Warunki techniczno - budowlane jakim powinny odpowiadać obiekty

Warunki techniczno - budowlane jakim powinny odpowiadać obiekty
ZL II - przedszkola - w zakresie ochrony przeciwpożarowej
(materiał przygotowany na spotkanie w KW PSP w Toruniu w dniu 31 maja 2005r.)
Wymagania ogólne
Z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna być zapewniona możliwość ewakuacji w
bezpieczne miejsce na zewnątrz budynku lub do sąsiedniej strefy pożarowej, bezpośrednio albo
drogami komunikacji ogólnej, zwanymi dalej "drogami ewakuacyjnymi". Z sąsiedniej strefy
pożarowej powinno być wyjście bezpośrednio na zewnątrz budynku lub przez inną strefę pożarową.
Oznacza to, że z każdego miejsca przeznaczonego na pobyt ludzi w obiekcie powinny być
zapewnione odpowiednie warunki ewakuacji, umożliwiające szybkie i bezpieczne opuszczenie
strefy zagrożonej lub objętej pożarem, dostosowane do liczby i stanu sprawności osób
przebywających w obiekcie oraz jego funkcji, konstrukcji i wymiarów, a także być zastosowane
techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego polegające na:
1. zapewnieniu dostatecznej liczby i szerokości wyjść ewakuacyjnych;
2. zachowaniu dopuszczalnej długości, szerokości i wysokości przejść oraz dojść
ewakuacyjnych;
3. zapewnieniu bezpiecznej pożarowo obudowy i wydzieleń dróg ewakuacyjnych oraz
pomieszczeń;
4. zabezpieczeniu przed zadymieniem wymienionych w przepisach techniczno-budowlanych
dróg ewakuacyjnych, w tym: na stosowaniu urządzeń zapobiegających zadymieniu lub
urządzeń i innych rozwiązań techniczno-budowlanych zapewniających usuwanie dymu;
5. zapewnieniu oświetlenia awaryjnego (bezpieczeństwa i ewakuacyjnego) oraz
przeszkodowego w obiektach, w których jest ono niezbędne do ewakuacji ludzi;
6. zapewnieniu możliwości rozgłaszania sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych
poprzez dźwiękowy system ostrzegawczy w budynkach, dla których jest on wymagany.
Odpowiednie warunki ewakuacji określają "warunki techniczne" [rozporządzenie nr 2 wym. niżej].
Takie podejście do problemu ewakuacji ludzi oznacza bardzo dużą zmianę w stosunku do
dotychczasowych wymagań w tym zakresie. Obowiązek zapewnienia z każdego pomieszczenia, w
którym mogą przebywać ludzie, bezpiecznego wyjścia prowadzącego bezpośrednio lub pośrednio
na przestrzeń otwartą, do innej strefy pożarowej lub na drogi komunikacji ogólnej został z jednej
strony ograniczony do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, ale jednocześnie zastąpiony
znacznie dalej idącym wymaganiem zapewnienia możliwości ewakuacji ludzi w bezpieczne
miejsce. Pod tym pojęciem rozumie się miejsce na zewnątrz budynku lub sąsiednią strefę pożarową,
przy czym w sytuacji, kiedy bezpieczne miejsce stanowi sąsiednia strefa pożarowa, powinno być z
niej zapewnione wyjście na zewnątrz budynku, bezpośrednio lub poprzez kolejną strefę pożarową.
Jednocześnie określono dokładnie wymagania dla każdego odcinka drogi ewakuacyjnej - od wyjścia
z pomieszczenia do wyjścia na zewnątrz budynku.
Informacje poniższe opracowano na podstawie obowiązujących w tym zakresie przepisów
dotyczących ochrony przeciwpożarowej:
1) USTAWA z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej (j.t.: Dz. U. z 2002r
Nr 147 poz. 1229, ze zm.).
2) ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 12 kwietnia 2002 r. w
sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie. (Dz. U. z dnia 15 czerwca 2002 r. ze zm.)
1
3) ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI
z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych
obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 121, poz. 1138)
Dot. 1)
Art. 3.1. Osoba fizyczna, osoba prawna, organizacja lub instytucja korzystająca ze środowiska,
budynku, obiektu lub terenu są obowiązane zabezpieczyć je przed zagrożeniem pożarowym lub
innym miejscowym zagrożeniem.
Art. 4.1. Właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu, zapewniając jego
ochronę przeciwpożarową, obowiązany jest w szczególności:
… 3) zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie lub na terenie bezpieczeństwo i
możliwość ewakuacji, …
Dot. 2)
§ 207. 1. Budynek i urządzenia z nim związane powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób
zapewniający w razie pożaru:
1) nośność konstrukcji przez czas wynikający z rozporządzenia,
2) ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i dymu w budynku,
3) ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru na sąsiednie budynki,
4) możliwość ewakuacji ludzi,
a także uwzględniający bezpieczeństwo ekip ratowniczych.
2. Przepisy rozporządzenia dotyczące bezpieczeństwa pożarowego, a także oświetlenia
awaryjnego, o którym mowa w § 181, stosuje się, z uwzględnieniem § 2 ust. 2, również do
użytkowanych budynków istniejących, jeżeli zagrażają one życiu ludzi.
§ 2. 1. Przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu i budowie, w tym także odbudowie,
rozbudowie, nadbudowie, przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz
budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do
związanych z nimi urządzeń budowlanych, z zastrzeżeniem § 207 ust. 2.
2. Przy nadbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania budynków istniejących lub ich
części wymagania, o których mowa w § 1, mogą być spełnione w sposób inny niż podany w
rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczorozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych,
uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub
państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy.
§ 209. 1. Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe w rozumieniu § 226,
z uwagi na przeznaczenie i sposób użytkowania, dzieli się na:
1) mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej charakteryzowane kategorią
zagrożenia ludzi, określane dalej jako ZL,
2) produkcyjne i magazynowe, określane dalej jako PM,
3) inwentarskie (służące do hodowli inwentarza), określane dalej jako IN.
2. Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe, określane jako ZL,
zalicza się do jednej lub do więcej niż jedna spośród następujących kategorii zagrożenia ludzi:
1) ZL I - zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób
niebędących ich stałymi użytkownikami, a nieprzeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi
o ograniczonej zdolności poruszania się,
2) ZL II - przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności
poruszania się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych,
3) ZL III - użyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II,
4) ZL IV - mieszkalne,
2
5) ZL V - zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II.
Dot. 3)
§ 12. 1. Podstawą do uznania użytkowanego budynku istniejącego za zagrażający życiu ludzi jest
niezapewnienie przez występujące w nim warunki techniczne możliwości ewakuacji ludzi, w
szczególności w wyniku:
1) szerokości przejścia, dojścia lub wyjścia ewakuacyjnego, albo biegu względnie spocznika
klatki schodowej służącej ewakuacji, mniejszej o ponad jedną trzecią od określonej w
przepisach techniczno-budowlanych;
2) długości przejścia lub dojścia ewakuacyjnego większej o ponad 100% od określonej w
przepisach techniczno-budowlanych;
3) występowania w pomieszczeniu strefy pożarowej zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia
ludzi ZL I lub ZL II albo na drodze ewakuacyjnej:
a) okładziny sufitu lub sufitu podwieszonego z materiału łatwo zapalnego lub kapiącego pod
wpływem ognia, względnie wykładziny podłogowej z materiału łatwo zapalnego,
b) okładziny ściennej z materiału łatwo zapalnego na drodze ewakuacyjnej, jeżeli nie
zapewniono dwóch kierunków ewakuacji;
4) niewydzielenia ewakuacyjnej klatki schodowej budynku wysokiego innego niż mieszkalny
lub wysokościowego, w sposób określony w przepisach techniczno-budowlanych;
5) niezabezpieczenia przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych wymienionych w przepisach
techniczno-budowlanych, w określony w nich sposób;
6) braku wymaganego oświetlenia awaryjnego w strefie pożarowej zakwalifikowanej do
kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II lub ZL V albo na drodze ewakuacyjnej prowadzącej z tej
strefy na zewnątrz budynku.
2. Właściciel lub zarządca budynku, o którym mowa w ust. 1, powinien zastosować rozwiązania
zapewniające spełnienie wymagań bezpieczeństwa pożarowego w sposób określony w przepisach
techniczno-budowlanych.
§ 15. 1. Hydranty 25 powinny być stosowane:
2) na każdej kondygnacji budynku innego niż tymczasowy:
a) obejmującej strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II lub
ZL V - z wyjątkiem budynku o jednej kondygnacji nadziemnej, którego powierzchnia
wewnętrzna nie przekracza 200 m2,
Zasady wykonywania ekspertyz technicznych w zakresie ochrony przeciwpożarowej
Ekspertyzy techniczne w zakresie ochrony przeciwpożarowej zawierające rozwiązania inne niż
przewidują przepisy mogą być wykonywane przez rzeczoznawców budowlanych i ds. zabezpieczeń
przeciwpożarowych lub przez właściwą jednostkę badawczo - rozwojową.
Funkcję rzeczoznawcy ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych zgodnie z §8 rozporządzenia Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003r. w sprawie uzgadniania projektu
budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. z 2003r. nr 121, poz. 1137). może
sprawować osoba która ukończyła studia wyższe, a ponadto:
1) po ukończeniu studiów wyższych odbyła co najmniej pięcioletnią praktykę zawodową w
jednostkach ochrony przeciwpożarowej lub wykonując czynności z zakresu ochrony
przeciwpożarowej w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej
albo jako projektant w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane;
2) ma odpowiednie przygotowanie zawodowe do sprawowania tej funkcji.
3
Osoba która chce sprawować funkcję rzeczoznawcy musi również zdać egzamin przed komisją
powołaną przez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej w Warszawie.
Na terenie województwa kujawsko – pomorskiego działa czynnie 9 rzeczoznawców ds.
zabezpieczeń przeciwpożarowych.
W przypadku braku możliwości spełnienia warunków technicznych w zakresie ochrony
przeciwpożarowej w sposób wynikający z przepisów ustala się możliwość wykonania rozwiązań
techniczno – budowlanych i zabezpieczeń przeciwpożarowych rekompensujących występujące
nieprawidłowości. Rozwiązania zastępcze proponuje rzeczoznawca ds. zabezpieczeń
przeciwpożarowych w porozumieniu z rzeczoznawcą budowlanym (wykonana ekspertyza musi być
uzgodniona również z rzeczoznawcą budowlanym).
Po wykonaniu ekspertyzy musi ona być uzgodniona w formie postanowienia z właściwą Komendą
Wojewódzką Państwowej Straży Pożarnej. (wzór pisma kierowanego do KW PSP zał. 1.).
Za każdą ekspertyzę kierowaną do Komendy Wojewódzkiej PSP w celu uzyskania uzgodnienia
pobierana jest opłata skarbowa w postaci znaczków skarbowych w wysokości 5 PLN + 0,5PLN za
każdy załącznik.
Przejście ewakuacyjne
W pomieszczeniach, od najdalszego miejsca, w którym może przebywać człowiek, do wyjścia
ewakuacyjnego na drogę ewakuacyjną lub do innej strefy pożarowej albo na zewnątrz budynku,
powinno być zapewnione przejście, zwane dalej "przejściem ewakuacyjnym". Dopuszczalna
długość przejścia zależy od rodzaju strefy pożarowej. Wpływ mają tutaj następujące czynniki:
przeznaczenie i sposób użytkowania budynku lub jego części, stanowiącej odrębną strefę pożarową
(ZL, PM, IN), liczba kondygnacji, gęstość obciążenia ogniowego (w strefach PM), zagrożenie
wybuchem, wysokość pomieszczenia (jeżeli przekracza 5 m), rodzaj zastosowanych urządzeń
przeciwpożarowych.
Określając wymaganą szerokość i liczbę przejść, wyjść oraz dróg ewakuacyjnych w budynku, w
którym z przeznaczenia i sposobu zagospodarowania pomieszczeń nie wynika jednoznacznie
maksymalna liczba ich użytkowników, liczbę tę należy przyjmować na podstawie zawartych w
"warunkach technicznych" następujących wskaźników powierzchni użytkowej, dla:
1. sal konferencyjnych, lokali gastronomiczno-rozrywkowych, poczekalni, holi, świetlic itp. - 1
m2/osobę,
2. pomieszczeń handlowo-usługowych - 4 m2/osobę,
3. pomieszczeń administracyjno-biurowych - 5 m2/osobę,
4. archiwów, bibliotek itp. - 7 m2/osobę,
5. magazynów - 30 m2/osobę.
(Rysunek 1 Przejście ewakuacyjne - zasady ogólne)
Dopuszczalna długość przejścia ewakuacyjnego wynosi w strefach ZL - 40 m,
Jeżeli z przewidywanego przeznaczenia pomieszczenia nie wynika jednoznacznie sposób jego
zagospodarowania, projektowa długość przejścia ewakuacyjnego nie może być większa niż 80%
powyższych długości.
Przejście ewakuacyjne może prowadzić łącznie tylko przez trzy pomieszczenia. W takim wypadku
wymagania w zakresie klasy odporności ogniowej nie dotyczą ścianek działowych oddzielających
4
od siebie te pomieszczenia. Długość przejścia określa się jako sumę przejść w poszczególnych
pomieszczeniach.
Długości przejść ewakuacyjnych mogą być powiększone pod warunkiem zastosowania:
1. stałych urządzeń gaśniczych wodnych - o 50%,
2. samoczynnych urządzeń oddymiających uruchamianych za pomocą systemu wykrywania
dymu - o 50%,
oraz w pomieszczeniach o wysokości przekraczającej 5 m - o 25%.
Powiększenia podlegają sumowaniu.
Z możliwości powiększenia długości przejść ewakuacyjnych można skorzystać tylko w przypadku,
kiedy urządzeniem gaśniczym wodnym chroniona jest cała strefa pożarowa, a także kiedy jest ona w
całości wyposażona w urządzenia oddymiające i system wykrywania dymu, zapewniający ich
samoczynne uruchomienie (urządzenia do usuwania dymu i do napływu powietrza
uzupełniającego).
Powiększenie długości przejścia ewakuacyjnego o 25% (z uwagi na wysokość pomieszczenia
przekraczającą 5 m), ma zastosowanie także w przypadku określenia jego długości na antresoli, ale
tylko wówczas, kiedy wysokość antresoli obliczana jako odległość pomiędzy powierzchnią
posadzki antresoli, a stropem (przekryciem dachu) ponad tą antresolą, również przekracza 5 m.
Długość drogi ewakuacyjnej z poziomu antresoli powinna być obliczana, jako przejście
ewakuacyjne w pomieszczeniu - od najdalszego miejsca na antresoli, w którym może przebywać
człowiek, łącznie z uwzględnieniem długości biegów schodów i drogi od zakończenia biegu
schodów do drzwi ewakuacyjnych.
Szerokość przejścia ewakuacyjnego w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi należy
obliczać proporcjonalnie do liczby osób, do których ewakuacji ono służy, przyjmując co najmniej
0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niż 0,9 m, a w przypadku przejścia służącego do ewakuacji do 3
osób - nie mniej niż 0,8 m.
Wyjścia ewakuacyjne
Minimalna liczba wyjść ewakuacyjnych w pomieszczeniu zależy od: liczby osób, jakie mogą w nim
jednocześnie przebywać oraz od stopnia ich sprawności ruchowej, powierzchni pomieszczenia,
gęstości obciążenia ogniowego (w strefach PM), zagrożenia wybuchem.
Pomieszczenie powinno mieć co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne w przypadkach, gdy:
1. jest przeznaczone do jednoczesnego przebywania w nim ponad 50 osób, a w strefie
pożarowej ZL II - ponad 30 osób,
2. znajduje się w strefie pożarowej ZL, a jego powierzchnia przekracza 300 m2,
Wyjścia ewakuacyjne muszą być oddalone od siebie o co najmniej 5 m, co ma na celu ograniczenie
możliwości wzajemnego utrudniania ruchu ludzi opuszczających pomieszczenie.
Łączną szerokość drzwi w świetle stanowiących wyjścia ewakuacyjne z pomieszczenia należy
obecnie obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać w nim równocześnie,
przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość drzwi w
świetle ościeżnicy powinna wynosić 0,9 m, a w przypadku drzwi służących do ewakuacji do 3 osób
- 0,8 m. Na przykład - wymagana łączna szerokość drzwi stanowiących wyjścia ewakuacyjne z
pomieszczenia w którym może przebywać 450 osób, wynosi 2,7 m (0,6 x 450/100).
Szerokość drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z budynku, a także szerokość drzwi na drodze
ewakuacyjnej z klatki schodowej, prowadzących na zewnątrz budynku lub do innej strefy pożarowej
powinna być nie mniejsza niż wymagana minimalna szerokość użytkowa biegu klatki
schodowej, z zachowaniem zasady dostosowania szerokości drzwi do liczby osób (co najmniej 0,6
m na 100 osób).
5
(Rysunek 2 Szerokość drzwi na drodze ewakuacyjnej z klatki schodowej i drzwi stanowiących
wyjście ewakuacyjne z budynku oraz do innej strefy pożarowej)
Szerokość drzwi w świetle na drodze ewakuacyjnej innej niż wymieniona powyżej należy obliczać
proporcjonalnie do liczby osób, do których ewakuacji są one przeznaczone, przyjmując co najmniej
0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość drzwi powinna wynosić 0,9 m w
świetle ościeżnicy.
Wysokość drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne lub zabudowanych na drodze ewakuacyjnej
powinna wynosić co najmniej 2,0 m w świetle ościeżnicy.
Drzwi wieloskrzydłowe stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze
ewakuacyjnej powinny mieć co najmniej jedno, nieblokowane skrzydło drzwiowe o szerokości nie
mniejszej niż 0,9 m.
Drzwi wahadłowe - szerokość skrzydła drzwi wahadłowych stanowiących wyjście ewakuacyjne z
pomieszczenia oraz zabudowanych na drodze ewakuacyjnej powinna wynosić co najmniej dla drzwi
jednoskrzydłowych - 0,9 m, a dla drzwi dwuskrzydłowych - 0,6 m, przy czym oba skrzydła drzwi
dwuskrzydłowych muszą mieć tę samą szerokość.
Drzwi obrotowe i podnoszone - zabrania się stosowania takich drzwi do celów ewakuacji.
Drzwi rozsuwane - mogą stanowić wyjścia na drogi ewakuacyjne, a także być stosowane na
drogach ewakuacyjnych, jeżeli są przeznaczone nie tylko do celów ewakuacji, a ich konstrukcja
zapewnia:
1. otwieranie automatyczne i ręczne bez możliwości ich blokowania,
2. samoczynne ich rozsunięcie i pozostanie w pozycji otwartej w razie pożaru lub awarii drzwi.
Stosowanie drzwi rozsuwanych spełniających wyżej wymienione wymagania dopuszcza się także w
wyjściu ewakuacyjnym z budynku.
Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne, które powinny otwierać się na zewnątrz - wymaganie to
dotyczy następujących przypadków:
1. pomieszczeń:
a. zagrożonych wybuchem,
b. do których jest możliwe niespodziewane przedostanie się mieszanin wybuchowych lub
substancji trujących, duszących bądź innych, mogących utrudnić ewakuację,
c. przeznaczonych do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób; wymaganie to nie
dotyczy zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich oraz budynków
zlokalizowanych na terenie zakładów karnych i aresztów śledczych;
d. przeznaczonych dla ponad 6 osób o ograniczonej zdolności poruszania się; wymaganie
to nie dotyczy zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich oraz budynków
zlokalizowanych na terenie zakładów karnych i aresztów śledczych.
2. budynku przeznaczonego dla więcej niż 50 osób, za wyjątkiem budynku wpisanego do
rejestru zabytków; wymaganie to nie dotyczy budynków zlokalizowanych na terenie
zakładów karnych i aresztów śledczych.
Poziome drogi ewakuacyjne
Obudowa poziomych dróg ewakuacyjnych powinna mieć klasę odporności ogniowej wymaganą dla
ścian wewnętrznych, nie mniejszą jednak niż EI 15.
Wyjątek stanowią budynki ZL IV i ZL V, gdzie klasa odporności ogniowej przegród wewnętrznych
oddzielających mieszkania lub samodzielne pomieszczenia mieszkalne od dróg komunikacji
ogólnej powinna wynosić co najmniej:
1. dla ścian w budynku:
a. niskim i średniowysokim - EI 30,
b. wysokim i wysokościowym - EI 60,
2. dla stropów w budynku zawierającym 2 mieszkania - REI 30.
6
Szerokość poziomych dróg ewakuacyjnych należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób
mogących przebywać jednocześnie na danej kondygnacji budynku, przyjmując co najmniej 0,6 m na
100 osób, lecz nie mniej niż 1,4 m.
(Rysunek 3 Szerokość i wysokość poziomej drogi ewakuacyjnej)
Dopuszcza się zmniejszenie szerokości poziomej drogi ewakuacyjnej do 1,2 m, jeżeli jest ona
przeznaczona do ewakuacji nie więcej niż 20 osób.
W każdym przypadku wymagane jest obecnie, aby skrzydła drzwi stanowiących wyjście na drogę
ewakuacyjną po ich całkowitym otwarciu, nie zmniejszały wymaganej szerokości tej drogi.
Pionowe drogi ewakuacyjne
Schody stałe w budynkach o różnym przeznaczeniu powinny mieć graniczne wymiary określone w
tabeli.
Przeznaczenie budynków
Minimalna szerokość
użytkowa (m)
biegu
spocznika
Przedszkola i żłobki
1,2
1,3
W budynkach schody do piwnic, pomieszczeń technicznych i
poddaszy nieużytkowych oraz w budynkach inwentarskich
0,8
0,8
W budynkach użyteczności publicznej oraz budynkach produkcyjnych łączną szerokość użytkową
biegów oraz łączną szerokość użytkową spoczników w klatkach schodowych stanowiących drogę
ewakuacyjną należy obliczać proporcjonalnie (poprzednio wskaźnikowo) do liczby osób mogących
przebywać równocześnie na kondygnacji, na której przewiduje się obecność największej ich liczby,
przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, lecz nie mniej niż określono to w tabeli nr
11.
Szerokość użytkową schodów stałych mierzy się między wewnętrznymi krawędziami poręczy, a w
przypadku balustrady jednostronnej - między wykończoną powierzchnią ściany a wewnętrzną
krawędzią poręczy tej balustrady. Szerokości te nie mogą być ograniczane przez zainstalowane
urządzenia oraz elementy budynku.
W takich budynkach, jak:
1. niski (N), zawierający strefę pożarową ZL II,
2. średniowysoki (SW), zawierający strefę pożarową ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V
(wymaganie to nie dotyczy budynków i pomieszczeń przeznaczonych do zakwaterowania
osób osadzonych),
3. niski (N) lub średniowysoki (SW), zawierający strefę pożarową PM o gęstości obciążenia
ogniowego powyżej 500 MJ/m2 lub pomieszczenie zagrożone wybuchem,
należy stosować klatki schodowe obudowane i zamykane drzwiami oraz wyposażone w
urządzenia zapobiegające zadymieniu lub służące do usuwania dymu.
7
budynek niski (N) – to budynek o wysokości do 12m włącznie nad poziomem terenu.
Zabezpieczenie przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych
W przypadkach, kiedy klatki schodowe powinny być obudowane i oddzielone co najmniej drzwiami
od poziomych dróg komunikacji ogólnej oraz pomieszczeń (§245 i 246 "warunków technicznych"),
należy wyposażać je w urządzenia zabezpieczające przed zadymieniem ich przestrzeni. W
zależności od rodzaju budynku mogą to być urządzenia zapobiegające zadymieniu lub służące do
usuwania dymu. Ten sam wymóg dotyczy klatek schodowych, do których wejście powinno być
równoważne wyjściu do innej strefy pożarowej (§256).Chociaż "warunki techniczne" nie zawierają
takiego wymagania, z zasad wiedzy technicznej wynika, że w budynku wyposażonym w system
sygnalizacji pożarowej (zwłaszcza w system wykrywania dymu) urządzenia zapobiegające
zadymieniu lub służące do usuwania dymu, powinny być uruchamiane przez centralę systemu
sygnalizacji pożarowej. W przypadku zastosowania do zabezpieczenia klatek schodowych przed
zadymieniem Polskiej Normy PN-B-02877-4:2001 "Ochrona przeciwpożarowa budynków.
Instalacje grawitacyjne do odprowadzania dymu i ciepła. Zasady projektowania", należy wziąć pod
uwagę poniższe wymagania.
Powierzchnia czynna klap dymowych na klatce schodowej budynków niskich i średniowysokich
powinna wynosić co najmniej 5% powierzchni rzutu poziomego podłogi tej klatki schodowej, przy
czym powierzchnia jednego otworu pod klapę dymową nie może być mniejsza niż 1,0 m2. W
przypadku budynku wysokiego odpowiednio - 7,5% i 1,5 m2.
Do ustalenia powierzchni rzutu poziomego podłogi klatki schodowej należy brać pod uwagę
powierzchnię rzutu poziomego spoczników międzypiętrowych i biegów, oraz wydzielonych części
(spoczników) kondygnacji łączących się z tą klatką schodową, uwzględniając w obliczeniach
największą powierzchnię. (Na podstawie pisma KGPSP z dnia 24 czerwca 2004, znak BZ-IV0262/72/2004)
Wymagana powierzchnia czynna klap dymowych w szybach dźwigów powinna wynosić co
najmniej 2,5 % powierzchni rzutu poziomego podłogi szybu dźwigowego. Powierzchnia jednego
otworu pod klapę dymową nie może być mniejsza niż 0,5 m2.
W celu zapewnienia prawidłowego spełniania swej funkcji przez klapy dymowe, należy
przewidzieć odpowiednią liczbę otworów do dopływu powietrza uzupełniającego, umiejscowionych
w dolnych częściach chronionej przestrzeni. Geometryczna powierzchnia tych otworów powinna
być większa o co najmniej 30% od sumy powierzchni wszystkich klap dymowych.
Zgodnie z ustaleniami pkt 7 cyt. normy, klapy dymowe na klatkach schodowych i w szybach
dźwigów powinny być wyposażone w urządzenia do uruchamiania zarówno automatycznego, jak i
ręcznego. Dotyczy to także urządzeń zapewniających dopływ powietrza uzupełniającego.
Uruchamiania automatycznego powinna dokonywać instalacja sygnalizacji pożarowej, przy czym za
wyjątkiem budynków niskich, wykrywanie dymu powinno być zapewnione dla każdego miejsca
klatki schodowej (na każdej kondygnacji), gdyż jak wynika z zasad wiedzy technicznej, wykrywanie
dymu jedynie w pobliżu klapy dymowej byłoby nieskuteczne (nadmiernie opóźnione), wskutek
opadania dymu, w wyniku jego schłodzenia w początkowej fazie przenikania dymu do klatki
schodowej.
Miejsca instalowania przycisków do ręcznego uruchamiania klap dymowych na klatkach
schodowych należy przewidywać przy wejściu do budynku i na najwyższej kondygnacji oraz na co
trzeciej kondygnacji, a w szybach dźwigów na najniższej i najwyższej kondygnacji nadziemnej.
Przytoczona Polska Norma dotyczy klap dymowych, zabudowywanych w dachach budynków, w
praktyce zdarzają się jednak przypadki oddymiania poprzez otwory w ścianach zewnętrznych.
Zasady projektowania takich rozwiązań określono m. in. w Normie DIN34. Należy zwrócić uwagę
na konieczność uwzględnienia aerodynamicznego współczynnika przepływu dla różnego typu
otworów. Według załącznika C przedmiotowej normy przyjmuje on wartości określone w tabeli nr
14.
8
Piwnice powinny być oddzielone od pozostałej części budynku, z wyjątkiem budynków ZL IV
niskich (N) i średniowysokich (SW) stropami i ścianami o klasie odporności ogniowej co najmniej
REI 60 i zamknięte drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 30. Jeżeli drzwi do
piwnic znajdują się poniżej poziomu terenu, schody prowadzące z tego poziomu powinny być
zabezpieczone w sposób uniemożliwiający omyłkowe zejście ludzi do piwnic w przypadku
ewakuacji (np. ruchomą barierą). W budynku wysokim (W) i wysokościowym (WW) piwnice
powinny być oddzielone od klatki schodowej przedsionkiem przeciwpożarowym.
Wyjście z klatki schodowej na strych lub poddasze powinno być zamykane drzwiami lub klapą
wyjściową o klasie odporności ogniowej co najmniej:
1. w budynkach niskich (N) - EI 15,
2. w budynkach średniowysokich (SW) i wyższych - EI 30.
Dojścia ewakuacyjne
Dojście ewakuacyjne jest to droga, jaką musi przebyć człowiek od wyjścia z pomieszczenia na
drogę ewakuacyjną, do wyjścia do innej strefy pożarowej lub na zewnątrz budynku, a więc do
miejsca bezpiecznego, gdzie nie będzie on narażony na możliwość oddziaływania pożaru (ognia,
dymu).
(Rysunek 5 Dojścia ewakuacyjne)
Za miejsce bezpieczne uznawana jest też odpowiednio obudowana klatka schodowa, zabezpieczona
przed zadymieniem i zamknięta drzwiami EI 30, zgodnie z wymaganiami zawartymi w §256 ust. 2
"warunków technicznych".
Dotyczy to także klatki schodowej w budynku niskim i średniowysokim, w którym drzwi wyjściowe
z pomieszczeń prowadzą bezpośrednio na jej spoczniki, o ile klatkę tę wyposażono w urządzenia
zapewniające jej oddymianie, a jednocześnie zastosowano wszystkie drzwi o klasie odporności
ogniowej EI 30, wyposażone w urządzenia samozamykające. Jeżeli w przestrzeni tej klatki znajduje
się dźwig, to obowiązują te same warunki w zakresie wydzielenia i zapewnienia oddymiania dla
szybu dźwigowego.
Wyjście z klatki schodowej uznanej za miejsce bezpieczne, spełniającej wymagania zawarte w §256
ust. 2 "warunków technicznych", powinno prowadzić na zewnątrz budynku, bezpośrednio lub
poziomymi drogami komunikacji ogólnej, których obudowa odpowiada wymaganiom stawianym
ścianom i stropom stanowiącym obudowę klatki schodowej, a otwory w obudowie mają
zamknięcia o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 30.
Poprzednio, za koniec dojścia ewakuacyjnego uznawano, poza wyjściem na zewnątrz budynku,
także i drzwi (nawet zwykłe) klatki schodowej lub pochylni, a w przypadku klatek nieobudowanych
- krawędź najbliższego stopnia schodów.
Długość dojścia ewakuacyjnego mierzy się wzdłuż osi drogi ewakuacyjnej. W przypadku
zakończenia dojścia ewakuacyjnego przedsionkiem przeciwpożarowym, długość tę mierzy się do
pierwszych drzwi tego przedsionka.
Dopuszczalną długość drogi od wyjścia z klatki schodowej, spełniającej omówione wyżej warunki
miejsca bezpiecznego, do wyjścia na zewnątrz budynku, określa się zgodnie z ogólnymi zasadami,
traktując tę klatkę analogicznie jak pierwsze opuszczane pomieszczenie. Jeśli dojście ewakuacyjne
9
zakończone jest wiatrołapem, długość tego dojścia mierzy się do jego drzwi zewnętrznych (pismo
KGPSP z dnia 19.03.2003, znak BZ-IV-0262/37/2003).
Modyfikacja definicji dojścia ewakuacyjnego oznacza, że w budynku z klatkami schodowymi
niezamykanymi drzwiami lub zamykanymi drzwiami bez odporności ogniowej EI 30, długość
dojścia należy mierzyć wzdłuż biegu schodów aż do wyjścia na zewnątrz budynku.
Należy zauważyć, że w obrębie klatki schodowej wydzielonej zgodnie z przytoczonymi wcześniej
wymaganiami zawartymi w §256 ust. 2 "warunków technicznych", nie zachodzi konieczność
określania długości dojścia ewakuacyjnego, jakkolwiek obowiązuje spełnienie wymogu,
dotyczącego dopuszczalnej długości drogi od wyjścia z klatki schodowej do wyjścia na zewnątrz
budynku.
Dopuszczalne długości dojść ewakuacyjnych w strefach pożarowych w strefie ZL II to:
- przy jednym dojściu – 10 m,
- przy co najmniej 2 dojściach – 40 m
Rodzaj strefy pożarowej
1
Przy jednym
dojściu
Przy co najmniej 2
dojściach
2
3
10
40
30*
60
60*
100
10
40
30*
60
60*
100
Wskazana w tabeli dopuszczalna długość dojścia ewakuacyjnego przy co najmniej 2 dojściach
dotyczy dojścia najkrótszego. Drugie dojście powinno mieć długość nie większą niż podwojona
dopuszczalna długość dojścia najkrótszego. Oba dojścia na żadnym odcinku nie powinny się
pokrywać ani krzyżować.
Długości dojść ewakuacyjnych, o których mowa w tabeli mogą być powiększone pod warunkiem
ochrony:
1. strefy pożarowej stałymi urządzeniami gaśniczymi wodnymi - o 50%,
2. drogi ewakuacyjnej samoczynnymi urządzeniami oddymiającymi uruchamianymi za pomocą
systemu wykrywania dymu - o 50%.
Przy jednoczesnym stosowaniu tych urządzeń długość dojścia może być powiększona o 100%.
Podobnie jak przy zwiększaniu długości przejścia ewakuacyjnego, zwraca się uwagę, że możliwość
ta dotyczy jedynie sytuacji, kiedy cała strefa pożarowa jest chroniona urządzeniem gaśniczym poprzednio było to dopuszczone, jeżeli zastosowano urządzenia tryskaczowe na danej kondygnacji,
ponadto istniała możliwość powiększenia aż o 100%.
Z kolei powiększenie długości dojścia ewakuacyjnego poprzez zastosowanie ochrony dróg
ewakuacyjnych urządzeniami oddymiającymi możliwe jest tylko wówczas, kiedy są one
uruchamiane poprzez system wykrywania dymu - poprzednio wystarczał w praktyce dowolny
sposób ochrony drogi ewakuacyjnej przed zadymieniem. Wspomniany system wykrywania dymu
powinien obejmować całą strefę pożarową, obsługiwaną przez daną klatkę schodową. Jedynie w
przypadku klatek schodowych stanowiących odrębną strefę pożarową lub uznawanych za miejsce
10
bezpieczne ze względu na spełnianie wymagań §256 ust. 2 "warunków technicznych", przestrzeń
chroniona przez system wykrywania dymu może być ograniczona do samej klatki schodowej, co
jest zgodne z Polską Normą.
Elementy wyposażenia wnętrz
w strefach pożarowych ZL II stosowanie do wykończenia wnętrz materiałów łatwo zapalnych,
których produkty rozkładu termicznego są bardzo toksyczne lub intensywnie dymiące, jest
zabronione,
1. okładziny sufitów oraz sufity podwieszone należy wykonywać z materiałów niepalnych lub
niezapalnych, niekapiących i nieodpadających pod wpływem ognia - wymaganie to dotyczy
wszystkich części budynków.
2. przestrzeń między sufitem podwieszonym i stropem powinna być podzielona na sektory o
powierzchni nie większej niż 1000 m2, a w korytarzach - przegrodami co 50 m,
wykonanymi z materiałów niepalnych,
3. palne elementy wystroju wnętrz budynku, przez które lub obok których są prowadzone
przewody ogrzewcze, wentylacyjne, dymowe lub spalinowe, powinny być zabezpieczone
przed możliwością zapalenia lub zwęglenia.
Wymagania dodatkowe - pomieszczenia
1. w pomieszczeniach, przeznaczonych do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób,
stosowanie łatwo zapalnych przegród, stałych elementów wyposażenia i wystroju wnętrz
oraz wykładzin podłogowych jest zabronione,
2. we wszystkich pomieszczeniach stref pożarowych ZL II stosowanie wykładzin podłogowych
łatwo zapalnych jest zabronione,
3. w łazienkach i saunach z piecykami gazowymi oraz termami gazowymi i elektrycznymi
dopuszcza się stosowanie okładzin ściennych z materiałów palnych, z tym że odległość tych
urządzeń od okładzin powinna wynosić co najmniej 0,3 m,
4. stosowanie okładzin ściennych z materiałów łatwo zapalnych w łazienkach i saunach z
piecem na paliwo stałe jest zabronione.
Oświetlenie ewakuacyjne należy stosować:
1. w pomieszczeniach:
- widowni kin, teatrów i filharmonii oraz innych sal widowiskowych,
- audytoriów, sal konferencyjnych, lokali rozrywkowych oraz sal sportowych przeznaczonych
dla ponad 200 osób,
- wystawowych w muzeach,
- o powierzchni ponad 1000 m2 w garażach oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym,
- o powierzchni ponad 2000 m2 w budynkach użyteczności publicznej i zamieszkania
zbiorowego,
2. na drogach ewakuacyjnych:
- z pomieszczeń wymienionych w pkt 1,
- oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym,
- w szpitalach i innych budynkach przeznaczonych przede wszystkim do pobytu ludzi o
ograniczonej zdolności poruszania się,
11
- w wysokich i wysokościowych budynkach użyteczności publicznej i zamieszkania
zbiorowego.
Oświetlenie ewakuacyjne nie jest wymagane w pomieszczeniach, w których oświetlenie
bezpieczeństwa spełnia warunek określony poniżej dla oświetlenia ewakuacyjnego, a także
wymagania Polskich Norm w tym zakresie.
Oświetlenie ewakuacyjne powinno działać, przez co najmniej 2 godziny od zaniku oświetlenia
podstawowego.
W pomieszczeniu, które jest użytkowane przy zgaszonym oświetleniu podstawowym, należy
stosować oświetlenie przeszkodowe, zasilane napięciem bezpiecznym, służące uwidocznieniu
przeszkód wynikających z układu budynku, drogi komunikacyjnej lub sposobu jego użytkowania, a
także podświetlane znaki wskazujące kierunki ewakuacji.
12