zazwyczaj 1/3 grona nie dojrzewa
i musi być usunięta. Polska odmiana z Krojczyna, może być też z powodzeniem uprawiana w polu. Jest bowiem wytrzymała na mróz (do –30°C),
a w przypadku uszkodzeń mrozowych
łatwo regeneruje ze śpiących oczek.
Rośliny uprawiane w polu zaczynają
dojrzewać w drugiej połowie sierpnia,
a zbiór może być prowadzony przez
4–5 tygodni.
W uprawie w tunelach ważna jest
właściwa pielęgnacja roślin. Latorośle
skraca się za 10–12. liściem, ogranicza
się również wzrost pasierbów, czyli
bocznych pędów wyrastających z latorośli. Aby utrzymać rośliny w dobrej
zdrowotności, ważne jest zapewnienie
odpowiednich warunków fitosanitarnych w tunelach, dlatego regularnie
niszczone są chwasty, usuwane chore
czy uszkodzone liście z roślin,
a wszystkie resztki roślinne są wynoszone z tunelu. Konieczna jest też
...z których również zebrano dobry plon, choć
grona były mniej okazałe
ochrona przed chorobami grzybowymi. Najgroźniejsze to: mączniak rzekomy (Plasmopara viticola) i mączniak
prawdziwy winorośli (Uncinula necatar). Na mączniaka prawdziwego
szczególnie narażone są jagody
w końcowym okresie dorastania. Wówczas gdy gromadzi się na nich rosa, łatwo może dochodzić do infekcji,
zwłaszcza tuż przed wysładzaniem się
jagód.
NIE TYLKO AMATORSKO
Jak mówi Paweł Zakrzewski, ‘Danmarpa Polonia’ zdobyła sobie uznanie
wśród amatorów winorośli i nie tylko.
Kilka większych plantacji (po 15–20 tuneli) z tą odmianą powstało już w Polsce. Owoce z gospodarstwa państwa
Zakrzewskich są praktycznie produkowane na zamówienie i nie ma problemu z ich zbytem. Odmianą z Krojczyna mocno zainteresowani są producenci winorośli z Węgier, na tyle, że
chcą wykupić patent do tej odmiany
i wprowadzić ją do szerszej uprawy
w swoim kraju. P. Zakrzewski nie zaniechał działań związanych z hodowlą kolejnych odmian winorośli, tym razem
przez wysiew i obserwację siewek. Kolejne typy zgłoszone zostały już do badań w COBORU. Są to dwie odmiany
zielonoowocowe (pochodzące od
‘Danmarpa Polonia’): ‘Marta’ (tak ma
na imię wnuczka państwa Zakrzewskich) i ‘Król Adam’ (na część Adama
Małysza). Kolejna interesująca odmiana o owocach granatowych ma być
zgłoszona do badań rejestracyjnych
w kolejnym roku, pod nazwą ‘Królowa
Justyna’ (na cześć Justyny Kowalczyk).
n
31
SADOWNICTWO
Gryzonie i zwierzyna płowa
Piotr Gościło
DOR ADC A SADOWNICZY
T
egoroczna sucha jesień spowodowała wzrost liczby gryzoni.
Na dołownikach, a szczególnie
w sadach mogą wystąpić nornice, myszy, karczowniki, a nawet bobry. Gryzonie są niebezpieczne przede wszystkim w sadach młodych, w matecznikach, a także w przechowalniach owoców. Dlatego należy zwalczać je systematycznie, stosując różne metody. Dobór preparatów i technika ich nanoszenia zależą od gatunku i nasilenia
szkodnika. Do zwalczania gryzoni
w sadach zarejestrowane jest Ziarno
zatrute fosforkiem cynkowym 01 AB.
Gryzonie można także odławiać za pomocą pułapek rurkowych, stożkowych,
kleszczowych. Pułapki zakłada się
łącznie z przynętami (ziarna zbóż, warzywa, np. buraki, marchew). Truciznę
trzeba aplikować wielokrotnie – ręcznie, za pomocą dozowników plecakowych lub mechanicznych, ewentualnie
siewników. Umieszcza się ją w czynnych norkach, rurkach drenarskich i innych pojemnikach, pod snopkami ze
słomy, a także rozsypuje zatrute ziarno
na ziemi. Co pewien czas należy
sprawdzać, czy preparat został zjedzony. Jeśli tak, należy wyłożyć kolejną
dawkę. Trucizny wykłada się również
w pomieszczeniach gospodarczych,
oznaczając miejsce wyłożenia. Koszenie murawy utrudnia gryzoniom zimowanie. Innym sposobem walki z gryzoniami jest stworzenie w sadach korzystnych warunków dla lisów i łasic oraz jastrzębi i myszołowów. Po pierwszych
opadach śniegu najłatwiej sprawdzić,
czy w sadzie znajdują się jeszcze gryzonie.
Zającowate i jeleniowate wyrządzają duże szkody, szczególnie jeśli uprawy są zlokalizowane przy lesie. Zwierzyna łowna chroniona jest przez prawo łowieckie, można ją ewentualnie
wypłaszać. Uprawy sadownicze można chronić poprzez: grodzenie sadu,
za kła da nie
ażu ro wych
osło nek
na drzewka, smarowanie ich lub opry-
32
Trutka na gryzonie wyłożona w sadzie
skiwanie różnego rodzaju środkami,
za wie sza nie na ogro dze niach lub
drzewkach mydełek, kuleczek zapachowych, zwitków ludzkich włosów.
Ważne też jest prawidłowe kształtowanie środowiska przyrodniczego (dokarmianie zwierzyny czy tworzenie poletek gryzowych), łatanie dziur w ogrodze niach, za sy py wa nie pod ko pów,
odgarnianie śniegu od ogrodzeń itp.
Ogro dze nia
chro nią ce
upra wy
przed zającami powinny mieć przynajmniej 1,3 m wysokości, a przed zwierzyną płową przynajmniej 2 m. Wkopanie siatki w grunt nie zawsze zabezpiecza sad przed dzikami, bardziej
skuteczny jest pastuch elektryczny.
Wśród polecanych repelentów najskuteczniejszy jest Pellacol 10 PA. Dokładne pomalowanie pni i nasad konarów jesienią jest zwykle skuteczne
na jeden sezon zimowy. Pomocne
w odstraszaniu zwierzyny płowej są
detonatory na gaz propan-butan oraz
bardziej skomplikowane urządzenia
z czujnikami ruchu. Urządzenia biosoniczne do odstraszania – płoszenia
zwierzyny płowej – proponuje firma
Bird Control.
Pień drzewa ogryziony przez zające
Lustracje w sadach na obecność
gryzoni i zwierzyny płowej należy
przeprowadzać także po większych
n
opadach śniegu
Co nowego dla sadowników?
Jolanta Wilhelmi
C
zy jest sens hodować nowe odmiany jabłoni, jeśli rynek, głównie zachodni, od lat preferuje
pięć odmian już sprawdzonych? – zapytałam prof. Edwarda Żurawicza.
– W Instytucie prowadzimy hodowlę
wielu gatunków roślin sadowniczych, także jabłoni. Mamy nadzieję znaleźć te,
które będą przydatne do uprawy w naszych warunkach klimatycznych i nowych technologii zbioru (hodowla adaptacyjna). Bardzo ważna jest wewnętrzna i zewnętrzna jakość owoców (hodowla jakościowa), a także odporność
na jak największą liczbę patogenów
(hodowla odpornościowa). Staramy się,
aby te wszystkie czynniki połączyć
w jednym programie, jednak nie zawsze
jest to możliwe, gdyż cechy dziedziczne
występują niezależnie od siebie.
– Hodowla nowej odmiany jabłoni
trwa 20–25 lat, chociaż są już metody,
które mogą przyspieszyć ten proces.
W roku 2012 zaoferujemy nową odmianę ‘Ligolina’, siostrę znanego ‘Ligola’.
Ma ona mniejsze owoce, lepiej wybarwione i lepiej się przechowujące. Moim
zdaniem, są też smaczniejsze. Pozostałe jabłoniowe propozycje (‘Free
Redstar’, ‘Gold Milenium’ i ‘Melfree’) są
przeznaczone do produkcji ekologicznej, do uprawy w ogrodach działkowych i przydomowych oraz do produkcji soków. Charakteryzują się odpornością na parcha, małą podatnością
Od lewej: prof. Edward Żurawicz, dr hab. Elżbieta Kozik, prof. Lech Michalczuk, prof. Franciszek Adamicki
na mączniaka jabłoni, a ‘Free Redstar’
także na zarazę ogniową. Dzięki tym
cechom koszty produkcji są mniejsze,
a odmiany nadają się do integrowanej
produkcji towarowej. Ponadto testujemy kilka ciekawych klonów hodowlanych jabłoni. W tym roku owocowały
po raz pierwszy, przed nami jeszcze co
najmniej dwa lata badań, a następnie
okres rejestracji. Dobrze zapowiadają
się dwie nowe polskie karłowe podkładki wegetatywne dla jabłoni: ‘P 66’
i ‘P 67’. Obydwie są wytrzymałe
na mróz i charakteryzują się niską podatnością na najgroźniejsze choroby.
Podczas konferencji zaprezentowano
również 8 nowych odmian truskawki,
3 odmiany porzeczki czarnej, 2 agrestu
i 1 odmianę śliwy.
Nowością jest technologia uprawy
śliw i zbioru owoców dla przemysłu
prze twór cze go, opra co wa na przez
zespół pod kierownictwem prof. Augustyna Miki. Śliwy muszą być sadzone w rzędzie w zwartej rozstawie,
w odległości 4 m między rzędami. Zastosowano także nowy sposób formowania i cięcia drzew. Przewodników
nie cięto, młode pędy z ostrymi kątami rozwidleń wycinano pod koniec
maja, a pozostałe pędy odginano klamerkami lub przyginano i przywiązywano do szpilek w ziemi. Drzewa
w ciągu 3 lat osiągnęły wysokość 3 m,
owocowały w drugim roku po posadzeniu. Od trzeciego roku po posadzeniu corocznie prowadzono cięcie
od na wia ją ce; wy ci na no naj star sze
i najgrubsze gałęzie, pozostawiając
czop 15–29 cm przy przewodniku.
Do zbioru wykorzystano przebudowany kombajn, przeznaczony do zbioru
wiśni. W tej metodzie najlepiej sprawdzają się odmiany: ‘Węgierka Zwykła’, ‘Valjevka’, ‘Elena’ i ‘Jojo’. Ich
owoce były uszkodzone tylko w 5%,
kilka procent pozostało z szypułkami.
Śliw ki mia ły ja kość ak cep to wa ną
przez przemysł przetwórczy.
Podczas spotkania zaprezentowano
ponadto stanowisko do bioremediacji
płynnych pozostałości powstających
po zabiegach ochrony roślin – Biobed.
To rodzaj zagłębionego w ziemi basenu
wypełnionego podłożem bioaktywnym
(glina, słoma zbożowa, ziemia torfowa).
Na powierzchni znajdują się rampy najazdowe dla opryskiwaczy, gdzie mogą
być one napełniane i czyszczone.
n
33
SADOWNICTWO
III Forum Doradców Sadowniczych
Piotr Gościło, Henryk Czerwiński
dzano zwykle preparatami miedziowymi W dalszej części sezonu obfite opady sprzyjały wysiewom zarodników workowych. W Kozietułach k. Grójca wystarczyło do czasu kwitnienia zastosować np. Delan 700 WG czy Antracol 70 WG.
W okresie kwitnienia zastosowano Chorus 50 WP w mieszance z preparatem kontaktowym, a po kwitnieniu m.in. preparaty kontaktowe oraz Flint Plus.
SZKODNIKI
PARCH JABŁONI
W 2011 r. firma Bayer CropScience prowadziła badania
dotyczące skuteczności różnych preparatów w zwalczaniu
parcha jabłoni w warunkach odporności grzyba Venturia inaequalis na strobiluryny. Odporność patogena na preparaty
z tej grupy występuje w większości polskich sadów. Mogą
one być nadal skuteczne, jeśli zastosuje się je w mieszankach, np. z Antracolem 70 WG czy fungicydami zawierającymi kaptan. Taką gotową mieszankę – Flint Plus 64 WG (połączenie strobiluryny i środka kontaktowego), proponuje
Bayer. We wszystkich badaniach prowadzonych przez firmę
wykazała ona wysoką skuteczność w zwalczaniu parcha
i mączniaka jabłoni. Dla tego preparatu charakterystyczny
jest synergizm działania obydwu substancji aktywnych, co
podnosi ich skuteczność. W walce z parchem jabłoni jest ona
wysoka zarówno na liściach, jak i na owocach. Ponadto Flint
Plus 64 WG zastosowany przed zbiorami wykazuje skuteczne działanie w zwalczaniu chorób przechowalniczych. Mirosław Korzeniowski z firmy Bayer poinformował, że po użyciu
tego preparatu zaobserwowano „efekt zielonego liścia”, podobnie jak po zastosowaniu innych środków z grupy strobiluryn – np. Zato 50 WG.
Tomasz Gasparski przedstawił problemy w zwalczaniu
parcha jabłoni w sezonie 2011 w gospodarstwach wdrożeniowych firmy Bayer CropScience w różnych rejonach Polski.
W wielu sadach pod koniec sezonu 2010 na liściach było
bardzo dużo zarodników parcha. Nie wszyscy sadownicy wykonali jesienią zabieg mocznikiem, dlatego na początku
2011 r. patogen wykazał dużą presję infekcyjną. Przebieg pogody był nietypowy – duża ilość opadów i okresów infekcyjnych utrudniała ochronę. Zarodniki workowe zaczęły wysiewać się już w końcu marca. Pierwsze infekcje zaobserwowano na początku kwietnia (w tym okresie należało wykonać zabiegi). Przed spodziewanymi infekcjami zabiegi przeprowa-
SPRZEDAM
Sadzonki malin „TULAMEEN”
Pierwszy plon 2012 r.
Rośliny o wys. 200 cm i wyższe.
Mirosław Korzeniowski podsumował wyniki dwóch doświadczeń dotyczących ochrony sadów przed przędziorkiem
owocowcem. Preparat Envidor 240 SC, zalecany w Polsce
po kwitnieniu, w połączeniu z olejami mineralnymi w niektórych krajach zachodniej Europy może być stosowany także
przed kwitnieniem. W warunkach naszego kraju wykazano,
że użyty w dawce 0,4 l/ha wraz z olejem mineralnym (Treol 1,5%) jest bardziej skuteczny niż Envidor stosowany osobno. Badania prowadzone w ubiegłym roku w sadzie, w którym obserwowano wysoką presję szkodnika, wykazały również bardzo dużą skuteczność wszystkich użytych preparatów. Pod koniec czerwca w kontroli (bez oprysku) stwierdzono ponad 40 przedziorków na liściu, natomiast w kombinacjach, w których stosowano jedynie olej przed kwitnieniem
albo akarycydy po kwitnieniu, od 10 do 15, a w kombinacji
olej + Envidor przed kwitnieniem (z „poprawką” akarycydem
po kwitnieniu) – około 5.
W drugim doświadczeniu porównywano skuteczność
Envidoru stosowanego po kwitnieniu z innymi preparatami
dostępnymi na rynku. Wykazano także wysoką skuteczność
produktu firmy Bayer. Aby nie dopuścić do powstania form
odpornych szkodnika. należy pamiętać o terminowym wykonywaniu zabiegów
Poruszono również problem stosowania środków niezarejestrowanych w uprawach sadowniczych, np. insektycydu
Proteus 100 OD dopuszczonego jedynie w uprawach rolniczych do zwalczaniu mszyc po kwitnieniu. Środek ten zawiera deltametrynę i tiachlopryd. Stosując ten produkt po kwitnieniu, obniża się liczebność mszyc, zniszczona jednak zostaje pożyteczna entomofauna, co powoduje gwałtowny
wzrost populacji przędziorków.
Zwalczanie mszyc (i innych szkodników ssących) ułatwi
nowy preparat Movento 100 SC, oparty na substancji aktywnej z grupy ketoenoli – spirotetramacie. Oczekuje on obecnie
na uznanie rejestracji belgijskiej (na zasadzie wzajemnego
uznawania etykiety). Zarejestrowany będzie do ochrony gruszy przeciwko miodówkom, a w uprawie jabłoni do zwalczania mszyc (w tym bawełnicy korówki), czerwców (np. skorupika jabłoniowego) i pryszczarków. Stwierdzono również, że
Movento wykazuje uboczne działanie na młode stadia przędziorków i na pordzewiacza jabłoniowego. Najlepszym terminem stosowania będzie okres silnych przyrostów masy zielonej po kwitnieniu, działa bowiem systemicznie.
TEL. 0048 608 076 491
34
n
Bayer stawia na bezpieczeństwo
Z
daniem ekspertów, do 2050 roku
zapotrzebowanie na żywność
na świecie wzrośnie podwójnie.
Wymagać to będzie jeszcze większego
zintensyfikowania produkcji rolniczej.
Jednocześnie narasta świadomość, że
ucierpi na tym środowisko naturalne.
Tę pozorną sprzeczność można pogodzić, wprowadzając zasady rolnictwa
zrównoważonego. Jednym z jego elementów jest bioróżnorodność. Mówił
o niej prof. Ettore Capri (Universita Cattolica del S. Cuore). Zachowaniu bioróżnorodności sprzyjać będzie obowiązkowe przestrzeganie od 2014 roku dyrektywy Parlamentu Europejskiego
i Rady dotyczącej zrównoważonego
stosowania pestycydów. – Na konieczność ochrony bioróżnorodności wskazano już w 1992 roku podczas Konferencji Narodów Zjednoczonych „Środowisko i rozwój” – poinformował prof.
Stefan Pruszyński (Instytut Ochrony
Roślin-PIB, Poznań). Od tego czasu
jest to nadrzędny cel działania organizacji międzynarodowych, rządów oraz
organizacji społecznych i naukowych
na całym świecie. W relacji rolnictwo
– bioróżnorodność wyjątkowe miejsce
zajmuje ochrona roślin. Chemicznej
ochrony roślin nie można jednak traktować jednostronnie, bowiem w ostatnich latach wiele się zmienia w kwestii
ochrony środowiska i zdrowia ludzi
(wycofano wiele najbardziej szkodliwych substancji aktywnych, zmieniono
technikę zabiegów, upowszechnia się
koncepcję integrowanej ochrony roślin). Zdaniem prof. Pruszyńskiego
wpływ ochrony roślin na różnorodność
biologiczną na terenach rolniczych będzie można ograniczyć, wprowadzając
przede wszystkim ochronę integrowa-
ną oraz tworząc tzw. użytki ekologiczne
(nasadzenia wielu gatunków drzew
i krzewów, śródpolne oczka wodne,
miedze itp.).
O roli techniki w bezpiecznej i skutecznej ochronie roślin mówił prof. Ryszard Hołownicki (Instytut Ogrodnictwa, Skierniewice). Głównym zagrożeniem dla środowiska nie jest, jak uważano do niedawna, znoszenie rozpylonej cieczy użytkowej poza strefę opryskiwania, lecz tzw. skażenia miejscowe. Powstają one wszędzie tam, gdzie
dochodzi do kumulacji środków ochrony roślin wskutek niezamierzonego
rozsypania lub rozlania skoncentrowanego preparatu lub wycieku cieczy
użytkowej. Są to zwykle miejsca, w których napełnia się i myje opryskiwacze
lub składuje pestycydy i ich opakowania. Rozprzestrzenianiu się skażeń
miejscowych sprzyja sąsiedztwo ujęcia
wody. Profesor Hołownicki podkreślił,
że konieczne jest opracowanie rozwiązań ułatwiających prawidłowe postępowanie z pestycydami, począwszy
od przygotowania cieczy użytkowej,
wykonania zabiegu, zagospodarowania resztek cieczy użytkowej i opakowań, a skończywszy na bezpiecznym
dla środowiska myciu zewnętrznym
i wewnętrznym opryskiwacza oraz postępowaniu z ciekłymi i stałymi pozostałościami.
Wyniki badań na temat wiedzy producentów oraz stosowanych praktyk
ochrony roślin przedstawiła mgr Alicja
Chorąży (Katedra Entomologii Stosowanej SGGW). Wywiady przeprowadzono w latach 2001–2011 wśród różnych grup ogrodników i rolników
w kontekście integrowanej produkcji.
Stwierdzono wzrost świadomości ogó-
Jednym z elementów kampanii Bayer CropScience
„Grunt to bezpieczeństwo” będzie prawidłowe
stosowanie odzieży ochronej
łu producentów na temat szkodliwości
pestycydów i stosowanie w większym
stopniu odzieży ochronnej. Pomimo
zmian w postępowaniu z opakowaniami po ch.ś.o.r., w gospodarstwach
z dominującą uprawą roślin rolniczych
zwracano ich tylko 3%. Przy doborze
preparatu właściciele gospodarstw słabych ekonomicznie na pierwszym miejscu stawiają jego cenę, natomiast gospodarstw silnych ekonomicznie – skuteczność, ale biorą też pod uwagę bezpieczeństwo dla środowiska. Autorka
ankiet przeprowadzonych w typowej
gminie rolniczej stwierdziła, że
świadomość rolników w kwesti zrównoważonego stosowania pestycydów,
które będzie obowiązkowe od 2014 roku, jest niska.
Wystąpienie dr. Artura Miszczaka
(Instytut Ogrodnictwa, Skierniewice)
poświęcone było problemowi pozostałości pestycydów w owocach i warzywach. Ich jakość pod tym kątem jest
sprawdzana m.in. w Pracowni Badania
Bezpieczeństwa Żywności tego Instytutu. Część badań jest zlecana przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, są też
badania dobrowolne, wykonywane dla
gospodarstw ogrodniczych, niezbędne
np. do uzyskania certyfikatów (Integrowanej Produkcji, GlobalGAP itp.). Z roku
na rok zleceń przybywa, a przekroczenie najwyższych dopuszczalnych poziomów pestycydów stwierdza się w 3%
badanych produktów.
35
ROŚLINY OZDOBNE
IFTF – Międzynarodowe Targi Kwiaciarskie
Morze róż
Alicja Cecot
KR AKÓW
W
śród wystawców, których było
prawie 200, dominowali hodowcy, a także dostawcy
kwiatów spoza naszego kontynentu.
W pierwszej wymienionej grupie najliczniej reprezentowana była Holandia,
a w drugiej – Ekwador, Etiopia i Kenia.
Targi zwiedziło około 12 tysięcy osób
z całego świata. Jak podali organizatorzy IFTF, wśród zagranicznej publiczno-
‘Ice Bear’
36
ści wyróżniała się grupa importerów
z Europy Wschodniej.
W tym roku szczególnie dużo było
nowych biało kwitnących odmian róż
szklarniowych. Wydaje się, że kolejni
hodowcy chcą odnieść sukces podobny do tego, jaki stał się udziałem firmy
Lex+ i jej odmiany ‘Avalanche+’,
do tej pory najpopularniejszej na międzynarodowym rynku białej wielko-
‘Sweet Dolomiti’
kwiatowej róży. Grono podobnych
do niej odmian, w którym znalazła między innymi ‘White Naomi!’ (Schreurs),
zasiliła ostatnio np. ‘Ice Bear’ hodowli
przedsiębiorstwa Olij Rozen. Wprawdzie 3 lata temu wprowadziło ono
na rynek białą odmianę ‘Dolomiti’, ale
‘Ice Bear’ ma od niej większe kwiaty
(zarazem jest około 2 razy mniej produktywna). Jak zapewnia Wout Oor
‘Aranka’
‘Chiri’
‘Hotshot’
‘Norma Jeane’
Oznaczona numerem 080896-18, nowa kreacja
hodowli firmy Kordes Roses
‘Belcanto!’
‘Red Deisre’
z tego przedsiębiorstwa, nadaje się
ona do uprawy w warunkach Polski,
ma dawać plon do 180 kwiatów/m²/rok
(średnio 120–160 szt.), długość jej pędów wynosi 50–90 cm. W ofercie tej
samej firmy pojawiły się również 2 nowe jasnoróżowo kwitnące mutanty odmiany ‘Dolomiti’ – ‘Lovely Dolomiti’
i ‘Sweet Dolomiti’ (nieco ciemniejsza).
Ta ostatnia została nominowana – w kategorii „kwiaty cięte” – do nagrody Glass Tulip przyznawanej corocznie na giełdzie FloraHolland wyróżniającym się nowościom, które trafiły
w danym sezonie do obrotu aukcyjnego. Oprócz modnego, różowego koloru zwrócono uwagę na ładny kształt
kwiatu i całkowite otwieranie się pąka,
umiarkowaną liczbę kolców na pędach
oraz tolerancję na choroby. Poza tymi,
najważniejszymi w tym roku premierowymi kreacjami, na ekspozycji firmy
Olij Rozen wzrok przykuwała, także
polecana do uprawy w Europie, czerwona, wielkokwiatowa, o długich pędach odmiana ‘Tonight’ (hodowca
Philipe Delforge).
Biała, plenna ‘Aranka’ (według informacji hodowcy – 280–300 kwiatów/m²/rok), o kwiatach średniej wielkości (czyli zupełnie inna niż wyżej wymienione) była najbardziej eksponowaną premierą na stoisku przedsiębiorstwa de Ruiter. Prezentowano ją w parze z udaną, wciąż nową, czerwoną odmianą ‘Red Knight’, którą szumnie
wprowadzano na rynek rok temu, podczas IFTF 2010. Jak podkreślał Örjan
Hulshof z firmy de Ruiter, ‘Red Knight’,
której jedną z zalet jest duża liczba intensywnie czerwonych płatków kwiatu,
cieszy się szczególną popularnością
w Europie Wschodniej. Zwracał też
uwagę na nową odmianę ‘Chiri’ o czerwonych płatkach z białawą zewnętrzną
stroną – w przeciwieństwie do większości innych kreacji o tego typu kolorystyce kwiatów ma być produktywna i niezbyt wymagająca pod względem warunków uprawy. Podobnie jak u innych
hodowców, także i u tego nie zabrakło
w bieżącym roku nowych obiecujących
różowych odmian wielkokwiatowych,
takich jak: ‘Glamgirl’ (jasnoróżowa),
‘Dark Keano’ (ciemniejsza, zdaniem
Ö. Hulshofa „dobra dla polskiego rynku”), ‘Fana’ (intensywnie różowa),
37
ROŚLINY OZDOBNE
‘Caramba’
‘Hotshot’ (w barwie magenty – jedyna tego typu w grupie wszystkich tegorocznych nowości różanych IFTF).
Firma Kordes Roses pokazała m.in.
odmianę ‘Norma Jeane’ o bardzo dużych, czysto białych kwiatach. Jak informował Gerhard Reuvekamp, menedżer ds. eksportu w tym przedsiębiorstwie, szczególne cechy odmiany
‘Norma Jeane’ to: plenność (w Holandii
uzyskuje się ponad 200 kwiatów/m²/rok), zapach kwiatów, ich całkowite otwieranie się po 2, 3 dniach
od ścięcia pędu (mają potem zachowywać trwałość przez kolejne 7 dni), mocne płatki, ładne liście, przydatność
do uprawy w warunkach północnej Europy. Chwalił też 2 odmiany o kwiatach
średniej wielkości: ‘Feurio’ – jasnopomarańczowych, których odcień (nieróżowiejący) ma się utrzymywać przez
cały sezon i we wszystkich stadiach
kwiatu ciętego, oraz ‘Charmant’ – w kolorze „szampana” (różowawy), plenną.
Najatrakcyjniejsza dla polskiego rynku
wydaje się jednak inna nowość pokazana w tym roku na ekspozycji Kordesa
– oznaczona na razie numerem
(080896-18), intensywnie czerwona kreacja o długim pąku i prostych pędach, która ma być odporna na mączniaka i niewrażliwa na czernienie brzegów płatków.
Najpopularniejszą na europejskich
giełdach kwiatów ciętych czerwoną
ró żą po zo sta je od kil ku se zo nów
‘Red Naomi!’ hodowli przedsiębiorstwa Schreurs. Jak po da ją je go
przedstawiciele, odmianę tę uprawia
się w samej tylko Holandii na po-
38
‘Giardina’
wierzch ni 61 ha. Mi mo to, fir ma
Schreurs wprowadza do swojej oferty
kolejne czerwone kreacje, wśród których wyróżniała się podczas IFTF
‘Belcanto!’ o jasnoczerwonych kwiatach. Zdaniem menedżera z tej firmy
Steina Schoutena, jest to obiecująca
nowość, co stwierdził podsumowując
pierwsze trzy plonowania róży
‘Belcanto!’ w testach produkcyjnych
oraz na podstawie wstępnych reakcji
potencjalnych klientów. Zwracał ponadto szczególną uwagę na następujące
nowe odmiany: ‘Baby Love!’ („cukierkowo” różowa, łatwa w uprawie, plenna); ‘Mika!’ (intensywnie pomarańczowa, o poszukiwanym na rynku odcieniu); ‘Armando!’ (lilaniebieska, o bardzo
ładnym pąku, dobrze się rozwijającym,
łatwa w uprawie).
Na ekspozycji przedsiębiorstwa
Rosen Tantau rzucała się w oczy
przede wszystkim nowa odmiana ‘Red
Deisre’ o dużych, czerwonych kwiatach. Szef działu marketingu Georg
Wieners określił ją jako odmianę
„hi tech”, czyli o dużych wymaganiach
co do intensywności światła oraz prawidłowej temperatury, i zestawił ‘Red
Desire’ z – wyselekcjonowaną w Polsce
– odmianą ‘Bandleader’ (miała premierę rok temu), również o czerwonych
kwiatach (choć w ciemniejszym odcieniu), natomiast znacznie odporniejszą
na warunki uprawy (m.in. właściwa długość pędu i wielkość kwiatu mają się
utrzymywać przez cały rok). Zdaniem
G. Wienersa, interesującymi dla polskich ogrodników nowościami Tantaua
są też: ‘Caramba’ – o dwubarwnych,
‘Penny Lane’
ciemnopomarańczowo-żółtych kwiatach, w typie odmiany ‘Tukan’ (która
jest na rynku od 2003 r.), bardzo plenna, odporna na mączniaka prawdziwego, nadająca się do uprawy w tunelu
foliowym; ‘Giardina’ – jasnoróżowa,
o odcieniu lubianym przez konserwatywnych odbiorców, zachowująca wielkość kwiatu niezależnie od pory roku,
przydatna do uprawy zarówno
w szklarni, jak i tunelu.
Wśród nowości 120-letniej firmy
Jan Spek Rozen, której produkty oferuje i dystrybuuje przedsiębiorstwo
Olij Rozen, na szczególną uwagę zasługiwała żółta odmiana ‘Penny Lane’,
o kwiatach ciętych dobrej trwałości, mająca ich dawać 200–250 szt./m²/rok.
Z kolei przedsiębiorstwo ‘Bartels Roses’
– od stosunkowo niedawna zajmujące
się hodowlą róż i posiadające w asortymencie głównie odmiany przeznaczone
do uprawy poza Europą – wprowadziło
w tym roku na rynek np. odmianę
‘Icecap’ o dużych, białych kwiatach.
W grupie odmian róż szklarniowych prezentowanych na specjalnej ekspozycji
z nowościami targów IFTF 2011 znalazły
się ponadto kreacje z firm Interplant Roses (np. czerwona ‘Explorer’) i NIRP International (m.in. żółta ‘Stardust’).
n
O drugiej imprezie targowej – Horti Fair odbywającej się w ramach International Horti
Week oraz nagrodzonych tam produktach –
w nr. 22, 23/201 i w przyszłorocznych
wydaniach OWK.
Inne kwiaty cięte i rośliny doniczkowe
prezentowane na IFTF zostaną opisane
w OWK nr 1/2012.
Poinsecja niestandardowo
Mariusz Podymniak
HORTUS MEDIA
Jolanta Krzyżanowska z synami Ryszardem (z prawej) i Rafałem specjalizują się w uprawie poinsecji
D
la wymagających klientów oferowane są egzemplarze bardziej
okazałe, z kilkunastoma pędami
zakończonymi barwnymi przykwiatkami. Takie właśnie rośliny są flagowym
produktem gospodarstwa państwa
Krzyżanowskich, położonego w Maciejowicach koło Grójca. Na powierzchni 7000 m2 szklarni i 3000 m2 nieogrzewanych tuneli foliowych (użytkowanych okresowo) produkuje się kwitnące rośliny doniczkowe. Gospodarstwo
założyli Jolanta i Tadeusz Krzyżanow-
scy w roku 1979. Obecnie jest ono prowadzone przez synów założycieli – Ryszarda i Rafała. Pan Rafał zajmuje się
ponadto uprawą borówki wysokiej oraz
produkcją sadzonek tego gatunku.
Sezon w gospodarstwie rozpoczyna się od doniczkowych hortensji ogrodowych, których pierwsze partie przygotowywane są do dekoracji kościołów
w okresie Wielkanocy. Rośliny są też
uprawiane na późniejsze terminy (maj
– lipiec), z przeznaczeniem do sadzenia w ogrodach. W międzyczasie pro-
Uprawa prowadzona jest dwupoziomowo – część roślin zawieszono nad stołami
uprawowymi
dukowane są też inne gatunki, jak: gerbera, gloksynia, goździki, begonia zimowa i cyklameny. Tych ostatnich z roku na rok uprawia się coraz mniej, ponieważ – jak uważa pan Ryszard – zainteresowanie nimi jest coraz mniejsze.
Dużo roślin tego gatunku jest importowane, co również utrudnia sprzedaż
i powoduje spadek cen. Inaczej jest natomiast z poinsecją, która jest dość
wrażliwa na transport (zwłaszcza
na duże odległości) i zazwyczaj dobrze
sprzedaje się na krajowym rynku.
Poinsecje zawieszono również w szklarni, gdzie rosną róże
39
ROŚLINY OZDOBNE
Wśród odmian o czerwonej barwie przykwiatków jest ‘Christmas Carol’
WARUNKI UPRAWY
Rośliny produkuje się w starych
szklarniach typu ukraińskiego. Przesuwne stoły uprawowe wykonano własnym sumptem. Rozłożone są na nich
maty podsiąkowe i linie kroplujące
T-tape. Część roślin, w amplach i doniczkach średnicy 15 cm, zawiesza się
na górnych drutach. To daje dodatkową powierzchnię produkcyjną, a poinsecje uprawiane w takim systemie, dobrze naświetlone, są szczególnie okazałe. Istotne jest jednak, aby rośliny były umieszczone odpowiednio wysoko,
tak aby nadmiernie nie cieniowały tych
rosnących na stołach. Zawiesza się je
również w szklarni, gdzie produkowane
są cięte kwiaty róż. W momencie, gdy
poinsecje opuszczają szklarnię (początek grudnia), obniża się temperaturę
i róże wprowadza w okres spoczynku,
który trwa do końca lutego. W trakcie
uprawy poinsecji w szklarni utrzymuje
się temperaturę 17–18°C, i dopiero,
gdy przylistki są już dobrze wybarwione, obniża się ją o 2°C. W takich warunkach poinsecje nie rosną już silnie
i utrzymują barwę przykwiatków.
NIEZBĘDNE ZABIEGI
W tym roku w gospodarstwie państwa Krzyżanowskich posadzono około 30 tys. poinsecji. Pierwsze ich partie
sadzono pod koniec czerwca, kolejne
w lipcu. Ukorzenione sadzonki, dostarczone przez kilku dostawców (Syngenta
Flowers, Haubitz-Polska i Vitroflora),
sadzi się bezpośrednio do doniczek
o średnicy 10 cm, 13 lub 15 cm, oraz
ampli o średnicy 19 cm. Podłożem jest
gotowy substrat torfowy (frakcja torfu
– do 30 mm) z dodatkiem glinki kaoli-
40
‘Premium Ice Crystal’
nowej i nawozu PG-mix, o pH 5,5–6
(w tym roku używane były podłoża z firmy Stender, TerraCult oraz Alonet).
Po posadzeniu i przyjęciu się roślin,
uszczykuje się je jednokrotnie. Niezbędnym zabiegiem jest skarlanie.
Łącznie zabiegów jest około 10; ich
ilość i częstotliwość dopasowuje się
do siły wzrostu danej odmiany oraz
oczekiwanego efektu końcowego.
Pierwsze opryskiwanie wykonuje się,
gdy rośliny są dobrze ukorzenione,
a nowe przyrosty po uszczyknięciu mają długość 5–10 cm, zaś kolejne – co
mniej więcej tydzień, aż do października. Zdecydowanie mniej zabiegów wykonuje się w uprawie roślin rosnących
w większych donicach, gdzie pożądane jest uzyskanie bardziej rozrośniętych egzemplarzy.
Przez cały okres produkcji poinsencję nawozi się poprzez fertygację,
z zastosowaniem nawozów wieloskładnikowych z serii Universol i Peters
Professional. – Używając nawozów dobrej jakości, dobrze rozpuszczalnych
w wodzie i zawierających składniki pokarmowe, które są łatwo przyswajalne
przez rośliny, praktycznie nie mamy
problemów z ich wzrostem. Najważniejsze w uprawie poinsecji jest szybkie
ukorzenienie się po posadzeniu i podjęcie wzrostu przez młode rośliny – powiedziała pani Jolanta. W tym celu,
po posadzeniu, w pierwszych dwóch
podlewaniach podawana jest roślinom
pożywka przygotowana w oparciu
o nawóz z przewagą fosforu, który
przyspiesza ukorzenianie. Później nawożenie jest oparte na formulacjach
z dużą ilością azotu lub o zrównoważonym składzie N P K. Od momentu, gdy
zaczynają sie wybarwiać pierwsze
przykwiatki, podawane są nawozy
z przewagą potasu. EC pożywki kształtuje się na poziomie 1–1,5 mS/cm. Rośliny nawozi się również saletrą wapniową, jak również stosuje ten nawóz
do nawożenia dolistnego (zapobiega
zasychaniu brzegów liści i przylistków). Dolistnie zasila się ponadto nawozami wieloskładnikowymi z serii
Agroleaf. Bardzo ważna w uprawie poinsecji jest częstotliwość podlewania
roślin, tak by nie były przelewane.
Może to bowiem skutkować zahamowaniem wzrostu, a nawet wypadaniem
roślin. – O ile poinsecja znosi okresowe przesuszenie, to przelanie jest
wręcz dla niej szkodliwe – przypomina pani Jolanta. W celu wzmocnienia
roślin, w tym sezonie dwukrotnie opryskiwano je Bio-algenem S90 (w lipcu
i w sierpniu).
Jak podkreśla J. Krzyżanowska,
główną przyczyną chorób w uprawie
poinsecji są grzyby z rodzaju Pythium
i Phytophthora, których źródłem są zazwyczaj porażone sadzonki. Dlatego
tak ważne jest używanie zdrowych sadzonek, pochodzących z pewnego
źródła. Zagrożeniem, zwłaszcza w początkowym okresie produkcji, mogą
być też ziemiórki, ale są groźne tylko
dla roślin chorych. W niektóre lata,
aby ustrzec się ziemiórek podlewano
rośliny po posadzeniu preparatem
Ovinema zawierającym pasożytnicze
nicienie Steinernema feltiae.
ZRÓŻNICOWANY
ASORTYMENT
Uprawia się dość dużo odmian poinsecji, co – jak twierdzi Ryszard Krzyżanowski – wynika ze zróżnicowanych
oczekiwań odbiorców. Przeważają jednak odmiany wczesne i średniowczes-
‘Ice Punch’
ne, ponieważ w przypadku odmian
późnych, gdy nie steruje się długością
dnia, może się okazać, że ich przylistki
nie wybarwią się na czas. Dominują odmiany, których przylistki wybarwiają
się na kolor czerwony: ‘Cortez Red’,
‘Cortez Electric Fire’, ‘Mira Red’,
‘Christmas Carol’, ‘Christmas Eve Red’,
‘Christmas Beauty’. W uprawie jest też
kilka odmian z białymi przylistkami:
‘Mira White’, ‘Wintersun’, jak również
dwubarwnymi: ‘Premium Ice Crystal’
(ciemnoróżowe z jaśniejszym środkiem), ‘Ice Punch’ (jasnoróżowe z białym środkiem) czy ‘Primero Glitter’
(czerwone z białymi plamami). Chociaż takie zróżnicowanie odmianowe
utrudnia produkcję (odmiany różnią
się wczesnością, siłą wzrostu, wymaganiami świetlnymi), to w przypadku
tego gospodarstwa – jest potrzebne,
aby mieć szeroką ofertę, która spełni
oczekiwania nawet najbardziej wybrednych klientów.
RYNEK ZBYTU
Handel poinsecją zaczyna się w połowie listopada, i trwa 40–50 dni. Większość roślin z tego gospodarstwa jest
sprzedawana na warszawskim rynku
hurtowym przy ul. Bakalarskiej. W po-
czątkowym okresie, dzienna sprzedaż
sięga 800–1000 szt., a w szczycie sezonu (od połowy grudnia) – nawet 2000
szt. Wymagania tamtejszych odbiorców,
jak mówi pan Ryszard, są dość wysokie,
dlatego dobrze sprzedają się egzemplarze duże, dobrze wyrośnięte, z dużą
liczbą pędów (10–14 sztuk) i o dużych
przykwiatkach. Około 30% produkowanych roślin jest dostarczana do supermarketów, głównie mniejsze rośliny,
w doniczkach o średnicy 10 cm i 13 cm.
Szczyt sprzedaży przypada na połowę
grudnia i trwa do Bożego Narodzenia.
Do tego momentu trzeba sprzedać rośliny, gdyż później zainteresowanie nimi
jest znikome (sprzedaje się niewielką
ilość do dekoracji noworocznych czy
karnawałowych). W bieżącym sezonie
poinsecje w gospodarstwie państwa
Krzyżanowskich wglądają bardzo okazale, rośliny są wyrównane, zwarte i dobrze rozkrzewione. Producenci liczą
więc, że będzie to udany sezon,
pod warunkiem, że dopisze pogoda
i klienci.
n
ROŚLINY OZDOBNE
Produkcja
pod zamówienie
Mariusz Podymniak
HORTUS MEDIA
J
ednym z flagowych gatunków kwiatów doniczkowych
produkowanych w Hodowlano-Rolniczej Spółdzielni
„Dawidy” położonej w podwarszawskich Dawidach są
poinsecje. W tym roku posadzono 150 tys. tych roślin. W produkcji dominują odmiany o przykwiatkach wybarwionych na
czerwono, jak: ‘Christmas Carol’, ‘Christmas Feelings Red’,
‘Freedom Red’, ‘Millenium’, ‘Noel’, których uzupełnieniem są
kreacje o przykwiatkach białych i różowych. Coraz większym
odbiorcą poinsecji (również innych roślin produkowanych
w HRS Dawidy) są sieci supermarketów. Jak powiedziała
Hanna Urbankowska, członek zarządu Spółdzielni, przy tak
dużej produkcji handel z supermarketami jest po prostu wygodny. W przypadku poinsecji, już w czerwcu – lipcu prowadzone są rozmowy z poszczególnymi sieciami, odnośnie ich
zapotrzebowania na te kwiaty i oczekiwań asortymentowych.
To pozwala w dużym stopniu zaplanować produkcję. – Widać
coraz bardziej, że masowa sprzedaż roślin ozdobnych, w tym
głównie doniczkowych, przenosi się do sklepów wielkopowierzchniowych. Dla nas jest to również korzystne, bowiem
mamy zapewniony zbyt dużych partii roślin, w stosunkowo
krótkim czasie – powiedziała H. Urbankowska.
Głównym produktem dla sieci są poinsecje produkowane
w doniczkach o średnicy 10 cm z jednym pędem głównym.
Obserwuje się jednak rosnące zapotrzebowanie na bardziej
rozrośnięte egzemplarze z 4–6. pędami, w doniczkach
13–14 cm. Uzupełnieniem tego asortymentu są rośliny sadzone w misy w różnych zestawieniach (same poinsecje lub
w połączeniu z innymi roślinami).
Jak powiedział Karol Olszowski kierujący produkcją
w HRS Dawidy, pierwsze partie sadzonek poinsecji trafiają
do ich szklarni w 26. tygodniu roku. Sadzi się je wtedy w doniczki 13–14 cm i uszczykuje. W ten sposób można uzyskać
rośliny z kilkoma pędami. Kolejną partię sadzi sie w 35–36. tygodniu, tak aby uzyskać rośliny z jednym pędem głównym.
Produkcja w szklarniach prowadzona jest głównie na stołach
wyłożonych matami podsiąkowymi. W dwóch szklarniach
funkcjonuje natomiast system przesuwnych stołów zalewowych, który jest o wiele wygodniejszy i lepszy (ale i kosztowniejszy) do produkcji roślin doniczkowych. – Tak uprawiane
rośliny mają przede wszystkim jednakowe warunki wzrostu,
taki sam dostęp do pożywki. Umieszczone pod stołami rury
grzewcze zapewniają z kolei odpowiednią temperaturę ukorzeniania się roślin i ich późniejszego wzrostu – powiedział
K. Olszowski.
Tegoroczny handel poinsecją w HRS Dawidy rozpoczął
się w ostatnim tygodniu listopada i na pewno potrwa do świąt
Bożego Narodzenia. Szczyt sezonu sprzedaży poinsecji
42
Hanna Urbankowska w otoczeniu gotowych już do sprzedaży poinsecji odmiany
‘Christmas Feelings Red’, której w Dawidach produkuje się najwięcej
Jedna z odmian o przykwiatkach różowych – ‘Christmas Feelings Pink’
przypada na okres około 2 tygodni przedświątecznych, a ponieważ rośliny te najlepiej sprzedają się tuż przed świętami,
sieci chcą je mieć w ofercie do 24 grudnia. Duży wpływ
na sprzedaż ma również pogoda, bowiem poinsecja jest bardzo wrażliwa na niskie temperatury i przy dużych mrozach
popyt na nią jest mniejszy. Miejmy zatem nadzieję, że pogoda będzie przyjazna dla ogrodników produkujących gwiazdę
betlejemską i sezon dla nich będzie udany.
n
Cyklameny
na jesień i zimę
Danuta Pyza-Grzybowska
U
prawia się głównie wielkokwiatowe mieszańce heterozyjne Super Serie® XL, w różnych kolorach. Wśród ich
zalet gospodarz wymienia: są krępe, wartościowe
do intensywnej produkcji (w dużym zagęszczeniu), długo zachowują wigor nawet w niesprzyjających warunkach świetlnych. Sadzonki zakupione w firmie Syngenta Seeds sadzi się
do doniczek średnicy 12–13 cm w substrat torfowy o pH 5,5–
6,5, co 14 dni (od tygodnia 19. do 29.). Z letnich terminów
rozpoczynania produkcji, ze względu na wysoką temperaturę w tym okresie, odmiany heterozyjne kwitną około dwa tygodnie później.
Doniczki ustawia się na stołach, na matach podsiąkowych. – Bardzo ważne jest sukcesywne rozstawianie doniczek. Co prawda, latem opóźnianie tej czynności pozwala
dłużej zachować wilgotność między roślinami, tak że podłoże nie przesycha zbyt szybko, ale jednocześnie trzeba uważać, aby nie dopuścić do „wybiegnięcia” cyklamenów
– zwrócił uwagę gospodarz. Od początku produkcji do czasu przekorzenienia, rośliny nawozi się Kristalonem (N : P : K
– 13 : 40 : 13), następnie dwukrotnie stosowany jest Peters
(18 : 18 : 18; 20 : 10 : 20), a po przekorzenieniu – Kristalon
z przewagą potasu (15 : 5 : 30). Pod koniec uprawy ponownie używa się nawozu Kristalon (12 : 12 : 36 i 9 : 12 : 36).
Za optymalną temperaturę uprawy cyklamena producent
uważa około 15°C (dzień/noc). Wówczas rośliny rosną szybko, ale czasem sytuacja na rynku wymaga opóźnienia kwitnienia; wtedy temperaturę można obniżyć, bez uszczerbku
dla roślin. – Najlepiej byłoby szklarnie ogrzewać i wietrzyć,
ale jest to nieopłacalne ekonomicznie – powiedział
R. Nowak.
Sadzonki są dobrej jakości, dlatego na ogół nie ma problemów ze zdrowotnością roślin. Jednak szkodniki mogą nalatywać z zewnątrz szklarni. Wśród nich największym zagrożeniem dla cyklamena są wciornastki, ocenia gospodarz.
Owady te trudno jest zauważyć, aby w porę interwencyjnie
Rafał Nowak: – Produkuję taką ilość cyklamenów, co do której mam pewność
sprzedaży
Uprawia się głównie wielkokwiatowe mieszańce heterozyjne
zastosować zabieg ochrony. Są nosicielami wirusów. Osłabione rośliny są bardzo podatne na choroby grzybowe. Kompleksowe objawy porażenia przez te patogeny, to np.: srebrzystobiałe i/lub brązowe plamy na płatkach kwiatowych
oraz deformacja kwiatów, skrócenie szypułek kwiatowych,
tak że kwiaty pozostają ukryte w liściach, nekrotyczne plamy,
mozaika i deformacja liści, zwłaszcza najmłodszych, zgnilizna ogonków liściowych. Takie rośliny od razu trzeba usunąć
z produkcji. Aby uchronić cyklameny przed wciornastkiem,
producent systematycznie stosuje profilaktyczne zabiegi
ochrony z użyciem środka Biospin 120 SC 0,025%. – Niestety, wiele skutecznych preparatów zostało wycofanych z obro-
43
ROŚLINY OZDOBNE
Cyklameny sadzono w różnych terminach (niekwitnące – w 27., kwitnące
– w 23. tygodniu roku)
Objawy kompleksowego porażenia przez różne patogeny
tu, a na te, które pozostały, często szkodnik uodpornił się
– powiedział R. Nowak. Spośród chorób za najgroźniejszą
producent uważa szarą pleśń. Choroba bardzo szybko rozprzestrzenia się w warunkach wysokiej wilgotności i małego
nasłonecznienia. – Wówczas trzeba jak najszybciej zastosować profilaktyczną ochronę. W moim gospodarstwie w razie
potrzeby stosuję Rovral Flo 255 SC 0,2% i Teldor 500
SC 0,2%. Wentylatory powinny być cały czas włączone,
wskazane jest częste wietrzenie, aby osuszać powietrze
w szklarni – poinformował gospodarz.
Jeszcze kilka lat temu w tym gospodarstwie produkowano
rocznie około 60 tys. cyklamenów. – Obecnie handel roślinami ozdobnymi jest coraz trudniejszy. Dlatego wolę mieć „bezpieczną” ilość towaru, co do której mam pewność sprzedaży
– podsumował producent. Rośliny sprzedaje na giełdzie
w Łodzi, gdzie ma własne stoisko, i odbiorcom hurtowym
w całej Polsce. W tym roku cena na giełdzie wynosiła około 8 zł za sztukę. A markety? Producent ocenia niewielkie ich
zainteresowane cyklamenem, bo ta roślina wymaga dobrych
n
warunków na sklepowej półce.
Maszynowe mycie dachów szklarni
Sadzonki pelargonii bluszczolistnej
Stanienda, Racibòrz, tel. 324154913
www.ogrodnictwostanienda.pl
www.agro-rydz.pl
kontakt 0 601 275 286 0-42 214 12 63
Sklep internetowy z nawozami
www.e-nawozy.pl
44
Mieczyki na kwiat cięty
Odziedziczone po mieczu
Agnieszka Majewska
WALORY OZDOBNE
Specjalistyczne
Gospodarstwo
Ogrodnicze Florita jest jednym z największych w Polsce północnej przedsiębiorstw produkujących tulipany oraz
mieczyki w gruncie i pod osłonami.
Chociaż część roślin nadal uprawiana jest w szklarniach i tunelach foliowych znajdujących się w Bydgoszczy,
pola uprawne, nowoczesna szklarnia
typu Venlo oraz zaplecze magazynowe
znajdują w oddalonej o kilkadziesiąt kilometrów wsi Grzybno. – Florita jest typowym gospodarstwem specjalistycznym produkującym ozdobne rośliny cebulowe. Dysponujemy areałem 18 ha
gruntów, z czego 5 tys. m2 zajmują
szklarnie i tunele foliowe. Podstawą
produkcji są tulipany, które co roku
uprawiamy na powierzchni 8 ha. W ten
sposób pozyskujemy materiał nasadzeniowy, właściwie tylko na własne
potrzeby. Trochę mniejszą powierzchnię zajmuje uprawa mieczyków. Co roku jest to od 4 do 6 ha. Produkujemy
też niewielkie ilości gatunków drobnocebulowych, lilli i narcyzów – informuje
Piotr Pukszto. Materiał reprodukcyjny
mieczyków i tulipanów pozyskiwany
jest z własnych plantacji. Bulwy, zależnie od odmiany, użytkowane są przez
Nowoczesne szklarnie Venlo
rok lub dwa, a w niektórych przypadkach – nawet przez trzy lata. – Mieczyki są bardzo wrażliwe na choroby grzybowe, dlatego rośliny powinno się rozmnażać tylko z małych bulw przybyszowych. Niestety, ze względu na wielkość gospodarstwa i koszty zakupu,
używamy tego samego materiału nasadzeniowego przez kilka sezonów. Jesteśmy świadomi ryzyka związanego
z możliwością pogorszenia się zdrowotności roślin, jednak nie sprzedaje-
Piotr Pukszto – właściciel gospodarstwa
45
ROŚLINY OZDOBNE
Pszenica jara uprawiana na zielony nawóz
Pole dwa dni po posadzeniu mieczyków
Mieczyki posadzone w kwietniu, na zbiór w lipcu
Na niektórych polach zamontowano zraszacze
my bulw, ale kwiaty, i dlatego ten efekt końcowy, w postaci
zdrowych „kłosów”, interesuje nas najbardziej. Wybierając
odmianę bierzemy pod uwagę jej zdrowotność, ale nie ukrywam, że przy wyborze kierujemy się głównie walorami zdobniczymi: wielkością i kolorem kwiatów, pokrojem roślin, długością pędu i ilością pąków. Jako producenci zwracamy też
uwagę na wygląd i jakość mieczyków w chwili sprzedaży
na giełdzie lub w hurtowni – dostarczamy kwiaty własnym
transportem, zawsze schłodzone, w pojemnikach z wodą
– wyjaśnia pan Piotr.
Materiał nasadzeniowy przygotowywany jest jesienią. Wykopywanie bulw rozpoczyna się przeważnie pod koniec
września, około 6 tygodni po kwitnieniu wcześniejszych odmian, i trwa do listopada. Bulwy po wykopaniu układane są
w skrzyniopaletach do ¾ wysokości, a następnie suszone
na wieżach suszarniczych z wymuszonym obiegiem powietrza. – Po wykopaniu, bulwy mieczyków są bardzo podatne
na porażenie patogenami grzybowymi. Ponadto, zbiór przeprowadzamy jesienią, kiedy warunki atmosferyczne sprzyjają
rozwojowi różnych chorób. Dlatego najlepszą metodą
na uniknięcie strat jest jak najszybsze wysuszenie bulw. Doba, dwie, to taki optymalny okres. Ryzyko porażenia przez
choroby jest w takim przypadku dużo niższe – tłumaczy gospodarz. Wysuszone bulwy mieczyków po oczyszczeniu są
kalibrowane. Pracownicy przeprowadzają też wstępną selekcję pod względem zdrowotności. Skalibrowane mieczyki
umieszczane są następnie w małych plastikowych skrzynkach i w razie konieczności jeszcze dosuszane w szklarni,
a następnie przenoszone do suchego pomieszczenia, gdzie
w temperaturze 5–8°C przechowuje się je do wiosny.
46
SZABLE I MIECZE
Ze względu na specjalizację gospodarstwa, małą dostępność i trudności techniczne związane ze stosowaniem nawozów organicznych, zalecany obornik zastępowany jest co roku
nawozami zielonymi, oraz odpowiednim płodozmianem. W sezonie poprzedzającym sadzenie mieczyków w polu, wiosną,
wysiewane jest zboże, przeważnie jęczmień, który przyoruje
się na przełomie czerwca i lipca. Po zbożu, w sierpniu uprawiana jest gorczyca na zielony nawóz. – Większość gruntów, którymi dysponujemy to gleby eluwialne. Rolnicy nazywają je „minutówki”, ponieważ suche są zbite, a po deszczu szybko nabierają konsystencji gliny. Rolnik czy ogrodnik ma wtedy przysłowiowe minuty, aby w optymalnych warunkach dobrze je
uprawić. Jednak mieczyki „kochają” taką glebę. Z mojego doświadczenia wynika, że jeżeli tylko zdąży się z uprawkami, rośliny cebulowe rosną bardzo dobrze, obficie plonują i mają doskonałą jakość. Uprawiając mieczyki na glebach zlewnych,
trzeba dbać o zachowanie właściwych stosunków wodno-powietrznych w podłożu, dlatego stosujemy dużo nawozów zielonych, które dostarczają do gleby odpowiednią ilość próchnicy – wyjaśnia P. Pukszto. Uprawki wykonywane są wiosną.
Przed orką pracownicy pobierają próby glebowe do analizy.
Na podstawie jej wyników, składniki pokarmowe są uzupełniane nawozami mineralnymi do optymalnego, zalecanego w literaturze poziomu, ze szczególnym uwzględnieniem wapnia
i magnezu. Po rozsianiu nawozów wykonujemy głęboką orkę;
na tym rodzaju gleby – zawsze z wałem kolczatką.
Sadzenie mieczyków rozpoczyna się w kwietniu i trwa
do połowy maja. W celu rozciągnięcia terminu zbiorów, bul-
wy sadzi się co dwa tygodnie. – W Polsce mieczyki można
sadzić do gruntu już w marcu. Ze względu na ciężką glebę,
możemy zacząć produkcję dopiero kilka tygodni później, kiedy
ziemia nie jest już tak wilgotna po wiosennych roztopach i trochę się nagrzeje. Ale nie ubolewamy zbytnio z powodu konieczności przesunięcia terminu sadzenia. Pierwsze rośliny posadzone w kwietniu zaczynają kwitnąć w lipcu. Akurat wtedy
jest na nie popyt. Mieczyki sadzimy praktycznie przez dwa miesiące, co dwa tygodnie. Krótsze przerwy nie są uzasadnione.
Jeżeli w ciągu sezonu pogoda jest niesprzyjająca, ekstremalna, bo na przykład najpierw przez kilka tygodni jest chłodno
i pada, a potem nadchodzi fala upałów, to całe to „rozciąganie” nie przyniesie żadnych rezultatów. Różnica tygodnia czy
półtora w czasie sadzenia, zniweluje się dwa miesiące później do kilku dni, albo w ogóle nie będzie widoczna. Nagle
okaże się, że zamiast 10 tysięcy mieczyków dziennie, musimy ściąć i sprzedać 30 tysięcy kwiatów, co jest trudne,
a wręcz niemożliwe do zrealizowania – informuje pan Piotr.
Mieczyki sadzone są mechanicznie, w 4 rzędach na zagonie szerokości 1,2 m. Ze względu na wielkość otworów sadzarki używanej w gospodarstwie, sadzone są tylko bulwy
małe i średnie. Pozostały materiał nasadzeniowy jest sprzedawany. Bulwy sadzone są dość głęboko, ze względu na ryzyko przewrócenia roślin przez silny wiatr. – Mieczyki charakteryzują się bardzo silnym geotropizmem. W praktyce oznacza to,
że jeśli pod wpływem silnego wiatru roślina zostanie wywrócona, lub tylko przechylona, to rosnący szybko pęd kwiatowy zacznie się wyginać i zaledwie po kilku godzinach nie będzie już
prosty jak miecz, tylko krzywy jak szabla, a przez to niehandlowy. Strat spowodowanych przez wiatr można próbować uniknąć. Wystarczy na środku pola posadzić odmiany silnie rosnące, wysokie, a na brzegach – tylko niskie. W uprawie mieczyków trzeba też zwrócić szczególną uwagę na odpowiednie zagęszczenie. Jeżeli odstępy między roślinami w rzędzie są zbyt
duże, marnuje się powierzchnię produkcyjną, a jeśli są zbyt
małe, rośliny wyciągają się, rosną długie i wiotkie, i co gorsza
– nie zawiązują pąków kwiatowych. Moi pracownicy mówią
wtedy, że na polu trzcina wyrosła, bo rzeczywiście tak to wygląda. Trudno jest mi powiedzieć, jakie zagęszczenie jest najbardziej optymalne, ponieważ oceniam to wzrokowo w zależności od odmiany, ale wiem, że warto zwrócić na to szczególną uwagę – przekonuje gospodarz.
ry też nie jest środkiem doskonałym. Czytałem, że może wpływać niekorzystnie na barwę kwiatów i powodować ich przebarwienie, lub „bladość” liści – informuje Piotr Pukszto.
Około 2–3 tygodnie po posadzeniu mieczyki wschodzą.
W okresie ich intensywnego wzrostu plantacje należy deszczować. W Grzybnie większość pól nawadniana jest przy użyciu deszczowni szpulowej, z działkiem o małych dyszach.
Do nawadniania służą specjalne wysokie zraszacze. – Mój tata pytany o to, kiedy należy podlewać mieczyki, zawsze odpowiada przekornie pytaniem, kiedy przewija się dziecko? Co
godzinę? Co dwie? Co cztery? Nie! Przewijamy wtedy, kiedy
dziecko „ma mokro”. Z kwiatami i mieczykami odwrotnie
– podlewa się je, gdy „mają sucho”. Chociaż to tylko nasza rodzinna anegdotka, jest w niej sporo racji. Mieczyki to duże rośliny, które potrzebują do wzrostu znacznych ilości wody. Widać to zwłaszcza latem, kiedy pole po nawodnieniu przypomina plantację ryżu, a kilka dni potem ziemia jest już prawie sucha. Jeżeli w okresie wegetacyjnym jest upalnie, mieczyki musimy deszczować w zasadzie raz w tygodniu. W uprawie roślin cebulowych trzeba przede wszystkim pamiętać o tym, że
system korzeniowy znajduje się dość głęboko, dlatego lepiej
nawadniać je rzadziej, a zwiększyć dawkę polewową. Nie ma
sensu ustawiać deszczowni na 10 mm. Dawka polewowa powinna wynosić minimum 20 mm – tłumaczy pan Piotr.
n
Gladiole –- WYPRZEDAŻ
Oskar, Priscilla, Green Star. Tel.(42)211-34-34
RODZINNA ANEGDOTA
Najważniejszym zabiegiem po posadzeniu mieczyków,
oprócz nawożenia pogłównego, jest odchwaszczanie. Ze
względu na małą liczbę skutecznych preparatów zarejestrowanych do ochrony tych roślin, duże znaczenie ma prawidłowe wykonanie zabiegów opryskiwania, oraz dobór właściwego terminu. Pierwszy zabieg preparatem Stomp 330 EC wykonywany jest 10 dni po posadzeniu bulw. – Zachwaszczenie to
problem, z którym na naszych polach zmagamy się od lat,
chociaż trudno mi powiedzieć, z czego to wynika. Kilka razy
na przykład zdarzyło się, że z powodu niekorzystnej pogody
musieliśmy przerywać opryskiwanie, a zabieg wykonany
po dwóch lub trzech dniach był nieskuteczny. Aby nie dochodziło do kompensacji chwastów na polu, do płodozmianu
wprowadziliśmy zboże. W ten sposób pośrednio odchwaszczamy nasze pola. Na zboże zarejestrowanych jest dużo dobrych, i nazwijmy to mocnych środków, co pozwala zniszczyć
znaczną część chwastów. To jedyna metoda, ponieważ liczba
preparatów zarejestrowanych w uprawie mieczyków jest
znacznie ograniczona. Prawda jest taka, że po posadzeniu roślin modlimy się o deszcz, żeby móc zastosować Stomp, któ-
47
RYNEK
Czerwiński H. – Uczmy się od Włochów ........................1 (14)
Czerwiński H. – Francuski sposób na jabłka..................2 (14)
Czerwiński H. – Czy FROM podbije Rosję?....................2 (15)
Czerwiński H. – O rynku owoców i warzyw ....................21 (8)
Głowacki P. – Przetwory z tradycją ................................15 (14)
Gościło P. – Z czym do Rosji?..........................................3 (14)
Gościło P. – W przeddzień eksportu ..............................23 (14)
Jóźwicka A. – Jabłka – dobre, bo polskie.....................12 (17)
Klimek G. – Owocne refleksje:
Odmiana niejedno ma imię ..........................................1 (15)
Produkować długo i szczęśliwie... ...............................2 (13)
Francuski scenariusz? ..................................................3 (15)
Elekrolux ........................................................................4 (11)
Kto może „wyjść na swoje” ..........................................5 (10)
Owoce miękkie, realia twarde ......................................6 (13)
Odmiany z tylnych rzędów ...........................................7 (10)
Stan równowagi ............................................................8 (13)
Grupy tak, ale... .............................................................9 (11)
Eksport – to po pierwsze ............................................10 (11)
Rynkowe klimaty .........................................................11 (11)
Deserowy mix..............................................................12 (15)
Panika czy epidemia? .................................................13 (15)
Powód czy pretekst?...................................................14 (11)
Wilk i owca ..................................................................15 (13)
Owoce z Wyspy Robinsona .......................................16 (11)
Panika czy ekonomika................................................17 (10)
Niedaleko od jabłoni...................................................18 (13)
Jabłka po europejsku .................................................19 (11)
Drzewka z Niderlandów..............................................20 (10)
Nie tylko jabłonie.........................................................21 (13)
Którędy do konsumenta? ...........................................22 (13)
Eksportowe dylematy .................................................23 (15)
Jabłka na plusie i na minusie...................................... 24 (9)
Kuczkowska A. – Quo vadis ............................................1 (11)
Majewska A. – Pomidory i ogórki – chora sytuacja......12 (10)
Majewska A. – Fresh Market 2011. Ze Wschodu,
czy na Wschód?.........................................................21 (6)
Majewska A. – Fresh Market 2011. Wszystko po 5 zł ..22 (10)
Makosz E. – Konieczna poprawa jakości owoców .........2 (12)
Makosz E. – Rola grup i organizacji producentów
w rozwoju produkcji owoców.......................................3 (13)
Makosz E. – Truskawkowe dylematy .............................10 (10)
Makosz E. – Mamy jeszcze szanse .................................13 (7)
Makosz E. – Prognosfruit 2011 – umiarkowany
optymizm .....................................................................18 (10)
Michalski P. – Produkcja truskawek – szanse
i zagrożenia ...................................................................7 (11)
M.Sz. – Powrót do natury..................................................3 (12)
Podymniak M. – VagaPol po 9 latach............................24 (14)
Smoleński T. – Rynek ............1 (8), 2 (8), 3 (10), 4 (9), 5 (8),
6 (10), 7 (7), 8 (8), 9 (8), 10 (8), 11 (8), 12 (8), 13 (12),
14 (8), 15 (10), 16 (8), 17 (8), 18 (8), 19 (8), 20 (8), 22(8)
23 (8)
Smoleński T. – Kryzys na rynku warzyw ........................12 (9)
Stępka G. – Drogo na wiosnę .......................................8 (12)
Stępka G. – Czas na nowalijki.......................................9 (10)
Stępka G. – Maj lepszy dla szpinaku i rabarbaru,
gorszy dla szparagów..............................................12 (16)
Stępka G. – Drogie jagodowe .......................................14 (9)
Stępka G. – Przetwórstwo – ważny odbiorca warzyw ..14 (12)
Stępka G. – Groszek i bób w cenie.............................15 (12)
Stępka G. – Czereśnie i wiśnie – wstępna ocena.......16 (10)
48
Stępka G. – Tańsze śliwki i inne pestkowe .................18 (12)
Stępka G. – Kalafiory i brokuły – jakie ceny?..............19 (10)
Stępka G. – Tanie warzywa............................................24 (8)
Szaciłło J. – Mniej i drożej.............................................1 (10)
Szaciłło J. – Reklama dźwignią jabłka?........................2 (11)
Szaciłło J. – Producent w sieci .....................................8 (10)
Szaciłło J. – Dlaczego rynki hurtowe..........................14 (10)
Szaciłło J. – Być i zostać na rynku .............................24 (10)
Szeleźniak R. – Macfrut 2011. Wychować konsumenta ...21 (10)
Szeleźniak R. – Zwyciężają aktywni................................23 (10)
Szyperek M. – Fruit Logistica 2011..................................5 (11)
Szyperek M. – Innowacyjne produkty .............................6 (14)
Szyperek M. – Precyzyjnie z firmą Grodan ...................14 (14)
Szyperek M. – Pomidory w Europie ..............................24 (12)
Trzęsowski M. – Ceny pomidorów spod
osłon .............................................................1 (16), 17 (11)
Wilhelmi J. – Jakość przede wszystkim .......................1 (12)
Wilhelmi J. – Chrobry znaczy odważny......................15 (15)
WARZYWNICTWO
A.J. – Kapusta stożkowa.................................................. 3 (26)
Anyszka Z. – Herbicydy do odchwaszczania cebuli.......7 (26)
Anyszka Z. – Marchew bez chwastów.............................8 (28)
Anyszka Z. – Jak odchwaszczać kapustne?.................10 (24)
Babik I. – Rozsada wczesnych kapustnych ....................1 (26)
Babik I. – Rozsada pomidorów z wielodoniczek.............5 (20)
Babik I. – Przed uprawą kapusty......................................7 (20)
Babik I. – Nawożenie kalafiorów ......................................8 (18)
Babik I. – Nawożenie dolistne pomidorów polowych ...12 (22)
Babik I. – Pomidor musi być czerwony .........................13 (24)
Babik I. – Róże z defektem.............................................15 (22)
Babik I. – Brokuły – lepiej zapobiegać niż stracić.........17 (38)
Babik I. – Płodozmian w gospodarstwie .......................19 (26)
Babik J. – Ogórki – siew i pielęgnowanie ........................9 (21)
Badełek E. – Korzeniowe w przechowalni.....................19 (28)
Bandyk A., Walczak F., Głowacki P. – Prognozy
wystąpienia chorób w sezonie 2011............................6 (28)
Bandyk A., Walczak F., Głowacki P. – Prognozy
wystąpienia szkodników w sezonie 2011 ....................9 (30)
Bartkowski K. – Zadbaj o glebę w tunelach foliowych...5 (18)
Borowiak J. – Uprawa pietruszki – „na płask” czy na
redlinach? ......................................................................4 (22)
Borowiak J. – Buraki ćwikłowe dla przetwórstwa ...........9 (19)
Chohura P. – Nawożenie rozsady pomidora i ogórka ..22 (19)
Condit®Mineral – Środek poprawiający właściwości
gleby ..............................................................................5 (23)
Cultilene – Nie tylko maty do uprawy............................16 (16)
Cultilene – Czas na rozsadę ..........................................19 (12)
Dobrzański A. – Jakie warzywa po przemarzniętym
rzepaku? ........................................................................7 (24)
Dobrzański A. – Pomidory bez chwastów.......................9 (27)
Dobrzański A. – Co na chwasty w ogórkach?..............11 (28)
Dobrzański A. – Zachwaszczanie wtórne .....................15 (28)
Dyśko J. – Fertygacja zalewowa w produkcji rozsady...21 (24)
Ekoplon SA – Maximus – nawóz krystaliczny .................5 (37)
Fatel K., Grodan – Strategia nawadniania pomidorów ..5 (14)
Fatel K., Grodan – Strategia nawadniania pomidorów
w ostatnim okresie uprawy.........................................17 (24)
Fatel K., Grodan – Nawadnianie pomidorów
na początku uprawy....................................................23 (20)
Gidelska A. – Groźne dla rozsady pomidorów
polowych .......................................................................9 (24)
Gidelska A. – Alternarioza pomidora .............................12 (25)
Gidelska A. – Mączniak rzekomy cebuli........................14 (23)
Grzegorzewska M., Badełek E. – Przechowywanie
cebuli ...........................................................................18 (30)
Grzegorzewska M. – Kapusta – zbiór
i przechowywanie........................................................20 (24)
Jakubowska M. – Pędraki i drutowce............................23 (30)
Jerzy M., Piszczek P. – Doświetlanie asymilacyjne
pomidorów ..................................................................18 (20)
Jerzy M., Piszczek P. – Światło sztuczne w produkcji
rozsady warzyw...........................................................21 (22)
Jóźwicka A. – Dyniowate w badaniach Instytutu .........1 (30)
Jóźwicka A. – Papryka w „pigułce” .................................3 (22)
Jóźwicka A. – Pod znakiem ochrony...............................3 (27)
Jóźwicka A. – 20 lat Bejo w Polsce ...............................24 (24)
Jóźwicka A. – Więcej produktów, większy eksport.......24 (27)
Kalisz A. – Tipburn obniża jakość..................................16 (24)
Kamiński P. – Wirus zagrażający kapuście pekińskiej..16 (23)
Kaniszewski S. – Jaką wybrać deszczownię? ................8 (26)
Kaniszewski S. – Wapnowanie gleby............................15 (26)
Koppert – Trianum® – nasz niewidoczny
sprzymierzeniec ..........................................................23 (25)
Kuczkowska A. – Brylanty spod Grudziądza ..................1 (21)
Kuczkowska A. – Malinowy król
(cz. I) ..............................................................................2 (18)
(cz. II) .............................................................................3 (20)
Kuczkowska A. – Kapusta od siewu do zbioru
(cz. I) ..............................................................................3 (24)
(cz. II) .............................................................................4 (19)
Kuczkowska A. – Dlaczego cebula? ...............................6 (24)
Kwiatkowski B. – Nowe produkty strategii ochrony
ziemniaków – Bayer CropScience .............................10 (29)
Majewska A. – Marchew nadal opłacalna.......................5 (24)
Majewska A. – Kłopotów na pęczki.................................6 (21)
Majewska A. – Pora na pora heterozyjnego ...................6 (27)
Majewska A. – Heterozyjne odmiany porów...................7 (25)
Majewska A. – Selery w praktyce ....................................8 (22)
Majewska A. – Kalafiory – trudna produkcja
(cz. I) ..............................................................................9 (18)
(cz. II) ...........................................................................10 (18)
Majewska A. – Nawożenie dolistne w praktyce ............10 (21)
Majewska A. – Brokuły przez cały sezon ......................11 (20)
Majewska A. – Gdzie o sałacie wiedzą wszystko .........14 (18)
Majewska A. – Podłoże wysublimowane ......................17 (32)
Majewska A. – Od teorii do praktyki..............................17 (42)
Majewska A. – Nowości w Konotopie ...........................19 (22)
Majewska A. – Pomidorowe nowości
(cz. I) ............................................................................20 (11)
(cz. II) ...........................................................................21 (14)
Majewska A. – Kapusta wczesna – wyścig z czasem ..22 (26)
Majewska A. – Nowe odmiany sałaty............................23 (28)
Majewska A. – Nowe odmiany papryki .........................24 (20)
Maziarz A. – Ogórki na „małosolne”............................... 4 (16)
Maziarz A. – Ogórki w Filipowicach................................ 7 (18)
Maziarz A. – Pomidorowe nowości firmy Enza Zaden... 17 (22)
Maziarz A. – Międzynarodowy Dzień Papryki .............. 17 (30)
Maziarz A. – Podłoże przed ponownym użyciem........ 18 (18)
Maziarz A. – Wybrane nowości z bogatej oferty.......... 18 (29)
Narkiewicz-Jodko J. – Stonka wciąż groźna................11 (31)
Narkiewicz-Jodko J. – Pożegnanie z kretem ...............20 (29)
Nickerson-Zwaan – „Żywy katalog” ..............................22 (29)
Piątkowski J. – Biologicznie z zasadami.......................17 (37)
Podymniak M. – Naprzeciw innowacjom ......................18 (14)
Podymniak M. – Fasola na dużych areałach ................18 (26)
Podymniak M. – Podłoża do uprawy.............................20 (16)
Podymniak M. – Rozsada – coraz szersza oferta .........20 (18)
Podymniak M. – Rodem z Hiszpanii..............................20 (21)
Podymniak M. – Technika i technologia
w Gołuchowie..............................................................21 (17)
Podymniak M. – Kalafiory i brokuły na polu
pokazowym .................................................................22 (24)
Podymniak M. – Nastawieni na rozwój..........................23 (26)
Podymniak M. – Więcej gatunków i nowych odmian...24 (22)
Przyrowski J. – Redlina dobrze uformowana ...............19 (30)
Przyrowski J. – Jak zasiejesz, tak zbierzesz.................20 (26)
Przyrowski J. – Samojezdne kombajny ........................21 (26)
Repelewicz-Szybkowska M. – W systemie wysokiego
drutu...............................................................................1 (24)
Repelewicz-Szybkowska M. – Ogórki w uprawie
jesiennej.......................................................................13 (20)
Repelewicz-Szybkowska M. – Uprawa ogórków
z podsadzaniem .........................................................17 (34)
Robak J. – Groźne dla pomidorów ................................10 (30)
Robak J. – Bakterioza czy mączniak? ...........................11 (26)
Robak J. – Jak chronić cebulę przed zbiorem..............16 (20)
Robak J. – Jak chronić kapustę przed zbiorem?..........17 (44)
Robak J. – Choroby marchwi podczas
przechowywania .........................................................18 (32)
Rogowska M. – Szkodniki wczesnych warzyw
kapustnych ....................................................................5 (28)
Rogowska M. – Uwaga na szkodniki.............................12 (24)
Rogowska M. – Szkodniki późnych warzyw
kapustnych ..................................................................13 (28)
Rogowska M. – Szkodniki bobu i grochu .....................14 (20)
Rogowska M. – Szkodniki kapusty pekińskiej ..............16 (25)
Siwek P. – Papryka w tunelach nieogrzewanych.............1 (27)
Siwek P. – Ogórki w opóźnionej uprawie polowej...........2 (24)
Siwek P. – Sałata do tunelu i pod włókninę .....................3 (18)
Sobolewski J. – Mączniak rzekomy dyniowatych ..........9 (23)
Stępowska A. – Racjolnalne nawożenie sałaty.............. 6 (19)
Stępowska A. – Kiedy papryka dojrzewa..................... 13 (22)
Szaciłło J. – Moda na malinowe .................................15 (20)
Szaciłło J. – Dobre nie tylko ceny – PNOS,
MoravoSeed.............................................................18 (22)
Szaciłło J. – Gołuchów z sercem................................19 (18)
Szaciłło J. – Warzywa made in „Sielec” .....................19 (24)
Szaciłło J. – W zgodzie z naturą .................................23 (24)
Szeleźniak R. – Intermag – nowa oferta........................15 (25)
Szwejda J. – Szkodniki marchwi
(cz. I) ............................................................................10 (28)
(cz. II) ...........................................................................11 (32)
Szymański A. – Jak postępować z zakupioną
rozsadą? ......................................................................22 (22)
Szyperek M. – Trzmiele w pomidorach ...........................2 (21)
Szyperek M. – Nowe technologie w uprawach
szklarniowych................................................................2 (22)
Szyperek M. – Co na skośnika? .....................................2 (29)
Szyperek M. – Kapusta pekińska – odmiany ................10 (17)
Szyperek M. – „Pekinka” w praktyce.............................12 (26)
Szyperek M. – Cebula ozima – odmiany.......................12 (30)
Szyperek M. – Nawadnianie według Tomato
Academy......................................................................17 (28)
Szyperek M. – Koszty pracy w produkcji pomidorów ..17 (31)
Szyperek M. – Zielonostrąkowa w testach ....................18 (24)
Szyperek M. – Szczepienie – za i przeciw.....................19 (14)
Szyperek M. – Pomidory mięsiste..................................19 (16)
Szyperek M. – Holenderskie Dni Pomidora ..................20 (14)
Szyperek M. – GSPP – nowa jakość nasion .................20 (20)
Szyperek M. – Jak minął sezon? ...................................22 (14)
Szyperek M. – Pomidor w różnych odsłonach .............22 (17)
Szyperek M. – Holenderski Prominent ..........................23 (22)
Tradecorp – Kapusta pekińska, polecane produkty .....12 (29)
Tendaj M. – Cebula i szalotka z jesiennego sadzenia ..16 (18)
49
Werner T. – Zaczęliśmy od końca ..................................21 (27)
Wilhelmi J. – Cebula w 51 odsłonach ...........................17 (41)
Wilhelmi J. – Na problemy – nauka...............................24 (26)
Wysocka-Owczarek M. – Bezglebowa uprawa
pomidorów.
Na początku sezonu...................................................1 (18)
Siła w korzeniu...........................................................8 (14)
Wysocka-Owczarek M. – Uprawa pomidorów w tunelach
foliowych.
Wybór odmiany ..........................................................2 (16)
Jaką wybrać metodę .................................................3 (16)
Problemy w początkowym okresie............................4 (12)
Wysocka-Owczarek M. – Pomidory pod osłonami.
Problemy z gronami ...................................................6 (16)
Ile liści na roślinie?......................................................7 (14)
Nawożenie pogłówne w uprawie tradycyjnej............9 (12)
W okresie lata ..........................................................13 (16)
Ile liści latem?...........................................................14 (16)
Jakość owoców
(cz. I) ........................................................................15 (16)
(cz. II)........................................................................16 (12)
Wysocka-Owczarek M. – Pomidory w tunelach.
Problemy prawidłowego odżywiania .........................10 (12)
Nawożenie interwencyjne...........................................11 (14)
Wysocka-Owczarek M. – Wapń w uprawie
pomidorów szklarniowych..........................................12 (18)
Wysocka-Owczarek M. – Pomidory jesienią
w uprawie przedłużonej..............................................17 (16)
SADOWNICTWO
Basak A. – Baum w sadzie............................................2 (32)
Bielenin A. – Ochrona jagodowych ..............................4 (33)
Bryk H. – Fungicydy w programie – nowe i wycofane....4 (38)
Czerwiński H. – Organizacja sprzedaży na północy
Włoch .........................................................................1 (36)
Czerwiński H. – Czereśnie dziś i jutro ..........................3 (30)
Czerwiński H. – Jak nawozić? ......................................5 (34)
Czerwiński H. – Postęp w produkcji owoców
miękkich .....................................................................5 (38)
Czerwiński H. – Limanowa 2011. Z nutką
optymizmu?................................................................6 (30)
Czerwiński H. – Z morza na pole .................................7 (34)
Czerwiński H. – Ochrona po nowemu..........................7 (40)
Czerwiński H. – Truskawki dziś i jutro ..........................8 (38)
Czerwiński H. – Producenci jabłek stawiają
na jakość ..................................................................11 (12)
Czerwiński H. – Perspektywy na sezon 2011.............11 (34)
Czerwiński H. – Manewry ogrodnicze ........................12 (42)
Czerwiński H. – Sadownictwo w Austrii......................13 (40)
Czerwiński H. – Od malinowego pomidora
do maliny..................................................................14 (36)
Czerwiński H. – Ochrona – główny temat forum .......14 (38)
Czerwiński H. – Czereśnie z Austrii ............................15 (34)
Czerwiński H. – W styryjskim sadzie jabłoniowym ....16 (36)
Czerwiński H. – Truskawki na rynnach.......................17 (51)
Czerwiński H. – Z belgijskiej szkółki...........................17 (58)
Czerwiński H. – ‘Konferencja’ w siedmiu
systemach ................................................................18 (41)
Czerwiński H. – Produkcja owoców w Wandalinie ....19 (39)
Czerwiński H. – Sadownicy w Wilanowie ...................19 (42)
Czerwiński H. – Trusmal – polskie jagodowe spod
osłon.........................................................................20 (34)
Czerwiński H. – Nawożenie efektywniej .....................21 (33)
Czerwiński H. – Grusze w belgijskim sadzie..............21 (36)
Czerwiński H. – Na 164 hektarach... ..........................22 (36)
Czerwiński H. – Truskawki ze szklarni........................23 (40)
50
Danek J. – Malina powtarzająca owocowanie.
Uprawa polowa ........................................................10 (42)
Danek J. – Malina powtarzająca owocowanie.
Pod osłonami ...........................................................11 (44)
Doruchowski G. – Co z pozostałościami po
zabiegach ochrony? ..................................................5 (42)
Ekoplon S.A. – Maximus ...............................................5 (37)
Gościło P. – Odmiany w klubie......................................1 (35)
Gościło P. – Regulowanie wzrostu drzew .....................2 (30)
Gościło P. – Czwarty rok na „klik” .................................2 (34)
Gościło P. – Parch jabłoni..............................................7 (42)
Gościło P. – Efektywne zwalczanie parcha jabłoni .......8 (44)
Gościło P. – Maj w sadzie..............................................9 (38)
Gościło P. – Kiedy dolistnie? .......................................10 (37)
Gościło P. – Czerwiec w sadzie...................................11 (39)
Gościło P. – Co z przędziorkami? ...............................11 (49)
Gościło P. – Lipiec w sadzie ........................................14 (30)
Gościło P. – Letnie cięcie jabłoni.................................16 (33)
Gościło P. – Wrzesień w sadzie...................................17 (48)
Gościło P. – Październik w sadzie ...............................19 (36)
Gościło P. – Sady po cięciu mechanicznym...............20 (30)
Gościło P. – Listopad w sadzie....................................21 (30)
Gościło P. – Grudzień w sadzie...................................23 (38)
Gościło P. – ‘Maribelle’ i ‘Zari’ nowe odmiany jabłoni...24 (28)
Gościło P. – Gryzonie i zwierzyna płowa ....................24 (32)
Gościło P., Czerwińśki H. – III Forum Doradców
Sadowniczych ..........................................................24 (32)
Kaczmarska E. – Żurawina wielkoowocowa.................1 (38)
Kaczmarska E. – Jak produkować żurawinę..............15 (40)
Klimek G. – Oszczędna alternatywa
(cz. I) ..............................................................................5 (30)
(cz. II) .............................................................................6 (32)
(cz. III) ............................................................................7 (36)
Klimek G. – Opłacalność produkcji jabłek.
(cz. I) Znaczne zróżnicowanie....................................10 (32)
(cz. II) Owoce przemysłowe i kanały dystrybucji ......11 (36)
(cz. III) Aspekt odmianowy .........................................12 (32)
(cz. IV) Struktura odmianowa .....................................13 (30)
Kodłubiński T. – Elita znad Mrogi ..................................10 (45)
Koppert – Tripol, Omni Protect......................................7 (45)
Krupa T. – Uwagi o cięciu borówki wysokiej................ 3 (35)
Król K. – Malina czarna..................................................2 (37)
Król K., Orzeł A. – Polskie odmiany jeżyny................22 (30)
Łabanowska B. – Czym zwalczać szkodniki
w jagodnikach? ..........................................................9 (45)
Łabanowska B. – Ochrona maliny przed szkodnikami
w lecie ......................................................................13 (38)
Łabanowska B. – Jak zwalczać szkodniki porzeczki
po zbiorze owoców..................................................14 (40)
Łabanowska B. – Wielkopąkowiec porzeczkowy.......21 (34)
Makosz E. – Z sadowniczego zagłębia.......................19 (45)
Meszka B., Bielenin A. – Nowe możliwości w ochronie
roślin jagodowych......................................................4 (33)
Michalski P. – Truskawki – wybór odmiany...................8 (34)
Mika A. – Wpływ wybranych technologii na jakość
owoców ......................................................................1 (32)
Mika A. – Czas zacząć cięcie jabłoni ............................3 (32)
Mika A. – Śliwki towarem eksportowym........................4 (30)
Mika A. – Czytelnicy pytają.......5 (33), 6 (39), 8 (40), 12 (39)
13 (34), 15 (33), 21 (35)
Mika A. – Czas na cięcie porzeczek i agrestu ..............6 (35)
Mika A. – Przerzedzanie zawiązków owocowych
– krok po kroku ..........................................................8 (41)
Mika A. – Formowanie nie tylko wiosną........................9 (43)
Mika A. – Zamieranie młodych jabłoni........................10 (35)
Mika A. – Cięcie wiśni i czereśni po zbiorach.............12 (40)
Mika A. – Letnie cięcie jabłoni.....................................13 (32)
Mika A. – Na cztery tygodnie przed zbiorem jabłek...15 (30)
Mika A. – Przed sadzeniem drzewek ..........................18 (36)
Mika A. – Opłacalna uprawa śliw ................................20 (38)
Olszak R.W. – Zwalczanie szkodników – aktualności ..5 (40)
Olszak R.W. – Jak efektywnie zwalczać szkodniki? .....6 (40)
Olszewski T. – Letnie nawożenie azotem ...................14 (33)
Podymniak M. – Wczesne odmiany jabłoni................19 (32)
Podymniak M. – Utrzymać jakość...............................22 (33)
Podymniak M. – Specjalizacja – wiśnie ......................23 (32)
Podymniak M. – Produkcja winogron deserowych ....24 (30)
Przyrowski J. – Nowoczesna technika na MTAS
(cz. I) ..........................................................................6 (43)
(cz. II)..........................................................................7 (46)
Rozpara E., Głowacka A. – Śliwy po sezonie............23 (35)
Rutkowski K.P. – Przed sezonem
przechowalniczym ...................................................16 (38)
Rutkowski K.P., Wawrzyńczak A. – Jędrność,
zawartość ekstraktu i kwasowość owoców ............17 (54)
Rutkowski K.P. – Jakość owoców w sezonie 2011....18 (38)
Sadowski A. – Czy konieczne intensywne
nawożenie? ..............................................................14 (34)
Szaciłło J. – Po wielkiej wodzie.....................................4 (28)
Szaciłło J. – FruitAkademia Show...............................13 (35)
Szaciłło J. – Wczoraj, dziś i jutro sandomierskich
sadów.......................................................................18 (46)
Szaciłło J. – Menu dla sadów .....................................23 (41)
Szyperek M. – Po wiedzę do Grójca ...............................4 (26)
Szyperek M. – Borówkowe spotkanie ...........................15 (37)
Werner T. – „Owoc Podhala” .......................................18 (43)
Wiącek E. – Doradcy na forum Bayera .......................12 (44)
Wilhelmi J. – Sezon targowy w pełni ............................3 (39)
Wilhelmi J. – Co nowego dla sadowników?...............24 (33)
Wójcik P. – Wapń a jakość jabłek i gruszek ................12 (34)
Wójcik P. – Wapnowanie w sadach .............................16 (30)
Wójcik-Seliga J. – Sadzenie truskawek ......................13 (36)
Wójcik-Seliga J. – Maliny i jeżyny w Serbii.................16 (40)
ROŚLINY OZODBNE
A.K. – Odmiany róż w szklarni i w kodeksie .................2 (46)
Antkowiak M. – Ajania zdobyła rynek...........................3 (48)
Cecot A. – Prosto z Italii.
Przed nowym sezonem ...........................................20 (42)
„Doniczkowe” nowości ............................................21 (44)
Cecot A. – Bylinowe ciekawostki z Boskoop ..............22 (40)
Cecot A. – IFTF – Międzynarodowe Targi Kwiaciarskie.
Morze róż .................................................................24 (36)
Chodorska M. – Lilie – jak dbać o jakość ..................16 (49)
Chohura P. – Nawożenie cyklamenów..........................1 (47)
Chohura P. – Nawożenie „rabatówki” ...........................2 (47)
Chohura P. – Poinsecja – niedobór i nadmiar
składników ...............................................................16 (46)
Chohura P. – Systemy nawożenia roślin rabatowych ...17 (70)
Chohura P. – Chryzantema – niedobór i nadmiar
składników ...............................................................14 (45)
Czekalski M. – Męczennica cytrynowata – nowa
roślina ozdobna .........................................................6 (50)
Czekalski M. – Scewola w niemieckich
doświadczeniach .......................................................7 (59)
Czekalski M. – Hortensja kreuje rynek .........................8 (58)
Czekalski M. – Czy są palmy odporne na mróz?.......12 (55)
Czekalski M. – Trojeść krzewiasta – „zielony
balonik” ....................................................................14 (50)
Czekalski M. – Żeleźniak – propozycją na zieleń ciętą...23 (53)
Czerwiński H. – Eurochryzantemy 2011.....................22 (49)
Czerwiński H. – Konkursowe Horti Fair 2011 .............23 (42)
Czuchaj P. – Żurawka, żuraweczka, tiarella
(cz. I) ..........................................................................3 (50)
(cz. II)..........................................................................4 (46)
D.P.G. – Modna dąbrówka rozłogowa ...........................1 (46)
D.P.G. – Za rok Floriade .................................................4 (44)
D.P.G. – W muzeum tulipanów.......................................4 (45)
D.P.G. – Tulipany w Wilanowie .......................................7 (51)
D.P.G. – Krokosz barwierski w kwiaciarstwie...............17 (73)
D.P.G. – Ozdobne proso ..............................................18 (60)
Głowacki P. – Wzloty i upadki goździka........................7 (56)
Głowacki P. – Ograniczyć import kwiatów!? .................9 (48)
International Flower Bulb Centre, Holandia
– Holenderskie tulipany od wyspecjalizowanych
producentów ..............................................................1 (44)
International Flower Bulb Centre, Holandia
– Wzrasta produkcja cantedeskii w Holandii ............7 (48)
Janowska B. – Kolorowa cantedeskia ..........................7 (50)
Janowska B. – Kliwia – kwitnąca osobliwość ...............9 (57)
Janowska B. – Co na „zieleń”?...................................12 (49)
Jerzy M., Piszczek P. – Doświetlanie
fotoperiodyczne chryzantem ...................................17 (64)
Jerzy M., Piszczek P. – Doświetlanie asymilacyjne
róż.............................................................................19 (50)
Jerzy M., Piszczek P. – Światło sztuczne w pędzeniu
roślin cebulowych ....................................................21 (53)
Jerzy M., Piszczek P. – Światło sztuczne w produkcji
sadzonek in vitro ......................................................23 (48)
Kuczkowska A. – Nowości na nowy rok.......................1 (40)
Kuczkowska A. – Tajemnicze cymbidium ...................2 (40)
Majewska A. – Czas to pieniądz ...................................5 (53)
Majewska A. – Jaka przyszłość irysów?.......................8 (52)
Majewska A. – Przygoda z hortensją
(cz. I) ........................................................................10 (52)
(cz. II)........................................................................11 (57)
Majewska A. – Pelargonie przede wszystkim.............13 (44)
Majewska A. – Czego nie kupisz w supermarkecie? ...14 (48)
Majewska A. – Rabatowa różnorodność.......................15 (42)
Majewska A. – W technicznej krainie czarów.............17 (60)
Majewska A. – Z Dni Otwartych Volmary. Dobrze
skomponowane
(cz. I) ........................................................................18 (48)
(cz. II)........................................................................20 (45)
Majewska A. – Renesans ogrodów ............................18 (57)
Majewska A. – Mieczyki na kwiat cięty.
Odziedziczone po mieczu .......................................24 (45)
Mazurek J. – Biologiczne zwalczanie wciornastków ....1 (50)
Mazurek J. – Choroby naczyniowe...............................2 (50)
Mazurek J. – Zaraza bakteryjna pelargonii...................4 (50)
Mazurek J. – Roztocz cyklamenowiec ..........................6 (54)
Mazurek J. – Neonikotynoidy w ochronie roślin
ozdobnych .................................................................9 (58)
Mazurek J. – Gorąca mgła ..........................................11 (60)
Mazurek J. – Wełnowce – trudne do zwalczania........13 (56)
Mazurek J. – Rdza biała chryzantemy ........................15 (50)
Mazurek J. – Mszyce – wielostronna szkodliwość .....17 (74)
Mazurek J. – Czarna plamistość na róży....................19 (52)
Mazurek J. – Edema – powszechna choroba
fizjologiczna .............................................................22 (52)
Mazurek J. – Plamistość pierścieniowa chorobą
„słabości” .................................................................23 (52)
Nowak J.S. – Choroby fizjologiczne róż
szklarniowych.............................................................4 (48)
Podymniak M. – Nowe wyzwania ...............................18 (52)
Podymniak M. – Na „Zieleni...” dla ogrodników
(cz. I) ........................................................................19 (54)
(cz. II)........................................................................20 (51)
51
Podymniak M. – Zmiana specjalizacji.........................21 (48)
Podymniak M. – Gerbera – głównie miniaturowa .....23 (44)
Podymniak M. – Poinsecja niestandardowo...............24 (39)
Podymniak M. – Produkcja pod zamówienie .............24 (42)
Pyza-Grzybowska D. – Specjalizacja: pędzenie
cebulowych ................................................................3 (42)
Pyza-Grzybowska D. – Anturium z pomidorowego
zagłębia......................................................................4 (40)
Pyza-Grzybowska D. – Na kwiaciarskim rynku
hurtowym w Sztokholmie...........................................5 (47)
Pyza-Grzybowska D. – Cebulowe w Szwecji
(cz. I) ..........................................................................5 (48)
(cz. II)..........................................................................7 (52)
Pyza-Grzybowska D. – Prymula do sieci .....................6 (31)
Pyza-Grzybowska D. – Hipeastrum – kwiat Bożego
Narodzenia.................................................................7 (58)
Pyza-Grzybowska D. – Bratki królują wiosną...............8 (48)
Pyza-Grzybowska D. – Eustomę czas zacząć .............8 (56)
Pyza-Grzybowska D. – Rośliny „towarzyszące”...........9 (50)
Pyza-Grzybowska D. – Różani następcy....................10 (46)
Pyza-Grzybowska D. – Fleuroselect. Złote
medalistki 2012 ........................................................10 (50)
Pyza-Grzybowska D. – Pomysł na zioła.....................11 (54)
Pyza-Grzybowska D. – Gerbera w doniczce..............12 (46)
Pyza-Grzybowska D. – Cebulowe w Kaliskiem..........12 (52)
Pyza-Grzybowska D. – Dzwonki w doniczce .............13 (52)
Pyza-Grzybowska D. – Może słoneczniki ozdobne? ...14 (42)
Pyza-Grzybowska D. – Stawiam na nowoczesność ..15 (46)
Pyza-Grzybowska D. – Mieczyki z tunelu i z pola......16 (52)
Pyza-Grzybowska D. – W Plantpolu pod znakiem
marketingu i nowości...............................................16 (42)
Pyza-Grzybowska D. – „Rabatowe” nowości
z oferty Plantpolu .....................................................17 (66)
Pyza-Grzybowska D. – Byliny do późnej jesieni ........19 (46)
Pyza-Grzybowska D. – Dlaczego Santini? .................20 (48)
Pyza-Grzybowska D. – Chryzantemy od 25 lat..........21 (40)
Pyza-Grzybowska D. – Z konferencji SPORC
(cz. I) ........................................................................21 (52)
(cz. II)........................................................................23 (50)
Pyza-Grzybowska D. – Kapusta ozodbna
na „kwiat cięty” ........................................................22 (44)
Pyza-Grzybowska D. – Poinsecja – jak dbać
o jakość....................................................................22 (47)
Pyza-Grzybowska D. – Cyklameny na jesień i zimę ..24 (43)
red. – Torfy, substraty, podłoża......................................3 (53)
Szaciłło J. – Tulipany powitały.....................................10 (56)
Szyperek M. – Bogactwo lilii ..........................................15 (45)
Treder J., Nowak J.S. – Rośliny ozdobne na
międzynarodowym forum ..........................................2 (44)
Treder J. – Gerbera w uprawie pojemnikowej ..............3 (46)
Treder J. – Nowości na Targach Ogrodniczych w Essen
(cz. I) ..........................................................................5 (44)
(cz. II)..........................................................................6 (46)
Treder J. – Rośliny cebulowe w niemieckim
gospodarstwie ..........................................................9 (54)
Treder J. – Giełda niemiecka i holenderska po
połączeniu................................................................10 (55)
Treder J. – Pelargonie w produkcji i przed
sprzedażą.................................................................11 (50)
Treder J., Jarecka-Bonecka A. – Kurkuma – czy już
umiemy ją uprawiać
(cz. I) ........................................................................13 (49)
(cz. II)........................................................................14 (51)
Treder J. – Czytelnicy pytają .......................................17 (73)
Zakrzewski P. – Mikroorganizmy w uprawie
chryzantem.................................................................5 (52)
52
Zakrzewski P. – Światło a ukorzenianie sadzonek
chryzantem...............................................................13 (48)
PRAWO
Dahlke B. – Czytelnicy pytają ........................15 (53), 16 (54)
Jaworska-Spicak E. – Czytelnicy pytają .........1 (54), 3 (54),
4 (52), 7 (60), 9 (60), 10 (60), 12 (56), 14 (53), 18 (60),
19 (57), 22 (53)
Jaworska-Spicak E. – Waloryzacja emerytur i rent
rolniczych ...................................................................6 (56)
Jaworska-Spicak E. – Wypadek przy pracy rolniczej ...15 (52)
Jaworska-Spicak E. – Zasiłek macierzyński ..............16 (54)
Jaworska-Spicak E. – Nowe stawki, nowe zasady ....20 (53)
Stanejko-Bolewska A. – Czytelnicy pytają ......1 (52), 2 (52),
5 (56)
RÓŻNE
Aktualności ...........1 (5), 2 (7), 3 (5), 4 (5), 5 (5), 6 (5), 7 (5),
8 (5), 9 (5), 10 (6), 11 (5), 12 (5), 13 (10), 14 (5), 15 (5),
16 (5), 17 (5), 18 (5), 19 (5), 20 (5), 22 (5), 24 (5)
(al) – Ranman 400 SC TwinPack – dwa w jednym......14 (22)
Czerwiński H. – Co dalej z IP?......................................9 (34)
Czerwiński H. – Horti Fair 2011. Więcej światła .........23 (16)
Czerwiński H. – Horti Fair 2011. Nie tylko
oszczędność energii ................................................24 (16)
H.C. – Majowe mrozy – dla kogo groźne? ....................10 (5)
Kalendarium imprez................................................5 (6), 9 (7)
Jóźwicka A. – Jubileusz OWK. 50 lat z Czytelnikami...13 (5)
Jóźwicka A. – Dolina Ekologicznej Żywności.............14 (29)
Jóźwicka A. – Więcej produktów, większy eksport ....24 (27)
Jóźwicka A. – Bayer stawia na bezpieczeństwo ........24 (35)
(mat) – Zaczynamy przygodę z ekologią ....................14 (26)
(mat) – Dopłaty dla rolników........................................14 (27)
(mat) – Zdaniem doradcy ............................................14 (28)
Matoga B. – Pięć hektarów raju .................................... 1(28)
Matoga B. – Ekologia, etyka i jakość......................... 14 (24)
Matoga B. – Sposób na życie .................................... 16 (28)
Podymniak M. – Mycie szklarni...................................23 (18)
Szaciłło J. – Jak brat z bratem......................................2 (38)
Szaciłło J. – Wszystkie smaki Polski...............................3 (8)
Tomala D. – GLOBALGAP w nowej wersji...................10 (61)
Szaciłło J. – O tradycji i naturze......................................4 (8)
Szaciłło J. – Dla dobra producentów..............................6 (9)
Szaciłło J. – Agrotech 2011 ..........................................7 (30)
Szaciłło J. – Wizytówka towaru...................................10 (58)
Szaciłło J. – Dramat w zagłębiu papryki.......................15 (6)
Szaciłło J. – Jak najmniej stracić, a najwięcej
zyskać ........................................................................15 (8)
Szaciłło J. – „Wzorowy Ogrodnik” 2011.......................23 (5)
Szaciłło J. – Najbogatszy człowiek na świecie.............24 (6)
Szeleźniak R. – Wirtualnie, znaczy szybciej....................13 (8)
Szyperek M. – Eko-prezentacja .......................................4 (24)
Szyperek M. – Life+ .........................................................8 (32)
Wiącek E. – O ochronie w Poznaniu...............................6 (8)
Wilhelmi J. – Pierwsze takie Targi .................................2 (25)
Wilhelmi J. – Ochrona po europejsku ..........................9 (32)
Zalewski A. – Pogoda Zdrowie Przyroda..........1(7), 2 (7), 3 (7),
4 (7), 5 (7), 6 (7), 7 (7), 8 (7), 9 (7), 10 (7), 11 (7), 12 (7), 18 (11)
WSPOMNIENIA POŚMIERTNE
Halina Woyke (1922–2010) ..............................................2 (6)
Maria Przybyszewska-Grochowska (1926–2010) ............3 (6)
Leszek Wiciński (1964–2011) ...........................................4 (6)
Andrzej Zalewski (1924–2011) .......................................15 (5)
Stanisław Półtorak (1923–2011) ......................................21 (5)
Zdzisław Cianciara (1930–2011) ..................................22 (39)
Polecamy Państwu nasze odmiany
CEBULA:
Aranca F1, Clipper F1, SHERPA F1,
Profit F1, Lagergold, Boston F1,
Rijnsburger 5
KUKURYDZA CUKROWA:
Sweet Life F1, Sweet Nugget F1,
Sweet Wonder F1
MARCHEW (AG):
Metro CA 6572 F1, Maxima F1,
Panama F1
POMIDORY (UG):
Altamira F1, BRIXSOL F1,
Early Fire F1, Early Gal F1,
Tycking F1, Pink World F1,
Yellow River F1, Rio Brasil F1
SAŁATA (AG):
Exotis BL1-24, Altadis,
Hedonis, Geodis, Susybel
David (lodowa)
SELER:
Mentor
CUKINIA:
Dynasty, Cora
PASTERNAK:
White Gem, Javelin F1
KAPUSTA:
Avak F1, Orion, Santorino
OGÓREK:
Green Pick F1
KARCZOCH:
Imperial Star
ZIOŁA:
Bazylia, Rukola,
Majeranek, Koper
BURAK ĆWIKŁOWY:
Kosak F1, Lola
oraz nasiona z firmy
CLAUSE.
Najserdeczniejsze podziękowania za współpracę w sezonie 2011
oraz najlepsze życzenia – radosnych Świąt Bożego
Narodzenia, wysokich plonów i ich dobrej sprzedaży oraz dużo
zdrowia i pomyślności osobistej w Nowym Roku 2012.
składają wszystkim Klientom
P.O.R. FRIMEKO
Franciszek Kozłowski
Brzezie 35, 63-800 Gostyń
e-mail: [email protected]
www.frimeko.pl

Poinsecja w praktyce

Transkrypt

Podobne dokumenty

29 Pytanie o dzieło #1 - interpretujemy dzieła sztuki w 10 OiW

14 Krzysztof Iwański - "13 Songs" | wystawa plakatu w 03 OiW

Zapraszamy do lektury - IX Liceum Ogólnokształcące

Viridis 32 - Magazyn Ogrodniczy VIRIDIS

Październik 2010

Poinsecja w praktyce

Transkrypt

Podobne dokumenty

29 Pytanie o dzieło #1 - interpretujemy dzieła sztuki w 10 OiW

14 Krzysztof Iwański - &#34;13 Songs&#34; | wystawa plakatu w 03 OiW

Zapraszamy do lektury - IX Liceum Ogólnokształcące

Viridis 32 - Magazyn Ogrodniczy VIRIDIS

Październik 2010

14 Krzysztof Iwański - "13 Songs" | wystawa plakatu w 03 OiW