Żywienie poszczególnych grup zwierząt

Żywienie poszczególnych grup zwierząt
Żywienie prosiąt
Odchów prosiąt obok prowadzenia stada podstawowego jest najbardziej "wrażliwym" oraz
jednym z najważniejszych momentów w całym cyklu produkcyjnym. Wymaga od hodowcy
posiadania wiedzy, kwalifikacji oraz zaangażowania.
Poniżej podaję bardzo ważne metody do zastosowania przy żywieniu prosiąt::
 zastosowanie treningu enzymatycznego - istotą jak najwcześniejszego wprowadzania
paszy w żywieniu prosiąt jest przede wszystkim "trening" przewodu pokarmowego
ułatwiający samodzielność po wczesnym odsadzeniu (większa odporność na
problemy pokarmowe w okresie poodsadzeniowym) oraz uzupełnienie mleka matki,
co ma skutkować większą masą prosiąt w krótszym czasie i mniejszym spadkiem
masy ciała i kondycji loch w laktacji (matka jest wcześniej gotowa do kolejnej ciąży szybciej wejdzie w kolejną ruję).
 podkarmianie -przez pierwsze tygodnie wzrost prosiąt odbywa się głównie za sprawą
mleka matki, należy skoncentrować się głównie na odpowiednim żywieniu macior,
dokarmianie prosiąt w początkowej fazie ma charakter dodatkowy.
 dostęp do wody -prosięta muszą mieć stały dostęp do wody, przy intensywnym
wzroście i braku wody będą piły wszystko (np. gnojówkę).
 temperatura – prosięta powinny przebywać w odpowiedniej do wieku temperaturze
(ewentualne niedogrzanie jest częstym powodem spadku odporności i zahamowania
wzrostu), prosięta zbijają się w grupy aby ogrzać własne ciało, zapominając o
jedzeniu, potem głód tak im doskwiera, że dopadają do paszy, mleka i zwyczajnie się
objadają i to jest bardzo często przyczyną biegunek.
 wczesne podanie pasz - wprowadzenie prestartera powinno następować stopniowo,
należy zacząć od jednej pełnej garści na miot 1-2 razy dziennie, później częściej.
 należy często usuwać niezjedzoną paszę, nie wolno dopuścić, aby prestarter leżał w
kojcu i chłonął wilgoć z powietrza (prestarter jest doskonałą paszą dla prosiąt, ale
również np. dla bakterii!!!)
 w początkowym okresie paszę dla prosiąt powinno się podawać w czasie karmienia
macior
 należy zadbać o to, aby prosięta nie miały dostępu do paszy dla loch (mieszanka dla
loch nie będzie w pełni trawiona przez prosięta, nie zawiera zabezpieczeń
przeciwbiegunkowych i może być przyczyną niebezpiecznych schorzeń)
 nie wolno zapominać o zabiegach weterynaryjnych, którym powinny być poddane
kilkudniowe prosięta (podanie żelaza, obcięcie lub opiłowanie kiełków, ewentualne
kastrowanie, obcięcie ogonków, odpowiednie szczepienia itd.)
 w chlewniach, gdzie istotnym problemem jest występowanie biegunek lub tzw.
choroby obrzękowej w okresie ok. 7 -14 dnia od odsadzenia polecamy jeszcze
dodatkowe zakwaszanie paszy stosowanej w okresie okołoodsadzeniowym.
Szczególnie niebezpieczne są dwa tygodnie po odsadzeniu, należy więc obserwować
zwierzęta i ograniczać podawanie paszy osobnikom wykazującym dolegliwości układu
pokarmowego. Zakładając, że pasza dla prosiąt odsadzonych zawiera około 13 MJ energii i
17,5% białka ogólnego, dzienne zapotrzebowanie prosiąt w różnych przedziałach wagowych
powinno przedstawiać się następująco:
masa ciała (kg)
10
12
14
16
18
20
25
30
pobranie paszy (kg)
0,70
0,85
0,95
1,05
1,15
1,25
1,60
1,80
Podstawowym warunkiem prawidłowego odchowu prosiąt jest ich swobodny dostęp do
świeżej wody. Częstą praktyką w okresie odsadzeniowym jest zakwaszanie wody, co
pozwala na obniżenie pH przewodu pokarmowego.
Żywienie warchlaków
Aby uzyskać przez zwierzą wagę 25 -35 kg, należy ograniczać do minimum zmiany paszy
oraz eliminować każdy inny stres (stresowa sytuacja może wiązać się z wahaniami w
pobraniu paszy, co z kolei może skutkować niestrawnościami i innymi problemami
pokarmowymi). Do uzyskania masy ciała ok. 30 kg nie będzie rekordowych przyrostów, w
tym momencie szczególnie trzeba zadbać o zdrowie stadka. Warchlaki w tym okresie
pobierają niewiele bo ok. 16-19% paszy przeznaczonej na cały tucz. W tym okresie
najważniejsza jest zdrowotność stada i bardzo dobrej jakości pasza.
Dawki dla warchlaków
Orientacyjne dawki pokarmowe dla warchlaków od 10-30 kg masy ciała
(ok. 13 MJ EM i 18-15% b.og.str.)* (na podstawie Normy Żywienia Świń. 1993)
Pobranie paszy
Masa ciała (kg)
10
15
20
25
30
Średnio
Razem
dzienne
0,6-0,8
0,9-1,1
1,2-1,4
1,5-1,8
1,7-2,0
1,3
-
Całkowite w okresie
3,9
10,4
16,8
23,4
54,5
*Zapotrzebowanie na białko obniża się wraz z wiekiem prosiąt.
Żywienie tuczników
Żywienie oraz genetyczna zdolność organizmu zwierzęcia do przyswajania białka z paszy,
zwana także retencją azotu, to dwa ściśle powiązane ze sobą elementy decydujące o tempie
wzrostu zwierzęcia oraz o wykorzystaniu paszy na 1 kg przyrostu masy ciała.
Obecnie tylko tucz intensywny pozwala obniżyć koszt wyprodukowania 1 kg żywca
wieprzowego.
Stosując intensywne żywienie skracamy czas trwania tuczu, zwiększamy mięsność,
zmniejszamy zużycie paszy (m.in., potrzeby bytowe), następuje wzrost bezpieczeństwa
stosowania pasz (obniżenie ryzyka wystąpienia schorzeń przewodu pokarmowego),
zmniejszamy koszty robocizny, zwiększamy produkcyjność budynku itd.
Przy stosowaniu w żywieniu tuczników mieszanek o niskich parametrach uzyskamy
odwrotne parametry.
Dobierając pasze dla tuczników należy brać pod uwagę nie tylko predyspozycje genetyczne
zwierząt ale także warunki panujące w danej chlewni.
Zbyt "mocna" mieszanka przy złych warunkach przebywania zwierząt przyniesie odwrotny
skutek (wzrost stężenia szkodliwych gazów, pośrednio wzrost agresji w stadzie, wzrost
otłuszczenia, wyższa podatność na schorzenia przewodu pokarmowego i inne).
Należy pamiętać, że zbyt wysoki w stosunku do potrzeb poziom białka w paszy powoduje
przetłuszczenie tuszy i gorsze wykorzystanie paszy, gdyż organizm zwierzęcia genetyczne
nie będzie w stanie wykorzystać zbyt dużej ilości podanego białka. Odwrotnie, jeżeli białka w
paszy będzie zbyt mało, to nawet najlepsze uwarunkowania genetyczne zwierzęcia nie będą
wykorzystane i nie uzyska się odpowiednio szybkiego tempa wzrostu i dużej ilości mięsa w
tuszy.
Świnie ras szlachetnych mają zdolność do odkładania białka w średnich granicach od 80 do
130 g dziennie. Określa się to również jako retencję azotu, wyliczaną jako N x 6.25 (wynik
tego działania to odłożone białko). Udział białka w mięsie chudym wynosi ok. 23 %.
Przyjmując, dla uproszczenia, że pozostałe 77 % stanowi woda, to na 1 g odłożonego białka
przypada 3.3 g wody (77 % : 23 %), które łącznie tworzą 4.3 g mięsa. Przy wysokiej
genetycznej zdolności odkładania białka i bardzo wysokich przyrostach dziennych (powyżej
800 g) uzyskiwanych zwykle przy żywieniu do woli i przy dużych predyspozycjach
genetycznych do retencji azotu i tym samym dużego udziału mięsa w przyroście masy ciała,
tłuszcz odkładany będzie również w stosunkowo dużych ilościach jak przyrosty. Najmniejszy
udział tłuszczu w przyroście dziennym wystąpi u zwierząt żywionych umiarkowanie,
mających zarazem duże zdolności genetyczne do odkładania białka, a tym samym mięsa.
Tusze
takich
tuczników
zawierają
zwykle
powyżej
60
%
mięsa.
Oprócz takich czynników, jak: założenia genetyczne zwierzęcia, wartość pokarmowa pasz
oraz metoda żywienia (normowane lub do woli), na intensywność odkładania mięsa i
tłuszczu wpływają także wiek i masa ciała tucznika, jego płeć, a także temperatura w pomieszczeniu
Zarówno wartość genetyczna zwierząt, jak i żywienie są podstawowymi czynnikami
wpływającymi na wartość rzeźną i tuczną świń. Trudno bowiem produkować mięsne tuczniki,
jeśli są one niezdolne do odkładania dużych ilości białka. Z kolei wysoka wartość zwierząt
nie może się ujawnić przy nieodpowiednim żywieniu. Należy więc w kolejnych fazach
wzrostu i rozwoju różnych grup świń stosować odpowiednio zbilansowane mieszanki,
uwzględniając: zawartość energii, białka, aminokwasów egzogennych, makro i
mikroelementów oraz witamin. W tabeli poniżej podano niektóre z tych składników w
dziennym zapotrzebowaniu poszczególnych grup świń.
Tabela Średnie dzienne zapotrzebowanie świń na energię i składniki pokarmowe (wg Norm
Żywienia Świń)
Białko ogólne
Białko
Met.+ Cyst.
Grupa produkcyjna EM (MJ)
Lizyna (g)
(g)
strawne (g)
(g)
Warchlaki 10-30kg
15,0
213
175
12,0
7,2
Tuczniki 30-70 kg
27,0
365
290
19,5
11,7
Tuczniki 70-110
35,0
419
335
21,0
12,6
Tuczniki 30-110
31,0
387
310
20,2
12,1
Loszki 30-110
29,0
365
290
18,0
11,0
Lochy ciąża< 90
26,0
281
225
12,0
8,5
dnia
Lochy ciąża> 90
38,0
479
380
24,0
15,5
dnia
Lochy laktacja 6
68,0
881
700
44,0
28,5
tyg.
Knurki do 110 kg
32,5
460
365
24,0
15,0
Knury powyżej 175
30,0
453
360
24,0
16,0
kg
Żywienie tuczników - Myśląc o efektywnym prowadzeniu tuczu świń, należy założyć, że
okres przyrostu masy ciała od 20 do 100 kg nie może przekroczyć 4 miesięcy, a średnie
zużycie paszy powinno kształtować się na poziomie 3 kg na 1 kg przyrostu. Wymaga to
stosowania dobrze zbilansowanych pasz, które obecnie występują w szerokiej ofercie
wyspecjalizowanych firm paszowych. Można korzystać z gotowych mieszanek
pełnoporcjowych (najlepiej granulowanych) lub kupować koncentraty i w oparciu o nie
starannie przygotowywać mieszanki zgodnie z proponowaną recepturą. Coraz częściej
stosuje się system żywienia do woli, korzystając z różnego typu automatów paszowych, co
zdecydowanie ogranicza nakłady pracy. Jest to jednak związane z niebezpieczeństwem
zbytniego otłuszczania się zwierząt, co wymusza odstawę zwierząt w niższych masach ciała
– 90-95 kg.
Przy założeniu zawartości energii w paszy na poziomie 12,5 MJ dziennie spożycie
powinno kształtować się następująco w poszczególnych miesiącach tuczu:
1 miesiąc – 2 kg
2 miesiąc – 2,4 kg
3 miesiąc – 2,8 kg
4 miesiąc – 3,0 kg
Bardzo ważnym elementem jest tez dostęp zwierząt do świeżej wody, której
zapotrzebowanie może wynosić dziennie 5-6 litrów w zależności od pory roku.
Opracowała: mgr.inż. Barbara Skowronek