Przykładowy opis petrograficzny skały

Petrograficzny opis skały
Skała:
S-15
Badana skała to plutoniczna skała magmowa. Minerały występujące w skale to:
plagioklazy, biotyt, hornblenda, kwarc, w ilościach podrzędnych stwierdzono cyrkon i apatyt,
znajdują się także minerały nieprzejrzyste (Fot. 1).
Skała charakteryzuje się strukturą pełnokrystaliczną, fanerytową, średniokrystaliczną.
Tekstura jest masywna i bezładna.
Dominującym składnikiem skały są plagioklazy. Są one wykształcone przede
wszystkim obcokształtnie. Często występują zbliźniaczenia, budowa zonalna – sporadycznie.
Występują osobniki przeobrażone w znacznym stopniu, choć w całej próbce przeważają
minerały nieprzeobrażone lub przeobrażone w niewielkim stopniu. Wielkość pomierzonych
ziaren mieści się w przedziale 3,4-3,9 mm. Proces przeobrażeń plagioklazów – serycytyzacja
– doprowadził do powstania takich minerałów wtórnych, jak serycyt, natomiast minerały z
grupy epidotu powstały na skutek saussurytyzacji (Fot. 2). Wielkość ziaren jest zróżnicowana.
Plagioklazy są przeobrażone w centrum minerału, co jest oznaką rekrystalizacji. Pierwotnie
plagioklazy zazwyczaj cechują się budową zonalną. W analizowanej próbce pod wpływem
powtórnego ogrzania nastąpiła homogenizacja plagioklazów i zanik budowy zonalnej (jej
zewnętrznego wyglądu). Jednakże anortytowe jądro było bardziej podatne na przeobrażenia –
serycytyzację.
Innym głównym minerałem badanego preparatu jest biotyt. Ten minerał także
wykazuje
najczęściej
wykształcenie
obcokształtne
choć
zdarzają
się
osobniki
półwłasnokształtne. Biotyt charakteryzuje wyraźny pleochroizm w barwach od brązowego do
prawie bezbarwnego, zaś maksymalne barwy interferencyjne to niebieski II rzędu.
Poszczególne osobniki mają zróżnicowaną wielkość – od niewielkich do wypełniających
prawie całe pole widzenia (wielkości pomierzonych ziaren 3,0-4,6 mm). Część biotytów
1
uległa chlorytyzacji. Niekiedy widoczne są przeobrażenia, minerałem wtórnym jest
leukoksen. Zaznacza się również związek genetyczny z hornblendą (Fot. 3).
Kolejnym
minerałem
głównym
w
analizowanym
szlifie
jest
hornblenda.
Charakteryzują ją barwy pleochroiczne od bezbarwnych do bladozielonych, zaś barwy
interferencyjne są żółtawe. Dominują osobniki średniej wielkości na tle całej skały (ok. 3,8
mm). Wyraźny jest związek genetyczny z biotytem.
Kwarc cechuje się wykształceniem obco kształtnym, a także falistym i niekiedy
symetrycznym wygaszaniem światła. W kilku osobnikach widoczne są niewielkie zatoki
korozyjne. Ziarna kwarcu w porównaniu do innych ziaren skały są mniejsze (1,2-1,5 mm).
W skale wyróżnić można także takie minerały jak cyrkon, apatyt i minerały
nieprzejrzyste. Cyrkon występuje w postaci wrostków w hornblendzie, ale także jako
samodzielny składnik. Apatyt występuje w postaci bardzo niewielkich kryształów o pokroju
słupków lub tabliczek o szarej lub białej barwie i niskich barwach interferencyjnych.
Analiza ilościowa: Planimetryczna analiza ilościowa wykonana została przy pomocy
stolika integracyjnego Eltinor-4. Badania prowadzono w siatkach o wymiarach 0,6 mm/1,6
mm. Wykonano 300 zliczeń. Zawartości procentowe poszczególnych składników w skale,
wykonanych na podstawie analizy zliczeń, prezentuje tabela 1:
Minerał
Ilość zliczeń
% objętościowy
Plagioklazy
131
43,7
Biotyt
66
22
Hornblenda
53
17,7
Kwarc
43
15,7
Cyrkon
1
0,3
Apatyt
1
0,3
Minerał nieprzejrzysty
1
0,3
300
100
Suma:
Tab. 1. Wyniki ilościowej analizy planimetrycznej próbki S-15.
Dominującym składnikiem w skale są plagioklazy. Skała zawiera także dużo biotytu,
hornblendy oraz kwarcu. Pozostałe minerały występują w śladowych ilościach.
2
Klasyfikacja badanej skały: W celu rozpoznania skały wykorzystano diagram
klasyfikacyjny QAPF dla skał o M < 90%. Wskaźnik M dla badanej skały wyniósł 40,7%.
Skałę na podstawie wskaźnika M oraz diagramu QAPF sklasyfikowano jako mezokratyczny
kwarcowy monzonit o podwyższonej zawartości biotytu. Pozycje skały na diagramie
klasyfikacyjnym QAPF skał plutonicznych prezentuje załączony rysunek.
Opis do rysunku:
A - skalenie alkaliczne
Q - kwarc
P - plagioklazy
F - skaleniowce (foidy )
Rys. Diagram klasyfikacyjny QAPF dla skał plutonicznych z zaznaczoną pozycją skały S-15
3
Monzonit kwarcowy to skała obojętna o zmiennym składzie chemicznym
charakteryzująca się obecnością plagioklazów nieco uboższych w sód (oligoklaz – andezyn),
a także dużą ilością kwarcu i biotytu. Na podstawie obserwacji pozycji skały na diagramie
QAPF widać, że jest to skała stanowiąca ogniwo przejściowe pomiędzy monzonitem a
granitem.
Obserwacje genetyczne:
Z relacje genetycznych pomiędzy minerałami można odczytać, że na tworzenie się
skały miały wpływ dwa procesy termiczny. Pierwszym etapem był magmatyzm zakończony
powolnym stygnięciem, potem nastąpił okres metamorfizmu, zakończony gwałtownym
szybkim stygnięciem.
Krystalizacja minerałów nastąpiła według kolejności określonej przez szereg Bowena.
Ze stopu magmowego w pierwszej kolejności wykrystalizowały minerały ciemne: oliwiny,
apatyt, cyrkon, nieco później hornblenda i biotyt, a dopiero na samym końcu plagioklazy i
kwarc.
Następnie doszło do rekrystalizacji. Poza przeobrażeniami plagioklazów o przebiegu
procesu w skale świadczy także brak w niej minerałów własnokształtnych. W skale występują
minerały obcokształtne lub półwłasnokształtne. Nieprzeobrażone są jedynie apatyty i
cyrkony. W skale występują także punkty potrójne, gdzie stykają się trzy takie same minerały:
jest to także oznaka rekrystalizacji.
4
Kwarc
Apatyt
Plagioklaz
Hornblenda
Biotyt
Fot. 1. Ogólny wygląd ziaren: plagioklaz, kwarc, biotyt, hornblenda, apatyt XN
Plagioklaz
Hornblenda
Biotyt
Kwarc
Plagioklaz
Epidot
Fot. 2. Saussurytyzacja plagioklazu. Ziarna kwarcu, biotytu i plagioklazu w hornblendzie XN
5
Biotyt
Apatyt
Hornblenda
Apatyt
Fot. 3. Biotyt w hornblendzie, widoczne ziarna apatytu 1N
6