zjawisko prostytytucji wsrod osob nieletnich

1
Szkoła Policji w Katowicach
Zjawisko prostytucji wśród osób nieletnich
Opracowanie:
podkom. Marcin Kaszuba
asp. szt. Tomasz Sibiela
ŁA PO
O
CJ
LI
I
S ZK
Zakład Służby Prewencyjnej
Wydawnictwo
Szkoły Policji w Katowicach
2010
2
Wszelkie prawa zastrzeżone – Szkoła Policji w Katowicach 2010
Książki nie wolno reprodukować (adaptować) ani w całości, ani w części, niezależnie od zastosowanej
techniki (druk, fotografia, komputer, kserograf, fonografia itd.), bez pisemnej zgody Wydawcy.
Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach
3
Spis treści
Wstęp
5
1. Zjawisko prostytucji
6
2. Uwarunkowania i formy zjawiska prostytucji
7
3. Prostytucja nieletnich
13
4. Regulacja prawna – przeciwdziałanie prostytucji
20
5. Rola Policji w zakresie przeciwdziałania prostytucji wśród osób nieletnich
26
6. Organizacje niosące pomoc osobom zajmującym się prostytucją
30
Zakończenie
33
Bibliografia
34
4
5
Wstęp
Prostytucja jest poważnym problemem społecznym zwykle traktowanym jako
jeden z przejawów patologii społecznej. Głównymi kryteriami zaliczenia jej
do kategorii zachowań dewiacyjnych są związki z przestępczością i nadużywaniem
alkoholu oraz narkotyków. Zjawisko to uwarunkowane jest różnymi czynnikami:
społecznymi, ekonomicznymi, kulturowymi i fizjologicznymi. Prostytucja ma wiele
postaci, form oraz swoją „kolorystykę”. Wskazania w tym miejscu wymagają
następujące problemy, z którymi, choć nie zawsze w sposób bezpośredni, możemy się
zetknąć:
korzystanie
przez
dorosłych
z
usług
prostytutek,
funkcjonowanie
indywidualnych prostytutek i agencji towarzyskich w blokach mieszkalnych,
przypadki prostytuowania się dzieci dla zaspokojenia prostych potrzeb materialnych,
zmuszanie dzieci przez rodziców do świadczenia takich usług, prostytuowanie
w ramach zależności służbowych lub „otwierania kariery”, usługi seksualne jako
forma zapłaty za załatwienie jakiejś sprawy bądź też zapewnienia stabilizacji
zawodowej.
W
niniejszej
pracy
będziemy
chcieli
zdefiniować
prostytucję
oraz
scharakteryzować jej istotę. Przedstawimy rodzaje i formy prostytucji a także czynniki
sprzyjające wkraczaniu na tę drogę osób nieletnich. Wskażemy regulację prawną tego
zjawiska, jak również czynności Policji zmierzające do przeciwdziałania tej patologii.
6
1. Zjawisko prostytucji
„Prostytucja – sprzedaż usług seksualnych (głównie: odbywanie stosunków
płciowych) za pieniądze lub inne korzyści. Osoba oferująca usługi seksualne
nazywana jest prostytutką; termin ten odnosi się również do mężczyzn –
>>
męska
prostytutka<<”1.
Termin ten wywodzi się od łacińskiego słowa prostittutio, które oznacza
nierząd uprawiany w celu osiągnięcia zysku. Etymologia wskazuje również słowo
prastare, czyli stać przed czymś, ofiarować się na sprzedaż. Zgodnie z klasyczną
definicją prawa rzymskiego prostytutka to kobieta, która jawnie oddaje się dla zysku
pieniężnego większej liczbie mężczyzn bez różnicy i wyboru. Dla określenia tego
zjawiska w języku prawniczym używane są pojęcia: „zawodowy nierząd” lub
„uprawianie nierządu”2.
Należy podkreślić, że prostytucja jest zjawiskiem istniejącym we wszystkich
kulturach i wspólnotach. Występuje ono także we wszystkich warstwach społecznych,
nie wyłączając tych najwyższych.
Obecnie, przy daleko posuniętej swobodzie seksualnej, która w wielu
społecznościach jest akceptowana, bardzo trudne do określenia jest pojęcie prostytucji
oraz ustalenie kryterium jej rozróżnienia i rozgraniczenia. Są kobiety, których
moralność budzi poważne zastrzeżenia czy wręcz publiczne zgorszenie, ale pomimo
tego nikt nie nazywa ich prostytutkami. Również kobiety, która zgadza się na stosunek
seksualny np. w zamian za sfinansowanie przez partnera pobytu i zabawy w drogim
lokalu lub przyjmuje prezenty za swoje usługi nie uznaje się za prostytutkę. Ważne
jest tutaj, że zapłata nie została ustalona z góry, jako „cena” za odbycie stosunku
seksualnego. Podobnie częsta zmiana partnerów nie czyni z kobiety prostytutki3.
Zdaniem Mc Caghy prostytucję określają następujące przesłanki:
1) „Zachowanie, które ma dla klienta znaczenie seksualne.
2) Element transakcji ekonomicznej zapłaty, która jest określona z góry.
1
<http://pl.wikipedia.org/wiki/Prostytucja>.
M.W. Poznańska, Prostytucja (w:) Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. nauk. T. Pilch, t. 4, Warszawa
2005, s. 995.
3
Tamże.
2
7
3) Uczuciowa obojętność – zachowanie się obojga partnerów zmierza do wymiany
usług.
Należy dodać, iż istotny jest tu element świadomości prostytutki, że zajmuje się
ona odpłatnym świadczeniem usług, ponieważ element ten odróżnia prostytucje
od rozwiązłości seksualnej”4.
„Termin prostytucja jak się okazuje nie jest łatwy do zdefiniowania. Prostytucja
w potocznym rozumieniu jest domeną kobiet, przy istnieniu w małym zakresie
prostytucji mężczyzn, gdyż kobieta w odróżnieniu od mężczyzny może uczestniczyć
w sposób bierny w wielu aktach seksualnych następujących po sobie. Prostytutka
oddaje do dyspozycji (sprzedaje) swoje ciało, by zaspokajać seksualne potrzeby
mężczyzn, ograniczone do redukcji napięcia seksualnego bez głębszej więzi
uczuciowej, gdy ta więź jest istotną cechą miłości. Dlatego nazwanie prostytucji płatną
miłością jest błędem.
Prostytucja wg przyjętej oficjalnie definicji posiada następujące cechy:
odpłatność w jakiejkolwiek formie, częsta zmiana partnerów bez ich wyboru,
obojętność uczuciowa ze strony prostytutki. Przy posługiwaniu się podaną definicją
napotyka się często na trudności w ustalaniu granic i ocen zachowań łączonych
z prostytucją, a więc np. w takich przypadkach, gdy ma miejsce odpłatność
za satysfakcję niezwiązaną z kontaktem seksualnym (sadyzm, masochizm itp.)
i gdy kobieta uzyskuje korzyści materialne, oddając się tylko wybranym partnerom
a nawet tylko jednemu. Wypada więc uznać, że istotną cechą prostytucji jest
uzyskiwanie korzyści materialnych i uprawianie tych kontaktów dla tych korzyści”5.
2. Uwarunkowania i formy zjawiska prostytucji
Zjawisko prostytucji nieustannie w dziejach ludzkości poddawane jest
rozmaitym osądom moralnym jak i rozwiązaniom prawnym. Na treść tego zjawiska
składają się następujące elementy:
4
5
Tamże, s. 996.
<http://www.nil.org.pl/xml/oil/oil64/gazeta/numery/n2007/n200702/n20070212>.
8
1. Sprzedajność własnego ciała – wiąże klienta i oferenta przez różnego typu
formy zaspokojenia seksualnej pożądliwości, mającej zarówno charakter
stosunku seksualnego, w sensie dosłownym, jak i podejmowania różnych
praktyk seksualnych wynikających z fantazji, potrzeb i żądań klienta, za co on
płaci. Zarówno sposób aktywności, jak i jej efekt seksualnego zaspokojenia,
wynikają z oczekiwań klienta.
2. Brak zaangażowania emocjonalnego – jest cechą charakteryzującą tego typu
kontakty, są one obojętne w sensie uczuciowym. Uczestnicy nie mają ani
intencji, ani oczekiwań związanych z budowaniem trwałych, emocjonalnych
relacji między stronami. Kontakty często są epizodyczne, a nawet jeśli zdarzy
się, że klient spotyka się kilka razy z tą samą prostytutką, kwestie uczuciowe
z reguły mają powierzchowny charakter. Cechuje je bardziej dążenie
do zaspokojenia seksualnych żądz niż tworzenie na tej podstawie erotycznoemocjonalnej relacji z druga osobą.
3. Wielość partnerów – jest cechą typową, gdyż najczęściej bywa tak, że osoba
pracująca w tym zawodzie spotyka się z dużą liczbą klientów. Jest to cecha
samoistna tego zawodu – jeśli osoba chce więcej zarobić, musi mieć więcej
zobowiązań. Niekiedy mylnie traktuje się tę cechę z pewnymi skłonnościami
jednostki o wybujałym temperamencie seksualnym, określanym mianem
„promiskuityzmu”. Mamy wtedy do czynienia z osobą, której nieokiełzany
seksualny apetyt wymaga zaspokojenia poprzez spotykanie się z wieloma
partnerami i nie pobiera za to opłaty.
4. Brak wyboru partnera i oddawanie się każdemu, kto zapłaci – prostytutka
rzadko ma sposobność „przebierania w klientach”, podejmuje relacje
zawodowe zawsze wtedy, gdy dojdzie do uzgodnienia zadowalającej obie
strony relacji cenowej za usługę (jeżeli pracuje samodzielnie) lub nie ma na to
wpływu, gdy otoczona jest siecią zależności sutenerskich.
5. Świadomość uprawianego procederu – przeświadczenie i świadomość faktu,
że to zawód, aktywność uprawiana w celu zdobycia pieniędzy.
Środowisko zawodowe prostytutek jest zróżnicowane, natomiast hierarchia jest
zależna od:
9
miejsca zawierania znajomości (prostytutki uliczne, dworcowe, przydrożne
tzw. tirówki),
miejsca odbywania stosunku prostytucyjnego (pracownice salonów masażu,
agencji towarzyskich, stojące w bramach domów),
czasu oddawania się prostytucji (lolitki, mewki, świnki – młode w zawodzie;
muzeum rezydentki – pracujące dłuższy czas),
kryterium
zawodowości
(rozmaitego
typu
nazwy
wynikające
np. ze specjalizowania się w określonego typu usługach seksualnych),
kategorii klientów.
Według Brunona Hołysta można wyróżnić następujące kategorie prostytutek
działających na terenie naszego kraju:
1. „Call girls – to kobiety młode, wykształcone, znające języki obce, posiadające
mieszkania własnościowe. Kontakty zawierają przez telefon głównie
z cudzoziemcami, ludźmi biznesu i kultury. Mało znane policji ze względu
na zakonspirowany teren działania i dlatego, że nie łamią przepisów prawnych.
2. Prostytutki pracujące w hotelach i nocnych klubach, znane pracownikom
hotelowym i personelowi lokali. Niektóre pracują samodzielnie, inne mają
sutenerów. Z reguły nie popełniają przestępstw, a prostytucja jest ich głównym
źródłem zarobkowania.
3. Prostytutki uliczne – pracujące w miejscach określanych mianem pigalaków.
zazwyczaj mają sutenerów i ochronę ze strony taksówkarzy”6.
Inaczej kategorie prostytutek definiuje J. Kurzępa. Przedstawił typowe drogi
prostytuującej się dziewczyny oraz ustalił istniejącą w ich środowisku hierarchię:
1. „Świnki (lolitki, mewki), tj. młodociane prostytutki, świeże w procederze,
atrakcyjne dzięki młodemu wiekowi, jędrnemu ciału. Panuje przekonanie o ich
naiwności, niewinności i zdrowiu. Z reguły brak im doświadczenia, są mało
zaradne w zawodzie lub uzależnione od swojego dotychczasowego partnera,
6
R. Gardian, Zjawisko sponsoringu jako forma prostytucji kobiecej, Kraków 2007, s. 27.
10
który staje się ich alfonsem. Po nabyciu doświadczenia w branży, obyciu się,
nabraniu technicznej sprawności mogą zmienić charakter swojej działalności.
2. Gejsze – to klasowe prostytutki, dobrze opłacane, przy założeniu, że zdobędą
wykształcenie, poznają języki obce, będą osobami o wysokiej kulturze
osobistej, o wysublimowanym smaku i urodzie.
3. Call girls – dziewczyny na telefon. Zazwyczaj są to uczennice lub studentki,
które dorabiają sobie w ten sposób.
4. Prostytutki weekendowe – podobna profesja do gejsz, tzn. pracują
indywidualnie w soboty i niedziele.
5. Cichodajki – prowadzą indywidualną działalność. Zazwyczaj są to mężatki
lub matki dorabiające do pensji.
6. Libertynki, technomanki – dziewczęta, dla których to, co moralne i niemoralne,
straciło sens. Oddają się totalnej wolności, szafując szczodrze swoim ciałem,
starając się jednocześnie w ten sposób zdobywać środki na swoje zachcianki.
7. Towarzyszki
i/lub
agentki
–
zorganizowane
grupy
trudniące
się
stręczycielstwem. Należą do nich:
tirówki, boczniaki – prezentują z reguły podobny typ i klasę dziewczyn.
Obecnie najczęściej są to Rosjanki, Białorusinki, Ukrainki, Bułgarki, Rumunki,
dziewczęta zwabione do Polski zza wschodniej granicy. Najczęściej
przyjeżdżają za tzw. chlebem, natomiast w swoim macierzystym kraju
wykonują zawód: nauczycielki, stomatologa itp.
szprychy vel żylety – dziewczyny o dużym temperamencie i seksualnym
wyuzdaniu.
Szybko
i
często
zmieniają
partnerów.
Pozują
lub
są wyemancypowanymi kobietami żądnymi nie tylko kariery w świecie,
ale także seksualnego zdobycia jak największej liczby mężczyzn. Z początku
robiące to dla sportu, z czasem dochodzą do wniosku, że nie warto
bezproduktywnie marnować czasu i jednocześnie dawać samcom darmową
rozkosz, zaczęły więc brać pieniądze.
muzeum – to dziewczyny wiekowo nie zawsze zaawansowane, choć klasycznie
ten przydomek przypisuje się już starszym wiekowo kobietom. Jednak z uwagi
na tryb życia i aktywność zawodową szybko degenerują się fizycznie.
11
dżont – to kobiety sprzedajne najniższej rangi, uprawiające swój proceder
za butelkę wódki, działkę narkotyków czy parę groszy. Podejmują taką
działalność
dziewczęta
uzależnione
od
narkotyków,
które
z
reguły
są nosicielkami wirusa HIV. Często notowane na policji. Do miejsc
ich aktywności zalicza się przede wszystkie okolice dworców, obrzeża
wielkich miast”7.
Do czynników, które sprzyjają wkraczaniu na drogę prostytucji, zalicza się:
biedę i ogólne ubóstwo,
niski poziom wykształcenia,
niski status ekonomiczny,
niskie wynagrodzenia,
bezrobocie,
kryzys lub wzrost rozwoju gospodarczego,
wadliwą strukturę rodzinną,
rodzinę patriarchalną,
system wartości preferowany przez rodziców,
złe pożycie rodziców, co stwarza nieprzyjazną atmosferę,
bierność i bezradność życiową rodziców,
nadużywanie alkoholu i innych środków psychotropowych przez członków
rodziny,
przynależność do grup o charakterze dewiacyjnym,
przestępczość członków rodziny,
niepowodzenia szkolne i uchylanie się od obowiązku szkolnego,
wzrost potrzeb konsumpcyjnych,
chęć szybkiego osiągnięcia wysokiego standardu życia,
skłonność min. do lenistwa, zamiłowanie do strojenia się,
zmienność środowisk wychowawczych,
niski status materialny rodziny,
7
Tamże, s. 27.
12
wczesne rozpoczynanie życia seksualnego z przygodnymi partnerami.
Do czynników osobowych, sprzyjających wkraczaniu na drogę prostytucji
zalicza się:
niezdolność do nawiązywania i utrzymywania prawidłowych i społecznie
pozytywnych kontaktów uczuciowych,
zaburzenia w sferze motywacji, obniżenia uczuciowości wyższej,
zaburzenia popędowe.
„Osoby uprawiające nierząd bardzo często cechuje: brak zainteresowań,
powierzchowność myślenia, niechęć do wysiłku umysłowego, brak wytrwałości
i silnej woli, skłonności do nałogów, kłamstw i kradzieży, oziębłość seksualna,
tendencje samobójcze. Cechy te świadczą o patologicznym charakterze osobowości
prostytutek, który jest konsekwencją braku prawidłowości kontaktów uczuciowych
i związków emocjonalnych. Badania przeprowadzone wśród nieletnich prostytutek
wykazują, że ponad 60 procent pochodzi z rodzin niepełnych (rodziny rozbite, sieroty
społeczne)”8.
W ostatnich latach, w związku z gwałtownymi zmianami ekonomicznymi,
społecznymi, jak i kulturowymi, zmianie uległ obraz zachowań towarzyszących
procederowi prostytucji. Profesja ta zaczęła stawać się równoprawna z innymi
zawodami, na co wpływ mają m.in.:
„czynniki ekonomiczne, a szczególnie fakt pozostawania wielu kobiet poza
rynkiem pracy, w stanie permanentnego bezrobocia, które w imię wyższych
racji podejmują prostytucję głodową, czyli ten typ zachowań, który
etiologicznie jest związany głównie z przesłankami ekonomiczno-bytowymi.
W warunkach nędzy, ubóstwa jednostka staje pod pręgierzem walki
o przetrwanie rodziny, dzieci, wobec czego podejmuje taką aktywność. Ten typ
prostytucji jest powszechny zarówno wśród dorosłych oraz prostytuujących się
dzieci i młodzieży,
8
M.W. Poznańska, Prostytucja (w:) Encyklopedia pedagogiczna…, s. 996.
13
czynniki kulturowe i somatyzację świadomości w połączeniu z warunkami
pozwalającymi jednostce na poszukiwanie doznań, w tym przypadku możemy
mówić o prostytucji uwarunkowanej kulturowo,
czynniki wpływające na dewiację tożsamości jednostki i prowadzące
ją do prostytucji dewiacyjnej, czyli takiej, której źródeł należy dopatrywać się
np. w zaburzeniach seksualnych, zaburzeniach osobowościowych, zaburzeniach
psychopatologicznych, czy niedojrzałości emocjonalnej”9.
„Prostytucja we współczesnym świecie stała się nie tylko koniecznością,
wynikającą ze skrajnie ubogiej i trudnej sytuacji życiowej, lecz również łatwą formą
zarobku. Prostytucja jest zatem sposobem na szybkie i skuteczne pozyskiwanie
środków niezbędnych do życia.
Wbrew powszechnym stereotypom wśród osób uprawiających prostytucję,
znajdują się ludzie pochodzący z rodzin o różnym statusie ekonomiczno-społecznym,
zróżnicowanym poziomie wykształcenia, różnych wyznań (również niewierzący)
i narodowości. Często są to osoby wykształcone, biegle władające wieloma językami,
zamężne lub żonate, wychowujące dzieci, inteligentne. To, co różni prostytucję lat
60-tych, 70-tych od prostytucji we współczesnym świecie, to fakt, że kiedyś większość
kobiet świadczących usługi seksualne pochodziła ze środowisk patologicznych.
Obecnie wiele prostytutek wywodzi się z tzw.
>>
dobrych rodzin<<. Prostytutka wcale
nie musi wywodzić się z rodziny patologicznej! Jedyne co łączy prostytucję kiedyś
i dziś to pobudki finansowe”10.
3. Prostytucja nieletnich
Należy podkreślić fakt, że jedną z najpoważniejszych kwestii związanych
z prostytucją jest dynamicznie rozwijająca się prostytucja nieletnich, która
warunkowana jest głównie przez takie czynniki, jak:
„Dewiacyjna struktura rodziny – często dochodzi tu do wczesnej inicjacji
1)
seksualnej, na drodze wykorzystywania seksualnego dzieci przez dorosłych, bądź
9
J. Kurzępa, Prostytucja – regulacje prawne (w:) Encyklopedia pedagogiczna…, s. 997.
<http://www.okiem.pl/cnota/sex/prostytucja.htm>.
10
14
poszukiwanie
kompensujących
wzmocnień
w
obliczu
ubóstwa
potrzeb
emocjonalnych, bezpieczeństwa, akceptacji. Dziecko, nastolatek – poszukując
owych substytutów akceptacji – jest skłonny poświęcić wiele, nawet własne ciało,
z czasem przyjmując takie zachowanie jako źródło dochodów.
2)
Nałogowe kontinuum zachowań dewiacyjnych wieku dorastania – następująca
w okresie adolescencji burza hormonalna zmienia postrzeganie siebie przez
jednostkę, wyzwala w niej wiele żądz, ciekawość cielesno-seksualną. Dąży ona do
zaspokojenia owej ciekawości, poszukuje ku temu sposobności i towarzystwa,
najczęściej są nimi rówieśnicy, z którymi dokonuje rozpoznania własnego ciała,
użytkowania go. Młodzież wówczas wchodzi w rozmaite zachowania nałogowe –
alkohol, narkotyki, nikotynizm – stara się wejść w role dorosłego z należnymi
dorosłości atrybutami. Jednym z nich jest seks, więc zaraz po wczesnej inicjacji,
młodzież podejmuje pełnozakresowe zachowania seksualne.
3)
Uwarunkowania rówieśnicze i socjalizacja negatywna – proces demoralizacji
prowadzący do prostytucji jest wzmacniany przez środowisko rówieśnicze
o dysfunkcyjnym charakterze”11.
Współcześnie takie zachowania są udziałem sfrustrowanej młodzieży, która
w imię włączenia do grupy rówieśniczej neguje dotychczasowe zasady obyczajowe
i moralne, podejmując ekstremalne zachowania.
Prostytucja, także nieletnich najczęściej kojarzona jest z sytuacją, w której
dziewczyna pochodząca z biednej, patologicznej rodziny, aby zmienić swoją sytuację
życiową, oddaje się za pieniądze mężczyznom. Taki stereotyp, funkcjonujący
w społecznej świadomości do dziś, jest tylko jednym z wielu obliczy współczesnej
prostytucji. W tym przypadku jest to prostytucja określana mianem głodowej, której
motywem jest przede wszystkim czynnik ekonomiczny. Jednakże równie często
spotykane są prostytucje: aspiracyjna oraz kulturowa. Pierwszy przypadek dotyczy
sytuacji, gdy jednostka potrzebuje „zastrzyku finansowego” w celu podwyższenia lub
też utrzymania określonego standardu życia (kontynuowanie studiów, dokształcanie się,
nabycie wyrafinowanych i jednocześnie drogich dóbr, tzw. ostentacyjna konsumpcja),
11
J. Kurzępa, Prostytucja – regulacje prawne (w:) Encyklopedia pedagogiczna…, s. 999.
15
bardzo często jest to także związane z nobilitacją w strukturze społecznej. Natomiast
istota prostytucji kulturowej wpisuje się we współczesny styl eksponowania własnego
ciała jako towaru, atutu i jednocześnie atrybutu. Traktowanie ciała przedmiotowo jest
implikacją podkultury młodzieżowej lansowanej przez stacje muzyczne, treści piosenek,
modne filmy i komiksy, krypto-przekazy, a także czytelne komunikaty werbalne,
na przykład: „idź na całość”, „daj sobie szansę”, „rób, co chcesz”. Wśród młodych
ludzi można także wskazać na taką formę prostytucji, której istota sprowadza się
do traktowania seksu „sportowo”, bowiem zdarza się, że pomiędzy młodością
a wulgarnym hedonizmem stawiany jest znak równości. Sprowadza się to do częstego,
przypadkowego i swobodnego wchodzenia w kontakty seksualne.
„Jak zarabiają nastolatki, których rodziców nie stać na satysfakcjonujące
je kieszonkowe? Niektóre opiekują się dziećmi sąsiadów. Niektóre latem zbierają
owoce. A niektóre idą do galerii handlowej. Zakładają kuse spódniczki, białe kozaczki,
różowe kurteczki. Na buzie nakładają mocny makijaż. Jego zadaniem jest ukrycie faktu,
że mają dopiero 14 czy 15 lat. Snują się między sklepami, kręcąc pupami i uważnie
lustrują wzrokiem otoczenie. Samotny, dobrze ubrany, dojrzały facet? To jest to. Nie
zaszkodzi więc podejść i zagadać, a nóż widelec zechce wejść w układ – niepisaną
umowę z nastolatką, która potrzebuje nowych ciuchów, telefonu, chce zjeść od czasu do
czasu obiad w miejscu dla niej niedostępnym. W zamian otrzyma jej ciało – młode
i niedoświadczone, ale za to bardzo uległe i wdzięczne za okazaną dobroć. Tak zaczyna
się sponsoring – transakcja wiązana.
>>
Galerianki<< często nazywane są nieletnimi prostytutkami. W końcu niewiele
różnią się od kobiet stojących co wieczór na ulicy. Ich ulica jest po prostu pod dachem,
a zapłatę, zamiast w gotówce, dostają w formie flakonika z perfumami, spodni, których
pozazdroszczą im koleżanki czy nawet doładowania telefonu.
Zgodnie z wynikami wielu badań społecznych, zjawisko prostytuowania się
młodych dziewczyn nie zawsze jest efektem biedy w domu rodzinnym. Częściej chodzi
o ubóstwo emocjonalne. Rodzice nie rozmawiają z dziećmi o miłości i uczuciach, więc
młodzi ludzie seks zaczynają traktować instrumentalnie. Temat seksu w wielu domach
nie istnieje. Mamy swoim córkom nie tłumaczą, czym jest miesiączka, a pytania
16
o współżycie zbywają groźnym, karcącym spojrzeniem. Efektem tego są patologiczne
zachowania, takie jak prostytucja.
Konsumpcyjny styl życia, media propagujące luksusowe życie, koleżanki
chwalące się nowymi ubraniami, gadżetami i kosmetykami – to wszystko, w kontraście
z życiem w biedzie, jest bodźcem popychającym młode dziewczyny do zasmakowania
życia u boku sponsora”12.
Z informacji przekazanych przez specjalistów ds. nieletnich wynika,
że zjawisko prostytucji wśród nieletnich przechodzi formę przeobrażenia i ewoluuje
w kierunku tzw. „sponsoringu” (utrzymywanie nieletniego, zaspokajanie jego potrzeb
w sferze materialnej w zamian za świadczenie usług o charakterze seksualnym).
Ponadto oferujący swoje usługi seksualne często korzystają z komunikatorów
internetowych, które dają im poczucie anonimowości i specyficznie pojmowanych
środków ostrożności umożliwiających „zachowanie dyskrecji”.
Kolejnym czynnikiem utrudniającym rozpoznanie skali zjawiska jest fakt,
iż nieletni z jednej strony ukrywają zachowania świadczące o uczestnictwie w tym
procederze przed dorosłymi, zaś z drugiej strony mają niemal całkowitą aprobatę do
promowania nowego konsumpcyjnego stylu przez najbliższe otoczenie, w tym także
rodzinę, która niejednokrotnie zna i akceptuje takie zachowania, ponieważ sama czerpie
z tego korzyści. Znamienne jest, iż niektórzy nieletni nie widzą nic złego w świadczeniu
usług seksualnych w ramach tzw. „sponsoringu”, wyznaczając tym samym nowy
kierunek procederu, który w ich przekonaniu nie zalicza się do oznak demoralizacji
i przybiera formę normy społecznej młodego pokolenia, w której nacisk położony jest
na tzw. „radzenie sobie” lub umiejętność „ustawienia się w życiu”. Jednocześnie słabość
więzi rodzinnych wpływa bezpośrednio na ułatwienie nawiązywania kontaktów
z osobami dorosłymi, zacieśniania z nimi więzi i świadczenia usług seksualnych,
w zamian za poczucie bezpieczeństwa materialnego lub psychicznego. To właśnie
między innymi zmiany w strukturze rodziny – takie jak brak więzi, praca rodziców za
granicą lub inne dysfunkcje występujące w rodzinie powodują, że młodzież szuka
akceptacji, zrozumienia oraz wsparcia w nowych środowiskach.
12
<http://www.papilot.pl/article/949/Galerianki-nieletnie-prostytutki.html>.
17
Prostytucja homoseksualna
W ostatnich latach dynamicznie rozwija się prostytucja homoseksualna, której
szczególnym przejawem była prostytucja chłopców w Berlinie związanych z dworcem
ZOO – centrum dawnego Berlina Zachodniego. Kiedyś kultowe miejsce kojarzone
z handlem narkotykami, dziś stało się głównym punktem, gdzie następuje inicjacja
męskich prostytutek. Wielu z tych młodych chłopców, wysiadając po raz pierwszy
z pociągu, liczyło na znalezienie dobrej pracy w Niemczech. Niejeden, zawiedziony
szybko wracał na dworzec i decydował się na najprostszy, ale i najokrutniejszy sposób
zarabiania pieniędzy. Podobne miejsca można znaleźć także w Polsce.
Szybka i łatwa gotówka jest najczęstszym motorem, skłaniającym młodych
ludzi do oddawania się za pieniądze. Równie ważnym powodem wydaje się być brak
perspektyw w rodzinnych miastach oraz brak wykształcenia. Wśród sprzedawców tego
rodzaju uciech liczną grupę stanowią studenci. W ostatnim czasie jednak ich szeregi
w wydatnym stopniu zasilają także uczniowie szkół ponadpodstawowych.
Wyróżnia się następujące typy prostytuujących się chłopców:
„>>książę<< – chłopak, który jest atrakcyjny ze względu na urodę, ale i fakt, że jest
nowicjuszem w procederze,
>>
pracuś<< – chłopak, który traci pozycje gwiazdy na skutek pojawienia się na
rynku nowych kusicieli, schodzi na niższy poziom preferencji, spotyka się
z większą niż do tej pory liczbą klientów (jako „książę”, który z reguły miał 1-2
klientów), choć jeszcze może wybierać, grymasić,
>>
omnibus<<
–
chłopak
wchodzi
na
orbitę
towarzyskich
uprzejmości
i rekomendacji, czyli przekazywania go sobie przez jednego klienta drugiemu;
zaczyna utożsamiać się z grupą osób prostytuujących się, rozpoznaje ich
zwyczaje, miejsca spotkań, lokale, staje się zawodowcem,
>>
Darek<<,
>>
wędkarz<<,
>>
dżont<< – chłopcy, którzy znajdują się na najniższych
szczeblach atrakcyjności wśród klientów, z tytułu deklasacji, będącej wynikiem
18
uzależnienia, nałogu, który często jest sposobem ucieczki przed świadomością
patologiczności przyjętej postawy”13.
Sekwencje zdarzeń prowadzących osoby nieletnie do ryzykownych zachowań
seksualnych przedstawiają poniższe schematy.
13
J. Kurzępa, Prostytucja – regulacje prawne (w:) Encyklopedia pedagogiczna…, s. 1000.
19
Schemat 1
trudności w
nauce
wagary
alkohol
wczesna inicjacja
seksualna
prostytucja
Schemat 2
wczesna inicjacja
seksualna
(ofiara przemocy
seksualnej w domu)
zaburzenia
emocjonalno osobowościowe
prostytucja
ucieczka w
bezosobowy
seks
Schemat 3
wczesna inicjacja
seksualna (imprezy,
dyskoteki, wycieczki
szkolne itp.)
swoboda obyczajowa
(wzmocniona kulturowymi
ikonami i wzorcami
zachowań)
prostytucja
Schemat 4
wczesna
inicjatywa
seksualna
ryzykowne zachowanie
obyczajowo nasycone
wzmocnieniami
nałogowymi
zachęta ze
strony grupy
rówieśniczej
prostytucja
Schemat 5
seksualna swoboda i kalkulacja zachowań (swoisty
pragmatyzm obyczajowy), które mogą przynieść
określone profity bez względu
prostytucja
Schemat 6.
wejście w krąg rówieśniczy
lub towarzyski, który
wprowadza jednostkę
w proceder
oplatanie wokół
niej sieci
zależności
niemożność porzucenia
procederu (zniewolenie
i/lub przymuszenie
przez ludzi seksbiznesu)
Źródło: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. nauk. T. Pilch, t. 4, Warszawa 2005, s. 999
20
4. Regulacja prawna – przeciwdziałanie prostytucji
Prostytucja stanowi poważny problem społeczny, dlatego wśród sposobów jej
przeciwdziałania stosowanych w różnych kulturach należy wymienić:
1)
„Prohibicję – prostytucja jest karana przez prawo i uważana za przestępstwo.
Prohibicja nie zdała egzaminu, nie wyeliminowały prostytucji nawet
najsurowsze kary, spowodowały natomiast szerzenie się prostytucji nielegalnej
ze wszystkimi jej następstwami.
2)
Reglamentację – prostytucję wolno uprawiać tylko w domach publicznych,
pod nadzorem służb sanitarnych i władz porządkowych.
3)
Neoreglamentację – uprawianie prostytucji bez skoszarowania, rejestrowaniem
prostytutek zajmuje się nie policja, ale służby sanitarne i porządkowe. Każda
prostytutka musi posiadać książeczkę kontrolną, w której odnotowuje
się okresowe, kontrolne badania lekarskie. Celem takiego systemu jest przede
wszystkim zapobieganie szerzeniu się chorób wenerycznych.
4)
Abolicjonizm – przeciwdziałanie nie samej prostytucji, lecz zwalczanie
przyczyn skłaniających kobiety do jej uprawiania oraz ich skutków.
Abolicjonizm widzi w prostytucji chorobę społeczną, w której należy leczyć
przyczyny, a nie objawy; chodzi tu o ochronę tych, którzy na drogę prostytucji
wkroczyli mniej czy bardziej przypadkowo, a zwłaszcza tych, których do jej
uprawiania zmusiły złe warunki ekonomiczne”14.
„Prostytucja jako zjawisko społeczne nieustannie wymusza na społeczeństwie
potrzebę jej uregulowania. Wynika to z zagrożeń, jakie wiążą się z jej istnieniem,
zarówno epidemiologicznych, zdrowotnych, jak i społecznych np. przestępczością
około prostytucji, handlem narkotykami, alkoholizowaniem się czy kradzieżami.
Na przestrzeni wieków stosowano rozmaite podejścia do problemu, począwszy
od systemu prohibicji, zwanego też systemem ekstraminacyjnym (polegał na zakazie
uprawiania prostytucji pod groźbą kary), przez system reglamentacyjny (kontroli
prostytucji, rejestrowaniu prostytutek i poddawaniu każdej z osób uprawiających
nierząd przymusowym oględzinom lekarskim). W następstwie powstał system
14
M.W. Poznańska, Prostytucja (w:) Encyklopedia pedagogiczna…, s. 996.
21
neoreglamentacyjny, gdzie w miejsce rejestracji policyjnej wprowadzono rejestr
sanitarno-lekarski, ograniczając jurysdykcję w tym zakresie policji obyczajowej.
Aktualnie w wielu krajach panuje system abolicjonistyczny, polegający na zniesieniu
wszelkiej rejestracji prostytutek, co wpływa nie tylko na dekryminalizację uprawiania
nierządu, ale także zaostrzenia kar dla tych, którzy czerpią korzyści z prostytucji
i handlu kobietami.
W 1949 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło konwencję w sprawie
zwalczania handlu ludźmi i eksploatacji prostytucji. Wśród 28 artykułów znajdują się
te, które postulują, żeby ukarać każdego, kto: dostarcza, zwabia lub uprowadza
w celach prostytucji inną osobę, nawet za jej zgodą; eksploatuje prostytucję innej
osoby, nawet za jej zgodą; utrzymuje, prowadzi lub finansuje dom publiczny albo
wynajmuje lub odnajmuje pomieszczenia dla celów prostytucji innych osób.
Polska ratyfikowała ten dokument 29 lutego 1952 r.
W polskim systemie prawnym prostytucja nie jest karana. Karane jest natomiast
stręczycielstwo, kuplerstwo i sutenerstwo”15.
Sutenerstwo to czerpanie korzyści majątkowych z uprawiania prostytucji przez
inną osobę. Zwykle jest powiązane ze stręczycielstwem (nakłanianiem do uprawiania
prostytucji) i kuplerstwem (ułatwianiem uprawiania prostytucji), a czasami z innymi
przestępstwami, jak handel ludźmi oraz stosowanie gróźb i przemocy wobec
prostytutek. Oprócz indywidualnych sutenerów, jest to jedno z pól działalności, którą
zajmują się zorganizowane grupy przestępcze.
W Polsce sutenerstwo (podobnie jak stręczycielstwo i kuplerstwo) jest
przestępstwem, opisanym w art. 204 § 2 Kodeksu karnego, zagrożonym karą do 3 lat
pozbawienia wolności (lub karą do 10 lat, jeśli osoba prostytuująca się jest małoletnia).
15
J. Kurzępa, Prostytucja – regulacje prawne (w:) Encyklopedia pedagogiczna…, s. 998.
22
Dane statystyczne Komendy Głównej Policji: Seksualne wykorzystywanie dzieci –
liczba przestępstw stwierdzonych16
Czynności seksualne z małoletnim (art. 200 kk)
§ 1. Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej
osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim
czynnościom albo do ich wykonania, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do
12.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto w celu zaspokojenia seksualnego prezentuje
małoletniemu poniżej lat 15 wykonanie czynności seksualnej.
Rok
Art. 200 kk
(liczba przestępstw stwierdzonych)
16
2008
1.683
2007
1.882
2006
1.687
2005
1.697
2004
1.923
2003
1.817
2002
1.485
2001
1.460
2000
1.518
1999
1.673
<http://www.statystyka.policja.pl/portal/st/956/50880/Seksualne_wykorzystywanie_dzieci.html>.
23
Pornografia (art. 202 kk)
§ 1. Kto publicznie prezentuje treści pornograficzne w taki sposób, że może to
narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie życzy,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 2. Kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści pornograficzne lub udostępnia
mu przedmioty mające taki charakter albo rozpowszechnia treści pornograficzne
w sposób umożliwiający takiemu małoletniemu zapoznanie się z nimi,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, przechowuje
lub posiada albo rozpowszechnia lub publicznie prezentuje treści pornograficzne
z udziałem małoletniego albo treści pornograficzne związane z prezentowaniem
przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 4. Kto utrwala treści pornograficzne z udziałem małoletniego poniżej lat 15,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4a. Kto sprowadza, przechowuje lub posiada treści pornograficzne z udziałem
małoletniego poniżej lat 15,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 5. Sąd może orzec przepadek narzędzi lub innych przedmiotów, które służyły lub
były przeznaczone do popełnienia przestępstw określonych w § 1-4, chociażby nie
stanowiły własności sprawcy.
24
Liczba przestępstw stwierdzonych
Rok
Art. 202 § 1 kk Art. 202 §2 i 3 kk Art. 202 § 4 i 4a kk
2008
48
816
345
2007
46
429
222
2006
31
332
356
2005
25
158
2004
20
147
2003
43
104
2002
14
98
2001
23
67
2000
14
65
1999
15
53
1998*
5
13
* dane podane zostały według Kodeksu karnego obowiązującego od 1 września 1998 r.
25
Czerpanie zysku z cudzego nierządu (art. 204 kk)
§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nakłania inną osobę do uprawiania
prostytucji lub jej to ułatwia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Karze określonej w § 1 podlega, kto czerpie korzyści majątkowe z uprawiania
prostytucji przez inną osobę.
§ 3. Jeżeli osoba określona w § 1 lub 2 jest małoletnim, sprawca podlega karze
pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Karze określonej w § 3 podlega, kto zwabia lub uprowadza inną osobę w celu
uprawiania prostytucji za granicą.
Liczba przestępstw stwierdzonych
Rok
Art. 204 § 1 i 2 kk
Art. 204 § 3 kk
Art. 204 § 4 kk
2008
214
21
3
2007
271
44
1
2006
205
29
3
2005
422
59
3
2004
376
43
6
2003
250
34
3
2002
317
45
2
2001
436
43
10
2000
168
30
6
1999
156
20
3
1998*
44
3
6
26
5. Rola Policji w zakresie przeciwdziałania prostytucji wśród osób nieletnich
Powyższą tematykę w sposób trafny, precyzyjnie przedstawia odpowiedź
podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Adama
Rapackiego – z upoważnienia ministra – na interpelację nr 10081 w sprawie podjęcia
działań mających na celu likwidację procederu przydrożnej prostytucji, z dnia 16 lipca
2009 r., którą umieszczono poniżej:
„Rzeczywista
skala
zjawiska
prostytucji
małoletnich
jest
trudna
do
oszacowania, gdyż Policja najczęściej ujawnia prostytuujących się nieletnich
w wyniku prowadzonych kontroli, działań prewencyjnych, bądź na podstawie informacji
operacyjnych oraz informacji uzyskanych od innych nieletnich. Wyjątkowo zdarzają się
przypadki, kiedy o prostytuowaniu się dziecka Policję powiadamiają rodzice lub
opiekunowie.
Mając
więc
na
uwadze,
że
prostytucja
jest
groźnym
czynnikiem
kryminogennym generującym zachowania przestępcze i patologiczne (np. alkoholizm,
narkomanię, demoralizację nieletnich) oraz uciążliwe dla społeczeństwa zachowania
związane z zakłócaniem spokoju i porządku publicznego, podejmuje się szereg
inicjatyw mających na celu ograniczenie zjawiska prostytucji oraz zlikwidowania
zjawiska sutenerstwa, stręczycielstwa.
Szczególną ochroną prawną objęte są w tym względzie dzieci i młodzież.
Policja monitoruje i przeciwdziała zjawisku uprawiania nierządu przez osoby, które nie
ukończyły 18. roku życia, gdyż zgodnie z art. 4 § 1 ustawy z dnia 26 października
1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t. j.: Dz. U. z 2002 r., Nr 11, poz. 109,
z późn. zm.) prostytucja jest jednym z przejawów demoralizacji. Każdorazowo po
ujawnieniu takiego faktu powiadamia się sąd rodzinny celem zastosowania
odpowiednich środków wychowawczych.
Ponadto Policja dąży do ustalenia osób, które ułatwiały lub nakłaniały
do uprawiania prostytucji w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Niejednokrotnie
pozwala to również ustalić osoby korzystające z usług seksualnych nieletnich poniżej
15 lat, co umożliwia wszczęcie postępowania przygotowawczego z art. 200 Kodeksu
karnego.
27
Policja stara się ograniczać zjawisko prostytucji, a w szczególności prostytucji
dziecięcej. Policjanci wspólnie z wyspecjalizowanymi terapeutami z poradni rodzinnych
i psychologiczno-pedagogicznych prowadzą spotkania organizowane w szkołach
na temat skutków społecznych i zdrowotnych prostytuowania się oraz innych zagrożeń
związanych z tym procederem (np. gwałtów, pobić, zabójstw). Na zagrożenia
i niebezpieczeństwa związane z prostytuowaniem się dzieci i młodzieży przeszkoleni
w tym zakresie policjanci zwracają uwagę również w trakcie spotkań z rodzicami
i kadrą pedagogiczną szkół. Prowadzone są ponadto rozmowy profilaktyczne z dziećmi
zagrożonymi demoralizacją oraz ich rodzicami lub opiekunami.
Jednym z najistotniejszych elementów działań Policji ukierunkowanych na
przeciwdziałanie prostytucji uprawianej przez nieletnich są wczesne działania
profilaktyczne skierowane do dzieci i młodzieży zagrożonej tym zjawiskiem. Policjanci
wraz z przedstawicielami innych służb mundurowych brali udział w spotkaniach
w szkołach z młodzieżą, podczas których m.in.: informowano dzieci i młodzież
o obowiązujących regulacjach prawnych oraz ostrzegano o zagrożeniach związanych ze
zjawiskiem prostytucji – zgwałceniach, pobiciach, zabójstwach dokonywanych przez
>>
klientów<<
i
sutenerów,
ale
również
informowano
pedagogów
szkolnych,
wychowawców i dyrektorów, a także uczniów i ich rodziców, o konieczności
zawiadamiania
odpowiednich
służb
o
wszelkich
niepokojących
zjawiskach
świadczących lub mogących świadczyć, że dziecko się prostytuuje.
Przy poruszaniu problematyki prostytuowania się przez osoby nieletnie należy
jednoznacznie stwierdzić, że w roku 2008, podobnie jak w latach wcześniejszych,
zjawisko to ewoluuje w kierunku tzw. sponsoringu, a oferty świadczenia usług
seksualnych składane są bezpośrednio oraz za pośrednictwem sieci Internet. Policja
odnotowuje przypadki uprawiania tego procederu przez nieletnich w mieszkaniach osób
korzystających z ich usług oraz w hotelach.
Znaczącą liczbę spośród ujawnionych przypadków stanowią także osoby nieletnie
oferujące usługi seksualne na ulicach dużych miast, parkingach, trasach szybkiego ruchu
oraz dworcach PKP i PKS.
Jednym z istotnych elementów działań systemowych, których celem jest
przeciwdziałanie prostytucji wśród dzieci i młodzieży, jest – opracowany przez rządowy
28
zespół przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, przyjęty przez Radę
Ministrów w roku 2003 – Program zapobiegania niedostosowaniu społecznemu
i przestępczości wśród dzieci i młodzieży. Program rozłożono na 10 lat, a MSWiA
koordynuje jego realizację, przygotowując coroczne sprawozdania z jego wdrażania.
Jednym z elementów programu są m.in. procedury postępowania nauczycieli i metody
współpracy szkół z Policją w sytuacjach zagrożenia dzieci i młodzieży przestępczością
i demoralizacją, a w szczególności narkomanią, alkoholizmem i prostytucją.
Procedury przewidują, iż w przypadku uzyskania przez nauczyciela informacji,
że uczeń, który nie ukończył 18 lat, używa alkoholu lub innych środków w celu
wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawia nierząd bądź przejawia inne zachowania
świadczące o demoralizacji, powinien on przekazać niezwłocznie uzyskaną informację
wychowawcy klasy. Wychowawca natomiast powinien poinformować o tym fakcie
pedagoga/psychologa szkolnego i dyrektora szkoły oraz wezwać do szkoły rodziców
(prawnych opiekunów) ucznia. Następnie po przeprowadzeniu rozmowy z rodzicami
oraz z uczniem i w przypadku potwierdzenia informacji powinien on zobowiązać ucznia
do
zaniechania
negatywnego
postępowania,
rodziców
zaś
bezwzględnie
do
szczególnego nadzoru nad dzieckiem. W toku interwencji profilaktycznej może on
zaproponować rodzicom skierowanie dziecka do specjalistycznej placówki i udział
dziecka w programie terapeutycznym. Jeżeli rodzice odmawiają współpracy lub nie
stawiają się do szkoły, a nadal z wiarygodnych źródeł napływają informacje
o przejawach demoralizacji dziecka, szkoła pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji
sąd rodzinny lub Policję (specjalistę ds. nieletnich). Szkoła powiadamia sąd lub Policję
także
wtedy,
gdy
wykorzysta
wszystkie
dostępne
jej
środki
oddziaływań
wychowawczych (rozmowa z rodzicami, ostrzeżenie ucznia, spotkania z pedagogiem,
psychologiem itp.), a ich zastosowanie nie przynosi oczekiwanych rezultatów.
W przypadku natomiast, gdy zachowania świadczące o demoralizacji przejawia uczeń,
który ukończył 18 lat, a nie jest to udział w działalności grup przestępczych czy
popełnienie przestępstwa, postępowanie nauczyciela powinno być określone przez
wewnętrzny regulamin szkoły.
Podkreślenia wymaga ponadto, że policjanci wraz ze Strażą Graniczną, Strażą
Miejską, pracownikami sanepidu, ZUS-u, Państwowej Inspekcji Pracy i innymi
29
instytucjami – w ramach przeciwdziałania prostytucji, sutenerstwu i stręczycielstwu –
uczestniczą w okresowych kontrolach agencji towarzyskich, salonów masażu, klubów,
hoteli, moteli, zajazdów i lokali oferujących krótkotrwały wynajem lokali. Kontrole
takie mogą sprzyjać zmniejszeniu zainteresowania korzystaniem z usług agencji
towarzyskich.
Prowadzone są również inne działania rozpoznawcze oraz prewencyjne, w tym
kontrole dworców oraz monitorowanie dróg krajowych i tras szybkiego ruchu pod
kątem ujawniania prostytuujących się nieletnich i obywatelek obcych państw nielegalnie
przebywających na terenie Polski.
Prowadzono także działania zmierzające do ustalenia osób nakłaniających
do prostytucji i ułatwiających ten proceder oraz legitymowano osoby małoletnie
przebywające w porze wieczorowo-nocnej bez opieki. Dzielnicowi kontrolowali rodziny
patologiczne i dysfunkcyjne, a specjaliści do spraw prewencji kryminalnej wspólnie
z zespołami prasowymi opracowywali materiały profilaktyczno-edukacyjne dla
mediów”17.
17
A. Rapacki, Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji –
z upoważnienia ministra – na interpelację nr 10081 w sprawie podjęcia działań mających na celu likwidację
procederu przydrożnej prostytucji, Warszawa 2009.
30
6. Organizacje niosące pomoc osobom zajmującym się prostytucją
Fundacja przeciwko handlowi kobietami „La Strada”:
 międzynarodowa sieć zajmująca się działaniami mającymi ukrócić handel
kobietami a także pomagająca wyjść kobietom z sytuacji prostytucji
przymusowej, najczęściej wyjazdowej,
 fundacja oprócz pracy prowadzi szkolenia na terenie wielu krajów dla innych
organizacji,
 adres polskiej fundacji: <www.strada.org.pl>,
 adres międzynarodowy: <www.fo-stvkennisnet.nl>.
Program „Stacja” – Zintegrowana pomoc w zapobieganiu i wychodzeniu
z prostytucji dziecięcej oraz młodzieżowej.
Zadania realizowane w ramach Programu STACJA to:
 bezpośrednia praca w środowisku „dzieci i młodzieży ulicy” – metoda
streetworkingu,
 interwencja i wsparcie,
 praca z indywidualnym przypadkiem,
 poradnictwo psychologiczne, medyczne (lekarz – specjalista z zakresu chorób
zakaźnych), prawne (adwokat, kurator społeczny), socjalne (pracownik socjalny),
 telefon interwencyjny,
 prowadzenie
zajęć
profilaktyczno-edukacyjnych
dla
młodych
ludzi
jako
alternatywa wobec podejmowania zachowań ryzykownych,
 szkolenie wychowawców, wolontariuszy.
End Child Prostitution Child Pornography & Trafficking Children for Sexual
Purposes (ECPAT) – Koniec Prostytucji Dziecięcej, Pornografii i Handlu Dziećmi
w Celach Seksualnych
(ECPAT) to międzynarodowa organizacja pozarządowa działająca na rzecz zwalczania
dziecięcej
prostytucji,
pornografii
i
handlu
dziećmi.
ECPAT
to
obecnie
niekwestionowany światowy lider na polu walki ze zjawiskiem wykorzystywania dzieci
31
do pracy w sex-przemyśle. Sukcesy tej organizacji, powstałej na bazie czterech
lokalnych azjatyckich grup roboczych, są imponujące, zwłaszcza że liczy ona niespełna
10 lat. Dziś sieć ECPAT to ponad 60 grup-organizacji działających w ponad 50 krajach
na całym świecie, aktywnie współpracujących z Interpolem, Światową Organizacją
Turystyki i UNICEF. ECPAT to również potężna struktura organizacyjna składająca się
ze Zgromadzenia Międzynarodowego, Rady, Sekretariatu oraz rozbudowanej sieci
Regionalnych Koordynatorów.
Podstawowe cele organizacji:
 monitorowanie działań podejmowanych przez rządy w zakresie przeciwdziałania
problemowi,
 przeciwdziałanie zjawisku dziecięcej sex-turystyki,
 aktywizacja młodzieży,
 wypracowanie uniwersalnych narzędzi metodologicznych,
 promocja przyjaznych dziecku regulacji i procedur prawnych.
Siedziba Stowarzyszenia do Walki z Dziecięcą Prostytucją i Pornografią „Pro-Ecpat”
ul. Energetyków 2, 65-729 Zielona Góra, tel.: (0 68) 323 79 47 w. 43.
Women Hurt In Systems of Prostitution Engaged in Revolt (WHISPER):
 organizacja założona przez byłe prostytutki,
 same o sobie mówią „ocalone z prostytucji”,
 uznają, że prostytucji nie można traktować jak zawodu.
Prostitution Groups:
 organizacja
działająca w Szwecji w
czterech największych
miastach:
Sztokholmie, Malm, Goeteborgu i Norkoping,
 dąży do ograniczenia zjawiska prostytucji,
 pracuje w środowisku kobiet świadczących usługi seksualne, udzielając
im wsparcia i zachęcając jednocześnie do porzucenia prostytucji, przeciwdziała
rekrutacji młodych dziewczyn,
 informuje o zagrożeniach związanych z AIDS i chorobami przenoszonymi drogą
płciową,
32
 dociera do ludzi, kupujących usługi seksualne (klientów) i przekonuje, by tego
nie robili.
Comitato per i Diritti Civili delle Prostitute – Commitee for the Civil Rights
of Prostitutes:
 organizacja włoska,
 adres: <www.luccioleonline.org>.
Eaves Housing for Women POPPY Project:
 organizacja brytyjska,
 24 Hour HOTLINE: 0207 840 7129 (telefon zaufania dla kobiet ofiar handlu
ludźmi),
 mail: <[email protected]>.
33
Zakończenie
Z dotychczasowych ustaleń policyjnych wynika, że przyczyny prostytuowania
się nieletnich są bardzo złożone. Bywa, że uczestniczący w tym procederze kierują się
chęcią pomocy finansowej rodzinie, zwłaszcza biednej i wielodzietnej. Niejednokrotnie
wówczas rodzina akceptuje tę patologię. Często jednak jest to chęć zdobycia pieniędzy
na własne wydatki, np. ubrania, kosmetyki, narkotyki, i nie ma charakteru stałego
zajęcia zarobkowego. Niekiedy osoby nieletnie uczestniczą w tzw. sponsoringu, który
jest swoistą formą prostytucji. W przypadku prostytuujących się nieletnich na podjęcie
decyzji o prostytuowaniu się mają wpływ także ucieczki z domów rodzicielskich lub
placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych oraz związana z tym
konieczność zdobycia środków na utrzymanie.
Przyczyny demoralizacji nieletnich należy się doszukiwać w niezaspokojeniu
ważnych potrzeb psychicznych młodzieży, co często prowadzić może do poważnych
zaburzeń funkcjonowania, kryzysów emocjonalnych i w systemie wartości oraz
wątpliwości i lęków egzystencjonalnych.
Winę za taki stan rzeczy ponosi rodzina, następnie szkoła i środowisko lokalne.
Warto także pamiętać, że wpływ na demoralizację młodych ludzi mają także środki
masowego przekazu lansujące niejednokrotnie zapożyczone z kultur innych narodów,
wartości społeczne i wzorce zachowań. Młodzież zinternalizuje je bezkrytycznie, co nie
w każdym przypadku przynosi korzyści społeczne, a czasami jest wręcz szkodliwe.
34
Bibliografia
1. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 43 poz. 277,
z późn. zm.).
2. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich
(t.j. Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109, z póź. zm.).
3. Zarządzenie nr 590 Komendanta Głównego Policji z dnia 24 października 2003r.
w sprawie metod i form wykonywania zadań przez policjantów w zakresie
przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich (Dz. Urz. KGP Nr 8,
poz. 33).
4. Czapiewska E., Czapiewski W., Profilaktyka demoralizacji i patologii społecznej
nieletnich w środowisku lokalnym, Centrum Szkolenia Policji w Legionowie.
5. Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. nauk. T. Pilch, t. 4, Warszawa 2005.
6. Gardian R., Zjawisko sponsoringu jako forma prostytucji kobiecej, Kraków 2007.
7. Gryglewicz D., Wybrane aspekty patologii społecznej, Szkoła Policji w Słupsku
2004.
8. Jędrzejko M., Prostytucja jako problem społeczny, moralny i zdrowotny, Pułtusk –
Warszawa 2006.
9. Marzec-Holka K., Przemoc seksualna wobec dziecka, Bydgoszcz 1999.
10. Pisz Z., Zadania społeczne, Wrocław 1999.
11. Rapacki
A.,
Odpowiedź
podsekretarza
stanu
w
Ministerstwie
Spraw
Wewnętrznych i Administracji – z upoważnienia ministra – na interpelację
nr 10081 w sprawie podjęcia działań mających na celu likwidację procederu
przydrożnej prostytucji, Warszawa 2009.
12. Warylewski J., Przestępstwa seksualne, Gdańsk 2001.
13. Wasik A., Problematyka nieletnich w aspekcie służby prewencyjnej, Szkoła Policji
w Katowicach 2005.
14. <http://pl.wikipedia.org/wiki/Prostytucja>.
15. <http://www.nil.org.pl/xml/oil/oil64/gazeta/numery/n2007/n200702/n20070212>.
16. <http://www.okiem.pl/cnota/sex/prostytucja.htm>.
17. <http://www.statystyka.policja.pl/portal/st/>.