Trójkątna bajka

Barbara Jaworska, Małgorzata Kosińska
W KRĘGU BAŚNI...
Poszukiwania skutecznych metod pracy z dziećmi w młodszym wieku szkolnym
stanowią od dawna przedmiot zainteresowań pedagogów i terapeutów. Częstym
pytaniem jest: "Co zrobić, żeby szkoła stała się miejscem atrakcyjnym, sprzyjającym
poszukiwaniom, odkryciom pozwalającym lepiej poznać świat? W jaki sposób
organizować zajęcia, aby dzieci miały okazję nie tylko rozszerzać i pogłębiać swoją
wiedzę o rzeczywistości, ale także zdobywały kompetencje do efektywnego
funkcjonowania w społeczeństwie."
Biorąc pod uwagę wiek dzieci oraz różnice indywidualne zajęcia powinny często
przypominać zabawę, wzmacnianą inscenizacją i dramą.
Pośród wielu propozycji niezwykle ciekawym pomysłem, mającym duże szanse na
zaakceptowanie przez uczniów, jest terapia baśnią.
Za pośrednictwem baśni uczniowie wkraczają w świat wartości, dokonują wyborów
moralnych, uczą się rozróżniać dobro od zła, podejmują próby oceny postaw i zachowań
innych ludzi, a w konsekwencji budują własny system wartości.
Sytuacje dydaktyczne organizowane podczas analizy tekstów baśni uwzględniają różne
poziomy komunikowania się. Umożliwiają przekazanie treści i emocji poprzez
oddziaływanie na różne zmysły. Obejmują: ruch, gest, dotyk, dźwięk, odgrywanie ról,
taniec, malowanie, które wzbogacają słowo mówione i pisane.
Na przykład odgrywanie jakiejś historyjki, wypowiadanie kwestii przypisanych do ról,
uczy przenoszenia zależności zawartych w jednych sytuacjach na inne. Jednocześnie
pokazuje, że istnieje wiele możliwości zaprezentowania tego samego.
Rozwiązywanie problemów, ekspresja twórcza sprzyjają kształtowaniu samodzielności
poznawczej i społecznej. Uczą empatii, odpowiedzialności za siebie i innych. Łagodzą
napięcia, budzą ufność do ludzi, pozwalają ich lepiej zrozumieć. Pomagają w
podejmowaniu decyzji. Uczą sposobów sterowania własnym zachowaniem dla
osiągnięcia zamierzonego celu, dają poczucie pewności siebie.
W rezultacie baśnie kształtują i wspierają osobowość dziecka, pozwalają na jego
harmonijny rozwój. Mają także funkcję terapeutyczną w przypadku dzieci z zaburzeniami
zachowania. Pozwalają na uwzględnianie ich niepowtarzalności. Dają szansę na
"własne rozwiązania". Umożliwiają doświadczanie przynależności do grupy, pozwalają
odczuwać radość.
„TRÓJKĄTNA BAJKA” - scenariusz, kl. I
Kształtowanie umiejętności:
• uważnego słuchania
• wypowiadania się na określony temat
• twórczego myślenia
• rozróżniania kształtów, cech i nazw figur geometrycznych (koło, trójkąt)
• kształcenie poczucia rytmu
• usprawnianie grafomotoryczne
• wytwarzanie nawyków samokontroli czynności
• identyfikacji wyrazów, sylab
• orientacji przestrzennej
• rozumienie pojęć: więcej, mniej, tyle samo
• liczenia w zakresie 20
• nauka tańca „Specknerin”
• doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej
• rozwijanie spostrzegawczości
• kształcenie percepcji wzrokowej
• zwiększenie koncentracji uwagi
I. Wprowadzenie.
- odczytanie przez nauczyciela tekstu „W starym zamku”
„W starym zamku”
Podobno daleko stąd, za wysoką górą, za wielkim lasem stoi stary zamek. W tym zamku
toną w mroku meble i obrazy. Okiennice zakrywają wysokie okna.
Tam, za starym, zepsutym zegarem stoi rycerska zbroja. Legenda mówi tak: ten, kto
zapuka w zbroję dwa razy, wyląduje w ulubionej bajce.
Jaka jest Twoja ulubiona bajka?
- rozmowa na temat ulubionych bajek dzieci
- wytworzenie tajemniczego nastroju (nauczyciel kładzie chustę złożoną w kształcie
trójkąta i mówi: usiądźcie wygodnie, zamknijcie oczy, powiem zaklęcie i zaczaruję Was)
„ Bajbajanie, czarowanie, niech się tutaj wyspa stanie.”
II. Zapoznanie z treścią „Trójkątnej bajki” Danuty Wawiłow.
- nauczyciel czyta tekst, a ilekroć zawiesi głos dzieci dopowiadają spodziewany wyraz
„Trójkątna bajka”
Była sobie raz skała bardzo dziwna, TRÓJKĄTNA,
stał na tej skale pałac bardzo dziwny, TRÓJKĄTNY.
W pałacu tym na tronie bardzo dziwnym, TRÓJKĄTNYM,
zasiadał król w koronie bardzo dziwnej, TRÓJKĄTNEJ,
i patrzył z okna wieży bardzo dziwnej, TRÓJKĄTNEJ,
na dzielnych swych rycerzy, bardzo dziwnych, TRÓJKĄTNYCH.
Aż kiedyś raz dworacy na szczerozłotej tacy
przynieśli mu śniadanie niesłychaniea było to nieduże zwyczajne jajko kurze,
bardzo dziwne, OKRĄGŁE! I krzyknął król: No wiecie!
Toż to prawdziwa bajka! Pomyśleć, że na świecie
są takie dziwne jajka! Więc niech mi odtąd wszędzie
OKRĄGŁYM wszystko będzie! Dworacy – nieboracy, zabrali się do pracy
i w ciągu jednej chwili jak kazał, tak zrobili.
I stała odtąd skała bardzo dziwna, OKRĄGŁA,
a na tej skale pałac bardzo dziwny, OKRĄGŁY,
w pałacu zaś na tronie bardzo dziwnym, OKRĄGŁYM,
zasiadał król w koronie bardzo dziwnej, OKRĄGŁEJ,
i patrzył z okna wieży bardzo dziwnej, OKRĄGŁEJ,
na dzielnych swych rycerzy bardzo dziwnych, OKRĄGŁYCH.
Tak to z powodu zwykłego jajka – z trójkątnej okrągła zrobiła się bajka.
- rozmowa na temat treści bajki (W jaki sposób autor wzbudził naszą uwagę i
zaciekawienie? Czy może być takie królestwo?)
III. Zabawa i nauka w kręgu baśni
(zadania do wyboru przez nauczyciela)
zadanie 1.
zabawa ruchowa „charakterystyczne” chodzenie w królestwie trójkątnym, a następnie po
rozłożeniu chusty, w królestwie okrągłym, ustalenie cech mieszkańców dworu: rycerze
maszerują, dworzanie uprzejmie kłaniają się, królewna lekko, wesoło stąpa itp.
zadanie 2.
„znajdź swoją parę”, zabawa orientacyjno-ruchowa
dzieci losują karteczki na których są trójkąty i koła w różnych kolorach, przy dźwiękach
muzyki swobodnie poruszają się po sali, na przerwę w muzyce:
a) szukają swojej pary, np. zielony trójkąt i zielony trójkąt, białe koło i białe koło itp.
b) dzielą się na dwie grupy („trójkąty” oddzielnie, „koła” oddzielnie)
zadanie 3.
budowanie państw: trójkątnego i okrągłego (w grupach)
dzieci słuchają ponownie tekstu czytanego przez nauczyciela
a) na kartonie podzielonym na dwie części rysują tyle figur ile ich nazw usłyszą podczas
czytania
b) rysują wszystko to co według nich jest trójkątne (grupa ze znaczkami trójkątów) lub
okrągłe (grupa ze znaczkami kół)
c) „szycie” strojów z krepiny charakterystycznych dla swojego królestwa
d) śpiewanie piosenek z wykorzystaniem nazw z zadania 3b (melodia własna lub
zaprezentowana przez nauczyciela) i prezentacja strojów, np.
„trójkątna, ach trójkątna jest moja chusteczka
trójkątna, ach trójkątna, właśnie ona jest
ja lubię to, co trójkątne jest,
takie są ................ dobrze o tym wiesz”
„okrągła, ach okrągła...........”
zadanie 4.
porównywanie wyglądu rycerza trójkątnego oraz okrągłego, ustalenie który wydaje się
łagodny, a który groźny (karta pracy)
rozmowa na temat, w którym królestwie byłoby przyjemniej zamieszkać i dlaczego, co
się zmieniło w królestwie po zmianie wszystkich kształtów trójkątnych na okrągłe
zadanie 5.
plątaninka literowa
odszukanie ukrytych wyrazów, zapisanie ich i wyjaśnienie pisowni (karta pracy)
zadanie 6.
liczenie w zakresie 20
porównywanie liczebności zbiorów (karta pracy: "Czego jest więcej...")
zadanie 7.
rozumienie pojęcia „tyle samo” (karta pracy: "Namaluj tyle kółek..."
zadanie 8.
rozpoznawanie kształtów figur geometrycznych
liczenie w zakresie 20 (karta pracy: "Policz i napisz...")
zadanie 9.
budowanie postaci i przedmiotów z figur geometrycznych (karta pracy: "Wytnij figury...")
zadanie 10.
związek liczb kardynalnych i porządkowych
numerowanie zawodników, kolorowanie określonych zawodników, np. piątego,
siódmego, liczenie zawodników, np. na prawo od trzeciego, na lewo od dziewiątego
(karta pracy)
zadanie 11.
nauka tańca „Specknerin” (taniec staroangielski)
dzieci słuchają opowiadania mającego ułatwić zapamiętanie kroków i poruszają się
według instrukcji
„W zaczarowanym ogrodzie”
Pewnego dnia damy dworu wybrały się do ogrodu na spacer (w kole, 16 kroków w
prawo).
W pewnym momencie zauważyły cudowny kwiat i zapragnęły go powąchać (4 kroki do
środka, 4 kroki od środka).
Poszły dalej (8 kroków dostawnych w prawo),
ale gdy tylko oddaliły się od kwiatu wspomnienie cudownej woni sprawiło, że znów
zapragnęły powąchać kwiat (4 kroki do środka, 4 kroki od środka).
Szczęśliwe z powodu tak niezwykłego odkrycia zatańczyły (przeplatanka w prawo i
obrót, przeplatanka w lewo i obrót),
jeszcze raz zbliżyły się do kwiatu (4 kroki do środka, 4 kroki od środka),
a następnie pobiegły do zamku, aby nowinę przekazać królowej (w miejscu z nogi na
nogę).
Później wielokrotnie wracały do ogrodu za każdym razem pokazując odkrycie innym
osobom (od początku te same kroki).
zadanie 12.
zabawa ze stylonowymi chusteczkami, „rozkwitający kwiat”
dziecko zaciska w dłoni zmiętą chustkę tak, aby nie była widoczna, a następnie
delikatnie rozchyla dłonie i obserwuje „rozkwitający kwiat” (ćwiczenie wykonuje w dwóch
dłoniach, a następnie jednej)
zadanie 13.
„pokaż jak tańczy Twoja chusteczka”
dziecko improwizuje taniec chustki, a inne dzieci je naśladują
zadanie 14.
wyszukiwanie wyrazów wieloznacznych
dziecko przypomina sobie znane wyrazy wieloznaczne i wykonuje ich ilustracje (karta
pracy)
zadanie 15.
podział wyrazów na sylaby z wyklaskiwaniem, tupaniem, stukaniem itp.
nauczyciel pokazuje wyrazy na kartonach, dziecko klaszcze jeśli wyraz jest
jednosylabowy, tupie, gdy wyraz ma dwie sylaby, stuka jeśli wyraz ma trzy sylaby (karta
pracy)
zadanie 16.
gra dydaktyczna
przyporządkowywanie postaci i symboli (karta pracy: "Połącz w pary postaci...")
zadanie 17.
kolorowanie obrazka:
a) w celu policzenia figur geometrycznych (karta pracy)
b) według własnej inwencji (karta pracy: "Lew")
zadanie 18.
dzielenie kwadratu na trójkąty (karta pracy)
zadanie 19.
tematyczne porządkowanie obrazków (karta pracy)
IV. Podziękowanie.
Nauczyciel przypomina kolejne ćwiczenia, chwali dziecko za szczególnie sprawne
wykonanie poleceń i zadań.
Załączniki:
• karta1.pdf
• karta2.pdf
• karta3.pdf
• karta4.pdf