docObchody święta Chanuka 5774 w Krakowie
download 
Reklamacja Transkrypt
Obchody święta Chanuka 5774 w Krakowie
NASZA GMINA GMINA WYZNANIOWA ŻYDOWSKA W KRAKOWIE • GR UDZIEŃ 2013 fot. Marcin Sztejn Obchody święta Chanuka 5774 w Krakowie XVII – wieczna chanukija pochodząca z Synagogi Wysokiej, obecnie w zbiorach Muzeum Historycznego Miasta Krakowa - Synagoga Stara. Nr 93 2 NASZA GMINA – GRUDZIEŃ 2013 GRUDZIEŃ 2013 NASZA GMINA – A cóż może być bardziej żywego i autentycznego niż wzruszająca modlitwa Kol Nidre odmawiana wspólnie w synagodze przed wieczorem Jom Kipur, lub radosny taniec z Torą podczas Simchat Tora, wieczerze sederowe w Pesach, czy seuda z okazji Nowego Roku, gdy do siedziby Gminy schodzą się jej członkowie wraz ze swoimi rodzinami. – Co dla Żydów może być bardziej żywe od corocznego kiduszu w szałasie podczas Sukot, słuchania dźwięków szofaru w Rosz Haszana i zapalanie chanukowych świec. – Cóż może być bardziej żywego niż codzienne życie Gminy, spotkania na obiadach w koszernej stołówce, obchody wszystkich rocznic upamiętniających ważne wydarzenia, a przede wszystkim otaczanie opieką najsłabszych, tych którzy potrzebują pomocy i wsparcia. To jest nasze żydowskie życie prawdziwe. Tylko jedno zdanie… W listopadzie 2013, na stronie internetowej Ośrodka Studiów nad Historią i Kulturą Żydów Krakowskich UJ zaprezentowano referat dr Moniki Murzyn-Kupisz z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, wygłoszony w sierpniu 2012 podczas międzynarodowej konferencji na Uniwersytecie Karola w Pradze, w ramach sesji „Żydzi i dzielnice żydowskie w miastach europejskich”. Referat nosi tytuł: „Przeszłość i teraźniejszość żydowskiego Krakowa w drugiej dekadzie nowego millenium”. O Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie, pani dr Monika Murzyn-Kupisz zamieściła w tym referacie tylko jedno zdanie: Gmina żydowska w pewnym stopniu potwierdziła swoją obecność w tej dzielnicy, odzyskując od państwa wszystkie synagogi i inne zabytkowe gminne budynki i place, ale nie wykazywała żadnych oznak ożywienia; składała się głównie z wiekowych członków i raczej z zadowoleniem przekazała innym podmiotom zadania związane z promocją i interpretacją żydowskiego dziedzictwa. Synagoga Remu – Purim 2011 żydowskiego życia w Krakowie. To ci „wiekowi”, pomimo nadszarpniętego zdrowia po przeżyciach z okresu Holokaustu, od wczesnych lat powojennych przychodzili do synagog aby modlić się w Szabaty i inne żydowskie święta. Nie wyemigrowali z Polski w latach 60-tych, a w okresach późniejszych nie ukrywali swojej tożsamości i swojego wyznania. Jak wszyscy Żydzi na przestrzeni wieków, nakładali tałesy i tefiliny oraz chronili święte księgi judaizmu, otaczali opieką żydowskie nekropolie, czcili miejsca upamiętniające ich żydowskich przodków, a także przekazywali kult religijny swoim następcom. Dzięki temu, w XXI wieku krakowskie synagogi nadal żyją, właśnie dzięki fot. archiwum Nasza Gmina Autorka, opisując krakowską dzielnicę Kazimierz, skupiła się głównie na działalności różnych nieżydowskich instytucji; naukowo – badawczych, muzealnych, wydawniczych i wystawienniczych oraz wydarzeniach kulturalno – edukacyjnych organizowanych w tym obszarze. Natomiast niemal całkowicie pominęła fakt obecności w omawianym okresie krakowskich Żydów, ich życia religijnego i społecznego, tworzącego ciągłość tradycji przedwojennej. 3 takim ludziom jak Bł.P. Włodzimierz Sztejn, (zm. 2013 r.), który nieomal do końca swoich dni odprawiał nabożeństwa w synagodze Remu, jak jeden z nielicznych współczesnych kohenów Bł.P. Daniel Bertram, (zm. 2009 r.), błogosławiący nas w tej synagodze i jak wielu innych, obecnie również z następnych pokoleń członków Gminy, wypełniających krakowskie bożnice podczas Rosz Haszana, Jom Kipur, Purim, Chanuki, Pesach i innych żydowskich świąt. Pani dr Monika Murzyn-Kupisz stwierdza, że w przytaczanym okresie żydowska Gmina: nie wykazywała żadnych oznak ożywienia. Kohen Daniel Bertram – 2007 Zawartość treściowa tego zdania zaprzecza nie tylko rzetelności faktograficznej, ale też zwykłej ludzkiej przyzwoitości. Określanie członków Gminy słowem „wiekowi” nie ma w tym kontekście nic wspólnego z przyznaniem należnej im godności i szacunku. A przecież właśnie oni byli i są nadal fundamentem Szałas przy synagodze Remu – Sukot 2011 Na początku zdania autorka podaje: Gmina żydowska w pewnym stopniu potwierdziła swoją obecność w tej dzielnicy, odzyskując od państwa wszystkie synagogi i inne zabytkowe gminne budynki i place. Wyrażenie „odzyskując od państwa” nie jest tu dobrym określeniem bo może zasugerować, iż była to procedura jednorazowa, niejako automatyczna. Tymczasem, restytucję przedwojennego żydowskiego mienia Gmina prowadziła przez wiele lat. Jest to żmudny proces wymagający zdobycia i przedstawienia Komisji Regulacyjnej niezbitych dowodów prawa własności poszczególnych nieruchomości. Jego celem był powrót do Gminy dawnych krakowskich synagog, domów modlitwy, budynków w których mieściły się stowarzyszenia dobroczynne, szkoły, żydowskie bractwa. Gmina zaangażowała w ostatnich latach wiele sił i środków aby ocalić to materialne dziedzictwo krakowskich Żydów, podobnie jak chroni stare synagogi i kirkuty na terenie całej Małopolski. Gdyby nie usilne starania i wysiłki Gminy, te zabytki żydowskiej przeszłości straciłyby swój charakter a ślady bytności tu naszych przodków poszłyby w zapomnienie. W dodatku, to właśnie dzięki religijnej działalności Gminy Wyznaniowej, w czterech czynnych synagogach NASZA GMINA – GRUDZIEŃ 2013 Kazimierza mogą się modlić Żydzi krakowscy, jak również wyznawcy judaizmu przybywający do naszego miasta z całego świata. Dzięki aktywności naszej Gminy, synagogi nie są jedynie zabytkami architektury a żydowskie życie Krakowa istnieje realnie, nie tylko na starych fotografiach. W końcowej części zdania autorka stwierdza z ironią, że Gmina: raczej z zadowoleniem przekazała innym podmiotom zadania związane z promocją i interpretacją żydowskiego dziedzictwa. Po czym omaBar Micwa w synagodze Kupa – marzec 2012 wia działalność tych „innych podmiotów” takich jak muzea, wydawnictwa, księgarnie, studia judaistyczne UJ, fundacje, stowarzyszenia i domy kultury. Z zasady praca naukowo-badawcza, publikatorska, dydaktyczna, wystawiennicza i komercyjnie kulturalno – rozrywkowa dla ogółu mieszkańców Krakowa i turystów, nie jest i nie powinna być rolą, funkcją i obowiązkiem wyznaniowej gminy. Ale prawda jest taka, że wiele z tych instytucji korzysta w swojej działalności z zasobów nieruchomości należących do krakowskiej Gminy. Przykładowo: oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa wynajmuje Synagogę Starą od Gminy za kwotę czysto symboliczną, Stowarzyszenie Żydowskie Czulent otrzymało lokal na biuro, Wydawnictwo Austeria dzierżawi na swoja działalność Synagogę Wysoką, Instytut Judaistyki UJ korzysta nieodpłatnie z gminnej synagogi Tempel na organizowanie konferencji naukowych, ma tam też miejsce wiele innych wydarzeń promujących żydowskie dziedzictwo kulturowe. Corocznie odby- GRUDZIEŃ 2013 NASZA GMINA wa się w Krakowie, trwający cały tydzień Festiwal Kultury Żydowskiej, w którego imprezach Gmina bierze czynny udział, także przez stwarzanie materialnych warunków dla bezpośrednich organizatorów i uczestników. Na wykłady, koncerty, prezentacje, czy nawet kolacje szabatowe dla licznych festiwalowych gości Gmina udostępniała swoje synagogi. W dawnej modlitewni bractwa Chewra Ner Tamid przez cały rok działa biuro Festiwalu i kawiarnia Cheder. Gmina także sponsoruje wydawanie nagrań Nowa Sefer Tora w Synagodze Tempel – marzec 2012 z muzyką festiwalową oraz innych z zakresu żydowskiej twórczości artystycznej. Sponsoring Gminy obejmuje również inne obszary twórczości intelektualnej: wydawanie książek o tematyce religijnej, historycznej, wspomaganie prac naukowych z zakresu badania funkcjonowania przedwojennej krakowskiej Gminy Żydowskiej i stowarzyszeń, oraz działalność wystawienniczą o tematyce wspomnieniowej. Autorka referatu pisząc, że Centrum Społeczności Żydowskiej JCC było: oficjalnie otwarte w kwietniu Muzeum Historyczne Miasta Krakowa – Synagoga Stara fot. archiwum Nasza Gmina 4 2008 roku, w specjalnie wybudowanym nowoczesnym budynku przy ul. Miodowej w pobliżu zabytkowej reformowanej synagogi Tempel – pomija fundamentalną rolę Gminy w powstaniu Centrum. Nawiasem mówiąc, synagoga Tempel nigdy nie była synagogą reformowaną, zbudowana i użytkowana była przez krakowską społeczność postępową, a to jest duża różnica. Cała posesja z synagogą Tempel, jest własnością Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie. Na części tej gminnej działki stoi budynek oddany czasowo w użytkowanie Centrum Społeczności Żydowskiej JCC, a oto historia jego powstania: 12 czerwca 2002 roku przybył z wizytą do Krakowa książę Walii Karol, podczas rozmów z przedstawicielami Gminy spytał jak może pomóc, co nam jest najbardziej potrzebne. Wówczas Prezes Gminy Tadeusz Jakubowicz powiedział, że potrzebujemy miejsca, w którym mogliby się spotykać członkowie Gminy i innych żydowskich organizacji. Po kilku tygodniach przyszła wiadomość, że książę Karol zdobędzie fundusze na ten cel i taki obiekt powstanie. Potem założono Fundację Jewish Community Centre (JCC), w której fundatorami są Gmina Wyznaniowa Żydowska, World Jewish Relief i American Jewish Joint Distribution Committee. W dniu 14 listopada 2006, w synagodze Tempel odbyła się uroczystość inaugurująca budowę Centrum, z udziałem przedstawicieli fundacji i członków Gminy, a pierwszą łopatę pod budowę wbił Prezes Jakubowicz. Obiekt ten powstał aby służyć społeczności żydowskiej i jej organizacjom, a także mieszkańcom Krakowa oraz turystom, w charakterze placówki kulturalno – edukacyjnej. Gmina - jako jeden z trzech założycieli Fundacji JCC Kraków, oprócz użyczenia budynku na działalność Centrum Społeczności Żydowskiej, w omawianym okresie wspierała finansowo prowadzone tam ważne programy: całość kosztów prowadzenia Szkółki Niedzielnej i programu Wsparcie, doposażenie nowej kuchni oraz zakup produktów na kolacje szabatowe. Bieżąca działalność Centrum finansowana była przez pozostałych dwóch Fundatorów WJR i JDC jak również innych darczyńców. Omówione przez dr Monikę Murzyn-Kupisz krakowskie instytucje i organizacje, których działalność w wielu przypadkach jest wspierana przez Gminę, 5 pełnią różne role; prowadzą badania naukowe, kształcą studentów, ukazują mieszkańcom naszego miasta tradycję żydowską a turystom zagranicznym kulturę żydowską tego regionu, wydają publikacje na te tematy, organizują wydarzenia kulturalne i rozrywkowe a także prowadzą różnego typu komercyjną działalność. Jednak prawdziwym partnerem dla władz miasta w tworzeniu przestrzeni dla podtrzymywania tradycji i religii żydowskiej w wielokulturowym Krakowie jest Gmina Wyznaniowa Żydowska. Prezes GWŻ Tadeusz Jakubowicz i Prezydent Krakowa Jacek Majchrowski, 2011 Ale w referacie dr Moniki Murzyn-Kupisz, wygłoszonym na międzynarodowej konferencji naukowej, działalność Gminy w naszym mieście została skwitowana tylko jednym zdaniem. Treść referatu została dodatkowo rozpowszechniona na portalu internetowym Ośrodka Studiów nad Historią i Kulturą Żydów Krakowskich. Krystyna Podgórska Rozpoczęcie budowy Centrum Społeczności Żydowskiej JCC 6 NASZA GMINA – GRUDZIEŃ 2013 GRUDZIEŃ 2013 NASZA GMINA hamehadrin) zapalają pierwszego dnia Chanuki jedną świecę, i każdego kolejnego dnia zapalają o jedną więcej. Jeśli my dzisiaj szukamy prostszej drogi wypełnienia przykazania, możemy zapalić w okresie święta Chanuka tylko jedną świecę. Ale każdy z nas i tak będzie dodawał kolejne świece wraz z kolejnym dniem świątecznym, ponieważ naród izraelski naśladuje sposób postępowania Hasmoneuszy i podąża ich drogami. Nie stara się zatem unikać wypełniania przykazań, a wręcz przeciwnie – wypełnia je najbardziej gorliwie – jak Machabeusze. Chanuka uczy nas, żeby być przez cały rok jak Hasmoneusze, zatem nie pozostawać na poziomie konieczności i wypełniania minimum, ale robić więcej niż musimy. CHANUKA W KRAKOWIE Zapalenie pierwszej świecy chanukowej w siedzibie Gminy Rabin Eliezer Gurary, Prezes Tadeusz Jakubowicz Chanuka to święto, podczas którego celebrujemy cud zwycięstwa nad wojskami greckimi oraz wielki cud, którego Bóg dokonał dla Machabeuszy i rodziny Hasmoneuszy w Świątyni Jerozolimskiej. Nazwa chanuka pochodzi od dwóch hebrajskich słów: chanu (co oznacza przybycie na miejsce – w tym wypadku po wojnie z Grekami) i ka, na które składają się dwie litery: chaf i hei. Powrót narodu izraelskiego z wojny z Grekami miał miejsce 25 dnia miesiąca Kislew, czyli właśnie w chaf hei, ponieważ odpowiednikiem literowym cyfr 20 i 5 są wspomniane wyżej litery. Opisywana data rozpoczyna święto Chanuka i upamiętnia odnalezienie oliwy w zdewastowanej Świątyni. Żydzi toczyli bardzo trudny bój z Grekami, obie armie dzieliła ogromna dysproporcja. Pierwszym cudem stała się więc wygrana o wiele mniej licznej armii Machabeuszy z potężnymi siłami wroga. Po tym triumfie Żydzi weszli do Świątyni i znaleźli kilka pojemników z oliwą, które nie były rytualnie czyste, ponieważ zostały naruszone przez Greków. Wśród nich znalazł się jednak jeden mały dzbanuszek z czystą oliwą z oliwek, opieczętowany pieczęcią arcykapłana. Tylko tą oliwą można było zapalić menorę w Świątyni Jerozolimskiej. Oliwy tej było jednak tak niewiele, że z trudem wystarczyłoby jej na jeden dzień, a tłoczenie nowej zajęłoby przynajmniej osiem dni. Bóg uczynił cud i oliwa nie przestawała palić się przez osiem dni, aż Machabeusze zdołali sporządzić nową czystą oliwę, potrzebną do spełnienia przykazania zapalania menory w Świątyni Jerozolimskiej. W związku z tym pojawia się pytanie: dlaczego tak ważne było odnalezienie czystego oleju? W sytuacji, kiedy nie dysponujemy czystym olejem, Halacha pozwala przecież zastosować niekoszerny, jeśli ma on zostać użyty na potrzeby ogółu. Dlaczego w takim razie Hasmoneusze uparcie szukali koszernej oliwy? Otóż jeśli kogoś lubimy i nam na nim zależy, a chcemy mu za coś podziękować, staramy się to zrobić w jak najwłaściwszy i godziwy sposób, żeby szczególnie tę osobę docenić. Machabeusze nie unikali spełniania obowiązku zapalenia koszernego oleju, wręcz przeciwnie – z wielką gorliwością starali się wypełniać przykazania, nawet jeśli Halacha nie wymagała od nich tak rygorystycznego działania. Wcześniej wykazali się taką samą postawą, kiedy grecki rząd zabronił im wypełniania przykazań. Nie tylko się nie poddali, ale wyruszyli na wojnę w obronie swej wiary i odnieśli zwycięstwo nad przeważającymi siłami wroga. Bóg widział, że Machabeusze szukają metody, by w sposób kompletny wypełnić przykazanie, dlatego dokonał cudu, powodując, że ogień dłużej się palił. Tak samo postępujemy dzisiaj. Talmud uczy, że przykazanie nakazuje zapalenie świec chanukowych jeden raz w czasie Chanuki. Gorliwi (mehadrin) palą święcę każdego dnia, natomiast najgorliwsi (mehadrin min Zapalenie 4 grudnia ósmej świecy na chanukiji w synagodze Tempel było główną uroczystością obchodów Chanuki w Krakowie. Uczestniczyli w niej przedstawiciele władz miasta, wyższych uczelni, Archidiecezji Krakowskiej z kard. Dziwiszem, Towarzystwa Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata, członkowie Gminy i organizacji żydowskich z dziećmi oraz inni nasi goście. Tadeusz Jakubowicz otwierając uroczystość powiedział: Szanowni Państwo, jako Przewodniczący Gminy fot. Marcin Sztejn (4) W środę 27 listopada 2013, w siedzibie Gminy rabin Eliezer Gurary zapalił pierwszą w tym roku świecę chanukową. W tej uroczystej ceremonii uczestniczyli członkowie Gminy i nasi goście. Ostatnia – ósma świeca zapłonęła w gminnej synagodze Tempel w dniu 4 grudnia. O tym dlaczego i jak wypełniamy micwę zapalania chanukowych świateł, opowiada Rabin Gminy Eliezer Gurary: 7 Zapalenie ósmej świecy chanukowej w Synagodze Tempel Rabin Gminy Eliezer Gurary, ks. prof. Łukasz Kamykowski Wyznaniowej Żydowskiej oraz gospodarz tego miejsca, witam serdecznie w ostatnim dniu święta Chanuka. Wybaczcie, że nie będę wymieniał każdego ze szczególnie wspaniałych gości, bo wszyscy, którzy w dzisiejszy wieczór zaszczycili nas swoją obecnością, są naszymi wielkimi przyjaciółmi. Dlatego pozwólcie, że przywitam wszystkich Przyjaciół, którzy się tutaj znajdują a także tych, którzy dzisiaj z nami nie mogli być. Chanuka jest wesołym żydowskim świętem a świąt wesołych nie mamy zbyt wiele. Jeśli sięgnę pamięcią, co najmniej 60 lat temu, jako młody człowiek bywałem z rodzicami w tej synagodze przy zapalaniu świeczki chanukowej a wracając do domu ulicą Miodową, Szeroką, Starowiślną, patrzyliśmy w okna, gdzie paliły się chanukowe świece. Jakżesz mi dzisiaj tego świata ogromnie brak, Główna uroczystość obchodów Chanuki 2013 w Krakowie – Synagoga Tempel 8 NASZA GMINA – GRUDZIEŃ 2013 ale mam nadzieję, że powoli to życie będzie jednak odbudowywane i z każdym rokiem w oknach ukaże się coraz więcej chanukowych świateł. To przecież tak piękne święto, które mi troszeczkę przypomina najładniejsze święta chrześcijańskie, kiedy w oknach można zobaczyć całą gamę kolorów, gdy zabłysną światła choinek, te święta są jakby przedłużeniem naszej Chanuki. Życzę przyjemnego spędzenia z nami czasu, na wstępie poproszę Rabina Gminy Eliezera Gurarego o kilka słów na temat Chanuki i księdza profesora Łukasza Kamykowskiego o zapalenie razem z rabinem świec. Rabin Eliezer Gurary opowiedział o historii i tradycji święta, a gdy wspólnie z ks. prof. Łukaszem Kamykowskim zapalał świece odmówił błogosławieństwo i zaintonował pieśń chanukową Maoz Cur. Gdy zapłonęły światła chanukiji, rozbrzmiała piękna muzyka w wykonaniu zespołu Alchemy Trio w składzie: Dorota Imiełowska/Łukasz Pawlikowski - wiolonczela, Konrad Ligas – akordeon, Roman Ślazyk – kontrabas. Na koncercie zostały wykonane utwory oparte na tradycyjnych tematach muzyki żydowskiej oraz melodie chanukowe. Na zakończenie koncertu usłyszeliśmy najnowszą kompozycję Doroty Imiełowskiej i Łukasza Pawlikowskiego Chanuka song, zadedykowaną Prezesowi Gminy Tadeuszowi Jakubowiczowi. Na wielkim ekranie zobaczyliśmy krótki film, w którym niektórzy z nas opowiadali czym jest dla nich świętowanie Chanuki. Resztę tego wspaniałego wieczoru spędziliśmy na rozmowach przy dobrym winie i wykwintnym poczęstunku z tradycyjnymi potrawami, przygotowanym przez firmę serwującą koszerny katering. Krystyna Podgórska Alchemy Trio GRUDZIEŃ 2013 NASZA GMINA 9 Losy Izraelitów w Egipcie W grudniu 2013 czytamy parsze: Wajigasz, Wajechi, Szemot, Waeira. Dowiadujemy się z nich o dalszych losach Józefa, narodzinach Mojżesza, krzaku gorejącym i plagach egipskich. Wajigasz Juda błaga Józefa o uwolnienie Beniamina, oferując w zamian siebie samego w niewolę. Widząc gotowość do takiego poświęcenia, Józef ujawnia swoją tożsamość przed braćmi. Bracia są zarówno szczęśliwi, jak i przerażeni, jednak Józef uspokaja ich, że nie ma do nich żalu, wie, że to co się stało było częścią planu Bożego. Bracia wyruszają w drogę powrotną ze wspaniałą nowiną dla ich ojca. Jakub natychmiast wyrusza wraz z całą rodziną (w sumie 70 osób) do Egiptu i po dwudziestu dwóch latach rozłąki spotyka się z Józefem. Bóg zapewnia Jakuba jeszcze raz o swojej opiece. Józef pomnaża bogactwa Egiptu sprzedając ziarno i żywność w okresie głodu. Faraon daje Jakubowi i jego rodzinie do zamieszkania urodzajną ziemię Goszen. Wajechi Jakub dożywa swych dni w Egipcie. Przed śmiercią zaprzysięga Józefa, że zostanie pochowany w Ziemi Izraela. Udziela błogosławieństwa dwóm synom Józefa - Menaszemu i Efraimowi, włączając ich tym samym do grona swoich dzieci i ustanawiając w przyszłości naczelnikami plemion narodu Izraela. Jakub błogosławi wszystkich synów, powierzając każdemu specyficzną rolę: Juda będzie przodkiem przywódców i królów, Lewi kapłanów, uczeni będą wywodzić się z pokolenia Isachara, żołnierze z pokolenia Gada, a sędziowie od Dana. Jakub udziela także napomnienia Ruwenowi za wtrącanie się w sprawy małżeńskie ojca, Szymonowi i Lewiemu za masakrę Wyłowienie Mojżesza z Nilu Henryk Siemiradzki (1843 – 1902) mieszkańców Szchem i spisek przeciw Józefowi. W pogrzebie Jakuba biorą udział oprócz rodziny także wysłannicy Faraona. Jakub z pełnymi honorami zostaje pochowany w Hebronie, obok swoich przodków. Józef również umiera w Egipcie przeżywszy 110 lat. On również zobowiązuje swych synów do zabranie jego kości z Egiptu gdy nadejdzie odpowiedni czas. Przed śmiercią Józef raz jeszcze zapewnia Synów Izraela, że Bóg na pewno wyprowadzi ich z Egiptu do ziemi, którą obiecał Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi. Szemot Z biegiem lat Izraelici bardzo się rozmnożyli w Egipcie. Zaniepokojony tym Faraon robi z nich niewolników i rozkazuje zabijać wszystkie żydowskie noworodki płci męskiej. Jochewed, córka Lewiego i żona Amrama rodzi chłopca. Chcąc go ocalić przed żołnierzami Faraona ukrywa dziecko w koszyku na rzece, a jego starsza siostra Miriam pilnuje go. Córka Faraona w czasie kąpieli odkrywa maleństwo ukryte w trzcinach, zabiera do pałacu i nadaje mu imię Mojżesz. Będąc młodzieńcem Mojżesz odkrywa ciężkie położenie swoich rodaków. Pewnego razu, widząc jak Mojżesz i płonący krzak Sébastien Bourdon ( 1616 -1671) Egipcjanin znęca się nad Żydem, zabija tego Egipcjanina. Gdy zdaje sobie sprawę, że nie jest już dłużej bezpieczny w Egipcie, ucieka na pustynię do kraju Midian. Zatrzymuje się w domu Jitro, poślubia jego córkę Ciporę i zostaje pasterzem stad swego teścia. Bóg objawia się Mojżeszowi w płonącym krzaku u stóp Góry Synaj i nakazuje mu wrócić do Faraona i domagać się uwolnienia wszystkich Żydów z Egiptu. Brat Mojżesza - Aaron - zostaje mu przydzielony do pomocy w tym zadaniu. Po powrocie do Egiptu Mojżesz i Aaron zbierają starszyznę Izraela i oznajmiają, że czas wyswobodzenia właśnie nadszedł. Niestety Faraon nie zgadza się uwolnić Żydów, zaostrza tylko prześladowania. Rozgoryczony niepowodzeniem Mojżesz zwraca się do Boga, który po raz kolejny zapewnia go, że czas wybawienie z niewoli egipskiej jest już bardzo blisko. Waeira Bóg objawia się Mojżeszowi. Obiecuje wyprowadzić Żydów z Egiptu, wyzwolić ich z niewoli, odkupić ich oraz uczynić ich swoim narodem wybranym. Następnie obiecuje doprowadzić ich do kraju, który obiecał Praojcom. 10 NASZA GMINA – GRUDZIEŃ 2013 GRUDZIEŃ 2013 NASZA GMINA Shavei Israel to izraelska organizacja, która dociera do potomków Żydów na całym świecie, również w Polsce, edukuje ich w zakresie zasad judaizmu i pomaga w aliji czyli osiedleniu się na stałe w Izraelu. Założycielem i prezesem organizacji Shavei Israel jest Michael Freund, który w bardzo radykalny sposób propaguje ideę powrotu do Izraela wszystkich Żydów z całego świata. Swoje skrajne poglądy zawarł w artykule Ortodoksyjni Żydzi i kryzys aliji opublikowanym na FŻP. W polu zainteresowania Shavei Israel jest głównie grupa wiekowa studentów, małżeństw rozwojowych, rodzin z małymi dziećmi. Mojżesz wraz z Aaronem próbują nakłonić Faraona do dobrowolnego wypuszczenia Żydów, ten jednak uparcie odmawia. Bóg zsyła serię plag na Egipt - najpierw wody Nilu zamieniają się w krew, potem kraj Sefora – fresk w Kaplicy Sykstyńskiej Sandro Boticelli (1445-1510) Piąta plaga egipska William Turner (1775 -1851) dotyka plaga żab, następnie robactwa, dzikich zwierząt, zaraza wybija bydło Egipcjan, a oni sami zostają dotknięci wrzodami. Następnie na Egipt spada deszcz ognia i lodu. Faraon jednak w dalszym ciągu odmawia wypuszczenia Żydów... Rabin Eliezer Gurary JAK ŻYD NA PUSTYNI Ja nie jestem zwolenniczką emigrowania do Izraela naszych dzieci i wnuków. Chciałabym, aby żyli i kultywowali religię żydowską w kraju ich urodzenia, kontynuując tym samym wielowiekową tradycję polskich Żydów. I żeby dzięki tym młodym ludziom rozwijała się żydowska społeczność tu, w Krakowie. W łaśnie przeczytałam biuletyn pt. Jesteśmy wydany drukiem przez Centrum Społeczności Żydowskiej JCC w Krakowie. Ogólnie nic ciekawego, ale zwróciłam uwagę na artykuł pod enigmatycznym tytułem „Lepszy rabin bez brody…”. Dlaczego bez brody jest lepszy od takiego z brodą, nie dowiedziałam się z treści artykułu. Natomiast wyczytałam w nim inne, równie zdumiewające informacje. Jest to wywiad przeprowadzony przez Katarzynę Zimmerer z r. Avim Baumolem który co miesiąc przyjeżdża z Izraela do Krakowa na parę tygodni. Na wstępie autorka pisze, że jej rozmówca pełni w Krakowie funkcję „rabinicznego reprezentanta Naczelnego Rabina Polski”. To dziwne, bo w świetle Prawa Wewnętrznego Wspólnoty Wyznaniowej Żydowskiej w RP, taka funkcja w ogóle nie istnieje, a władze Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich, którym podlega Naczelny Rabin Polski, nie potwierdziły zatrudnienia r. Baumola we Wspólnocie na jakiejkolwiek pozycji. Nie wiem dlaczego i w jakim celu autorka podała taką mylną informację, bo przecież nie jest już żadną tajemnicą, że Izraelczyk r. Baumol nie działa w strukturach polskiego Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich, jest on po prostu wysłannikiem izraelskiej organizacji syjonistycznej Shavei Israel. Na stronie Facebook Shavei Israel ukazują się na bieżąco notki o działalności ich wysłannika rabina Baumola. fot. Krystyna Podgórska Refleksje po lekturze W dalszej części wywiadu mamy następne ciekawostki. Rabin Avi Baumol przytacza anegdotę o „samotnym Żydzie, który na pustyni buduje dwie synagogi – jedną po to, żeby do niej chodzić i drugą, do której nigdy nie wejdzie”. Nie jest to jednak zabawne gdyż twierdzi on, jakoby podobną sytuację zastał po przyjeździe do Krakowa. Tymczasem, to właśnie jego działania są przyczyną pojawiających się podziałów w naszym środowisku. Do czasu jego przybycia wszyscy modliliśmy się zgodnie w jednej synagodze, najpierw w Remu, a podczas jej remontu w synagodze Kupa. Ale r. Baumol zaczął organizować osobne modlitwy z okazji świąt i Szabatów, w udostępnianej mu przez Gminę synagodze Tempel. Próbował przy tym odciągać od naszego grona mężczyzn potrzebnych do minjanu u nas. 11 Albo prowadził modlitwy w budynku Centrum Społeczności Żydowskiej JCC. Centrum jest instytucją żydowską, ale nie religijną, podkreśliła to wyraźnie Redaktor naczelna biuletynu Jesteśmy Zofia Radzikowska, w artykule wstępnym. Centrum to dom kultury; żydowski, ale skupiają się wokół niego osoby różnych wyznań i ateiści. Avi Baumol – pełni tam rolę nauczyciela, jego misją jako wysłannika Shavei Israel, jest prowadzenie wykładów dla dorosłych i zajęć z dziećmi, co wyartykułował w tym wywiadzie i co widzimy na fotografii ilustrującej tekst. Nie jest on w Krakowie zatrudniony na pozycji duchownego, tę funkcję sprawuje Rabin Gminy Wyznaniowej Żydowskiej Eliezer Gurary, to do jego kompetencji należy prowadzenie nabożeństw. Organizowanie osobnych nabożeństw to intencjonalne stwarzanie podziałów, w już i tak mało licznej społeczności i działa na niekorzyść naszego środowiska. Powinniśmy modlić się razem, tak jak to było wcześniej, w tej samej synagodze, jest tam miejsce dla każdego, kto czuje się związany z żydowską religią. Krystyna Podgórska 12 NASZA GMINA – GRUDZIEŃ 2013 Zdjęcie z prywatnej kolekcji Krystyny Podgórskiej Maria Róża Jakubowicz i dzieci członków Gminy – rok 1956 30 grudnia mija szósta rocznica śmierci Bł.P. Marii Róży Jakubowicz. Wspominamy Ją z uśmiechem, bo Ona zawsze miała uśmiech dla każdego nas. Bł.P. Włodzimierz Zaremba-Śmietański, członek Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie, wieloletni Przewodniczący Krakowskiego Oddziału Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej, zmarł 20 listopada 2013 r. Post Asara Be Tewet 13 grudnia 2013, 05:44-16:09 W dziesiątym dniu miesiąca tewet obowiązuje post trwający pół dnia, od alot haszachar, czyli na godzinę przed wschodem słońca, do wieczora. Tego dnia w roku 588 p.n.e. rozpoczęło się oblężenie Jerozolimy, które w roku 586 zakończyło się przełamaniem murów miejskich. Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie Czas zapalania świec Koniec Szabatu ul. Skawińska 2, 31-066 Kraków Telefon: 12 429 57 35 , 12 430 54 11 Fax: 12 429 57 35 Strona internetowa: www.krakow.jewish.org.pl E-mail: [email protected] Według Kalendarza Żydowskiego 5774 Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie 06.12.13 – godz. 15:21 07.12.13 – godz.16:34 13.12.13 – godz. 15:20 14.12.13 – godz.16:35 20.12.13 – godz. 15:22 21.12.13 – godz.16:37 27.12.13 – godz. 15:26 28.12.13 – godz.16:41 „NASZA GMINA” REDAKCJA e-mail: [email protected] Tel: 602 55 27 10 Krystyna Podgórska – redaktor Marcin Sztejn – zdjęcia Wiktor Podgórski – projekt graficzny i skład Copyright © 2013 – GWŻ Kraków
