DIAGNOZA PROBLEMU UZALEŻNIEŃ W GMINIE LESKO

Transkrypt

Instytut Badań Społecznych i Marketingowych
przy Inkubatorze Technologicznym Sp. z o.o.
ul.Kwiatkowskiego 9
37-450 Stalowa Wola
tel. (+48) 602 285 289
faks (+48) 15 814 9119
DIAGNOZA PROBLEMU UZALEŻNIEŃ W GMINIE LESKO:
ALKOHOLIZM I NARKOMANIA
Raport z badań
Autor raportu: Anna Mazur
Obliczenia statystyczne: Tomasz Modras
Zespół badawczy:
Menager zespołu:
Lic. Tomasz Modras (IBSiM)
Kierownik projektu badawczego:
Dr Anna Witkowska-Paleń (WZNoS KUL)
Członkowie zespołu:
Mgr Anna Mazur
Mgr Elwira Żmuda
Agata Ozdoba
Stalowa Wola 2012
2
Spis treści
Wprowadzenie
Część I. Uzależniania jako problem współczesnego społeczeństwa – ogólna
charakterystyka zjawiska
1.1. Psychologiczne i społeczne mechanizmy uzależniania
1.2. Alkoholizm
1.3. Narkomania
Część II. Założenia i metodologia projektu badawczego w gminie Lesko
2.1. Ogólne założenia metodologiczne
2.2. Charakterystyka badanej grupy
2.3. Postawy i opinie na temat uzależnień - metodologia badań
2.4. Bezpośredni kontakt ze środkami odurzającymi – metodologia badań
2.5. Profilaktyka i leczenie uzależnień – metodologia badań
Część III. Problem uzależnień w gminie Lesko w świetle przeprowadzonych
badań
3.1. Postawy i opinie na temat uzależnień
3.1.1. Ogólna wiedza o uzależnieniach mieszkańców gminy Lesko
3.1.2. Opinie mieszkańców o alkoholizmie w gminie Lesko
3.1.3. Opinie mieszkańców o narkomanii w gminie Lesko
3.1.4. Postawy mieszkańców gminy Lesko wobec problemu uzależnień
3.2. Kontakt ze środkami uzależniającymi
3.2.1. Bezpośredni kontakt z alkoholem mieszkańców gminy Lesko
3.2.2. Bezpośredni kontakt z narkotykami mieszkańców gminy Lesko
3.2.3. Problemy osobiste i społeczne związane z nadużywaniem środków
odurzających w opinii mieszkańców gminy Lesko
3.3. Profilaktyka i leczenie uzależnień
3.3.1. Wiedza i opinie o instytucjach pomocowych funkcjonujących w
gminie Lesko
3.3.2. Dane statystyczne Poradni Leczenia Uzależnień w Lesku
3.3.3. Dane statystyczne Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych w Lesku
Część IV. Wnioski i rekomendacje
4.1. Alkoholizm w gminie Lesko – wnioski i zalecenia profilaktyczne
4.2. Narkomania w gminie Lesko – wnioski i zalecenia profilaktyczne
Załączniki
Spis tabel
Spis wykresów
Wzór ankiety
Wzór formularza dla Poradni Leczenia Uzależnień
Wzór formularza dla Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych
3
5
5
7
13
19
19
20
22
23
24
26
26
26
35
39
43
47
47
56
61
64
64
74
77
81
82
85
90
91
94
96
100
102
3
Wprowadzenie
Uzależnienia stanowią wciąż aktualny i poważny problem współczesnego świata.
Ryzyko uzależnienia się od wielu środków jest zbyt niepokojące wobec łatwej do nich
dostępności. W takiej sytuacji może znajdować się właśnie gmina Lesko. Zatem aby
skutecznie zapobiegać i zwalczać problemy społeczne na szczeblu gminnym istotnym
elementem wstępnym jest przeprowadzanie badań diagnostycznych.
Celem projektu badawczego pt. Diagnoza uzależnień w Gminie Lesko: alkoholizm
i narkomania jest określenie skali i specyfiki problemu uzależnień od alkoholu i narkotyków
na terenie Gminy oraz rozpoznanie i zdiagnozowanie najważniejszych aspektów związanych
ze zjawiskiem nadużywania alkoholu i zażywania środków odurzających, a będących
podstawą dalszych działań w zakresie gminnego systemu profilaktyki zjawiska.
Badania podejmowane w trakcie realizacji projektu obejmują dwa etapy:
1) Opracowanie statystyczne i analiza danych sprawozdawczych ośrodków i poradni
leczenia uzależnień na terenie Gminy Lesko za okres od 1 stycznia 2010r. do 30
czerwca 2012r.
2) Badania ankietowe na reprezentatywnej próbie dorosłych mieszkańców (od 18 roku
życia) gminy Lesko- dobór próby losowy, ilość osób zamieszkująca w danych
miejscowościach
poddanych
badaniom-
proporcjonalna
do
ogólnej
liczby
mieszkańców.
Badania
ankietowe
przeprowadzone
wśród
mieszkańców
gminy
umożliwią
identyfikację najważniejszych problemów, takich jak: oszacowanie rzeczywistego zakresu
zjawiska nadużywania i uzależnienia od alkoholu oraz zażywania substancji narkotycznych
i innych środków odurzających, zdiagnozowanie specyfiki zjawiska, a więc przyczyn,
przejawów i problemów towarzyszących sięganiu po alkohol i środki odurzające, jak również
poznanie postaw i oczekiwań mieszkańców gminy odnośnie gminnego sytemu profilaktyki
zwalczania zjawisk alkoholizmu i narkomanii. Natomiast analiza danych sprawozdawczych
udostępnionych przez ośrodki leczenia uzależnień pozwoli zobrazować zakres i specyfikę
lecznictwa odwykowego wśród mieszkańców gminy.
Przygotowany kwestionariusz ankiety składa się z trzech zasadniczych części:
postawy i opinie na temat uzależnień, kontakt ze środkami odurzającymi, profilaktyka
i leczenie uzależnień. Według tegoż podziału została dokonana analiza otrzymanych
wyników.
Beneficjentami projektu są:
4
1) Mieszkańcy gminy Lesko – diagnoza problematyki uzależnień od alkoholu
i narkotyków sporządzona na podstawie reprezentatywnej opinii społeczności
lokalnej pozwoli lepiej rozpoznać problemy, zagrożenia oraz oczekiwania
mieszkańców związane z przeciwdziałaniem tymże problemom.
2) Instytucje
lokalne
zajmujące
się
profilaktyką
uzależnień
oraz
pomocą
terapeutyczną osobom uzależnionym od substancji odurzających oraz ich
rodzinom. Diagnoza problemu przyczyni się do ulepszenia i dostosowania
standardów i kierunków działań skierowanych na zwalczanie i profilaktykę
zjawiska.
5
Część I. Uzależniania jako problem współczesnego społeczeństwa – ogólna
charakterystyka zjawiska
1.1. Psychologiczne i społeczne mechanizmy uzależnienia
Uzależnienie, jako poważny problem społeczny o negatywnych skutkach, było od
dawna tematem studiów psychologicznych, biologicznych i socjologicznych. Zawsze
podkreślano, że jest to problem bardzo złożony i istnieje wiele źródeł, z których uzależnienia
mogą pochodzić.
W dyskusjach pojawiają się różne opinie o szkodliwości uzależnień, ubolewania nad
skutkami tych zjawisk, natomiast w wielu przypadkach ci sami ludzie najczęściej
nieświadomie przyczyniają się do rozszerzania uzależnień, na nie przyzwalają, nie
dostrzegając problemu lub - co gorsze - sami w nie wpadają. To stwierdzenie może spotkać
się z następującą reakcją: Przecież nie jestem alkoholikiem ani narkomanem, czy zatem
można mówić o uzależnieniu? Należy zauważyć, że uzależnienia znacznie wykraczają poza
zakres alkoholizmu, narkomanii czy nikotynizmu i dotyczą wielu innych zachowań ludzkich
mających znamiona uzależnień np. uzależnienie od telewizji, komputera, reklamy, mody,
erotyki, pracy, jedzenia itd.
Wokół problemu uzależnień istnieje dosyć duże zamieszanie terminologiczne.
Uzależnienie jako problem społeczny nie jest definiowane ani w Encyklopedii Powszechnej
PWN, ani w znanych leksykonach. Zazwyczaj przyjmuje się definicje konstrukcyjne,
tworzone w zależności od punktu widzenia badacza.
Liczne organizacje podejmowały próby zdefiniowania problemu uzależnień. Przy
obecnej różnorodności definicyjnej jest jedna wspólna cecha wszystkich uzależnień- zespół
objawów uzależnieniowych, do których można zaliczyć m.in.:
 emocjonalne podporządkowanie- zachowania realizujące potrzebę uzależnieniową
stają się najważniejsze;
 zmiana nastroju- optymalizacja nastroju tylko w czasie zachowania nałogowego;
 tolerancja dawkowania- znieczulenie na poprzednio wystarczające „dawki”, potrzeba
zwiększenia dawkowania;
 objawy abstynencyjne- psychiczne w każdym przypadku uzależnienia są takie same,
fizyczne w dużym stopniu podobne;
 konflikt- potrzeby uzależnieniową zawsze wchodzą w kolizję z najbliższym
otoczeniem, burzą więzi z innymi ludźmi;
6
 nawrót- każda osoba uzależniona ma w swoim bagażu doświadczeń nieudane próby
zerwania z nałogiem.
Zatem samo powtarzanie danej czynności spowodowane przymusem nie wystarcza do
osiągnięcia zaspokojenia. Istnieje tu potrzeba eskalacji, zwiększania dawki środka czy
doznań, osoba coraz bardziej angażuje się wewnętrznie, dana czynność nabiera coraz
większego znaczenia. Uzależnienie charakteryzuje się tym, że coraz bardziej zawęża pole
zainteresowań i działania, ograniczając je w końcu do czynności uzależniającej
i zapewniającej jej możliwość powtarzania. Sprawy rodzinne, zawodowe, społeczne schodzą
na dalszy plan. Zmniejszają się, a później zanikają relacje społeczne i zainteresowania.
Zmienia się osobowość.
Psychologiczne mechanizmy uzależnienia nie znikają u osób uzależnionych z chwilą
zaprzestania picia. Nałogowa struktura nadal ma wpływ na osobowość, szczególnie
w chwilach przeżywania stresu. Pacjenci nawet w zaawansowanych etapach terapii ciągle
jeszcze tłumaczą sobie własne trudności i kłopoty życiowe według zasad nałogowej logiki,
w nałogowy (choć bez alkoholu) sposób regulują swoje uczucia, a tendencja do rozpraszania
i rozdwajania JA daje o sobie znać zwłaszcza przy podejmowaniu i realizowaniu decyzji oraz
próbach rozwiązywania problemów osobistych. Dzieje się tak dlatego, ponieważ od wielu lat
na psychikę osoby uzależnionej oprócz organizmu, temperamentu i osobowości, a także
historii życia i aktualnych wydarzeń wpływały efekty działania alkoholu, czyli: zmiany
świadomości doświadczanie tak zwanych ,,odlotów", silne przeżycia związane z piciem
alkoholu i zespołem abstynencyjnym, odmienne zachowania pod wpływem alkoholu.
Ponadto problem jakim są uzależnienia powodują nieprzewidywalne skutki, o których
niekiedy sama osoba uzależniona nie jest świadoma. Skutki uzależnień są dwojakiego
rodzaju: fizyczne i psychiczne, przy czym nie wszystkie uzależnienia mają widoczne skutki
fizyczne, natomiast wszystkie powodują skutki psychiczne. W zasadzie zauważalne skutki
fizyczne są wynikiem nadużywania środków "chemicznych," jak alkohol czy narkotyki. Ale
oprócz tych nałogów istnieje - co już sygnalizowano - szeroka gama uzależnień
"pozachemicznych" dotyczących wielu innych dziedzin. Ponieważ nie powodują one
widocznych skutków fizycznych, są często niezauważane i bagatelizowane, co nie znaczy, że
nie powodują negatywnych konsekwencji psychicznych. Bez wątpienia fundamentalnym
i najpoważniejszym skutkiem psychicznym każdego uzależnienia jest ubezwłasnowolnienie,
zniewolenie uzależnionego, odebranie mu możliwości wyboru czyli pozbawienie go
wolności. Ponadto mogą powodować: zmniejszenie ogólnej aktywności życiowej, zawężenie
relacji społecznych, ograniczenie zainteresowania obowiązkami i zadaniami związanymi
7
z pracą zawodową czy rodziną ze zwróceniem szczególnej uwagi i zaangażowania
wewnętrznego w kierunku obiektu uzależnień; negatywny stan psychiczny spowodowany
świadomością istnienia uzależnienia a jednocześnie nieakceptowanie takiego stanu rzeczy,
obawą lub niechęcią do rezygnacji ze środków czy działań uzależniających i w efekcie
"błędnym kołem".
Najbardziej typowymi uzależnieniami, dotyczącymi wielu ludzi jest alkoholizm
i narkomania. Z tegoż również powodu realizacja projektu skupiła się na analizie tych dwóch
rodzajów uzależnień.
1.2. Alkoholizm
Badania CBOS z 2010r., dotyczące postawy dorosłych Polaków wobec alkoholu
wykazały, że od alkoholu nie stroni ponad trzy czwarte dorosłych Polaków (76%), przy czym
dwie trzecie (65%) twierdzi, że pije czasami, a co dziewiąty (11%) – że często. Ponad jedna
piąta badanych (22%) deklaruje abstynencję. Na sięganie po alkohol silnie wpływa płeć
ankietowanych – pije go przeważająca większość mężczyzn (84%), natomiast wśród kobiet
prawie jedną trzecią (30%) stanowią abstynentki. Istotną rolę w tej kwestii odgrywa również
wiek. Relatywnie najwięcej pijących alkohol jest wśród najmłodszych respondentów (89%).
Wśród badanych, którzy nie ukończyli 55 roku życia, przynajmniej ośmiu na dziesięciu pije
alkohol czasem. Odsetek ten jest niższy w grupie osób w wieku 55 – 64 lata (72%),
a najniższy – wśród najstarszych ankietowanych (49%). Niemal wszyscy badani spożywający
alkohol oceniają, że piją bardzo mało (49%) lub w normie (47%). Tylko nieliczni przyznają,
że piją za dużo (2%). Mężczyźni przeważnie twierdzą, że piją w normie (56%), kobiety zaś
częściej deklarują, że spożywają bardzo mało alkoholu (61%).
Alkohol jako substancja psychoaktywna, w sposób istotny oddziałuje na sprawność
psychofizyczną
człowieka,
ograniczając
zarówno
jego
kontrolę
wolicjonalną,
jak
i przyczyniając się do niekorzystnych skutków dla całego jego funkcjonowania.
Termin "alkoholizm" odnosi się do choroby zwanej także zespołem uzależnienia od
alkoholu. Jest to najcięższe stadium grupy problemów alkoholowych, do której należą też
pijaństwo i nadużywanie alkoholu. Problemy alkoholowe występują na różnych poziomach
zaawansowania, od łagodnych do takich, które zagrażają życiu. Dużym problemem jest
diagnoza podatności osób na tego typu zaburzenie. Oczywiście czynnikiem podstawowym
ryzyka uzależnienia jest ilość i częstość spożywanego alkoholu.
8
Podstawowa przyczyna alkoholizmu nie została dotychczas wyjaśniona, jednak
istnieje wiele teorii, można powiedzieć, że jest ich tyle, ile jest nauk zajmujących się tym
problemem. Na dzień dzisiejszy przyjmuje się, że mamy tu do czynienia z czynnikami
biologicznymi, społecznymi, psychologicznymi.
Badania rodzinne pozwalają przypuszczać, że biologiczne czynniki genetyczne
odgrywają pewną rolę w powstawaniu uzależnienia od alkoholu. Nie ulega wątpliwości, że
dziedziczeniu podlega biologiczne (biochemiczne) podłoże, na którym może rozwinąć się
uzależnienie, a więc, że możliwe jest odziedziczenie pewnych predyspozycji do uzależnienia.
Rozpowszechnienie
problemów
alkoholowych
ma
też
ścisły
związek
z obyczajowością i postawami społecznymi wobec picia alkoholu, a więc z czynnikami
kulturowymi. Szczególne znaczenie ma środowisko rodzinne, które może zarówno zwiększać,
jak i ograniczać ryzyko uzależnienia, poprzez stworzenie korzystnych warunków do
prawidłowego rozwoju swych członków. Niebagatelną rolę odgrywa również dostępność
napojów alkoholowych, tj. łatwość ich nabycia, niska cena czy niewielkie ograniczenia w ich
sprzedaży.
Kolejne czynniki powodujące nadużywanie alkoholu to czynniki psychologiczne,
które są ściśle związane z cechami osobowości. Nie wszyscy wiedzą, że większość
demonstrowanych przez alkoholików zachowań wynika z niedojrzałości emocjonalnej. Osoby
takie mają znacznie więcej niż inni problemów z pokonywaniem różnorodnych trudności
życiowych. Wtedy to sięgają po alkohol, jako coś, co pomoże im je przezwyciężyć.
Do czynników psychologicznych można zaliczyć także teorię emocji, według której
nadużywanie alkoholu bywa stymulowane przez chęć uniknięcia emocji o znaku ujemnym.
Mogą one powstawać na podłożu nierozwiązanych problemów życiowych. Wprowadzenie
alkoholu do organizmu powoduje zaś wystąpienie euforii, beztroski i dobrego samopoczucia.
Z teorii potrzeb wynika, że podstawowym stymulatorem ludzkiego działania są
niezaspokojone potrzeby. Stan taki nazywany jest także blokadą potrzeb, czego następstwem
bywa nadużywanie alkoholu. Do najczęściej niezaspokojonych potrzeb, z powodu których
ludzie piją, należą: potrzeba kontaktów seksualnych, potrzeba przynależności grupowej,
potrzeba uznania społecznego, potrzeba kontaktów uczuciowych, potrzeba bezpieczeństwa.
Powodem nadużywania alkoholu może być również zawyżony poziom aspiracji oraz
frustracje powstające na tle niemożności jego spełnienia. Stanowi ono wtedy formę ucieczki
od przykrych przeżyć związanych np. z niepowodzeniami w trakcie uczenia się, pracy
zawodowej lub w życiu osobistym.
9
Lista przyczyn tu opisanych jest oczywiście niekompletna, jednak ich różnorodność
pozwala na podjęcie próby określenia motywów, dla których ludzie sięgają po alkohol.
Najczęściej wyróżnia się trzy grupy powodów picia:
1. „ucieczkowe” w celu zapomnienia o kłopotach, zredukowania napięcia, poprawy
nastroju i odprężenia się
2. „społeczne” np. dla towarzystwa, z uprzejmości, z jakiejś okazji
3. „w poszukiwanie przyjemności” np. dla smaku alkoholu czy z przekonania
o zdrowotnych efektach jego działania.
Uzależnienie od alkoholu zostało uznane przez Międzynarodową Klasyfikacja Chorób,
Urazów i Przyczyn Zgonów ICD - 10 ( symbol statystyczny: F.10.2) za chorobę pierwotną,
postępującą, chroniczną i śmiertelną. Oznacza to, iż choroba alkoholowa jest chorobą
samoistną, nie pojawia się na podłożu innych chorób czy zaburzeń, rozwija się w czasie,
a nieleczona prowadzi do śmierci.
Biorąc pod uwagę spożywanie alkoholu należy pamiętać, iż nie każde spożycie wiąże
się z ryzykiem picia szkodliwego czy uzależnienia. Niepokojący jest jednak fakt, iż w ciągu
ostatnich kilkunastu lat, spożycie alkoholu wzrosło o ponad 20%, tym bardziej, że zmienia się
struktura picia. Mimo, że Polacy częściej sięgają po słabsze alkohole, to zwiększa się
częstotliwość tego kontaktu, a wskaźnik spożycia alkoholi mocnych wcale istotnie się nie
zmienił.
Ponad połowę wypijanego przez nasze społeczeństwo alkoholu stanowi piwo, drugą
kategorię pod względem ilości spożycia stanowią wyroby spirytusowe (np. wódka) i na końcu
wino.
Bardzo niepokojącym faktem, jest obniżający się wiek inicjacji alkoholowej- młodzi
ludzie sięgają po alkohol po raz pierwszy już około 12 roku życia. Młodzież najczęściej pije
w swoim domu lub w domu znajomych, gdzieś na otwartej przestrzeni (park, plaża) oraz na
dyskotece.
Alkoholizm (czyli uzależnienie od alkoholu) jest chorobą, dla niejednej osobyśmiertelną. Dlatego też istotne jest wyodrębnienie podstawowych objawów informujących
o rozwijającym się uzależnieniu od alkoholu oraz umieszczenie ich w klasyfikacji opisującej
fazę narastania problemu.
O rozwoju alkoholizmu świadczą następujące objawy:
- stwierdzenie, że alkohol odpręża i daje ulgę, redukuje napięcie i niepokój, osłabia poczucie
winy, ośmiela, ułatwia zaśniecie itp.;
10
- poszukiwanie, inicjowanie i organizowanie okazji do wypicia oraz picie z chciwością,
wyprzedzanie kolejek, powtarzające się przypadki upicia;
- picie alkoholu w miejscach, gdzie nie powinno się tego robić (np. w pracy);
- możliwość wypicia większej niż uprzednio ilości alkoholu, tzw. „mocna głowa”;
- trudności z odtworzeniem wydarzeń, które miały miejsce podczas picia (np. „urwane
filmy”);
- picie alkoholu w samotności przez osoby, które uprzednio piły wyłącznie w sytuacjach
towarzyskich, a później – świadome ukrywanie swojego picia;
- podejmowanie prób ograniczenia picia;
- unikanie rozmów na temat swojego picia, a później – reagowanie gniewem, bądź agresją na
sygnały sugerujące ograniczenie picia;
- reagowanie rozdrażnieniem w sytuacjach utrudniających dostęp do alkoholu;
- picie alkoholu pomimo zaleceń lekarskich sugerujących powstrzymywanie się od picia;
- powtarzające się przypadki prowadzenia samochodu po niewielkiej nawet ilości alkoholu
itp.
Zdaniem Jellinka, o chorobowym charakterze alkoholizmu świadczy występowanie
takich zjawisk jak utrata kontroli nad piciem, specyficzna progresja objawów chorobowych
oraz fakt, że w przypadku pozostawienia pacjenta bez leczenia jego choroba zakończy się
przedwczesną śmiercią. Wyróżnił on następujące fazy alkoholizmu:
1) Faza wstępna (objawowa, przedalkoholicza), zaczyna się od konwencjonalnego stylu
picia. Potencjalny kandydat na przyszłego alkoholika, częściej lub szybciej niż inni,
zaczyna odkrywać atrakcyjność alkoholu jako środka dostarczającego nie tylko
przyjemności, ale i uśmierzającego różne przykre stany emocjonalne. Doznawana
w takich momentach ulga i satysfakcja jest znacznie większa niż u innych pijących,
ponieważ osoba ta doświadcza silniejszych napięć emocjonalnych i przykrości lub
dysponuje mniejszymi zdolnościami do radzenia sobie z nimi. Na początku korzysta
z alkoholu jako środka uśmierzającego tylko okazjonalnie, ale następnie zaczyna
poszukiwać tego coraz częściej. Jej odporność na sytuacje stresowe i zdolność do
radzenia sobie z napięciem bez alkoholu maleje, co prowadzi do codziennego picia.
W tej fazie stopniowo zaczyna wzrastać jej tolerancja na alkohol, ponieważ dla
uzyskania pożądanego stanu ukojenia potrzebne są coraz większe dawki alkoholu.
2) Faza zwiastunowa (ostrzegawcza), człowiek nie tracąc przytomności, nie może jednak
przypomnieć sobie swojego postępowania oraz okoliczności związanych z wypiciem.
Takie epizody zaczynają się powtarzać i dzieje się to często pod wpływem niewielkich
11
dawek alkoholu. Nazywa się to "przerwą w życiorysie", "zerwaniem się filmu" lub
bardziej fachowo palimpsestem alkoholowym. Zaburzenia pamięci związane z piciem
mogą również występować u osób, u których nie rozwija się proces uzależnienia, pod
wpływem dużych ilości alkoholu oraz w stanach wyczerpania fizycznego lub
psychicznego. Diagnostyczne dla procesu uzależniania się jest powtarzanie się takich
epizodów oraz fakty pojawiania się ich pod wpływem stosunkowo małych dawek
alkoholu.
3) Faza krytyczna (krzyżowa, ostra), w pełni występuje już zjawisko utraty kontroli, gdy
człowiek zacznie pić, nie zatrzymuje się już, aż osiągnie stan upojenia. Pojawia się
w nim bardzo silne pragnienie alkoholu odczuwane jako przymus fizyczny i często
jest określane jako "głód alkoholowy". Mimo tego może się jeszcze utrzymywać
zdolność do okresowego powstrzymywania się od wypicia pierwszego kieliszka.
W fazie tej rozwija się już bardzo szeroki zestaw objawów uzależnienia. Należą do
nich przede wszystkim: samooszukiwanie i tworzenie racjonalnych uzasadnień dla
picia, postawy wielkościowe i odizolowanie od otoczenia, zmienianie wzorów picia
w celu utrzymywania nad nim kontroli, poważne zaniedbywanie pracy i kontaktów
z bliskimi osobami, koncentracja życia wokół picia i utrata innych zainteresowań,
zabezpieczanie zapasów alkoholu, zaniedbywanie jedzenia, obniżenie popędu
seksualnego i epizody zazdrości alkoholowej, konieczność stałego uzupełniania
stężenia alkoholu w organizmie.
4) Faza chroniczna, pojawia się z okresami wielodniowej intoksykacji, tzw. "ciągami
picia". Przynoszą one rozpad zasad moralnych, poważne uszkodzenia procesów
myślenia i zdolności do oceny faktów. U części alkoholików (zdaniem Jellinka
u około 10%), w tym czasie mogą pojawiać się psychozy alkoholowe. Pojawiają się
epizody picia alkoholi niekonsumpcyjnych oraz zmniejszenie tolerancji na alkohol.
Coraz częściej występują stany bezprzedmiotowego lęku oraz drżenie i wyraźne
obniżenie sprawności motorycznej.
Najbardziej powszechną konsekwencją nadużywania alkoholu są stany zapalne
różnych narządów, które następnie przechodzą w zapalenia chroniczne i powodują zmiany
nieodwracalne. Dotyczą one przede wszystkim: jamy ustnej, przełyku , żołądka, dwunastnicy,
wątroby, trzustki, nerwów czuciowych, dróg moczowych. Chroniczne stany zapalne
prowadzą w końcu do wyłączenia funkcji poszczególnych organów. Najpoważniejsze zmiany
dotyczą jednak mózgu, prowadząc do ciężkich zaburzeń psychicznych. Dlatego też pomoc
12
osobom uzależnionym w jak najwcześniejszej fazie jest niezbędna, by nie doprowadzić do
tragicznych skutków.
Nadużywanie alkoholu zawsze wiąże się z mniej lub bardziej niekorzystnymi
konsekwencjami społecznymi. Konsekwencje te obejmują zazwyczaj najważniejsze sfery
życia człowieka. Podstawową jest sfera osobista- następuje rozpad bliskich więzi, obniżenie
się standardu życia, często poniżej minimum egzystencji, utrata przyjaciół, utrata możliwości
realizacji ważnych życiowych celów, wzrost agresywności, degradacja osobowości, utrata
zdrowia, wzrost ubóstwa, izolacja społeczna itp. W sferze zawodowej najczęściej mamy do
czynienia z obniżeniem kompetencji zawodowych, utratą wiarygodności, ryzyko utraty pracy,
spadek możliwości awansu, zmiana warunków pracy itp. Kolejną sferą jest sfera prawna,
w które poprzez nadużywanie alkoholu jednostka bardzo często narusza prawo i wchodzi
w konflikt z policją.
Trudno jest mierzyć rzeczywiste straty dotyczące np. rozpadu więzi osobowych
spowodowanych nadużywaniem alkoholu, proces ten jest bowiem powolny i nie zawsze
nieodwracalny, a kryteria rozpadu nie są jednoznaczne.
Jedną z najbardziej istotnych konsekwencji społecznych uzależnienia od alkoholu jest
zjawisko współuzależnienia. Pojęcie to zostało stworzone dla opisania trwałego wzorca
wzajemnych relacji i zachowań przede wszystkim kobiet, ale także dzieci żyjących
z alkoholikiem.
W oparciu o dotychczasowe analizy można stwierdzić, że współuzależnienie okazuje
się odrębną formą zaburzonej osobowości i wymaga specyficznej interwencji terapeutycznej.
Symptomy współuzależnienia nie znikną bowiem w sposób automatyczny po ustaniu
problemu
alkoholowego
czy
po
zerwaniu
więzi
z
osobą
uzależnioną.
Terapia
współuzależnienia bywa często trudniejsza niż terapia uzależnienia.
Współuzależnienie objawia się przede wszystkim: zaburzeniem poczucia własnej
wartości, które może ujawniać się na kilka sposobów np. zaburzone poczucie kontroli
sytuacji, uzależnienie samooceny od satysfakcji innych, uruchomienie mechanizmów
obronnych; zaburzeniem granic własnego ja; wiązaniem się ze środowiskiem marginesu
społecznego; zaburzeniami emocjonalno-kompulsywnymi.
Wielu niepijących rodziców w rodzinie, gdzie istnieje problem alkoholowy,
najbardziej martwi się o przyszłość dziecka w sprawie używania lub nadużywania alkoholu.
Kobiety, które przeżyły wiele urazów i cierpień w związku z alkoholem, które widzą, jak ich
mężowie degradują się i zaprzepaszczają sens swojego życia, przeżywają intensywną obawę
o to, czy syn (niepokój ten w mniejszej mierze dotyczy córek) nie będzie pił. Nie ma w tej
13
sprawie ścisłych powiązań. Z rodzin alkoholowych wyrastają zarówno pijący towarzysko, jak
i pijący w sposób uzależniony, ale też ludzie zrażeni do alkoholu, abstynenci i zwyczajnie
tacy, którzy eksperymentują w młodości, by później wieść “normalne" życie z okazjonalnie
wypijanym alkoholem.
Ważne w tym miejscu jest również zasygnalizowanie syndromu DDA (Dorosłe Dzieci
Alkoholików). Jest to zespół utrwalonych osobowościowych schematów funkcjonowania
psychospołecznego powstałych w dzieciństwie w rodzinie alkoholowej, które utrudniają
osobie adekwatny, bezpośredni kontakt z teraźniejszością i powodują psychologiczne
zamknięcie się w traumatycznej przeszłości. Powoduje to przeżywanie i interpretowanie
aktualnych wydarzeń i relacji przez pryzmat bolesnych doświadczeń z dzieciństwa.
Zniekształcenia te nie są przez DDA uświadamiane. Schematy te są destrukcyjne i powodują
wiele zaburzeń pacjenta w kontakcie z samym sobą oraz z innymi osobami, szczególnie
z tymi, z którymi pacjent jest w bliskich związkach.
W przypadku problemów z nadużywaniem alkoholu dane osoby potrzebują
specjalistycznej pomocy. Mówi się tu nie tylko o osobie uzależnionej, ale także o jej
najbliższych. Polityka państwowa w ramach swoich działań prospołecznych wskazuje między
innymi na działania profilaktyczne, które podejmują organizacje rządowe, ale i pozarządowe,
które w ramach swoich celów statutowych posiadają prowadzenie działań prewencyjnych
dotyczących uzależnień. W powiatach powoływane są coraz to nowe punkty, ośrodki, które
udzielają takiej pomocy. W ramach działań diagnozujących problem uzależnień od alkoholu
ważnym czynnikiem jest również zbadanie poziomu funkcjonowania tych instytucji i zakres
ich działalności.
1.3. Narkomania
Postawy wobec narkotyków, wykazywane przez dorosłych Polaków zbadało w 2011r.
CBOS. Z uzyskanych danych wynika, że Na pytanie zadane respondentom, czy wiedzą, gdzie
lub od kogo można kupić narkotyki, 9% odpowiedziało twierdząco. Wiedzę o tym, gdzie
można kupić narkotyki relatywnie najczęściej deklarują najmłodsi respondenci (24%), a także
osoby uczące się i studiujące (32%). Prawie dwa razy więcej mężczyzn (11%) niż kobiet (6%)
wie, od kogo lub gdzie można kupić narkotyki.
Z propozycją kupna narkotyków spotkało się 11% respondentów, w tym
zdecydowanie więcej mężczyzn niż kobiet (odpowiednio 16% i 7%). Narkotyki proponowane
są przede wszystkim osobom młodym w wieku 18-24 lat (30%) i 25-34 lat (25%) oraz
uczniom i studentom (27%), mieszkańcom miast powyżej 100 tys. mieszkańców (16%),
14
osobom z wyższym wykształceniem (18%) i z dochodem per capita powyżej 1500 zł (16%).
Najrzadziej nabycie narkotyków proponowano ankietowanym mającym więcej niż 45 lat oraz
mieszkańcom wsi (6%), rolnikom (2%), emerytom (2%) i rencistom (1%). Z taką propozycją
nie spotkały się nigdy osoby w wieku powyżej 65 lat.
Zażywanie narkotyków jest najbardziej popularne w środowisku uczniów i studentów
(39%) oraz wśród respondentów w wieku 18-24 lata (28%). W grupach społecznozawodowych stosunkowo często znajomość z osobami zażywającymi narkotyki deklarowali
ankietowani prowadzący własną działalność gospodarczą(16%), kadra kierownicza,
pracownicy administracyjno-biurowi oraz osoby zatrudnione w spółkach prywatnych
i państwowych (po 15%). Bardzo rzadko mają styczność z zażywającymi narkotyki osoby
w wieku powyżej 45 roku życia, emeryci (4%) oraz renciści (1%). W kwestii osobistych
doświadczeń, 7% dorosłych Polaków przyznaje się, że co najmniej raz zażywało środki
odurzające.
Narkotyki w codziennym życiu człowieka były obecne od tysięcy lat. Narkomania to
określenie odnoszące się do uzależnienia od substancji chemicznych wpływających na
czynność mózgu. Narkomania charakteryzuje się: tzw. głodem narkotycznym, przymusem
zażywania środków odurzających, czy chęcią zdobycia narkotyku za wszelką cenę
i wszystkimi sposobami.
Narkomania stała się problemem wysoko rozwiniętych społeczeństw. Na pewno jedną
z przyczyny szerzenia się narkomanii jest duże tempo współczesnego życia, wysokie
wymagania stawiane uczniom oraz pracownikom i nieustanna potrzeba sprawdzenia się,
zmuszająca do dużego wysiłku intelektualnego, udowadniania sobie, współpracownikom,
a przede wszystkim szefom, że się jest lepszym od innych. Narkomania to zjawisko bardzo
złożone, uwarunkowane wieloma czynnikami, między innymi: filozoficznymi, religijnymi,
psychologicznymi, wychowawczymi, społecznymi, a nawet ekonomicznymi.
Przyczynami narkomanii o charakterze społecznym mogą być przede wszystkim:
niekorzystna sytuacja, społeczna, brak perspektyw i szans na godziwe życie, a także sytuacje
dotyczące najbliższego otoczenia jednostki, np. wadliwie funkcjonująca rodzina, błędy
wychowawcze szkoły i oddziaływanie grupy rówieśniczej, której członkowie mają kontakt
z narkotykami itp. Literatura przedmiotu wskazuje również na przyczyny tkwiące w samym
człowieku tj.: negatywna ocena własnej osoby (jestem nikim, nic nie jestem wart, niczego nie
potrafię ); wśród narkomanów narkotyk umożliwia zaspokojenie pewnych potrzeb lub
uwalnia od nieprzyjemnych stanów emocjonalnych; występuje wśród narkomanów często
psychopatia, psychozy, nerwice; występowanie cech osobowości, które mają znaczenie
15
predysponujące zjawisko narkomanii- jednostkami uzależnionymi stają się ludzie niedojrzali
emocjonalnie i psychoseksualnie, osoby z niedorozwiniętym systemem kontroli wewnętrznej;
które mają one wygórowane mniemanie o sobie i oczekują w życiu natychmiastowego
spełnienia swych potrzeb; cechuje je dysproporcja między ambicjami, celem, a realnymi
osiągnięciami.
„Młodzieżowy” charakter zjawiska narkomanii ukierunkował poszukiwanie jej
przyczyn na problemy związane z okresem dojrzewania i dorastania oraz na nieprawidłowości
w przebiegu procesu socjalizacji. Nastolatek pozostaje jakby jedną nogą w dzieciństwie,
a drugą w świecie dorosłych i w rezultacie może odczuwać brak własnego miejsca, czuje się
niedopasowany do rówieśników i dorosłych oraz do samego siebie. Wejście w grupę
narkomanów pozwala na zaspokojenie potrzeby kontaktów i uzyskania emocjonalnego
wsparcia, czego nie można było uzyskać w innych grupach koleżeńskich. Akceptacja grupy
sprawia, że nie ma już potrzeby ukrywania swoich pragnień i pokazywania swojego
nieprawdziwego oblicza, gdyż środowisko narkomanów składa się z osób podobnych do
siebie, akceptujących jednostkę taką, jaka jest. Dzieci nie przeciwstawiają się presji grupy
rówieśniczej, ponieważ nie chcą odróżniać się od innych i chcą być akceptowane przez grupę.
Przedstawione powyżej informacje zmuszają do zdiagnozowania podstaw dotyczących
uzależnień. Często ludzie nie wiedzą, czym ono właściwie jest, jak jest definiowane, jakie są
przyczyny tego zjawiska itp. Z jednej strony mogą to być nieświadome osoby uzależnione,
które potrzebują specjalistycznej pomocy, choć tej potrzeby nie odczuwają. Z drugiej, zaś
mogą to być osoby obserwujące to zjawisko, a nie podejmujące działań pomocowych,
również z tej samej niewiedzy.
W rzeczywistości trudno jest ocenić liczbę osób sięgających po narkotyki. Na chwilę
obecną lepsze i częstsze rozpoznawanie tego zjawiska dotyczy młodzieży. Jednych z badań
prezentowanych w literaturze przedmiotu, przeprowadzone w grupie starszej młodzieży
i wśród mieszkańców Warszawy, ujawniają, że częstotliwość sięgania po narkotyki wykazuje
pewną stałą tendencję wiekową i gwałtowanie maleje u osób powyżej 35 lat.
Narkotyki najczęściej można zdobyć w miejscach zabawy, a z kolei dostępność
narkotyków zwiększa ryzyko sięgnięcia po nie. Poza tym świadomość dostępności wiąże się
ze znajomością miejsc, gdzie można je dostać, i częstym wybieraniem takich miejsc. W ten
sposób powstaje błędne koło.
Istnieje wiele typologii narkotyków. Jedną z najbardziej znanych dokonana na
podstawie ustawodawstwa holenderskiego wyodrębnia dwa typy narkotyków: miękkie, do
16
których należą pochodne konopii indyjskich oraz drugi typ: narkotyki twarde, w skład których
wchodzą przede wszystkim opiaty i kokaina.
Najczęstsze uzależnienia wiążą się z narkotykami twardymi lub tymi, które używane
są na co dzień. Najczęściej wyróżnia się cztery fazy rozwoju uzależnienia:
1) Faza eksperymentowania. Zaczyna się od pierwszego kontaktu z narkotykiem, którego
najczęściej używa najbliższe otoczenie. Momentem krytycznym staje się sytuacja,
w której osoba zaczyna szukać kontaktu z narkotykiem. Towarzyszy temu skłonność
do izolowania się, wzrost dystansu psychicznego, niechęć, nadmierne chronienie
własnej prywatności itp. Symptomami niepokojącymi mogą być; ospałość lub
przeciwnie wesołkowatość, zmiana codziennych rytuałów, zaczerwienione oczy,
pociąganie nosem, rozszerzone źrenice, specyficzny zapach ubrań, włosów, skóry itp.
2) Faza fascynacji. Wielu narkomanów stwierdza, że w pierwszych doświadczeniach
z narkotykiem ich odczucia niewiele zmieniają się lub są dość nieprzyjemne. Po
pewnym jednak czasie jednostka uczy się odpowiednio dawkować narkotyk,
celebrować go itp. W końcu trafia na swój narkotyk. Momentem krytycznym jest
konieczność przyjęcia środka, aby zachować wyrównany nastrój. Symptomami
wyrazistymi wchodzenia w tę fazę jest ogólne zaniedbanie i zmiana rytmu życia, np.
wagary, spóźnienia, utrata zainteresowań, huśtawka nastroju, utrata kontaktu
z bliskimi, kłamstwa, dziwny strój i zachowania, manifestowanie własnej dorosłości
czy niezależności.
3) Faza przymusu brania. Oznacza uzależnienie fizyczne i psychiczne. Narkotyk staje się
tak potrzebny jak jedzenie i picie. Zostaje włączony w strukturę potrzeb. Narkotyk
przyjmowany jest regularnie, zwiększa się dawka, jednostka wpada w ciągi odurzenia.
Widoczne staje się zaniedbanie, pogorszenie stanu zdrowia, wyglądu i rezygnacja
z ukrywania uzależnienia. Poza tym mają miejsca zachowania patologiczne np.
kradzieże, bójki, porzucenie pracy lub szkoły, prostytucja itp.
4) Faza przyjmowania po to, żeby zachować sprawność. Uzależnienie jest tak głębokie,
że jednostka nie potrafi funkcjonować bez odurzenia, jednoczenie potrzebuje
większych dawek, nieraz śmiertelnych. Organizm jest wycieńczony, rozregulowany,
coraz częściej dochodzi do przedawkowania. Pojawiają przywidzenia, stany
paranoidalne i psychozy, amnezja i niekontrolowane wybuchy złości. Przyjmowanie
narkotyku nie sprawia już przyjemności, chodzi tylko o to by poczuć się lepiej, by
przeżyć dzień. W tej fazie nikt nie ma już wątpliwości, ze mamy do czynie z osobą
głęboko uzależnioną. Wszystkie poprzednie symptomy ulegają zwielokrotnieniu.
17
Każdy narkotyk może powodować uzależnienie. Jedne mają mniejszy potencjał
uzależniający, inne większy, ale uzależniają wszystkie. Uzależnienie fizyczne polega na tym,
że po odstawieniu substancji psychoaktywnej dochodzi do reakcji ze strony fizjologii
organizmu – pojawiają się nudności, wymioty, bóle głowy, ciągłe poszukiwanie narkotyku.
Dzieje się tak dlatego, że organizm do tej pory przyzwyczajony do stałego dostarczania
narkotyku przystosował się do tego i teraz bez substancji psychoaktywnej przestaje
prawidłowo funkcjonować. Taki typ uzależnienia trzeba leczyć przez detoksykację.
Uzależnienie psychiczne od narkotyków powoduje, że zachwiana zostaje psychika osoby
uzależnionej. Nagle wszystko inne przestaje być ważne – liczy się tylko przyjmowanie
narkotyku. Taka osoba zaniedbuje wszystkie czynności życia codziennego. Oprócz tego
wzrasta u niej tolerancja na narkotyk, przez co musi zażywać ciągle więcej i więcej. Leczenie
tego typu uzależnienia jest bardzo trudne i odbywa się w specjalnych poradniach i grupach
terapeutycznych.
Narkotyki mogą wpływać niekorzystnie na prawie każdy narząd w organizmie. Bardzo
groźne są przede wszystkim zaburzenia pracy serca oraz depresja układu oddechowego, która
może nastąpić, np. po długotrwałym stosowaniu heroiny. Po heroinie może także dojść do
zaburzeń perystaltyki przewodu pokarmowego oraz zatrzymania moczu. Po wielu
narkotykach występują osłabienie łaknienia, spadek masy ciała, zaburzenia odporności.
Częste są też zaburzenia miesiączkowania, obniżenie płodności, czasem spadek libido. Mogą
też wystąpić takie dolegliwości, jak przewlekły kaszel czy katar oraz krwawienia z nosa.
Zdarzają się też drgania mięśniowe, nagłe wzrosty ciśnienia czy bóle głowy, nudności,
wymioty. Przy niektórych narkotykach przyjmowanych drogą dożylną może dojść do
powstawania zatorów, a w konsekwencji – mikroudarów w mózgu.
Narkotyki mogą też wyrządzić dużą szkodę w psychice człowieka. Zmiany nastroju
pod ich wpływem są bardzo różne – od depresji do nadmiernej euforii. Ponadto, może
wystąpić nadmierna senność albo wręcz przeciwnie – bezsenność. Człowiek czuje niepokój,
traci kontrolę nad tym, co się dzieje. Pojawiają się napadowe agresywne zachowania. Mogą
się też pojawić halucynacje i omamy, rzeczywistość płynnie się miesza z tym, co człowiek ma
tylko w swojej głowie i często trudno te dwa światy od siebie odróżnić. Długotrwałe
zażywanie narkotyków może powodować wystąpienie przewlekłych psychoz lub nerwic,
które mogą ciągnąć się latami, mimo odstawienia narkotyków. Narkotyki mogą też być
czynnikiem spustowym dla schizofrenii.
Zażywanie narkotyków wiąże się również ze społecznymi konsekwencjami.
Najpoważniejszym i jednocześnie pierwszym pojawiającym się sygnałem społecznym,
18
świadczącym o wpadaniu w pułapkę uzależnienia, jest izolacja jednostki od najbliższego
otoczenia, narastanie konfliktów, rozbicie więzi z osobami znaczącymi w jej życiu i wreszcie
nieuchronnie rozpad tych więzi. Jednak nie mniej istotne są szkody powstałe w życiu
osobistym jednostki. Przede wszystkim ograniczenie szans rozwojowych, przerwanie szkoły
lub utrata p[racy, spadek kompetencji, zaniedbanie obowiązków powodujące wiele różnych
zagrożeń, wzrost poczucia winy, niska samoocena, utrata praktycznych umiejętności
życiowych, rezygnacja z celów i aspiracji, zanik systemu wartości, skłonność do
przekraczania granic dotyczących zasad moralnych, wzrost przestępczości, zachowania
ryzykowne, nastawienia autodestruktywne, wykluczenie społeczne.
Narkomania, czyli uzależnienie od narkotyków (środków odurzających, substancji
psychoaktywnych) to choroba - postępująca, ciężka i śmiertelna - która zbiera coraz większe
żniwo, głównie wśród młodych osób. Nie można jednak pominąć osób dorosłych,
wydawałoby się ustabilizowanych życiowo, których pęd i stres codzienności doprowadził do
sięgnięcia po środki "wspomagające" i którzy równie szybko utracili kontrolę nad ich
zażywaniem, ponosząc nieraz drastyczne tego konsekwencje.
Z problemem tym borykają się również osoby niebezpośrednio nim dotknięte rodzina, partnerzy i przyjaciele, którzy przeżywają stany przygnębienia, lęku, stresu,
rozczarowań i bezradności. W tych dwóch obszarach powinno się prowadzić oddziaływania
terapeutyczne,
nie
zapominając
również
o
konieczności
prowadzenia
działań
profilaktycznych, by zgodnie ze starym powiedzeniem „lepiej zapobiegać, niż leczyć”.
Organizacje i instytucje
zajmujące się profilaktyką uzależnień: Szkoły, Pomoc
Społeczna, Policja, Szkoła, Fundacje i Stowarzyszenia, Kościół, Poradnie Leczenia
Uzależnień, Ośrodki Interwencji Kryzysowej, Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie itp.
19
Część II. Założenia metodologiczne projektu badawczego w gminie Lesko
2.1. Ogólne założenia metodologiczne
Podstawowym założeniem projektu „Diagnoza problemu uzależnień w gminie Lesko:
alkoholizm i narkomania” jest kompleksowa analiza i diagnoza tych problemów wśród
mieszkańców. Identyfikację rzeczywistych rozmiarów zjawiska umożliwiły badania
ankietowe wśród statystycznie dobranej populacji. Dodatkowe informacje zostały
zaczerpnięte z danych statystycznych Poradni Leczenia Uzależnień i Miejskiej Komisji
Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Lesku.
Przed przystąpieniem do badań istotne jest zaprojektowanie najważniejszych ich
aspektów. Badacz powinien dokonać wyboru metody, techniki i narzędzi, którymi będzie
posługiwał się w swojej procedurze badawczej.
Metoda badawcza to zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych
i instrumentalnych obejmujących całość postępowania badacza, zmierzających do rozważenia
określonego problemu naukowego.
Metodą badań jest wskazanie sposobu postępowania prowadzącego badania. Są to
istotne wskazów jak podejmować działania teoretyczne i praktyczne. Jest zatem konkretną
procedurą prowadzącą do powstawania rzetelnej wiedzy naukowej.
W badaniach własnych zastosowano metodę badań sondażowych, które polegają na
badaniu określonej grupy osób w celu poznania określonego zjawiska społecznego oraz
dokonania jego oceny. Badania sondażowe są metodą badawcza służąca zazwyczaj do
badania dużych populacji, których nie da się obserwować bezpośrednio. Polega ona typowo
na
przebadaniu,
przy
pomocy
standaryzowanego
kwestionariusza
lub
ankiety,
wyselekcjonowanej z populacji mniejszej próby respondentów.
Dzięki zastosowaniu odpowiednich metod doboru próby oraz statystycznej
ekstrapolacji danych można zapewnić, że wyniki uzyskane podczas sondażu są w określonym
stopniu reprezentatywne także dla całej interesującej badacza populacji. W związku z tym,
sondaże są często stosowane do badania opinii publicznej, w których celem jest poznanie
opinii całego społeczeństwa.
Aby skutecznie wykorzystać daną metodę należy wybrać odpowiednia technikę
badawczą.
Techniką
badawczą
są
czynności
praktyczne,
regulowane
starannie
wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych
20
informacji, opinii, faktów. Mieczysław Łobocki definiuje technikę badawczą jako konkretny
sposób postępowania, przy pomocy, którego chcemy uzyskać informacje niezbędne do
określenia badanych zmiennych.
W prezentowanych badaniach wykorzystano technikę ankietową. Wybór ten
uwarunkowany został problematyką badawczą.
Podobnie jak technika badawcza, bezpośrednio z zastosowaną w badaniach metoda
wiąże się narzędzie badawcze. Narzędzie badawcze jest przedmiotem służącym do realizacji
wybranej techniki badań. O ile technika badawcza ma znaczenie czasownikowe oznacza
czynność, np. obserwowanie, prowadzenie wykładu, to narzędzie badawcze ma znaczenie
rzeczownikowe i służy do technicznego gromadzenia danych z badań. W tym rozumieniu
narzędziem badawczym jest kwestionariusz ankiety. Ankieta stanowi określony sposób
gromadzenia informacji o ludziach, ich cechach, opiniach i postawach, o zdarzeniach,
zjawiskach i procesach, uzyskiwanych dzięki wypełnieniu przez badanych specjalnych
kwestionariuszy o wysokim stopniu standaryzacji, najczęściej w obecności lub często bez
obecności ankietera.
Wykorzystana w badaniach ankieta (wzór w załączeniu) składa się z 33 pytań, typu
otwartego i zamkniętego. Ankieta została podzielona na cztery zasadnicze części, ze względu
na które została przeprowadzona analiza wyników. Częścią praktyczną w ankiecie jest
metryczka, która dotyczy zmiennych tj. płeć, wiek, wykształcenie, sytuacja zawodowa i stan
cywilny.
Dodatkowo badania zostały wzbogacone o analizę danych statystycznych uzyskanych
z Poradni Leczenia Uzależnień w Lesku oraz
Problemów Alkoholowych.
z Miejskiej Komisji Rozwiązywania
Analiza sprawozdawczości pozwoliła na zobrazowanie
sformalizowanych liczb dotyczących osób uzależnionych w gminie, a także na weryfikację
działań na rzecz pomocy tym osobom i ich rodzinom.
2.2.Charakterystyka badanej grupy
Badania ankietowe zostały przeprowadzone na reprezentatywnej próbie 500 dorosłych
mieszkańców (od 18 roku życia) gminy Lesko. Biorąc pod uwagę proporcjonalność liczby
mieszkańców wsi i miasta założono przeprowadzenie ankiet wśród 250 mieszkańców miasta
i 250 mieszkańców wsi. Dokładna charakterystyka badanej grupy została przedstawiona
w poniższej tabeli.
21
Tabela 1. Charakterystyka badanej grupy
Respondenci
Kategorie
N
%
284
57,4%
211
Wiek
42,6%
135
26,6%
373
III. Wykształcenie
73,4%
I.

kobieta

mężczyzna
II.
Płeć
•
poniżej 30 lat
•
powyżej 30 lat
o
wyższe
135
27,2%
o
policealne
31
6,2%
o
średnie
193
38,9%
o
zawodowe
101
20,4%
o
gimnazjalne
0
0,0%
o
podstawowe
35
7,1%
o
inne
1
Sytuacja zawodowa
IV.
0,2%

pracuję zawodowo
240
48,4%

pracuję dorywczo
41
8,3%

bezrobotny(a)
65
13,1%

emeryt(ka)/rencist(k)a
112
22,6%

student/uczeń
29
5,8%

inaczej
V.
9
Stan cywilny
1,8%

kawaler/panna
122
24,4%

żonaty/zamężna
320
64,1%

w separacji
2
0,4%

rozwiedziony(a)
19
3,8%

konkubinat/związek partnerski
33
6,6%

wdowiec/wdowa
3
0,6%

inaczej
0
0,0%
Na podstawie przeprowadzonego sondażu diagnostycznego dokonano charakterystyki
badanych osób. Z danych zawartych w tabeli 1 wynika, że wśród respondentów w badaniach
uczestniczyło 57,4% kobiet i 42,6% mężczyzn. Wśród uczestników badań było 26,6% osób
w wieku poniżej 30 roku życia oraz 73,4% osób powyżej tej granicy.
Pod względem wykształcenia dominowały osoby z wykształceniem średnim (38,9%)
oraz wyższym (27,2%). W dalszej kolejności były to osoby z wykształceniem zawodowym
(20,4%). Najmniejszą część stanowiły osoby z wykształceniem policealnym (6,2%)
22
i podstawowym (7,1%). Żadna z badanych osób nie wskazała, iż posiada wykształcenie
gimnazjalne.
Biorąc pod uwagę sytuację zawodową w badaniach uczestniczyła większość osób
pracujących zawodowo (48,4%) oraz emerytów i rencistów (22,8%). W zdecydowanej
mniejszości były to osoby bezrobotne (13,1%), pracujące dorywczo (8,3%) oraz studenci
bądź uczniowie (5,8%). Najmniejsza ilość badanych wskazała na „inną” sytuację zawodową
(1,8%).
Ostatnim pytaniem charakteryzującym badaną grupę dotyczyło stanu cywilnego. Pod
tym względem dominowały osoby będące w związku małżeńskim (64,1%) oraz wskazujący
na stan wolny, czyli kawalerzy i panny (24,4%). W dalszej kolejności respondenci byli
w konkubinacie bądź związku partnerskim (6,6%). Nieliczni wskazywali na bycie
wdową/wdowcem (0,6%) i na pozostawanie w separacji (0,4%).
Podsumowanie: Ogólnie respondenci to osoby w wieku powyżej 30 roku życia, wśród
nich dominowały kobiety. Ze względu na wykształcenie były to przede wszystkim osoby
posiadający wykształcenie średnie, głównie pracujący zawodowo. Biorąc pod uwagę stan
cywilny respondenci w zdecydowanej większości pozostawali w związku małżeńskim.
2.3. Postawy i opinie na temat uzależnień – metodologia badań
W projekcie badawczym wykorzystano ankietę, którą podzielono na trzy zasadnicze
części, a więc działy tematyczne dotyczące problemu uzależnień. Pierwszy z nich dotyczył
Postaw i wiedzy na temat uzależnień. W tej części pytania dotyczyły przede wszystkim
wiedzy ogólnej o uzależnieniach, wiedzy o alkoholizmie w Gminie Lesko, wiedzy
o narkomanii w Gminie Lesko oraz postaw wobec uzależnień.
W ankiecie poszukiwano odpowiedzi na następujące pytania badawcze:
 Czy respondenci posiadają dostateczną wiedzę na temat uzależnień?
 Czy badani potrafią określić, czym jest uzależnienie?
 Jakie substancje – w ich ocenie – powodują uzależnienia?
 Czy według respondentów częste sięganie po substancje odurzające (np.
alkohol, narkotyki) mogą powodować negatywne skutki?
 Jakie negatywne skutki mogą powodować uzależnienia?
 Jakie zdaniem badanych osób są powody sięgania po substancje uzależniające?
 Czy według respondentów w gminie Lesko występuje problem alkoholizmu?
 Jakie osoby w gminie – ich zdaniem- najczęściej dotyka problem alkoholizmu?
23
 Czy według respondentów w gminie Lesko występuje problem narkomanii?
 W jakich miejscach w gminie można zetknąć się z narkotykami?
 Czy według badanych istnieją takie sytuacje, które usprawiedliwiają picie
alkoholu?
 Czy według badanych istnieją takie sytuacje, które usprawiedliwiają
zażywanie narkotyków?
 Jaka jest postawa badanych w stosunku do powszechnie funkcjonujących
„mitów” dotyczących alkoholizmu i narkomanii?
Zawarte w ankiecie pytania mają charakter zarówno pytań otwartych, jak
i zamkniętych. Tak, więc respondenci mają możliwość dokładnego zrozumienia pytania
i właściwego odniesienia się do poruszanych problemów.
Analiza
wyników
będzie
uwzględniała
następujące
korelaty:
płeć,
wiek,
wykształcenie, sytuację zawodową oraz stan cywilny respondentów.
2.4. Bezpośredni kontakt ze środkami odurzającymi – metodologia
badań
W projekcie badawczym obejmującym mieszkańców Gminy Lesko podjęto próbę określenia
poziomu bezpośredniego kontaktu ze środkami uzależniającymi, takimi, jak alkohol
i narkotyki. Pytania dotyczące tej kwestii zawarto w ankiecie, w części drugiej, zatytułowanej
Kontakt ze środkami uzależniającymi.
Poprzez pytania skierowane do respondentów poszukiwano odpowiedzi na
następujące pytania badawcze:
 Jak często respondenci sięgają po alkohol?
 W jakim wieku (lub okresie czasu) i w jakich okolicznościach badane osoby miały
pierwszy kontakt z alkoholem?
 Jaki alkohol najczęściej spożywają osoby objęte badaniem?
 W jakich okolicznościach najczęściej sięgają po alkohol?
 Czy kiedykolwiek respondenci zażywali narkotyki lub inne substancje odurzające?
 Jakie narkotyki lub środki odurzające zażywali badani?
 Jakie były powody sięgnięcia po narkotyki?
 Jakie narkotyki – ich zdaniem – powinny być ogólnie dostępne?
 Jak zazwyczaj badani zachowują się po spożyciu alkoholu lun zażyciu narkotyków
czy innych substancji odurzających?
24
 Czy wśród badanych osób wystąpiły negatywne zdarzenia związane z
piciem
alkoholu lub zażywaniem narkotyków?
i zamkniętych. Tak, więc respondencie mają możliwość dokładnego zrozumienia pytania
Analiza
wyników
będzie
uwzględniała
następujące
korelaty:
płeć,
wiek,
2.5.Profilaktyka i leczenie uzależnień – metodologia badań
W trzeciej części projektu badawczego, zatytułowanej Profilaktyka uzależnień podjęto próbę
uzyskania odpowiedzi na następujące pytania badawcze:
 Czy respondenci znają instytucje, które powinny zajmować się problemem
uzależnień?
 Jak badane osoby zareagowałyby w sytuacji nadużywania alkoholu lub narkotyków
przez osoby najbliższe?
 Jak- zdaniem badanych- należałoby pomagać osobom uzależnionym?
 Czy
zdaniem
respondentów
istnieją
przeszkody
utrudniające
skuteczne
przeciwdziałanie uzależnieniom na terenie Gminy Lesko?
 Jeśli tak, to jakie utrudnienia występują, na czym one polegają?
 Czy w Gminie Lesko są instytucje, w których osoby uzależnione od alkoholu lub
narkotyków mogą uzyskać pomoc?
 Jak respondenci oceniają działalność poszczególnych instytucji w zakresie
przeciwdziałania uzależnieniom w Gminie Lesko?
i zamkniętych. Tak, więc respondencie mają możliwość dokładnego zrozumienia pytania
Analiza
wyników
będzie
uwzględniała
następujące
korelaty:
płeć,
wiek,
Uzupełnieniem części ankietowej badań są w tym zakresie formularze danych
statystycznych skierowanych do instytucji bezpośrednio zajmującymi się problemem
uzależnień na terenie Gminy Lesko.
25
Pierwszy formularz zawiera dane uzyskane z Poradni Leczenia Uzależnień w Lesku.
Są to dane statystyczne dotyczące osób objętych leczeniem wyłącznie z terenu Gminy Lesko
w latach 2010-2011 i I poł. 2012r. Formularz składa się z trzech części:
1) Dane ogólne (liczba osób z problemem alkoholowym, objętych leczeniem; liczba osób
z innymi rodzajami uzależnień objętych leczeniem; rodzaj skierowania uzależnionych
do Poradni Leczenia Uzależnień; formy pomocy/leczenia uzależnionych).
2) Informacje o programach i formach leczenia uzależnień realizowanych przez
Poradnię.
3) Informacje dotyczące najważniejszych problemów, trudności w leczeniu osób
uzależnionych.
Formularz drugi zawiera informacje pochodzące z Miejskiej Komisji Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych w Lesku. Dane statystyczne dotyczą problematyki uzależnień oraz
działalności profilaktyczno-edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych
na terenie Gminy Lesko w latach 2010-2011 i I poł. 2012r. Formularz składa się z dwóch
zasadniczych części:
1) Dane ogólne (liczba osób z problemem alkoholowym, których dotyczyły działania
MKRPA; działania podjęte wobec osób z problemem alkoholowym, wskazanie kto
skierował/zgłosił osoby z problemem alkoholowym do MKRPA; działania wobec
rodziny osób z problemem alkoholowym).
2) Informacje dotyczące profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej
w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania przemocy
(charakterystyka działań).
Pozyskane dane z przedstawionych powyżej instytucji pozwolą na zestawienia danych
uzyskanych drogą ankietowania. Ważnym elementem potrzebnym do skutecznej pracy
prewencyjnej i terapeutycznej może okazać się „ciemna liczba” osób uzależnionych od
alkoholu lub narkotyków, którzy z różnych względów nie zostali objęci pomocą lub
leczeniem. Pozwolą również na zweryfikowanie autentycznie prowadzonych działań
profilaktycznych z informacjami, które w rzeczywistości docierają do mieszkańców Gminy
Lesko.
26
Część III. Problem uzależnień w gminie Lesko w świetle przeprowadzonych
badań
3.1.Postawy i opinie na temat uzależnień
Przed rozpoczęciem diagnozy określonych problemów społecznym ważnym
elementem jest poznanie postaw i opinii respondentów na dany temat. W tym przypadku
konieczne było zapoznanie się z poziomem wiedzy na temat uzależnień, ich przyczyn
i skutków oraz wiedzy dotyczącej omawianych problemów w gminie Lesko
3.1.1. Ogólna wiedza o uzależnieniach mieszkańców gminy Lesko
Pierwszą część
ankiety rozpoczęło
pytanie
dotyczące
deklaracji
badanych
mieszkańców gminy na temat dostateczności wiedzy o uzależnieniach. W pytaniu
umożliwiono wybór jednej z pięciu odpowiedzi.
Tabela 2. Poziom wiedzy respondentów na temat uzależnień ze względu na miejscowość
Czy uważa Pan(i), że posiada dostateczną wiedzę na temat uzależnień?
Odpowiedź respondentów
Wieś
Miasto
Ogółem
N
%
N
%
N
%
Zdecydowanie tak
40
16,5%
43
17,4%
83
16,9%
Raczej tak
143
58,8%
126
51,0%
269
54,9%
Raczej nie
16
6,6%
36
14,6%
52
10,6%
Zdecydowanie nie
5
2,1%
2
0,8%
7
1,4%
Trudno powiedzieć
39
16,0%
40
16,2%
79
16,1%
Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania respondentów wynika, że osoby mieszkające
w mieście swój poziom oceniają na raczej dobry (58,8%), w dalszej kolejności wskazywano
na bardzo dobry (16,5%) oraz, iż trudno im ten poziom określić (16%). Mieszkańcy wsi swój
poziom wiedzy o uzależnieniach ocenili bardzo podobnie, określając go jako raczej dobry
(51%) lub bardzo dobry (17,4%). Pod tym względem badana grupa nie wykazywała
zdecydowanych różnic.
27
Tabela 3. Poziom wiedzy respondentów na temat uzależnień ze względu na płeć
Czy uważa Pan(i), że posiada dostateczną wiedzę na temat uzależnień?
Zdecydowanie tak
Raczej tak
Raczej nie
Zdecydowanie nie
Trudno powiedzieć
Mężczyźni
Kobiety
N
%
N
%
41
14,7%
42
20,2%
167
59,9%
101
48,6%
29
10,4%
23
11,1%
3
1,1%
4
1,9%
39
14,0%
38
18,3%
Podobnie ze względu na płeć respondentów odpowiedzi na to pytanie nie wykazywały
dużych różnic. Mimo to, mężczyźni częściej (20,2%), niż kobiety (14,7%) wskazywali na
bardzo dobry poziom wiedzy o uzależnieniach. Analogicznie kobiety swój poziom częściej
określały jako raczej dobry. Bardzo podobny odsetek zarówno kobiet jak i mężczyzn
wskazywało na brak wiedzy na temat uzależnień (odpowiednio 1,1% i 1,9%).
Wykres 1. Ogólny poziom wiedzy respondentów na temat uzależnień
Posiadanie dostatecznej wiedzy o uzależnieniach
Zdecydowanie tak
Raczej tak
Zdecydowanie nie
Trudno powiedzieć
1%
16%
Raczej nie
17%
11%
55%
Ogólnie badani mieszkańcy gminy Lesko swój poziom wiedzy na temat uzależnień
określali jako raczej dobry (55%). Niewielka liczba osób określała swój poziom wiedzy jako
bardzo dobry (17%) lub miała trudności w określeniu tego poziomu (16%). Na niski poziom
tej wiedzy wskazało 11% badanych, natomiast na jej brak tylko 1% respondentów.
28
W pytaniu drugim zadaniem dla respondentów była próba określenia, czym jest
„uzależnienie”. Pytanie miało charakter otwarty.
Tabela 4. Propozycje definiowania, czym jest „uzależnienie” ze względu na miejscowość
Czym jest „uzależnienie”
Choroba, nałóg
Nie wiem
Wieś
Miasto
N
%
N
Ogółem
%
N
%
224
99,1%
229
100,0%
453
99,6%
2
0,9%
0
0,0%
2
0,4%
Biorąc pod uwagę powyższe zestawienie, wynika, że niemal wszyscy badani
mieszkańcy gminy zdefiniowali uzależnienie jako chorobę i nałóg, przy czym takiego
określenia użyło 99,1% mieszkańców miasta i 100% mieszkańców wsi.
Tabela 5. Propozycje definiowania, czym jest „uzależnienie” ze względu na płeć
Odpowiedź
respondentów
Choroba, nałóg
Nie wiem
Czym jest „uzależnienie”
Kobieta
Mężczyzna
N
%
N
%
262
100,0%
189
99,0%
0
0,0%
2
1,0%
Ze względu na płeć badanych osób również nie zauważono zdecydowanych różnic,
z tym, że uzależnienia jako chorobę lub nałóg określiło 100% badanych kobiet i 99%
mężczyzn.
29
Wykres 2. Sposoby określania przez respondentów, czym jest „uzależnienie”
Czym jest "uzależnienie"?
120,00%
99,60%
100,00%
80,00%
60,00%
40,00%
20,00%
0,40%
0,00%
Choroba, nałóg
Nie wiem
Bez wątpienia mieszkańcy gminy Lesko uzależnienie traktują jako chorobę lub nałóg.
Odwołując się do powyższych zestawień wynika, że osobami, które nie potrafiły podać
żadnej definicji (0,4%) byli mężczyźni, zamieszkujący w mieście.
Pytanie trzecie ankiety dotyczyło wskazania na substancje, które zdaniem
respondentów powodują uzależniania. Zaproponowano osiem rodzajów substancji, a także
umożliwiono badanym osobom wskazanie na inne niż podane rodzaje używek. Z założenia
badani mieli możliwość wskazania w tym pytaniu na więcej niż jedną odpowiedź.
Tabela 6. Rodzaje substancji uzależniających wskazanych przez badanych ze względu
na wiek
Jakie substancje według Pana(i) powodują uzależnienia?
Wiek poniżej 30 lat
Wiek powyżej 30 lat
N
%
N
%
Alkohol
130
98,5%
343
95,8%
Papierosy
126
95,5%
329
91,9%
Narkotyki tzw. twarde
124
93,9%
316
88,3%
Narkotyki tzw. miękkie
111
84,1%
300
83,8%
Leki (np. nasenne,
94
71,2%
181
50,6%
uspokajające)
Dopalacze
76
57,6%
154
43,0%
Odżywki zwiększające
57
43,2%
79
22,1%
masę mięśniową
Preparaty odchudzające
49
37,1%
78
21,8%
Inne
11
8,3%
25
7,0%
Ogółem
N
%
473
96,5%
455
92,9%
440
89,8%
411
83,9%
275
56,1%
230
46,9%
136
27,8%
127
36
25,9%
7,3%
30
Badani mieszkańcy gminy najczęściej wskazywali na alkohol, papierosy oraz
narkotyki jako rodzaje substancji uzależniających. Najczęściej zarówno osoby poniżej 30
roku życia, jak i powyżej tej granicy wieku wskazywały na alkohol (odpowiednio 98,5%
i 95,8%). W dalszej kolejności w obu omawianych grupach wiekowych wśród substancji
uzależniających znalazły się papierosy (95,5% i 91,9%). Zaskakujący jest fakt, iż narkotyki
dopiero w trzeciej kolejności zostały wskazane przez badane osoby w obu grupach
wiekowych jako substancje uzależniające, jednak odsetek osób, które na nie wskazały nie
budzi wątpliwości o ich szkodliwości niebezpieczeństwie. Najrzadziej wskazywano preparaty
odchudzające i odżywki zwiększające masę mięśniową, zarówno przez osoby młodsze jak
i starsze.
Tabela 7. Rodzaje substancji uzależniających wskazanych przez badanych ze względu
płeć
Jakie substancje według Pana(i) powodują uzależnienia?
Kobieta
Mężczyzna
N
%
N
%
Alkohol
267
96,0%
202
97,1%
Papierosy
260
93,5%
191
91,8%
255
91,7%
181
87,0%
242
87,1%
165
79,3%
Leki (np. nasenne,
164
59,0%
107
51,4%
uspokajające)
Dopalacze
136
48,9%
94
45,2%
Odżywki zwiększające
85
30,6%
51
24,5%
masę mięśniową
77
27,7%
49
23,6%
Inne
19
6,8%
17
8,2%
Biorąc pod uwagę płeć badanych osób, należy zaznaczyć, iż kobiety w 96% wskazują
na alkohol jako substancję uzależniającą, w dalszej kolejności według tej grupy znajdują się
papierosy (93,5%), narkotyki tzw. twarde (91,7%) oraz narkotyki tzw. miękkie (87,1%).
Najmniej kobiet wskazało preparaty odchudzające jako substancje, które mogą prowadzić do
uzależnienia (27,7%). Mężczyźni podobnie najczęściej wskazywali na alkohol (97,1%) oraz
papierosy (91,8%).
31
Wykres 3. Rodzaje substancji uzależniających według badanych mieszkańców gminy
Lesko
Rodzaje środków uzależniających
25,90%
27,80%
7,30%
Alkohol
96,50%
46,90%
Papierosy
Leki (np. nasenne, uspokajające)
56,10%
83,90%
Dopalacze
Odżywki zwiększające masę
mięśniową
92,90%
Inne
89,80%
Mieszkańcy gminy Lesko, bez względu na wiek, płeć, czy inne zmienne najczęściej
wskazywali jako substancje uzależniającą alkohol, papierosy i narkotyki. W każdym
przypadku odsetek osób tak twierdzących wynosił ponad 90%. Najrzadziej wskazywano na
preparaty odchudzające, chociaż i w tym przypadku około 25% badanych osób uznało je jako
substancje niebezpieczne, które mogą prowadzić do uzależnienia. 56,1% badanych osób
w kategorii substancji uzależniających umieściło leki, a 46,9% dopalacze, mimo, iż we
współcześnie dużo informacji zarówno w mediach jak i w życiu codziennym potwierdza fakt
negatywnego oddziaływania tego typu środków na organizm człowieka.
Kolejnym pytaniem obrazującym postawy i wiedzę na temat uzależnień wśród
mieszkańców gminy Lesko dotyczyło oceny negatywnych skutków sięgania po substancje
odurzające. Pytanie miało charakter otwarty i wymagało od respondentów podania własnej
odpowiedzi.
32
Tabela 8. Ocena negatywnych skutków sięgania po środki odurzające ze względu na
miejsce zamieszkania respondentów
Czy częste sięganie po substancje odurzające może - w Pana(i) ocenie powodować jakieś negatywne
skutki? Jeśli tak, to jakie?
Miasto
Wieś
Ogółem
N
%
N
%
N
%
Choroby
123
53,2%
149
62,6%
272
58,0%
Problemy rodzinne
59
25,5%
81
34,0%
140
29,9%
Spowolniona reakcja
myślenia, uzależnienie,
28
12,1%
1
0,4%
29
6,2%
agresja
Nie wiem
16
6,9%
1
0,4%
17
3,6%
Utrata pracy
5
2,2%
6
2,5%
11
2,3%
Najczęściej wskazywanym zarówno przez mieszkańców miasta i wsi, negatywnym
skutkiem sięgania po substancje odurzające są choroby (odpowiednio 53,2% i 62,6%). Osoby
zamieszkujące w mieście w drugiej kolejności wskazywali na problemy rodzinne (25,5%)
oraz na skutki takie jak spowolniona reakcja myślenia, uzależnienie lub agresja (12,1%).
Tylko 2,2% badanych mieszkańców miasta zwróciło uwagę na ryzyko utraty pracy.
Wśród mieszkańców wsi drugim w kolejności negatywnym skutkiem sięgania po
substancje odurzające były problemy rodzinne (34%), także więcej osób niż w mieście.
Niestety tylko jedna badana osoba wskazała na uzależnienie jako negatywną konsekwencję
zażywania wspomnianych środków.
Wykres 4. Rodzaje negatywnych skutków sięgania po środki odurzające wskazane przez
respondentów
Skutki zażywania substancji odurzających
58,00%
Choroby
29,90%
Problemy rodzinne
Nie wiem
Utrata pracy
Spowolniona reakcja
myślenia, uzależnienie, agresja
3,60%
2,30%
6,20%
33
Wyniki ogólne pokazują, iż 58% mieszkańców gminy Lesko jako negatywne skutki
sięgania po substancje odurzające wymienia różnego rodzaju choroby. W dalszej kolejności
29,9% badanych osób wskazuje na problemy rodzinne. Wśród nielicznych odpowiedzi (6,5%)
pojawiły się konsekwencje takie jak spowolniona reakcja myślenia, agresja, czy sam fakt
ryzyka uzależnienia. Kilka osób wskazało na problemy w pracy, lub jej utratę. Nieliczna
grupa respondentów uznała, ze nie wie jakie są negatywne skutki się sięgania po substancje
odurzające.
Następne pytanie analizujące postawy i wiedzę na temat uzależnień wśród badanych
osób dotyczyło etiologii sięgania po substancje uzależniające. Zadaniem respondentów była
ocena sześciu wymienionych w pytaniu przykładowych przyczyn sięgania po używki
w kategoriach: jest powodem/nie jest powodem/nie wiem..
Tabela 9. Przyczyny sięgania po substancje uzależniające w ocenie respondentów
w zależności od ich wieku
Jak Pan(i) uważa, jakie są powody sięgania po substancje uzależniające?
Odpowiedź
Przyczyna
respondentów
N
%
N
%
Tak
103
77,4%
265
75,7%
Namowa,
nakłanianie przez
Nie
23
17,3%
34
9,7%
znajomych
Nie wiem
7
5,3%
51
14,6%
Tak
103
79,2%
284
85,3%
Z nudy, braku
Nie
13
10,0%
23
6,9%
perspektyw
Nie wiem
14
10,8%
26
7,8%
Tak
112
86,2%
282
83,4%
Dla odprężenia,
Nie
8
6,2%
17
5,0%
rozluźnienia
Nie wiem
10
7,7%
39
11,5%
Tak
119
93,0%
313
92,6%
Aby zapomnieć o
Nie
5
3,9%
13
3,8%
problemach
Nie wiem
4
3,1%
12
3,6%
Tak
105
80,2%
260
77,2%
Aby się lepiej
bawić, poczuć w
Nie
12
9,2%
21
6,2%
towarzystwie
Nie wiem
14
10,7%
56
16,6%
Tak
64
55,7%
147
47,0%
Aby się nie
wyróżniać w
Nie
31
27,0%
71
22,7%
towarzystwie
Nie wiem
20
17,4%
95
30,4%
Tak
15
83,3%
64
90,1%
Inne
Nie
2
11,1%
2
2,8%
Nie wiem
1
5,6%
5
7,0%
Ogółem
N
%
368
76,2%
57
11,8%
58
12,0%
387
83,6%
36
7,8%
40
8,6%
394
84,2%
25
5,3%
49
10,5%
432
92,7%
18
3,9%
16
3,4%
365
78,0%
33
7,1%
70
15,0%
211
49,3%
102
23,8%
115
26,9%
79
88,8%
4
4,5%
6
6,7%
34
Dokonując analizy każdej z wymienionych przyczyn sięgania po środki uzależniające
należy zaznać, iż najwięcej badanych osób za podstawową przyczynę uważało chęć
zapomnienia o problemach. W tym przypadku po 93% badanych osób powyżej i poniżej 30
roku życia oceniło ten fakt jako potencjalną przyczynę.
Biorąc pod uwagę wiek badanych osób w grupie poniżej 30 roku życia 86,2%
respondentów uznało, iż taką przyczyną może być chęć odprężenia, rozluźnienia się.
Najmniej osób potwierdziło założenie, że taka przyczyna może tkwić w chęci wyróżnienia się
w towarzystwie (55,7%). Aż 83,3% badanych uznało, ze przyczyna może być zupełnie inna,
niż wymienione w kwestionariuszu ankiety.
W grupie powyżej 30 roku życia, w drugiej kolejności istotna przyczyną sięgania po
środki odurzające jest nuda i brak perspektyw (85,3%). Następnie podobna liczba badanych
wskazała na chęć odprężenia się i rozluźnienia (83,4%). Podobnie jak w grupie poprzedniej
najmniejsza liczba badanych zgodziła się z twierdzeniem, iż przyczyną spróbowania środków
uzależniających może być chęć wyróżnienia się w towarzystwie (47%). Bardzo duża część
badanych osób, czyli 90,1% zadeklarowało, że powody takich decyzji mogą tkwić zupełnie
w innej kwestii funkcjonowania i myślenia człowieka (90,1%).
Wykres 5. Najczęściej wskazywane przez badanych powody sięgania po substancje
uzależniające
Przyczyny sięgania po środki uzależniające
Namowa, nakłanianie przez
znajomych
88,80%
49,30%
76,20%
Z nudy, braku perspektyw
83,60%
Dla odprężenia, rozluźnienia
Aby zapomnieć o problemach
78,00%
84,20%
92,70%
Aby się lepiej bawić, poczuć w
towarzystwie
Aby się nie wyróżniać w
towarzystwie
Inne
Ogólne dane obrazują, że bardzo duża część badanych zgadza się podanymi
w kwestionariuszu przykładami przyczyn sięgania po substancje uzależniające. W opinii
35
respondentów najczęściej ludzie chcą przez to zapomnieć o problemach (92,7%) lub
odprężyć, rozluźnić się (84,7%). Bardzo duży odsetek osób (88,8%) wskazuje również, że
przyczyny są zazwyczaj inne niż podane. Najmniejsza liczba osób zgodziła się z twierdzenie,
iż powodem zażywania tego typu środków może być chęć wyróżnienia się w towarzystwie
(49,3%).
3.1.2. Opinie mieszkańców o alkoholizmie w gminie Lesko
Początkowe pytania dotyczyły przede wszystkim poziomu ogólnej wiedzy
o problemie uzależnień wśród badanych osób. Projekt badawczy bierze pod uwagę dwa
najczęstsze rodzaje uzależnień, jakimi są alkoholizm i narkomania.
Dane analizowane w tej części dotyczą opinii mieszkańców o alkoholizmie w gminie
Lesko. Zasadnicze pytanie brzmiało: Czy według Pana(i) w gminie Lesko występuje problem
alkoholizmu? Ponadto poproszono respondentów o wskazanie poszczególnych grup osób,
które najczęściej dotyka ten właśnie problem w ich gminie.
Tabela 10. Alkoholizm w gminie Lesko w opinii mieszkańców ze względu na płeć
respondentów
Czy wg Pana(i) w gminie Lesko występuje problem alkoholizmu?
Kobieta
Mężczyzna
Ogółem
N
%
N
%
N
%
Tak, ale problem ten jest nie
119
42,3%
82
38,9%
201
40,9%
większy niż gdzieś indziej
Tak, problem ten dotyka zbyt
96
34,2%
61
28,9%
157
31,9%
wielu osób
Tak, ale są to raczej nieliczne
34
12,1%
26
12,3%
60
12,2%
przypadki
Nie mam zdania
29
10,3%
24
11,4%
53
10,8%
Uważam, że w mojej gminie nie
3
1,1%
18
8,5%
21
4,3%
ma takiego problemu
Na tak sformułowane pytanie badane kobiety i mężczyźni w podobnych proporcjach
wyrazili swoją opinię. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni stwierdzili, iż w gminie Lesko
występuje problem alkoholizmu, jednak nie jest on większy niż gdzieś indziej. Tak
stwierdziło 42,3% kobiet i 38,9% mężczyzn. W drugiej kolejności respondenci stwierdzili, że
problem ten w ich gminie dotyka zbyt wielu osób (34,2% kobiet i 28,9% mężczyzn). Znikoma
liczba badanych osób uważa, że w gminie Lesko problem alkoholizmu nie istnieje. W ten
sposób uważa 1,1% kobiet i 8,5% mężczyzn.
36
Tabela 11. Alkoholizm w gminie Lesko w opinii mieszkańców ze względu na wiek
respondentów
Czy wg Pana(i) w gminie Lesko występuje problem alkoholizmu?
Wiek powyżej 30
N
%
N
%
56
41,5%
147
40,7%
Tak, problem ten dotyka
47
34,8%
112
31,0%
zbyt wielu osób
Tak, ale są to raczej
14
10,4%
46
12,7%
nieliczne przypadki
Nie mam zdania
14
10,4%
39
10,8%
Uważam, że w mojej gminie
4
3,0%
17
4,7%
nie ma takiego problemu
Biorąc pod uwagę wiek badanych osób odpowiedzi, dotyczące występowania
alkoholizmu w gminie Lesko zasadniczo nie różnią się od poprzedniej analizy. Większość
osób zarówno poniżej jak i powyżej 30 roku życia uważa, że w gminie, w której mieszkają
istnieje problem alkoholizmu, jednak nie jest on większy niż w innych regionach
(odpowiednio 41,5% i 40,7%). Podobny odsetek osób biorących udział w badaniach (34,8%
osób poniżej 30 r.ż. i 31% osób powyżej 30 r.ż.) uważa, że problem alkoholizmu w gminie
Lesko jak najbardziej istnieje, przy tym dotyka zbyt wielu osób.
Wykres 6. Alkoholizm w gminie Lesko w opinii mieszkańców
Alkoholizm w gminie Lesko w opinii mieszkańców
45,00%
40,00%
40,90%
35,00%
30,00%
31,90%
25,00%
20,00%
15,00%
10,00%
5,00%
12,20%
4,30%
10,80%
0,00%
Problem ten
Problem
Problem jest, ale Nie ma takiego
dotyka zbyt wielu istnieje, ale nie
są to raczej
problemu
osób
jest większy niż
nieliczne
gdzieś indziej
przypadki
Nie mam zdania
37
Nawiązując do wyników ogólnych należy zaznaczyć, iż 40,9% badanych
mieszkańców gminy Lesko uważa, że wśród nich problem alkoholizmu jest obecny, ale jego
poziom nie różni się od innych gmin, czy miast. Dużo osób, ponieważ 31,9% badanych osób
twierdzi, że problem alkoholizmu w ich gminie dotyka zbyt wielu osób. Bardzo nieliczna
grupa uważa, że w gminie Lesko omawiany problem nie istnieje (4,3%).
Tabela 12. Osoby, które najczęściej dotyka problem alkoholizmu w gminie Lesko
w opinii jej mieszkańców, ze względu na wiek respondentów
Jak Pan(i) uważa, które osoby najczęściej dotyka problem alkoholizmu w Pana(i) gminie?
Ogółem
Odpowiedź
respondentów
N
%
N
%
N
%
Ludzi, którzy mają
100
75,8%
239
66,9%
339
69,3%
problemy życiowe
Ludzi mających trudną
94
71,2%
202
56,6%
296
60,5%
sytuację materialną
Ludzi, którzy wychowali
się w rodzinie z
79
59,8%
185
51,8%
264
54,0%
problemem alkoholizmu
Głównie ludzi młodych
49
37,1%
135
37,8%
184
37,6%
Głównie mężczyzn
19
14,4%
77
21,6%
96
19,6%
Głównie ludzi starszych
17
12,9%
33
9,2%
50
10,2%
Inne
5
3,8%
33
9,2%
38
7,8%
W dalszej kolejności zapytano respondentów, jakich – ich zdaniem – ludzi dotyka
problem alkoholizmu w gminie Lesko. Osoby 30 roku życia uważają, że problem ten dotyka
głównie osoby, które mają trudności życiowe (75,8%) lub, którzy mają trudną sytuację
materialną (71,2%). Tylko 12,9% badanych młodych ludzi twierdzi, iż alkoholizm dotyka
głównie ludzi starszych. Natomiast druga grupa wiekowa, uważa w 66,9%, że alkoholizm
dotyka osób mających problemy życiowe, podobna liczba osób stwierdziła, że problem ten
dotyka ludzi mających trudną sytuację życiową (56,6%). Podobnie jak młodsi respondenci,
osoby powyżej 30 roku życia zaznaczyli, że problemy z alkoholem maja głównie ludzie starsi
(9,2%).
38
Tabela 13. Osoby, które najczęściej dotyka problem alkoholizmu w gminie Lesko
w opinii jej mieszkańców, ze względu na miejsce zamieszkania respondentów
Jak Pan(i) uważa, które osoby najczęściej dotyka problem alkoholizmu w
Pana(i) gminie?
Miasto
Wieś
Odpowiedź
respondentów
N
%
N
%
Ludzi, którzy mają
187
76,6%
152
62,0%
problemy życiowe
Ludzi, którzy wychowali
się w rodzinie z
148
60,7%
116
47,3%
problemem alkoholizmu
Ludzi mających trudną
140
57,4%
156
63,7%
sytuację materialną
Głównie ludzi młodych
95
38,9%
89
36,3%
Głównie mężczyzn
60
24,6%
36
14,7%
Głównie ludzi starszych
37
15,2%
13
5,3%
Inne
24
9,8%
14
5,7%
Ze względu na miejsce zamieszkania proporcje odpowiedzi nieco się różnicują,
mianowicie osoby zamieszkujący w mieście twierdzą, że problem alkoholizmu dotyka gównie
ludzi z trudnościami życiowymi (76,6%) oraz osoby, które wychowywały się w rodzinie
z problemem alkoholowym (60,7%). Podobnie jak poprzednie grupy badawcze, tak i w tym
przypadku najmniej osób zamieszkujących w mieście uważa, ze problem alkoholizmu
dotyczy głównie ludzi starszych (15,2%). Mieszkańcy teren wiejskich w gminie Lesko
w większości stwierdzili, że alkoholizm dotyka głównie ludzi mających trudną sytuację
materialną (63,7%) oraz tych, którzy mają problemy życiowe (62%). Najmniejsza liczba osób
uważa, że problem dotyczy ludzi starszych (5,3%).
39
Wykres 7. Osoby dotknięte alkoholizmem w gminie Lesko w opinii mieszkańców
Osoby dotknięte alkoholizmem w opinii mieszkańców gminy Lesko
7,80%
19,60%
Ludzie młodzi
37,60%
10,20%
Ludzie starsi
Ludzie mających trudną sytuację
materialną
Ludzie, którzy wychowali się w rodzinie
z problemem alkoholizmu
69,30%
60,50%
Ludzie, którzy mają problemy życiowe
Mężczyźni
Inne
54,00%
W opinii mieszkańców gminy Lesko osobami najczęściej dotkniętymi problemem
alkoholizmu są osoby z problemami życiowymi (69,3%). Podobna liczna badanych (60,5%)
twierdzi, że są to przeważnie ludzie, mający trudna sytuację życiową. Ponad połowa
respondentów uważa, że z alkoholizmem można spotkać się u osób, którzy wychowywali się
w rodzinie z tym samym problemem. Najmniejsza grupa (10,2%) uważa, że omawiany
problem dotyka ludzi starszych.
3.1.3. Opinie mieszkańców o narkomanii w gminie Lesko
Analogicznie do części poprzedniej, zgodnie z głównymi założeniami projektu
badawczego dokonano analizy opinii mieszkańców gminy Lesko na temat zjawiska
narkomanii w ich gminie. Próbowano ustalić czy problem ten dotyczy gminy Lesko oraz
zdobyć informacje w jakich miejscach na jej terenie można zetknąć się z narkotykami.
40
Tabela 14. Narkomania w gminie Lesko w opinii mieszkańców, biorąc pod uwagę płeć
respondentów
Czy wg Pana(i) w gminie Lesko występuje problem narkomanii?
Kobieta
Mężczyzna
Ogółem
N
%
N
%
N
%
85
30,1%
51
24,2%
136
27,6%
Nie mam zdania
71
25,2%
48
22,7%
119
24,1%
Tak, ale są to raczej nieliczne
65
23,0%
61
28,9%
126
25,6%
przypadki
Tak, problem ten dotyka zbyt
41
14,5%
26
12,3%
67
13,6%
wielu osób
Uważam, że w mojej gminie nie
20
7,1%
25
11,8%
45
9,1%
ma takiego problemu
Ponad połowa badanych osób uważa, że problem narkomanii jest obecny w gminie
Lesko. Kobiety w większości (30,1%) twierdzą, że faktycznie problem istnieje, ale nie jest on
większy niż gdzieś indziej. Dość duża grupa kobiet nie chciała w tej kwestii wyrażać swojego
zdania (25,2%). Jednak zdecydowana mniejszość badanych kobiet uważa, że w ich gminie
problem narkomanii nie istnieje (7,1%).
Mężczyźni, biorący udział w badaniach uważają, ze problem narkomanii w gminie
Lesko istnieje, ale są to raczej nieliczne przypadki (28,9%). W dalszej kolejności stwierdzi, że
problem jest ale nie większy niż gdzieś indziej (24,2%). Podobnie jak w przypadku kobiet
tylko 11,8% mężczyzn uważa, że w gminie Lesko problem narkomanii nie istnieje.
Tabela 15. Narkomania w gminie Lesko w opinii mieszkańców, biorąc pod uwagę wiek
respondentów
Czy wg Pana(i) w gminie Lesko występuje problem narkomanii?
Wiek poniżej 30
lat
N
%
N
%
44
32,6%
93
25,7%
Tak, ale są to raczej
36
26,7%
91
25,1%
nieliczne przypadki
Nie mam zdania
24
17,8%
95
26,2%
Tak, problem ten dotyka
23
17,0%
46
12,7%
zbyt wielu osób
Uważam, że w mojej gminie
8
5,9%
37
10,2%
nie ma takiego problemu
41
Biorąc pod uwagę „młodzieżowy” charakter problemu narkomanii istotnym
elementem jest poznanie opinii na ten temat respondentów, ze względu na ich wiek. W tej
kwestii wyniki prezentują się następująco. Młodsza grupa badawcza (osoby poniżej 30 roku
życia) uważają, że problem narkomanii w gminie Lesko występuje, ale nie jest on większy niż
gdzieś indziej (32,2%). Tylko 5,9% badanych uważa, że w gminie narkomanii nie ma.
Starsi respondenci (osoby powyżej 30 lat), w większości nie potrafili wyrazić swojego
zdania na ten temat (26,2%). Chociaż prawie połowa stwierdziła, że problem ten istnieje, ale
nie jest większy niż gdzieś indziej (25,7%) lub są to tylko nieliczne przypadki (25,1%). Około
10 % starszych respondentów uważa, że problemu narkomanii, w gminie, w której mieszkają
nie ma.
Wykres 8. Narkomania w gminie Lesko w opinii mieszkańców
Narkomania w gminie Lesko w opinii mieszkańców
Problem ten dotyka zbyt
wielu osób
24,10%
13,60%
Problem ten jest nie
większy niż gdzieś
indziej
27,60%
9,10%
Problem istnieje, ale są
to raczej nieliczne
przypadki
Nie ma takiego problemu
25,60%
Nie mam zdania
Analizując ogólne zestawienie, zauważa się, że mieszkańcy gminy Lesko są świadomi
istnienia problemu narkomanii w ich gminie. Według nich problem ten nie jest większy niż
gdzieś indziej (27,6%) lub są to nieliczne przypadki (25,6%). Tylko 9,1% badanych osób
uważa, że problem narkomanii nie dotyczy gminy Lesko. Bardzo duża liczba respondentów
nie wyraziła swojego zdania na ten temat (24,1%).
Biorąc pod uwagę powyższe zestawienie ważne jest poznanie opinii mieszkańców,
dotyczących miejsc, w których można zetknąć się z narkotykami w gminie Lesko. W pytaniu
tym respondenci mieli za zadanie odnieść się do wymienionych w kwestionariuszu
przykładowych miejsc na zasadzie można zetknąć się/ nie można/ nie wiem.
42
Tabela 16. Miejsca na terenie gminy Lesko, w którym można zetknąć się z narkotykami
Jak Pan(i) sądzi, w jakich miejscach w Pana(i) gminie można zetknąć się z narkotykami?
Odpowiedź
Miasto
Wieś
Ogółem
Miejsce
respondentów
N
%
N
%
N
%
Tak
161
74,9%
158
69,9%
319
72,3%
W szkołach
Nie
2
0,9%
26
11,5%
28
6,3%
Nie wiem
52
24,2%
42
18,6%
94
21,3%
Tak
189
86,3%
213
93,0%
402
89,7%
Na dyskotekach
Nie
3
1,4%
0
0,0%
3
0,7%
/ w pubach
Nie wiem
27
12,3%
16
7,0%
43
9,6%
Tak
108
57,4%
149
70,3%
257
64,2%
Na ulicy,
Nie
17
9,0%
6
2,8%
23
5,8%
osiedlu
Nie wiem
63
33,5%
57
26,9%
120
30,0%
Tak
32
19,4%
89
44,9%
121
33,3%
Wyłącznie w
Nie
85
51,5%
54
27,3%
139
38,3%
mieście
Nie wiem
48
29,1%
55
27,8%
103
28,4%
Tak
35
21,7%
30
15,4%
65
18,3%
Na wsi
Nie
63
39,1%
64
32,8%
127
35,7%
Nie wiem
63
39,1%
101
51,8%
164
46,1%
Tak
4
13,8%
6
35,3%
10
21,7%
W innym
Nie
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
miejscu
Nie wiem
25
86,2%
11
64,7%
36
78,3%
Tak
24
63,2%
15
71,4%
39
66,1%
Trudno
Nie
2
5,3%
1
4,8%
3
5,1%
powiedzieć
Nie wiem
12
31,6%
5
23,8%
17
28,8%
Dokonując analizy kolejno wymienionych w kwestionariuszu miejsc należy zwrócić
uwagę, iż 74,9% badanych mieszkańców miasta, zgadza się z założeniem, że narkotyki
można spotkać w szkołach, według 86,3%, że na dyskotekach/w pubach, natomiast 63,2% nie
jest w stanie określić tego miejsca. Najmniejsza grupa badanych mieszkańców miasta
zgodziła się ze stwierdzeniem, że narkotyki nie można spotkać w szkołach (0,9%). Żadna
badana osoba nie zgodziła się z tym, że z narkotykami można zetknąć się w miejscach innych
niż wymienione.
Natomiast mieszkańcy wsi zgodzili się w 93% ze stwierdzeniem, ze narkotyki można
spotkać na dyskotekach/w pubach. 70,3% badanych zamieszkujących na wsi uznało, iż
narkotyki spotyka się na ulicy, osiedlu. Żadna z badanych osób należących do tej grupy nie
stwierdziła, że substancji odurzających nie można spotkać w na dyskotekach / w pubach lub
w innych miejscach niż wymienione w ankiecie.
43
Wykres 9. Miejsca w gminie Lesko, w których można zetknąć się z narkotykami w opinii
mieszkańców
Miejsca, w których można zetknąć się z narkotykami
89,70%
90,00%
80,00%
70,00%
60,00%
50,00%
40,00%
30,00%
20,00%
10,00%
0,00%
72,30%
66,10%
64,20%
33,30%
18,30% 21,70%
Według mieszkańców gminy Lesko z narkotykami najczęściej można spotkać się na
dyskotekach/w pubach (89,7%). W dalszej kolejności są to szkoły (72,3%) oraz ulice i osiedla
(64,2%). Ponad połowa badanych uznała, że trudno jest określić te miejsca. Najmniej osób
zgodziło się z założeniem, iż z narkotykami można zetknąć się na wsi (18,3%).
3.1.4. Postawy mieszkańców gminy Lesko wobec problemu uzależnień
W tej części badań respondenci zostali zapytani o ewentualne istnienie sytuacji,
usprawiedliwiających picie alkoholu lub zażywanie narkotyków. Ponadto zostali poproszeni
o odniesienie się do prawdziwości i zgodności z ich przekonaniami twierdzeń, wyrażających
mity na temat picia alkoholu i zażywania narkotyków. Uzyskane informacje ilustrują poniższe
tabele.
44
Tabela 17. Istnienie sytuacji usprawiedliwiających picie alkoholu w opinii badanych
osób, ze względu na ich płeć
Czy według Pana(i) istnieją takie sytuacje, które usprawiedliwiają picie alkoholu?
Kobieta
Mężczyzna
Ogółem
N
%
N
%
N
%
Tak, jeśli kontroluje się ilość
126
44,7%
97
46,6%
223
45,5%
spożywanego alkoholu
Nie ma żadnej sytuacji
usprawiedliwiającej sięganie po
100
35,5%
69
33,2%
169
34,5%
alkohol
Tak, jeśli robi to dorosły
42
14,9%
46
22,1%
88
18,0%
człowiek
Nie mam zdania
22
7,8%
19
9,1%
41
8,4%
Tak, jeśli towarzystwo, w
którym przebywamy robi to
14
5,0%
12
5,8%
26
5,3%
samo
Tak, jeśli chcemy zapomnieć o
10
3,5%
5
2,4%
15
3,1%
problemach
Inne
10
3,5%
11
5,3%
21
4,3%
Tak, jeśli dana osoba ma trudną
6
2,1%
7
3,4%
13
2,7%
sytuację życiową
Respondenci zapytani o ewentualne sytuacje, które mogą usprawiedliwiać picie
alkoholu w większości stwierdzili, że istotna jest kontrola ilości spożywanego alkoholu.
Z takim stwierdzeniem zgodziło się 44,7% badanych kobiet i 46,6% mężczyzn. W dalszej
kolejności, zarówno kobiety (35,5%) jak i mężczyźni (33,2%) uznali, że nie ma żadnej
sytuacji usprawiedliwiającej sięganie po alkohol.
Najmniejsza część badanych kobiet stwierdziła, że trudna sytuacja życiowa może
usprawiedliwiać picie alkoholi (2,1%). Natomiast najmniej liczna grupa mężczyzn (2,4%)
uznała, że taka sytuacją może być zapomnienie o jakichkolwiek problemach.
45
Wykres 10. Sytuacje usprawiedliwiające picie alkoholu według respondentów
Dorosłość
8,40%
18,00%
2,70%
5,30%
34,50%
Trudna sytuacja życiowa
Towarzystwo, w którym
przebywamy
Samokontrola
45,50%
Problemy
Inne
4,30%
3,10%
Nie ma takiej sytuacji
Brak zdania
Sytuacje usprawiedliwijące picie alkoholu
Mieszkańcy gminy Lesko w większości (45,5%) stwierdzili, że jest tylko jedna
sytuacja usprawiedliwiająca sięganie po alkohol, jest nią według tej opinii - wysoka
samokontrola ilości spożywanego alkoholu. 34,5% badanych osób zgodnie uznała, że nie ma
takiej sytuacji, która usprawiedliwiałby picie alkoholu.
Analogicznie
zapytano
respondentów
o
ewentualne
istnienie
sytuacji
usprawiedliwiającej zażywanie narkotyków.
Tabela 18. Sytuacje usprawiedliwiające zażywanie narkotyków w opinii mieszkańców
gminy Lesko
Czy według Pana(i) istnieją takie sytuacje, które usprawiedliwiają zażywanie narkotyków?
Kobieta
Mężczyzna
Ogółem
N
%
N
%
N
%
Nie ma żadnej sytuacji
usprawiedliwiającej zażywanie
236
83,4%
153
72,9%
389
78,9%
narkotyków
Nie mam zdania
33
11,7%
42
20,0%
75
15,2%
Tak
14
4,9%
15
7,1%
29
5,9%
Na tak sformułowane pytanie 83,4% badanych kobiet stwierdziło, że nie ma takiej
sytuacji, która usprawiedliwiałaby zażywanie narkotyków. Podobnie uznało 72,9% badanych
46
mężczyzn. W tym przypadku zdania na ten temat nie miało 11,7% kobiet oraz 20%
mężczyzn. Pojawiły się również odpowiedzi, zgodnie z którymi istnieją pewne sytuacje,
tłumaczące sięganie po narkotyki, i w ten sposób stwierdziło 4,9% badanych kobiet i 7,1%
badanych mężczyzn.
Ogólnie z istnieniem takiej sytuacji nie zgadza się 78,9% badanych mieszkańców
gminy Lesko. Przeciwnie uważa 5,9% respondentów. Zdania na ten temat nie miało 15,2%
badanych osób.
W pytaniu kolejnym poproszono o odniesienie się do mitów, najczęściej
występujących wśród społeczeństwa, na temat uzależnień. Tę kwestię przeanalizowano biorąc
pod uwagę wykształcenie respondentów.
Tabela 19. Postawa respondentów wobec mitów dotyczących problemu uzależnień –
biorąc pod uwagę wykształcenie badanych osób
Twierdzenie
Uzależnienia
występują tylko
w rodzinach
patologicznych,
z tzw.
marginesu
społecznego
Mężczyźni
częściej niż
kobiety są
uzależnieni od
alkoholu
Problem
narkomanii
dotyka tylko
młodych ludzi
Trudno jest się
uzależnić, jeśli
pije się alkohol
w niewielkich
ilościach, nawet
codziennie (jeśli
nigdy nie było
się pijanym)
Nie można się
uzależnić, jeśli
środki
odurzające
zażywa się
sporadycznie
Czy zgodził(a)by się Pan(i) z następującymi twierdzeniami?
Odpowiedź
Wykształcenie
respondentów
Wyższe
Policealne
Średnie
Zawodowe
Gimnazj
alne
0,0%
0,0%
Podsta
wowe
45,5%
30,3%
Tak
Nie
10,8%
83,8%
13,3%
83,3%
26,6%
58,5%
19,8%
61,5%
Nie wiem
5,4%
3,3%
14,9%
18,7%
0,0%
24,2%
Tak
Nie
Nie wiem
34,6%
46,6%
17,9%
71,4%
42,9%
38,6%
37,6%
23,7%
0,0%
0,0%
47,1%
32,4%
18,8%
10,7%
18,5%
38,7%
0,0%
20,6%
Tak
Nie
Nie wiem
15,2%
71,2%
16,7%
76,7%
27,9%
52,6%
33,3%
40,0%
0,0%
0,0%
43,8%
34,4%
13,6%
6,7%
19,5%
26,7%
0,0%
21,9%
Tak
Nie
6,2%
76,6%
24,1%
72,4%
27,3%
43,3%
44,1%
37,6%
0,0%
0,0%
42,4%
27,3%
Nie wiem
17,2%
3,4%
29,4%
18,3%
0,0%
30,3%
Tak
Nie
9,1%
71,2%
10,3%
69,0%
10,7%
48,7%
23,3%
36,7%
0,0%
0,0%
30,3%
33,3%
Nie wiem
19,7%
20,7%
40,6%
40,0%
0,0%
36,4%
47
Pierwszy mit dotyczył stwierdzenia, że uzależniają się tylko osoby, które pochodzą
z rodzin patologicznych. Z takim zdaniem zgodziło się najwięcej osób z wykształceniem
podstawowym (45,5%). Natomiast najmniej osób z wykształceniem wyższym (10,8%).
Kolejne twierdzenie dotyczyło płci osób, których częściej dotyka uzależnienie. Mit
taki głosi, że mężczyźni częściej niż kobiety uzależniają się od alkoholu. Z takim zdaniem
zgodziło się najwięcej osób legitymujących się wykształceniem podstawowym (47,1%),
najmniej zaś osób z wykształceniem policealnym (17,9%).
Ze zdaniem, iż problem narkomanii dotyka tylko młodych ludzi zgodziło się najwięcej
osób z wykształceniem podstawowym (43,8%), najmniej zaś osób z wykształceniem
wyższym (15,2%).
Następnie zaproponowano następujące twierdzenie: Trudno jest się uzależnić, jeśli pije
się alkohol w niewielkich ilościach, nawet codziennie (jeśli nigdy nie było się pijanym). Z tak
sformułowanym stwierdzeniem zgodziło się najwięcej osób z wykształceniem zawodowym
(44,1%), najmniej z wykształceniem wyższym (6,2%).
Często w społeczeństwie panuje opinia, że środki odurzające spożywane sporadycznie
nie spowodują uzależnienia. Z taką opinią w gminie Lesko zgodziło się najwięcej osób
posiadających wykształcenie podstawowe (30,3%), najmniej zaś posiadający wykształcenie
wyższe (9,1%).
Zauważalną tendencją w przeprowadzonych badaniach jest fakt, iż im wyższe
wykształcenie tym większa świadomość błędności funkcjonujących w społeczeństwie mitów
o uzależnieniach.
3.2. Kontakt ze środkami odurzającymi
3.2.1. Bezpośredni kontakt z alkoholem mieszkańców gminy Lesko
Pierwsza faza rozwoju alkoholizmu zaczyna się zazwyczaj od konwencjonalnego stylu
picia. Zatem bardzo ważnym elementem diagnozy problemu uzależnienia jest rozpoznanie
częstotliwości i okoliczności spożywania alkoholu wśród badanych osób. Na początku
próbowano ustalić jak często mieszkańcy gminy Lesko spożywają alkohol.
48
Tabela 20. Częstotliwość sięgania po alkohol przez mieszkańców gminy Lesko, ze
względu na miejsce zamieszkania
Jak często Pan(i) spożywa alkohol?
Miasto
Wieś
N
%
N
%
Okazjonalnie (kilka razy w
115
46,9%
115
46,2%
roku)
Nie spożywam w ogóle
63
25,7%
74
29,7%
Kilka razy w miesiącu
48
19,6%
43
17,3%
Przynajmniej raz w tygodniu
14
5,7%
12
4,8%
Prawie codziennie
5
2,0%
5
2,0%
Ogółem
N
%
230
46,6%
137
91
26
10
27,7%
18,4%
5,3%
2,0%
Z uzyskanych danych wynika, że większość badanych mieszkańców alkohol spożywa
okazjonalnie (kilka razy w roku). Tak też stwierdzali najczęściej mieszkańcy miasta (46,9%)
oraz wsi (46,2%). W dalszej kolejności zarówno osoby zamieszkujący w mieście (25,7%) jak
i na wsi (29,7%) uznało że nie spożywa alkoholu w ogóle. Nałogowe picie alkoholu (prawie
codziennie) zadeklarowało po 2% badanych osób w obu grupach.
względu na ich płeć
Kobieta
Mężczyzna
N
%
N
%
154
55,2%
75
35,5%
roku)
89
31,9%
45
21,3%
26
9,3%
65
30,8%
7
2,5%
19
9,0%
Prawie codziennie
3
1,1%
7
3,3%
N
Ogółem
%
229
46,7%
134
91
26
10
27,3%
18,6%
5,3%
2,0%
Biorąc pod uwagę płeć badanych osób, w przypadku kobiet 55,2% respondentów
zadeklarowało okazjonalne picie alkoholu. Całkowitą abstynencję zadeklarowało 31,9%
kobiet. W przypadku populacji męskiej 35,5% stwierdziło, że pije alkohol okazjonalnie,
natomiast abstynencję deklaruje 21,3%. Mężczyźni w 30,8% stwierdza, iż spożywa alkohol
kilka razy w miesiącu.
Z powyższego zestawienia wynika, że mężczyźni piją częściej niż kobiety, częstsze są
również przypadki nałogowego (prawie codziennie) picia alkoholu wśród mężczyzn.
49
względu na ich wiek
Odpowiedź
respondentów
N
%
N
%
Okazjonalnie (kilka razy
75
55,6%
155
43,2%
w roku)
28
20,7%
63
17,5%
25
18,5%
112
31,2%
Przynajmniej raz w
5
3,7%
21
5,8%
tygodniu
Prawie codziennie
2
1,5%
8
2,2%
Biorąc pod uwagę wiek badanych mieszkańców gminy Lesko, z uzyskanych danych
wynika, że osoby poniżej 30 roku życia częściej, niż starsi piją alkohol „kilka razy
w miesiącu” (20,7%). Natomiast osoby powyżej tej granicy wieku częściej deklarują
całkowitą abstynencję (31,2%).
względu na ich sytuację zawodową
Pracuję zawodowo
Pracuję
dorywczo
N
%
N
%
123
52,1%
17
41,5%
roku)
50
21,2%
10
24,4%
43
18,2%
10
24,4%
15
6,4%
3
7,3%
Prawie codziennie
5
2,1%
1
2,4%
Emeryt(ka) /
rencist(k)a
N
%
53
47,7%
40
36,0%
roku)
13
11,7%
Prawie codziennie
3
2,7%
2
1,8%
Bezrobotny(a)
N
%
35
53,8%
10
15
4
1
15,4%
23,1%
6,2%
1,5%
Student / uczeń
N
12
%
41,4%
8
27,6%
8
0
1
27,6%
0,0%
3,4%
50
Ze względu na sytuację zawodową osób, biorących udział w badaniach, wynika, że
osoby pracujące zawodowo najczęściej piją alkohol okazjonalnie (52,1%), podobnie osoby
pracujące dorywczo (41,5%) i bezrobotni (53,8%). W przypadku emerytów/rencistów
i studentów/uczniów najczęściej padały stwierdzenia o całkowitej abstynencji (odpowiednio
47,7% i 41,4%). Osoby uczące się nie stwierdzili w żadnym przypadku, że piją alkohol
prawie codziennie.
Wykres 11. Częstotliwość sięgania po alkohol przez mieszkańców gminy Lesko
Bezpośredni kontakt z alkoholem
2,00%
Prawie codziennie
5,30%
18,40%
Okazjonalnie (kilka razy w roku)
46,60%
27,70%
0,00% 10,00%
20,00% 30,00%
40,00% 50,00%
Mieszkańcy gminy Lesko, bez względu na analizowane zmienne zdecydowanie
najczęściej sięgają po alkohol okazjonalnie (46,6%). W następnej kolejności deklarują
abstynencję (27,7%) oraz kilka razy w miesiącu (18,4%). Najmniej badanych osób stwierdza,
że pije alkohol prawie codziennie (2%).
Kolejne pytanie dotyczyło wieku i okoliczności związanych z inicjacją alkoholową.
Respondenci zostali poproszeni o wpisanie wieku lub okresu czasu oraz okoliczności,
w jakich mieli pierwszy kontakt z alkoholem.
51
Tabela 24.
Wiek lub okres czasu, w którym respondenci mieli pierwszy kontakt
z alkoholem, biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania badanych
W jakim wieku (lub okresie czasu) miał(a) Pan(i) pierwszy kontakt z alkoholem?
Miasto
Wieś
Ogółem
N
%
N
%
N
%
Szkoła średnia
112
70,0%
91
66,4%
203
68,4%
Szkoła Podstawowa
35
21,9%
18
13,1%
53
17,8%
Studia
13
8,1%
16
11,7%
29
9,8%
Wojsko
0
0,0%
3
2,2%
3
1,0%
Nie pamiętam
0
0,0%
9
6,6%
9
3,0%
Z uzyskanych informacji wynika, że okresem, w którym respondenci mieli pierwszy
kontakt z alkoholem był okres szkoły średniej, a więc wiek 17-19 lat. Na ten okres wskazało
70% mieszkańców miasta i 66,4% mieszkańców wsi. W przypadku mieszkańców miasta
częściej niż osoby zamieszkujący na wsi twierdzono, iż pierwszy kontakt z alkoholem
odbywał się w okresie szkoły podstawowej (21,9%).
Wykres 12. Pierwszy kontakt z alkoholem badanych osób
Pierwszy kontakt z alkoholem
1,00% 3,00%
9,80%
17,80%
Szkoła Podstawowa
Szkoła średnia
Studia
Wojsko
68,40%
Nie pamiętam
Z danych ogólnych wynika, ze mieszkańcy gminy Lesko pierwszy kontakt
z alkoholem mieli w okresie szkoły średniej (68,4%), następnie w okresie szkoły
podstawowej (17,8%). Nieliczni wskazywali na okres studiów, wojska. Część badanych
stwierdziła, że nie pamięta tego okresu.
52
Tabela 25. Okoliczności pierwszego kontaktu z alkoholem wśród danych osób ze
W jakich okolicznościach miał(a) Pan(i) pierwszy kontakt z alkoholem?
Wiek poniżej
Wiek powyżej
Ogółem
30 lat
30 lat
N
%
N
%
N
%
Spotkanie szkolne
38
42,2%
42
30,4%
80
35,1%
Prywatki
33
36,7%
67
48,6%
100
43,9%
Po ukończeniu 18 -stego roku
11
12,2%
18
13,0%
29
12,7%
życia
Nie pamiętam
7
7,8%
11
8,0%
18
7,9%
Analizując okoliczności pierwszego kontaktu z alkoholem wskazane przez
respondentów należy dojść do wniosku, iż kontakt ten odbywa się zazwyczaj podczas spotkań
szkolnych w przypadku osób poniżej 30 roku życia (42,2%) i na prywatkach w przypadku
osób powyżej 30 roku życia. W dalszej kolejności młodsi respondenci wskazywali na
prywatki (36,7%), starsi zaś na spotkania szkolne (30,4%).
Wykres. 13. Okoliczności pierwszego kontaktu z alkoholem
Okoliczności pierwszego kontaktu z alkoholem
7,90%
12,70%
Po ukończeniu 18 -stego
roku życia
Spotkanie szkolne
43,90%
35,10%
Prywatki
Nie pamiętam
Ogólne wyniki pokazują, że wśród mieszkańców gminy Lesko do inicjacji
alkoholowej najczęściej dochodzi w czasie prywatek (43,9%) lub podczas spotkań szkolnych
(35,1%).
53
W dalszej kolejności dokonano analizy rodzaju najczęściej spożywanego alkoholu
przez mieszkańców gminy Lesko. Pytanie umożliwiało wybór jednej z czterech odpowiedzi
lub wpisanie własnej odpowiedzi.
Tabela 26. Rodzaje najczęściej spożywanego alkoholu przez badane osoby, ze względu
na ich wiek
Jaki alkohol najczęściej spożywa Pan(i)?
Wiek poniżej
Wiek powyżej
30 lat
30 lat
N
%
N
%
Piwo
39
35,5%
77
30,3%
Wino
31
28,2%
66
26,0%
Wysokoprocentowy (np.
21
19,1%
46
18,1%
wódka)
Różne rodzaje
17
15,5%
59
23,2%
Nalewki domowe
2
1,8%
6
2,4%
Ogółem
N
116
97
%
31,9%
26,6%
67
18,4%
76
8
20,9%
2,2%
Biorąc pod uwagę wiek badanych osób przeprowadzone badania wykazały, że wśród
osób poniżej 30 roku życia najczęściej spożywanym alkoholem jest piwo (35,5%) oraz wino
(28,2%). Najrzadziej spożywane są nalewki domowe. W przypadku starszych respondentów
bardzo podobnie najczęściej spożywane są piwo i wino. Jednak w starszej grupie częściej
spożywane są alkohole różnego rodzaju. Należy również zaznaczyć, iż
młodsza grupa
częściej sięga po alkohole wysokoprocentowe (np. wódkę)- 19,1%.
Tabela 27. Rodzaje najczęściej spożywanego alkoholu przez badane osoby, ze względu
na ich płeć
Jaki alkohol najczęściej spożywa Pan(i)?
Kobieta
N
%
Wino
85
44,0%
Piwo
43
22,3%
Różne rodzaje
38
19,7%
Wysokoprocentowy (np. wódka)
21
10,9%
Nalewki domowe
6
3,1%
Mężczyzna
N
%
12
7,1%
73
42,9%
37
21,8%
46
27,1%
2
1,2%
Analizując rodzaje spożywanego alkoholu, biorąc pod uwagę płeć respondentów
należy zaznaczyć, iż kobiety zdecydowanie częściej niż mężczyźni spożywają wino (44%).
Istsotna różnica występuje w kwestii spożywania alkoholu wysokoprocentowego- mężczyźni
54
trzykrotnie częściej po niego sięgają. Wśród mężczyzn dominującym rodzajem jest piwo
(42,9%). Zarówno kobiety, jak i mężczyźni najrzadziej spożywają nalewki domowe.
Wykres 14. Najczęściej spożywany alkohol
31,90%
35,00%
26,60%
30,00%
25,00%
20,00%
20,90%
18,40%
15,00%
10,00%
2,20%
5,00%
0,00%
Najczęściej spożywany alkohol
Ogólne zestawienie pokazuje, ze wśród badanych mieszkańców gminy Lesko
dominującym rodzajem spożywanego alkoholu jest piwo (31,9%), w dalszej kolejności wino
(26,6%). 18,4% badanych nie stroni od alkoholu wysokoprocentowego, natomiast 20,9%
spożywa różne rodzaje alkoholu.
Pytanie kończące
analizę bezpośredniego
kontaktu
z
alkoholem
badanych
mieszkańców gminy Lesko, dotyczyło okoliczności, w których najczęściej oni sięgają po
alkohol. Pytanie zawierało siedem rodzajów okoliczności, a zadaniem respondentów było
wskazanie na stopień częstotliwości picia alkoholu w danych okolicznościach.
55
Tabela 28. Okoliczności sięgania po alkohol przez badane osoby
Okoliczność
Gdy mam gości
Gdy jestem
zły(a),
zdenerwowany(a)
Gdy czuję się
samotny(a)
Gdy mam
problemy
Gdy chcę się
dobrze bawić
Nie muszę mieć
okazji
W czasie
rodzinnych
spotkań
W jakich okolicznościach najczęściej sięga Pan(i) po alkohol?
Odpowiedź
Miasto
Wieś
respondentów
N
%
N
%
Często
30
16,7%
51
29,3%
Dość często
45
25,0%
72
41,4%
Rzadko
97
53,9%
51
29,3%
Nigdy
8
4,4%
0
0,0%
Często
3
1,8%
1
0,6%
Dość często
5
3,0%
8
4,7%
Rzadko
43
25,7%
70
41,2%
Nigdy
116
69,5%
91
53,5%
Często
4
2,4%
6
3,6%
Dość często
5
3,0%
6
3,6%
Rzadko
27
16,4%
63
37,5%
Nigdy
129
78,2%
93
55,4%
Często
6
3,7%
8
4,7%
Dość często
6
3,7%
20
11,8%
Rzadko
33
20,1%
68
40,0%
Nigdy
119
72,6%
74
43,5%
Często
14
8,4%
13
7,6%
Dość często
32
19,2%
62
36,5%
Rzadko
73
43,7%
75
44,1%
Nigdy
48
28,7%
20
11,8%
Często
3
1,9%
3
1,9%
Dość często
21
13,0%
7
4,3%
Rzadko
61
37,7%
58
35,8%
Nigdy
77
47,5%
94
58,0%
Często
11
6,3%
52
30,4%
Dość często
45
25,9%
69
40,4%
Rzadko
109
62,6%
47
27,5%
Nigdy
9
5,2%
3
1,8%
Ogółem
N
%
81
22,9%
117
33,1%
148
41,8%
8
2,3%
4
1,2%
13
3,9%
113
33,5%
207
61,4%
10
3,0%
11
3,3%
90
27,0%
222
66,7%
14
4,2%
26
7,8%
101
30,2%
193
57,8%
27
8,0%
94
27,9%
148
43,9%
68
20,2%
6
1,9%
28
8,6%
119
36,7%
171
52,8%
63
18,3%
114
33,0%
156
45,2%
12
3,5%
W celu uzyskania informacji o okolicznościach, w których mieszkańcy gminy Lesko
najczęściej spożywają alkohol, zaproponowano siedem sytuacji, do których należało odnieść
się na zasadzie często/dość często/rzadko/nigdy.
W przypadku organizowania przyjęcia dla gości często po alkohol sięga 22,9%
badanych, rzadko 41,8%. W tym częściej w takich okolicznościach spożywają alkohol
mieszkańcy wsi.
W sytuacji zdenerwowania, złości po alkohol często sięga 1,2% badanych, nigdy zaś
aż 61,4% badanych. W przypadku osamotnienia uzyskane informacje obrazują się dość
podobnie.
Kolejną sytuacją były różnego rodzaju problemy. Tutaj rzadko po alkohol sięga 43,9%
badanych, rozkłady tych odpowiedzi nie różni mieszkańców wsi i miasta. Podobnie dla dobrej
zabawy respondenci rzadko sięgają po alkohol (43,9%).
56
36,7% badanych stwierdziło, że rzadko, ale są takie dni, kiedy nie potrzebna jest żadna
okazja, aby napić się alkoholu.
Dość często mieszkańcy gminy Lesko sięgają po alkohol w czasie rodzinnych spotkań
(33%), rzadko 45,2%.
Z powyższych danych wynika, że mieszkańcy gminy najczęściej sięgają po alkohol
w czasie przyjęć dla gości i spotkań rodzinnych, bez względu na miejsce ich zamieszkania.
3.2.2. Bezpośredni kontakt z narkotykami mieszkańców gminy Lesko
Analogicznie do części poprzedniej w ramach badań sondażowych podjęto próbę
scharakteryzowania częstotliwości i okoliczności bezpośredniego kontaktu z narkotykami
mieszkańców gminy Lesko, objętych badaniami.
Na początku zapytano, czy respondenci kiedykolwiek zażywali narkotyki. Ponadto
poproszono o wskazanie na rodzaj środka odurzającego, którego ten kontakt dotyczył.
Tabela 29. Bezpośredni kontakt z narkotykami w opinii badanych osób, ze względu na
miejsce zamieszkania
Czy kiedykolwiek zażywał(a) Pan(i) narkotyki lub inne substancje odurzające?
Miasto
Wieś
Ogółem
N
%
N
%
N
%
Nie
204
84,6%
227
93,8%
431
89,2%
Tak, kilka razy
21
8,7%
9
3,7%
30
6,2%
Tak, jeden raz
11
4,6%
5
2,1%
16
3,3%
Tak, sięgam po nie co jakiś czas
4
1,7%
1
0,4%
5
1,0%
Tak, zażywam systematycznie
1
0,4%
0
0,0%
1
0,2%
Zdecydowana większość badanych osób nie miała bezpośredniego kontaktu
z narkotykami (89,2%). W tym na brak kontaktu wskazało więcej osób zamieszkujących na
wsi (93,8%) niż w
mieście (84,6%). Na kilkakrotny kontakt z narkotykami wskazało
dwukrotnie więcej osób mieszkających w mieście. Tylko jedna osoba z miasta, stwierdziła, że
zażywa narkotyki systematycznie.
57
płeć respondentów
Kobieta
Mężczyzna
N
%
N
%
Nie
253
92,7%
177
85,1%
Tak, kilka razy
10
3,7%
19
9,1%
Tak, jeden raz
7
2,6%
9
4,3%
2
0,7%
3
1,4%
1
0,4%
0
0,0%
Ze względu na płeć badanych osób uzyskane dane pokazują, iż mężczyźni (85,1%-nie
miało żadnego kontaktu) mają częstszy kontakt z narkotykami niż kobiety (92,7%).
Dwukrotnie więcej mężczyzn miało ten kontakt kilka razy w życiu. Jednak kobieta
stwierdziła, że jej kontakt z narkotykami jest systematyczny.
wiek respondentów
Wiek poniżej 30
Wiek powyżej 30
lat
lat
N
%
N
%
Nie
101
76,5%
330
94,0%
Tak, kilka razy
24
18,2%
6
1,7%
Tak, jeden raz
4
3,0%
12
3,4%
Tak, sięgam po nie co jakiś
2
1,5%
3
0,9%
czas
1
0,8%
0
0,0%
Biorąc pod uwagę wiek respondentów zauważa się, że z narkotykami częściej mają do
czynienia osoby poniżej 30 roku życia, co potwierdza „młodzieżowy” charakter problemu
narkomanii. Czterokrotnie więcej młodszych osób miało z narkotykami kilkakrotny kontakt.
Również jedna osoba stwierdzająca systematyczny kontakt z narkotykami znajduje się
w przedziale do 30 roku życia.
58
Wykres 15. Bezpośredni kontakt z narkotykami mieszkańców gminy Lesko
Bezpośredni kontakt z narkotykami
1,00%
3,30%
6,20%
0,20%
Nie
Jeden raz
Kilka razy
89,20%
Co jakiś czas
Systematycznie
Podsumowując ogólne dane, wynika, że wśród mieszkańców gminy Lesko
bezpośredniego kontaktu z narkotykami nie miało 89,2% badanych. Następnie w kolejności
było osoby, które miały kilkakrotny kontakt (6,2%). Najmniej osób wskazywało na kontakt
systematyczny lub „co jakiś czas”.
Jeżeli badane osoby zadeklarowały osobisty kontakt z narkotykami w dalszej
kolejności zostali poproszeni o wskazanie rodzaju środka, który zażywali.
Tabela 32. Rodzaje środków odurzających, które zażywali badani, biorąc pod uwagę ich
płeć
Jakie narkotyki lub środki odurzające zażywał(a) Pan(i)?
Kobieta
Mężczyzna
N
%
N
%
Marihuana
21
100,0%
31
100,0%
N
52
Ogółem
%
100,0%
Wszystkie osoby, które miały kontakt z narkotykami wskazały, że była to marihuana.
W tym przypadku byli to częściej mężczyźni niż kobiety.
Analiza powyższych kwestii wskazała na faktyczny kontakt osób badanych
z narkotykami. Istotnym zatem elementem było określenie powodów zasięgnięcia tych
środków, którymi się kierowali mieszkańcy gminy.
59
Tabela 33. Przyczyny sięgnięcia po narkotyki przez mieszkańców gminy Lesko
w zależności od ich miejsca zamieszkania
Jaki był powód sięgnięcia przez Pana(ią) po narkotyki?
Miasto
Wieś
N
%
N
%
Ciekawość
26
72,2%
11
78,6%
Chęć spróbowania czegoś
21
58,3%
11
78,6%
nowego
Chęć zaimponowania innym
8
22,2%
3
21,4%
Nakłonili mnie znajomi
7
19,4%
3
21,4%
Nuda
3
8,3%
1
7,1%
Problemy życiowe
1
2,8%
0
0,0%
Inny powód
1
2,8%
0
0,0%
N
37
Ogółem
%
74,0%
32
64,0%
11
10
4
1
1
22,0%
20,0%
8,0%
2,0%
2,0%
Rozpatrując problem przyczyn sięgania po narkotyki z przeprowadzonych badań
wynika, że jest nią najczęściej ciekawość, zarówno w opinii mieszkańców miasta (72,2%), jak
i wsi (78,6%). Tyle samo osób mieszkających na wsi stwierdziło, że jest to chęć spróbowania
czegoś nowego. Najrzadziej wskazywano w obu grupach na problemy życiowe i nudę.
Tabela 34. Przyczyny sięgnięcia po narkotyki przez mieszkańców gminy Lesko ze
Jaki był powód sięgnięcia przez Pana(ią) po narkotyki?
N
%
N
%
Ciekawość
24
77,4%
13
68,4%
Chęć spróbowania czegoś
22
71,0%
10
52,6%
nowego
11
35,5%
0
0,0%
7
22,6%
3
15,8%
Nuda
4
12,9%
0
0,0%
Problemy życiowe
0
0,0%
1
5,3%
Inny powód
0
0,0%
1
5,3%
Ze względu na wiek badanych osób, zarówno młodsi respondenci (77,4%) jak i starsi
(68,4%), na powód, dla którego sięgnęli po narkotyki wskazali ciekawość. W dalszej
kolejności w obu grupach była chęć spróbowania czegoś nowego. Grupy różniły się znacząco
w odniesieniu do chęci zaimponowania innym - młodsi zdecydowanie częściej wskazywali
na tą przyczynę (35,5%- młodsi, 0%- starsi).
60
Wykres 16. Powody zażywania narkotyków przez mieszkańców gminy Lesko
Przyczyny zażywania narkotyków
Inny powód
2,00%
20,00%
Problemy życiowe
Nuda
2,00%
8,00%
74,00%
Ciekawość
Chęć spróbowania czegoś nowego
22,00%
64,00%
0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% 70,00% 80,00%
Ogólne wyniki wskazują na najczęstszą przyczynę sięgania po narkotyki przez
mieszkańców gminy Lesko- ciekawość (74%), w dalszej kolejności jest to chęć spróbowania
czegoś nowego (64%). Najrzadziej wskazywano na problemy życiowe (2%) i nudę (8%).
Ostatnie pytanie z zakresu, dotyczącego bezpośredniego kontaktu mieszkańców gminy
z narkotykami służyło analizie postawy badanych osób wobec legalności tych substancji.
Tabela 35. Postawa respondentów wobec legalności narkotyków, biorąc pod uwagę wiek
badanych osób
Jak Pan(i) uważa, czy narkotyki podobnie jak alkohol powinny być ogólnie dostępne (legalne)?
Ogółem
N
%
N
%
N
%
Absolutnie nie
91
68,4%
299
83,5%
390
79,4%
Tak, ale tylko tzw. miękkie
20
15,0%
20
5,6%
40
8,1%
Trudno powiedzieć
20
15,0%
38
10,6%
58
11,8%
Tak, wszystkie
2
1,5%
1
0,3%
3
0,6%
Analiza poglądów badanych osób na temat legalności narkotyków wykazała, że 79,4%
badanych osób opowiada się za kategoryczną nielegalnością tego typu środków. Są to częściej
osoby powyżej 30 roku życia. W dalszej kolejności wskazywano na możliwość legalności, ale
tylko tzw. miękkich narkotyków, za taką postawą opowiedziało się 15% osób poniżej 30 roku
życia i 5,6% osób starszych.
61
Ogólnie mieszkańcy gminy Lesko nie zgadzają się na legalność środków
odurzających, chociaż 11,8% nich zastanawiałoby się nad tym, a 8,1% byłoby za
zalegalizowaniem narkotyków tzw. miękkich. Tylko nieliczni (0,6%) chciałoby, aby
narkotyki podobnie jak alkohol były legalne.
3.2.3. Problemy osobiste i społeczne związane z nadużywaniem środków
odurzających w opinii mieszkańców gminy Lesko
Jak wykazała powyższa analiza duża część badanych osób miała bezpośredni kontakt
z alkoholem lub/i narkotykami. Z teoretycznej analizy uzależnień wynika, że problemy te
mają negatywny wpływ na wiele różnych kwestii funkcjonowania człowieka. Istotne zatem
było uzyskanie informacji od badanych mieszkańców gminy Lesko o zachowaniach
i problemach związanych z alkoholem lub narkotykami, których sami doświadczyli.
Tabela 36. Sposób zachowania się badanych osób po spożyciu alkoholu lub zażyciu
narkotyków, biorąc pod uwagę ich wiek
Jak Pan(i) zazwyczaj zachowuje się po spożyciu alkoholu lub zażyciu narkotyków czy innych
substancji odurzających?
Wiek poniżej
Wiek powyżej
Ogółem
30 lat
30 lat
N
%
N
%
N
%
Jestem spokojny(a)
43
32,6%
115
32,9%
158
32,8%
Czuję się odprężony(a),
38
28,8%
59
16,9%
97
20,1%
zapominam o problemach
Nie dotyczy (nie używam ich)
30
22,7%
114
32,6%
144
29,9%
Inaczej
9
6,8%
18
5,1%
27
5,6%
Mam wyrzuty sumienia
5
3,8%
9
2,6%
14
2,9%
Nie wiem
5
3,8%
27
7,7%
32
6,6%
Jestem agresywny(a)
2
1,5%
8
2,3%
10
2,1%
Jeżeli chodzi o sposób zachowywania się badanych osób po spożyciu alkoholu lub
narkotyków w obu grupach wiekowych dominuje odpowiedź, że „jestem spokojny(a)”32,6% młodszych osób i 32,9% starszych. W obu grupach drugim zachowaniem jest
odprężenie i zapomnienie o problemach (odpowiednio 28,8% i 32,9%). W 22,7% pytanie to
nie dotyczyło osób poniżej 30 roku życia, ponieważ nie zażywali nigdy tego typu środków.
W ten sam sposób odpowiedziało 32,6% starszych respondentów.
62
Tabela 37. Sposób zachowania się badanych osób po spożyciu alkoholu lub zażyciu
narkotyków, biorąc pod uwagę ich miejsce zamieszkania
Jak Pan(i) zazwyczaj zachowuje się po spożyciu alkoholu lub zażyciu
narkotyków czy innych substancji odurzających?
Miasto
Wieś
N
%
N
%
Jestem spokojny(a)
79
32,9%
79
32,6%
65
27,1%
79
32,6%
Czuję się odprężony(a),
47
19,6%
50
20,7%
zapominam o problemach
Inaczej
21
8,8%
6
2,5%
Nie wiem
19
7,9%
13
5,4%
6
2,5%
8
3,3%
Jestem agresywny(a)
3
1,2%
7
2,9%
Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania badanych osób proporcje odpowiedzi
układają się dość podobnie. W większości badani z miasta twierdzą, ze zachowują się
spokojnie (32,9%), w dalszej kolejności, zę to ich nie dotyczy (27,1%) oraz że są odprężeni
i zapominają o problemach (19,6%). Najmniej osób stwierdziło, że po kontakcie z tego tupu
środkami są agresywni.
Mieszkańcy wsi w 32,6% twierdza, że to pytanie ich nie dotyczy, ponieważ nie sięgają
po tego typu środki. Natomiast 20,7% czuje się wtedy odprężonym i zapomina o problemach.
Najmniej osób wskazało, że zachowuje się inaczej (2,5%) lub agresywnie (2,9%).
Wykres 17. Zachowanie respondentów po spożyciu alkoholu lub innych substancji
odurzających
Zachowanie po alkoholu lub narkotykach
5,60%
6,60%
2,90%
29,90%
2,10%
Jestem spokojny(a)
Czuję się odprężony(a), zapominam
o problemach
Jestem agresywny(a)
20,10%
Inaczej
Nie wiem
32,80%
63
Analizując zachowanie mieszkańców gminy Lesko po spożyciu alkoholu lub zażyciu
narkotyków wynika, że w większości są spokojni (32,8%), następnie, że czują się odprężeni
i zapominają o problemach (20,1%). 29,9% badanych uważa, że to zagadnienie ich nie
dotyczy, ponieważ nie mają styczności z tego typu środkami.
Tabela 38. Problemy osobiste i zawodowe związane z uzależnieniami, doświadczone
przez badanych mieszkańców gminy Lesko
Czy kiedykolwiek zdarzyła się Panu(i) któraś z poniższych sytuacji?
Miasto
Wieś
Ogółem
Problemy
N
%
N
%
N
%
nie dotyczy
217
89,3%
201
81,4%
418
85,3%
przynajmniej kilka razy ktoś
zwracał mi uwagę, że piję za
11
4,5%
20
8,1%
31
6,3%
dużo lub za często alkohol
miałe(a)m problemy z prawem
z powodu picia alkoholu lub
10
4,1%
0
0,0%
10
2,0%
zażywania narkotyków
zaniedbałe(a)m obowiązki
rodzinne z powodu picia
5
2,1%
12
4,9%
17
3,5%
alkoholu lub zażywania
narkotyków
zaniedbałe(a)m obowiązki
zawodowe z powodu picia
5
2,1%
2
0,8%
7
1,4%
narkotyków
leczyłe(a)m się z powodu picia
3
1,2%
0
0,0%
3
0,6%
substancji odurzających
miałe(a)m problemy finansowe
z powodu picia alkoholu lub
3
1,2%
13
5,3%
16
3,3%
zażywania narkotyków
Badane osoby zapytane o typowe problemy związane z piciem alkoholu lub
zażywaniem narkotyków w większości odpowiedzieli, że to ich nie dotyczy- 89,3%
mieszkańców miasta i 85,3% mieszkańców wsi. W dalszej kolejności respondenci stwierdzili,
że przynajmniej kilka razy ktoś zwracał im uwagę, że piją za dużo lub za często alkohol
(ogółem 6,3% badanych). 10 osób mieszkających w mieście stwierdziło, że miało problemy
z prawem z powodu picia alkoholu lub zażywania narkotyków. Najmniej badanych
twierdziło, że leczyło się z powodu spożywania tego typu środków lub, że miało z tej
przyczyny problemy finansowe.
64
Wykres 18. Problemy mieszkańców gminy związane z uzależnieniami
0,60%
3,30%
2,00%
3,50%
Problemy związane z uzależnieniami
1,40%
6,30%
leczenie odwykowe
problemy finansowe
problemy z prawem
kłopoty rodzinne
problemy zawodowe
inne osoby zwracały uwagę
85,30%
nie dotyczy
Ogólne wyniki z przeprowadzonych badań wykazują, że mieszkańcy gminy Lesko
w zdecydowanej większości (85,3%) nie doświadczyli poważnych problemów związanych
z piciem alkoholu lub zażywaniem narkotyków. Nie wielki odsetek osób stwierdził, że inne
osoby kilkakrotnie zwracały im uwagę, że piją za dużo lub za często (6,3%). Tylko nieliczni
z tego powodu doświadczyli problemów finansowych, zawodowych lub rodzinnych, bądź też
musieli leczyć się odwykowo.
3.3. Profilaktyka i leczenie uzależnień
3.3.1. Wiedza i opinie o instytucjach pomocowych funkcjonujących w gminie
Lesko
Ostatnią część ankiety stanowiły pytania dotyczące wiedzy i opinii mieszkańców
gminy Lesko o instytucjach, zajmujących się problemami uzależnień, które funkcjonują w ich
gminie. Przede wszystkim starano się uzyskać informacje o tym, jakie instytucje, zdaniem
respondentów powinny zajmować się problemem uzależnień (profilaktyką i pomocą tym
osobom).
65
Tabela 39. Instytucje, które zdaniem respondentów, powinny zajmować się problemem
uzależnień
Ogólnie rzecz biorąc, kto wg Pana(i) przede wszystkim powinien zajmować się problemem
uzależnień?
Miasto
Wieś
Ogółem
N
%
N
%
N
%
Poradnie leczenia uzależnień
181
73,0%
205
82,0%
386
77,5%
Szkoły
99
39,9%
73
29,2%
172
34,5%
Rodzina
91
36,7%
86
34,4%
177
35,5%
Pomoc Społeczna
90
36,3%
90
36,0%
180
36,1%
Policja
83
33,5%
67
26,8%
150
30,1%
Organizacje społeczne
52
21,0%
75
30,0%
127
25,5%
Kościół / związki wyznaniowe
22
8,9%
32
12,8%
54
10,8%
Trudno powiedzieć
15
6,0%
4
1,6%
19
3,8%
Inne
5
2,0%
1
0,4%
6
1,2%
W opinii mieszkańców gminy Lesko osobami z problemem uzależnień powinny
zajmować się przede wszystkim poradnie leczenia uzależnień. Takiego zadania są zarówno
mieszkańcy miasta (73%), jak i mieszkańcy wsi (82%). Następnie mieszkańcy miasta
wskazywali na szkoły, rodzinę, pomoc społeczna i policję. Mieszkańcy wsi bardzo podobnie
jako najważniejsze instytucje zajmujące się uzależnieniami wskazali pomoc społeczną,
rodzinę o organizacje społeczne. W obu przypadkach najmniej badanych osób uznało, że taką
działalnością powinny zajmować się Kościoły lub związki wyznaniowe.
Wykres 19. Instytucje pomocowe osobom uzależnionym w opinii respondentów
Instytucje pomocowe w opinii respondentów
Trudno powiedzieć
Inne
3,80%
1,20%
35,50%
Rodzina
Kościół / związki wyznaniowe
Szkoły
Policja
Pomoc Społeczna
77,50%
10,80%
25,50%
34,50%
30,10%
36,10%
0,00%10,00%20,00%30,00%40,00%50,00%60,00%70,00%80,00%90,00%
66
Pomocą osobom uzależnionym, a także profilaktyką i zapobieganiem temu
problemowi zdaniem mieszkańców gminy Lesko powinny zajmować się przede wszystkim
poradnie leczenia uzależnień (77,5%), pomoc społeczna (36,1%) oraz rodzina (35,5%),
a także szkoła (34,5%). Najmniejsza odpowiedzialność za tego typu zadania zdaniem
respondentów spoczywa na kościele i związkach wyznaniowych.
Kolejna część pytań dotyczyła postawy badanych osób w sytuacji zetknięcia się
z problemem uzależnień. Próbowano ustalić, jak zachowaliby się badani, gdyby problem ten
dotyczył kogoś z najbliższych.
Tabela 40. Reakcja respondentów na uzależnienie bliskiej osoby
Załóżmy, że bliska Panu(i) osoba zbyt często sięga po alkohol lub narkotyki. Jaka byłaby Pana(i)
reakcja?
Kobieta
Mężczyzna
Ogółem
N
%
N
%
N
%
Spróbuję nakłonić ją do
126
45,8%
52
25,1%
178
36,9%
szukania pomocy
Trudno powiedzieć
64
23,3%
75
36,2%
139
28,8%
Zgłoszę się do odpowiedniej
52
18,9%
38
18,4%
90
18,7%
instytucji
Inaczej
24
8,7%
31
15,0%
55
11,4%
Nie będę reagować
9
3,3%
11
5,3%
20
4,1%
Wśród badanych kobiet większość próbowałaby nakłonić bliską osobę do szukania
pomocy (45,8%). 23,3% kobiet nie było w stanie powiedzieć, co by zrobiło w takiej sytuacji.
Tylko kilka kobiet nie zdecydowałoby się na jakąkolwiek reakcję (3,3%). Mężczyźni
w większości nie byli zdecydowani, co zrobiliby w takim przypadku (36,2%). W następnej
kolejności spróbowaliby nakłonić bliską osobę do szukania pomocy (25,1%). Najmniej
mężczyzn stwierdziło, że nie reagowaliby w żaden sposób.
67
Tabela 41. Reakcja respondentów na uzależnienie bliskiej osoby
Załóżmy, że bliska Panu(i) osoba zbyt często sięga po alkohol lub narkotyki.
Jaka byłaby Pana(i) reakcja?
Wiek poniżej
Wiek powyżej
30 lat
30 lat
N
%
N
%
Spróbuję nakłonić ją do
63
47,7%
117
33,1%
szukania pomocy
Trudno powiedzieć
32
24,2%
109
30,8%
Zgłoszę się do odpowiedniej
16
12,1%
74
20,9%
instytucji
Inaczej
13
9,8%
42
11,9%
Nie będę reagować
8
6,1%
12
3,4%
Biorąc pod uwagę wiek badanych osób zauważono, że osoby poniżej 30 roku życia
częściej niż osoby starsze próbowałyby nakłonić bliską osobę do szukania pomocy (47,7%).
Za to więcej starszych respondentów nie potrafiło powiedzieć, jak zachowaliby się w danej
sytuacji (30,8%). Najmniej osób z obu grup badawczych uznałoby, że nie podjęłoby żadnej
reakcji.
Tabela 42. Rodzaje pomocy, którą powinny otrzymać osoby uzależnione w opinii
mieszkańców gminy Lesko, biorąc pod uwagę miejsce ich zamieszkania
Jak wg Pana(i) należałoby pomagać osobom uzależnionym?
Miasto
Wieś
N
%
N
%
Nakłaniać do dobrowolnego
poddania się leczeniu
108
43,7%
86
34,5%
odwykowemu
Wysyłać na przymusowe
81
32,8%
84
33,7%
leczenie odwykowe
Udzielić informacji o
instytucjach i możliwościach
42
17,0%
51
20,5%
uzyskania pomocy
Jest to prywatna sprawa tej
osoby i nikt nie powinien się
11
4,5%
27
10,8%
wtrącać
Inaczej
5
2,0%
1
0,4%
N
Ogółem
%
194
39,1%
165
33,3%
93
18,8%
38
7,7%
6
1,2%
Ważnym elementem było uzyskanie informacji od respondentów, jakiej pomocy ich
zdaniem, potrzebują osoby uzależnione. W tym przypadku mieszkańcy miasta uznali, że
powinno nakłaniać się te osoby do dobrowolnego poddania się leczeniu odwykowemu
(43,7%). Następnie stwierdzili, że powinni zostać wysłani na przymusowe leczenie
odwykowe (32,8%). Tylko nieliczni mieszkańcy miasta uznali, zę jest to prywatna sprawa
danej osoby i nikt nie powinien się wtrącać (4,5%).
68
Mieszkańcy, pochodzący z terenów wiejskich w 34,5% stwierdzili, że powinno
namówić się osoby uzależnione do poddania się dobrowolnemu leczeniu odwykowemu.
Podobny odsetek osób twierdzi, że takie osoby powinny zostać wysłane na przymusowe
leczenie. Ważnym aspektem jest, iż dwukrotnie więcej osób mieszkających na wsi uznało, że
uzależnienie jest prywatną sprawą danej osoby i nie powinien się nikt wtrącać (10,8%).
Tabela 43. Rodzaje pomocy, którą powinny otrzymać osoby uzależnione w opinii
mieszkańców gminy Lesko, biorąc pod uwagę miejsce ich wykształcenie
Odpowiedź
respondentów
Nakłaniać do
dobrowolnego
poddania się
leczeniu
odwykowemu
Wysyłać na
przymusowe
leczenie odwykowe
instytucjach i
możliwościach
uzyskania pomocy
Jest to prywatna
sprawa tej osoby i
nikt nie powinien się
wtrącać
Inaczej
Wykształcenie
Wyższe
Policealne
Średnie
N
%
N
%
N
%
Zawodowe
N
%
55
40,7%
15
48,4%
80
41,7%
33
33,3%
49
36,3%
5
16,1%
65
33,9%
32
32,3%
26
19,3%
6
19,4%
36
18,8%
19
19,2%
3
2,2%
5
16,1%
8
4,2%
15
15,2%
2
1,5%
0
0,0%
3
1,6%
0
0,0%
Wykształcenie
Gimnazjalne
Podstawowe
N
%
N
%
Wysyłać na przymusowe leczenie
0
0,0%
13
37,1%
odwykowe
0
0,0%
9
25,7%
poddania się leczeniu odwykowemu
Udzielić informacji o instytucjach i
0
0,0%
6
17,1%
możliwościach uzyskania pomocy
Inaczej
0
0,0%
0
0,0%
Jest to prywatna sprawa tej osoby i
0
0,0%
7
20,0%
nikt nie powinien się wtrącać
69
Biorąc pod uwagę wykształcenie osób, biorących udział w badaniach należy
podkreślić, iż w każdym przypadku (zatem nie zależnie od poziomu wykształcenia)
respondenci stwierdzili, że przede wszystkim powinno się nakłonić uzależnione osoby do
dobrowolnego poddania się leczeniu odwykowemu. Ponadto duży odsetek osób
z wykształceniem podstawowym (20%) uznało, że nikt nie powinien wtrącać się w takiej
sytuacji, co w przypadku pozostałych grup było znacznie mniej wybierane. W ten sposób
myśli najmniejsza liczna osób z wykształceniem wyższym (2,2%).
Wykres 20. Rodzaje pomocy, której należy udzielić osobie uzależnionej w opinii
mieszkańców gminy Lesko
Rodzaje pomocy, której potrzebują osoby uzależnione
1,20%
Wysyłać na przymusowe leczenie
odwykowe
7,70%
33,30%
18,80%
39,10%
poddania się leczeniu
odwykowemu
instytucjach i możliwościach
uzyskania pomocy
Inaczej
Jest to prywatna sprawa tej osoby
i nikt nie powinien się wtrącać
Mieszkańcy gminy Lesko zapytani o rodzaj pomocy, której należy udzielić osobie
uzależnionej w większości uznali, że powinno się je nakłonić do dobrowolnego leczenia
odwykowego (39,1%) lub wysłać na leczenie przymusowe (33,3%). Najmniej badanych osób
uznało, że powinno się udzielić innej niż wymienione rodzaje pomocy (1,2%).
W całościowej ocenie zakresu i sposobu funkcjonowania systemu profilaktyki
i leczenia osób uzależnionych w gminie Lesko ważnym elementem było poznanie opinii
i oceny tego typu instytucji, przez samych mieszkańców gminy.
W tym zakresie zapytano respondentów o przeszkody, które ich zdaniem utrudniają
skuteczne przeciwdziałanie uzależnieniom na terenie gminy Lesko.
70
Tabela 44. Przeszkody skutecznej profilaktyki uzależnień w gminie Lesko w opinii
mieszkańców, biorąc pod uwagę miejsce ich zamieszkania
Jak Pan(i) sądzi, jakie mogą być najważniejsze przeszkody utrudniające skuteczne przeciwdziałanie uzależnieniom w gminie
Lesko?
Odpowiedź
Miasto
Wieś
Ogółem
Miejsce
respondentów
N
%
N
%
N
%
osoby uzależnione nie widzą
Tak
216
90,0%
152
61,5%
368
75,6%
problemu w piciu alkoholu/
Nie
4
1,7%
35
14,2%
39
8,0%
zażywaniu narkotyków. Nie chcą
Nie wiem
20
8,3%
60
24,3%
80
16,4%
przyznać, że są uzależnione
Tak
147
62,6%
95
38,3%
242
50,1%
Osoby uzależnione nie szukają
pomocy, bo często nie wiedzą gdzie
Nie
56
23,8%
39
15,7%
95
19,7%
mogą ją uzyskać
Nie wiem
32
13,6%
114
46,0%
146
30,2%
Tak
139
60,4%
89
36,9%
228
48,4%
Jest zbyt mało informacji o
uzależnieniach oraz ich
Nie
55
23,9%
78
32,4%
133
28,2%
negatywnych skutkach
Nie wiem
36
15,7%
74
30,7%
110
23,4%
Tak
183
77,9%
122
50,0%
305
63,7%
Jest zbyt duża tolerancja
społeczeństwa wobec spożywania
Nie
20
8,5%
53
21,7%
73
15,2%
alkoholu
Nie wiem
32
13,6%
69
28,3%
101
21,1%
Tak
200
84,0%
205
85,4%
405
84,7%
W dzisiejszych czasach jest wiele
problemów, przez które ludzie
Nie
13
5,5%
15
6,2%
28
5,9%
sięgają po substancje uzależniające
Nie wiem
25
10,5%
20
8,3%
45
9,4%
Tak
171
72,8%
173
71,8%
344
72,3%
Alkohol jest tani i łatwo dostępny,
Nie
46
19,6%
39
16,2%
85
17,9%
także dla młodzieży
Nie wiem
18
7,7%
29
12,0%
47
9,9%
Tak
121
51,7%
85
35,3%
206
43,4%
Zbyt łatwo można dostać/kupić
narkotyki i inne substancje
Nie
14
6,0%
16
6,6%
30
6,3%
odurzające
Nie wiem
99
42,3%
140
58,1%
239
50,3%
W czasie działań profilaktycznych, bardzo często mówi się o pewnych przeszkodach
utrudniających tego typu działania. W tym przypadku zapytano mieszkańców o istnienie
takich przeszkód w ich gminie. Pierwsza z przeszkód dotyczyła faktu, że osoby uzależnione
zazwyczaj nie widzą problemu i nie chcą się przyznać do tego, że są uzależnione. Z tym
stwierdzeniem zgodziło się 90% mieszkańców miasta i 61,5% mieszkańców wsi. Zdaniem
62,6% mieszkańców z miasta i 38,3% osób pochodzących ze wsi uważa, że osoby
uzależnione nie szukają pomocy, bo nie wiedzą gdzie ją mogą uzyskać.
Dalej 48,4% badanych wszystkich mieszkańców zgodziło sie ze stwierdzeniem, ze jest
zbyt mało informacji o uzależnieniach oraz ich negatywnych skutkach. 77,9% osób z miasta
i 50% badanych z terenów wiejskich uznało, iż jest zbyt duża tolerancja społeczeństwa wobec
spożywania alkoholu. Bardzo duży odsetek wszystkich badanych (84,7%) przyznało, że
w dzisiejszych czasach jest wiele problemów, przez które ludzie sięgają po substancje
uzależniające.
71
Następnie ponad 70% badanych uznało, że obecnie alkohol jest tani i łatwo dostępny,
także dla młodzieży. Prawie połowa badanych mieszkańców zgodziła się z twierdzeniem, że
zbyt łatwo można dostać/kupić narkotyki i inne substancje odurzające.
W analizowanej kwestii zauważono, iż niemal we wszystkich przypadkach
mieszkańcy miasta znacznie częściej zgadzali się z istnieniem danych przeszkód, niż
mieszkańcy wsi.
W dalszej kolejności sprawdzono poziom znajomości instytucji, zajmujących się
pomocą osobom uzależnionym na terenie gminy Lesko oraz poproszono respondentów
o ocenę działalności poszczególnych instytucji.
Tabela 45. Znajomość instytucji, zajmujących się pomocą osobom uzależnionym na
terenie gminy Lesko (miejsce zamieszkania respondentów)
Czy zna Pan(i) takie instytucje, miejsce w gminie Lesko, w których osoby uzależnione od alkoholu
lub narkotyków mogą uzyskać pomoc?
Miasto
Wieś
Ogółem
N
%
N
%
N
%
Nie
127
52,7%
111
44,9%
238
48,8%
Tak - Poradnia leczenia
114
47,3%
136
55,1%
250
51,2%
uzależnień
W tej kwestii ponad połowa badanych osób mieszkających w mieście (52,7%) uznała,
że nie zna takiej instytucji, która zajmuje się pomocą osobom uzależnionym. Pozostała część
stwierdziła, że zna tylko jedna instytucję, którą jest poradnia leczenia uzależnień (47,3%).
Mieszkańcy wsi na dany temat wypowiedzieli się przeciwnie. 55,1% badanych
stwierdziło, że zna jedna instytucję pomocową- poradnię leczenia uzależnień, zaś pozostałe
44,9% uważa, że nie zna tego typu instytucji.
Tabela 46. Znajomość instytucji, zajmujących się pomocą osobom uzależnionym na
terenie gminy Lesko (płeć respondentów)
Czy zna Pan(i) takie instytucje, miejsce w gminie Lesko, w których osoby
uzależnione od alkoholu lub narkotyków mogą uzyskać pomoc?
Kobieta
Mężczyzna
N
%
N
%
154
55,6%
93
44,9%
uzależnień
Nie
123
44,4%
114
55,1%
72
Biorąc pod uwagę płeć badanych osób zauważa się, że więcej kobiet (55,6%), niż
mężczyzn (44,9%) wymieniało poradnię leczenia uzależnień jako instytucję pomocową dla
osób uzależnionych.
Wykres 21. Znajomość instytucji pomocowych dla osób uzależnionych przez
Znajomość instytucji pomocowych
51,50%
51,00%
50,50%
50,00%
49,50%
49,00%
48,50%
48,00%
47,50%
51,20%
48,80%
uzależnień
Nie
Ogólne wyniki pokazują, że 51,2% badanych mieszkańców gminy uważa, że na jej
terenie funkcjonuje tylko jedna instytucja pomocowa, którą jest poradnia leczenia uzależnień.
Niestety pozostała część osób (48,8%) uważa, ze nie zna tego typu instytucji.
73
Tabela 47. Ocena instytucji, działających w zakresie przeciwdziałania uzależnieniom
w gminie Lesko
Jak Pan(i) sądzi, jakie mogą być najważniejsze przeszkody utrudniające skuteczne przeciwdziałanie
uzależnieniom w gminie Lesko?
Ocena
Miasto
Wieś
Ogółem
Instytucja
respondentów
N
%
N
%
N
%
nie wiem
94
40,7%
66
27,5%
160
34,0%
Miejskobardzo niska
29
12,6%
17
7,1%
46
9,8%
Gminny
dopuszczająca
32
13,9%
44
18,3%
76
16,1%
Ośrodek
dostateczna
40
17,3%
80
33,3%
120
25,5%
Pomocy
dobra
22
9,5%
24
10,0%
46
9,8%
Społecznej
bardzo wysoka
14
6,1%
9
3,8%
23
4,9%
nie wiem
75
32,3%
84
35,0%
159
33,7%
bardzo niska
37
15,9%
17
7,1%
54
11,4%
dopuszczająca
48
20,7%
51
21,2%
99
21,0%
Szkoły
dostateczna
51
22,0%
72
30,0%
123
26,1%
dobra
15
6,5%
12
5,0%
27
5,7%
bardzo wysoka
6
2,6%
4
1,7%
10
2,1%
nie wiem
83
35,8%
62
25,9%
145
30,8%
bardzo niska
63
27,2%
29
12,1%
92
19,5%
dopuszczająca
28
12,1%
46
19,2%
74
15,7%
Kościół
dostateczna
30
12,9%
79
33,1%
109
23,1%
dobra
15
6,5%
17
7,1%
32
6,8%
bardzo wysoka
13
5,6%
6
2,5%
19
4,0%
nie wiem
138
60,8%
47
50,0%
185
57,6%
bardzo niska
23
10,1%
11
11,7%
34
10,6%
Ośrodek
dopuszczająca
18
7,9%
14
14,9%
32
10,0%
Interwencji
dostateczna
23
10,1%
12
12,8%
35
10,9%
Kryzysowej
dobra
20
8,8%
6
6,4%
26
8,1%
bardzo wysoka
5
2,2%
4
4,3%
9
2,8%
nie wiem
78
33,2%
50
20,9%
128
27,0%
bardzo niska
24
10,2%
13
5,4%
37
7,8%
Poradnia
dopuszczająca
14
6,0%
9
3,8%
23
4,9%
Leczenia
dostateczna
39
16,6%
28
11,7%
67
14,1%
Uzależnień
dobra
55
23,4%
108
45,2%
163
34,4%
bardzo wysoka
25
10,6%
31
13,0%
56
11,8%
nie wiem
85
36,6%
51
21,3%
136
28,9%
bardzo niska
60
25,9%
46
19,2%
106
22,5%
dopuszczająca
41
17,7%
69
28,9%
110
23,4%
Policja
dostateczna
25
10,8%
58
24,3%
83
17,6%
dobra
13
5,6%
12
5,0%
25
5,3%
bardzo wysoka
8
3,4%
3
1,3%
11
2,3%
Elementem końcowym przeprowadzonych badań, była ocena instytucji pomocowych
funkcjonujących na terenie gminy Lesko. Przez mieszkańców miasta pozytywnie nie została
oceniona żadna instytucja. W każdym przypadku respondenci raczej unikali oceny,
74
zaznaczając twierdzenie „nie wiem”. Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społeczny przez
mieszkańców miasta otrzymał ocenę dostateczną (17,3%), szkoła ocenę dostateczną (22%),
Kościół ocenę bardzo niską (27,2%), Ośrodek Interwencji Kryzysowej otrzymał ocenę
dostateczną (10,1%) oraz w tej samej ilości ocenę bardzo niską. Działalność Poradni Leczenia
Uzależnień przez te grupę została oceniona dobrze (23,4%), zaś pracę policji w zakresie
pomocy i prewencji osobom uzależnionym mieszkańcy miasta ocenili nisko (25,9%).
W ocenie badanych mieszkańców wsi Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
dostatecznie wykonuje swoje obowiązki w kwestii pomocy osobom uzależnionym (33,3%),
podobnie została oceniona praca szkoły (30%) i kościół (33,1%). W przypadku Ośrodka
Interwencji Kryzysowej większość osób udzieliła odpowiedzi „nie wiem” następnie 14,(%
badanych oceniło jego działalność jako dopuszczającą. Najwyżej przez mieszkańców wsi
w gminie Lesko została oceniona działalność Poradni Leczenia uzależnień, jako dobra
(45,2%). Policja otrzymała ocenę dopuszczającą (28,9%).
Należy zaznać, iż ogólnie praca wymienionych instytucji nie została oceniona
pozytywnie przez mieszkańców gminy. Bardzo duża część badanych osób z różnych
przyczyn nie wypowiedziała się na ten temat.
3.3.2. Dane statystyczne Poradni Leczenia Uzależnień w Lesku
Badania ankietowe, przeprowadzone wśród mieszkańców gminy Lesko dotyczące
diagnozy problemu uzależnień zostały uzupełnione danymi statystycznymi z dwóch
instytucji, w ramach której udzielana jest pomoc osobom z problemem uzależnienia. Pierwszą
z nich jest Poradnia Leczenia Uzależnień w Lesku.
Tabela 48. Osoby z problemem alkoholowym objęte leczeniem w Poradni Leczenia
Uzależnień w Lesku
Rok
Rodzaj danych
Liczba osób objętych leczeniem (ogółem)
a) kobiety
b) mężczyźni
c) małoletni do 18 roku życia
c) sprawcy przemocy w rodzinie
2010
2011
34
11
23
0
4
38
10
28
0
5
I poł.
2012
26
7
19
0
6
75
Z uzyskanych danych ogólnych wynika, że na przełomie lat 2010-2012 liczba osób
objętych leczeniem w Poradni leczenia uzależnień ciągle wzrasta. Nie jest to wzrost
gwałtowny. Leczeniem objęci są w większości mężczyźni, których procentowy udział wynosi
około 70%. Od 2010 roku nie było przypadku konieczności leczenia dla osób małoletnich do
18 roku życia. Około 11% osób objętych działaniami Poradni są sprawcami przemocy
w rodzinie.
Wykres 22. Liczba osób objętych leczeniem w PLU w Lesku
Liczba osób objętych leczeniem
26
34
2010
2011
I poł.2012
38
Dane ogólne pokazują, że leczeniem odwykowym w Poradni Leczenia Uzależnień
w 2010 roku objęto 34 osoby, w roku następnym osób tych było 38. Natomiast w I połowie
2012 roku leczeniem objętych zostało 26 osób, zatem liczba ta sukcesywnie wzrasta.
Tabela 49. Osoby z innymi rodzajami uzależnień, objęte leczeniem w PLU w Lesku
Rok
Rodzaj danych
Liczba osób uzależnionych od narkotyków
Liczba osób uzależnionych od leków
2010
2011
0
0
0
0
I poł.
2012
1
1
Z uzyskanych danych wynika, że Poradnia Leczenia Uzależnień w Lesku zajmuje się
głównie pomocą osobom uzależnionym od alkoholu. Tylko jedna osoba w I połowie 2012
roku została objęta leczeniem w wyniku uzależnienia od narkotyków, podobnie w tym samym
czasie została przyjęta jedna osoba uzależniona od leków.
76
Tabela 50. Rodzaje „skierowania” uzależnionych do PLU w Lesku
Rok
Rodzaj „skierowania”
Samodzielne zgłoszenie przez osobę
uzależnioną
Sąd Rejonowy (nakaz/obowiązek leczenia)
Miejska
Komisja
Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych
Rodzina uzależnionego
Zakład pracy
2010
2011
4
4
I poł.
2012
3
16
8
19
10
12
7
5
1
4
1
1
3
Powyższe dane pokazują, że w zdecydowanej większości osoby objęte leczeniem
w Poradni, trafiają tam w wyniku sądowego nakazu poddania się leczeniu. W dalszej
kolejności są to osoby skierowane przez Miejską Komisję Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych. Najrzadziej są to osoby kierowane np. przez zakład pracy, lub te które
zgłaszają się dobrowolnie.
Tabela 51. Formy pomocy/leczenia osób uzależnionych w ramach działalności PLU
w Lesku
Rok
Formy pomocy
Liczba osób uzależnionych objętych
terapią indywidualną
Liczba osób uzależnionych objętych
terapią grupową
Liczba
współuzależnionych
objętych
terapią indywidualną lub grupową
Liczba osób uzależnionych, którym
udzielono porady psychologicznej
Liczba osób, którym udzielono porady
psychologicznej w sprawie leczenia
uzależnionego członka rodziny
2010
2011
34
38
I poł.
2012
26
30
33
22
6
4
3
0
0
0
0
0
0
Poradnia Leczenia Uzależnień w Lesku w ramach swojej działalności zajmuje się
przede
wszystkim
prowadzeniem
terapii
dla
osób
uzależnionych
o
charakterze
indywidualnym i grupowym. Liczba osób objętych taką formą pomocy na przełomie
3 ostatnich lat nie uległa znacznemu zróżnicowaniu. W nielicznych przypadkach (około 3-6
osób) Poradnia udziela pomocy osobom współuzależnionym, dla których prowadzona jest
również indywidualna i grupowa terapia. Od 2010 roku nie było osób, którym Poradnia
77
udzielała porady psychologicznej lub którym udzielono porady w sprawie leczenia
uzależnionego członka rodziny.
W ramach analizy danych uzyskanych z Poradni Leczenia Uzależnień w Lesku
zapytano również o informacje o programach i formach leczenia realizowanych przez tą
instytucję. Z uzyskanych danych wynika, że w PLU w Lesku w ramach oddziaływań
terapeutycznych prowadzona jest przede wszystkim terapia indywidualna i grupowa. Ponadto
realizowany jest Podstawowy Program Terapii i Program Terapii Pogłębionej.
W dalszej kolejności poproszono i wskazanie informacji o najważniejszych
problemach i trudnościach w leczeniu osób uzależnionych. Poradnia Leczenia Uzależnień
w Lesku wskazała na następujące problemy:
- brak współpracy ze strony rodziny i instytucji kierujących na terapię,
- zwalnianie pacjentów z leczenia przez osoby nadzorujące,
- brak zewnętrznej motywacji pacjenta do leczenia,
- brak zrozumienia w środowisku lokalnym znaczenia terapii, a tym samym jej warunków
i zasad kontraktu terapeutycznego.
3.3.3. Dane
statystyczne
Miejskiej
Komisji
Rozwiązywania
Problemów
Alkoholowych w Lesku
Obok Poradni Leczenia Uzależnień, drugą instytucją zajmującą się głównie pomocą
osobom uzależnionym na terenie gminy Lesko jest Miejska Komisja Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych.
Tabela 52. Osoby z problemem alkoholowym objęte, działaniami Miejskiej Komisji
Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Lesku
Rok
Rodzaj danych
Liczba osób objętych działaniami (ogółem)
a) kobiety
b) mężczyźni
2010
2011
33
4
29
9
33
3
30
7
I poł.
2012
18
2
16
3
Z danych uzyskanych od tej instytucji wynika, że ogólna liczba osób obejmowanych
pomocą jest względnie stała na przełomie ostatnich 3 lat. Podobnie jak w poprzedniej
instytucji działaniami obejmowani są głównie mężczyźni, których udział procentowy wynosi
78
około 80%. Około 20% osób objętych działaniami MKRPA jest sprawcami przemocy
w rodzinie, liczba ta jednak minimalnie się zmniejszyła.
Wykres 23. Liczba osób objętych działaniami MKRPA w Lesku
Liczba osób objętych działaniami MKRPA w Lesku
18
33
2010
2011
I poł.2012
33
Ogólne informacje uzyskane z MKRPA pokazują, że w 2010 roku działaniami tej
instytucji objęto 33 osoby. Taka sama liczba osób uzyskała pomoc w roku następnym.
W I połowie 2012 roku liczba takich osób wynosiła 18.
Tabela 53. Rodzaj działań podejmowanych przez MKRPA w Lesku
Rok
Rodzaj działań
Liczba osób wezwanych przez MKRPA w celu wyjaśnienia sprawy
związanej z nadużywaniem alkoholu
Liczba osób zobowiązanych do leczenia odwykowego
Liczba osób (spraw) skierowanych do sądu o wydanie orzeczenia w
sprawie obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu
Liczba osób skierowanych na badania przez biegłych w przedmiocie
uzależnienia
2010
2011
36
43
I poł.
2012
30
33
15
37
16
28
7
16
17
14
W stosunku do osób uzależnionych MKRPA najczęściej podejmuje rozmowy
wyjaśniające związane z nadużywaniem alkoholu. W dalszej kolejności w większości
zobowiązuje podopiecznych do leczenia odwykowego. Około 15 spraw rocznie kierowanych
jest przez MKRPA do sądu o wydanie
orzeczenia w sprawie obowiązku poddania się
leczeniu odwykowemu. Podobna liczba osób kierowanych jest na badania biegłych
w przedmiocie uzależnienia.
79
Tabela 54. Instytucje/osoby kierujące uzależnionych do MKRPA w Lesku
Rok
Instytucja/osoba
Rodzina
Sąsiedzi
Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Policja
PCK
MKRPAL
Prokuratura
2010
2011
9
0
4
18
1
1
0
16
0
1
15
0
0
0
I poł.
2012
13
0
0
14
0
0
2
Z uzyskanych danych wynika, że w zdecydowanej większości osoby uzależnione
kierowane są do MKRPA przez policję lub rodzinę. Tylko nieliczne przypadki zgłoszone
zostały przez Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej bądź prokuraturę.
Tabela 55. Rodzaje działań podejmowane przez MKRPA w Lesku wobec rodzin osób
z problemem alkoholowym
Rok
Rodzaj działania
Liczba rodzin objętych działaniami MKRPA (ogółem)
a) w tym liczba rodzin uwikłanych w przemoc domową
Skierowanie do Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej
Skierowanie do Sądu Rejonowego
Skierowanie do Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przemocy
w rodzinie
Skierowanie do Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia SOS
Skierowanie do Policji
Skierowanie do Poradni Leczenia Uzależnień (dla
współuzależnionych)
Skierowanie po poradę prawną
Skierowanie po pomoc psychologiczną
Rozmowy motywacyjno-interwencyjne i wspierającomotywacyjne z członkami rodzin
2010
2011
36
9
43
7
I poł.
2012
30
3
6
12
5
0
0
0
0
6
5
0
0
0
0
0
0
13
8
7
5
12
16
10
12
6
29
37
20
W latach 2010-2012 działaniami MKRPA zostało objętych około 109 rodzin, w tym
17 rodzin uwikłanych w przemoc domową. Wobec tych rodzin najczęściej prowadzone są
rozmowy motywacyjno-interwencyjne i wspierająco-interwencyjne z członkami rodzin.
W następnej kolejności są to działania nakierowane na pomoc psychologiczną bądź
80
skierowania do Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej. Dużo osób zostało
skierowanych przez tą instytucję po poradę prawną ( około 10 osób rocznie) lub do Poradni
leczenia Uzależnień (około 9 osób rocznie), dotyczy to również osób współuzależnionych. Na
przełomie trzech ostatnich lat MKRPA nie wydała żadnego skierowania do Sądu
Rejonowego, do policji lub do Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia SOS.
Formularz badawczy, który został przekazany do MKRPA w Lesku uwzględniał
również informację dotyczące profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej
w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania przemocy.
Poproszono o krótką charakterystykę działań prowadzanych przez daną instytucję we
wspomnianym zakresie.
Z uzyskanych danych wynika, że w 2010 roku w ramach działalności profilaktycznej
MKRPA przeprowadziła szereg konkursów profilaktycznych w szkołach, spektakle i teatry
profilaktyczne, warsztaty terapeutyczne dla rodzin dysfunkcyjnych, a także zorganizowane
zostały kolonie profilaktyczne dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych. Ponadto organizowano
pielgrzymki trzeźwościowe, spotkania abstynenckie itp. W ramach pomocy osobom
uzależnionym prowadzono zajęcia pozalekcyjne dla uczniów z rodzin dotkniętych
alkoholizmem. Dodatkowo zakupiono sprzęt dla młodzieży, zamieszkującej na ternach
wiejskich.
W roku 2011 podobnie jak w poprzednim MKRPA prowadziła spotkania, warsztaty
i spektakle profilaktyczno-terapeutyczne. Zorganizowano konkurs „Bezpieczne zachowanie”
oraz udzielono pomocy psychologicznej i zorganizowano kolonie dla dzieci z rodzin
z problemem alkoholowym. Ponadto umożliwiono dzieciom udział w zajęciach sportowych
oraz dowóz 30 dzieci na zajęcia sportowe na basenie.
W I półroczu 2012 roku w ramach działalności profilaktycznej przygotowano
konkursy profilaktyczne oraz kolonie socjoterapeutyczne. Zorganizowano również imprezy
i warsztaty profilaktyczno-terapeutyczne. W tym czasie przedstawiono spektakl pt. „Dzień
godności i trzeźwości”. Ponadto zorganizowane zostały zajęcia sportowe dla dzieci
z obszarów wiejskich w ramach programu „Otwarte sale”. Ponadto przeszkolono członków
komisji w zakresie prowadzenia działań profilaktycznych i terapeutycznych.
81
Część IV. Wnioski i rekomendacje
Podsumowując uzyskane informacje w trakcie prowadzenia badań ankietowych wśród
mieszkańców gminy Lesko należy zaznaczyć, iż respondenci swój ogólny poziom wiedzy
określają jako dość dobry. Według nich uzależnienie jest chorobą lub nałogiem. Badani
uważają, że najczęściej uzależniają alkohol i papierosy, dopiero w dalszej kolejności
wskazywali na narkotyki.
Zadaniem mieszkańców gminy Lesko najczęstszymi skutkami sięgania po substancje
odurzające są choroby, tylko 29% badanych wskazało na problem uzależnienia (w tym
znikomy procent mieszkańców wsi- 0,4). Przez badanych nie wskazane zostały bardzo częste
skutki sięgania po tego typu środki, jakimi są wypadki (np. drogowe, przy pracy) i różnego
rodzaju przestępstwa.
Respondenci zapytani o najczęstsze przyczyny sięgania po alkohol lub narkotyki
w zdecydowanej większości wskazywali na zapomnienie o problemach (92,7%) lub na chęć
rozluźnienia się, odprężenia (84,7%). Odpowiedzi tego typu wskazują na niską świadomość
i znajomość metod rozwiązywania problemów życiowych. Niepokoi również fakt, iż w celu
osiągnięcia stanu odprężenia bardzo często stosowane są środki uzależniające.
Uzyskane wyniki dotyczące świadomości zagrożeń płynących z uzależnień pokazują,
iż mieszkańcy gminy Lesko posiadający wykształcenie podstawowe lub zawodowe bardzo
często zgadzali się z treścią funkcjonujących mitów na temat spożywania alkoholu
i zażywania narkotyków. Przeciwnie osoby z wykształceniem wyższym w znacznym stopniu
zaprzeczali tego typu twierdzeniom.
W tym miejscu należy zaznaczyć, iż uzależniania są poważnymi chorobami,
dotykającymi coraz większą część naszego społeczeństwa. Dużą część mężczyzn i kobiet
zgłaszających się do lekarza cierpi na dolegliwości związane właśnie z nadużywaniem
alkoholu lub narkotyków. Jednak niejednokrotnie bywa, że podejmowane są
działania
lecznicze bez ustalenia przyczyn ich wystąpienia.
Ogólnie rzecz ujmując można wyróżnić cztery podstawowe grupy skutków
uzależnień:
•
fizyczne - niekorzystny wpływ na zdrowie; może być to wpływ bezpośredni (np.
nieprawidłowe funkcjonowanie układu krążenia, pokarmowego, oddechowego,
nerwowego) lub pośredni (uzależnienia mogą powodować złą dietę, zaprzestanie
dbania o siebie, czego konsekwencja może być stan chorobowy).
82
•
psychologiczne - nałóg staje się najważniejszym elementem życia, w wyniku czego na
dalszy plan schodzą codzienne czynności oraz cele życiowe; uzależnienie może
powodować niską samoocenę, obniżenie samokontroli oraz brak zaufania do samego
siebie.
•
pedagogiczne - można wyróżnić tu skutki rodzinne (zakłócenie prawidłowego
funkcjonowania rodziny, zaburzenia w obszarze ról i funkcji pełnionych w rodzinie,
przemoc
w
rodzinie),
kryminologiczne
(uzależnienia
mogą
być
źródłem
przestępczości); występuje tu czynnik wiktymizacji - jednostki uzależnione są
w większym stopniu narażone na działania przestępcze skierowane przeciwko nim.
•
społeczne - konsekwencją uzależnień może być utrata pracy i dochodów, stracenie
oszczędności, wydatki na leczenie odwykowe, zniszczenie związków międzyludzkich
i więzi interpersonalnych, związanie się z grupami przestępczymi, agresja i przemoc.
4.1.
Alkoholizm w gminie Lesko – wnioski i zalecenia profilaktyczne
Uzyskane w trakcie badań wyniki pokazują, że w opinii mieszkańców gminy Lesko na
jej terenie w dużym stopniu występuje problem alkoholizmu. Według 40,9% badanych
problem ten istnieje, ale jest taki sam jak gdzieś indziej. 31,9% uważa, ze problem ten dotyka
zbyt wielu osób. Zatem ponad 70% mieszkańców gminy zauważa problem alkoholizmu
w swoim środowisku.
Według respondentów problem ten dotyka najczęściej osoby z problemami życiowymi
(69,3%) lub tych, którzy mają trudna sytuację życiową (60,5%).
Badane osoby zapytane o istnienie sytuacji usprawiedliwiającej picie alkoholu
w większości stwierdzili, że ważnym elementem jest samokontrola ilości wypijanego
alkoholu. Duża część badanych uznała, że takich sytuacji nie ma.
W dalszej części badań zdiagnozowano częstotliwości bezpośredniego kontaktu
z alkoholem mieszkańców gminy Lesko. Z uzyskanych danych wynika, że w większości
osoby te sięgają po alkohol okazjonalnie, czyli kilka razy w roku (46,6%). Całkowitą
abstynencję deklaruje 27,7% badanych osób. Analiza danych pozwala stwierdzić, że
w gminie częściej piją alkohol mężczyźni (na co wskazują również dane statystyczne
z instytucji pomocowych). Alkohol spożywają częściej młodzi ludzie, starsi (powyżej 30 roku
życia) częściej deklarują abstynencję.
Mieszkańcy gminy w większości pierwszy kontakt z alkoholem mieli w okresie szkoły
średniej (68,4%). Inicjacja ta odbywała się zazwyczaj podczas prywatek i spotkań szkolnych.
83
Dane empiryczne wskazują, że najczęściej spożywanym alkoholem przez badane
osoby jest piwo i wino. Natomiast spożywanie alkoholu z doświadczeń respondentów odbywa
się najczęściej podczas przyjęć i w czasie spotkań rodzinnych.
W
przypadku
alkoholizmu
celem
profilaktyki
nie
może
być
całkowite
wyeliminowanie spożywania alkoholu w społeczeństwie czyli wprowadzenie masowej
abstynencji, natomiast podstawowym celem powinno być uświadomienie społeczeństwa
o zagrożeniach wynikających z picia, a także przesunięcie wieku inicjacji alkoholowej od
21 lat. Profilaktykę alkoholizmu powinniśmy wprowadzić jak najwcześniej do życia
człowieka, czyli najlepiej rozpocząć ją wdrażać u dzieci w szkołach podstawowych oraz
w gimnazjach, czyli rozpoczynamy profilaktykę u osób jeszcze nie pijących. Dzięki
profilaktyce młodzież uczy się strategii odmawiania picia alkoholu. Umiejętność ta przynosi
bardzo dobre efekty profilaktyczne. Umiejętność ta należy do bardzo szerokiej kompetencji
wyrażania swojego „ja”, do wyrażania własnej woli, a także niezależności od innych.
Programy profilaktyczne wskazują młodym ludziom, że odmawianie picia wcale nie jest złe,
że odmawiający nie może czuć się zobowiązany do podania wytłumaczenia, dlaczego nie
chce pić. A więc profilaktyka uczy asertywności wobec alkoholu. Możemy wyróżnić miejsca
realizacji profilaktyki uzależnień. Tymi miejscami są: szkoła, środki masowego przekazu,
rodzina, parafia.
Działania profilaktyczne prowadzone na poziomie gminy powinny być przede
wszystkim wielostopniowe, a więc obejmować trzy rodzaje zapobiegania:
•
zapobieganie pierwotne polegające na niedopuszczeniu do powstawania problemów
alkoholowych m.in. poprzez wpływanie na podaż i dostępność alkoholu,
podwyższenie poziomu wiedzy o nim, kształtowanie postaw preferujących trzeźwość
oraz abstynencję itp.
•
zapobieganie drugorzędowe czyli wczesne wykrywanie i interwencja w stosunku do
osób zagrożonych wystąpieniem problemów alkoholowych i tych, u których
podejrzewa się ich obecność;
•
zapobieganie trzeciorzędowe czyli wszelkie działania mające na celu minimalizację
następstw nadmiernego spożywania alkoholu (głównie leczenie i rehabilitacja).
Zalecenia profilaktyczne w zakresie alkoholizmu:
1. Edukacja- przekaz informacji o substancjach uzależniających oraz konsekwencjach
ich używania, a wiec angażowanie procesów poznawczych. Wiedza powinna być
84
przekazywana w trzech wariantach tj. jako edukacja o efektach działania, jako
informacje odstraszające (eksponowanie, a często wyolbrzymianie skutków używania
tych substancji) oraz w oparciu o konkretne przykłady osób uzależnionych (np. relacje
tych osób). Formy przekazu: prelekcje, pogadanki, filmy, ulotki, plakaty itp. Należy
dotrzeć do osób młodych, ale również do dorosłej części społeczeństwa.
2. Pomoc w prawidłowym kształtowaniu się osobowości celem jest wsparcie, aby nie
było potrzebne „podpieranie się” substancjami uzależniającymi. Można zachęcać
mieszkańców do dyskusji, uczestnictwa w grach psychologicznych, tworzenie
możliwości form spędzania czasu wolnego, które pomagają w rozwoju osobowości.
3. Wpływ społeczny- opieranie się na założeniu, że środowisko jest dla jednostki
źródłem przykładów do naśladowania, kar i nagród oraz wywiera na nią presję.
Wszelkie oddziaływania na mieszkańców powinny koncentrować się na uczeniu
rozpoznawania zagrożeń oraz radzenia sobie z niekorzystnymi wpływami. Powinno
uczyć się mówić „nie” w sytuacjach, gdy jednostka nie chce poddać się presji
otoczenia.
4. Nauka umiejętności życiowych- chodzi przede wszystkim na przekazywaniu
wiadomości na temat środków uzależniających oraz wpływów społecznych
skłaniających do ich zażywania, a także na uczeniu umiejętności zaspokajania swoich
potrzeb bez pomocy tych środków. Ważne jest wskazywanie różnych form
rozwiązywania problemów życiowych, niekoniecznie poprzez „topienie ich”
w alkoholu.
5. Alternatywne formy spędzania czasu wolnego- atrakcyjne i twórcze zajęcia,
organizowanie imprez, kursów, szkoleń, które pozwolą na nabywanie nowych
umiejętności, ale jednocześnie staną się alternatywą dla spotkań „przy kieliszku”.
6. Działania na rzecz promocji zdrowia- zdrowego życia, zdrowych reakcji i zachowań.
7. Ograniczenie sprzedaży alkoholu na imprezach masowych i zamkniętych, należy
pokazać, zaskoczyć, zainteresować, jednocześnie udowodnić, że istnieje dobra zabawa
bez alkoholu.
8. Objąć wsparciem i pomocą rodziny z problemem alkoholowym i osoby
współuzależnione.
85
4.2.
Narkomania w gminie Lesko – wnioski i zalecenia profilaktyczne
Dane uzyskane w trakcie badań ankietowych wykazały, że zdaniem prawie 70%
mieszkańców gminy Lesko problem narkomani istnieje. 27,6% uważa, że problem ten
istnieje, ale nie jest większy niż gdzieś indziej, zaś 25,6% twierdzi, że są to nieliczne
przypadki.
Według badanych osób z narkotykami na terenie gminy można spotkać się
najczęściej na dyskotekach lub w pubach (prawie 90%). Bardzo duży odsetek badanych
twierdzi, że kontakt z narkotykami możliwy jest w szkołach (72,3%).
Ponadto 78,9% respondentów uważa, że nie istnieje żadna sytuacja, która
usprawiedliwiałaby zażywanie narkotyków.
Biorąc pod uwagę bezpośredni kontakt z narkotykami większość badanych
mieszkańców przyznała, że nie miała takiego kontaktu (około 90%). Następnie 6,2%
nadanych przyznało, że miało kilkakrotny kontakt z narkotykami. Osobami sięgającymi po te
środki są przeważnie mężczyźni poniżej 30 roku życia, zamieszkujący w mieście. Wszystkie
badane osoby, które miały kontakt z narkotykami stwierdziły, iż była to marihuana.
W dalszej kolejności próbowano ustalić przyczyny sięgania po środki odurzające
przez badane osoby. Okazało się, że w tym przypadku chodzi o zaspokojenie ciekawości lub
chęć spróbowania czegoś nowego.
Mieszkańcy gminy Lesko zapytani o legalność narkotyków zgodnie zaprzeczyli
konieczności tego typu rozwiązania prawego.
Profilaktyka uzależnienia od narkotyków powinna przede wszystkim zmierzać do
wytworzenia pozytywnych wzorców w rodzinie. Rodzina powinna być silnym oparciem dla
młodego
pokolenia
zagrożonego
wieloma
niebezpieczeństwami:
ekologicznymi,
cywilizacyjnymi, ekonomicznymi, politycznymi i społecznymi.
Najważniejsze zasady i formy profilaktyki społecznej i medycznej w zapobieganiu
narkomanii to: fachowe informowanie społeczeństwa o tym, czym jest narkomania, jakie są
mechanizmy jej powstawania oraz jaką groźbę stanowi ona dla życia i zdrowia jednostki i dla
grupy społecznej. Należy spowodować aby stosunek do ludzi cierpiących na uzależnienie od
środków narkotycznych stał się bardziej ludzki. Środki masowego przekazu powinny
przybliżać społeczeństwu zjawisko narkomanii i starać się eliminować sensacyjność
podawanych faktów i scen.
86
Profilaktyka narkomanii powinna być realizowana jest poprzez stosowanie
określonych strategii profilaktycznych:
- strategii informacyjnej, czyli dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków
zachowań ryzykownych i umożliwienie dokonywania racjonalnych wyborów. U podstaw tej
strategii leży przekonanie, że ludzie, zwłaszcza młodzi, zachowują się ryzykownie, ponieważ
zbyt mało wiedzą o mechanizmach i następstwach takich zachowań. W związku z tym
dostarczenie informacji o skutkach odurzania się narkotykami ma spowodować zmianę
postaw i w konsekwencji niepodejmowanie zachowań ryzykownych.
-
strategia
edukacyjna,
która
ma
pomóc
w
rozwijaniu
ważnych
umiejętności
psychologicznych i społecznych (umiejętności nawiązywania kontaktów z ludźmi, radzenia
sobie ze stresem, rozwiązywania konfliktów, opierania się naciskom ze strony otoczenia itp.).
U podstaw tej strategii leży przekonanie, że ludzie, nawet dysponujący odpowiednią wiedzą,
podejmują zachowania ryzykowne z powodu braku umiejętności niezbędnych w życiu
społecznym. Te deficyty uniemożliwiają budowanie głębszych, satysfakcjonujących
związków z ludźmi, uniemożliwiają odnoszenie sukcesów (także zawodowych). Zachowania
ryzykowne stanowią w tej sytuacji zastępcze, chemiczne sposoby radzenia sobie
z trudnościami.
- strategii działań alternatywnych, chodzi o pomoc w zaspokojeniu ważnych potrzeb
psychologicznych (np. sukcesu, przynależności) oraz osiąganie satysfakcji życiowej przez
ułatwianie angażowania się w działalność akceptowaną społecznie (artystyczną, społeczną,
sportową). U podstaw tej strategii leży założenie, że wielu ludzi podejmuje zachowania
ryzykowne ze względu na brak możliwości rozwoju zainteresowań i osiągania sukcesów
„pozytywnych”. Dotyczy to zwłaszcza dzieci i młodzieży zaniedbanej wychowawczo.
- strategii interwencyjnej jest wspieranie w sytuacjach kryzysowych osób mających trudności
w identyfikowaniu i rozwiązywaniu problemów osobistych. Elementem interwencji jest
towarzyszenie ludziom w krytycznych momentach ich życia. Jej podstawowe techniki to
poradnictwo, telefon zaufania, sesje interwencyjne, doradztwo.
Narkomania jest poważnym problemem społecznym, dlatego wymaga odpowiedniej
interwencji. Profilaktyka narkomanii to działania mające na celu przeciwdziałanie za pomocą
wzmacniania czynników chroniących przed narkomanią oraz eliminowanie czynników
sprzyjających rozwojowi uzależnienia (tzw. czynników ryzyka). Czynniki chroniące możemy
podzielić na:
a) wewnętrzne (brak skłonności do uzależniania się, czyli odporność dziedziczna, rozwój
osobisty, zainteresowanie nauką szkolną lub wykonywaną pracą, poszanowanie
87
prawa, norm, wartości i autorytetów społecznych, umiejętność rozwiązywania
kryzysów, odpowiedni system postrzegania środowiska, właściwa orientacja
seksualna)
b) zewnętrzne ( dobry kontakt emocjonalny z rodziną, abstynencja lub właściwe wzorce
używania substancji legalnych, kontakty z odpowiednia grupą koleżeńską, higieniczny
tryb życia, zaangażowanie religijne itp.
Zadania do realizacji:
1. Uświadamianie skutków zażywania narkotyków oraz przekazywanie profesjonalnej
wiedzy na temat uzależniania- realizatorami mogą być np. osoby które wyszły
z nałogu.
2. Rozbijanie błędnych przekonań, wyposażanie we właściwe postawy, kształtowanie
uporządkowanego
systemu
wartości,
kształtowanie
umiejętności
życiowe-
realizatorami mogą być działacze społeczni, liderzy młodzieżowi.
3. Sukcesywna kontrola efektów działań profilaktycznych w celu korekty stosownych
elementów oddziaływań.
4. Działania w grupach podwyższonego ryzyka- np. warsztaty w konkretnych grupach,
prowadzone przez profesjonalistów, którzy jednocześnie uczą nowych zachowań
i obniżania poziomu stresu.
5. Propagowanie zdrowego stylu życia i aktywnych form spędzania czasu wolnego.
6. W związku z „młodzieżowym” charakterem problemu największy nacisk powinno
położyć się na działania prowadzone w szkołach i w miejscach, w których najczęściej
przebywa młodzież.
7. Tworzenie rozporządzeń lokalnych dotyczących ograniczania dostępu do środków
odurzających i ich dystrybucji.
Odnosząc się do ogólnej oceny sytemu profilaktyki i leczenia uzależnień na terenie
gminy Lesko należy podkreślić słabą znajomość instytucji, zajmujących się tego typu
problemami wśród mieszkańców. Respondenci uważają, że tylko Poradnia Leczenia
Uzależnień powinna zajmować się takim działaniem.
Badane osoby w sytuacji, w której problem uzależnienia dotyczyłby ich najbliższych
przede wszystkim próbowaliby nakłonić je do szukania pomocy. Nasuwa się pytanie, gdzie
by pokierowali te osoby, skoro nie znają instytucji udzielających pomocy w tym zakresie?
88
Zdaniem mieszkańców gminy osoby uzależnione powinno się nakłaniać do
dobrowolnego poddania się leczeniu odwykowemu lub ewidentnie wysłać na przymusowe
leczenie.
Ponadto respondenci w trakcie badań wskazali na szereg przeszkód utrudniających
pomoc osobom uzależnionym na terenie gminy Lesko. Do przeszkód tych zaliczono między
innymi:
- fakt, że osoby uzależnione nie widzą problemu i nie chcą przyznać sie do problemu,
- jest za mało informacji o uzależnieniach i ich negatywnych konsekwencjach,
- alkohol jest tani i zbyt łatwo dostępny, nawet dla młodzieży.
Ważną kwestią w ocenie systemu profilaktyki jest opinia mieszkańców na temat
funkcjonowania poszczególnych instytucji. Niestety w zakresie profilaktyki i zapobiegania
uzależnieniom wszystkie wymienione w ankiecie instytucje zostały ocenione bardzo nisko.
Jak uczynić profilaktykę gminną bardziej skuteczną? Oprócz moralizujących poleceń,
powinna być bogata w racjonalną i szeroko pojętą wiedzę o substancjach i uzależnieniach,
która pozwoli wykształcić prawidłową postawę wobec szkodliwych środków. Powinna
uwzględniać całościową sytuację człowieka, zaangażować środki przekazu medialnego,
odpowiedzialnie potraktować zadanie, przed jakim stoi.
Przede wszystkim jednak liczą się wartości, jakie prezentują jednostki. Każdy z nas,
jako członek rodziny, może wpływać na jej charakter i kształtować wspólnie pozytywne
wzorce i wartości. Każdy nauczyciel, pedagog, ksiądz czy starszy przyjaciel może stać się
wzorem moralnym, uczyć swoim zachowaniem i postawą dojrzałości, obejmującej nie tylko
stosunek do ryzyka uzależnień, ale i do świata.
Profilaktyka, to nie tylko przekazywanie informacji na tematy, którego ona dotyczy.
Jest to całokształt działań zmierzający do kształtowania postaw i rozwijania umiejętności
społecznych. Należy do nich między innymi:
-
kształtowanie
umiejętności
interpersonalnych,
samoświadomości,
samooceny,
samodyscypliny;
- rozwijanie umiejętności empatycznych, współpracy w grupie, komunikowania się oraz
rozwiązywania konfliktów;
- rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji tzn. zdolność do wybierania pozytywnych
a nie negatywnych stylów życia;
- wzbogacanie świadomości człowieka o to jakie wartości pomagają w podejmowaniu
zdrowych decyzji;
- rozwijanie dojrzałej, odpowiedzialności za siebie i innych;
89
- uzdrawianie i rozwijanie środowisk rodzinnych.
Pamiętajmy, że każdy stosownie do swej roli społecznej, możliwości i potrzeb winien
ponosić współodpowiedzialność za zapobieganie uzależnieniom i promocję zdrowia.
Analiza danych uzyskanych z Poradni Leczenia Uzależnień pokazuje, że jej
działalność koncentruje się tylko na prowadzeniu terapii. Charakterystyka podejmowanych
działań nie obejmuje profilaktyki problemu uzależnień. Zaleca się „wyjście” pracowników
Poradni do społeczeństwa i oswajanie mieszkańców z istniejącym problemem. Ważne jest
aby tego typu instytucja była kojarzona z udzielaniem pomocy, ratowanie rodzin, ludzi, a nie
jako „zło konieczne”, do którego kieruje sąd.
W aspekcie profilaktyki i przeciwdziałania uzależnieniom pozytywnie wyróżnia się
działalność Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Zaskakujący jest
jednak fakt, że społeczność lokalna mimo tak licznych działań, nie zna tej instytucji, a jej
funkcjonowanie oceniane jest na niskim poziomie. Ważne jest zatem zapoznanie
mieszkańców gminy z działalnością tej instytucji, która powinna być kojarzona przede
wszystkim z pomocą osobom uzależnionym luba mającym problemy z nadużywaniem
alkoholu przez osoby bliskie.
Problem alkoholizmu i narkomani nie dotyczy w znacznym stopniu badanych osób,
jednak wśród mieszkańców gminy panuje przekonanie, że problemy te są obecne w ich
społeczności lokalnej. Zatem działania prewencyjne w tym zakresie są niezbędne.
90
Załączniki
91
Spis tabel
Tabela 1.
Charakterystyka badanej grupy
Tabela 2.
Poziom wiedzy respondentów na temat uzależnień ze względu na miejscowość
Tabela 3.
Poziom wiedzy respondentów na temat uzależnień ze względu na płeć
Tabela 4.
Propozycje definiowania, czym jest „uzależnienie” ze względu na miejscowość
Tabela 5.
Propozycje definiowania, czym jest „uzależnienie” ze względu na płeć
Tabela 6.
Rodzaje substancji uzależniających wskazanych przez badanych ze względu na
wiek
Tabela 7.
Rodzaje substancji uzależniających wskazanych przez badanych ze względu
płeć
Tabela 8.
Ocena negatywnych skutków sięgania po środki odurzające ze względu na
miejsce zamieszkania respondentów
Tabela 9.
Przyczyny sięgania po substancje uzależniające w ocenie respondentów w
zależności od ich wieku
Tabela 10.
Alkoholizm w gminie Lesko w opinii mieszkańców ze względu na płeć
respondentów
Tabela 11.
Alkoholizm w gminie Lesko w opinii mieszkańców ze względu na wiek
respondentów
Tabela 12.
Osoby, które najczęściej dotyka problem alkoholizmu w gminie Lesko w opinii
jej mieszkańców, ze względu na wiek respondentów
Tabela 13.
Osoby, które najczęściej dotyka problem alkoholizmu w gminie Lesko w opinii
jej mieszkańców, ze względu na miejsce zamieszkania respondentów
Tabela 14.
Narkomania w gminie Lesko w opinii mieszkańców, biorąc pod uwagę płeć
respondentów
Tabela 15.
Narkomania w gminie Lesko w opinii mieszkańców, biorąc pod uwagę wiek
respondentów
Tabela 16.
Miejsca na terenie gminy Lesko, w którym można zetknąć się z narkotykami
Tabela 17.
Istnienie sytuacji usprawiedliwiających picie alkoholu w opinii badanych osób,
ze względu na ich płeć
Tabela 18.
Sytuacje usprawiedliwiające zażywanie narkotyków w opinii mieszkańców
gminy Lesko
Tabela 19.
Postawa respondentów wobec mitów dotyczących problemu uzależnień –
biorąc pod uwagę wykształcenie badanych osób
92
Tabela 20.
Częstotliwość sięgania po alkohol przez mieszkańców gminy Lesko, ze
względu na miejsce zamieszkania
Tabela 21.
względu na ich płeć
Tabela 22.
Tabela 23.
względu na ich sytuację zawodową
Tabela 24.
Wiek lub okres czasu, w którym respondenci mieli pierwszy kontakt z
alkoholem, biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania badanych
Tabela 25.
Okoliczności pierwszego kontaktu z alkoholem wśród danych osób ze względu
na ich wiek
Tabela 26.
Rodzaje najczęściej spożywanego alkoholu przez badane osoby, ze względu na
ich wiek
Tabela 27.
Rodzaje najczęściej spożywanego alkoholu przez badane osoby, ze względu na
ich płeć
Tabela 28.
Okoliczności sięgania po alkohol przez badane osoby
Tabela 29.
Bezpośredni kontakt z narkotykami w opinii badanych osób, ze względu na
miejsce zamieszkania
Tabela 30.
płeć respondentów
Tabela 31.
wiek respondentów
Tabela 32.
Rodzaje środków odurzających, które zażywali badani, biorąc pod uwagę ich
płeć
Tabela 33.
Przyczyny sięgnięcia po narkotyki przez mieszkańców gminy Lesko w
zależności od ich miejsca zamieszkania
Tabela 34.
Przyczyny sięgnięcia po narkotyki przez mieszkańców gminy Lesko ze
Tabela 35.
Postawa respondentów wobec legalności narkotyków, biorąc pod uwagę wiek
badanych osób
Tabela 36.
Sposób zachowania się badanych osób po spożyciu alkoholu lub zażyciu
narkotyków, biorąc pod uwagę ich wiek
Tabela 37.
Sposób zachowania się badanych osób po spożyciu alkoholu lub zażyciu
narkotyków, biorąc pod uwagę ich miejsce zamieszkania
93
Tabela 38.
Problemy osobiste i zawodowe związane z uzależnieniami, doświadczone przez
badanych mieszkańców gminy Lesko
Tabela 39.
Instytucje, które zdaniem respondentów, powinny zajmować się problemem
uzależnień
Tabela 40.
Reakcja respondentów na uzależnienie bliskiej osoby
Tabela 41.
Reakcja respondentów na uzależnienie bliskiej osoby
Tabela 42.
Rodzaje pomocy, którą powinny otrzymać osoby uzależnione w opinii
mieszkańców gminy Lesko, biorąc pod uwagę miejsce ich zamieszkania
Tabela 43.
Rodzaje pomocy, którą powinny otrzymać osoby uzależnione w opinii
mieszkańców gminy Lesko, biorąc pod uwagę miejsce ich wykształcenie
Tabela 44.
Przeszkody skutecznej profilaktyki uzależnień w gminie Lesko w opinii
mieszkańców, biorąc pod uwagę miejsce ich zamieszkania
Tabela 45.
Znajomość instytucji, zajmujących się pomocą osobom uzależnionym na
terenie gminy Lesko (miejsce zamieszkania respondentów)
Tabela 46.
Znajomość instytucji, zajmujących się pomocą osobom uzależnionym na
terenie gminy Lesko (płeć respondentów)
Tabela 47.
Ocena instytucji, działających w zakresie przeciwdziałania uzależnieniom w
gminie Lesko
Tabela 48.
Osoby z problemem alkoholowym objęte leczeniem w Poradni Leczenia
Uzależnień w Lesku
Tabela 49.
Osoby z innymi rodzajami uzależnień, objęte leczeniem w PLU w Lesku
Tabela 50.
Rodzaje „skierowania” uzależnionych do PLU w Lesku
Tabela 51.
Formy pomocy/leczenia osób uzależnionych w ramach działalności PLU w
Lesku
Tabela 52.
Osoby z problemem alkoholowym objęte, działaniami Miejskiej Komisji
Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Lesku
Tabela 53.
Rodzaj działań podejmowanych przez MKRPA w Lesku
Tabela 54.
Instytucje/osoby kierujące uzależnionych do MKRPA w Lesku
Tabela 55.
Rodzaje działań podejmowane przez MKRPA w Lesku wobec rodzin osób z
problemem alkoholowym
94
Spis wykresów
Wykres 1.
Ogólny poziom wiedzy respondentów na temat uzależnień
Wykres 2.
Sposoby określania przez respondentów, czym jest „uzależnienie”
Wykres 3.
Rodzaje substancji uzależniających według badanych mieszkańców gminy
Lesko
Wykres 4.
Rodzaje negatywnych skutków sięgania po środki odurzające wskazane przez
respondentów
Wykres 5.
Najczęściej wskazywane przez badanych powody sięgania po substancje
uzależniające
Wykres 6.
Alkoholizm w gminie Lesko w opinii mieszkańców
Wykres 7.
Osoby dotknięte alkoholizmem w gminie Lesko w opinii mieszkańców
Wykres 8.
Narkomania w gminie Lesko w opinii mieszkańców
Wykres 9.
Miejsca w gminie Lesko, w których można zetknąć się z narkotykami w opinii
mieszkańców
Wykres 10. Sytuacje usprawiedliwiające picie alkoholu według respondentów
Wykres 11. Częstotliwość sięgania po alkohol przez mieszkańców gminy Lesko
Wykres 12. Pierwszy kontakt z alkoholem badanych
Wykres 13. Okoliczności pierwszego kontaktu z alkoholem
Wykres 14. Najczęściej spożywany alkohol
Wykres 15. Bezpośredni kontakt z narkotykami mieszkańców gminy Lesko
Wykres 16. Powody zażywania narkotyków przez mieszkańców gminy Lesko
Wykres 17. Zachowanie respondentów po spożyciu alkoholu lub innych substancji
odurzających
Wykres 18. Problemy mieszkańców gminy związane z uzależnieniami
Wykres 19. Instytucje pomocowe osobom uzależnionym w opinii respondentów
Wykres 20. Rodzaje pomocy, której należy udzielić osobie uzależnionej w opinii
Wykres 21. Znajomość instytucji pomocowych dla osób uzależnionych przez mieszkańców
gminy Lesko
95
Wykres 22. Liczba osób objętych leczeniem w PLU w Lesku
Wykres 23. Liczba osób objętych działaniami MKRPA w Lesku
96
…………………………………………..
(miejscowość)
Ankieta:
DIAGNOZA PROBLEMU UZALEŻNIEŃ W GMINIE LESKO:
ALKOHOLIZM I NARKOMANIA
posiada
temat
Zdecydowanie tak
Raczej tak
Raczej nie
Zdecydowanie nie
Trudno powiedzieć
2. Proszę spróbować określić, czym
jest „uzależnienie”:
……………………………………………………
……………………………………………………
……………………………………………………
……………………………………………………
……………………………………………………
3. Jakie substancje według Pana(i)
powodują uzależnienia? (Można zaznaczyć wiele odpowiedzi)
1) Alkohol
2) Narkotyki tzw. „miękkie” (np.
marihuana)
3) Narkotyki tzw. „twarde” (np. heroina)
4) Papierosy
5) Leki (np. nasenne, uspokajające)
6) Dopalacze
7) Odżywki zwiększające masę mięśniową
8) Preparaty odchudzające
9) Inne (jakie?) …………………………..……
…........................................................
4. Czy częste sięganie po substancje
odurzające (np. alkohol, narkotyki itp.)
może - w Pana(i) - ocenie powodować
jakieś negatywne skutki? Jeśli tak, to
jakie?
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
…………………………………………………….
NIE WIEM
1)
2)
3)
4)
5)
że
na
TAK
1. Czy uważa Pan(i),
dostateczną
wiedzę
uzależnień?
5. Jak Pan(i) uważa, jakie są powody
sięgania po substancje uzależniające?
NIE
I. Postawy i wiedza na temat
uzależnień
1) Namowa, nakłanianie przez
znajomych
2) Z nudy, braku perspektyw
3) Dla odprężenia, rozluźnienia
4) Aby zapomnieć o problemach
5) Aby się lepiej bawić, poczuć w
towarzystwie
6) Aby się nie wyróżniać w
towarzystwie
7) Inne (jakie?) ………………………
…………………………………………
…………………………………………
…………………………………………
6. Czy wg Pana(i) w gminie Lesko
występuje problem alkoholizmu?
1) Tak, problem ten dotyka zbyt wielu
osób
2) Tak, ale problem ten jest nie większy
niż gdzie indziej
3) Tak, ale są to raczej nieliczne przypadki
4) Uważam że w mojej gminie nie ma
takiego problemu
5) Nie mam zdania
7. Jak Pan(i) uważa, które osoby
najczęściej
dotyka
problem
alkoholizmu w Pana(i) gminie? (Można
zaznaczyć wiele odpowiedzi)
1) Głównie ludzi młodych
2) Głównie ludzi starszych
3) Ludzi mających trudną sytuację
materialną
4) Ludzi, którzy wychowali się w rodzinie
z problemem alkoholizmu
5) Ludzi, którzy mają problemy życiowe
(np. w pracy, w małżeństwie)
6) Głównie mężczyzn
7) Inne (jakie?) …………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
97
NIE WIEM
NIE
TAK
9. Jak Pan(i) sądzi, w jakich miejscach
w Pana(i) gminie można zetknąć się
z narkotykami?
1) W szkołach
2) Na dyskotekach / w pubach
3) Na ulicy, osiedlu
4) Wyłącznie w mieście
5) Na wsi
6) W innym miejscu (jakim?) ………..
………………………………………….
7) Trudno powiedzieć
10. Czy wg Pana(i) istnieją takie
sytuacje, które usprawiedliwiają picie
alkoholu?
(Można
wskazać
wiele
odpowiedzi)
1) Tak, jeśli robi to dorosły człowiek
2) Tak, jeśli dana osoba ma trudną
sytuację życiową
3) Tak, jeśli towarzystwo, w którym
przebywamy robi to samo
4) Tak, jeśli kontroluje się ilość
spożywanego alkoholu
5) Tak, jeśli chcemy zapomnieć o
problemach
6) Inne (jakie?) ………………………………….
…………………………………………………
7) Nie ma żadnej sytuacji, usprawiedliwiającej sięgnie po alkohol
8) Nie mam zdania
11. Czy wg Pana(i) istnieją sytuacje,
które
usprawiedliwiają
zażywanie
narkotyków?
1) Tak, (jakie?) ………………………………….
………………………………………………….
………………………………………………….
2) Nie ma żadnej sytuacji, usprawiedliwiającej zażywanie narkotyków
3) Nie mam zdania
Pan(i)
NIE WIEM
TAK
1) Tak, problem ten dotyka zbyt wielu
osób
2) Tak, ale problem ten jest nie większy
niż gdzie indziej
3) Tak, ale są to sporadyczne przypadki
4) Uważam że w mojej gminie nie ma
takiego problemu
5) Nie mam zdania
12.
Czy
zgodził(a)by
się
z następującymi twierdzeniami?
NIE
8. Czy wg Pana(i) w gminie Lesko
występuje problem narkomani?
1) Uzależnienia występują tylko w
rodzinach patologicznych, z tzw.
marginesu społecznego
2) Mężczyźni częściej niż kobiety są
uzależnieni od alkoholu
3) Problem narkomani dotyka tylko
młodych ludzi
4) Trudno jest się uzależnić, jeśli pije
się alkohol w niewielkich ilościach,
nawet codziennie (jeśli nigdy nie
było się pijanym)
5) Nie można się uzależnić, jeśli
środki odurzające (np. narkotyki)
zażywa się sporadycznie
II. Kontakt ze środkami
uzależniającymi
13. Jak często Pan(i) spożywa alkohol?
1) Nie spożywam w ogóle ……….przejść do
pyt. nr 17
2) Okazjonalnie (kilka razy w roku)
3) Kilka razy w miesiącu
4) Przynajmniej raz w tygodniu
5) Prawie codziennie
14. W jakim wieku (lub okresie czasu)
i w jakich okolicznościach miał(a) Pan(i)
pierwszy kontakt z alkoholem?
Wiek lub okres czasu (np. w szkole
podstawowej):…………………………………..
……………………………………………………..
Okoliczności:.............................................
.................................................................
.................................................................
...............................................................
……………………………………………………
15. Jaki alkohol najczęściej spożywa
Pan(i)?
1)
2)
3)
4)
5)
Wysokoprocentowy (np. wódka),
Wino
Piwo
Różne rodzaje
Inne (jakie?) ………………………………..
…………………………………………………
98
Nigdy
Rzadko
Dość często
Często
16. W jakich okolicznościach najczęściej sięga Pan(i) po alkohol?
1) Gdy mam gości
2) Gdy jestem zły(a),
zdenerwowany(a)
3) Gdy czuję się
samotny(a)
4) Gdy mam problemy
5) Gdy chcę się dobrze
bawić
6) Nie muszę mieć okazji
7) W czasie rodzinnych
spotkań
8) Inne (jakie?) ……………
………………………………
Nie ………….przejść do pyt. nr 20
Tak, jeden raz
Tak, kilka razy
18.
Jakie
narkotyki
lub
odurzające zażywał(a) Pan(i)?
środki
…………....................................................
.................................................................
……………………………………………………
……………………………………………………..
19. Jaki był powód sięgnięcia przez
Pana(ią) po narkotyki? (można wskazać
wiele odpowiedzi)
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
Chęć spróbowania czegoś nowego
Ciekawość
Nuda
Problemy życiowe
Inny powód (jaki?) ………………………….
…………………………………………………..
20. Jak Pan(i) uważa, czy narkotyki,
podobnie jak alkohol powinny być
ogólnie dostępne (legalne)?
1) Tak, wszystkie
2) Tak, ale tylko tzw. „miękkie” (np.
marihuana)
3) Absolutnie nie
1) Nie dotyczy (nie używam ich)
2) Jestem spokojny(a)
3) Czuję się odprężony(a), zapominam
o problemach
4) Jestem agresywny(a)
5) Mam wyrzuty sumienia
6) Inaczej (jak?) …………………………………
………………………………………………….
7) Nie wiem
22. Czy kiedykolwiek zdarzyła się
Panu(i) któraś z poniższych sytuacji?
(można wskazać wiele odpowiedzi oraz
podkreślić
czego
dotyczył
problem:
alkoholu czy substancji odurzających)
17. Czy kiedykolwiek zażywał(a) Pan(i)
narkotyki lub inne substancje odurzajace?
1)
2)
3)
4)
5)
21. Jak Pan(i) zazwyczaj zachowuje się
po spożyciu alkoholu lub zażyciu
narkotyków czy innych substancji
odurzających?
1) leczyłe(a)m się z powodu picia alkoholu
lub zżywania substancji odurzających
2) miałe(a)m problemy finansowe
z powodu picia alkoholu lub zażywania
narkotyków
3) miałe(a)m problemy z prawem z powodu
picia alkoholu lub zażywania
narkotyków
4) zaniedbałe(a)m obowiązki rodzinne z
powodu picia alkoholu lub zażywania
narkotyków
5) zaniedbałe(a)m obowiązki zawodowe z
powodu picia alkoholu lub zażywania
narkotyków
6) przynajmniej kilka razy ktoś zwracał mi
uwagę, że piję za dużo lub za często
alkohol
7) nie dotyczy
III. Profilaktyka uzależnień
23. Ogólnie rzecz biorąc, kto (jakie
instytucje) wg Pana(i) przede wszystkim
powinien zajmować się problemem
uzależnień
(a
więc
np.
pomocą
uzależnionym, profilaktyką itp.)? (Proszę wskazać nie więcej niż trzy
odpowiedzi)
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
Pomoc Społeczna
Policja
Szkoły
Kościół/związki wyznaniowe
Rodzina
Inne (jakie?) ……………………………
……………………………………………….
99
24. Załóżmy, że bliska Panu(i) osoba
(np. mąż, żona, rodzic) zbyt często
sięga po alkohol lub narkotyki. Jaka
byłaby Pana(i) reakcja?
27. Czy zna Pan(i) takie instytucje,
miejsca w gminie Lesko, w których
osoby uzależnione od alkoholu lub
narkotyków mogą uzyskać pomoc?
1) Nie będę reagować
2) Zgłoszę się do odpowiedniej instytucji,
(jakiej?)………………………………………
3) Spróbuję nakłonić ją do szukania
pomocy (gdzie?) …………………………..
4) Inaczej (jak?) ……………………………….
…………………………………………………
1) Tak (jakie?)
……………………………………………………
……………………………………………………
2) Nie
25. Jak wg Pana(i) należałoby pomagać
osobom uzależnionym?
1) Wysłać na przymusowe leczenie
odwykowe
2) Nakłaniać do dobrowolnego poddania
się leczeniu odwykowemu
3) Udzielić informacji o instytucjach
i możliwościach uzyskania pomocy niech ta osoba sama zdecyduje.
4) Inaczej (jak?) ………………………………
5) Jest to prywatna sprawa tej osoby i nikt
nie powinien się wtrącać
1) Osoby uzależnione nie widzą
problemu w piciu alkoholu/
zażywaniu narkotyków. Nie chcą
się przyznać, że są uzależnione
2) Osoby uzależnione nie szukają
pomocy, bo często nie wiedzą
gdzie mogą ją uzyskać
3) Jest zbyt mało informacji
o uzależnieniach
oraz
ich
negatywnych skutkach
4) Jest zbyt duża tolerancja
społeczeństwa wobec spożywania alkoholu
5) W dzisiejszych czasach jest
wiele problemów (np. bieda,
bezrobocie) przez które ludzie
sięgają po substancje uzależniające
6) Alkohol jest tani i łatwo
dostępny, także dla młodzieży
7) Zbyt łatwo można dostać/kupić
narkotyki i inne substancje
odurzajace
8) Inne (jakie?) ……………………
………………………………………
………………………………………
…………………………………….
NIE
WIEM
NIE
TAK
26. Jak Pana(i) sądzi, jakie mogą być
najważniejsze przeszkody utrudniające
skuteczne przeciwdziałanie uzależnieniom na terenie gminy Lesko?
28. Jak ocenił(a)by Pan(i) działalność
poszczególnych instytucji w zakresie
przeciwdziałania uzależnieniom w gminie Lesko? Podstawą oceny jest skala
ocen od 1 do 5, gdzie: 1 – oznacza ocenę
bardzo niską; 5 – ocenę bardzo wysoką; 0
– odpowiedź „nie wiem”.
OCENA
1) Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy
Społecznej
2) Szkoły
3) Kościół
4) Ośrodek Interwencji Kryzysowej
5) Poradnia Leczenia Uzależnień
7) Policja
8) Inne (jakie?) …………………………
…………………………………………
IV. Metryczka:
29. Płeć: 1) Kobieta
30. Wiek:
2) Mężczyzna
…………………………
(ile ukończonych lat)
31. Wykształcenie:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
Wyższe
Policealne
Średnie
Zawodowe
Gimnazjalne
Podstawowe
Inne (jakie?) …………………………………
32. Sytuacja zawodowa:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
Pracuję zawodowo
Pracuję dorywczo
Bezrobotny(a)
Emeryt(ka)/rencist(k)a
Student/uczeń
Inaczej (Jak?) ………………………………..
33. Stan cywilny:
1)
2)
3)
4)
5)
5)
6)
Kawaler/panna
Żonaty/zamężna
W separacji
Rozwiedziony(a)
Konkubinat/związek partnerski
Wdowiec/wdowa
Inaczej (jak?) ………………………………...
100
FORMULARZ
Poradnia Leczenia Uzależnień w Lesku.
Dane statystyczne dotyczące osób objętych leczeniem wyłącznie z terenu Gminy Lesko
w latach 2010-2011 i I poł. 2012 r.
1) Dane ogólne:
ROK
2010
2011
Rodzaj danych
I poł.
2012
I. Osoby z problemem alkoholowym, objęte leczeniem
1) Liczba osób objętych leczeniem (ogółem), w tym:
a) kobiety
b) mężczyźni
c) małoletni do 18 roku życia
II. Osoby z innymi rodzajami uzależnień, objęte leczeniem
1) Liczba osób uzależnionych od narkotyków
2) Liczba osób uzależnionych od innych substancji (jakich?) ………
……………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………..
III. Rodzaj „skierowania” uzależnionych do Poradni leczenia Uzależnień
1) Samodzielne zgłoszenie przez osobę uzależnioną
2) Sąd Rejonowy (nakaz/obowiązek leczenia)
3) Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
4) Rodzina uzależnionego
5) Inna instytucja (jaka?) ………………………………………………..
……………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………
IV. Formy pomocy/leczenia uzależnionych
1) Liczba osób uzależnionych objętych terapią indywidualną
2) Liczba osób uzależnionych objętych terapią grupową
3) Liczba współuzależnionych objętych terapią indywidualną lub
grupową
4) Liczba osób uzależnionych, którym udzielono porady
psychologicznej
5) Liczba osób, którym udzielono porady psychologicznej w
sprawie leczenia uzależnionego członka rodziny
6) Inne (jakie?) ……………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………..
2) Informacje o programach i formach leczenia uzależnień
realizowanych
przez Poradnię (dotyczy okresu od dn. 1 stycznia 2010 do 30 czerwca 2012 r.)
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
101
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
3) Informacje najważniejszych problemach, trudnościach w leczeniu osób
uzależnionych (np. brak motywacji do leczenia u osób skierowanych przez Sąd,
brak współpracy ze strony rodzin uzależnionych itp.).
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
102
FORMULARZ
Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Lesku.
Dane statystyczne dotyczące problematyki uzależnień oraz działalności profilaktycznoedukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych
na terenie Gminy Lesko w latach 2010-2011 i I poł. 2012 r.
1) Dane ogólne:
ROK
2010
2011
Rodzaj danych:
I. Osoby z problemem alkoholowym, których dotyczyły działania
1) Liczba osób objętych działaniami (ogółem), w tym:
a) kobiety
b) mężczyźni
II. Działania podjęte wobec osób z problemem alkoholowym
1) Liczba osób wezwanych przez MKRPA w celu wyjaśnienia
sprawy związanej z nadużywaniem alkoholu
2) Liczba osób zobowiązanych do leczenia odwykowego
3) Liczba osób (spraw) skierowanych do sądu o wydanie
orzeczenia w sprawie obowiązku poddania się leczeniu
odwykowemu
4) Inne działania podjęte wobec osób z problemem alkoholowym
(jakie?) …………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………..
III. Kto skierował/zgłosił osoby problemem alkoholowym do MKRPA?
1) Rodzina
2) Sąsiedzi
3) Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
4) Policja
5) Inna instytucja (jaka?) ………………………………………………..
……………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………
IV. Działania wobec rodziny osób z problemem alkoholowym
1) Liczba rodzin objętych działaniami MKRPA (ogółem)
a) w tym liczba rodzin uwikłanych w przemoc domową
2) Liczba rodzin skierowanych do specjalistycznych instytucji
a) Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
b) Sądu Rejonowego
c) Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przemocy w rodzinie
d) Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia SOS
e) Policji
g) Poradni Leczenia Uzależnień (dla współuzależnionych)
f) skierowanie po poradę prawną
g) skierowanie po pomoc psychologiczną
h) inne (jakie?) ……………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………..
I poł.
2012
103
2) Informacje dt. profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w
zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania przemocy
(krótka charakterystyka działań, np. kampanie informacyjne na terenie gminy,
programy
w
szkołach,
programy
promocji
zdrowia,
organizacja
imprez
profilaktycznych, szkoleń, konferencji itp.)
w 2010 r.
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
w 2011 r.
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
w I półroczu 2012 r.
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………

DIAGNOZA PROBLEMU UZALEŻNIEŃ W GMINIE LESKO

Transkrypt

Podobne dokumenty

BURMISTRZ MIASTA I GMINY LESKO Dyrektora

wszystkiego najlepszego

FHU ASTRA - Lesko.net.pl