Raks 2000 Administrator - Raksmistrz.pl serwis oprogramowania
Transkrypt
Raks 2000 Administrator - Raksmistrz.pl serwis oprogramowania
Podręcznik użytkownika wersja 4.0 Część pierwsza Instalacja systemu Część druga Administrator RAKS Spółka z o.o., Warszawa 2010 Oprogramowanie dla małych i średnich firm WARUNKI LICENCJI NA UŻYTKOWANIE OPROGRAMOWANIA RAKS 2000 1. Warunki Licencji stanowią prawnie wiążącą umowę pomiędzy osobą fizyczną lub prawną (Licencjobiorcą) i firmą RAKS Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Licencjodawca) z siedzibą w Warszawie przy ul. Kamionkowska 51, 03-812 Warszawa zarejestrowaną przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 0000099583. 2. Przedmiotem Warunków Licencji jest oprogramowanie RAKS2000 (zwane dalej „Oprogramowaniem”). Przez instalowanie, kopiowanie lub użycie Oprogramowania Licencjobiorcą zgadza się przestrzegać postanowień niniejszych Warunków Licencji. 3. Jeśli Licencjobiorca nie zgadza się z postanowieniami Warunków Licencji, nie może instalować, kopiować ani używać Oprogramowania. 4. Postanowienia niniejszych Warunków Licencyjnych stosuje się do wszelkich udostępnionych form wyrażenia Oprogramowania, w tym odpowiednio do wersji ewaluacyjnej Oprogramowania oraz do poszczególnych składowych produktu tj. do instrukcji obsługi, jak i również do wszelkich udostępnionych zmian i uzupełnień, w tym ulepszeń i aktualizacji Oprogramowania. ZAKRES LICENCJI 5. Licencja upoważnia Licencjobiorcę do korzystania z Oprogramowania na polu eksportacji polegającej na: • wprowadzaniu danych do pamięci komputera i zwielokrotnianiu Oprogramowania w pamięci komputera, • dostosowanie Oprogramowania bez naruszenia kodów źródłowych do platformy sprzętowej i konfiguracji używanej przez Licencjobiorcę. 6. Warunkiem uzyskania licencji oraz kodu aktywacji jest zakup Oprogramowania tj. uregulowanie w całości należności, wraz z podatkiem VAT oraz skuteczne doręczenie do Licencjodawcy wypełnionej Karty Rejestracyjnej. Po spełnieniu powyższych warunków licencja jest udzielana bezterminowo chyba, że inne warunki zakupu danej wersji Oprogramowania stanowią inaczej. 7. Cena obejmuje wyłącznie podane w ofercie: typ systemu, ilość obsługiwanych firm, funkcjonalności oraz liczbę stanowisk na których dana funkcjonalność może być równocześnie uruchomiona. 8. Licencjobiorca może rozbudować Oprogramowanie o dodatkowe funkcjonalności, stanowiska, liczbę obsługiwanych firm tylko pod warunkiem posiadania obowiązującego Pakietu Aktualizacyjnego na używaną do tej pory wersję Oprogramowania. 9. Jeżeli zakres licencji nie stanowi inaczej, Oprogramowanie może być używany w jednej jednostce organizacyjnej przedsiębiorstwa, której adres zostanie wskazany w karcie rejestracyjnej, wyłącznie dla przetwarzania własnych danych i tylko na potrzeby jednej, określonej jednostki organizacyjnej przedsiębiorstwa 10. Oprogramowanie, może być używane poza jednostką organizacyjną przedsiębiorstwa Licencjobiorcy wskazaną w karcie rejestracyjnej (np. na komputerze przenośnym lub z wykorzystaniem technologii zdalnego dostępu) wyłącznie w przypadku, gdy dane przetwarzane w ten sposób, są danymi tej jednostki organizacyjnej Licencjobiorcy. 11. Licencjobiorca uprawniony jest do wykorzystania Oprogramowania w celu odpłatnego lub nieodpłatnego świadczenia usług na rzecz innych podmiotów, pod warunkiem że nabędzie specjalny typ Oprogramowania z przeznaczeniem do użytku w Biurach Rachunkowych i będzie miał prawo do prowadzenia takiej działalności lub wykupi licencje z możliwością obsługi Dodatkowych Firm. 12. Licencja na dokumentacje towarzyszącą Oprogramowaniu jest udzielana tylko na wewnętrzny, niekomercyjny użytek. 13. Licencjobiorca obowiązany jest do zachowania w tajemnicy kodów licencyjnych i kodów aktywacyjnych, które są nadawane i przekazywane Licencjobiorcy na jego koszt i ryzyko. 14. Licencjobiorca umożliwi Licencjodawcy dostęp do zainstalowanego Oprogramowania w celu zweryfikowania zgodności jego użytkowania z zakresem udzielonej Licencji. OPIS INNYCH PRAW I OGRANICZEŃ 15. Odtwarzanie, dekompilacja i deasemblacja Oprogramowania są zabronione. 16. Licencjobiorca nie może Oprogramowania wynajmować, wypożyczać, wydzierżawiać ani świadczyć za jego pośrednictwem usług komercyjnego udostępniania. 17. Treść instrukcji użytkownika do Oprogramowania nie może stanowić podstawy do jakichkolwiek roszczeń w stosunku do Licencjobiorcy 18. Licencjobiorca może przenieść prawa i obowiązki wynikające z Warunków Licencji na osoby trzecie wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Licencjodawcy i dokonaniu opłaty manipulacyjnej zgodnie z aktualnym cennikiem Licencjodawcy. Licencjobiorca przyjmuje do wiadomości i wyraża na to zgodę, że Licencjodawca zastrzega sobie prawa do nie udzielenia zgody do przeniesienia praw i obowiązków wynikających z Warunków Licencji osobom trzecim. 19. Licencjodawca nie gwarantuje spełnienia wszystkich oczekiwań Licencjobiorcy w konkretnym zastosowaniu Oprogramowania. W interesie Licencjobiorcy leży zapoznanie się w wersją ewaluacyjną Oprogramowania i jego możliwościami. 20. Licencjodawca dokłada wszelkich starań w celu uzyskania maksymalnie poprawnego algorytmu Oprogramowania, jednak nie gwarantuje jego pełnej bezbłędności. 21. Licencjobiorca zgadza się, że Licencjodawca może wykorzystywać informacje techniczne otrzymane od Licencjobiorcy i wykorzystywać je wyłącznie w ramach oferowanego Pakietu Aktualizacyjnego lub w celu usprawniania swoich produktów lub udostępniania Licencjobiorcy niestandardowych usług lub technologii i nie będzie ujawniać tych informacji w formie pozwalającej na identyfikację ich źródła. WARUNKI PAKIETU AKTUALIZACYJNEGO 22. Zakup Pakietu Aktualizacyjnego możliwy jest wyłącznie na wszystkie stanowiska, funkcjonalności oraz dodatkowe firmy zainstalowane i użytkowane przez Licencjobiorcę, na określony w momencie zakupu okres. 23. W przypadku gdy Licencjobiorca zakupił Oprogramowanie u Autoryzowanego Partnera Handlowego, usługi w ramach Pakietu Aktualizacyjnego świadczone są przez Autoryzowanego Partnera Handlowego w innych przypadkach przez Licencjodawcę. 24. W okresie, który obejmuje Pakiet Aktualizacyjny, Licencjobiorca ma prawo do: • uzyskania wsparcia w zakresie korzystania z Oprogramowania poprzez następujące kanały komunikacji: email, telefon, fax, • pobrania ze strony internetowej Licencjodawcy nowych wersji Oprogramowania. 25. Licencjodawca lub Autoryzowany Partner Handlowy może odmówić świadczeń w ramach Pakietu Aktualizacyjnego w przypadku stwierdzenia przeterminowanych należności Licencjobiorcy. 26. Licencjodawca zastrzega sobie prawo nie oferowania Pakietu Aktualizacyjnego dla Oprogramowania w wersji dla Samodzielnych Przedsiębiorców. ZASTRZEŻENIE PRAW I WŁASNOŚCI 27. Firma RAKS Sp. z o.o. zastrzega sobie wszystkie prawa nie udzielone Licencjobiorcy w sposób wyraźny na mocy niniejszych Warunków Licencji. Oprogramowanie jest chronione prawem autorskim oraz innymi ustawami i umowami o ochronie własności intelektualnej. Prawa własności, prawa autorskie i inne prawa własności intelektualnej do Oprogramowania należą do firmy RAKS Sp. z o.o. lub jej dostawców. Oprogramowanie jest licencjonowane a nie sprzedawane. Na mocy niniejszych Warunków Licencji nie udziela się Licencjobiorcy żadnych praw do znaków towarowych. POSTANOWIENIA KOŃCOWE 28. Naruszenie warunków licencji powoduje utratę praw licencyjnych i gwarancyjnych przez Licencjobiorcę, a ponadto Licencjodawca może dochodzić swoich roszczeń z tytułu tego naruszenia, w zakresie i w sposób zgodny z polskim prawodawstwem. 29. W terminie 7 dni od wygaśnięcia, w tym od rozwiązania licencji, Licencjobiorca ma obowiązek zniszczyć wszystkie kopie Oprogramowania i wszystkie jego składniki, z zachowaniem prawa do Licencjodawcy do wynagrodzenia. 30. Licencjodawca uprawniony jest do powierzania wykonania Umowy osobom trzecim. 31. Sprawy sporne rozstrzygane będą przez sąd właściwy dla siedziby Licencjodawcy. 32. Prawem właściwym jest prawo polskie. W sprawach nieuregulowanych w Umowie Licencyjnej mają zastosowanie przepisy Kodeksu Cywilnego oraz ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Przedmiotem licencji jest prawo do użytkowania modułu systemu RAKS 2000, zwanego dalej PROGRAMEM. Spis treści Część pierwsza: Instalacja systemu Rozdział 1 Rozdział 5 Wprowadzenie ...................................................................... 1-1 Informacje podstawowe ......................................................... 1-1 Integracja i zgodność aplikacji ......................................... 1-2 Praca grupowa i współdzielenie danych .......................... 1-2 Bezpieczeństwo ................................................................ 1-2 Praca w sieci komputerowej............................................. 1-2 Wymagania sprzętowe ........................................................... 1-2 Prawa autorskie ...................................................................... 1-3 Modyfikacja składników systemu ...................................... 5-1 Uruchomienie programu instalacyjnego................................ 5-1 Instalacja/deinstalacja składników systemu .......................... 5-2 Rozdział 2 Rozdział 7 Rozpoczęcie instalacji .......................................................... 2-1 Uruchomienie programu instalacyjnego ................................ 2-1 Uruchomienie automatyczne............................................ 2-1 Uruchomienie ręczne........................................................ 2-1 Błędy uruchamiania instalatora ........................................ 2-2 Ekran powitalny instalatora.................................................... 2-3 Rozdział 3 Instalacja systemu ................................................................ 3-1 Umowa licencyjna.................................................................. 3-1 Wybór składników systemu ................................................... 3-2 Wybór rodzaju instalacji ........................................................ 3-2 Wybór lokalizacji docelowej.................................................. 3-3 Wybór lokalizacji skrótów ..................................................... 3-5 Kopiowanie plików ................................................................ 3-6 Zakończenie instalacji ............................................................ 3-7 Rozdział 4 Aktualizacja systemu ........................................................... 4-1 Uruchomienie programu instalacyjnego ................................ 4-1 Wybór aktualizowanych składników systemu....................... 4-2 Kontrola licencji ..................................................................... 4-2 Kopiowanie plików ................................................................ 4-3 Synchronizacja danych........................................................... 4-3 Zakończenie aktualizacji ........................................................ 4-4 Rozdział 6 Deinstalacja systemu............................................................ 6-1 Uruchomienie programu instalacyjnego................................ 6-1 Deinstalacja systemu.............................................................. 6-2 Aktualizacja systemu w starszej wersji – zmiana programu instalacyjnego ....................................................................... 7-1 Uruchomienie programu instalacyjnego................................ 7-1 Wskazanie lokalizacji kopii systemu ..................................... 7-2 Tworzenie kopii systemu ....................................................... 7-2 Aktualizacja systemu ............................................................. 7-3 Ponowne uruchomienie instalatora ........................................ 7-3 Rozdział 8 Programy instalacyjne dostępne na stronie WWW ......... 8-1 Podział programów instalacyjnych ........................................ 8-1 Działanie programów instalacyjnych..................................... 8-1 Rozdział 9 Instalacja stacji roboczej ..................................................... 9-1 przy pomocy programu NetClient...................................... 9-1 Działanie programu................................................................ 9-1 Uruchomienie programu instalacyjnego................................ 9-1 Wskazanie lokalizacji systemu .............................................. 9-2 Wybór instalowanych składników......................................... 9-3 Tworzenie skrótów, instalacja BDE ...................................... 9-3 Zakończenie instalacji............................................................ 9-4 Część druga: Raks 2000 Administrator Rozdział 1 Rozdział 7 Wprowadzenie ...................................................................... 1-1 Struktura systemu ................................................................... 1-1 Funkcje modułu Administrator .............................................. 1-2 Nadzór nad bazami danych .............................................. 1-2 Wymiana danych .............................................................. 1-2 Kontrola dostępu do danych............................................. 1-3 Licencje ................................................................................. 7-1 Dane licencji........................................................................... 7-1 Informacje o licencji......................................................... 7-1 Zmiana rodzaju instalacji ....................................................... 7-3 Zmiana: lokalna na sieciową ............................................ 7-3 Zmiana: sieciowa na lokalną ............................................ 7-3 Zmiana rodzaju instalacji z przeniesieniem danych ........ 7-3 Nadawanie licencji ................................................................. 7-4 Typy licencji ..................................................................... 7-4 Rejestracja licencji ................................................................. 7-6 Rozdział 2 Obsługa programu ............................................................... 2-1 Uruchomienie programu ........................................................ 2-1 Metody uruchamiania programu ...................................... 2-2 Logowanie użytkownika .................................................. 2-2 Okno główne .......................................................................... 2-3 Wybrane zasady obsługi programu........................................ 2-5 Ważniejsze przyciski i skróty klawiszowe....................... 2-5 System pomocy................................................................. 2-6 Rozdział 3 Szybki start ........................................................................... 3-1 Zakładanie firm ...................................................................... 3-1 Definiowanie użytkowników ................................................. 3-2 Nadawanie uprawnień ............................................................ 3-2 Rozdział 4 Konfiguracja ......................................................................... 4-1 Edycja konfiguracji ................................................................ 4-1 Edycja ustawień konfiguracyjnych dla modułów ............ 4-2 Edycja pozostałych ustawień konfiguracyjnych .............. 4-3 Zapis konfiguracji do rejestru Windows................................ 4-3 Zapis konfiguracji do pliku .................................................... 4-3 Konfiguracja systemu po zmianie rodzaju instalacji ............. 4-4 Rozdział 5 Firmy ..................................................................................... 5-1 Zarządzanie listą firm w systemie.......................................... 5-1 Zakładanie firmy............................................................... 5-2 Edycja danych firmy......................................................... 5-6 Usuwanie firmy ................................................................ 5-6 Udostępnianie firmy modułom systemu ................................ 5-7 Rozdział 6 Użytkownicy i uprawnienia................................................. 6-1 Użytkownicy i grupy użytkowników..................................... 6-1 Sposób prezentacji struktury użytkowników ................... 6-2 Zakładanie grupy użytkowników ..................................... 6-3 Dodawanie użytkownika .................................................. 6-3 Edycja danych grupy lub użytkownika ............................ 6-4 Usuwanie grupy lub użytkownika.................................... 6-5 Inne operacje związane z użytkownikami........................ 6-5 Uprawnienia ........................................................................... 6-6 Prawa dostępu do modułów i uprawnienia administracyjne .......................................................................................... 6-7 Uprawnienia szczegółowe w modułach ........................... 6-8 Rozdział 8 Archiwizacja danych............................................................ 8-1 Rola archiwizacji danych ....................................................... 8-1 Tworzenie archiwum.............................................................. 8-2 Wybór danych do archiwizacji......................................... 8-3 Wybór docelowego pliku archiwum ................................ 8-4 Dodatkowe opcje archiwizacji ......................................... 8-4 Proces archiwizacji........................................................... 8-4 Odtwarzanie danych z archiwum........................................... 8-5 Wybór odtwarzanego pliku archiwum ............................. 8-6 Wczytanie zawartości archiwum...................................... 8-6 Szczegółowe informacje o archiwum .............................. 8-6 Odtwarzanie wybranych danych ...................................... 8-7 Odtwarzanie danych jednej firmy .................................... 8-8 Rozdział 9 Naprawa baz danych ........................................................... 9-1 Procedura naprawy baz danych ............................................. 9-1 Wybór danych do naprawy .............................................. 9-2 Wybór metody naprawy ................................................... 9-3 Zaawansowane opcje naprawy......................................... 9-4 Przebieg naprawy ............................................................. 9-5 Rozdział 10 Uaktualnienie baz danych ................................................. 10-1 Procedura uaktualnienia....................................................... 10-1 Kontrola wersji posiadanych modułów.......................... 10-2 Wybór danych do uaktualnienia..................................... 10-3 Parametry uaktualnienia ................................................. 10-4 Przebieg uaktualnienia ................................................... 10-4 Rozdział 11 Eksport danych do zbioru .dbf ......................................... 11-1 Zakres danych eksportowanych do FK................................ 11-2 Ogólny schemat procedury eksportu ................................... 11-2 Wybór źródła eksportowanych danych.......................... 11-3 Wybór schematu księgowań........................................... 11-3 Wybór docelowego pliku eksportu ................................ 11-5 Dodatkowe parametry eksportu ..................................... 11-5 Uruchomienie i przebieg procedury eksportu................ 11-7 Eksport danych z modułu GM ............................................. 11-8 Wzorce księgowań w module GM ................................. 11-8 Wybór dokumentów do eksportu ................................... 11-9 Eksport danych z modułu KP............................................. 11-10 Wzorce księgowań w module KP ................................ 11-10 Wybór dokumentów do eksportu ................................. 11-12 Eksport danych z modułu KB ............................................ 11-14 Wzorce księgowań w module KB ................................ 11-14 Wybór dokumentów do eksportu ................................. 11-15 Eksport danych z modułu ST ............................................. 11-16 Wzorce księgowań w module ST................................. 11-16 Wybór dokumentów do eksportu ................................. 11-16 Rozdział 12 Eksport danych z GM do KR............................................ 12-1 Procedura eksportu............................................................... 12-1 Przygotowanie eksportu ................................................. 12-2 Dodatkowe parametry eksportu...................................... 12-3 Uruchomienie i przebieg procedury eksportu ................ 12-3 Rozdział 13 Eksport danych do ............................................................. 13-1 dokumentów tekstowych ................................................... 13-1 Procedura eksportu............................................................... 13-1 Wybór danych do eksportu............................................. 13-2 Wybór katalogu docelowego.......................................... 13-2 Uruchomienie i przebieg procedury eksportu ................ 13-2 Rozdział 14 Import danych do modułu FK .......................................... 14-1 Import bezpośredni z RAKS FK pod DOS.......................... 14-1 Przygotowanie danych do importu................................. 14-1 Wybór danych do importu.............................................. 14-2 Dodatkowe parametry importu....................................... 14-3 Uruchomienie importu danych....................................... 14-5 Import planu kont i bilansu otwarcia ............................. 14-6 Import kartoteki kontrahentów....................................... 14-7 Import dokumentów księgowych ................................... 14-7 Import wzorców księgowań ......................................... 14-12 Import kartoteki udziałowców (wspólników) .............. 14-13 Import tabel odsetek ..................................................... 14-13 Import dokumentów z pliku .dbf (dBase).......................... 14-13 Wybór danych do importu............................................ 14-14 Dodatkowe parametry importu..................................... 14-15 Uruchomienie importu danych z pliku......................... 14-15 Import kontrahentów z programu WF-MAG ..................... 14-18 Rozdział 15 Monitor systemu................................................................. 15-1 Aktywni użytkownicy systemu............................................ 15-1 Lista użytkowników ....................................................... 15-1 Odświeżanie listy użytkowników................................... 15-2 Zmiana użytkownika programu ........................................... 15-2 Rozdział 16 Pomoc .................................................................................. 16-1 Tematy pomocy.................................................................... 16-1 RAKS Online ....................................................................... 16-1 O programie.......................................................................... 16-1 Struktura pliku eksportu do FK......................................... 1-1 Struktura pliku eksportu do KR ........................................ 1-1 Spis tabel 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Lista stron w programie RAKS 2000 Administrator... 2-4 Ważniejsze przyciski i ich skróty klawiszowe ........... 2-5 Informacje o firmie ..................................................... 5-3 Informacje o użytkowniku.......................................... 6-4 Różne warianty operacji usuwania grup i użytkowników.......................................................... 6-5 Przyciski służące do wyboru firm .............................. 6-9 Przyciski służące do wyboru uprawnień .................... 6-9 Wersje modułów współpracujących z nowym systemem licencji........................................................ 7-2 Typy licencji ............................................................... 7-4 Zaznaczanie pozycji na drzewie wyboru danych ....... 8-3 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. Algorytmy naprawy baz danych................................. 9-3 Parametry uaktualnienia baz danych ........................ 10-4 Parametry eksportu danych do pliku .dbf................. 11-6 Schemat księgowań modułu RAKS 2000 GM .......... 11-8 Parametry eksportu danych z modułu GM do pliku .dbf.............................................................. 12-3 Parametry importu danych z programu RAKS FK pod DOS.................................................. 14-4 Edycja symbolu dziennika księgowań ..................... 14-9 Struktura pliku eksportu w formacie RAKS 5.x ........ 1-1 Struktura pliku eksportu z RAKS 2000 GM do RAKS 2000 KR............................................................ 1-1 Część pierwsza Instalacja systemu ROZDZIAŁ 1 Wprowadzenie Niniejszy rozdział zawiera ogólny opis cech i wymagań stawianych przez RAKS 2000 system zarządzania firmą – oprogramowanie wspomagające pracę małych i średnich firm. Informacje podstawowe RAKS 2000 – system zarządzania firmą jest grupą aplikacji baz danych wspomagających prowadzenie małych i średnich firm lub przedsiębiorstw. System przeznaczony jest dla systemów operacyjnych firmy Microsoft : Windows 95/98/ME i Windows NT/2000. System RAKS 2000 jest rozwiązaniem opartym o nowoczesną technologię, wykorzystującą zalety 32-bitowego środowiska Windows, które pozwoli Państwu odczuć znaczne zwiększenie wygody pracy. Inteligentny, graficzny interfejs użytkownika oferuje możliwość jednoczesnego otwierania wielu okien, kopiowania i wklejania tekstu, graficznej prezentacji danych oraz zastosowania wielu innych funkcji usprawniających pracę. W skład systemu wchodzą następujące moduły : • FK - Finanse i Księgowość, • GM - Gospodarka Magazynowa i Sprzedaż, • KB - Kasa i Bank, • KP - Kadry i Płace, • KR - Podatkowa Księga Przychodów i Rozchodów, • ST - Ewidencja i Amortyzacja Środków Trwałych. Wprowadzenie 1-1 Integracja i zgodność aplikacji System RAKS 2000 składa się z kilku aplikacji, które w zależności od potrzeb mogą pracować niezależnie, bądź w połączeniu ze sobą – tworząc system umożliwiający wymianę danych pomiędzy modułami. Powoduje to zmniejszenie kosztów kształcenia personelu i eksploatacji programu. Praca grupowa i współdzielenie danych System RAKS 2000 umożliwia jednoczesną wspólną pracę wielu użytkowników programu. Zarejestrowani użytkownicy systemu mogą pracować jednocześnie w tym samym module. Wprowadzając i analizując dane korzystają ze wspólnej przestrzeni roboczej. Bezpieczeństwo System RAKS 2000 zapewnia definiowalny system wewnętrznych haseł i uprawnień nadawanych użytkownikowi, co chroni dane przed niepowołanym dostępem. Mechanizmy archiwizacji i kontroli danych wspomagają administratora systemu w profilaktyce zabezpieczającej dane przed awariami systemu. Praca w sieci komputerowej Programy klasy RAKS 2000 zapewniają swą budową poprawne działanie w typowych sieciach komputerowych. Programy mogą pracować w następujących sieciach : • sieci typu „Peer – to – Peer”, np.: Windows 95, 98, Lantastic 6, 7 , • sieci o architekturze serwer – końcówka, tj.: Novell 3.X, 4.X, Windows NT, 2000. Wymagania sprzętowe Aby móc korzystać z oprogramowania RAKS 2000, muszą zostać spełnione następujące wymagania sprzętowe: 1 1-2 Wprowadzenie PROCESOR • Procesor 266MHz lub szybszy (preferowany 400MHz lub szybszy) • Kompatybilne typy procesorów: Intel® Celeron®, Pentium® II, Pentium® III lub Pentium® 4 AMD® K6®-2, K6®-III, Athlon™ lub Duron™ 2 PAMIĘĆ RAM • Minimum 64 MB (preferowane 128 MB lub więcej) • W przypadku równoczesnego uruchamiania kilku modułów systemu na jednym stanowisku, należy odpowiednio zwiększyć ilość dostępnej pamięci operacyjnej 3 DYSK TWARDY • Około 100 MB wolnego miejsca na dysku dla zainstalowania wszystkich modułów systemu • Minimum 20 MB wolnego miejsca na dysku dla baz danych każdej firmy obsługiwanej przez system 4 KARTA GRAFICZNA, MONITOR • Karta graficzna Super VGA z obsługą co najmniej 256 kolorów (preferowana obsługa pełnej palety 32-bitowej True Color) • Minimalna rozdzielczość ekranu: 800x600 (preferowane 1024x768) 5 SYSTEM OPERACYJNY • Wymagany system operacyjny: Microsoft® Windows® 95 / 98 / Me / 2000 / XP Microsoft® Windows® NT Workstation 4.0 lub Microsoft® Windows® NT Server 4.0 - wymagany Service Pack 3 lub nowszy • Wersja językowa systemu operacyjnego: polska lub PanEuropean Prawa autorskie Program ten chroniony jest przez prawo autorskie i umowy międzynarodowe. Nieautoryzowane kopiowanie lub dystrybucja tego programu lub jego części jest zabronione i grozi odpowiedzialnością karną oraz będzie ścigane sądownie z całą surowością prawa. Wprowadzenie 1-3 1-4 Wprowadzenie ROZDZIAŁ 2 Rozpoczęcie instalacji Niniejszy rozdział zawiera opis uruchomienia programu instalacyjnego i rozpoczęcia procesu instalacji systemu RAKS 2000. Uruchomienie programu instalacyjnego Przed rozpoczęciem instalacji systemu RAKS 2000 należy zamknąć wszystkie uruchomione programy systemu RAKS 2000 oraz inne programy wykorzystujące motor bazy danych Borland Database Engine (BDE). Uwaga Instalację systemu RAKS 2000 na komputerze z systemem operacyjnym Windows NT / 2000 / XP powinien przeprowadzić użytkownik posiadający uprawnienia administratora systemu. Uruchomienie automatyczne Po włożeniu dysku CD z Instalatorem systemu RAKS 2000 do stacji CD-ROM program instalacyjny powinien uruchomić się automatycznie. Na ekranie pojawi się okno instalatora z informacją o stanie przygotowań do przeprowadzenia instalacji. Uruchomienie ręczne Jeżeli program instalacyjny nie uruchomi się automatycznie, należy uruchomić go ręcznie. Aby ręcznie uruchomić program instalacyjny należy: 1 Z menu „Start” systemu Windows wybrać polecenie „Uruchom”. Pojawi się okno dialogowe „Uruchamianie” . 2 W polu „Otwórz” wpisać lokalizację dysku CD z programem instalacyjnym systemu RAKS 2000 (np. D:\), a następnie wpisać nazwę programu instalacyjnego – setup.exe. Rozpoczęcie instalacji 2-1 3 Kliknąć przycisk [OK] - zostanie uruchomiony instalator systemu RAKS 2000. 4 Wykonać instrukcje pojawiające się na ekranie. Błędy uruchamiania instalatora Jeżeli Instalator systemu RAKS 2000 wykryje uruchomiony program wykorzystujący Borland Database Engine, to na ekranie pojawi się następujący komunikat: Po naciśnięciu przycisku [OK] program instalacyjny zostanie zamknięty. Należy zamknąć wszystkie uruchomione programy i ponownie uruchomić Instalatora. Podczas uruchamiania programu instalacyjnego na ekranie może się także pojawić komunikat informujący o uruchomionym już programie instalacyjnym. W takim przypadku należy sprawdzić, czy program instalacyjny został rzeczywiście już uruchomiony. Jeżeli tak, to należy zakończyć jego działanie i w razie potrzeby uruchomić program ponownie. W zależności od systemu operacyjnego fakt uruchomienia programu może spowodować pojawienie się następującego komunikatu: „BŁĄD INSTALOWANIA PLIKU IKERNEL.EXE”. Jeżeli program instalacyjny nie jest uruchomiony to należy wykonać restart systemu operacyjnego i uruchomić program ponownie. W przypadku dalszych problemów należy skontaktować się z producentem bądź dystrybutorem oprogramowania. 2-2 Rozpoczęcie instalacji Ekran powitalny instalatora Po uruchomieniu programu instalacyjnego na ekranie pojawi się ekran powitalny programu instalacyjnego. Naciśnięcie przycisku [DALEJ] rozpoczyna instalację systemu natomiast naciśnięcie przycisku [ANULUJ] kończy proces instalacji. Zakończenie instalacji jest poprzedzone wyświetleniem okna potwierdzenia. Aby zakończyć instalację należy kliknąć przycisk [TAK]. Kliknięcie przycisku [NIE] spowoduje powrót do ekranu powitalnego instalatora. Rozpoczęcie instalacji 2-3 ROZDZIAŁ 3 Instalacja systemu Niniejszy rozdział zawiera informacje niezbędne do poprawnego zainstalowania nowych składników systemu RAKS 2000. Opisany został przypadek pierwszej instalacji systemu. Szczególną uwagę zwrócono na różnice występujące pomiędzy instalacją przeprowadzaną na stanowisku lokalnym a instalacją w sieci komputerowej. W przypadku instalacji w sieci omówiono instalację na serwerze. Instalacja na kolejnych stacjach roboczych jest opisana w rozdziale poświęconym instalacji systemu na stacjach roboczych z wykorzystaniem programu NetClient. Umowa licencyjna Po uruchomieniu programu instalacyjnego i przejściu przez ekran powitalny, na ekranie pojawia się okno z treścią warunków licencji na używanie instalowanego oprogramowania. Prosimy dokładnie zapoznać się z treścią tej umowy. Aktualizacja systemu 3-1 Aby zainstalować programy wchodzące w skład systemu RAKS 2000, należy zaakceptować umowę licencyjną (opcja [Akceptuję warunki Umowy licencyjnej]). Wybranie drugiej opcji spowoduje zamknięcie programu instalacyjnego. Naciśnięcie przycisku [WSTECZ] pozwala powrócić do okna powitalnego natomiast naciśnięcie przycisku [ANULUJ] przerywa proces instalacji. Wybór składników systemu Po zatwierdzeniu warunków umowy licencyjnej na ekranie pojawia się okno ze składnikami systemu RAKS 2000 wyświetlonymi w postaci drzewa. Domyślnie zaznaczone są wszystkie składniki, co oznacza, że wszystkie zostaną zainstalowane. Modyfikacja zaznaczenia składników spowoduje instalację wybranych elementów systemu. Wybór rodzaju instalacji System RAKS 2000 może być instalowany na dwa sposoby: 1 Instalacja lokalna Oprogramowanie systemu RAKS 2000 będzie kopiowane do folderu znajdującego się na lokalnym dysku komputera. System zainstalowany lokalnie może być użytkowany jedynie na komputerze, na którym się znajduje. Dane poszczególnych programów systemu nie mogą być udostępniane innym stacjom roboczym do pracy sieciowej. Jest to instalacja jednostanowiskowa. 3-2 Instalacja systemu 2 Instalacja sieciowa Oprogramowanie systemu RAKS 2000 będzie kopiowane do folderu znajdującego się na dysku sieciowym lub lokalnym dysku komputera udostępnionym w sieci dla innych stacji roboczych. Wybór rodzaju instalacji polega na wciśnięciu jednego z dwóch przycisków znajdujących się w kolejnym oknie instalatora. Uwaga Uwaga Poprawne wykonanie instalacji sieciowej wymaga spełnienia następujących warunków: • Na serwerze i wszystkich końcówkach sieciowych muszą być zainstalowane najnowsze wersje systemów operacyjnych, tzn. należy zainstalować wszystkie uaktualnienia Service Pack , które zostały wydane do tej pory przez producenta systemu., • Serwer i wszystkie końcówki sieciowe muszą być poprawnie skonfigurowane do pracy sieciowej (ustawione właściwe parametry protokołu TCP/IP). Po wykonaniu instalacji lokalnej możliwa jest zmiana rodzaju instalacji na sieciową (i odwrotnie) bez potrzeby deinstalacji całego systemu. Więcej informacji na ten temat znajduje się w instrukcji obsługi modułu RAKS 2000 Administrator, w rozdziale poświęconym konfiguracji systemu. Wybór lokalizacji docelowej Po wybraniu rodzaju instalacji pojawia się okno umożliwiające ustalenie lokalizacji, w której zostanie zainstalowany system RAKS 2000. Lokalizacja, w której mogą być zainstalowane składniki systemu RAKS 2000, zależy od wybranego rodzaju instalacji (lokalna / sieciowa). Domyślną lokalizacją dla systemu RAKS 2000 jest folder C:\Program Files\Raks2000 na Aktualizacja systemu 3-3 lokalnym komputerze. Wciśnięcie przycisku [ZMIEŃ] wywołuje okno wyboru folderu. Folder docelowy można wskazać lub wpisać jego pełną nazwę w kontrolce o nazwie "Ścieżka". Jeżeli wybranym rodzajem instalacji jest instalacja lokalna to wybrana lokalizacja musi wskazywać na folder z dysku lokalnego komputera natomiast w przypadku instalacji sieciowej lokalizacja ta musi wskazywać na folder udostępniony uprzednio do pracy w sieci komputerowej. W przypadku instalacji sieciowej należy rozróżnić dwa przypadki: 1 Instalacja na lokalnym komputerze przygotowanym do pełnienia funkcji serwera dla innych stacji roboczych - lokalizacja może być wybrana poprzez wskazanie litery dysku lokalnego i folderu docelowego (np. C:\Program Files\Raks2000) lub poprzez wskazanie nazwy lokalnego komputera w Otoczeniu Sieciowym i udostępnionego uprzednio do pracy w sieci folderu (np. \\KOMPUTER1\Raks2000 gdzie 3-4 Instalacja systemu KOMPUTER1 jest nazwą lokalnego komputera a Raks2000 jest folderem udostępnionym do pracy w sieci). 2 Instalacja na innym komputerze w sieci komputerowej - lokalizacja może być wybrana poprzez wskazanie litery dysku uprzednio zamapowanego folderu sieciowego (np. Z: \Raks2000) lub poprzez wskazanie nazwy zdalnego komputera w Otoczeniu Sieciowym i udostępnionego uprzednio do pracy w sieci folderu (np. \\KOMPUTER2\Raks2000 gdzie KOMPUTER2 jest nazwą komputera a Raks2000 jest folderem udostępnionym na nim do pracy w sieci). Zatwierdzenie lokalizacji polega na wciśnięciu przycisku [DALEJ]. Wybór lokalizacji skrótów Kolejnym ekranem programu instalacyjnego jest okno wyboru lokalizacji tworzonych skrótów. Skróty dotyczą wszystkich programów systemu RAKS 2000 oraz programu administracyjnego motoru bazy danych BDE. Skróty te mogą być utworzone w następujących lokalizacjach: • W menu „Start” sytemu Windows, w folderze Programy/Raks2000 • Na pulpicie • W panelu sterowania (BDE) Domyślnie wszystkie opcje są zaznaczone. Aby kontynuować instalację po wybraniu lokalizacji dla skrótów, należy kliknąć przycisk [DALEJ]. Aktualizacja systemu 3-5 Kopiowanie plików Ostatnim elementem instalacji systemu RAKS 2000 jest start kopiowania plików. Przed startem kopiowania pojawia się następujący ekran: Wciśnięcie przycisku [INSTALUJ] uruchamia proces kopiowania plików. Podczas kopiowania pojawia się ekran z informacją o stanie procesu. 3-6 Instalacja systemu Zakończenie instalacji Po zakończeniu kopiowania plików pojawia się ekran zawierający opcje wyświetlenia piku(ów) z opisem zainstalowanych programów oraz automatycznego uruchomienia programu administracyjnego: Uruchomienie Administratora umożliwia zdefiniowanie danych firm, użytkowników, nadanie uprawnień oraz obsługę innych danych administracyjnych (np. dane licencyjne). Wciśnięcie przycisku [ZAKOŃCZ] kończy proces instalacji systemu RAKS 2000. Aktualizacja systemu 3-7 Więcej informacji ... Szczegółowy opis obsługi programu RAKS 2000 Administrator, w tym operacji zakładania firmy, znajduje się w instrukcji tego modułu. 3-8 Instalacja systemu ROZDZIAŁ 4 Aktualizacja systemu Niniejszy rozdział zawiera opis procesu aktualizacji systemu RAKS 2000, czyli instalacji nowszych wersji składników systemu. Wskazówka Aby móc przeprowadzić procedurę uaktualnienia określonego modułu systemu RAKS 2000, na danym komputerze musi być poprawnie zainstalowana jedna z poprzednich wersji tego modułu. Uruchomienie programu instalacyjnego Pierwszym krokiem jest uruchomienie programu instalacyjnego. Podczas uruchamiania program automatycznie wykryje zainstalowane uprzednio składniki systemu RAKS 2000. Po uruchomieniu pojawi się ekran z wyborem opcji. Wybór opcji [UAKTUALNIJ / NAPRAW] umożliwi aktualizację systemu. Aktualizacja systemu 4-1 Wybór aktualizowanych składników systemu Po wybraniu opcji [UAKTUALNIJ / NAPRAW] pojawia się ekran ze składnikami systemu. Widoczne są tylko te składniki, które były uprzednio zainstalowane. Wszystkie składniki są zaznaczone. Odznaczenie zaznaczonych składników oznacza, że nie będą one aktualizowane. Kontrola licencji Po zaznaczeniu składników, które mają być zaktualizowane program instalacyjny rozpoczyna aktualizację systemu. Warunkiem koniecznym do aktualizacji elementów systemu RAKS 2000 jest odpowiedni stan danych licencyjnych. Każdy aktualizowany program musi być zarejestrowany. Dodatkowo termin bezpłatnej aktualizacji dla programu nie może poprzedzać daty opublikowania wersji umieszczonej na płycie CD. Program instalacyjny dokonuje sprawdzenia danych licencji i wyświetla informację o konieczności rejestracji. W przypadku upłynięcia terminu bezpłatnej aktualizacji pojawia się okno umożliwiające wprowadzenie klucza licencyjnego otrzymywanego od producenta oprogramowania po wykupieniu uaktualnienia. 4-2 Aktualizacja systemu Kopiowanie plików Po sprawdzeniu poprawności danych licencji instalator rozpoczyna kopiowanie plików. Synchronizacja danych Po skopiowaniu plików program instalacyjny przeprowadza weryfikację poprawności oraz synchronizację danych modułu Administrator. Jeżeli na tym etapie zostaną wykryte błędy , to pokaże się komunikat z informacją, której tabeli dotyczy błąd. W takiej sytuacji nastąpi przerwanie procesu instalacji, a wszystkie dotychczas wykonane operacje zostaną cofnięte. Aby rozwiązać problem, należy sporządzić archiwum baz danych systemu i skontaktować się z dystrybutorem systemu lub działem serwisu producenta oprogramowania. Aktualizacja systemu 4-3 Zakończenie aktualizacji Po zakończeniu kopiowania plików pojawia się ekran zawierający opcje wyświetlenia piku(ów) z opisem zaktualizowanych programów oraz automatycznego uruchomienia programu administracyjnego. Uruchomienie Administratora umożliwia wykonanie aktualizacji baz danych. Wciśnięcie przycisku [ZAKOŃCZ] kończy proces instalacji systemu RAKS 2000. 4-4 Aktualizacja systemu Więcej informacji ... Szczegółowy opis obsługi programu RAKS 2000 Administrator, w tym operacji uaktualnienia baz danych, znajduje się w instrukcji tego modułu. Aktualizacja systemu 4-5 ROZDZIAŁ 5 Modyfikacja składników systemu Niniejszy rozdział zawiera opis procesu modyfikacji systemu RAKS 2000 czyli doinstalowania kolejnych składników do systemu już zainstalowanego oraz deinstalacji składników uprzednio zainstalowanych. Uruchomienie programu instalacyjnego Pierwszym krokiem jest uruchomienie programu instalacyjnego. Podczas uruchamiania program automatycznie wykryje zainstalowane uprzednio składniki systemu RAKS 2000. Po uruchomieniu pojawi się ekran z wyborem opcji. Wybór opcji [ZMODYFIKUJ] umożliwi doinstalowanie kolejnych elementów systemu oraz odinstalowanie elementów już zainstalowanych. Modyfikacja składników systemu 5-1 Instalacja/deinstalacja składników systemu Po wybraniu opcji [ZMODYFIKUJ] pojawia się ekran ze składnikami systemu. Zainstalowane składniki systemu są zaznaczone. Zaznaczenie kolejnych elementów oznacza ich doinstalowanie natomiast odznaczenie zaznaczonych oznacza ich deinstalację. Jeżeli wybrano nowe składniki to kolejne etapy procesu instalacji są identyczne jak w przypadku pierwszej instalacji systemu. W przypadku odinstalowania składników program instalacyjny usunie wybrane elementy z lokalizacji, w których zostały zainstalowane. Jeżeli odznaczono wszystkie zainstalowane elementy systemu a nie zaznaczono nowych to nastąpi całkowita deinstalacja systemu RAKS 2000. Wciśnięcie przycisku [DALEJ] rozpocznie proces instalacji/deinstalacji składników systemu RAKS 2000. Uwaga Deinstalacja systemu RAKS 2000 (całkowita i częściowa) nie spowoduje usunięcia bazy danych systemu. Usunięte zostaną jedynie pliki binarne oraz wpisy konfiguracyjne. 5-2 Modyfikacja składników systemu ROZDZIAŁ 6 Deinstalacja systemu Niniejszy rozdział zawiera opis procesu całkowitej deinstalacji systemu RAKS 2000. Uruchomienie programu instalacyjnego Pierwszym krokiem jest uruchomienie programu instalacyjnego. Podczas uruchamiania program automatycznie wykryje zainstalowane uprzednio składniki systemu RAKS 2000. Po uruchomieniu pojawi się ekran z wyborem opcji. Wybór opcji [USUŃ] umożliwi odinstalowanie elementów już zainstalowanych. Deinstalacja systemu 6-1 Deinstalacja systemu Po wybraniu opcji [USUŃ] i wciśnięciu przycisku [DALEJ] pojawia się okno potwierdzenia operacji deinstalacji systemu. Jeżeli nastąpi potwierdzenie to program instalacyjny dokona całkowitej deinstalacji systemu RAKS 2000. Uwaga Deinstalacja systemu RAKS 2000 (całkowita i częściowa) nie spowoduje usunięcia bazy danych systemu. Usunięte zostaną jedynie pliki binarne oraz wpisy konfiguracyjne. 6-2 Deinstalacja systemu ROZDZIAŁ 7 Aktualizacja systemu w starszej wersji – zmiana programu instalacyjnego Niniejszy rozdział zawiera opis procesu aktualizacji systemu RAKS 2000 zainstalowanego przy użyciu starszej wersji programu instalacyjnego. Obecna wersja programu instalacyjnego powstała z wykorzystaniem najnowszej wersji narzędzia do tworzenia programów instalacyjnych co powoduje brak kompatybilności z poprzednią wersją programu. Aby ułatwić użytkownikom skorzystanie z nowego programu został on wyposażony w mechanizm automatycznego uaktualnienia elementów instalacji. Uruchomienie programu instalacyjnego Po uruchomieniu programu instalacyjnego następuje identyfikacja wersji instalacji. W przypadku wykrycia starszej wersji pojawia się następujący ekran: Aktualizacja systemu – zmiana programu instalacyjnego 7-1 Wskazanie lokalizacji kopii systemu Operacja uaktualnienia wymaga od użytkownika podania lokalizacji, w której program instalacyjny utworzy kopię danych stałych programów, danych Administratora i plików .Exe. Po wskazaniu lokalizacji program tworzy kopię systemu oraz dokonuje uaktualnienia plików niezbędnych do działania najnowszej wersji instalatora. Uaktualnienie nie wymaga od użytkownika wykonywania dodatkowych czynności. Tworzenie kopii systemu Operacja utworzenia kopii systemu jest niezbędna do prawidłowego przeprowadzenia procesu aktualizacji systemu. Jest to operacja dość czasochłonna! 7-2 Aktualizacja systemu – zmiana programu instalacyjnego Podczas jej wykonywania program instalacyjny wyświetla ekran z informacją o stanie procesu. Aktualizacja systemu Po wykonaniu archiwum systemu program instalacyjny dokonuje aktualizacji plików niezbędnych do działania instalatora systemu RAKS 2000. Podczas aktualizacji pojawia się ekran informujący o stanie procesu. Ponowne uruchomienie instalatora Operacja uaktualnienia jest jednorazowa i ma jedynie na celu zapewnienie poprawnego działania instalatora. Nie dokonuje ona aktualizacji ani modyfikacji składników systemu RAKS 2000. Aby wykonać właściwą instalację systemu należy ponownie uruchomić program instalacyjny i wybrać właściwą opcję. Program instalacyjny poinformuje o tym fakcie wyświetlając okno komunikatu po zakończeniu operacji uaktualnienia plików. Aktualizacja systemu – zmiana programu instalacyjnego 7-3 7-4 Aktualizacja systemu – zmiana programu instalacyjnego ROZDZIAŁ 8 Programy instalacyjne dostępne na stronie WWW Niniejszy rozdział zawiera opis sposobu wykorzystania programów instalacyjnych systemu RAKS 2000 dostępnych poprzez stronę internetową. Podział programów instalacyjnych W celu zapewnienia maksymalnej elastyczności i prostoty programy instalacyjne dostępne na stronie WWW są podzielone na poszczególne elementy systemu RAKS 2000. Oznacza to, że każdy program posiada swój własny instalator. Umożliwia to selektywne pobieranie programów instalacyjnych w zależności od rzeczywistych potrzeb użytkownika. Dostępne są następujące programy instalacyjne: 1 Raks2000_BDE.Exe - instalator motoru bazy danych BDE 2 Raks2000_AD.Exe - instalator programu Administrator 3 Raks2000_FK.Exe - instalator programu Finanse i Księgowość 4 Raks2000_GM.Exe - instalator programu Gospodarka Magazynowa 5 Raks2000_KB.Exe - instalator programu Kasa i Bank 6 Raks2000_KP.Exe - instalator programu Kadry i Płace 7 Raks2000_KR.Exe - instalator programu Księga Przychodów i Rozchodów 8 Raks2000_ST.Exe - instalator programu Środki Trwałe 9 Raks2000.Exe - instalator całego systemu RAKS 2000 Działanie programów instalacyjnych Działanie programów instalacyjnych dostępnych na stronie WWW jest analogiczne do działania instalatora dostępnego na płycie CD. Po pobraniu programu należy go uruchomić i postępować zgodnie z instrukcjami. Etapy instalacji są identyczne jak w przypadku instalacji z płyty CD. Podstawową różnicą jest to, że instalator pojedynczego programu nie zawiera pozostałych Programy instalacyjne dostępne poprzez WWW 8-1 składników systemu a co za tym idzie nie są one widoczne w oknie wyboru instalowanych składników systemu. Dodatkowo programy instalacyjne dystrybuowane poprzez Internet nie zawierają plików pomocy. Pliki te należy pobrać dodatkowo. 8-2 Programy instalacyjne dostępne poprzez WWW ROZDZIAŁ 9 Instalacja stacji roboczej przy pomocy programu NetClient Niniejszy rozdział zawiera opis procesu instalacji systemu RAKS 2000 na stacji roboczej w sieci komputerowej. Instalacja odbywa się z wykorzystaniem programu instalacyjnego Raks2000_NetClient.exe. Działanie programu Program Raks2000_NetClient jest narzędziem umożliwiającym instalację systemu RAKS 2000 na stacji roboczej pracującej w sieci komputerowej. Instalacja stacji roboczej jest elementem kolejnym w procesie sieciowej instalacji systemu i wymaga uprzedniego zainstalowania systemu na komputerze przeznaczonym do pełnienia funkcji serwera dla systemu RAKS 2000. Działanie programu Raks2000_NetClient polega na utworzeniu da danym komputerze skrótów do programów, utworzeniu wpisów konfiguracyjnych w rejestrze systemu Windows oraz instalacji motoru bazy danych BDE. Uruchomienie programu instalacyjnego Pierwszym krokiem jest uruchomienie programu instalacyjnego. Program instalacyjny Raks2000_NetClient.Exe znajduje się na płycie CD w folderze NetClient i wymaga ręcznego uruchomienia. Instalacja stacji roboczej – NetClient 9-1 Po uruchomieniu instalatora pojawia się ekran powitalny. Wskazanie lokalizacji systemu Kolejnym etapem jest wskazanie lokalizacji w sieci komputerowej, w której zainstalowano uprzednio system RAKS 2000. Lokalizacja może być wskazana przez mapowany dysk sieciowy lub przez nazwę komputera i folder udostępniony do pracy w sieci. Wciśnięcie przycisku [ZMIEŃ] wywołuje okno wyboru folderu. Po wciśnięciu przycisku [DALEJ] program instalacyjny przejdzie do kolejnych opcji. 9-2 Instalacja stacji roboczej – NetClient Wybór instalowanych składników Po wskazaniu lokalizacji zainstalowanego systemu program instalacyjny wyświetli ekran umożliwiający wskazanie składników, które mają być zainstalowane na danym stanowisku sieciowym. Po wskazaniu składników program instalacyjny dokona sprawdzenia, czy we wskazanej lokalizacji znajdują się wybrane składniki. Jeżeli w podanej lokalizacji nie zainstalowano wybranych składników systemu to program informuje o tym fakcie i umożliwia wskazanie poprawnej lokalizacji. Tworzenie skrótów, instalacja BDE Kolejnym etapem instalacji jest wybór lokalizacji skrótów dla systemu oraz BDE. Po wyborze lokalizacji skrótów program instalacyjny rozpoczyna kopiowanie plików BDE, oraz tworzy wpisy konfiguracyjne i odpowiednie skróty do programów systemu. Instalacja stacji roboczej – NetClient 9-3 Zakończenie instalacji Ostatnim oknem programu instalacyjnego jest ekran informujący o zakończeniu procesu instalacji. Po zakończeniu instalacji system RAKS 2000 jest dostępny na danym stanowisku sieciowym. 9-4 Instalacja stacji roboczej – NetClient Część druga Administrator ROZDZIAŁ 1 Wprowadzenie Miło jest nam powitać Państwa w gronie użytkowników systemu RAKS 2000 – grupy nowoczesnych aplikacji wspomagających zarządzanie małych i średnich firm. Niniejsza instrukcja ma na celu zapoznanie Państwa z możliwościami i sposobem obsługi modułu RAKS 2000 Administrator – programu narzędziowego służącego do administracji pakietem oraz technicznej obsługi baz danych. Struktura systemu System RAKS 2000 składa się z kilku osobnych programów, zwanych modułami. Każdy moduł wspomaga nieco inny profil działalności firmy. W zależności od potrzeb programy te mogą pracować w sposób całkowicie od siebie niezależny lub też tworzyć zintegrowany system umożliwiający wymianę informacji pomiędzy poszczególnymi modułami Obecnie w skład pakietu RAKS 2000 wchodzą następujące programy: • FK - Finanse i Księgowość • GM - Gospodarka Magazynowa i Sprzedaż • KP - Kadry i Płace • KB - Kasa i Bank • KR - Podatkowa Księga Przychodów i Rozchodów • ST - Ewidencja i Amortyzacja Środków Trwałych Niezależnie od przyjętej konfiguracji systemu, do poprawnego działania wymienionych programów niezbędny jest dodatkowy moduł - RAKS 2000 Administrator. W odróżnieniu od pozostałych modułów, których funkcjonalność jest ściśle związana z określoną dziedziną działalności gospodarczej firmy, program RAKS 2000 AD jest programem typowo narzędziowym. Do jego głównych zadań należy zapewnienie kontroli dostępu do danych, nadzór nad strukturą oraz prawidłowym działaniem baz danych, a także wymiana informacji między modułami. Wprowadzenie 1-1 Funkcje modułu Administrator Funkcja, jaką w systemie RAKS 2000 może pełnić program Administrator, w znacznym stopniu zależy od liczby zainstalowanych modułów oraz przyjętej konfiguracji systemu (głównie chodzi o to, czy jest to praca lokalna, czy też praca w sieci komputerowej w systemie wielodostępu). Generalnie, zadania realizowane przez program RAKS 2000 Administrator można podzielić na trzy grupy: 1 nadzór nad strukturą oraz prawidłowym działaniem baz danych systemu 2 wymiana informacji między modułami wewnątrz systemu, a także eksport i import danych z programów zewnętrznych 3 zarządzanie pracą użytkowników systemu oraz kontrola dostępu do danych Nadzór nad bazami danych W prostych systemach, w których poszczególne moduły systemu RAKS 2000 pracują w sposób niezależny jako oddzielne aplikacje, program RAKS 2000 AD odpowiada głównie za prawidłowe funkcjonowanie baz danych. Uzupełnia on pozostałe moduły o kilka użytecznych funkcji, takich jak: • zakładanie, edycja, usuwanie firm • archiwizacja danych • kontrola i naprawa baz danych • uaktualnienie wersji baz danych programu Wymiana danych W systemach, w których jednocześnie zainstalowanych jest kilka modułów RAKS 2000, program RAKS 2000 AD odpowiada za wymianę informacji pomiędzy poszczególnymi modułami. Powstaje w ten sposób zintegrowany system, w którym różnego typu dokumenty wprowadzone w jednym z modułów mogą być w prosty sposób przeniesione do modułu o charakterze finansowo-księgowym (FK, KR), gdzie podlegają ostatecznemu rozliczeniu i zaksięgowaniu. Obecnie, program RAKS 2000 AD umożliwia: • import do modułu RAKS 2000 FK danych pochodzących z innych modułów systemu RAKS 2000 (GM, KB, KP, ST) • import do modułu RAKS 2000 FK danych pochodzących z programu finansowoksięgowego RAKS pod DOS w wersji 4.x i 5.x, a także z programu magazynowego WF-MAG firmy Wa-Pro • eksport danych z modułu RAKS 2000 GM do modułu RAKS 2000 KR • eksport danych z modułów RAKS 2000 GM, KB, KP i ST do programu finansowoksięgowego RAKS pod DOS w wersji 5.x 1-2 Wprowadzenie Kontrola dostępu do danych W rozbudowanych systemach, w których z tych samych danych może jednocześnie korzystać wiele osób (głównie w systemach opartych o sieci komputerowe), program RAKS 2000 AD ma za zadanie wspomóc osobę administratora takiego systemu w zarządzaniu pracą poszczególnych użytkowników, a także zapewnić odpowiednią kontrolę dostępu do danych. Program umożliwia w tym względzie m.in.: • dodawanie lub usuwanie użytkowników systemu • edycję haseł dostępu oraz nadawanie użytkownikom uprawnień do wykonywania określonych operacji, zarówno w samym programie RAKS 2000 AD, jak i w poszczególnych modułach wchodzących w skład systemu RAKS 2000 • monitorowanie użytkowników aktualnie pracujących w systemie • nadawanie nowych licencji sieciowych Więcej informacji ... Wszystkie wymienione powyżej funkcje programu RAKS 2000 AD zostaną bardziej szczegółowo omówione w kolejnych rozdziałach niniejszej instrukcji. Wprowadzenie 1-3 1-4 Wprowadzenie ROZDZIAŁ 2 Obsługa programu W niniejszym rozdziale omówiony zostanie sposób uruchomienia programu RAKS 2000 Administrator, w tym procedura logowania użytkownika. Ponadto opisane zostanie okno główne programu oraz wymienione zostaną najważniejsze zasady jego obsługi. Uruchomienie programu Aby móc uruchomić program RAKS 2000 Administrator (podobnie jak i pozostałe moduły wchodzące w skład systemu RAKS 2000), muszą zostać spełnione następujące wymagania sprzętowe: • komputer z procesorem Pentium 200MHz (preferowane Pentium 300MHz ) lub nowszym, • system operacyjny Microsoft Windows 95/98 wersja polska lub PanEuropean, lub Microsoft Windows NT wersja 4.0 i wyższe, • minimum 32 MB pamięci RAM (preferowane 64 MB ), • minimum 50 MB wolnego miejsca na dysku twardym (łącznie dla wszystkich modułów systemu) • karta graficzna Super VGA z obsługą co najmniej 256 kolorów w rozdzielczości 800x600 pikseli, • Microsoft Mouse lub inne zgodne urządzenie wskazujące. Program pracuje poprawnie w sieciach Windows 95, 98, Lantastic 6, 7, Novell 3.x, 4.x, 5.x, Windows NT. Obsługa programu 2-1 Metody uruchamiania programu Program RAKS 2000 Administrator może być uruchomiony na dwa sposoby: 1 Bezpośrednio, z poziomu systemu Windows Uruchomienie programu odbywa się w analogiczny sposób, jak każdej innej aplikacji pracującej pod systemem operacyjnym Windows. W tym celu można m.in.: • Kliknąć ikonę skrótu znajdującą się na pulpicie (chyba, że w czasie instalacji systemu zrezygnowano z tworzenia skrótów na pulpicie) • Z menu „Start” wybrać pozycję ProgramyÆRAKS 2000ÆAdministrator • Za pomocą eksploratora plików wybrać katalog, w którym zainstalowany jest system RAKS 2000 (np. C:/Program Files/RAKS2000), przejść do podkatalogu BIN/AD i uruchomić znajdujący się tam program RaksAD.exe Po uruchomieniu programu widoczna będzie jego strona główna, zawierająca m.in. informację o wersji programu. 2 Z poziomu wybranego modułu systemu RAKS 2000 W menu poszczególnych modułów systemu RAKS 2000 dostępne są funkcje, które pozwalają uruchomić moduł RAKS 2000 Administrator w celu wykonania konkretnego zadania, np. założenia firmy lub archiwizacji danych. Jeśli skorzystamy z takiej opcji, bieżący moduł jest zamykany, a w jego miejsce uruchamiany jest moduł administracyjny z automatycznie wybraną odpowiednią stroną (np. stroną do edycji firm, stroną archiwizacji, itp.). Po wykonaniu stosownych operacji i zamknięciu programu RAKS 2000 Administrator następuje powrót do poprzednio uruchomionego modułu. Logowanie użytkownika Jak wcześniej wspomniano, w systemie RAKS 2000 może być zdefiniowanych wielu użytkowników, z których każdy posiada swój unikalny identyfikator, hasło i indywidualny zestaw uprawnień. Aby zatem ustalić, który z użytkowników w danym momencie zamierza uruchomić program, konieczna jest procedura logowania. Bezpośrednio po pierwszej instalacji, w systemie RAKS 2000 funkcjonuje tylko jeden użytkownik – „Główny administrator” (identyfikator: „ADMIN”, brak hasła). W związku z tym procedura logowania przebiega automatycznie i po uruchomieniu programu od razu wyświetlane jest jego okno główne. Inaczej jest, gdy lista użytkowników zostanie rozszerzona lub gdy jedynemu użytkownikowi systemu zostanie nadane hasło. Wtedy przy każdym starcie programu RAKS 2000 Administrator wyświetlane jest okno do logowania (patrz rysunek). Wówczas możliwość uruchomienia programu jest uzależniona od podania poprawnego identyfikatora i hasła. Uwaga Po trzeciej nieudanej próbie wprowadzenia identyfikatora i hasła program jest automatycznie zamykany. 2-2 Obsługa programu 1 Podaj identyfikator użytkownika (max 8 znaków) 2 Podaj hasło użytkownika (max 8 znaków) Wskazówka Przy podawaniu identyfikatora wielkość liter nie ma znaczenia (wpisywane litery są automatycznie zamieniane na wielkie). Natomiast przy wprowadzaniu hasła wielkość liter jest istotna. Okno główne Okno główne programu RAKS 2000 Administrator składa się z kilku części. Ich rola została wyjaśniona na poniższym rysunku. Menu główne Umożliwia szybki dostęp do wybranych funkcji programu Etykieta strony Wyświetla nazwę bieżącej strony Pasek Outlook / Lista folderów Umożliwia wybór aktualnie wyświetlanej strony. Aby przejść do innego zestawu stron, należy kliknąć zakładkę grupy Data i godzina Wyświetla informację o bieżącej dacie i czasie Strona Zawiera zestaw pól edycyjnych i innych elementów kontrolnych służących do realizacji określonej funkcji programu Użytkownik Wyświetla informację o bieżącym użytkowniku programu Wskaźnik zaawansowania Wyświetla nazwę oraz stopień zaawansowania aktualnie wykonywanej operacji Obsługa programu 2-3 Zasadniczym elementem głównego okna programu jest strona (folder). Każda strona zawiera zestaw pól edycyjnych, przycisków i innych elementów kontrolnych, które służą do realizacji określonej funkcji programu (np. archiwizacji danych). Wszystkie strony zostały podzielone na cztery zestawy funkcjonalne zwane grupami. W poniższej tabeli wymienione zostały wszystkie strony dostępne w programie RAKS 2000 Administrator. Obok opisu każdej strony podano numer rozdziału niniejszej instrukcji, w którym znaleźć można szczegółowe informacje na temat danej funkcji programu. Tabela 1 Lista stron w programie RAKS 2000 Administrator Grupa Strona RAKS 2000 Administrator Konfiguracja Edycja ustawień konfiguracyjnych systemu RAKS 2000 4 Firmy Zakładanie, edycja i usuwanie firm; wskazywanie, w których modułach systemu dana firma ma być dostępna 5 Użytkownicy i uprawnienia Zakładanie, edycja, usuwanie użytkowników oraz grup użytkowników; nadawanie uprawnień administracyjnych oraz uprawnień szczegółowych do operowania na danych poszczególnych firm 6 Licencje Informacje o posiadanych licencjach,; nadawanie nowej licencji; rejestracja modułu 7 Archiwizacja danych Tworzenie archiwum wybranych danych systemu; odtwarzanie danych z archiwum 8 Naprawa danych Kontrola poprawności baz danych; naprawa uszkodzeń 9 Uaktualnienie baz danych Dostosowanie struktury baz danych do posiadanych wersji oprogramowania 10 Eksport do pliku .dbf Eksport danych modułów RAKS 2000 GM, KB, KP i ST do zbioru w standardzie dBase w formacie obsługiwanym przez moduł RAKS 2000 FK oraz przez program RAKS FK pod DOS. 11 Eksport z GM do KR Eksport danych modułu RAKS 2000 GM do zbioru w standardzie dBase w formacie obsługiwanym przez moduł RAKS 2000 KR 12 Eksport do plików .txt Eksport wybranej części danych systemu do dokumentów tekstowych 13 Import do FK Import do modułu RAKS 2000 FK danych pochodzących z programu RAKS FK pod DOS, a także ze zbioru dBase utworzonego w wyniku eksportu z modułów RAKS 2000 GM, KB, KP i ST 14 Monitor systemu Monitor systemu Przeglądanie listy użytkowników pracujących w systemie 15 Wejdź jako Zmiana bieżącego użytkownika programu RAKS 2000 Administrator 15 Pomoc Tematy pomocy Uruchomienie systemu pomocy wybranego modułu systemu RAKS 2000 16 RAKS Online Linki do wybranych stron serwisu internetowego firmy RAKS Sp. z o. o. 16 O programie Strona główna programu RAKS 2000 Administrator 16 Wymiana danych 2-4 Obsługa programu Opis Nr rozdziału Wyboru aktywnej strony można dokonać na trzy sposoby: 1 Za pomocą głównego menu Pozycje w menu głównym odpowiadają poszczególnym grupom. Po rozwinięciu pozycji menu uzyskujemy możliwość wyboru jednej ze stron wchodzących w skład danej grupy. 2 Za pomocą paska Outlook Grupy stron są mają postać zakładek. Po wybraniu odpowiedniej zakładki (w tym celu należy kliknąć belkę z tytułem danej grupy) stają się widoczne ikony poszczególnych stron należących do tej grupy. 3 Za pomocą listy folderów Lista stron dostępnych w programie jest wyświetlana w formie drzewa. W celu wyboru strony należy najpierw rozwinąć gałąź danej grupy (kliknąć znak „+” znajdujący się z lewej strony nazwy grupy), a następnie wybrać żądaną stronę. Rozwiązania 2. i 3. są stosowane zamiennie. Sposób przełączania stron (wybór pomiędzy paskiem Outlook a listą folderów) można w dowolnej chwili zmienić poprzez wybranie pozycji „Widok” z menu głównego. Wybrane zasady obsługi programu Poza oknem głównym, w trakcie pracy programu RAKS 2000 Administrator wyświetlane są różnego typu okna dialogowe. Cześć z nich ma charakter edycyjny - użytkownik proszony jest o podanie pewnych informacji istotnych dla działania programu. Cześć okien dialogowych ma z kolei formę list wyboru, w których poprzez zaznaczenie odpowiednich pozycji wskazuje się dane przeznaczone do dalszego przetwarzania. Ostatnią kategorię okien stanowią różnego typu komunikaty, ostrzeżenia i pytania o potwierdzenie zamiaru wykonania określonej operacji. Ważniejsze przyciski i skróty klawiszowe Część przycisków występuje w wielu miejscach w programie i spełnia podobna rolę. Ponadto, w celu ułatwienia i przyspieszenia obsługi programu, funkcje przypisane do tych przycisków można zwykle wywołać także za pośrednictwem odpowiednich skrótów klawiaturowych. Najważniejsze przyciski i przypisane im skróty klawiszowe zostały wymienione w poniższej tabeli Tabela 2 Ważniejsze przyciski i ich skróty klawiszowe Przycisk Skrót Opis [DODAJ] [Insert] Utworzenie nowej pozycji w określonej kartotece (np. firmy, użytkownicy). [EDYTUJ] [F2] [USUŃ] [Delete] Edycja danych dotyczących wskazanej pozycji w kartotece. Usunięcie wskazanej pozycji z kartoteki. Obsługa programu 2-5 Tabela 2 Ważniejsze przyciski i ich skróty klawiszowe (ciąg dalszy) Przycisk Skrót Opis [WYBIERZ] [Enter] Zatwierdzenie wyboru zaznaczonej pozycji do dalszego przetwarzania. [ZATWIERDŹ] [Ctrl]+[Enter] [ANULUJ] [Esc] [Spacja] Zapisanie dokonanych zmian. Przerwanie aktualnie wykonywanej operacji bez zapisywania zmian. Zaznaczenie bądź odznaczenie bieżącej pozycji na liście. [+] Zaznaczenie wszystkich pozycji na liście. [-] Odznaczenie wszystkich zaznaczonych pozycji na liście. [Ctrl]+[F] Ograniczenie ilości aktualnie wyświetlanych pozycji na liście według podanych przez użytkownika kryteriów. [Ctrl]+[S] Wyszukiwanie określonego słowa lub frazy w wybranej kolumnie tabeli [Ctrl]+[K] Zmiana liczby wyświetlanych kolumn w tabeli [Ctrl]+[E] Eksport zaznaczonych pozycji na liście do pliku tekstowego System pomocy Na system pomocy modułu RAKS 2000 Administrator składają się następujące elementy: • Wskazówki dotyczące sposobu wykonania danej operacji trwale wpisane w większość okien programu • Podpowiedzi dotyczące funkcji danego elementu okna (np. pola edycyjnego) pojawiające się po przytrzymaniu kursora myszy nad tym obiektem • Kompleksowy opis danej funkcji programu uruchamiany po naciśnięciu przycisku [F1] na klawiaturze. 2-6 Obsługa programu ROZDZIAŁ 3 Szybki start W niniejszym rozdziale krok po kroku przedstawiona zostanie sekwencja operacji konieczna do wykonania w programie RAKS 2000 Administrator tuż po pierwszej instalacji systemu RAKS 2000. Skrótowo omówiony zostanie sposób zakładania firmy, definiowania nowego użytkownika systemu oraz nadawania uprawnień. Więcej informacji ... Poniższy opis uwzględnia jedynie te operacje, które są wymagane do pierwszego uruchomienia właściwego modułu systemu RAKS 2000. Bardziej szczegółowy opis procedury zakładania firm i użytkowników został zamieszczony w rozdziałach 5 i 6 niniejszej instrukcji. Zakładanie firm W celu założenia firmy, po uruchomieniu modułu RAKS 2000 Administrator trzeba wykonać następującą sekwencję operacji: 1 Korzystając z menu głównego lub paska Outlook należy przejść na stronę „Firmy”. 2 Należy kliknąć przycisk [DODAJ] znajdujący się pod listą firm. 3 Pojawi się okno do edycji danych firmy. Na stronie „Dane identyfikacyjne” trzeba wprowadzić nazwę pełną i skróconą firmy, a także określić jej rodzaj (osoba prawna czy fizyczna). Pozostałe pola edycyjne można pozostawić niewypełnione, choć jeśli firma ma być zakładana docelowo (a nie np. dla testu), warto jest od razu podać wszystkie informacje. 4 W celu zapisania wprowadzonych danych i zamknięcia okna, należy kliknąć przycisk [ZATWIERDŹ]. Założona firma powinna pojawić się na liście firm. 5 W sekcji „Moduły” należy zaznaczyć te moduły systemu RAKS 2000, w których dana firma ma być dostępna. Szybki start 3-1 6 Należy kliknąć przycisk [ZATWIERDŹ]. Program, po potwierdzeniu zamiaru przypisania firmy do każdego ze wskazanych modułów, utworzy na dysku wymagane bazy danych. Po założeniu firmy należy nadać wybranym użytkownikom systemu prawa dostępu do danych tej firmy. Definiowanie użytkowników Bezpośrednio po instalacji, w systemie RAKS 2000 funkcjonuje już jeden użytkownik – „Główny Administrator”. Jest on domyślnie przypisany do grupy użytkowników o nazwie „Administratorzy”. Aby zdefiniować nowego użytkownika, wystarczy wykonać następujące operacje: 1 Należy przejść na stronę „Użytkownicy i uprawnienia”. 2 Jeśli zamierzamy utworzyć nową grupę użytkowników, należy kliknąć przycisk [DODAJ GRUPĘ] znajdujący się pod listą użytkowników. Pojawi się okno dialogowe, w którym trzeba podać nazwę dla zakładanej grupy. Zapisanie danych następuje po kliknięciu przycisku [ZATWIERDŹ]. 3 Aby uruchomić okno do edycji danych użytkownika, należy kliknąć przycisk [DODAJ UŻYTKOW.]. Podajemy identyfikator użytkownika, jego imię i nazwisko oraz hasło, które będzie wykorzystywane podczas logowania do programów. Na widocznej w dolnej części okna liście grup zaznaczamy te, do których definiowany użytkownik ma należeć. Aby ostatecznie zapisać dane, należy kliknąć przycisk {ZATWIERDŹ]. 4 Utworzony użytkownik powinien pojawić się na liście użytkowników (we wszystkich grupach, do których został przypisany). Nadawanie uprawnień Aby użytkownik mógł wykonywać określone operacje w poszczególnych modułach systemu, należy nadać mu stosowne uprawnienia. W tym celu: 1 Należy przejść na stronę „Użytkownicy i uprawnienia”. 2 Na liście wszystkich użytkowników systemu należy wskazać tego użytkownika, którego uprawnienia mamy zamiar edytować. 3 Za pomocą pól wyboru znajdujących się w sekcji „Uprawnienia administracyjne” (z prawej strony okna) należy wskazać te moduły systemu RAKS 2000, które dany użytkownik będzie miał prawo uruchamiać. Dla każdego modułu można dodatkowo określić, które operacje techniczne na bazach danych tego modułu będzie mógł użytkownik wykonywać. Zapisanie listy uprawnień administracyjnych następuje po kliknięciu przycisku [ZATWIERDŹ]. 3-2 Szybki start 4 Należy kliknąć przycisk [UPRAWNIENIA W MODUŁACH] znajdujący się w sekcji o tej samej nazwie. Spowoduje to uruchomienie okna dialogowego, dzięki któremu można wskazać firmy w poszczególnych modułach, które będą dostępne dla wybranego użytkownika. Należy: • Przejść na stronę żądanego modułu. • Na liście firm widocznych w danym module zaznaczyć klawiszem spacji te firmy, do których użytkownik ma mieć prawo dostępu. • Dla każdej zaznaczonej firmy określić za pomocą pól wyboru znajdujących się po prawej stronie szczegółowy zakres operacji, które będzie mógł użytkownik wykonać po uruchomieniu danego modułu i wybraniu tej firmy. Powyższe kroki należy powtórzyć dla wszystkich dostępnych modułów. Ostateczne zapisanie wszystkich uprawnień odbywa się po kliknięciu przycisku [ZATWIERDŹ]. Po utworzeniu firm, zdefiniowaniu użytkowników i nadaniu im uprawnień można zamknąć program RAKS 2000 Administrator i rozpocząć pracę z wybranym modułem. Szybki start 3-3 3-4 Szybki start ROZDZIAŁ 4 Konfiguracja Strona „Konfiguracja” umożliwia edycję z poziomu programu RAKS 2000 Administrator zapisów w rejestrze systemu Windows niezbędnych do poprawnego działania poszczególnych modułów systemu RAKS 2000. Dzięki temu istnieje szansa „ręcznej” zmiany konfiguracji systemu już po jego zainstalowaniu, w tym między innymi dostosowania struktury katalogów systemu do aktualnej fizycznej lokalizacji danych. Oprócz bezpośredniego operowania na rejestrze Windows, program RAKS 2000 AD pozwala także na tworzenie plików zawierających kopie zapasowe przyjętych ustawień konfiguracyjnych. Uwaga Z funkcji omawianych w niniejszym rozdziale powinni korzystać wyłącznie zaawansowani użytkownicy, pełniący funkcję administratorów systemu RAKS 2000 i tylko w sytuacji, gdy wyraźnie zachodzi taka potrzeba. Nieumiejętna ingerencja w ustawienia rejestru systemu Windows może doprowadzić do czasowego unieruchomienia jednego, a niekiedy nawet wszystkich programów wchodzących w skład systemu RAKS 2000. Edycja konfiguracji Do edycji uprawnień konfiguracyjnych systemu RAKS 2000 służy jest sekcja “Moduł” znajdująca się w górnej części strony “Konfiguracja”. Pola edycyjne odpowiadające poszczególnym ustawieniom zostały pogrupowane według modułów i umieszczone na kolejnych podstronach przełączanych za pomocą listy znajdującej się po lewej stronie. Wybór strony z ustawieniami konfiguracyjnymi modułu Pola edycyjne ustawień konfiguracyjnych wybranego modułu Konfiguracja 4-1 Edycja ustawień konfiguracyjnych dla modułów Z każdym z modułów systemu RAKS 2000 związane są następujące zapisy w rejestrze Windows: • Ścieżka podstawowa (RootPath) – Jest to ścieżka do głównego katalogu systemu RAKS 2000 (typowo: C:\Program Files\Raks2000). Ponieważ poszczególne moduły systemu przyjmują tę ścieżkę za podstawę w operacjach dostępu do baz danych, jej brak lub niepoprawna wartość uniemożliwiają poprawne działanie programu. • Ścieżka pliku sieciowego (NetFileDir) – Jest to ścieżka do katalogu, w którym umieszczony będzie plik Pdoxusrs.net, zapewniający kontrolę dostępu do baz danych modułu. Ma to szczególne znaczenie w systemach, w których możliwe jest jednoczesne korzystanie z tych samych danych przez kilku użytkowników (praca w sieci). Należy przy tym zwrócić uwagę, by na wszystkich końcówkach systemu ścieżka ta była podana tak samo. Zwykle za poprawny katalog pliku sieciowego przyjmuje się ten, w którym znajduje się plik .exe danego modułu. • Ścieżka dostępu do serwera (ServerPath)* – Jest to ścieżka do katalogu na serwerze SQL, w którym znajduje się baza danych wybranego modułu. Ścieżka ta ma znaczenie wyłącznie w przypadku korzystania z baz danych opartych na architekturze klientserwer. • Nazwa serwera SQL (ServerName)* – Jest to nazwa serwera SQL, na którym znajduje się baza danych wybranego modułu. Podobnie jak w przypadku ścieżki dostępu do serwera, ustawienie to ma znaczenie tylko w przypadku korzystania z architektury klient-serwer. * - ustawienia te nie są dostępne w obecnej wersji sytemu RAKS 2000 (opartej na bazach danych Paradox) Wskazówki Jak widać, wszystkie aktualnie dostępne ustawienia konfiguracyjne systemu RAKS 2000 to wskazania na odpowiednie katalogi dyskowe. Można je wskazać używając specjalnego okna dialogowego (uruchamianego po kliknięciu przycisku znajdującego się z prawej strony każdego okna edycyjnego) lub wpisać ręcznie. Podczas wprowadzania ścieżki do katalogu należy stosować się do następujących reguł: 1 Ścieżkę do katalogu powinno rozpoczynać literowe oznaczenie dysku, np. “C:\....” Zasada ta dotyczy zarówno katalogów lokalnych, jak też zamapowanych dysków sieciowych. Wyjątek stanowi wartość ustawienia NetFileDir w przypadku stosowania sieci w układzie “peer to peer”, czyli wtedy, gdy komputer, na którym znajdują się bazy danych systemu RAKS 2000 jest jednocześnie używany jako jedna z roboczych końcówek systemu. W takim przypadku ścieżkę pliku sieciowego NetFileDir należy podać z użyciem nazwy komputera udostępniającego dane, czyli w formacie: “\\nazwa_komputera\nazwa_udziału\....” (tzw. notacja UNC) 2 W zapisie ścieżki można zamiennie stosować znaki „\” i „/” 3 Ścieżki nie należy kończyć żadnym ze znaków wymienionych w poprzednim punkcie 4-2 Konfiguracja Edycja pozostałych ustawień konfiguracyjnych Oprócz ustawień konfiguracyjnych definiowanych niezależnie dla każdego modułu, istnieją też ustawienia wspólne dla całego systemu RAKS 2000. Ich edycja jest możliwa po wybraniu ostatniej pozycji na liście dostępnych ustawień - „Inne ustawienia konfiguracyjne”. W chwili obecnej możliwa jest jedynie edycja parametru Katalog tymczasowy (TempDir). W polu tym należy wskazać katalog, w którym poszczególne aplikacje wchodzące w skład systemu RAKS 2000 będą mogły tworzyć pliki tymczasowe niezbędne do ich poprawnej pracy (pliki te są zostaną automatycznie usunięte po zakończeniu pracy programu). Katalogiem tymczasowym może być to dowolny katalog lokalny (np. C:\Program Files\Raks2000\Temp), ważne jest jedynie, by przewidzieć dla tego katalogu dostateczną rezerwę wolnej przestrzeni dyskowej. Wskazówka Jeżeli podany katalog tymczasowy nie istnieje fizycznie na dysku, zostanie automatycznie utworzony przy następnym uruchomieniu dowolnego programu wchodzącego w skład systemu RAKS 2000. Zapis konfiguracji do rejestru Windows Przycisk [ZAPISZ] w sekcji „Rejestr” pozwala wprowadzić do rejestru systemu Windows zapisy konfiguracyjne systemu RAKS 2000 w kształcie określonym przez bieżącą zawartość wszystkich pól edycyjnych. Po wykonaniu tej operacji program RAKS 2000 Administrator automatycznie przestawia się na nowe ustawienia, nie ma zatem potrzeby jego ponownego uruchamiania. Przycisk [WCZYTAJ] w sekcji „Rejestr” pozwala wypełnić pola edycyjne aktualnymi wartościami ustawień konfiguracyjnych systemu RAKS 2000, pobranymi z rejestru systemu Windows. Zapis konfiguracji do pliku Przycisk [ZAPISZ] w sekcji „Plik .ini” umożliwia zapisanie do pliku .ini aktualnego stanu wszystkich pól edycyjnych, związanych z ustawieniami konfiguracyjnymi systemu RAKS 2000. W ten sposób można sporządzić kopię zapasową bieżących ustawień rejestru przed jego planowaną modyfikacją. Położenie i nazwę tworzonego pliku określa się za pomocą okna dialogowego uruchamianego po naciśnięciu przycisku. Przycisk [ODCZYT] w sekcji „Plik .ini” umożliwia odczyt ustawień konfiguracyjnych systemu RAKS 2000, zapisanych uprzednio w pliku .ini. Pobrane z pliku wartości są wstawiane do odpowiednich okien edycyjnych. Aby wprowadzić wczytane z pliku ustawienia do rejestru systemu Windows, należy następnie skorzystać z opcji „Zapis ustawień do rejestru”. Konfiguracja 4-3 Konfiguracja systemu po zmianie rodzaju instalacji Zmiana rodzaju instalacji (patrz rozdział „Licencje”) niesie za sobą konieczność zmiany wartości ścieżek RootPath oraz NetFileDir dla danego modułu. Można tu wyróżnić dwa przypadki: Uwaga • Zmiana z instalacji lokalnej na sieciową – w tym przypadku należy zmienić wartość ścieżki pliku sieciowego (NetFileDir) tak aby była ona zgodna z notacją UNC. W tym celu można użyć przycisku umożliwiającego wybór lokalizacji i wybrać folder docelowy poprzez Otoczenie sieciowe lub wpisać ścieżkę ręcznie zgodnie z notacją UNC czyli w formacie: „\\nazwa_komputera\nazwa_udziału\....”. Ścieżka podstawowa (RootPath) może być zgodna z notacją UNC lub może zawierać literę dysku. Aby zmienić jej wartość można użyć przycisku wyboru lokalizacji i wybrać folder docelowy lub wpisać wartość ręcznie. • Zmiana z instalacji sieciowej na lokalną – przy zmianie rodzaju instalacji na lokalną należy zmienić wartość obu ścieżek tak aby obie wartości zawierały litery dysków. W tym celu można użyć przycisków umożliwiających wybór lokalizacji i wybrać foldery docelowe poprzez Mój komputer lub wpisać ścieżki ręcznie (np. „C:\Program Files\Raks2000\...”). 1 Ponowne skonfigurowanie po zmianie rodzaju instalacji jest wymagane jedynie wtedy, gdy tej zmianie nie towarzyszy przeniesienie danych. W przypadku zmiany z przeniesieniem danych proces zmiany konfiguracji nie jest konieczny. 2 W trakcie zmiany ścieżki wybierany jest ten sam folder, który był poprzednio. Zmianie ulega jedynie sposób jego wskazania (notacja UNC bądź notacja z literą dysku). 4-4 Konfiguracja ROZDZIAŁ 5 Firmy Jedną z podstawowych cech systemu RAKS 2000 jest możliwość równoczesnego prowadzenia księgowości wielu firm. Każda firma założona w systemie, jako odpowiednik pewnego rzeczywistego podmiotu gospodarczego, stanowi odrębną, niezależną całość. Dane tej samej firmy mogą być wykorzystywane przez różne aplikacje wchodzące w skład systemu RAKS 2000, zaś wbudowane mechanizmy wymiany informacji pomiędzy modułami sprawiają, że powstaje w ten sposób kompleksowy system obsługi firmy lub przedsiębiorstwa. Strona „Firmy” służy do zarządzania firmami zdefiniowanymi w systemie RAKS 2000. Dostępne są następujące operacje: Uwaga • Przeglądanie listy firm zdefiniowanych w systemie • Zakładanie nowej firmy • Edycja danych firmy już istniejącej • Usuwanie wybranej firmy z systemu • Wybór modułów systemu, w których dana firma ma być dostępna Ze względu na bezpieczeństwo danych wszystkie opisane w niniejszym rozdziale operacje mogą być wykonane jedynie przez użytkownika posiadającego uprawnienia administratora systemu. Zarządzanie listą firm w systemie Głównym elementem strony „Firmy” jest lista firm aktualnie dostępnych w systemie RAKS 2000. Lista ta zawiera następujące informacje: • pełna nazwa firmy • skrócona nazwa firmy • unikalny numer firmy w systemie Firmy można posortować po każdej z tych kategorii poprzez kliknięcie w nagłówek odpowiedniej kolumny na liście. Firmy 5-1 Lista firm dostępnych w systemie RAKS 2000 Pod listą firm znajdują się przyciski, które umożliwiają założenie nowej firmy, edycję danych firmy już istniejącej, a także usunięcie firmy z systemu. W przypadku dwóch ostatnich operacji, użytkownik musi wcześniej zaznaczyć na liście tę firmę, której te operacje mają dotyczyć. Uwaga Jeśli bieżący użytkownik programu nie posiada uprawnień administratora systemu, przyciski służące do tworzenia, edycji i usuwania firm będą nieaktywne. Przyciski [EDYTUJ] i [USUŃ] nie są aktywne także w sytuacji, gdy lista firm nie zawiera żadnych pozycji. Zakładanie firmy W celu założenia firmy w systemie RAKS 2000 należy kliknąć przycisk [DODAJ] umieszczony pod listą firm. Ukaże się wtedy następujące okno dialogowe: Jedna ze stron zawierających pola edycyjne danych firmy Sposoby zmiany wyświetlanej strony 5-2 Firmy Okno to składa się z kilku stron, z których każda służy do wprowadzenia określonego zestawu informacji o firmie. Przełączanie pomiędzy poszczególnymi stronami odbywa się za pomocą listy umieszczonej z lewej strony okna (prezentowanej w formie paska Outlook lub listy folderów), a także przycisków [>] i [<] znajdujących się w dolnej części każdej ze stron. W chwili obecnej dostępne są następujące strony: • Dane identyfikacyjne • Dane adresowe • Bank / Urząd skarbowy • ZUS / Organ rejestrowy • Informacje dodatkowe Z punktu widzenia systemu kluczowe znaczenie mają zwłaszcza informacje znajdujące się na pierwszej stronie o nazwie „Dane identyfikacyjne”. Ponieważ dane te będą później wykorzystywane w wielu miejscach w systemie, raczej należy je podać (część pól musi być obowiązkowo wypełniona). Dane zawarte na pozostałych stronach mają charakter uzupełniający. Są to z reguły informacje wykorzystywane w różnego typu zestawieniach i wydrukach (dokumenty księgowe i ubezpieczeniowe, deklaracje podatkowe, itp.). Jeżeli użytkownik uzna, że z punktu widzenia prowadzonej przez niego dokumentacji finansowoksięgowej część z tych informacji jest zbędna, może zrezygnować z ich wprowadzenia. Strona „Informacje dodatkowe” zawiera kilka dodatkowych ustawień dla modułów „Kadry i Płace” oraz „Podatkowa Księga Przychodów i Rozchodów”. Jeśli zakładana firma ma być dostępna w tych modułach, należy sprawdzić, czy proponowane przez program ustawienia domyślne są do zaakceptowania. Jeśli nie, należy je zmodyfikować. W poniższej tabeli przedstawiony zostanie krótki opis poszczególnych pól edycyjnych znajdujących się na kolejnych stronach okna zakładania firmy. Tabela 3 Informacje o firmie Nazwa pola Znaczenie Identyfikacja: Rodzaj firmy Przełącznik pozwalający określić, czy zakładana firma posiada status osoby prawnej (np. spółka z o.o.), czy osoby fizycznej (np. spółka cywilna). Rozróżnienie to jest potrzebne m.in. do prawidłowego wypełnienia deklaracji podatkowych. W przypadku wybrania drugiej opcji, konieczne będzie podanie dodatkowych informacji o właścicielu firmy. Numer firmy w systemie Unikalny numer, pod jakim zakładana firma będzie identyfikowana w systemie. Program automatycznie podpowiada kolejny wolny numer, a także uniemożliwia wprowadzenie numeru uprzednio przypisanego innej firmie. Nazwa pełna Pełna nazwa firmy. Maksymalnie 120 znaków. Nazwa skrócona Skrócona nazwa firmy. Maksymalnie 100 znaków. NIP; REGON Numery identyfikacyjne nadane firmie przez stosowne organy państwowe. EKD Kod identyfikujący rodzaj prowadzonej przez firmę działalności. Logo firmy Obrazek stanowiący logo firmy, umieszczany na części wydruków generowanych przez system. Optymalny rozmiar obrazka to 100 na 160 pikseli. Aby załadować obrazek z pliku, należy skorzystać z opcji „Załaduj” dostępnej z poziomu menu prawego klawisza myszki. Jeśli natomiast obrazek znajduje się w schowku systemu Windows, można go wkleić bezpośrednio w obszar pola edycyjnego za pomocą kombinacji klawiszy Ctrl+V. Firmy 5-3 Tabela 3 Informacje o firmie (ciąg dalszy) Nazwa pola Znaczenie Właściciel (tylko w przypadku firm posiadających status osoby fizycznej): Nazwisko; Imię pierwsze Nazwisko i imię właściciela firmy. Imię ojca, imię matki Imię ojca i matki właściciela firmy. Oba imiona dobrze jest oddzielić przecinkiem. PESEL Numer identyfikacyjny PESEL właściciela firmy.. Data urodzenia Data urodzenia właściciela firmy. Datę tę można wprowadzić ręcznie lub wybrać za pomocą dostępnego edytora Kod dokumentu; Seria i nr dokumentu Dane dokumentu stwierdzającego tożsamość właściciela firmy. Adres siedziby firmy: Kraj; Województwo; Zestaw danych określających dokładny adres oraz możliwości kontaktu z siedzibą Powiat; Gmina; Ulica; Nr firmy domu; Nr lokalu; Kod pocztowy; Miejscowość; Poczta; Skrytka pocztowa; Telefon; Teleks; Faks Adres zamieszkania właściciela (tylko w przypadku firm posiadających status osoby fizycznej): Kraj; Województwo; Powiat; Gmina; Ulica; Nr domu; Nr lokalu; Kod pocztowy; Miejscowość; Poczta; Telefon; Faks Zestaw danych określających adres zamieszkania właściciela firmy – osoby fizycznej. Jeżeli adres ten pokrywa się z adresem siedziby firmy, odpowiednie informacje można skopiować poprzez kliknięcie przycisku ze strzałką znajdującego się obok nagłówka tej sekcji. Rachunek bankowy: Nazwa banku; Oddział; Ulica; Nr domu; Kod pocztowy; Miejscowość Nazwa i adres banku prowadzącego rachunek firmy Nr rachunku Numer rachunku bankowego firmy Urząd skarbowy: 5-4 Firmy Nazwa urzędu skarb.; Ulica; Nr domu; Kod pocztowy; Miejscowość Nazwa i adres urzędu skarbowego właściwego dla firmy Nazwa banku Nazwa banku obsługującego rachunki bankowe urzędu skarbowego Podatek CIT Numer rachunku urzędu skarbowego dla gromadzenia dochodów budżetowych z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) Podatek VAT Numer rachunku urzędu skarbowego dla gromadzenia dochodów budżetowych z tytułu podatku od towarów i usług (VAT), podatku akcyzowego oraz podatku od gier Podatek PIT Numer rachunku urzędu skarbowego dla gromadzenia dochodów budżetowych z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) Dochody jedn. budżet. Numer rachunku urzędu skarbowego dla gromadzenia dochodów państwowych jednostek budżetowych przekazywanych do urzędów skarbowych Pozostałe dochody Numer rachunku urzędu skarbowego dla gromadzenia pozostałych dochodów z tytułu podatkowych i niepodatkowych należności budżetowych Tabela 3 Informacje o firmie (ciąg dalszy) Nazwa pola Znaczenie Zakład Ubezpieczeń Społecznych: Nazwa ZUS; Oddział; Adres; Kod pocztowy; Miejscowość; Telefon Nazwa i adres Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwego dla firmy Numer NKP Numer, pod którym firma jest zarejestrowana w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Nazwa banku; Konto Nazwa banku i numer rachunku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Organ rejestrowy: Nazwa organu rejestr. Nazwa organu rejestrowego, który dokonał rejestracji firmy Nazwa rejestru Nazwa rejestru, w którym został dokonany wpis Data rejestracji Data rejestracji firmy Numer rejestru Numer wpisu w rejestrze Data rozpoczęcia dział. Data rozpoczęcia działalności firmy Informacje dodatkowe: Moduł KP Zaokrąglenie podatków (PDOF) Wybór sposobu zaokrąglania kwot podatku dochodowego od osób fizycznych. Domyślnie wybraną opcją jest zaokrąglanie podatków do 10 groszy, gdyż taki sposób narzucają przepisy prawne obowiązujące od dnia 4 lipca 1998. Z tego też względu podczas próby wyłączenia zaokrąglania podatków wyświetlany jest komunikat z prośbą o potwierdzenie. Informacje dodatkowe: Moduł KR Uwaga Typ źródła przychodów Wybór typu źródła przychodów w firmie: księga przychodów i rozchodów / ryczałt / najem, dzierżawa i inne -rozliczenie w KPiR Spółka cywilna Określenie, czy firma na status spółki cywilnej Kwartalne rozliczenia ryczałtu Określenie, czy firma stosuje kwartalne rozliczenia ryczałtu. Opcja jest dostępna tylko wówczas, gdy jako typ źródła przychodów wybrano ryczałt. Płatnik VAT Określenie, czy firma jest płatnikiem podatku VAT Rozliczanie podatku VAT metodą kasową Określenie, czy firma – płatnik VAT korzysta z metody kasowej rozliczania tego podatku Kwartalne rozliczenia VAT Określenie, czy firma – płatnik VAT korzysta z kwartalnych rozliczeń tego podatku. Opcja ta jest automatycznie zaznaczona, jeśli ustawiono też opcję rozliczania podatku VAT metodą kasową. Po kliknięciu przycisku znajdującego się z prawej strony pola edycyjnego "Nazwa urzędu skarb." wyświetlane jest okno dialogowe zawierające dane wszystkich urzędów skarbowych. Wyboru urzędu dokonujemy za pomocą listy znajdującej się po lewej stronie okna. Z prawej strony wyświetlane są dane adresowe wskazanego urzędu, a także informacje o jego rachunkach bankowych. Po zatwierdzeniu wyboru i zamknięciu okna dane wybranego urzędu skarbowego zostaną automatycznie wstawione w odpowiednie pola edycyjne danych firmy. Firmy 5-5 Uwaga Niektóre starsze wersje modułów systemu RAKS 2000 obsługują jedynie jedno konto urzędu skarbowego. W przypadku korzystania z wcześniejszych wersji programów należy określić, który spośród pięciu dostępnych numerów kont urzędu skarbowego ma być używany przez te programy. Służy do tego menu podręczne uruchamiane po kliknięciu prawego klawisza myszy na jednym z pięciu pól edycyjnych rachunków bankowych urzędu. Domyślnie jako "konto urzędu skarbowego" przypisane jest konto podatku PIT. Naciśnięcie przycisku [ZATWIERDŹ] oznacza zgodę na założenie nowej firmy i zapisanie wprowadzonych informacji. Przycisk [ANULUJ] pozwala opuścić okno zakładania firmy bez zapisywania zmian. Edycja danych firmy W celu wprowadzenia zmian i poprawek w danych już istniejącej firmy, należy zaznaczyć interesującą nas firmę na liście firm w systemie, po czym nacisnąć przycisk [EDYTUJ] umieszczony pod listą firm. Pojawi się identyczne okno dialogowe, jak w przypadku operacji zakładania nowej firmy. Użytkownik może dokonać edycji dowolnych danych, z wyjątkiem zmiany numeru firmy w systemie. Zapisanie dokonanych zmian odbywa się poprzez naciśnięcie przycisku [ZATWIERDŹ]. Przycisk [ANULUJ] pozwala opuścić okno edycji firmy bez zapisywania zmian. Usuwanie firmy Usuwanie firmy i wszystkich związanych z nią danych odbywa się poprzez naciśnięcie przycisku [USUŃ] znajdującego się pod listą firm. Operacja usuwania firmy przebiega dwuetapowo. Najpierw, po dwukrotnym potwierdzeniu, kolejno usuwane są z dysku bazy danych tych modułów systemu RAKS 2000, w których firma była dostępna. Po usunięciu wszystkich modułów program pyta, czy mają też być usunięte dane samej firmy. Jeśli tak, po firmie nie pozostanie żaden ślad. Jeśli nie, informacje o firmie pozostaną w systemie, jednak firma ta nie będzie widoczna w żadnym z modułów. Uwaga 5-6 Firmy Operacja usuwania danych jest nieodwracalna – raz skasowanych danych nie będzie już można w żaden sposób odzyskać. Dlatego zanim zdecydujemy się na usunięcie firmy, należy upewnić się, że została zaznaczona właściwa firma. Udostępnianie firmy modułom systemu Wybór modułów systemu RAKS 2000, w których chcemy mieć dostęp do danych określonej firmy, jest możliwy w sekcji zatytułowanej „Moduły”. moduły, w których firma będzie dostępna moduły, w których firma nie będzie dostępna moduły, które nie są zainstalowane Zatwierdzenie zmian w przypisaniach firmy do modułów Sekcja ta zawiera zestaw pozycji odpowiadających zainstalowanym składnikom systemu. Zaznaczenie pozycji oznacza zgodę na przypisanie firmy do określonego modułu i założenie na dysku wymaganych baz danych. Odznaczenie pozycji prowadzi do usunięcia danych firmy z wybranego modułu. Zatwierdzenie zmian w przypisaniach firmy do modułów, a co za tym idzie założenie lub usunięcie odpowiednich baz danych, odbywa się po kliknięciu przycisku [ZATWIERDŹ]. Uwaga Należy mieć świadomość, że odznaczenie wcześniej zaznaczonego modułu pociąga za sobą nieodwracalne usunięcie wszystkich danych firmy w tym module. Aby zapobiec przypadkowej utracie danych, program osobno prosi o potwierdzenie operacji usunięcia każdego modułu. Firmy 5-7 5-8 Firmy ROZDZIAŁ 6 Użytkownicy i uprawnienia System RAKS 2000 umożliwia jednoczesną pracę wielu osób. Każdy użytkownik, aby móc rozpocząć pracę w systemie, musi zostać zarejestrowany w programie administracyjnym. Otrzymuje on wtedy unikalny identyfikator, którego będzie używał przy uruchamianiu programów i którym będzie sygnował wykonane przez siebie operacje. Aby zapewnić ochronę danych przed niepowołanym dostępem, użytkownik może przy logowaniu do programu posługiwać się własnym, znanym tylko sobie hasłem. Ponadto istnieje możliwość przypisania każdemu użytkownikowi systemu odrębnego zestawu uprawnień do wykonania określonych operacji. Liczba użytkowników, których można zdefiniować w systemie RAKS 2000, jest dowolna. Należy jednak pamiętać, że liczba użytkowników, którzy mogą w tym samym czasie korzystać z danych jednego modułu jest ograniczona przez liczbę stanowisk, na jaką została wykupiona licencja. Uwaga Wszystkie operacje związane ze zmianą struktury użytkowników oraz nadawaniem uprawnień mogą być wykonane jedynie przez osobę administratora systemu. Użytkownicy i grupy użytkowników Aby ułatwić zarządzanie użytkownikami w systemie, a zwłaszcza przypisanymi im uprawnieniami, został wprowadzony podział użytkowników na grupy. Każdy zdefiniowany w systemie użytkownik musi być przypisany do przynajmniej do jednej grupy, choć nic nie stoi na przeszkodzie, aby należał jednocześnie do kilku grup. Główna korzyść wynikająca z takiego rozwiązania polega na tym, że w momencie przypisania użytkownika do danej grupy automatycznie przejmuje on wszystkie uprawnienia nadane tej grupie. W najprostszym przypadku wystarczy zatem określić zestaw uprawnień przysługujących całej grupie, aby móc następnie jedynie przypisywać kolejnych użytkowników do tej grupy. Nie ma wówczas potrzeby edycji uprawnień każdego z użytkowników indywidualnie. Modyfikacja uprawnień samego użytkownika ma sens jedynie w sytuacji, gdy nowo nadawane uprawnienia mają być szersze niż uprawnienia grupy, do której ten użytkownik należy. Użytkownicy i uprawnienia 6-1 Aby zawsze istniała możliwość wykonania dowolnej operacji z poziomu programu „Administrator”, w systemie RAKS 2000 musi być przynajmniej jeden użytkownik pełniący rolę administratora systemu. Użytkownik taki, zwany głównym administratorem, jest zakładany w chwili instalacji systemu i pozostaje w nim przez cały czas (nie można go usunąć). Użytkownik ten, a także grupa, do której jest on domyślnie przypisany, są w programie oznaczone kolorem czerwonym. Sposób prezentacji struktury użytkowników Aktualna struktura użytkowników systemu RAKS 2000 jest dostępna w sekcji “Użytkownicy”. Jest ona prezentowana w postaci drzewa, dzięki czemu wyraźnie widoczny jest podział użytkowników na poszczególne grupy. Strukturę tę można oglądać w dwu układach, przełączanych za pomocą przycisku umieszczonego nad drzewem: Układ: grupa Æ użytkownicy W układzie tym nadrzędną jednostkę stanowi grupa. W postaci zwiniętej drzewo przedstawia listę wszystkich założonych w systemie grup. Rozwijając gałąź wybranej grupy, możemy uzyskać listę użytkowników przypisanych do tej grupy. Układ: użytkownik Æ grupy W układzie tym główną rolę odgrywa użytkownik. Drzewo zawiera listę wszystkich użytkowników, którzy są zarejestrowani w systemie. Dla każdego użytkownika dostępna jest lista grup, do których użytkownik ten jest przypisany. Uwaga: W układzie tym nie będą widoczne grupy, do których nie jest przypisany żaden użytkownik. Drugi przycisk znajdujący się nad drzewem umożliwia pełne rozwinięcie ( ( ) struktury użytkowników. 6-2 Użytkownicy i uprawnienia ) lub zwinięcie Zakładanie grupy użytkowników Założenie nowej grupy użytkowników jest możliwe po kliknięciu przycisku [DODAJ GRUPĘ]. W wyświetlonym oknie dialogowym należy podać nazwę zakładanej grupy. Nazwa ta musi być unikalna – program nie pozwoli założyć dwóch grup o tej samej nazwie. Dla lepszego wizualnego rozróżnienia nazw użytkowników i grup, nazwa grupy jest wprowadzana wielkimi literami. Dodawanie użytkownika Wprowadzenie nowego użytkownika do systemu jest możliwe po kliknięciu przycisku [DODAJ UŻYTKOW.]. Zostanie wówczas wyświetlone następujące okno dialogowe: Pola edycyjne danych użytkownika Lista wszystkich grup dostępnych w systemie. Należy zaznaczyć te grupy, do których ma należeć bieżący użytkownik Znaczenie poszczególnych pól edycyjnych zostało wyjaśnione w poniższej tabeli. Użytkownicy i uprawnienia 6-3 Tabela 4 Informacje o użytkowniku Nazwa pola Znaczenie Identyfikator Jest to unikalny identyfikator użytkownika (maksymalnie 8 znaków), używany m.in. podczas logowania do programu, a także do oznaczania niektórych wykonanych przez użytkownika operacji. Imię, nazwisko Są to dane personalne użytkownika, wykorzystywane zwykle w charakterze czysto informacyjnym. Ponieważ jednak dane te są wyświetlane na drzewie struktury użytkowników, muszą być unikalne. Administrator Opcja ta decyduje o tym, czy użytkownik będzie posiadał uprawnienia administratora systemu RAKS 2000. Jeśli zostanie zaznaczona, użytkownik będzie mógł m.in. dokonywać zmian w konfiguracji firm oraz modyfikować strukturę i uprawnienia użytkowników. Hasło, powtórzone hasło Jest to hasło, którego użytkownik będzie używał za każdym razem przy próbie uruchomienia programu. Aby wykluczyć pomyłkę, nadane hasło należy potwierdzić w polu „powtórzone hasło”. Jeśli użytkownik nie chce używać hasła, oba pola edycyjne należy pozostawić niewypełnione. Każdy użytkownik systemu musi być przypisany do przynajmniej jednej grupy. Wyboru dokonuje się za pomocą listy grup znajdującej się w dolnej części okna. Przyciski umieszczone z lewej strony umożliwiają zaznaczenie / odznaczenie wszystkich pozycji na liście. Edycja danych grupy lub użytkownika Przycisk [EDYTUJ] umożliwia edycję danych istniejącej grupy lub użytkownika. W zależności od tego, czy aktualnie zaznaczona pozycja na drzewie struktury użytkowników dotyczy grupy, czy pojedynczego użytkownika, uruchamiane jest odpowiednie okno dialogowe (takie samo, jak dla operacji dodawania). W przypadku edycji danych grupy, użytkownik może dokonać zmiany nazwy grupy. W przypadku edycji danych użytkownika, można zmodyfikować identyfikator, dane personalne oraz hasło. Można też nadać lub odebrać uprawnienia administratora systemu, a także dokonać zmian w przypisaniu użytkownika do grup. Należy zaznaczyć, że aby nadać użytkownikowi nowe hasło, trzeba najpierw podać hasło dotychczasowe. Z tego obowiązku zwolniony jest jedynie główny administrator systemu – może on bez ograniczeń modyfikować hasła wszystkich użytkowników. Uwaga Jeśli edycji podlegają dane głównego administratora systemu (oznaczonego kolorem czerwonym), zablokowana jest możliwość odebrania uprawnień administracyjnych. Ponadto użytkownika tego nie można usunąć z grupy administracyjnej (również oznaczonej kolorem czerwonym). Zatwierdzenie dokonanych zmian odbywa się poprzez naciśnięcie przycisku [ZATWIERDŹ]. Przycisk [ANULUJ] pozwala opuścić okno edycyjne bez zapisywania zmian. 6-4 Użytkownicy i uprawnienia Usuwanie grupy lub użytkownika Uwaga Opisywane funkcje nie dotyczą głównego administratora systemu oraz grupy administracyjnej (oznaczonych kolorem czerwonym). Ich nie można usunąć. Usunięcie grupy lub użytkownika jest możliwe po naciśnięciu przycisku [USUŃ]. Sposób wykonania tej operacji zależy od tego, czy zaznaczona pozycja na drzewie struktury użytkowników dotyczy grupy, czy pojedynczego użytkownika. Istotny jest też wybrany układ prezentacji struktury użytkowników. W efekcie są aż trzy warianty usuwania danych: 1 Usunięcie użytkownika z wybranej grupy Użytkownik jest usuwany z jednej, wybranej grupy. Jeśli należy on jeszcze do innych grup, pozostanie w systemie, a jedynym skutkiem wykonanej operacji może być uszczuplenie jego uprawnień. Jeśli jednak użytkownik należał tylko do wskazanej grupy, to w wyniku wykonania tej operacji zostanie całkowicie usunięty z systemu. 2 Usunięcie użytkownika z systemu Użytkownik jest całkowicie usuwany z systemu (ze wszystkich grup, do których należał) 3 Usunięcie grupy użytkowników z systemu Usunięciu ulega wybrana grupa użytkowników. Wszyscy użytkownicy, którzy należeli tylko do tej grupy, zostaną całkowicie usunięci z systemu. Użytkownicy, którzy należą jeszcze do innych grup, pozostaną, lecz zestaw ich uprawnień ulegnie uszczupleniu. To, który wariant znajdzie zastosowanie w konkretnej sytuacji, prezentuje poniższa tabela. Tabela 5 Różne warianty operacji usuwania grup i użytkowników ZAZNACZONA POZYCJA grupa UKŁAD PREZENTACJI STRUKTURY UŻYTKOWNIKÓW użytkownik Grupa Æ użytkownicy usunięcie grupy z systemu (3) usunięcie użytkownika z grupy (1) Użytkownik Æ grupy usunięcie użytkownika z grupy (1) usunięcie użytkownika z systemu (2) Inne operacje związane z użytkownikami Jeżeli z poziomu drzewa struktury użytkowników wywołane zostanie menu prawego klawisza myszki, to pod pozycją „Narzędzia” staną się dostępne dodatkowe operacje związane z użytkownikami systemu RAKS 2000. • Zresetuj informację o ostatnio wybieranych firmach Standardowo, przy zamykaniu każdego modułu systemu RAKS 2000 jest zapamiętywany numer firmy, na której dany użytkownik ostatnio pracował. Dzięki temu, przy następnym logowaniu użytkownika do tego modułu automatycznie wybierana jest ta sama firma. Opcja resetowania informacji o ostatnio wybieranych przez użytkownika firmach pozwala na usunięcie tej informacji, przez co użytkownik przy wejściu do programu zostanie poproszony o wybór firmy, na której chce pracować. Użytkownicy i uprawnienia 6-5 Uprawnienia Uprawnienia nadawane użytkownikowi systemu RAKS 2000 można umownie podzielić na 4 kategorie: 1 Uprawnienia administratora systemu RAKS 2000 Są to uprawnienia do wykonywania operacji mających kluczowe znaczenie dla funkcjonowania systemu jako całości. Do operacji tych należy zaliczyć: • edycję ustawień konfiguracyjnych systemu • zakładanie, edycję, usuwanie firm (w tym tworzenie i usuwanie baz danych poszczególnych modułów w firmie) • zakładanie, edycję i usuwanie użytkowników • edycję uprawnień użytkowników Osoba mająca uprawnienia administratora ma zatem bezpośredni wpływ na konfigurację systemu i strukturę baz danych. Odpowiada także za bezpieczeństwo danych, gdyż w jej rękach znajdują się mechanizmy służące zapewnieniu ochrony danych przed niepowołanym dostępem. Z tego względu uprawnienia administracyjne powinny być nadawane z rozwagą, a liczba osób je posiadających - ściśle ograniczona. 2 Prawo dostępu do modułu Uprawnienie to decyduje, czy użytkownik będzie mógł uruchamiać określony moduł systemu RAKS 2000, a także dokonywać innych operacji na danych tego modułu. 3 Uprawnienia administracyjne w module Są to uprawnienia do wykonywania pewnych technicznych operacji na bazach danych wybranego modułu. Operacje te są dostępne z poziomu programu RAKS 2000 Administrator. Należą do nich: • archiwizacja / odtworzenie danych z archiwum • kontrola i naprawa baz danych • wymiana danych między modułami (import / eksport danych) • aktualizacja wersji baz danych 4 Uprawnienia szczegółowe wewnątrz modułu Są to uprawnienia do wykonywania poszczególnych operacji dostępnych już w czasie pracy w wybranym module. Uprawnienia te są definiowane niezależnie dla każdej firmy dostępnej wewnątrz modułu i dotyczą na ogół takich operacji, jak: wprowadzanie, edycja i usuwanie określonych dokumentów, przeglądanie wybranych zestawień, zakładanie nowego roku obrachunkowego, itp. Uprawnienia administratora systemu (kat. 1) mogą być przypisane wyłącznie użytkownikowi i są nadawane w czasie jego tworzenia lub edycji (pole „Administrator”). Uprawnienia kat. 2,3 i 4 można nadać zarówno pojedynczemu użytkownikowi, jak też całej grupie. Należy zaznaczyć, że łączny zestaw uprawnień przysługujących danemu użytkownikowi będzie efektem złożenia uprawnień samego użytkownika oraz uprawnień wszystkich grup, do których on należy. Stosuje się przy tym operację sumy logicznej, tzn. aby użytkownik posiadał określone uprawnienie wystarczy, by występowało ono w choć jednym branym pod uwagę zestawie uprawnień. 6-6 Użytkownicy i uprawnienia Prawa dostępu do modułów i uprawnienia administracyjne Nadawanie prawa dostępu do danych określonego modułu (2 kategoria uprawnień) oraz uprawnień administracyjnych w wybranym module (3 kategoria uprawnień) odbywa się bezpośrednio na stronie „Użytkownicy i uprawnienia”. Służą do tego zestawy pól wyboru znajdujące się z prawej strony drzewa ze strukturą użytkowników. Pola te odzwierciedlają aktualny stan uprawnień wskazanego użytkownika lub grupy. Aby nadać określone uprawnienie, wystarczy zaznaczyć odpowiednią pozycję. Odznaczenie pozycji prowadzi do odebrania nadanych uprzednio uprawnień. Użytkownik/grupa ma nadane prawo dostępu do modułu GM, a w zakresie uprawnień administracyjnych: prawo eksportu danych z tego modułu Użytkownik/grupa ma nadane prawo dostępu do modułu FK oraz wszystkie uprawnienia administracyjne w tym module Użytkownik/grupa ma prawo dostępu do modułu KB, lecz nie ma żadnych uprawnień administracyjnych w tym module Użytkownik/grupa nie ma prawa dostępu do modułu KP Moduły KR, OK i ST nie są zainstalowane Przyciski umożliwiające zaznaczenie i odznaczenie wszystkich uprawnień Zatwierdzenie zmian w uprawnieniach bieżącego użytkownika/grupy Nadanie prawa dostępu do wybranego modułu odbywa się poprzez zaznaczenie pozycji znajdującej się obok nazwy modułu. Użytkownik będzie mógł odtąd uruchomić dany program i korzystać z jego danych (w ramach określonych przez uprawnienia szczegółowe wewnątrz firmy – sposób ich nadawania zostanie opisany w następnym punkcie). Uwaga Jeśli pozycja z nazwą modułu nie jest aktywna, oznacza to, że moduł ten nie jest zainstalowany w systemie lub jego ustawienia konfiguracyjne nie są poprawne. Uwaga Odebranie prawa dostępu do modułu (poprzez odznaczenie pozycji z nazwą modułu) pociąga za sobą anulowanie wszelkich innych uprawnień związanych z tym modułem (uprawnień administracyjnych oraz uprawnień wewnątrz firm) Użytkownicy i uprawnienia 6-7 Po nadaniu prawa dostępu do modułu należy dodatkowo określić, które operacje techniczne w programie RAKS 2000 Administrator, a dotyczące baz danych zaznaczonego modułu, będzie mógł użytkownik wykonać. Uprawnienia administracyjne obejmują operacje archiwizacji, naprawy oraz uaktualnienia baz danych, a także prawo do wymiany danych. W przypadku wszystkich modułów można dane wyeksportować, zaś w modułach FK i KR możliwy jest także import danych ze źródeł zewnętrznych (plik, inny program). Wskazówka Podczas edycji uprawnień można skorzystać z przycisków umożliwiających zaznaczanie lub odznaczane wszystkich dostępnych pozycji. Aby zapisać aktualny stan uprawnień użytkownika lub grupy, należy kliknąć przycisk [ZATWIERDŹ]. W przeciwnym razie wszystkie dokonane zmiany zostaną anulowane. Uprawnienia szczegółowe w modułach Aby określić szczegółowe uprawnienia użytkownika (lub grupy użytkowników) do operowania na danych poszczególnych firm w modułach FK, GM, KB, KP, KR, OK i ST, należy kliknąć przycisk [UPRAWNIENIA W MODUŁACH] znajdujący się w prawym dolnym rogu strony uprawnień. Zostanie wówczas wyświetlone następujące okno dialogowe: Wybór modułu, w którym uprawnienia chcemy edytować. Lista zawiera wyłącznie te moduły, do których użytkownik/grupa ma dostęp. 6-8 Użytkownicy i uprawnienia Lista wszystkich firm widocznych w wybranym module. Firmy, do których użytkownik/grupa ma dostęp, są oznaczone kolorem zielonym Uprawnienia użytkownika/grupy do wykonywania określonych operacji na danych wskazanej firmy w wybranym module. Pola wyboru są nieaktywne, jeżeli bieżąca firma na liście nie jest zaznaczona . Z lewej strony okna znajduje się lista wszystkich modułów systemu RAKS 2000, do których dany użytkownik lub grupa mają prawo dostępu (sposób nadawania prawa dostępu do modułu został opisany w poprzednim punkcie). Lista ta pełni rolę przełącznika pomiędzy stronami służącymi do edycji uprawnień w poszczególnych modułach. Po przejściu na stronę odpowiedniego modułu, kolejnym etapem jest wybór tych firm w module, do których ma mieć dostęp użytkownik. Selekcji dokonuje się za pomocą listy firm, poprzez zaznaczenie wybranych pozycji klawiszem spacji (firmy wybrane są oznaczone kolorem zielonym). Można także skorzystać z przycisków znajdujących się nad listą firm. Tabela 6 Przycisk Przyciski służące do wyboru firm Znaczenie Skrót klawiszowy Zaznaczenie bądź odznaczenie bieżącej firmy Spacja Zaznaczenie wszystkich firm z listy + Odznaczenie wszystkich firm z listy - Należy podkreślić, że już przez sam fakt zaznaczenia firmy użytkownik uzyskuje prawo dostępu do jej danych. Oznacza to, że będzie on mógł uruchomić odpowiedni program i wybrać tę firmę do pracy. Jednak to, do których konkretnie informacji użytkownik uzyska dostęp oraz z których funkcji programu będzie mógł skorzystać, zależy od stanu szczegółowych uprawnień wewnątrz firmy. Do edycji wspomnianych uprawnień służą zestawy pól wyboru umieszczone z prawej strony listy firm. Pola te odzwierciedlają aktualny stan uprawnień użytkownika (lub grupy) w bieżącej firmie (firma ta musi być oczywiście zaznaczona). Nadanie lub odebranie określonego uprawnienia odbywa się poprzez zaznaczenie lub odznaczenie odpowiedniej pozycji. Istnieje także możliwość jednoczesnego zaznaczenia lub odznaczenia wszystkich pól wyboru. Służą do tego przyciski umieszczone w prawym górnym rogu. Uwaga Opis znaczenia poszczególnych uprawnień oraz związanych z nimi funkcji w programach nie jest przedmiotem niniejszej instrukcji. Informacje na ten temat można znaleźć w instrukcji obsługi danego modułu lub w pomocy dostępnej z poziomu programu. Jeśli użytkownik ma mieć różne uprawnienia w różnych firmach, trzeba te uprawnienia definiować niezależnie dla każdej z firm. Jeśli jednak ten sam zestaw uprawnień ma docelowo obowiązywać w kilku firmach, wystarczy zdefiniować go raz, a następnie przypisać do pozostałych aktualnie zaznaczonych firm. Służy do tego pierwszy spośród trzech przycisków znajdujących się w prawym górnym rogu okna. Tabela 7 Przycisk Przyciski służące do wyboru uprawnień Znaczenie Skrót klawiszowy Przypisanie bieżącej konfiguracji uprawnień do wszystkich zaznaczonych firm w module Ctrl-Q Zaznaczenie wszystkich uprawnień dla bieżącej firmy Ctrl-A Odznaczenie wszystkich uprawnień dla bieżącej firmy Ctrl-Z Użytkownicy i uprawnienia 6-9 W przypadku modułu RAKS 2000 Gospodarka Magazynowa i Sprzedaż, hierarchia uprawnień jest dwustopniowa. Oprócz ogólnych uprawnień wewnątrz firmy można użytkownikowi nadać odrębne uprawnienia w poszczególnych magazynach zdefiniowanych w tej firmie. Sposób wyboru magazynów, do których użytkownik ma mieć dostęp, a także edycji szczegółowych uprawnień wewnątrz magazynów jest analogiczny, jak w przypadku uprawnień firm. 1. Zaznaczamy firmę w module GM, do której użytkownik/grupa ma mieć dostęp i definiujemy ogólne uprawnienia w tej firmie 2. Spośród wszystkich magazynów w tej firmie zaznaczamy te, do których użytkownik/ grupa ma mieć dostęp, po czym definiujemy uprawnienia w tych magazynach Zbiorcze zatwierdzenie wszystkich zmian dokonanych w ustawieniach uprawnień odbywa się poprzez naciśnięcie przycisku [ZATWIERDŹ]. Przycisk [ANULUJ] pozwala odwołać zmiany i powrócić do pierwotnego stanu uprawnień. 6-10 Użytkownicy i uprawnienia ROZDZIAŁ 7 Licencje System RAKS 2000 wyposażony jest w uniwersalny i elastyczny system licencji. Licencje decydują m.in. o prawie do użytkowania modułów systemu, ilości użytkowników, czasie bezpłatnej aktualizacji, abonamencie. Aby umożliwić zapoznanie się z możliwościami oprogramowania przed jego zakupem, moduły systemu RAKS 2000 są dystrybuowane w wersji ewaluacyjnej (ograniczonej czasowo). Wersja ta umożliwia pracę z programami w ich pełnym zakresie. Przejście z wersji ewaluacyjnej do wersji pełnej nie wymaga ponownej instalacji programu a jedynie nadania licencji otrzymanej przy zakupie programu. Bardzo ważną częścią procesu licencyjnego jest rejestracja. Jest ona wymagana przez system i uaktywnia dostęp do kolejnych opcji licencji. Uwaga Wszystkie operacje związane z nadawaniem oraz zmianą danych licencji mogą być wykonane jedynie przez administratora systemu. Dane licencji Sekcja licencji zawiera listę wszystkich posiadanych modułów oraz szczegółowe dane dla każdego z nich. Tutaj można wykonać wszystkie operacje związane z nadaniem licencji oraz przeprowadzić proces rejestracji. Informacje o licencji Prezentowane dane szczegółowe zawierają następujące informacje: • wersja licencji (ewaluacyjna/pełna, zarejestrowana) • numer seryjny licencji • termin rejestracji modułu • ilość stanowisk sieciowych • data końca terminu bezpłatnej aktualizacji • rodzaj instalacji (lokalna/sieciowa) Licencje 7-1 W górnej część strony wyświetlana jest lista posiadanych modułów wraz z pełnymi informacjami o licencji. Zmiana pozycji na liście powoduje wyświetlenie informacji dla wybranego modułu. Tutaj możemy dokonać zmiany rodzaju instalacji z lokalnej na sieciową bądź odwrotnie. W dolnej części umieszczone są przyciski umożliwiające nadanie licencji określonego typu oraz dokonanie rejestracji dla modułu. informacje szczegółowe posiadane moduły zmiana rodzaju instalacji wybór typu nadawanej licencji nadawanie licencji wydruk karty i rejestracja licencji Uwaga W zależności od wersji posiadanych modułów informacja o terminie bezpłatnej aktualizacji może być niedostępna. Starsze wersje oprogramowania RAKS 2000 różniące się od obecnych systemem licencji nie zawierały tej informacji. Tabela 8 7-2 Licencje Wersje modułów współpracujących z nowym systemem licencji Moduł Numer wersji Administrator (AD) 3.0 Finanse i księgowość (FK) 2.10 Gospodarka magazynowa i sprzedaż (GM) 2.7 Kasa i Bank (KB) 2.9 Kadry i Place (KP) 2.19 Podatkowa księga przychodów i rozchodów (KR) 2.8 Ewidencja i amortyzacja środków trwałych (ST) 2.6 Zmiana rodzaju instalacji W trakcie instalacji modułu musimy dokonać wyboru rodzaju instalacji (lokalna/sieciowa). Wybór instalacji lokalnej oznacza brak możliwości pracy sieciowej. Możliwa jest jedynie praca na lokalnym komputerze gdzie został zainstalowany system RAKS2000. Wybór instalacji sieciowej umożliwia pracę w sieci komputerowej oraz daje możliwość dodawania kolejnych stanowisk roboczych. W trakcie użytkowania programu może się okazać, że pierwotnie wybrany rodzaj instalacji wymaga zmiany. Dla każdego z zainstalowanych modułów istnieje możliwość takiej operacji. Zmiana: lokalna na sieciową Przy zmianie instalacji lokalnej na sieciową następuje sprawdzenie, czy dany komputer jest skonfigurowany do pracy sieciowej. W przeciwnym wypadku np. braku karty sieciowej lub protokołu sieci, wyświetlany jest komunikat błędu i następuje przywrócenie instalacji lokalnej. Jeżeli zmiana instalacji zakończy się sukcesem nasz lokalny komputer staje się jednocześnie serwerem dla innych użytkowników systemu RAKS2000. Aby praca sieciowa przebiegała prawidłowo należy po zmianie rodzaju instalacji dokonać zmiany konfiguracji systemu. W tym celu należy przejść do sekcji „Konfiguracja” i dla danego modułu zmienić wartość pola „Ścieżka pliku sieciowego (NetFileDir)”. Wartość ta musi być zgodna z notacją UNC czyli musi zawierać nazwę komputera pełniącego rolę serwera (“\\nazwa_komputera\nazwa_udziału\....”). Zmiana: sieciowa na lokalną Zmiana taka dokonywana jest stosunkowo rzadko. W przypadku zmiany instalacji sieciowej na lokalną, praca sieciowa przestaje być możliwa. Próba uruchomienia modułu z innego komputera zakończy się komunikatem o błędzie odczytu danych licencji. Zmiana taka jest możliwa jedynie wtedy jeżeli nasz lokalny komputer jest jednocześnie serwerem dla innych stanowisk roboczych. Po zmianie rodzaju instalacji należy dokonać zmiany konfiguracji systemu w sekcji „Konfiguracja”. Przy pracy lokalnej wartości obu pól: „Ścieżka podstawowa (RootPath)” oraz „Ścieżka pliku sieciowego (NetFileDir)” muszą zawierać literowe oznaczenia dysków (np. „C:\Program Files\...”). Zmiana rodzaju instalacji z przeniesieniem danych Zmianie rodzaju instalacji może towarzyszyć przeniesienie danych systemu RAKS 2000 na inny komputer. W takich przypadkach należy wykonać następujące operacje: 1 Archiwizacja danych 2 Deinstalacja modułu (modułów) 3 Ponowna instalacja w nowej lokalizacji z odpowiednią opcją („instalacja sieciowa” bądź „instalacja lokalna”) Licencje 7-3 Uwaga 4 Odtworzenie danych z archiwum 5 6 Ponowne nadanie licencji Ponowna rejestracja licencji (jeżeli moduł był już zarejestrowany) – należy powtórzyć cały proces rejestracyjny i ponownie wysłać kartę rejestracyjną do firmy RAKS W celu zapoznania się ze szczegółami konfiguracji systemu RAKS 2000 m.in. do pracy z dedykowanym serwerem proszę przejść do rozdziału „Konfiguracja”. Nadawanie licencji W systemie RAKS 2000 używane są szesnastoznakowe klucze licencyjne stanowiące kombinacje liter (A-F) i cyfr (0-9). Nadanie licencji polega na wprowadzeniu klucza otrzymanego od firmy RAKS. Klucze licencyjne generowane są niezależnie dla każdego modułu oraz dla danego rodzaju i numeru seryjnego licencji. Typy licencji W systemie RAKS 2000 istnieje kilka typów licencji. Wszystkie typy licencji reprezentowane są szesnastoznakowymi kluczami licencyjnymi. Tabela 9 7-4 Licencje Typy licencji Typ licencji Opis Licencja podstawowa Jest to licencja otrzymywana po dokonaniu zakupu modułu. Licencja pozwala na pracę lokalną lub jednostanowiskową pracę sieciową (jeżeli wybrano opcję instalacji sieciowej). W celu uzyskania dodatkowych stanowisk sieciowych należy dokupić licencję na dodatkowe stanowiska. Każdy zalicencjonowany moduł należy zarejestrować w terminie wyświetlanym w informacjach o licencji. Jeżeli klient zdecyduje się na zakup ratalny, to system licencji będzie zawierał informację o konieczności dokonywania kolejnych wpłat. W tym przypadku w danych licencji pojawi się informacja „wersja ratalna”. Zmiana wersji z ratalnej na pełną jest możliwa po dokonaniu ostatniej płatności. Licencja na dodatkowe stanowiska Licencja używana jest przy pracy sieciowej. Umożliwia ona zwiększenie liczby stanowisk komputerowych, na których można uruchamiać jednocześnie dany moduł. Licencja na aktualizację modułu Licencja otrzymywana jest przy zakupie aktualizacji modułu. Najczęściej występującą sytuacją będzie nadanie tej licencji w trakcie instalacji uaktualnienia. Licencja na abonament Licencja otrzymywana jest przy zakupie abonamentu na bezpłatne aktualizacje danego modułu. Umożliwia ona bezpłatne uaktualnienia modułu w terminie określonym abonamentem. Zmiana rodzaju licencji Jest to opcja umożliwiająca zmianę rodzaju aktualnie posiadanej licencji na inny. Opcja ta jest najczęściej wykorzystywana podczas obsługi klientów dokonujących zakupów ratalnych. Umożliwia ona wprowadzenie do systemu licencji informacji o dokonaniu ostatniej płatności ratalnej i zmianie rodzaju licencji z wersji ratalnej na pełną. Tabela 9 Typy licencji (ciąg dalszy) Typ licencji Opis Licencja konfigurująca stanowisko Licencje w systemie RAKS 2000 są ściśle związane z konfiguracją sprzętową komputera, na którym umieszczone są dane „Administratora”. Zmiana części składowych tego komputera może spowodować niemożność uruchamiania programów. Objawi się to komunikatem o błędzie odczytu danych licencji. W takiej sytuacji należy użyć opcji nadania licencji konfigurującej stanowisko. Poza tą sytuacją licencja ta powinna być nadawana przy pracy sieciowej, gdy istniejąca sieć komputerowa zawiera kilka podsieci a serwer z danymi systemu RAKS 2000 z każdej podsieci widoczny jest pod innym adresem IP. W takim przypadku po instalacji stacji roboczej w kolejnej podsieci konieczne jest dokonanie konfiguracji stanowiska przez nadanie tej licencji. Przedłużenie wersji ewaluacyjnej Licencja powodująca przedłużenie terminu ważności wersji ewaluacyjnej. Licencja ta jest udzielana tylko w szczególnych przypadkach, a jej uzyskanie wymaga kontaktu z działem handlowym firmy RAKS Sp. z o. o. Licencja usuwająca informacje o licencji Licencja używana w wyjątkowych sytuacjach, gdy zachodzi potrzeba usunięcia wszystkich informacji o licencji dla danego modułu. Standardowo opcja ta jest ukryta. W wersji ewaluacyjnej programu można nadać jedynie licencję podstawową. Inne typy licencji są niedostępne. W wersji podstawowej wszystkie typy licencji poza licencją na dodatkowe stanowiska dostępne są jedynie dla nowych wersji modułów (patrz Tabela 8). Dodatkowo licencje na aktualizację i abonament są dostępne dopiero po rejestracji modułu. W przypadku nadawania licencji na konfigurację stanowiska sieciowego oraz licencji usuwającej informacje o licencji wymagany jest kontakt z firmą RAKS i podanie klucza prywatnego wyświetlonego w oknie dialogowym (nie są to te same klucze!). Uwaga Przed nadaniem licencji dla danego modułu wszyscy użytkownicy muszą opuścić działające programy. Funkcję nadawania licencji wywołuje się z sekcji „Licencje” przyciskiem [NADAJ LICENCJĘ]. Po wywołaniu funkcji pojawia się okno dialogowe umożliwiające wprowadzenie szesnastoznakowego klucza licencyjnego. Wielkość wprowadzanych liter nie ma znaczenia (program automatycznie zamienia małe litery na duże). Po wprowadzeniu poprawnego kodu uaktywnia się przycisk [ZATWIERDŹ], który służy do zapisania informacji zawartych we wprowadzonym kluczu. W celu ułatwienia wprowadzania danych, klucz licencyjny został podzielony na cztery grupy. W trakcie wprowadzania klucza małe litery zastępowane są dużymi. Licencje 7-5 Rejestracja licencji Każdy moduł systemu RAKS 2000 musi być zarejestrowany. W tym celu należy: • wypełnić kartę rejestracyjną i odesłać ją do firmy RAKS Spółka z o.o. • wprowadzić otrzymany od firmy RAKS klucz rejestracyjny Rejestracji modułu dokonać można poprzez uruchomienie kreatora rejestracji przyciskiem [ZAREJESTRUJ]. Kreator zawiera formularz karty rejestracyjnej z możliwością wydruku oraz okno umożliwiające wprowadzenie klucza rejestracyjnego otrzymanego od firmy Kreator instalacji RAKS. Karta rejestracyjna zawiera następujące informacje: • dane licencji – numer seryjny, wersja programu, unikalny klucz prywatny • dane zakupu – data nabycia modułu, data ostatniej aktualizacji, miejsce zakupu • dane użytkownika modułu – nazwa, numer NIP, dane adresowe • dane kontaktowe – imię i nazwisko osoby kontaktowej, telefon, fax, email, adres www Dane licencji Dane dotyczące zakupu programu Dane użytkownika Dane kontaktowe Wydruk karty rejestracyjnej 7-6 Licencje Po wysłaniu karty otrzymany od firmy RAKS klucz rejestracyjny należy wprowadzić w oknie dialogowym. Szesnastoznakowy klucz rejestracyjny Dodatkowy klucz rejestracyjny Uwaga W przypadku rejestracji starszej wersji modułu (patrz Tabela 8) karta rejestracyjna zawiera dodatkowy klucz prywatny a firma RAKS wysyła dodatkowy dziesięcioznakowy klucz rejestracyjny, który należy wprowadzić razem z podstawowym kluczem rejestracyjnym. Licencje 7-7 7-8 Licencje ROZDZIAŁ 8 Archiwizacja danych Dane o charakterze finansowo-księgowym są podstawą funkcjonowania każdej firmy. Nagła utrata tychże danych niewątpliwie naraziłaby tę firmę na dość poważne problemy. Z drugiej strony trudno jest do końca przewidzieć i wyeliminować okoliczności, w których mogłoby do takiej sytuacji dojść (awaria lub kradzież sprzętu, ukryte błędy tkwiące w oprogramowaniu, atak wirusa komputerowego, błędy popełniane przez użytkownika itp.) Metodą zabezpieczenia się przed nieoczekiwaną utratą danych jest ich regularna archiwizacja. Uwaga Aby móc wykonać operacje opisane w niniejszym rozdziale, użytkownik musi mieć nadane uprawnienia do archiwizacji danych w poszczególnych modułach. Rola archiwizacji danych Archiwizacja danych pełni w systemie RAKS 2000 podwójną funkcję: 1 Tworzenie zapasowych kopii danych. Jeśli zawczasu wykonane zostanie archiwum baz danych, w razie wystąpienia sytuacji awaryjnej (utrata bądź uszkodzenie danych) istnieje możliwość powrotu do stanu sprzed awarii. 2 Możliwość zapisu danych na nośnikach wymiennych oraz ich efektywnego przesyłania za pomocą sieci. W czasie procesu archiwizacji dane są poddawane kompresji, dzięki czemu rozmiar wynikowego zbioru archiwum (mierzony w bajtach) jest zwykle wielokrotnie mniejszy niż łączny rozmiar tych samych przed archiwizacją. W ten sposób możliwy jest zapis zarchiwizowanych danych na tradycyjnych dyskietkach o pojemności 1.44Mb, a także szybsze przesyłanie tych danych za pomocą sieci komputerowej. Archiwizacja danych 8-1 Wskazówka Archiwizację danych należy przeprowadzać regularnie, uzależniając odstęp czasu pomiędzy kolejnymi operacjami od intensywności prowadzonej dokumentacji księgowej. Należy mieć na uwadze fakt, że jeśli zajdzie potrzeba odtworzenia danych z archiwum, wszystkie operacje wykonane po dacie utworzenia archiwum trzeba będzie w jakiś sposób odtworzyć. Dodatkowo, archiwizację należy przeprowadzić: • przed i po każdej większej operacji wprowadzania lub modyfikacji danych (np. import danych z innego programu) • w przypadku operacji przeprowadzanych bezpośrednio na fizycznych plikach baz danych (naprawa baz danych, uaktualnienie) Wskazówka Archiwa sporządzone na dyskach wymiennych (dyskietki, dyski ZIP) nie są zależne od konkretnego stanowiska – w razie wystąpienia okoliczności, które uniemożliwiają pracę przy określonym komputerze, dane te mogą być przeniesione i odtworzone na innym stanowisku. Wskazówka Przy tworzeniu nowego archiwum warto jest pozostawić jego kilka poprzednich wersji (np. z ostatniego miesiąca). Ponieważ nie zawsze można dokładnie ustalić, w którym momencie w danych pojawia się błąd, nie można wykluczyć, że właśnie tworzone archiwum będzie już zawierało błędne dane. Zachowanie kilku ostatnich archiwów zwiększa szansę na przywrócenie poprawnej wersji danych. Tworzenie archiwum Aby utworzyć plik archiwum, należy ustawić przełącznik kierunku procesu archiwizacji (znajdujący się w sekcji „Operacja”) w pozycji „Archiwizacja wybranych danych systemu RAKS 2000”. Strona archiwizacji przyjmie wówczas następującą postać: 1. Wybierz rodzaj wykonywanej operacji: archiwizacja danych 2. Określ, które dane systemu mają być archiwizowane 3. Podaj nazwę i lokalizację tworzonego pliku archiwum 4. Ustal dodatkowe opcje archiwizacji 5. Uruchom proces archiwizacji 8-2 Archiwizacja danych Wybór danych do archiwizacji Program RAKS 2000 Administrator daje użytkownikowi możliwość wyboru danych, które mają być archiwizowane. W zależności od potrzeb, zarchiwizować można: • dane całego systemu RAKS 2000 • dane stałe wybranego modułu (dane wspólne dla wszystkich firm) • wszystkie dane wybranej firmy • wszystkie dane wybranego modułu w firmie • dane globalne modułu w firmie • dane wybranego roku obrachunkowego (moduły FK i KR) lub magazynu (moduł GM) Selekcji danych do archiwizacji dokonuje się poprzez zaznaczenie odpowiedniej pozycji na drzewie obrazującym aktualną strukturę danych systemu RAKS 2000. Zaznaczając jedną z pozycji na głównym poziomie drzewa decydujemy się na całościową archiwizację danych wybranej firmy, względnie na archiwizację danych stałych określonego modułu. Rozwijając kolejne gałęzie drzewa uzyskujemy możliwość zawężenia zakresu archiwizowanych danych do określonego modułu, roku obrachunkowego lub magazynu. Tabela 10 Zaznaczanie pozycji na drzewie wyboru danych Symbol Znaczenie Opis pozycja nie wybrana wskazane dane nie będą archiwizowane pozycja wybrana całkowicie archiwizowane będą wszystkie dane odpowiadające danej gałęzi drzewa, łącznie z jej wszystkimi podgałęziami pozycja wybrana częściowo nie wszystkie podgałęzie danej gałęzi drzewa zostały wskazane do archiwizacji Wskazówka Przy wyborze danych do archiwizacji można skorzystać z opcji zaznaczania / odznaczania wszystkich pozycji. Odpowiednie przyciski znajdują się nad drzewem struktury danych systemu. Jeśli archiwizacja określonych danych nie jest możliwa, odpowiednia pozycja na drzewie struktury systemu jest nieaktywna (wyszarzona). Spośród potencjalnych przyczyn takiego stanu należy wymienić następujące: • Moduł nie jest poprawnie zainstalowany Æ należy m.in. sprawdzić wpisy konfiguracyjne systemu RAKS 2000 w rejestrze Windows • Dane są modyfikowane przez innego użytkownika Æ należy zaczekać, aż inny użytkownik zakończy pracę na wskazanych danych • Bieżący użytkownik programu RAKS 2000 Administrator nie ma uprawnień do archiwizacji danych określonego modułu Æ należy poprosić osobę administratora systemu o nadanie stosownych uprawnień lub też zlecić wykonanie archiwum osobie, która takie uprawnienia posiada Archiwizacja danych 8-3 Wybór docelowego pliku archiwum Przed rozpoczęciem archiwizacji należy ustalić nazwę i lokalizację pliku archiwum, który chcemy utworzyć. Aktualnie przyjęta ścieżka do pliku jest wyświetlana w sekcji „Plik archiwum”. Aby ją zmienić, należy nacisnąć przycisk umieszczony z prawej strony pola edycyjnego. Zostanie wtedy wyświetlone standardowe okno Windows służące do wyboru pliku. W oknie tym należy wskazać katalog, w którym będzie się znajdowało archiwum, a także wpisać nazwę dla tworzonego pliku. Jeśli użytkownik nie poda rozszerzenia pliku (.zip), zostanie ono automatycznie dopisane przy zamknięciu okna. Uwaga Jeżeli wskazany plik archiwum już istnieje, w momencie uruchomienia procedury archiwizacji jego dotychczasowa zawartość zostanie usunięta. Dodatkowe opcje archiwizacji Pod polem edycyjnym służącym do ustalania nazwy docelowego pliku archiwum znajduje się pole wyboru, pozwalające skorzystać z opcji uzupełniania nazwy pliku o bieżącą datę. Włączenie tej opcji spowoduje, że do ustalonej przez użytkownika nazwy pliku archiwum (np. ArchiwumRAKS.zip) automatycznie dopisana zostanie data archiwizacji (np. ArchiwumRAKS 13-09-2001.zip). Proces archiwizacji Procedura archiwizacji danych jest uruchamiana za pomocą przycisku [ARCHIWIZUJ]. Postęp w jej realizacji jest przedstawiany za pomocą wskaźnika zaawansowania, zaś jej zakończenie sygnalizuje stosowny komunikat. W przypadku archiwizacji danych na nośnikach wymiennych (np. dyskietkach), następuje podział pliku archiwum na części o rozmiarze dostosowanym do pojemności stosowanych dysków. Jeżeli na bieżącej dyskietce zabraknie miejsca, program prosi o włożenie kolejnej. Akcja ta jest powtarzana aż do momentu, w którym całe archiwum zostanie skopiowane. Uwaga Aby zapobiec przypadkowemu umieszczeniu w stacji uprzednio nagranej dyskietki (pochodzącej z bieżącej serii), program sprawdza, czy na dyskietce znajduje się plik archiwum o ustalonej nazwie. Jeśli tak, ostrzega o tym fakcie użytkownika i proponuje wymianę dysku. W przeciwnym razie dotychczasowa zawartość dyskietki jest usuwana. Wskazówka Kolejno wkładane dyskietki należy numerować. Ułatwi to późniejszą dearchiwizację danych. 8-4 Archiwizacja danych Odtwarzanie danych z archiwum Proces odtwarzania danych z archiwum jest procesem odwrotnym do archiwizacji. Dane systemu, po wczytaniu (a w przypadku archiwizacji na kilku dyskietkach – także scaleniu) pliku archiwum, podlegają operacji dekompresji, po czym są kopiowanie do odpowiednich lokalizacji wewnątrz systemu RAKS 2000. Użytkownik może dokonać wyboru danych do odtworzenia, a także metody ich dopasowania do aktualnej struktury danych systemu. W programie RAKS 2000 Administrator istnieją dwa warianty odtwarzania danych z archiwum: • Odtworzenie wybranych danych z archiwum do ich pierwotnych lokalizacji w systemie RAKS 2000. • Odtworzenie danych jednej wybranej firmy z archiwum do dowolnej lokalizacji w systemie Uwaga W trakcie odtwarzania danych, bieżące dane systemu są zastępowane danymi pochodzącymi z archiwum. Operacja ta jest nieodwracalna. Jeśli użytkownik nie ma pewności, jakie dane zawiera archiwum i czy zapisane w nim informacje są poprawne, przed odtworzeniem danych należy wykonać kopię zapasową bieżących danych systemu.. Uwaga Jeśli pomiędzy dniem utworzenia archiwum a dniem jego odtworzenia przeprowadzono operację uaktualnienia baz danych systemu, operację tę trzeba będzie wykonać także w stosunku do danych odtworzonych z archiwum. W przeciwnym wypadku odpowiednie programy wchodzące w skład systemu RAKS 2000 mogą nie działać prawidłowo. Aby zdekompresować i odtworzyć dane z pliku archiwum, należy ustawić przełącznik kierunku procesu archiwizacji (znajdujący się w sekcji „Operacja”) w pozycji „Odtworzenie danych z archiwum”. Strona archiwizacji przyjmie wówczas następującą postać: 1. Wybierz rodzaj wykonywanej operacji: odtwarzanie danych 2. Podaj nazwę i lokalizację odtwarzanego pliku archiwum 3. Wczytaj zawartość pliku archiwum Tu po wczytaniu pliku dostępne są szczegółowe informacje o archiwum Tu po wczytaniu pliku wyświetlana jest struktura danych w archiwum Uruchomienie procedury odtwarzania wybranych danych do ich pierwotnej lokalizacji Uruchomienie procedury odtwarzania danych jednej firmy do dowolnej lokalizacji Archiwizacja danych 8-5 Wybór odtwarzanego pliku archiwum Przed rozpoczęciem operacji odtwarzania danych należy określić lokalizację pliku archiwum, który zawiera pożądane przez użytkownika dane. Zmiana aktualnie wybranej ścieżki do pliku jest możliwa po kliknięciu przycisku umieszczonego z prawej strony pola edycyjnego znajdującego się w sekcji „Plik archiwum”. Zostanie wtedy wyświetlone standardowe okno Windows służące do wyboru pliku. Zadaniem użytkownika jest wskazanie odpowiedniego katalogu oraz nazwy pliku archiwum. Uwaga Jeżeli archiwum zostało sporządzone na kilku dyskietkach, należy w odpowiednim napędzie umieścić ostatnią dyskietkę z serii. Wczytanie zawartości archiwum Po wybraniu pliku archiwum, który zamierzamy odtworzyć, należy wczytać jego zawartość. Służy do tego przycisk [WCZYTAJ]. Analizę pliku kończy komunikat z informacjami o tym, kto i kiedy dokonał archiwizacji. Struktura danych w archiwum zostanie wyświetlona w postaci drzewiastej w sekcji “Odtwarzanie wybranych danych”. Ponadto dostępne stanie się okno z dodatkowymi informacjami o zawartości pliku. Szczegółowe informacje o archiwum Po wczytaniu pliku, oprócz prezentowanej w formie graficznej struktury danych w archiwum, można uzyskać bardziej szczegółowe informacje na temat jego zawartości. Po kliknięciu przycisku [INFORMACJE] wyświetlane jest następujące okno dialogowe: Ogólne informacje o archiwum Lista z informacjami poszczególnych plikach znajdujących się w archiwum 8-6 Archiwizacja danych Okno to zawiera następujące informacje o archiwum: • Nazwa pliku archiwum • Rozmiar pliku archiwum (dane skompresowane) • Łączny rozmiar zajmowany przez dane po dekompresji • Liczba plików znajdujących się w archiwum • Data i godzina utworzenia archiwum • Użytkownik, który dokonał archiwizacji • Numery wersji modułów systemu, których dane znajdują się w archiwum • Lista wszystkich plików znajdujących się w archiwum, zawierająca następujące dane: − Nazwa pliku − Data i czas modyfikacji − Oryginalny rozmiar pliku − Stopień kompresji − Rozmiar zajmowany przez plik po kompresji − Oryginalna ścieżka do pliku Odtwarzanie wybranych danych Jednym z dwu wariantów odtwarzania danych z archiwum jest próba przywrócenia wybranych przez użytkownika danych do ich pierwotnej lokalizacji. Użytkownik w oparciu o wyświetlaną w formie drzewa strukturę archiwum dokonuje selekcji danych, które chce odtworzyć (dane stałe modułów, kompletne dane firm, dane wybranych modułów w firmie, dane roku obrachunkowego lub magazynu). Warunkiem powodzenia operacji odtworzenia danych jest istnienie „odpowiedników” zaznaczonych danych w systemie RAKS 2000. Przykładowo, odtworzenie z archiwum danych roku obrachunkowego 2001 w module FK w firmie nr 10 będzie możliwe tylko wówczas, gdy w systemie RAKS 2000 będzie istniała firma o numerze 10, będzie dostępna w module FK i będzie w niej założony rok obrachunkowy 2001. Wskazówka Spełnienie tego warunku z reguły nie jest trudne w przypadku, gdy archiwum jest tworzone jako kopia zapasowa danych systemu. Konieczność zachowania symetrii między danymi w archiwum a rzeczywistymi danymi systemu może być natomiast przeszkodą w sytuacji, gdy za pośrednictwem archiwum usiłujemy przenieść dane między dwoma funkcjonującymi niezależnie realizacjami systemu RAKS 2000 (np. wymiana danych między filiami firmy). Wówczas należy skorzystać z drugiego wariantu odtwarzania danych z archiwum, który zostanie opisany w następnym punkcie. Jak wcześniej wspomniano, wyboru danych, które chcemy odtworzyć do ich pierwotnej lokalizacji, dokonuje się za pomocą drzewa obrazującego strukturę danych w archiwum. Sposób obsługi drzewa jest analogiczny, jak w przypadku operacji archiwizacji danych. Program już w trakcie analizowania struktury pliku archiwum sprawdza, które dane będzie można odtworzyć, a które nie. Jeśli dearchiwizacja określonych danych nie jest możliwa, odpowiednia pozycja na drzewie ulega dezaktywacji, a obok nazwy gałęzi pojawia się stosowny komunikat. Archiwizacja danych 8-7 Potencjalne przyczyny braku możliwości odtworzenia danych to: • Moduł nie jest zainstalowany w systemie W pliku archiwum znajdują się dane modułu, który nie jest poprawnie zainstalowany w systemie RAKS 2000. Jeśli wiadomo, że taki moduł był instalowany, należy sprawdzić ustawienia konfiguracyjne w rejestrze Windows. • Brak firmy o podanym numerze, brak modułu w firmie, brak roku obrachunkowego, brak magazynu o podanym numerze Brak symetrii między danymi w archiwum a danymi systemu RAKS 2000. Należy utworzyć brakujące struktury baz danych w systemie lub zastosować drugi wariant dearchiwizacji danych – odtworzenie wybranej firmy do dowolnej lokalizacji. • Dane są modyfikowane przez innego użytkownika Należy zaczekać, aż inny użytkownik zakończy pracę na wskazanych danych. • Bieżący użytkownik programu RAKS 2000 Administrator nie ma uprawnień do dearchiwizacji danych określonego modułu. Należy poprosić osobę administratora systemu o nadanie stosownych uprawnień lub też zlecić wykonanie dearchiwizacji osobie, która takie uprawnienia posiada. Aby uruchomić procedurę odtwarzania zaznaczonych danych, należy kliknąć przycisk [ODTWÓRZ] znajdujący się bezpośrednio pod drzewem struktury archiwum. Postęp w dearchiwizacji jest przedstawiany za pomocą wskaźnika zaawansowania, zaś o jej zakończeniu informuje stosowny komunikat. Jeśli archiwum składa się z kilku części, w miarę postępu wczytywania danych, użytkownik jest proszony o umieszczanie kolejnych dyskietek w odpowiednim napędzie. Program sprawdza, czy dyskietki są umieszczane we właściwej kolejności oraz czy należą do tego samego archiwum. W przypadku wykrycia błędu, użytkownik ma możliwość wymiany dyskietki na właściwą. Odtwarzanie danych jednej firmy Drugim wariantem dearchiwizacji danych w programie RAKS 2000 Administrator jest możliwość odtworzenia danych jednej, wskazanej przez użytkownika firmy do dowolnie wybranej firmy spośród wszystkich aktualnie dostępnych w systemie. Z wykorzystaniem tej metody można przenieść zarówno dane całej firmy (wtedy jednak docelowa firma w systemie musi mieć taką samą strukturę, jak firma w archiwum), jak również wybrane dane wewnątrz firmy (dane modułu, dane konkretnego roku obrachunkowego lub magazynu). Przykładowo, jeśli chcemy odtworzyć z archiwum dane roku obrachunkowego 2000 w module FK w firmie nr 10, to dane te mogą trafić do dowolnej firmy w systemie, w której w module FK został założony rok obrachunkowy 2000 (nie musi być to firma nr 10). Wskazówka Funkcja odtwarzania danych wybranej firmy do dowolnej lokalizacji została opracowana głównie z myślą o użytkownikach, którzy chcą za pośrednictwem archiwum przenieść dane pomiędzy dwoma funkcjonującymi niezależnie systemami RAKS 2000, różniącymi się na ogół strukturą danych. Opisywana metoda jest może czasochłonna (konieczność dearchiwizacji każdej firmy z osobna), lecz daje dużą swobodę w wyborze docelowej lokalizacji dla odtwarzanych danych. 8-8 Archiwizacja danych Wyboru źródłowej i docelowej firmy dokonuje się za pomocą okna dialogowego, wyświetlanego po kliknięciu przycisku [ODTWÓRZ 1 FIRMĘ]. 1. Spośród wszystkich firm dostępnych w archiwum wskaż tę, której dane mają być odtworzone 3. Wskaż docelową firmę w systemie RAKS 2000 5. Uruchom procedurę odtwarzania danych 2. Dokonaj szczegółowej selekcji danych do odtworzenia 4. Sprawdź na podglądzie struktury danych wewnątrz wybranej firmy docelowej, czy odtworzenie danych jest możliwe (wszystkie zaznaczone pozycje dla pliku archiwum muszą mieć swoje odpowiedniki wśród danych wybranej firmy w systemie). Górna część okna służy do wyboru danych, które chcemy odtworzyć. Lista po lewej stronie zawiera wszystkie firmy, których dane znajdują się w archiwum. Struktura danych aktualnie wybranej firmy jest wyświetlana z prawej strony, w formie drzewka. Za jego pomocą należy dokonać szczegółowego wyboru danych, które mają być odtworzone. Docelową firmę w systemie RAKS 2000 wybieramy z listy znajdującej się w dolnej części okna. Obok niej prezentowany jest podgląd struktury danych w wybranej firmie. Jeśli z jakiegoś powodu odtworzenie danych do wskazanej firmy nie jest możliwe (użytkownik nie ma uprawnień do dearchiwizacji danych modułu lub dane te są aktualnie modyfikowane przez innego użytkownika), informacja o tym fakcie jest wyświetlana obok nazwy odpowiedniej gałęzi na drzewku. Wskazówka Porównując strukturę danych w firmie źródłowej i docelowej można od razu określić, które dane z archiwum mogą być bez przeszkód odtworzone, a które nie. Uruchomienie procedury odtwarzania danych dla przyjętych ustawień następuje po kliknięciu przycisku [ZATWIERDŹ]. O pomyślnym zakończeniu dearchiwizacji informuje stosowny komunikat. Jeśli natomiast odtworzenie danych w przyjętej konfiguracji nie jest możliwe, wyświetlane jest okno zawierające listę wykrytych błędów. Archiwizacja danych 8-9 8-10 Archiwizacja danych ROZDZIAŁ 9 Naprawa baz danych Niekiedy może się zdarzyć, że nagle przestają działać niektóre funkcje programu, wyświetlane są komunikaty o błędach lub program w ogóle nie daje się uruchomić. Najbardziej prawdopodobną przyczyną takiej sytuacji jest uszkodzenie baz danych. Najczęściej dochodzi do awarii indeksów w jednej z wykorzystywanych przez program tabel danych. Indeks, który normalnie decyduje o porządku sortowania danych, może w pewnych okolicznościach stracić synchronizację z danymi, przez co przestaje on dokładnie odpowiadać zawartości tabeli. Gdy to nastąpi, traci się możliwość dostępu do danych zapisanych w takiej tabeli, a co za tym idzie program przestaje działać normalnie. Sytuacje, w których może dojść do uszkodzenia indeksów, mogą być bardzo różne. Do najczęściej spotykanych należą: • w przypadku pracy lokalnej: − zanik zasilania w czasie pracy w programie − wstrzymanie pracy systemu operacyjnego wskutek błędów w oprogramowaniu • w przypadku pracy sieciowej: − nieoczekiwane wstrzymanie pracy serwera lub jednej z końcówek − problemy z transmisją danych poprzez sieć − nieprawidłowe skonfigurowanie rejestrów systemu RAKS 2000 do pracy sieciowej Program RAKS 2000 Administrator udostępnia zestaw narzędzi, które umożliwiają naprawę indeksów w uszkodzonych bazach danych. Procedura naprawy baz danych Naprawa danych jest operacją dość skomplikowaną, gdyż wiąże się z ingerencją w fizyczną strukturę baz danych. Jest też obarczona pewnym ryzykiem. Ponieważ nie zawsze można jednoznacznie zidentyfikować przyczynę, a także miejsce i czas powstania uszkodzenia, może się zdarzyć, że procedury naprawy danych nie odniosą zamierzonego skutku. W skrajnych przypadkach niewłaściwie przeprowadzona naprawa danych może spowodować niepożądane zmiany w strukturze baz danych, a nawet utratę zapisanych w nich informacji. Naprawa baz danych 9-1 Dlatego podczas naprawy danych należy kierować się poniższymi zasadami: • Operację naprawy należy ograniczyć wyłącznie do tych baz danych, które podejrzewamy o uszkodzenie. Z reguły będą to więc dane pojedynczego modułu (dane globalne, dane konkretnego roku obrachunkowego lub magazynu) w określonej firmie. Jeśli nie wiemy, gdzie tkwi błąd, należy najpierw przeprowadzić kontrolę poprawności baz danych (bez opcji ich naprawy). • Przed rozpoczęciem naprawy należy bezwzględnie zrobić archiwum danych. W ten sposób unika się groźby całkowitej utraty danych na wypadek, gdyby procedury naprawy zawiodły. Posiadanie kopii zapasowej uszkodzonych danych pozwoli też w razie potrzeby skorzystać z pomocy serwisu. Wybór danych do naprawy Wyboru danych przeznaczonych do naprawy dokonuje się poprzez zaznaczenie odpowiednich pozycji na drzewie obrazującym aktualną strukturę danych systemu RAKS 2000. Zaznacz dane, które mają być naprawiane Sposób obsługi tego drzewa jest analogiczny, jak w przypadku opisywanej w poprzednim rozdziale operacji archiwizacji danych. Podobne mogą być też przyczyny, dla których niektóre pozycje na drzewie mogą być nieaktywne: • Moduł nie jest poprawnie zainstalowany Æ należy m.in. sprawdzić wpisy konfiguracyjne systemu RAKS 2000 w rejestrze Windows • Dane są modyfikowane przez innego użytkownika Æ należy zaczekać, aż inny użytkownik zakończy pracę na wskazanych danych • Bieżący użytkownik programu RAKS 2000 Administrator nie ma uprawnień do naprawy danych określonego modułu Æ należy poprosić osobę administratora systemu o nadanie stosownych uprawnień lub też zlecić wykonanie operacji naprawy danych osobie, która takie uprawnienia posiada 9-2 Naprawa baz danych Wskazówka Jeżeli w wyniku uszkodzenia baz danych określony moduł nie chce się uruchomić lub gdy te same objawy powtarzają się w kilku firmach, na drzewie wyboru danych do naprawy należy zaznaczyć nie tylko pozycje odpowiadające danym modułu w poszczególnych firmach, lecz także dane stałe tego modułu. Wybór metody naprawy W programie RAKS 2000 Administrator istnieje możliwość wyboru jednego spośród trzech trybów pracy funkcji naprawy danych. 1 Kontrola poprawności baz danych Funkcja kontroli poprawności pozwala stwierdzić, czy wskazana baza danych uległa uszkodzeniu. Z funkcji tej należy skorzystać w każdym przypadku, gdy określony moduł systemu RAKS 2000 nie daje się uruchomić lub przestaje działać poprawnie. Kontrola poprawności polega na próbie otwarcia każdej tabeli wchodzącej w skład bazy danych oraz na sprawdzeniu działania wszystkich zdefiniowanych w tej tabeli indeksów. W razie wykrycia błędu, dalsze postępowanie zależy od ustawienia opcji „Automatycznie naprawiaj wykryte błędy”. Jeśli opcja ta jest zaznaczona, uszkodzona tabela będzie poddana próbie naprawy (za pomocą podstawowej metody naprawy Tutil32), po czym nastąpi powtórna weryfikacja jej poprawności. Odznaczenie wspomnianej opcji oznacza rezygnację z próby naprawy danych. W obu przypadkach informacja o wykrytym błędzie trafi do raportu końcowego. 2 Naprawa baz danych Opcja „Naprawa baz danych” obejmuje cztery algorytmy naprawy najczęściej występujących uszkodzeń baz danych, m.in. błędów „Index is out of date”, „Corrupt table/index header” oraz „Key Violation”. Poszczególne metody naprawy mogą być wykorzystywane pojedynczo lub też mogą tworzyć dowolne kombinacje O tym, które algorytmy naprawy oraz w jakiej kolejności mają być użyte, decyduje użytkownik (zobacz punkt: „Zaawansowane opcje naprawy”). Opis poszczególnych algorytmów naprawy baz danych został zamieszczony w poniższej tabeli. Tabela 11 Algorytmy naprawy baz danych Metoda Opis Podstawowa naprawa Tutil32 Metoda naprawy oparta na bibliotece Tutil32.dll opracowanej przez firmę Borland (producenta zastosowanych w systemie RAKS 2000 rozwiązań bazodanowych). Podstawowa wersja algorytmu naprawy pozwala m.in. usunąć jeden z najczęściej występujących błędów baz danych Paradox: „Index is out of date”. Zaletą tej metody jest szybkość oraz dość duża skuteczność. Zaawansowana naprawa Tutil32 Rozszerzona wersja podstawowej naprawy Tutil32. Pozwala zidentyfikować i usunąć kilka dodatkowych typów błędów, niewykrywanych przez funkcję podstawową. Ponadto przed rozpoczęciem naprawy każdej kolejnej tabeli przeprowadzana jest weryfikacja pod kontem obecności błędu. Jeśli błąd nie zostanie wykryty, naprawa tej tabeli zostanie wstrzymana. Naprawa baz danych 9-3 Tabela 11 Algorytmy naprawy baz danych (ciąg dalszy) Metoda Opis Prosta reindeksacja Metoda podejmuje próbę naprawy indeksów tabel oraz przywrócenia zgodności tych indeksów z danymi. Funkcja ta naprawia jedynie istniejące indeksy, zatem w przypadu, gdy uszkodzenie bazy danych polega na braku określonego indeksu (komunikat „Index does not exists”), funkcja prostej reindeksacji może wcale nie wykryć błędu. W takiej sytuacji należy uruchomić procedurę twardej reindeksacji baz danych. Naprawa błędu „Key violation” Metoda użyteczna w przypadku, gdy naruszona została unikalność wartości klucza głównego w tabeli (błąd ten objawia się w programie pojawieniem się komunikatu „Key violation”). Procedura naprawy sprawdza, czy taka sytuacja ma miejsce w danej tabeli i, jeśli zachodzi taka potrzeba, na nowo nadaje wartości indeksu. Uwaga: Funkcja ma zastosowanie tylko dla niektórych tabel w modułach KP, KR i KB. 3 Twarda reindeksacja baz danych Twarda reindeksacja baz danych polega na usunięciu i powtórnym założeniu wszystkich wymaganych indeksów do tabeli (bez względu, czy działały one poprawnie, czy też nie). Aby zapobiec utracie danych, operacja odbudowy indeksów jest przeprowadzana na kopii oryginalnej tabeli. Jeżeli naprawa danych się powiedzie, tabela oryginalna jest zastępowana przez tabelę tymczasową, na której przeprowadzano operację naprawy. Ze względu na dość znaczną ingerencję w strukturę baz danych systemu, procedura twardej reindeksacji powinna być uruchamiana w ostateczności, gdy zawiodą pozostałe mechanizmy naprawy baz danych. Z tego też względu metoda ta została wyrażnie oddzielona od pozostałych, tworząc osobną opcję naprawy. Zaawansowane opcje naprawy Jak wcześniej wspomniano, opcja „Naprawa baz danych” skupia kilka różnych algorytmów procedury naprawy baz danych. To, które metody i w jakiej kolejności zostaną użyte podczas naprawy kolejnych tabel ze wskazanych baz danych, użytkownik określa poprzez zaawansowane opcje naprawy. Po kliknięciu przycisku [ZAAWANSOWANE] wyświetlane jest okno dialogowe, dzięki któremu można zmodyfikować sekwencję wykorzystywanych wariantów naprawy. 9-4 Naprawa baz danych Okno to zawiera dwie listy: • Lewa lista zawiera nazwy wszystkich dostępnych w programie, lecz dotąd nie wykorzystywanych algorytmów naprawy baz danych • Prawa lista zawiera nazwy algorytmów wykorzystywanych podczas naprawy. Kolejność pozycji na liście decyduje o kolejności uruchamiania poszczególnych procedur naprawy w stosunku do każdej kolejnej tabeli w bazie danych. Za pomocą przycisków znajdujących się pomiędzy obiema listami można przenosić zaznaczone pozycje (jedną lub wszystkie) z jednej listy na drugą (w obu kierunkach). To samo można osiągnąć przeciągając wybraną pozycję pomiędzy listami za pomocą myszy. W ten sposób można też modyfikować kolejność pozycji w obrębie jednej listy. Aby zatwierdzić ustaloną sekwencję metod naprawy (widoczną w prawej liście), należy kliknąć przycisk [ZATWIERDŹ]. Przebieg naprawy Uruchomienie procedury naprawy danych następuje po kliknięciu przycisku [NAPRAWIAJ]. Na wstępie program zaproponuje utworzenie archiwalnej kopii danych przeznaczonych do naprawy. Jeśli użytkownik wyrazi zgodę, zostanie poproszony o podanie nazwy dla pliku archiwum, po czym rozpocznie się archiwizacja danych. Po zakończeniu (lub pominięciu) etapu archiwizacji rozpoczyna się właściwa naprawa danych. Postęp jest przedstawiany za pomocą wskaźnika zaawansowania. Na zakończenie wyświetlany jest komunikat informujący o tym, czy naprawa przebiegła pomyślnie, czy też wystąpiły błędy. W obu przypadkach, po zaznaczeniu pola „Pokaż szczegóły”, można uzyskać szczegółowy raport z przebiegu naprawy. Wymienia on krok po kroku kolejne operacje wykonywane na naprawianych tabelach, wskazując na miejsca, w których zostały wykryte ewentualne błędy. Raport ten można wydrukować lub zapisać w postaci pliku tekstowego. Tak utrwalony raport może okazać się pomocny w razie kontaktu z serwisem. Naprawa baz danych 9-5 9-6 Naprawa baz danych ROZDZIAŁ 10 Uaktualnienie baz danych Wszystkie moduły systemu RAKS 2000 są stale rozwijane i aktualizowane pod kątem ich funkcjonalności i zgodności z obowiązującym stanem prawnym. Z tego względu zachęcamy wszystkich użytkowników do pracy na najnowszych wersjach naszego oprogramowania. Zazwyczaj nowa wersja programu wymaga dokonania określonych zmian w strukturze baz danych. W niniejszym rozdziale przedstawiony zostanie sposób dostosowania istniejących baz danych systemu RAKS 2000 do pracy z nowszymi wersjami programów. Więcej informacji ... Szczegółowe informacje na temat aktualnie dostępnych wersji programów (łącznie z listą nowych funkcji i poprawek), a także zasad ich nabywania, można uzyskać na stronach internetowych firmy RAKS: www.RAKS.com.pl Procedura uaktualnienia Proces aktualizacji modułu systemu RAKS 2000 składa się z dwóch etapów: 1 Fizyczna instalacja nowej wersji programu (plik .exe) i innych niezbędnych plików na dysku twardym. Operacja ta jest dokonywana przez program Instalatora, znajdujący się otrzymanej przez Państwa płycie z aktualizacją. Szczegółowy opis postępowania można znaleźć w jednym z wcześniejszych rozdziałów, dotyczących instalacji systemu. 2 Uaktualnienie struktury baz danych. Po zainstalowaniu nowej wersji modułu konieczne jest dostosowanie struktury już istniejących baz danych tego modułu do zmienionej funkcjonalności programu. Zwykle polega to na założeniu nowych tabel, dodaniu pól i indeksów, uzupełnieniu listy wartości wpisanych na stałe do baz danych. Modyfikacja struktury bazy musi być przeprowadzona tak, by dotychczasowe dane systemu zostały zachowane (i w razie potrzeby odpowiednio przekonwertowane). Operację uaktualnienia baz danych wykonuje się z poziomu programu RAKS 2000 Administrator. Uaktualnienie baz danych 10-1 Kontrola wersji posiadanych modułów Każda baza danych systemu RAKS 2000 podlega wewnętrznemu wersjonowaniu. Wszelkie zmiany dokonywane w strukturze bazy prowadzą do odpowiedniego zwiększenia jej numeru wersji. Numer ten jest zapisany wewnątrz bazy danych, nie jest więc dostępny z zewnątrz dla użytkownika. Wskazówka Ponieważ każda baza danych systemu RAKS 2000 stanowi odrębny katalog dyskowy, można umownie przyjąć, że każdy katalog danych ma swój własny numer wersji. Każdy program (plik .exe) stanowiący moduł systemu RAKS 2000 prawidłowo współpracuje tylko z określoną wersją baz danych tego modułu. To, która to wersja baz danych, jest zapisane jako ostatni, czwarty składnik numeru wersji programu. Przykładowo, jeśli pełny numer wersji programu to 2.14.6.17, oznacza to, że program ten wymaga baz danych w wersji 17. Aby sprawdzić, które wersje programów i które wersje baz danych aktualnie znajdują się na dysku, należy kliknąć przycisk [INFORMACJE] znajdujący się w sekcji „Wersje” na stronie “Uaktualnienie baz danych”. Wyświetlone zostanie wtedy następujące okno dialogowe: Pełny numer wersji programu. Ostatnia liczba to numer wersji baz danych, z którą program współpracuje Najstarsza wersja bazy (czyli najniższy numer) spośród wszystkich znalezionych baz danych modułu Wskaźnik, czy trzeba dokonać uaktualnienia baz danych modułu Moduły zainstalowane w systemie Po zaznaczeniu tego pola dostępne stają się informacje o wersji baz we wszystkich katalogach danych systemu. W górnej części okna znajduje się lista zawierająca informacje o wersjach wszystkich zainstalowanych składników systemu RAKS 2000. Obok nazwy modułu wyświetlany jest numer wersji programu (pliku .exe) oraz najniższy wykryty numer wersji baz danych tego modułu. Ponadto, po zaznaczeniu pola „Pokaż szczegóły”, można uzyskać dodatkowe informacje na temat wersji baz danych w poszczególnych katalogach systemu. 10-2 Uaktualnienie baz danych Z porównania ostatniej liczby w numerze wersji programu oraz numeru wersji skojarzonych z tym modułem baz danych, mogą wyniknąć cztery przypadki: 1 Obie wersje są zgodne. Nie ma potrzeby przeprowadzania uaktualnienia baz danych. 2 Baza danych jest w wersji starszej niż wymagana przez program. Należy przeprowadzić uaktualnienie baz danych modułu, ale tylko w zakresie brakujących wersji. 3 Baza danych jest w wersji nowszej niż wymagana przez program (sytuacja nietypowa). Należy zainstalować nowszą wersję programu. 4 Wersja baz danych jest nieznana. Należy przeprowadzić pełne uaktualnienie baz danych modułu, począwszy od ich pierwszej wersji (uaktualnienie z wyłączoną opcją sprawdzania wersji baz danych – patrz punkt dotyczący opcji uaktualnienia). Wybór danych do uaktualnienia Selekcji modułów, których bazy danych zamierzamy aktualizować, dokonuje się poprzez zaznaczenie odpowiednich pól w sekcji „Moduły”. Jeśli moduł zostanie wybrany, na drzewie obrazującym strukturę danych systemu RAKS 2000 zostaną automatycznie zaznaczone te gałęzie, które dotyczą tego modułu. Wskaż moduły, których bazy danych mają być uaktualnione Ręczna modyfikacja zaznaczonych pozycji jest możliwa przy włączonej opcji „Zezwalaj na szczegółowy wybór danych do aktualizacji” w parametrach uaktualnienia Ponieważ operację uaktualnienia zazwyczaj przeprowadza się jednocześnie dla wszystkich danych modułu, możliwość ręcznego odznaczania lub zaznaczania pojedynczych pozycji na drzewie jest standardowo zablokowana. Aby ją przywrócić, należy włączyć opcję „Zezwalaj na szczegółowy wybór danych do aktualizacji” (patrz następny punkt). Wówczas za pomocą drzewa struktury danych systemu można zawęzić zakres aktualizacji do określonych baz danych wewnątrz modułu (np. danych bieżącego roku obrachunkowego w module FK). Wskazówka Oprócz danych firm oraz danych stałych dla modułu, możliwa jest także aktualizacja danych wzorcowych modułu (pustych baz danych, które są kopiowane do odpowiedniego katalogu w momencie zakładania firmy, roku obrachunkowego lub magazynu) Uaktualnienie baz danych 10-3 Parametry uaktualnienia Po kliknięciu przycisku [PARAMETRY] wyświetlane jest okno dialogowe służące do określenia dodatkowych parametrów związanych z uaktualnieniem baz danych. Ta opcja decyduje o sposobie wyboru danych do uaktualniania Ta opcja pozwala zmienić zakres przeprowadzanej operacji uaktualnienia Znaczenie tych parametrów zostało wyjaśnione w poniższej tabeli. Tabela 12 Parametry uaktualnienia baz danych Parametr Stan Znaczenie opcja wyłączona Zezwalaj na (domyślnie) szczegółowy wybór danych do aktualizacji opcja włączona Możliwa jest aktualizacja wyłącznie kompletnego zestawu danych dla wybranego modułu. Drzewo szczegółowej selekcji danych do uaktualnienia jest zablokowane. opcja wyłączona Wykonana zostanie pełna aktualizacja baz danych, począwszy od ich pierwszej wersji. Z opcji tej należy skorzystać w przypadku, gdy wersja baz danych jest nieznana lub gdy uprzednio przeprowadzona procedura aktualizacji z włączoną opcją sprawdzania wersji baz danych zakończyła się niepowodzeniem. opcja włączona (domyślnie) Wykonana zostanie jedynie ta część aktualizacji, która wynika z różnicy pomiędzy wersją bazy danych a wersją zapisaną w pliku .exe. Sprawdzaj wersję baz danych Za pomocą drzewa struktury danych systemu można dowolnie wybierać dane, które mają być aktualizowane. Przebieg uaktualnienia Aby uruchomić procedurę uaktualnienia wybranych baz danych, należy kliknąć przycisk [AKTUALIZUJ]. Na wstępie program zaproponuje utworzenie archiwalnej kopii danych przeznaczonych do uaktualnienia. Jeśli użytkownik wyrazi zgodę, zostanie poproszony o podanie nazwy dla tworzonego pliku archiwum. Po zakończeniu etapu archiwizacji rozpoczyna się procedura uaktualnienia baz danych. Postęp jest przedstawiany za pomocą wskaźnika zaawansowania. Na zakończenie wyświetlany jest komunikat informujący o tym, czy uaktualnienie przebiegło pomyślnie, czy też wystąpiły błędy. W obu przypadkach, po zaznaczeniu pola „Pokaż szczegóły”, można uzyskać szczegółowy raport z przebiegu aktualizacji w poszczególnych katalogach. W raporcie tym kolejno wymienione są dokonane modyfikacje struktury baz danych, a także wskazane miejsca wystąpienia ewentualnych błędów. Raport ten można wydrukować lub zapisać w postaci pliku tekstowego. Tak utrwalony raport może okazać się pomocny w razie kontaktu z serwisem. 10-4 Uaktualnienie baz danych ROZDZIAŁ 11 Eksport danych do zbioru .dbf Moduły wchodzące w skład systemu RAKS 2000 można umownie podzielić na dwie kategorie: • moduły „robocze”, w których rejestrowane są pewne operacje związane z działalnością firmy i na tej podstawie tworzone są dokumenty księgowe (moduły: Gospodarka Magazynowa, Kadry i Płace, Kasa i Bank, Środki Trwałe) • moduły księgowe, w których dokumenty wygenerowane przez pozostałe moduły są ewidencjonowane, tak, by mogły stanowić bazę do sporządzania różnego typu zestawień finansowych (moduły: Finanse i Księgowość, Księga Przychodów i Rozchodów). Przepływ dokumentów z modułów „roboczych” do modułów księgowych jest w systemie RAKS 2000 zrealizowany na dwa sposoby: 1 Bezpośrednia wymiana danych Moduł księgowy łączy się bezpośrednio z bazą danych wybranego modułu i pobiera stamtąd wszystkie niezbędne informacje dotyczące wskazanych przez użytkownika dokumentów. Aby móc skorzystać z tej opcji, moduł źródłowy i docelowy muszą funkcjonować w obrębie jednej realizacji systemu, tzn. oba programy muszą być zainstalowane na jednym komputerze lub, w systemach opartych o sieci komputerowe, współdzielić dane na serwerze. Wskazówka 2 Funkcje importu bezpośredniego są dostępne z poziomu programu księgowego. Dodatkowych informacji na ten temat należy zatem szukać w systemie pomocy lub w instrukcji do konkretnego modułu Wymiana danych za pośrednictwem pliku eksportu w standardzie dBase Informacje o wybranych dokumentach księgowych są w ustalonym formacie eksportowane do pliku .dbf (standard dBase). Oddzielna funkcja umożliwia import tak zapisanych danych do programu księgowego. Główną zaletą takiego rozwiązania jest możliwość przeniesienia danych pomiędzy niezależnie funkcjonującymi realizacjami systemu RAKS 2000 (np. przeniesienie danych z filii do centrali). Funkcja eksportu danych do pliku .dbf jest dostępna z poziomu programu RAKS 2000 Administrator. Eksport danych do zbioru .dbf 11-1 W niniejszym rozdziale opisana zostanie procedura eksportu dokumentów księgowych do pliku .dbf w formacie umożliwiającym ich przeniesienie do modułu RAKS 2000 Finanse i Księgowość (a także programu RAKS FK pod DOS wersja 5.x). Eksport danych poprzez plik .dbf do modułu RAKS 2000 Podatkowa Księga Przychodów i Rozchodów będzie tematem następnego rozdziału. Więcej informacji ... Techniczny opis struktury zbiorów w standardzie dBase wykorzystywanych do wymiany danych w obrębie systemu RAKS 2000 znajduje się w Dodatku A (eksport do FK) oraz w Dodatku B (eksport do KR) Zakres danych eksportowanych do FK Zakres dokumentów, które mogą być za pośrednictwem pliku .dbf przeniesione do programu RAKS 2000 FK lub RAKS FK pod DOS wersja 5.x jest następujący: • moduł RAKS 2000 Gospodarka Magazynowa: − • • moduł RAKS 2000 Kadry i Płace: − listy płac, − rachunki z umów zlecenia i o dzieło moduł RAKS 2000 Kasa i Bank: − • dokumenty płatności, w tym: faktury rachunki paragony faktury korygujące rachunki korygujące dokumenty kasowe KP i KW moduł RAKS 2000 Środki Trwałe: − polecenia księgowania Ogólny schemat procedury eksportu Funkcja eksportu do pliku dokumentów, które docelowo mają trafić do programu księgowego RAKS 2000 FK lub RAKS FK pod DOS wersja 5.x, jest dostępna w module RAKS 2000 Administrator na stronie „Eksport do pliku .dbf”. Procedura eksportu danych do pliku .dbf przebiega w zbliżony sposób dla wszystkich modułów. W niniejszym punkcie przedstawiony zostanie ogólny schemat postępowania podczas eksportu danych. Natomiast te opcje eksportu, które są charakterystyczne dla poszczególnych modułów, zostaną omówione z osobnych punktach. 11-2 Eksport danych do zbioru .dbf 5 Ustaw dodatkowe parametry procedury eksportu 6 Uruchom eksport danych do pliku. dbf 7 1 Wskaż moduł, którego dane mają być eksportowane 2 Wybierz firmę, z której mają pochodzić eksportowane dokumenty 3 Jeżeli wybrany moduł to KP lub KB, określ schemat księgowań dla eksportowanych dokumentów 4 Określ nazwę i lokalizację docelowego pliku eksportu Po zakończeniu operacji eksportu dostępny będzie raport z jej przebiegu Wybór źródła eksportowanych danych Standardowo każdy plik eksportu może zawierać dokumenty księgowe pochodzące z tylko jednego, wskazanego przez użytkownika modułu w firmie. Aby dokonać wyboru źródła danych do eksportu, należy w pierwszej kolejności wskazać moduł systemu RAKS 2000, którego dane mają być eksportowane. Po ustawieniu przełącznika modułu w odpowiedniej pozycji dostępna staje się lista wszystkich firm widocznych w tym module. Za jej pomocą należy wskazać tę firmę, której dane chcemy wyeksportować. Wybór schematu księgowań W czasie eksportu każdego dokumentu program musi dokonać rozpisania poszczególnych kwot występujących w tym dokumencie na konta księgowe. To, które kwoty i na jakich kontach mają być dekretowane, określa schemat księgowań. W modułach Raks 2000 Gospodarka Magazynowa i Sprzedaż oraz RAKS 2000 Środki Trwałe, sposób księgowania poszczególnych kwot ustala się bezpośrednio w programie. Procedura eksportu korzysta z tych ustawień, zatem w przypadku obu tych modułów opcja wyboru schematu księgowań jest nieaktywna. Eksport danych do zbioru .dbf 11-3 W przypadku dwóch pozostałych modułów, czyli RAKS 2000 Kadry i Płace oraz RAKS 2000 Kasa i Bank, sposób dekretacji kwot z dokumentów określa się bezpośrednio przed eksportem. Użytkownik może utworzyć nowe wzorce księgowań lub też skorzystać ze schematów zdefiniowanych wcześniej. Należy zaznaczyć, że schematy księgowań są definiowane niezależnie dla każdej firmy. Wyboru schematu księgowań, który zostanie wykorzystany w trakcie procedury eksportu, dokonuje się poprzez kliknięcie przycisku wbudowanego w pole edycyjne znajdujące się w sekcji „Schemat księg.”. Wyświetlone wtedy zostanie następujące okno dialogowe: Lista schematów księgowań dostępnych dla modułu w wybranej firmie Edycja, tworzenie, usuwanie schematu księgowań Lista wzorów zapisów księgowych wchodzących w skład bieżącego wzorca Edycja, tworzenie, usuwanie wzoru zapisu księgowego w bieżącym schemacie Zatwierdzenie Anulowanie wyboru wyboru schematu schematu Lewa część okna zawiera listę wszystkich schematów księgowań, które do tej pory zostały utworzone w wybranej firmie. Do modyfikacji zawartości tej listy służą przyciski [EDYTUJ], [NOWY] i [USUŃ]. Jedyną informacją, jaką należy podać podczas tworzenia schematu księgowań, jest jego nazwa. To, jak będą wyglądały poszczególne księgowania tworzone w oparciu o wybrany schemat, zależy od listy wzorów zapisów księgowych zdefiniowanych w tym schemacie. Lista ta jest wyświetlana z prawej strony okna. Każda pozycja to jeden dekret w przyszłym dokumencie księgowym. Do tworzenia, edycji i usuwania wzorów zapisów księgowych służą odpowiednie przyciski znajdujące się pod listą. Uwaga Ponieważ sposób definiowania pojedynczego wzoru zapisu księgowego w module RAKS 2000 Kadry i Płace oraz w module RAKS 2000 Kasa i Bank różni się znacznie, zostanie on osobno omówiony w części poświęconej eksportowi danych z każdego z tych modułów. 11-4 Eksport danych do zbioru .dbf Wskazówka Nad listą schematów księgowań oraz nad listą wzorów zapisów księgowych znajduje się zestaw przycisków pomocniczych, dzięki którym można zaznaczyć kilka pozycji na liście (funkcja użyteczna przy usuwaniu), wyszukać konkretną informację, zmienić układ wyświetlanych kolumn, a także zapisać dane do pliku tekstowego Wybór schematu księgowań, którego chcemy użyć podczas eksportu danych do pliku .dbf, zatwierdza się przyciskiem [WYBIERZ]. Przycisk [ZAMKNIJ] pozwala opuścić okno bez dokonywania wyboru. Wybór docelowego pliku eksportu Przed rozpoczęciem eksportu należy ustalić nazwę i lokalizację pliku .dbf, w którym mają być zapisane eksportowane dokumenty. Aktualnie przyjęta ścieżka do pliku jest wyświetlana w sekcji „Plik dBase”. Aby ją zmienić, należy nacisnąć przycisk umieszczony z prawej strony pola edycyjnego. Zostanie wtedy wyświetlone systemowe okno służące do wyboru pliku. Dodatkowe parametry eksportu Po kliknięciu przycisku [PARAMETRY] wyświetlane jest okno dialogowe służące do określenia dodatkowych parametrów związanych z eksportem danych. Ta opcja pozwala określić standard kodowania polskich znaków użyty do zapisu danych w pliku .dbf Ta opcja pozwala oznaczyć w programie źródłowym poprawnie wyeksportowane dokumenty jako zaksięgowane Ta opcja umożliwia usunięcie w eksportowanych dokumentach ewentualnych zer znajdujących się z przodu numeru dowodu Ta opcja pozwala ręcznie ustalić datę wprowadzenia eksportowanego dokumentu księgowego Ten zestaw opcji umożliwia posortowanie danych w pliku eksportu według określonego kryterium Ta opcja pozwala wskazać datę, która będzie oznaczała datę powstania obowiązku podatkowego VAT (dotyczy wyłącznie eksportu z modułu GM) Ten zestaw opcji pozwala określić sposób korzystania z raportu końcowego z eksportu danych Eksport danych do zbioru .dbf 11-5 Znaczenie tych parametrów zostało wyjaśnione w poniższej tabeli. Tabela 13 Parametry eksportu danych do pliku .dbf Parametr Stan Znaczenie Standard polskich znaków Bez polskich liter, Mazovia, Latin2, Bez konwersji Ponieważ plik .dbf tworzony w trakcie eksportu może być importowany zarówno przez programy pracujące pod systemem operacyjnym Windows (RAKS 2000 FK), jak i DOS (RAKS FK wersja 5.x), należy zastosować odpowiedni sposób zapisu polskich znaków. Reguły są następujące: • Jeśli dane z pliku mają trafić do programu RAKS FK pod DOS, należy wybrać ten standard polskich znaków, który jest ustawiony w parametrach tego programu (zwykle Latin2 lub Mazovia) • Jeśli dane mają być importowane do programu RAKS 2000 FK, można wybrać standard Latin2 lub Mazovia. Ważne jest jedynie, by potem ten sam standard wskazać w trakcie importu. • Użycie kodowania bez polskich znaków powoduje, że we wszystkich eksportowanych danych polskie znaki zostaną zamienione na ich odpowiedniki bez „ogonków” (np. ąÆa, łÆl, óÆo, itd.). Operacja ta jest nieodwracalna – podczas późniejszego importu polskie znaki nie zostaną przywrócone. • Opcja kodowania bez konwersji oznacza zapisanie wszystkich polskich znaków w taki sposób, jak są one reprezentowane w systemie Windows. Danych zapisanych w ten sposób nie będzie można poprawnie wyświetlić w programach pracujących pod systemem operacyjnym DOS. Natomiast w przypadku ewentualnego importu danych z pliku do programów pracujących pod Windows (ale nie wchodzących w skład systemu RAKS 2000), nie trzeba będzie stosować żadnej konwersji. Uwaga: Opcja kodowania bez konwersji jest też wykorzystywana w trakcie bezpośredniego importu danych do programu RAKS 2000 FK z modułów RAKS 2000 GM, KP, KB i ST (z pominięciem pliku .dbf) Zaznaczaj jako zaksięgowane po eksporcie opcja wyłączona Eksport dokumentów nie pociąga za sobą żadnych zmian z programie źródłowym opcja włączona Wszystkie poprawnie wyeksportowane dokumenty zostaną w programie źródłowym oznaczone jako zaksięgowane. Dzięki temu będzie można uniknąć powtórnego eksportu tych dokumentów do programu księgowego. Usuń zera z przodu numeru dowodu opcja wyłączona W trakcie eksportu dokumentów zostanie zachowany ich oryginalny numer dowodu opcja włączona Jeśli w eksportowanych danych wystąpią dokumenty o numerze dowodu poprzedzonym zerami, znaki te zostaną obcięte (np. numer 0023/02/2001 zostanie zamieniony na 23/02/2001) opcja wyłączona Dokumenty będą zapisywane do pliku w takiej kolejności, w jakiej występują one w bazach danych programu źródłowego opcja włączona Dokumenty w pliku zostaną posortowane według numeru dowodu lub według daty wprowadzenia (do zależnie od wyboru użytkownika) Sortuj plik eksportu Data powstania Data dokumentu obowiązku płatności, data podatkowego dokumentu WZ VAT (tylko eksport z modułu GM) 11-6 Eksport danych do zbioru .dbf W przypadku eksportu dokumentów z modułu RAKS 2000 GM należy wskazać, która data ma być uznana za datę powstania obowiązku podatkowego VAT: data dokumentu płatności czy data dokumentu WZ. Data ta ma znaczenie zwłaszcza przy sporządzaniu deklaracji VAT-7, gdyż decyduje o tym, do którego miesiąca dany dokument jest zaliczany. Tabela 13 Parametry eksportu danych do pliku .dbf (ciąg dalszy) Parametr Stan Znaczenie Pokaż raport na zakończenie eksportu opcja wyłączona Raport z przebiegu eksportu danych będzie dostępny dopiero po kliknięciu przycisku [RAPORT]. opcja włączona Raport z przebiegu eksportu danych będzie automatycznie wyświetlany po jego zakończeniu. opcja wyłączona Raport z przebiegu eksportu danych nie będzie zapisywany do pliku. opcja włączona Raport z przebiegu eksportu danych będzie automatycznie zapisywany do wskazanego pliku. Automatycznie zapisz raport do pliku Uruchomienie i przebieg procedury eksportu Po wskazaniu źródłowego modułu i firmy, wybraniu schematu księgowań, ustaleniu nazwy tworzonego pliku .dbf oraz określeniu dodatkowych parametrów można przystąpić do właściwego eksportu danych. W tym celu należy kliknąć przycisk [EKSPORTUJ]. Po uruchomieniu eksportu sprawdzane są następujące warunki: • Czy w przypadku eksportu danych z modułu RAKS 2000 KP lub RAKS 2000 KB został wybrany schemat księgowań • Czy plik eksportu o podanej nazwie już istnieje Jeśli pierwszy warunek nie jest spełniony, operacja eksportu nie może być kontynuowana. Natomiast jeśli okaże się, że plik eksportu o podanej nazwie został wcześniej utworzony, wyświetlane jest okno, które umożliwia użytkownikowi wybór jednego z czterech rozwiązań: • Usunięcie poprzedniej zawartości pliku • Dopisanie danych do istniejącego pliku • Zmiana nazwy dla tworzonego pliku • Przerwanie operacji eksportu Kolejnym etapem operacji eksportu danych jest szczegółowy wybór danych, które mają zostać wyeksportowane. Umożliwia to specjalne okno, w którym wyświetlane są dokumenty dostępne w wybranym module źródłowym. Zadaniem użytkownika jest wskazanie tych dokumentów, które chce wyeksportować. W wyborze może się okazać pomocny system specjalnych filtrów, dzięki którym można ograniczyć zakres prezentowanych danych do odpowiedniego przedziału czasowego, określonego typu dokumentów, itp. Uwaga Z uwagi na dość znaczne różnice zarówno w wyglądzie wspomnianego okna, jak i w sposobie wyboru dokumentów w poszczególnych modułach, temat ten zostanie osobno omówiony w części poświęconej eksportowi danych z każdego z tych modułów. Eksport danych do zbioru .dbf 11-7 Po zaznaczeniu dokumentów i naciśnięciu przycisku [ZATWIERDŹ] następuje właściwa część eksportu, w trakcie której na podstawie danych źródłowych i w oparciu o ustalony schemat księgowań tworzone są kolejne dekrety w pliku. Postęp w realizacji procedury eksportu jest sygnalizowany za pomocą wskaźnika zaawansowania. Po zakończeniu eksportu staje się dostępne okno z raportem, zawierającym statystykę wyeksportowanych danych, a także listę ewentualnych błędów. W razie potrzeby raport ten może być wydrukowany lub zapisany w formie dokumentu tekstowego. Po zmianie aktywnej zakładki na "Podgląd pliku" można przejrzeć zawartość utworzonego pliku eksportu. W razie potrzeby, za pomocą przycisku znajdującego się nad tym podglądem, można usunąć wybrane pozycje z pliku. Eksport danych z modułu GM W niniejszym punkcie omówione zostaną te fragmenty eksportu danych do pliku .dbf, które są charakterystyczne dla modułu RAKS 2000 Gospodarka Magazynowa i Sprzedaż. Informacje te stanowią uzupełnienie opisu ogólnej procedury eksportu przedstawionej w poprzednim punkcie. Wzorce księgowań w module GM W module RAKS 2000 GM schemat dekretacji eksportowanego dokumentu jest z góry ustalony i nie podlega modyfikacji (patrz poniższa tabela). Użytkownik wskazuje jedynie numery kont, na których będą księgowane poszczególne kwoty. Tabela 14 Schemat księgowań modułu RAKS 2000 GM Nr Konto Winien dekretu Konto Ma Księgowana kwota 1 Rozrachunki z kontrahentem - Kwota brutto sprzedaży 2 - Przychód ze sprzedaży towarów lub usług Kwota netto sprzedaży lub Przychody przyszłych okresów 3 - Rozrachunki z U.S. z tytułu podatku VAT należnego Kwota podatku VAT należnego 4 Wartość sprzedanych towarów wg cen zakupu Towary w magazynie Kwota netto zakupu Dekret nr 4 jest pomijany w przypadku sprzedaży usług. Numery kont wykorzystywanych w poniższym schemacie księgowań powinny zostać zdefiniowane bezpośrednio w programie RAKS 2000 GM. Konto rozrachunków z kontrahentem należy podać w trakcie tworzenia lub edycji pozycji w kartotece kontrahentów (pole „Konto księgowe” na oknie edycyjnym danych kontrahenta). Pozostałe numery kont wskazuje się w trakcie zakładania lub edycji magazynu. 11-8 Eksport danych do zbioru .dbf Wybór dokumentów do eksportu Do szczegółowego wyboru dokumentów płatności, które mają być eksportowane z modułu RAKS 2000 GM, służy następujące okno dialogowe: 1 Zaznacz magazyny, z których mają pochodzić eksportowane dokumenty 3 2 Ustal kryteria filtracji widocznych dokumentów Zaznacz dokumenty płatności, które mają być wyeksportowane 4 Uruchom procedurę eksportu Eksport danych do zbioru .dbf 11-9 Lista znajdująca się z lewej strony okna zawiera wszystkie magazyny założone w module RAKS 2000 GM w danej firmie. Za pomocą klawisza spacji (lub pomocniczych przycisków umieszczonych nad listą) należy zaznaczyć te magazyny, z których mają pochodzić dane do eksportu. Wówczas po prawej stronie zostaną wyświetlone wszystkie dokumenty płatności ze wskazanych magazynów. Zadaniem użytkownika jest zaznaczenie tych dokumentów, które po rozpisaniu na dekrety mają trafić do pliku eksportu. Aby ułatwić odszukanie właściwych dokumentów, listę można filtrować. Kryteria filtracji modyfikujemy po kliknięciu pierwszego przycisku znajdującego się nad listą. Okno ustawień filtru pozwala: • Narzucić określony przedział czasowy dla prezentowanych dokumentów (obecny dzień, obecny tydzień, obecny miesiąc, obecny rok, dowolny zakres dat) • Ukryć dokumenty, które były wcześniej eksportowane (o ile podczas poprzednich operacji eksportu danych ustawiona była opcja: „Zaznaczaj jako zaksięgowane po eksporcie”) • Wyświetlić wyłącznie dokumenty płatności określonego typu (faktury, rachunki, paragony, faktury korygujące, rachunki korygujące) Wskazówka Jeśli filtr jest włączony (bez względu na to, które kryterium filtracji zostało zastosowane), ikona przycisku filtru ma kolor czerwony. Jeśli natomiast wyświetlane są wszystkie dokumenty, ikona ta jest szara. Aby kontynuować operację eksportu, po zaznaczeniu odpowiednich dokumentów płatności należy kliknąć przycisk [ZATWIERDŹ]. Z kolei przycisk [ANULUJ] pozwala przerwać eksport na tym etapie. Eksport danych z modułu KP W niniejszym punkcie omówione zostaną te fragmenty eksportu danych do pliku .dbf, które są charakterystyczne dla modułu RAKS 2000 Kadry i Płace. Informacje te stanowią uzupełnienie opisu ogólnej procedury eksportu przedstawionej w jednym z poprzednich punktów. Wzorce księgowań w module KP Z modułu RAKS 2000 KP mogą być eksportowane do księgowości dwa typy dokumentów: listy płac oraz rachunki od umów zleceń (i o dzieło). To, jak będzie wyglądała dekretacja tych dokumentów, zależy od schematu księgowań wybranego do eksportu. Schematy te dla modułu RAKS 2000 KP są definiowane bezpośrednio w programie RAKS 2000 Administrator. Jak wcześniej wspomniano, na jeden schemat księgowania składać się może kilka wzorów zapisów księgowych. W oparciu o każdy z tych wzorów, po podstawieniu konkretnych danych pochodzących z programu źródłowego, powstanie jeden dekret w pliku eksportu. Definiowanie poszczególnych wzorów zapisów księgowych umożliwia okno edycyjne, uruchamiane z poziomu okna schematów księgowań (zobacz punkt „Wybór schematu księgowań” w „Ogólnym schemacie procedury eksportu”). 11-10 Eksport danych do zbioru .dbf W przypadku modułu RAKS 2000 KP okno do edycji wzorców księgowań wygląda następująco: 1 Ustal numery kont (po stronie Winien i/lub Ma), na których będzie księgowana wybrana kwota. Dla kont posiadających analityki można utworzyć maskę numeracji 2 Określ, czy wzorzec dotyczy list płac pracowników etatowych czy wynagrodzeń z tytułu umów zlecenia i o dzieło 3 Wybierz typ księgowanej kwoty 4 Określ sposób grupowania dokumentów (tylko w przypadku dokumentów pracowników etatowych) 5 Jeśli zachodzi taka potrzeba, zmodyfikuj opis operacji W pola „Konto Winien” i „Konto Ma” należy wpisać numery kont, na których ma być zadekretowana określona kwota pobrana z baz danych modułu RAKS 2000 KP. Dopuszczalne są dekrety jednostronne, należy jednak zadbać, by zestaw wszystkich wzorców utworzonych w ramach jednego schematu powodował księgowe zamknięcie dokumentu. Numer konta może być podany wprost (np. 404-01) lub też może mieć postać maski, do której konstrukcji użyto znaków specjalnych ($ - dla działów, # - dla pracowników, & - dla urzędów skarbowych). Drugi przypadek znajduje zastosowanie w przypadku dekretacji na kontach analitycznych utworzonych dla poszczególnych działów, pracowników lub urzędów skarbowych. W module RAKS 2000 KP podczas definiowania kolejnych pozycji w wymienionych kartotekach można podać numer, pod jakim dane te są identyfikowane w księgowości (służące do tego pola edycyjne noszą nazwę „Nr w księgowości” lub „Nr w FK”). W trakcie eksportu numer ten będzie podstawiany w miejsce odpowiednich znaków specjalnych w masce numeru konta (tyle cyfr, ile jest znaków w masce). W razie potrzeby numer będzie uzupełniany zerami z przodu. Przykładowo, w oparciu o maskę 231-#### powstaną księgowania na kontach: 231-0001 Å dla pracownika, którego „Nr w księgowości” jest równy 1, 231-0002 Å dla pracownika, którego „Nr w księgowości” jest równy 2, itd. Eksport danych do zbioru .dbf 11-11 Po ustaleniu numerów kont należy określić, czy dany wzorzec będzie służył do dekretacji dokumentów pracowników etatowych czy zleceniowych. Służy do tego przełącznik znajdujący sie w sekcji „Listy płac”. Wzorzec przeznaczony dla list płac pracowników etatowych będzie ignorowany podczas eksportu rachunków do umów zleceń, i odwrotnie. Oznacza to, że jeśli w czasie jednej procedury eksportu mają być przeniesione obie kategorie dokumentów, wybrany schemat księgowań musi zawierać dwa komplety wzorców dekretacji, oddzielnie dla każdej z tych kategorii. Zależnie od dokonanego wyboru typu księgowanej listy płac, dostępne są dwa różne zestawy kwot, które mogą pojawić się w tworzonym dekrecie. Za pomocą rozwijanej listy należy wskazać ten rodzaj kwoty, który ma być księgowany na wskazanych kontach. W przypadku eksportu dokumentów etatowych, możliwe jest grupowanie danych według działów, urzędów skarbowych lub pracowników. Pozwala to ograniczyć liczbę dekretów tworzonych w czasie eksportu. W takim przypadku księgowana kwota powstaje poprzez sumowanie kwot z wybranych do eksportu dokumentów składowych. Aby skorzystać z tej funkcji, należy zaznaczyć opcję „Księgowana kwota jest sumą danych”, po czym wybrać kryterium grupowania. Jeśli nie włączymy sumowania, to dla każdego pracownika powstanie odrębny dekret. Uwaga Jeśli zamierzamy skorzystać z funkcji sumowania kwot, należy zwrócić szczególną uwagę na to, w jaki sposób zostały zdefiniowane maski numerów kont. W niektórych przypadkach umieszczanie zsumowanych kwot na kontach analitycznych może być pozbawione sensu (np. suma wynagrodzeń pracowników należących do wybranego działu nie powinna być księgowana na kontach analitycznych poszczególnych pracowników) Ostatnim parametrem, który trzeba podać definiując wzorzec księgowania jest opis operacji. Program automatycznie uzupełnia to pole wstawiając nazwę typu księgowanej kwoty. Jeśli zachodzi taka potrzeba, opis ten można zmodyfikować. Wybór dokumentów do eksportu Szczegółowy wybór danych, które mają być eksportowane z modułu RAKS 2000 KP, umożliwia okno dialogowe przedstawione na rysunku. Okno to jest podzielone na trzy części. Po lewej stronie widoczna jest lista działów. Po zaznaczeniu za pomocą klawisza spacji (lub pomocniczych przycisków umieszczonych nad listą) jednego lub kilku działów, po prawej stronie pojawiają się dokumenty związane z pracownikami przypisanymi do wskazanych działów. Górna lista zawiera pozycje z list płatniczych dla pracowników etatowych, dolna – rachunki od umów zleceń i o dzieło. Na obu listach należy zaznaczyć te pozycje, które w czasie eksportu, w oparciu o wybrany schemat księgowań, mają być przekształcone na dekrety. 11-12 Eksport danych do zbioru .dbf 1 Wskaż działy, do których należą pracownicy, których wynagrodzenia mają być eksportowane 2 Ustal kryteria filtracji widocznych dokumentów 3 Zaznacz pozycje do eksportu 4 Uruchom procedurę eksportu Obie listy, górna i dolna, zostały wyposażone w możliwość filtrowania danych do wyświetlania. Kryteria filtracji można modyfikować po kliknięciu pierwszego przycisku znajdującego się nad każdą z list. Dzięki filtrom można: • Narzucić określony przedział czasowy dla prezentowanych dokumentów • Ukryć dokumenty, które były wcześniej eksportowane (o ile podczas poprzednich operacji eksportu danych ustawiona była opcja: „Zaznaczaj jako zaksięgowane po eksporcie”) Oba filtry działają niezależnie, tzn. można zastosować odmienne kryteria filtracji na obu listach. Zwykle jednak chcemy widzieć dokumenty pracowników etatowych i zleceniowych pochodzące z tego samego okresu. Z tego względu, po zakończeniu modyfikacji parametrów jednego z filtrów program proponuje przejęcie tych samych ustawień także przez drugi filtr. Wskazówka Jeśli filtr jest włączony (bez względu na to, które kryterium filtracji zostało zastosowane), ikona przycisku filtru ma kolor czerwony. Jeśli natomiast wyświetlane są wszystkie dokumenty, ikona ta jest szara. Aby kontynuować operację eksportu, po zaznaczeniu odpowiednich dokumentów należy kliknąć przycisk [ZATWIERDŹ]. Z kolei przycisk [ANULUJ] pozwala przerwać eksport na tym etapie. Eksport danych do zbioru .dbf 11-13 Eksport danych z modułu KB W niniejszym punkcie omówione zostaną te fragmenty eksportu danych do pliku .dbf, które są charakterystyczne dla modułu RAKS 2000 Kasa i Bank. Informacje te stanowią uzupełnienie opisu ogólnej procedury eksportu przedstawionej w jednym z poprzednich punktów. Wzorce księgowań w module KB Z modułu RAKS 2000 KB mogą być eksportowane dokumenty związane z następującymi operacjami: • operacje kasowe KP i KW • wypłaty i rozliczenia zaliczek Sposób dekretacji tych operacji zależy od schematu księgowań wybranego do eksportu. Schematy księgowań dla modułu RAKS 2000 KB są definiowane bezpośrednio w programie RAKS 2000 Administrator. Definiowanie poszczególnych wzorów zapisów księgowych umożliwia okno edycyjne, uruchamiane z poziomu okna schematów księgowań (zobacz punkt „Wybór schematu księgowań” w „Ogólnym schemacie procedury eksportu”). W przypadku modułu RAKS 2000 KB okno do edycji wzorców księgowań wygląda następująco: 1 Ustal numery kont (po stronie Winien i/lub Ma), na których będzie księgowana wybrana kwota. Dla kont posiadających analityki można utworzyć maskę numeracji. 2 Wybierz typ księgowanej kwoty 3 Podaj opis operacji księgowej W pola „Konto Winien” i „Konto Ma” należy wpisać numery kont, na których ma być zadekretowana kwota z dokumentu kasowego. Dopuszczalne są dekrety jednostronne, należy jednak zadbać, by zestaw wszystkich wzorców utworzonych w ramach jednego schematu powodował księgowe zamknięcie dokumentu. 11-14 Eksport danych do zbioru .dbf Numer konta może być podany wprost (np. 101) lub też może mieć postać maski, do której konstrukcji użyto znaku „#”. W drugim przypadku, w trakcie eksportu w miejsce znaku specjalnego podstawiany będzie numer FK przypisany kontrahentowi, którego dotyczy dokument kasowy. Numer konta będzie miał tyle cyfr, ile jest znaków w masce - w razie potrzeby numer kontrahenta będzie uzupełniany zerami z przodu. Przykładowo, w oparciu o maskę 201-#### powstaną księgowania na kontach: 201-0001 Å dla kontrahenta, którego „Konto analityczne w FK” jest równe 1, 201-0002 Å dla kontrahenta, którego „Konto analityczne w FK” jest równe 2, itd. Jeśli w czasie eksportu okaże się, że dany kontrahent nie ma przypisanego numeru w księgowości, taki dokument zostanie pominięty. Po ustaleniu numerów kont należy określić rodzaj księgowanej kwoty. Do wyboru są kwoty z czterech typów dokumentów: • dokument KP • dokument KW • dokument Zaliczka • dokument Rozliczenie Zaliczki Ostatnim parametrem, który trzeba podać definiując wzorzec księgowania jest opis operacji. Program automatycznie uzupełnia to pole wstawiając nazwę typu księgowanej kwoty. Opis ten można oczywiście dowolnie zmodyfikować. Wybór dokumentów do eksportu Szczegółowy wybór danych, które mają być eksportowane z modułu RAKS 2000 KB, jest możliwy za pomocą następującego okna dialogowego: 1 Ustal kryteria filtracji widocznych dokumentów 2 Zaznacz pozycje do eksportu 3 Uruchom procedurę eksportu Eksport danych do zbioru .dbf 11-15 Okno to zawiera listę wszystkich dokumentów kasowych utworzonych w danej firmie w module RAKS 2000 KB. Za pomocą klawisza spacji lub przycisków pomocniczych znajdujących się nad listą należy zaznaczyć dokumenty do eksportu. Ponieważ liczba wszystkich dokumentów kasowych w firmie może być dość znaczna, warto jest korzystać z funkcji filtrowania danych do wyświetlenia. Kryteria filtracji można modyfikować po kliknięciu pierwszego przycisku znajdującego się nad listą. Dzięki filtrom można: • Narzucić określony przedział czasowy dla prezentowanych dokumentów • Ukryć dokumenty, które były wcześniej eksportowane (o ile podczas poprzednich operacji eksportu danych ustawiona była opcja: „Zaznaczaj jako zaksięgowane po eksporcie”) Wskazówka Jeśli filtr jest włączony (bez względu na to, które kryterium filtracji zostało zastosowane), ikona przycisku filtru ma kolor czerwony. Jeśli natomiast wyświetlane są wszystkie dokumenty, ikona ta jest szara. Aby kontynuować operację eksportu, po zaznaczeniu odpowiednich dokumentów należy kliknąć przycisk [ZATWIERDŹ]. Z kolei przycisk [ANULUJ] pozwala przerwać eksport na tym etapie. Eksport danych z modułu ST W niniejszym punkcie omówione zostaną te fragmenty eksportu danych do pliku .dbf, które są charakterystyczne dla modułu RAKS 2000 Środki Trwałe. Informacje te stanowią uzupełnienie opisu ogólnej procedury eksportu przedstawionej w jednym z poprzednich punktów. Wzorce księgowań w module ST Z modułu RAKS 2000 Środki Trwałe eksportowane są gotowe polecenia księgowania. Sposób dekretacji każdego takiego dokumentu jest ustalany już na etapie jego tworzenia w programie źródłowym. Zatem w trakcie eksportu nie ma potrzeby definiowania wzorców zapisów księgowych. Wybór dokumentów do eksportu Szczegółowy wybór poleceń księgowania, które mają być eksportowane z modułu RAKS 2000 ST, jest możliwy za pomocą okna dialogowego prezentowanego na rysunku. Okno to zawiera listę wszystkich poleceń księgowania utworzonych w danej firmie w module RAKS 2000 ST. Za pomocą klawisza spacji lub przycisków pomocniczych znajdujących się nad listą należy zaznaczyć dokumenty do eksportu. 11-16 Eksport danych do zbioru .dbf 1 Ustal kryteria filtracji widocznych dokumentów 2 Zaznacz pozycje do eksportu 3 Uruchom procedurę eksportu Lista poleceń księgowania może być filtrowana. Kryteria filtracji można modyfikować po kliknięciu pierwszego przycisku znajdującego się nad listą. Dzięki filtrom można: • Narzucić określony przedział czasowy dla prezentowanych poleceń księgowania • Ukryć polecenia księgowania, które były wcześniej eksportowane (o ile podczas poprzednich operacji eksportu danych ustawiona była opcja: „Zaznaczaj jako zaksięgowane po eksporcie”) Wskazówka Jeśli filtr jest włączony (bez względu na to, które kryterium filtracji zostało zastosowane), ikona przycisku filtru ma kolor czerwony. Jeśli natomiast wyświetlane są wszystkie dokumenty, ikona ta jest szara. Aby kontynuować operację eksportu, po zaznaczeniu odpowiednich poleceń księgowania należy kliknąć przycisk [ZATWIERDŹ]. Z kolei przycisk [ANULUJ] pozwala przerwać eksport na tym etapie. Eksport danych do zbioru .dbf 11-17 11-18 Eksport danych do zbioru .dbf ROZDZIAŁ 12 Eksport danych z GM do KR W niniejszym rozdziale omówiona zostanie procedura eksportu dokumentów magazynowych z modułu RAKS 2000 Gospodarka Magazynowa i Sprzedaż do modułu RAKS 2000 Księga Przychodów i Rozchodów. Wymiana danych odbywa się za pośrednictwem pliku w standardzie dBase w specjalnym formacie (innym, niż w przypadku pliku .dbf wykorzystywanego podczas eksportu danych do FK). Opisywana funkcja znajduje zastosowanie głównie w sytuacji, gdy moduł RAKS 2000 KR nie ma możliwości bezpośredniej współpracy z programem magazynowym (oba moduły są zainstalowane na różnych stanowiskach komputerowych nie połączonych siecią). Więcej informacji ... Informacji na temat procedury importu tak utworzonego pliku należy szukać w systemie pomocy oraz w instrukcji obsługi modułu RAKS 2000 KR. Techniczny opis struktury zbiorów w standardzie dBase wykorzystywanych podczas wymiany danych między modułami RAKS 2000 GM i RAKS 2000 KR znajduje sie w Dodatku B. Procedura eksportu Procedura eksportu danych z modułu RAKS 2000 GM do pliku .dbf wykorzystywanego przez program RAKS 2000 KR przebiega w zbliżony sposób, co opisana w poprzednim rozdziale procedura eksportu do FK. Niemniej najważniejsze jej etapy zostaną w skrócie opisane w niniejszym punkcie. Eksport danych z GM do KR 12-1 Przygotowanie eksportu Pierwszą operacją, jaką należy wykonać po przejściu na stronę „Eksport z GM do KR”, jest wybór firmy w module RAKS 2000 GM, z której mają być eksportowane dokumenty. Selekcji dokonuje się za pomocą listy znajdującej się w sekcji „Źródło danych”. 4 Ustaw dodatkowe parametry procedury eksportu 5 Uruchom eksport danych do pliku. dbf 1 Wybierz firmę w module GM, z której mają być eksportowane dokumenty 2 Określ wartości dwóch definiowalnych stawek podatku VAT 3 Określ nazwę i lokalizację docelowego pliku eksportu 6 Po zakończeniu operacji eksportu dostępny będzie raport z jej przebiegu W trakcie zapisu dokumentów magazynowych do pliku program eksportu musi znać wartość niektórych ustawień docelowego modułu RAKS 2000 KR. Chodzi tu o wartości dwóch dodatkowych, definiowanych przez użytkownika stawek podatku VAT występujących w deklaracji VAT-7 (pozycja 24 i 27 deklaracji). Informacje te nie mogą być pobrane automatycznie, gdyż jak wcześniej wspomniano eksport najczęściej jest wykonywany w sytuacji, gdy brak jest bezpośredniego połączenia z bazami danych modułu RAKS 2000 KR. Wartości te muszą być zatem podane przez użytkownika. Uwaga Jeżeli podczas importu danych w module KR okaże się, że wartości stawek definiowalnych w pliku i programie nie są zgodne, wszystkie kwoty dotyczące tych stawek zostaną zakwalifikowane jako „inne stawki” i nie zostaną prawidłowo uwzględnione przy sporządzaniu deklaracji VAT-7. Nazwę i lokalizację tworzonego pliku .dbf należy podać w sekcji „Plik eksportu”. 12-2 Eksport danych z GM do KR Dodatkowe parametry eksportu Po kliknięciu przycisku [PARAMETRY] wyświetlane jest okno dialogowe służące do określenia dodatkowych parametrów związanych z eksportem danych Ta opcja pozwala oznaczyć w programie RAKS 2000 GM poprawnie wyeksportowane dokumenty jako zaksięgowane Ten zestaw opcji pozwala określić sposób korzystania z raportu końcowego z eksportu danych Znaczenie tych parametrów zostało wyjaśnione w poniższej tabeli. Tabela 15 Parametry eksportu danych z modułu GM do pliku .dbf Parametr Stan Znaczenie Zaznaczaj jako zaksięgowane po eksporcie opcja wyłączona Eksport nie pociąga za sobą żadnych zmian z programie źródłowym opcja włączona Wszystkie poprawnie wyeksportowane dokumenty zostaną w programie RAKS 2000 GM oznaczone jako zaksięgowane. Dzięki temu będzie można uniknąć powtórnego eksportu tych dokumentów do modułu KR opcja wyłączona Raport z przebiegu eksportu danych będzie dostępny dopiero po kliknięciu przycisku [RAPORT]. opcja włączona Raport z przebiegu eksportu danych będzie automatycznie wyświetlany po jego zakończeniu. opcja wyłączona Raport z przebiegu eksportu danych nie będzie zapisywany do pliku. opcja włączona Raport z przebiegu eksportu danych będzie automatycznie zapisywany do wskazanego pliku. Pokaż raport na zakończenie eksportu Automatycznie zapisz raport do pliku Uruchomienie i przebieg procedury eksportu Po wskazaniu źródłowej firmy, określeniu wysokości definiowalnych stawek podatku VAT, podaniu nazwy tworzonego pliku .dbf oraz ustawieniu dodatkowych parametrów można przystąpić do eksportu danych. W tym celu należy kliknąć przycisk [EKSPORTUJ]. Jeśli po uruchomieniu procedury eksportu okaże się, że plik .dbf o podanej nazwie został wcześniej utworzony, wyświetlane jest okno, które umożliwia użytkownikowi wybór jednego z czterech rozwiązań: • Usunięcie poprzedniej zawartości pliku • Dopisanie danych do istniejącego pliku • Zmiana nazwy dla tworzonego pliku • Przerwanie operacji eksportu Eksport danych z GM do KR 12-3 Uwaga Pierwsze dwie opcje nie mogą zostać użyte, jeśli okaże się, że istniejący plik .dbf nie jest plikiem w formacie eksportu z GM do KR. Kolejnym etapem operacji eksportu danych jest szczegółowy wybór dokumentów magazynowych, które mają zostać wyeksportowane. Selekcję umożliwia następujące okno: 1 Zaznacz magazyny, z których maja pochodzić eksportowane dokumenty 2 Ustal kryteria filtracji widocznych dokumentów 3 Zaznacz dokumenty do eksportu 4 Uruchom procedurę eksportu Okno to jest podzielone na cztery części. Lista znajdująca się z lewej strony okna zawiera wszystkie magazyny założone w module RAKS 2000 GM w danej firmie. Za pomocą klawisza spacji (lub pomocniczych przycisków umieszczonych nad listą) należy zaznaczyć te magazyny, których dane mają być eksportowane. Wówczas w trzech listach po prawej stronie zostaną wyświetlone dokumenty pochodzące ze wskazanych magazynów. Górna lista będzie zawierała dokumenty odbiorców (faktury i rachunki „zwykłe” oraz korygujące), środkowa - dokumenty dostawców, dolna zaś – korekty dokumentów dostawców. Zadaniem użytkownika jest zaznaczenie na odpowiednich listach tych dokumentów, które poprzez plik .dbf mają trafić do modułu RAKS 2000 KR. 12-4 Eksport danych z GM do KR Wszystkie trzy listy zostały wyposażone w możliwość filtrowania danych do wyświetlania. Kryteria filtracji można modyfikować po kliknięciu pierwszego przycisku znajdującego się nad każdą z list. Dzięki filtrom można: • Narzucić określony przedział czasowy dla prezentowanych dokumentów • Ukryć dokumenty, które były wcześniej eksportowane (o ile podczas poprzednich operacji eksportu ustawiona była opcja: „Zaznaczaj jako zaksięgowane po eksporcie”) Filtry przypisane poszczególnym listom działają niezależnie, tzn. można zastosować odmienne kryteria filtracji na wszystkich trzech listach. Modyfikując parametry jednego z filtrów można jednak automatycznie przypisać te same ustawienia do obu pozostałych filtrów. Wskazówka Jeśli filtr jest włączony (bez względu na to, które kryterium filtracji zostało zastosowane), ikona przycisku filtru ma kolor czerwony. Jeśli natomiast wyświetlane są wszystkie dokumenty, ikona ta jest szara. Po zaznaczeniu dokumentów i naciśnięciu przycisku [ZATWIERDŹ] następuje właściwa część eksportu, w trakcie której na podstawie danych źródłowych tworzone są kolejne pozycje w pliku. Postęp w realizacji procedury eksportu jest sygnalizowany za pomocą wskaźnika zaawansowania. Po zakończeniu eksportu staje się dostępne okno z raportem, zawierającym statystykę wyeksportowanych danych, a także listę ewentualnych błędów. W razie potrzeby raport ten może być wydrukowany lub zapisany w formie dokumentu tekstowego. Eksport danych z GM do KR 12-5 12-6 Eksport danych z GM do KR ROZDZIAŁ 13 Eksport danych do dokumentów tekstowych Program RAKS 2000 Administrator umożliwia zapisanie zawartości wybranych baz danych systemu RAKS 2000 w postaci dokumentów tekstowych (zbiory .txt). Daje to możliwość przeglądania i analizy tych danych przy pomocy powszechnie dostępnych narzędzi (edytory tekstu, arkusze kalkulacyjne). Procedura eksportu Funkcja eksportu danych systemu RAKS 2000 do dokumentów tekstowych jest dostępna na stronie „Eksport do plików .txt”. 1 Wskaż elementy struktury danych systemu RAKS 2000, które mają zostać wyeksportowane 2 Wskaż katalog nadrzędny, w którym, w kolejnych podkatalogach, będą zapisywane dokumenty tekstowe tworzone w trakcie eksportu 3 Określ, czy pierwsza linia w każdym tworzonym pliku tekstowym ma zawierać nazwy pól 4 Uruchom procedurę eksportu Eksport danych do dokumentów tekstowych 13-1 Wybór danych do eksportu Wyboru danych przeznaczonych do eksportu dokonuje się poprzez zaznaczenie odpowiednich pozycji na drzewie prezentującym strukturę danych systemu RAKS 2000. Możliwy jest eksport zarówno danych poszczególnych firm, jak i danych stałych modułów. Wyjątek stanowią dane modułu RAKS 2000 Administrator – ich eksportować nie można. Wybór katalogu docelowego W trakcie eksportu zawartość każdej tabeli wchodzącej w skład określonej bazy danych systemu RAKS 2000 (czyli konkretnego katalogu dyskowego) jest zapisywana do zbioru tekstowego o nazwie tożsamej z nazwą tabeli (np. dane z tabeli F00001FK.db trafią do pliku F00001FK.txt). Lokalizacja tworzonych dokumentów tekstowych stanowi dokładne odwzorowanie fizycznego podziału baz danych na katalogi. Użytkownik musi jedynie wskazać katalog nadrzędny, w którym w formie plików tekstowych zostaną odtworzone wybrane elementy bazy danych systemu RAKS 2000. Przykładowo, jeśli eksportowane są dane roku obrachunkowego 2001 w module FK w firmie nr 1, które standardowo znajdują się w katalogu: C:\Program Files\RAKS2000\Data\F00001\FK\2001, to odpowiadające im pliki tekstowe zostaną utworzone w katalogu: Wskazany_Katalog_Nadrzędny\F00001\FK\2001. Katalog nadrzędny należy wskazać za pomocą pola edycyjnego znajdującego się w sekcji „Katalog docelowy”. Jeśli zamierzamy eksportować dane do katalogu, który już istnieje, można go wybrać za pomocą okna uruchamianego po kliknięciu przycisku umieszczonego z prawej strony. Jeśli natomiast katalog ma być dopiero utworzony, jego nazwę należy ręcznie wpisać w pole edycyjne. Uruchomienie i przebieg procedury eksportu Uruchomienie procedury eksportu następuje po kliknięciu przycisku [EKSPORTUJ]. Postęp w jej realizacji jest przedstawiany za pomocą wskaźnika zaawansowania. W czasie eksportu pojedynczej tabeli kolejne rekordy są zapisywane jako osobne linie w pliku, zaś wartości poszczególnych pól są oddzielane znakiem tabulacji. Jeśli przed eksportem została zaznaczona opcja „Dołącz wiersz z nazwami pól”, pierwsza linia w pliku będzie zawierała nazwy pól, zaś zapis danych właściwych rozpocznie się od linii drugiej. Uwaga Ze względu na ochronę danych osobowych, eksport niektórych kategorii danych (np. list płac z modułu RAKS 2000 KP) wymaga podania specjalnego kodu. Aby go otrzymać, należy skontaktować się z firmą RAKS. Zakończenie procedury eksportu sygnalizuje komunikat informujący o tym, czy przebiegła ona pomyślnie, czy też wystąpiły błędy. W obu przypadkach, po zaznaczeniu pola „Pokaż szczegóły”, można uzyskać szczegółowy raport z przebiegu eksportu. 13-2 Eksport danych do dokumentów tekstowych ROZDZIAŁ 14 Import danych do modułu FK Program RAKS 2000 Administrator umożliwia przeniesienie do modułu RAKS 2000 Finanse i Księgowość danych z Programu rachunkowo-księgowego RAKS wersja 5.x (pracującego pod systemem operacyjnym DOS). Ponadto istnieje możliwość zaimportowania dokumentów księgowych zapisanych w pliku dBase w formacie zgodnym z programem RAKS 4.x lub RAKS 5.x. Dzięki temu można przenieść do modułu FK dane z innego modułu systemu RAKS 2000, programu magazynowego WF-MAG oraz niektórych innych programów zewnętrznych. Import bezpośredni z RAKS FK pod DOS W czasie procedury bezpośredniego importu moduł RAKS 2000 Administrator łączy się z bazami danych programu RAKS FK pod DOS, odczytuje zawarte tam informacje i po odpowiedniej konwersji zapisuje je do baz danych programu RAKS 2000 Finanse i Księgowość. Dzięki takiemu rozwiązaniu import danych jest dużo szybszy i wygodniejszy, niż import z wykorzystaniem pliku pośredniczącego. Większy jest też zakres informacji, które można w ten sposób przenieść. Uwaga Import bezpośredni jest możliwy wyłącznie z wersji 5.x programu RAKS FK pod DOS. Natomiast osoby korzystające z wersji 4.x tego programu mogą przenieść dane do modułu RAKS 2000 FK za pośrednictwem pliku importowego (w standardzie dBase) Przygotowanie danych do importu Procedura bezpośredniego importu danych powstała głównie z myślą o użytkownikach, który właśnie rozpoczynają pracę z programem RAKS 2000 Finanse i Księgowość i pragną przenieść do niego dokumentację księgową prowadzoną dotychczas w programie RAKS FK pod DOS. Oznacza to, że bazy danych programu RAKS 2000 FK, do których będą importowane dane, są puste. Import danych do FK 14-1 Dlatego przed rozpoczęciem procedury importu należy: 1 W module RAKS 2000 Administrator założyć nową firmę lub dodać moduł FK do firmy już istniejącej oraz nadać użytkownikom uprawnienia do modyfikacji danych tej firmy w module FK 2 W module RAKS 2000 Finanse i Księgowość założyć nowy rok obrachunkowy w tej firmie Wskazówka W przypadku, gdy dane pochodzące z importu mają być dodane do bazy danych, która zawiera już jakieś zapisy, przed rozpoczęciem importu wskazane jest dokonanie archiwizacji danych modułu RAKS 2000 FK. Wskazówka Przed rozpoczęciem importu zaleca się przeprowadzenie kontroli i korekty baz danych programu RAKS FK DOS. Wybór danych do importu Aby przeprowadzić import danych z programu RAKS FK pod DOS, należy ustawić przełącznik źródła importowanych danych w pozycji „Program finansowo-księgowy RAKS 5.x”. Strona importu przyjmie wówczas następującą postać: 1. Określ źródło importowanych danych: program RAKS FK 2. Wskaż katalog, w którym zainstalowany jest program RAKS FK pod DOS 3. Wybierz katalog firmy, której dane będą importowane 4. Wskaż źródłowy rok obrachunkowy w wybranej firmie 5. Wybierz kategorie danych do importu 6. Z listy firm dostępnych w module RAKS 2000 FK wybierz docelową firmę dla operacji importu 7. Wskaż docelowy rok obrachunkowy w wybranej firmie Pierwszą rzeczą, jaką należy ustalić, jest lokalizacja dyskowa programu RAKS FK pod DOS. Program RAKS 2000 Administrator próbuje automatycznie wykryć położenie katalogu .../Raks5 (nazwa domyślna), przeszukując w tym celu wszystkie dyski lokalne i dostępne zasoby sieciowe. Jeśli katalog ten nie zostanie znaleziony, w polu edycyjnym wyświetlany jest napis „[ścieżka nieznana]”. W takiej sytuacji użytkownik sam musi wskazać katalog, w którym jest zainstalowany program RAKS FK pod DOS. 14-2 Import danych do FK W czasie jednego przebiegu procedury importu mogą być przeniesione dane tylko jednego roku obrachunkowego. Do użytkownika należy wybór, z której firmy i roku w programie RAKS FK pod DOS mają być pobrane dane oraz do której firmy i roku w programie RAKS 2000 Finanse i Księgowość dane te powinny trafić. Do danych, które można w bezpośredni sposób zaimportować z programu RAKS FK pod DOS, należą: 1 Plan kont, bilans otwarcia, a także powiązania planu kont z tabelą bilansu i rachunkiem wyników 2 Kartoteka kontrahentów 3 Dokumenty księgowe, w tym: • nagłówki dokumentów • dekrety • wpisy do rejestrów VAT • rozrachunki • dokumenty typu SAMVAT • rozrachunki z bilansu otwarcia 4 Wzorce księgowań (opcja dostępna dla programu RAKS 2000 FK w wersji 2.4 i wyższej) 5 Kartoteka udziałowców 6 Tabele odsetek ustawowych i podatkowych Selekcji danych do importu dokonuje się poprzez zaznaczenie bądź odznaczenie odpowiednich pól wyboru. Ponieważ wymienione powyżej kategorie danych są ściśle ze sobą powiązane, zaleca się ich jednoczesny import do programu RAKS 2000 FK. Możliwy jest wprawdzie niezależny import każdej z tych grup, ale muszą być wtedy spełnione następujące warunki: • Import dokumentów księgowych wymaga zdefiniowanego w programie RAKS 2000 FK planu kont (muszą istnieć przynajmniej konta syntetyczne). Należy więc najpierw zaimportować plan kont, albo wprowadzić go wcześniej w programie RAKS 2000 FK. • Import kartoteki kontrahentów powinien być dokonany przed importem dokumentów księgowych. Dodatkowe parametry importu Po kliknięciu przycisku [PARAMETRY] wyświetlane jest okno dialogowe służące do określenia dodatkowych parametrów związanych z importem danych. Import danych do FK 14-3 Ta opcja pozwala określić sposób konwersji polskich znaków podczas operacji importu Ta opcja decyduje o sposobie numeracji importowanych kontrahentów Ta opcja decyduje o sposobie nadawania numerów importowanym dokumentom księgowym Ta opcja pozwala zautomatyzować proces importu poprzez zakładanie dzienników księgowych o domyślnych parametrach Ta opcja pozwala określić zakres kontroli poprawności i spójności danych przeprowadzanej na zakończenie importu Ten zestaw opcji pozwala określić sposób korzystania z raportu końcowego z importu danych. Znaczenie tych parametrów zostało wyjaśnione w poniższej tabeli. Tabela 16 Parametry importu danych z programu RAKS FK pod DOS Parametr Stan Znaczenie Standard polskich znaków Mazovia, Latin2, bez polskich znaków W systemie operacyjnym DOS stosowane są różne standardy kodowania polskich znaków. Aby po zaimportowaniu danych do programu pracującego pod systemem Windows polskie znaki były wyświetlane poprawnie, należy je odpowiednio przekonwertować. Niniejsza opcja pozwala określić, jaki standard kodowania polskich znaków został użyty do zapisu danych w programie RAKS FK pod DOS (można to sprawdzić w parametrach podstawowych tego programu). Zachowaj numerację kontrahentów opcja wyłączona Importowani kontrahenci otrzymają kolejne numery w kartotece opcja włączona (domyślnie) Numery importowanym kontrahentom będą nadawane w oparciu o wartość pola „numer analityki” w programie RAKS FK pod DOS. Przed importem należy jednak sprawdzić, czy pola te są poprawnie wypełnione. Uwaga: opcja ta jest dostępna od wersji 2.5 programu RAKS 2000 FK. Zachowaj numerację dokumentów 14-4 Import danych do FK opcja wyłączona Importowane dokumenty będą numerowane kolejno. opcja włączona (domyślnie) Podczas importu dokumentów nastąpi próba zachowania ich oryginalnej numeracji istniejącej w danych źródłowych. Aby było to możliwe, w programie RAKS FK pod DOS należy stosować numerację automatyczną dokumentów (nie pozycji) lub, stosując numerację ręczną, numerować dokumenty (a nie poszczególne dekrety). Tabela 16 Parametry importu danych z programu RAKS FK pod DOS (ciąg dalszy) Parametr Automatycznie zakładaj dzienniki księgowań Zakres kontroli poprawności danych Stan Znaczenie opcja wyłączona (domyślnie) W przypadku wykrycia w danych importowanych symbolu dziennika księgowań, który nie ma dotąd swojego odpowiednika w programie RAKS 2000 Finanse i Księgowość, wyświetlone zostanie okno dialogowe do ręcznej edycji parametrów symbolu (zobacz punkt: „Import dokumentów księgowych”) opcja włączona Wszystkie brakujące dzienniki księgowań zostaną automatycznie założone przez program. Będą miały one wówczas następujące ustawienia: • symbol: taki, jak w danych źródłowych • nazwa: napis „XXX - symbol z importu” (XXX - symbol dziennika) • numer startowy: 1 • maska numeracji: #### / @@ • dokument zbiorczy: nie • numeracja: automatyczna, narastająca Kontroluj tylko dane dopisane w wyniku importu (domyślnie) Kontrola poprawności danych przeprowadzana na zakończenie operacji importu jest ograniczona wyłącznie do nowych danych. Kontroluj wszystkie dane modułu RAKS 2000 FK Kontrola poprawności przeprowadzana na zakończenie operacji importu testuje nie tylko merytoryczną poprawność nowo dopisanych danych, lecz także sprawdza ich spójność z dotychczasowymi danymi modułu RAKS 2000 FK. Uwaga: pełna kontrola poprawności w przypadku dużych zbiorów danych może być czasochłonna. Pokaż raport na zakończenie importu Automatycznie zapisz raport do pliku opcja wyłączona Raport z przebiegu importu danych będzie dostępny dopiero po kliknięciu przycisku [RAPORT]. opcja włączona Raport z przebiegu importu danych będzie automatycznie wyświetlany po jego zakończeniu. opcja wyłączona Raport z przebiegu importu danych nie będzie zapisywany do pliku. opcja włączona Raport z przebiegu importu danych będzie automatycznie zapisywany do wskazanego pliku. Uruchomienie importu danych Po wybraniu źródła i miejsca docelowego dla danych oraz po ustaleniu dodatkowych parametrów importu można rozpocząć właściwą operację przenoszenia danych. W tym celu należy kliknąć przycisk [IMPORTUJ]. Po uruchomieniu importu standardowo sprawdzane są następujące warunki: • Czy zostały określone wszystkie parametry źródła importowanych danych (ścieżka do programu RAKS 5.x, firma, rok obrachunkowy) • Czy zostały określone parametry docelowych baz danych (firma, rok obrachunkowy) • Czy można uzyskać dostęp do plików zawierających dane źródłowe i docelowe W razie nie spełnienia powyższych warunków, procedura importu zostaje przerwana. Import danych do FK 14-5 Następną operacją jest utworzenie kopii zapasowej bieżących baz danych programu RAKS 2000 FK. W sytuacji, gdyby w czasie importu wystąpił jakikolwiek błąd, poprzednie dane tego modułu zostaną automatycznie przywrócone z kopii zapasowej. Po wykonaniu kopii zapasowej, kolejno realizowane są procedury importu poszczególnych kategorii danych. Postęp w realizacji każdej z nich jest sygnalizowany za pomocą wskaźnika zaawansowania. Po zakończeniu importu staje się dostępne się okno z raportem, który zawiera listę wszystkich wykrytych błędów i usterek, a także statystykę dokonanych zmian (liczba utworzonych kont, zaimportowanych dokumentów itp.). Raport ten może być następnie wydrukowany lub zapisany do pliku, dzięki czemu możliwe jest późniejsze wprowadzenie poprawek w zaimportowanych danych w czasie pracy w programie RAKS 2000 FK. W następnych punktach szczegółowo omówiony zostanie przebieg importu poszczególnych kategorii danych. Import planu kont i bilansu otwarcia Import bezpośredni jest jedyną metodą przeniesienia planu kont z programu RAKS FK pod DOS do programu RAKS 2000 Finanse i Księgowość. Wraz z planem kont importowany jest bilans otwarcia, a także powiązania planu kont z tabelą bilansu i rachunkiem wyników. Ponadto przenoszone są niektóre ustawienia programu, m.in. numery kont dla rozrachunków z urzędem skarbowym z tytułu podatku VAT należnego i naliczonego. Po uruchomieniu importu, oprócz warunków standardowych (zobacz poprzedni punkt), sprawdzane jest dodatkowo: • Czy docelowa tabela z planem kont jest pusta • Czy w danych źródłowych został określony wariant sporządzanego rachunku wyników Jeśli któryś z powyższych warunków nie jest spełniony, procedura importu zostaje przerwana. Po zakończeniu importu planu kont, następuje próba przeniesienia z programu RAKS FK pod DOS wartości następujących parametrów: • numer konta rozrachunków z urzędem skarbowym z tytułu podatku VAT należnego • numer konta rozrachunków z urzędem skarbowym z tytułu podatku VAT naliczonego Program kontroluje, czy wskazane konta nie są rozrachunkowe oraz czy jest zablokowana możliwość księgowania na tych kontach kwot netto zakupu i sprzedaży VAT. W przypadku braku spełnienia pierwszego warunku, program proponuje zmianę rodzaju konta z rozrachunkowego na bilansowe. Będzie to oznaczało zmianę rodzaju wszystkich kont w obrębie całej syntetyki (znajdowana jest syntetyka dla wskazanego konta, po czym wszystkie konta „w dół” od tej syntetyki są zmieniane na bilansowe). Zmiana ta będzie miała konsekwencje w czasie importu dokumentów księgowych - pomijane będą rozrachunki na kontach, które pierwotnie były rozrachunkowe, a teraz zostały zmienione na bilansowe. Jeżeli nie zostanie spełniony drugi warunek, program proponuje zablokowanie możliwości księgowania kwot netto zakupu i sprzedaży na wskazanym koncie, a także na wszystkich jego kontach nadrzędnych i podrzędnych. 14-6 Import danych do FK Trzeci parametr w programie RAKS 2000 FK, numer konta rozrachunków z urzędem skarbowym z tytułu podatku VAT naliczonego do odliczenia w następnym miesiącu, jest w wyniku importu czyszczony. Import kartoteki kontrahentów Po uruchomieniu importu program sprawdza, czy docelowa kartoteka kontrahentów jest pusta. Jeśli nie, wyświetlone zostanie następujące okno dialogowe: Kliknij tu, jeśli chcesz na nowo zbudować kartotekę kontrahentów Kliknij tu, jeśli chcesz dopisać importowanych kontrahentów do istniejącej kartoteki Kliknij tu, jeśli chcesz przerwać import danych Aby kontynuować operację importu, należy dokonać wyboru pomiędzy dwoma rozwiązaniami: Uwaga • Wyczyszczenie dotychczasowej kartoteki kontrahentów w programie RAKS 2000 FK i wypełnienie jej pozycjami importowanymi z programu RAKS FK pod DOS (przycisk [ZASTĄP]) • Dopisanie nowych pozycji do istniejącej kartoteki (przycisk [DODAJ]). W trakcie dodawania kontrahentów do kartoteki nie jest sprawdzana ich unikalność. Jeśli w parametrach importu została zaznaczona opcja "Zachowaj numerację kontrahentów", numer nadawany kontrahentowi w programie RAKS 2000 FK będzie tworzony w oparciu o wartość pola „numer analityki” w danych źródłowych. W przeciwnym przypadku numery kontrahentów będą nadawane kolejno. Po zakończeniu importu dostępny jest raport, w którym można znaleźć informację o liczbie zaimportowanych kontrahentów. Import dokumentów księgowych Program umożliwia import nagłówków dokumentów, dekretów, wpisów do rejestrów VAT, rozrachunków, dokumentów typu SAMVAT oraz rozrachunków z bilansu otwarcia. W przypadku importu dokumentów księgowych, dodatkowym warunkiem sprawdzanym zaraz po uruchomieniu importu jest wymóg zgodności lat obrachunkowych ustawionych w programie źródłowym i docelowym. Import danych do FK 14-7 Import dokumentów do programu RAKS 2000 FK odbywa się w kilku etapach. Nazwa aktualnie wykonywanego etapu, a także wskaźnik zaawansowania procedury importu danych wyświetlane są w dolnej części okna. 1 Kontrola docelowych baz danych W etapie tym sprawdzana jest możliwość uzyskania dostępu do odpowiednich baz danych programu RAKS 2000 FK. Jeśli dostęp nie jest możliwy (dane są edytowane przez innego użytkownika lub są uszkodzone), import danych jest przerywany. Program sprawdza też, czy plan kont zawiera jakieś pozycje. Jeśli nie, import dokumentów nie jest możliwy. W takim przypadku należy ponowić próbę przeniesienia danych z zaznaczoną opcją importu planu kont. 2 Odczyt dokumentów z programu RAKS FK pod DOS W etapie tym następuje wczytanie danych z programu RAKS FK pod DOS, ich sortowanie oraz wstępna kontrola. Sprawdzane są m.in. następujące warunki: • Czy we wszystkich importowanych dokumentach jest podana data księgowania • Czy data księgowania zawiera się w roku obrachunkowym wybranym w programie RAKS 2000 FK • Czy data księgowania nie należy do zamkniętego miesiąca Jeśli któryś z wymienionych warunków nie będzie spełniony, import danych zostanie przerwany. 3 Uzupełnianie planu kont i kartotek Jeśli w importowanych dokumentach wystąpi księgowanie na konto, którego nie ma w dotychczasowym planie kont programu RAKS 2000 FK, program importu sprawdza, czy istnieje dla tego konta jego konto nadrzędne. Jeśli tak, brakujące konto jest dodawane do planu kont. Ponadto, jeśli jest to konto zakładane z kartoteki, dodawana jest nowa pozycja w odpowiedniej kartotece. Jeśli dla importowanego konta nie znaleziono konta nadrzędnego, import danych nie może być kontynuowany. W takim przypadku należy przejść do programu RAKS 2000 FK, założyć odpowiednie konta nadrzędne w planie kont, po czym ponowić próbę importu danych. Lista wszystkich kont, których nie można założyć z powodu braku konta nadrzędnego, jest dostępna w raporcie końcowym. 4 Uzupełnianie bazy symboli dzienników księgowań Jeśli w importowanych danych zostanie wykryty symbol dziennika księgowań, który nie ma dotąd swojego odpowiednika w programie RAKS 2000 FK, należy go zdefiniować. Służy do tego następujące okno edycyjne: 14-8 Import danych do FK Symbol dziennika księgowań w programie RAKS FK pod DOS Ustawienia dla nowego dziennika księgowań w module RAKS 2000 Finanse i Księgowość Znaczenie poszczególnych pól edycyjnych jest następujące: Tabela 17 Edycja symbolu dziennika księgowań Nazwa Opis Symbol Literowe oznaczenie tworzonego dziennika księgowań. Podany symbol musi być unikalny w programie. Jeśli zaznaczona zostanie opcja „Wszystkie, pole to może pozostać niewypełnione. Wszystkie Zaznaczenie tej opcji spowoduje, że zdefiniowany sposób numeracji będzie obowiązywał dla wszystkich symboli - ma to znaczenie przy zastosowaniu w programie RAKS 2000 - FK jednolitej numeracji dokumentów. Jeśli wcześniej został już zdefiniowany sposób numeracji jednolitej, opcja ta jest nieaktywna. Nazwa Nazwa dziennika księgowań Numer startowy Pierwszy nadawany numer w przypadku stosowania numeracji automatycznej Maska numeracji Za pomocą znaków specjalnych określa się sposób tworzenia numeru dokumentu. Po kliknięciu przycisku umieszczonego z prawej strony pola edycyjnego można utworzyć maskę i przetestować jej działanie. Uwaga: Niezależnie od przyjętego sposobu numeracji, maska musi zawierać przynajmniej jeden znak "#". Dokument zbiorczy Zaznaczenie tej opcji umożliwia wprowadzanie kilku dokumentów pod tym samym numerem Numeracja Dostępne są dwa rodzaje numeracji: • Ręczna: użytkownik podaje liczbę, na podstawie której generowany jest numer dokumentu (program sprawdza jedynie unikalność tego numeru); • Automatyczna: numer dokumentu jest nadawany przez program, Ponadto, w każdej z tych kategorii może być to numeracja: • Miesięczna: w każdym miesiącu numeracja rozpoczyna się od numeru startowego. Uwaga: maska musi zawierać numer miesiąca (@@). • Narastająca: kolejne numery przez cały rok obrachunkowy Import danych do FK 14-9 Kliknięcie przycisku [DALEJ] oznacza zatwierdzenie podanej definicji symbolu dziennika księgowań i kontynuowanie importu. Przycisk [PRZERWIJ] umożliwia przerwanie importu bez zatwierdzania zmian. Uwaga Jeśli przed rozpoczęciem importu użytkownik zaznaczył opcję „Automatycznie zakładaj dzienniki księgowań”, dzienniki będą tworzone automatycznie, bez wyświetlania wspomnianego okna. Będą miały one wówczas następujące ustawienia: • symbol: taki, jak w danych źródłowych • nazwa : napis "XXX - symbol z importu", gdzie XXX oznacza symbol dziennika • numer startowy: 1 • maska numeracji: #### / @@ • dokument zbiorczy: nie • numeracja: automatyczna, narastająca 5 Wybór ewidencji zakupu i sprzedaży Ponieważ program RAKS 2000 FK pozwala prowadzić wiele rejestrów VAT, użytkownik musi zdecydować, do której ewidencji zakupu i ewidencji sprzedaży mają być przypisane importowane dokumenty. Służy do tego następujące okno dialogowe: Wybór docelowej ewidencji zakupu i sprzedaży Kliknij tu, aby założyć nowe ewidencje Nazwy zdefiniowanych w programie RAKS 2000 FK ewidencji zakupu (górna część okna) i sprzedaży (dolna część okna) są dostępne po rozwinięciu listy. Użytkownik może także założyć nową ewidencję, co jest możliwe po kliknięciu przycisku umieszczonego po prawej stronie okna wyboru. Przycisk [DALEJ] umożliwia kontynuowanie importu zaś przycisk [PRZERWIJ] - jego przerwanie i anulowanie wszelkich dotychczasowych zmian. Uwaga Jeśli w programie RAKS 2000 FK nie zdefiniowano wcześniej żadnej ewidencji zakupu i sprzedaży, program importu automatycznie założy ewidencję zakupu o nazwie „Zakup” oraz ewidencję sprzedaży o nazwie „Sprzedaż” i do nich przypisze importowane dokumenty. W takim przypadku okno wyboru ewidencji nie zostanie pokazane. 14-10 Import danych do FK 6 Konwertowanie danych W etapie tym przeprowadzana jest konwersja dokumentów księgowych z programu RAKS FK pod DOS do formatu stosowanego w programie RAKS 2000 FK. Etap ten nie wymaga ingerencji ze strony użytkownika. Podsumowanie dokonywanych w tej fazie operacji będzie dostępne w raporcie końcowym z importu danych. 7 Rozliczanie rozrachunków W etapie tym następuje rozliczenie rozrachunków. Etap ten także nie wymaga ingerencji ze strony użytkownika. W raporcie końcowym dostępna będzie lista rozrachunków, których nie udało się powiązać. 8 Kontrola poprawności wprowadzanych zmian W fazie tej testowana jest poprawność zaimportowanych danych, a także ich zgodność z dotychczasowymi danymi programu RAKS 2000 FK. W razie wykrycia błędów lub usterek, wyświetlane jest okno informujące o tym, w którym miejscu dany błąd wystąpił i na czym on polega (podana jest nazwa tabeli i numer rekordu, w którym znaleziono błąd, a także zestaw informacji identyfikujących dokument z błędem). Lista błędów wykrytych w czasie kontroli będzie też umieszczona w raporcie końcowym z importu. Oznaczenie kategorii błędu: błąd krytyczny albo usterka Nazwa tabeli i numer rekordu, w którym wystąpił błąd Symbol, numer dowodu i data księgowania dokumentu, w którym wykryto błąd Opis wykrytego błędu Lista błędów wykrytych w czasie kontroli poprawności Import danych do FK 14-11 W przypadku importu dokumentów księgowych wprost z programu RAKS FK pod DOS, mogą zostać wykryte następujące błędy: • odnośnie dokumentów: − − − • nie wszystkie odwołania do danego dokumentu w ewidencji VAT są tego samego typu sumy kwot po stronie Winien i Ma w dekretach związanych z danym dokumentem nie są jednakowe sumy kwot po stronie Winien i Ma na kontach pozabilansowych w dekretach związanych z danym dokumentem nie są jednakowe odnośnie dekretów: − − − − konto występujące w dekrecie posiada konta podrzędne konta po stronie Winien i Ma są identyczne konto Winien lub Ma nie jest jednosaldowe konto Winien lub Ma jest zablokowane Wymienione powyżej błędy (z wyjątkiem księgowań na kontach posiadających konta podrzędne) mają charakter usterek i nie powinny w istotny sposób zakłócić pracy programu RAKS 2000 FK, a jedynie mogą wpłynąć na porządek w prowadzonej dokumentacji księgowej. Szczególnego omówienia wymaga kwestia księgowań na kontach syntetycznych. Program RAKS 2000 FK nie dopuszcza sytuacji, w której mogłoby w dekrecie wystąpić konto mające konta podrzędne. Aby jednak dać szansę przeniesienia danych, w wypadku wykrycia tego typu księgowań w importowanych danych, program importu założy specjalne konto analityczne (o numerze xxx-!!!!, gdzie xxx oznacza numer konta syntetycznego), na które przeniesie wszystkie wadliwe zapisy. Po zakończeniu importu, w czasie najbliższej sesji z programem RAKS 2000 FK użytkownik powinien przenieść te zapisy na właściwe konta analityczne, po czym usunąć konto założone przez program importu. Po przejrzeniu listy błędów wykrytych w czasie kontroli poprawności użytkownik musi podjąć ostateczną decyzję czy importowane dane mają być dopisane do programu RAKS 2000 FK (przycisk [ZAPISZ DANE]), czy też import ma być przerwany, a wszystkie dotychczasowe zmiany anulowane (przycisk [PRZERWIJ IMPORT]). Jeśli podjęto decyzję o przerwaniu importu, w oparciu o raport końcowy można dokonać korekty danych w programie źródłowym i uruchomić import ponownie. Jeśli natomiast dokonano zapisu "podejrzanych" danych do programu RAKS 2000 FK, należy spróbować poprawić te dane w czasie najbliższej sesji z programem. Import wzorców księgowań Kolejną kategorię danych, które można zaimportować z programu RAKS FK pod DOS stanowią wzorce księgowań. Dzięki możliwości zdefiniowania stałych wzorów dekretacji dla często powtarzających się operacji księgowych można znacznie uprościć i przyspieszyć wprowadzanie dokumentów. 14-12 Import danych do FK Podczas importu każdy kolejny zapis w kartotece wzorców księgowań w programie RAKS FK pod DOS jest konwertowany na odrębny wzorzec księgowań w programie RAKS 2000 FK. Operacja ta nie wymaga ingerencji ze strony użytkownika. Liczbę przeniesionych wzorców księgowań można sprawdzić w raporcie końcowym z importu. Uwaga Funkcja importu wzorców księgowań jest dostępna, jeśli zainstalowana wersja programu RAKS 2000 FK to co najmniej 2.4.0.3. Import kartoteki udziałowców (wspólników) Podczas tworzenia w programie księgowym deklaracji PIT-5 konieczna jest wiedza o wszystkich udziałowcach danej firmy oraz o wysokości ich udziałów. Również te dane te można w prosty sposób przenieść z programu RAKS FK pod DOS. Import kartoteki udziałowców przebiega automatycznie i nie wymaga dialogu z użytkownikiem. Po jego zakończeniu w raporcie można znaleźć informację o liczbie zaimportowanych udziałowców. Import tabel odsetek Jeżeli w programie RAKS 2000 FK nie zostały dotychczas zdefiniowane tabele odsetek ustawowych i podatkowych, za pomocą funkcji importu można je w prosty sposób przenieść z programu RAKS FK pod DOS. Import tabel odsetek przebiega bez dodatkowej ingerencji ze strony użytkownika. Informację o liczbie zaimportowanych pozycji w obu tabelach będzie można znaleźć w raporcie dostępnym po zakończeniu operacji importu. Import dokumentów z pliku .dbf (dBase) Drugą możliwością wprowadzenia danych do programu RAKS 2000 Finanse i Księgowość jest ich import dokumentów księgowych za pośrednictwem pliku zapisanego w standardzie dBase. Aby móc w ten sposób przenieść dokumenty, należy je wcześniej wyeksportować w programie źródłowym do pliku o rozszerzeniu .dbf, którego format zapisu danych jest zgodny z programem RAKS FK pod DOS w wersji 5.x lub 4.x. Opis tego formatu został zamieszczony w dodatku do niniejszej instrukcji. Dzięki opcji importu z wykorzystaniem pliku pośredniczącego można do modułu RAKS 2000 Finanse i Księgowość przenieść dane m.in. z następujących programów: • RAKS 2000 Gospodarka Magazynowa i Sprzedaż • RAKS 2000 Kasa i Bank • RAKS 2000 Kadry i Płace • RAKS 2000 Środki Trwałe • RAKS FK pod DOS wersja 4.x i 5.x • program magazynowy WF-MAG firmy WA-PRO Import danych do FK 14-13 Wskazówka Choć użytkownicy programu RAKS FK pod DOS w wersji 5.x mają możliwość przeniesienia danych poprzez plik .dbf, powinni korzystać raczej z opisanej uprzednio opcji importu bezpośredniego. Import ten jest znacznie szybszy i wygodniejszy, większy jest też zakres możliwych do przeniesienia informacji. Wybór danych do importu Aby przeprowadzić import danych z pliku .dbf, należy ustawić przełącznik źródła importowanych danych w pozycji „plik .dbf (dBase)”. Strona importu przyjmie wówczas następującą postać: 1. Określ źródło importowanych danych: plik .dbf (dBase) 2. Wskaż lokalizację pliku .dbf, który zawiera dane do importu 3. Określ format zapisu danych w pliku 4. Z listy firm dostępnych w module RAKS 2000 FK wybierz docelową firmę dla operacji importu 5. Wskaż docelowy rok obrachunkowy w wybranej firmie Zadaniem użytkownika jest określenie lokalizacji importowanego pliku .dbf, a także wybór formatu, w którym zostały zapisane dane. W przypadku operacji importu dokumentów księgowych, dostępne są dwa formaty: • RAKS 5.x – pliki eksportowane z innych modułów systemu RAKS 2000, a także z programu RAKS FK pod DOS w wersji 5.x • RAKS 4.x – pliki eksportowane z programu RAKS FK pod DOS w wersji 4.x oraz programu magazynowego WF-MAG firmy WA-PRO Trzeci format znajdujący się na liście wyboru dotyczy plików .dbf zawierających dane kontrahentów programu WF-MAG. Import tego rodzaju danych zostanie opisany w dalszej części niniejszej instrukcji. Wybór firmy i roku w programie RAKS 2000 Finanse i Księgowość, do których mają trafić dane, odbywa się w analogiczny sposób, jak w przypadku importu bezpośredniego. 14-14 Import danych do FK Dodatkowe parametry importu Zestaw parametrów procedury importu danych poprzez plik .dbf jest niemal identyczny, jak w przypadku importu bezpośredniego. Jedyne różnice, jakie występują, to: • przy imporcie pliku w formacie Raks 5.x niedostępna jest opcja zachowywania numeracji kontrahentów • przy imporcie pliku w formacie Raks 4.x niedostępna jest opcja zachowywania numeracji kontrahentów oraz opcja zachowywania numeracji dokumentów Uruchomienie importu danych z pliku Aby rozpocząć procedurę przenoszenia danych z pliku, należy kliknąć przycisk [IMPORTUJ]. Zaraz po uruchomieniu importu sprawdzane są następujące warunki: • czy został wybrany plik .dbf będący źródłem importowanych danych oraz czy dane zawarte w tym pliku są zgodne z ustawionym formatem (RAKS 5.x / RAKS 4.x) • czy zostały określone parametry docelowych baz danych (firma, rok obrachunkowy) • czy można uzyskać dostęp do plików zawierających dane źródłowe i docelowe • czy dokumenty zapisane w pliku pochodzą z roku obrachunkowego wskazanego w programie RAKS 2000 FK Niespełnienie któregokolwiek z pierwszych trzech warunków powoduje przerwanie procedury importu. W razie wystąpienia konfliktu lat obrachunkowych, decyzję o przerwaniu lub kontynuowaniu importu podejmuje użytkownik. Następną operacją jest utworzenie kopii zapasowej bieżących baz danych programu RAKS 2000 FK. W sytuacji, gdyby w czasie importu wystąpił jakikolwiek błąd, poprzednie dane tego modułu zostaną automatycznie przywrócone z kopii zapasowej. Import dokumentów z pliku przebiega w kilku etapach. Nazwa aktualnie wykonywanego etapu, a także wskaźnik zaawansowania procedury importu danych wyświetlane są w dolnej części okna. Uwaga Niektóre etapy importu danych z pliku są identyczne, jak w przypadku importu bezpośredniego. Aby uniknąć powtórzeń treści, poniżej przedstawione zostaną jedynie te operacje, które w istotny sposób różnią się od opisanych uprzednio w niniejszej instrukcji (patrz punkt „Import bezpośredni z RAKS FK pod DOS” Æ „Import dokumentów księgowych”). 1 Kontrola docelowych baz danych W etapie tym sprawdzana jest możliwość uzyskania dostępu do odpowiednich baz danych programu RAKS 2000 FK. Jeśli dostęp nie jest możliwy (dane są edytowane przez innego użytkownika lub są uszkodzone), import danych jest przerywany. Program sprawdza też, czy plan kont zawiera jakieś pozycje. Jeśli nie, wyświetlane jest następujące okno: Import danych do FK 14-15 Kliknij tu, aby przed przerwaniem importu uzyskać listę brakujących kont w programie RAKS 2000 FK Kliknij tu, aby od razu przerwać import danych W przypadku, gdy baza danych z planem kont jest pusta, import dokumentów nie jest możliwy. Użytkownik może w tym momencie przerwać procedurę importu danych (przycisk [PRZERWIJ]) lub kontynuować ją jeszcze przez chwilę (przycisk [DALEJ]), aby uzyskać listę numerów kont, które występują w importowanym pliku .dbf. Lista ta jest następnie umieszczana w raporcie końcowym z importu danych, skąd może być wydrukowana lub zapisana do pliku. Jeśli import dokumentów został przerwany z powodu braku planu kont, należy zaimportować planu kont z programu RAKS FK pod DOS lub założyć brakujące konta nadrzędne w programie RAKS 2000 FK. Po wykonaniu tych czynności należy ponowić próbę importu dokumentów z pliku .dbf. 2 Wczytywanie danych z pliku W etapie tym następuje wczytanie danych z importowanego pliku oraz ich wstępna kontrola. Sprawdzane jest m.in., czy wszystkie rekordy w importowanym pliku mają określony symbol dziennika księgowań. Jeśli tak nie jest, pojawi się następujące okno: Wpisz lub wybierz z listy symbol dziennika księgowań dla bieżącego rekordu Podgląd zawartości rekordu danych Kliknij tu, jeśli wskazany symbol ma być przypisany tylko do bieżącego rekordu o nieokreślonym dzienniku księgowań 14-16 Import danych do FK Kliknij tu, jeśli wskazany symbol ma Kliknij tu, aby przerwać być przypisany do wszystkich import danych rekordów o nieokreślonym dzienniku księgowań Aby móc kontynuować operację importu, należy przypisać wskazanemu rekordowi symbol dziennika księgowań. Może być to nowy symbol wpisany przez użytkownika w polu edycyjnym lub jeden z symboli zdefiniowanych w programie RAKS 2000 FK, wybrany po rozwinięciu listy. Wybór właściwego symbolu księgowań jest ułatwiony dzięki możliwości przejrzenia zawartości tego rekordu. Wybrany symbol może zostać przypisany tylko do bieżącego rekordu (przycisk [PRZYPISZ SYMBOL DO BIEŻĄCEGO REKORDU]), można go też „z góry” przypisać do wszystkich następnych rekordów, w których symbol dziennika księgowań nie został określony (przycisk [PRZYPISZ SYMBOL DO WSZYSTKICH REKORDÓW]). Jeśli zostanie wybrane drugie rozwiązanie, opisywane okno nie pojawi się ponownie. Kliknięcie przycisku [PRZEWIJ IMPORT] oznacza przerwanie procedury importu bez wprowadzania jakichkolwiek zmian w bazach danych programu RAKS 2000 FK. Oprócz sprawdzenia obecności symboli dzienników księgowań, program importu sprawdza też następujące warunki: • Czy we wszystkich importowanych dokumentach jest podana data księgowania • Czy data księgowania zawiera się w roku obrachunkowym wybranym w programie RAKS 2000 FK • Czy data księgowania nie należy do zamkniętego miesiąca Jeśli któryś z wymienionych warunków nie będzie spełniony, import danych zostanie przerwany. 3 Uzupełnianie planu kont i kartotek 4 Uzupełnianie bazy symboli dzienników księgowań 5 Wybór ewidencji zakupu i sprzedaży 6 Konwertowanie danych 7 Rozliczanie rozrachunków 8 Kontrola poprawności wprowadzanych zmian Analogicznie jak w przypadku importu bezpośredniego Kontrola poprawności importu z pliku .dbf przebiega w podobny sposób, jak w przypadku importu dokumentów wprost z programu RAKS FK pod DOS. Zwiększona jest jednak liczba sprawdzanych warunków, a co za tym idzie rośnie liczba potencjalnych błędów i usterek: • odnośnie dokumentów: − − − − brak numeru NIP lub nazwy skróconej kontrahenta nie wszystkie odwołania do danego dokumentu w ewidencji VAT są tego samego typu sumy kwot po stronie Winien i Ma w dekretach związanych z danym dokumentem nie są jednakowe sumy kwot po stronie Winien i Ma na kontach pozabilansowych w dekretach związanych z danym dokumentem nie są jednakowe Import danych do FK 14-17 • odnośnie dekretów: − − − − − − − • konta po stronie Winien i Ma są identyczne konto Winien lub Ma nie jest jednosaldowe konto Winien lub Ma jest zablokowane waluta konta walutowego nie pokrywa się z walutą dekretu waluta dekretu nie jest zgodna ani z walutą konta Winien, ani z walutą konta Ma kwota złotówkowa jest równa zero kwota złotówkowa i kwota walutowa mają różne znaki odnośnie rejestrów VAT: − − − − brak daty powstania obowiązku VAT data powstania obowiązku VAT poprzedza datę początku wybranego roku obrachunkowego data powstania obowiązku VAT należy do zamkniętego miesiąca błędnie określony rodzaj zakupu Z wymienionych powyżej błędów tylko przypadek, gdy kwota złotówkowa i kwota walutowa w dekrecie mają różne znaki, jest traktowany jako błąd krytyczny i powoduje przerwanie importu. Problem księgowań na kontach syntetycznych jest obsługiwany w identyczny sposób, jak w przypadku importu dokumentów wprost z programu RAKS FK pod DOS. Pozostałe błędy są traktowane jako usterki i nie powinny wpływać na poprawną pracę programu RAKS 2000 FK. Po zakończeniu importu staje się dostępne się okno z raportem, który zawiera listę wszystkich wykrytych błędów i usterek, a także statystykę dokonanych zmian. Raport ten może być następnie wydrukowany lub zapisany do pliku, dzięki czemu możliwe jest późniejsze wprowadzenie poprawek w zaimportowanych danych w czasie pracy w programie RAKS 2000 FK. Import kontrahentów z programu WF-MAG Program magazynowy WF-MAG firmy WA-PRO pozwala wyeksportować dane kontrahentów do pliku .dbf. Program RAKS 2000 Administrator rozpoznaje ten format pliku, dzięki czemu zapisane w ten sposób informacje mogą być w prosty sposób wprowadzone do kartoteki kontrahentów modułu RAKS 2000 Finanse i Księgowość. Aby zaimportować dane kontrahentów z pliku, należy: 1 Ustawić przełącznik źródła importowanych danych w pozycji „plik. dbf (dBase)” 2 Określić lokalizację pliku do eksportu 3 Wybrać format danych w pliku: „WF-MAG (kartoteka kontrahentów)” 4 Wybrać docelową firmę i rok obrachunkowy w programie RAKS 2000 FK 5 Kliknąć przycisk [IMPORTUJ] Dalszy przebieg operacji importu kontrahentów z pliku niewiele różni się od bezpośredniego importu kontrahentów z programu RAKS FK pod DOS (patrz punkt „Import bezpośredni z RAKS FK pod DOS” Æ „Import kartoteki kontrahentów”). 14-18 Import danych do FK ROZDZIAŁ 15 Monitor systemu W niniejszym rozdziale omówione zostaną funkcje modułu RAKS 2000 Administrator przeznaczone do zarządzania listą aktywnych użytkowników systemu. Aktywni użytkownicy systemu Dla osoby administrującej systemem RAKS 2000 cenną informację może stanowić lista użytkowników aktualnie korzystających z danych systemu. Jest to szczególnie ważne w sytuacji, gdy zachodzi potrzeba wykonania pewnych fizycznych operacji na bazach danych. Aby przeprowadzić uaktualnienie, archiwizację lub naprawę danych, trzeba być jedynym użytkownikiem danych, których te operacje dotyczą. Lista użytkowników Lista użytkowników aktualnie pracujących w poszczególnych modułach systemu RAKS 2000 jest dostępna na stronie „Monitor systemu”. Lista ta zawiera informacje o tym, kto, w którym module i od kiedy pracuje. Lista użytkowników aktualnie pracujących w poszczególnych modułach systemu RAKS 2000 Monitor systemu 15-1 Odświeżanie listy użytkowników W rozbudowanych systemach, opartych o sieci komputerowe, liczba osób korzystających z zasobów systemu może ulegać częstym zmianom. Aby prezentowana na stronie „Monitor systemu” lista użytkowników nadążała za tymi zmianami, musi być co jakiś czas aktualizowana. Istnieją dwie metody odświeżania tej listy: • Odświeżanie automatyczne, następujące cyklicznie po upływie ustalonego czasu Liczbę sekund, co jaką następuje odświeżenie danych określa się w sekcji „Odświeżanie”. Wpisanie wartości „0” powoduje wyłączenie automatycznego odświeżania. • Odświeżanie ręczne, na żądanie Aktualizacja listy użytkowników systemu następuje po kliknięciu przycisku „Odśwież teraz” Zmiana użytkownika programu Jeśli zajdzie potrzeba zmiany bieżącego użytkownika programu RAKS 2000 Administrator, można to uczynić bez ponownego uruchamiania programu. Umożliwia to strona „Wejdź jako”. W górnej części strony wyświetlane są podstawowe informacje o bieżącym użytkowniku programu: jego identyfikator, imię i nazwisko. Ponadto można sprawdzić, czy użytkownik ten ma uprawnienia administratora systemu RAKS 2000. Zmiana użytkownika programu jest możliwa po naciśnięciu przycisku [WEJDŹ JAKO]. Uruchamiana jest wtedy standardowa procedura logowania do programu – należy podać identyfikator oraz hasło nowego użytkownika. Jeśli wprowadzone dane są poprawne, w górnej części strony zostaną wyświetlone informacje o nowym użytkowniku, a ustawienia programu RAKS 2000 Administrator zostaną dostosowane do posiadanych przez tego użytkownika uprawnień (może nastąpić aktywacja lub zablokowanie niektórych opcji programu). W razie niepowodzenia lub przerwania operacji logowania, przywracany jest poprzedni użytkownik. 15-2 Monitor systemu ROZDZIAŁ 16 Pomoc Niniejszy rozdział przedstawia sposoby uzyskiwania informacji na temat funkcjonalności i obsługi poszczególnych programów wchodzących w skład systemu RAKS 2000. Tematy pomocy Na stronie „Tematy pomocy” można znaleźć odnośniki do plików pomocy poszczególnych modułów systemu RAKS 2000. Pomoc ta jest także dostępna bezpośrednio z poziomu każdego programu, po naciśnięciu przycisku [F1]. RAKS Online Strona „RAKS Online” zawiera odnośniki do wybranych stron internetowych producenta systemu RAKS 2000 - firmy RAKS Sp. z. o.o. Dzięki nim można m.in.: • Uzyskać informację na temat bieżącej oferty oprogramowania • Sprawdzić aktualny cennik oraz zapoznać się z bieżącymi akcjami promocyjnymi • Zamówić wybrany program lub wykupić abonament na aktualizację już posiadanych modułów • Uzyskać informację na temat szkoleń organizowanych przez firmę RAKS • Poznać odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące poszczególnych modułów systemu RAKS 2000. Uwaga Możliwość korzystania z powyższych informacji mają jedynie użytkownicy posiadający dostęp do sieci Internet oraz zainstalowaną przeglądarkę internetową. O programie Na stronie „O programie” można m.in. sprawdzić numer posiadanej wersji programu RAKS 2000 Administrator, a także uzyskać informację na temat kontaktu z firmą RAKS Sp. z .o.o. Pomoc 16-1 16-2 Monitor systemu Część trzecia Dodatki 1 DODATEK Struktura pliku eksportu do FK Niniejszy dodatek zawiera opis struktury zbioru w standardzie dBase III+ (plik .dbf) służącego do wymiany danych pomiędzy poszczególnymi modułami systemu RAKS 2000, wymiany danych pomiędzy systemem RAKS 2000 a programem RAKS FK pod DOS w wersji 5.x, a także importu danych z innych programów zewnętrznych. W opisie typów pól przyjęto następujące oznaczenia: • C (Character) – pole znakowe, służące do przechowywania tekstu • D (Date) – pole zawierające datę • N (Numeric) – pole zawierające wartość liczbową • L (Logical) – pole logiczne (przyjmujące tylko dwie wartości: prawda lub fałsz) Tabela 18 Struktura pliku eksportu w formacie RAKS 5.x Nazwa pola Typ Po Rozprzemiar cinku Opis KOD_DEKRET C 3 Kod osoby dekretującej dowód księgowy NR_DOWODU C 16 Nr widniejący na dowodzie księgowym NR_DOKUM C 8 Nr dokumentu (pozycji księgowanej) KONTO_WN C 12 Konto zadekretowane po stronie Winien KONTO_MA C 12 Konto zadekretowane po stronie Ma DATA_WPROW D 8 Data zaksięgowania operacji DATA_TRANS D 8 Data dokonania operacji gospodarczej OPIS_TRANS C 30 Opis słowny dokonanej operacji KWOTA N 12 DATA_DOW D 8 KWOTA_WAL N 12 KOD_WAL C 3 2 Kwota operacji Data widniejąca na księgowanym dowodzie 2 Kwota w obcej walucie Międzynarodowy kod waluty Struktura pliku eksportu do FK 1-1 Tabela 18 Struktura pliku eksportu w formacie RAKS 5.x (ciąg dalszy) Nazwa pola Typ Po Rozprzemiar cinku Opis DZIENNIK C 3 Symbol dziennika księgowań DATA_PLATN D 8 Data płatności kwoty operacji ROZL_WN L 1 Wskaźnik rozliczenia strony Winien ROZL_MA L 1 Wskaźnik rozliczenia strony Ma NR_PIERW C 16 Nr dowodu pierwotnego (rozliczanego) DATA_PODAT D 8 Data powstania obowiązku podatkowego VAT NR_NIP C 20 Nr NIP kontrahenta TYP_TRANS C 1 Typ księgowanej operacji VAT (z/s) RODZ_TRANS C 1 Rodzaj księgowanej operacji VAT OBROT_22 N 12 2 Suma obrotu netto zakupu / sprzedaży opodatkowanej stawką VAT 22% PODATEK_22 N 12 2 Suma podatku VAT w stawce 22% OBROT_7 N 12 2 Suma obrotu netto zakupu / sprzedaży opodatkowanej stawką VAT 7% PODATEK_7 N 12 2 Suma podatku VAT w stawce 7% OBROT_0EKS N 12 2 Suma obrotu netto sprzedaży eksportowej opodatkowanej stawką VAT 0% OBROT_0KR N 12 2 Suma obrotu netto zakupu / sprzedaży krajowej opodatkowanej stawką VAT 0% OBROT_ZW N 12 2 Suma obrotu netto zakupu / sprzedaży zwolnionej z podatku VAT OBROT_D1 N 12 2 Suma obrotu netto zakupu / sprzedaży opodatkowanej pierwszą stawką niestandardową VAT STAWKA_D1 N 4 1 Wysokość pierwszej niestandardowej stawki VAT PODATEK_D1 N 12 2 Suma podatku VAT w pierwszej stawce niestandardowej OBROT_D2 N 12 2 Suma obrotu netto zakupu / sprzedaży opodatkowanej drugą stawką niestandardową VAT STAWKA_D2 N 4 1 Wysokość drugiej niestandardowej stawki VAT PODATEK_D2 N 12 2 Suma podatku VAT w drugiej stawce niestandardowej NAZW_SKR C 35 Skrócona nazwa kontrahenta NAZWA_FULL C 70 Pełna nazwa kontrahenta KOD_MIASTO C 25 Kod pocztowy i nazwa miejscowości ULICA_DOM C 35 Ulica, nr domu REGON C 40 Nr statystyczny REGON BANK C 40 Nazwa banku kontrahenta NR_RACH C 40 Nr rachunku bankowego kontrahenta TEL_FAX C 40 Nr telefonu / faksu REPREZENT C 40 Nazwisko przedstawiciela kontrahenta, z którym należy się kontaktować UWAGI C 50 Uwagi o kontrahencie 1-2 Struktura pliku eksportu do FK Wypełniając kolejne rekordy w pliku należy stosować się do poniższych reguł: 1 Pola NR_DOWODU, DATA_WPROW, DATA_TRANS oraz DATA_DOW muszą być wypełnione. Pole DATA_WPROW jest kluczem indeksowym. 2 Pole NR_DOKUM należy pozostawić puste. 3 Nie używane pola typu znakowego (Character) należy zapełnić spacjami. 4 Jako KOD_DEKRET można wpisać np. inicjały osoby dekretującej dowód. 5 Numery kont wpisywane w pola KONTO_WN i KONTO_MA muszą mieć strukturę trójczłonową: xxx-xxxx-xxx Pierwsze trzy cyfry (koniecznie cyfry!) oznaczają numer konta syntetycznego. Kolejne cztery pozycje też muszą być cyfrowe i oznaczają numer pierwszego poziomu analityki, a ostatnie trzy (dowolne znaki) - drugi poziom analityki. Między kolejnymi członami należy wstawiać separatory (znak „-“). Nie zapełnione pozycje w częściach cyfrowych numeru należy wypełnić zerami, zaś w ostatnim członie - spacjami. Konta syntetyczne mają więc zawsze strukturę postaci: xxx-0000-3spacje Nie mogą być natomiast stosowane konta o strukturze: xxx-0000-xxx. Przykładowy zestaw numerów kont: 100-0000 - konto syntetyczne „100” 100-0010 - analityka do konta „100” 100-0010-abc - analityka do konta „100-0010” W jednym rekordzie w pliku można: 6 • Podać numery kont po obu stronach: Winien i Ma • Podać numer konta tylko po jednej ze stron, zaś pole odpowiadające kontu po stronie przeciwnej pozostawić puste (wstawić 12 znaków spacji). Oznaczać to będzie zaksięgowanie kwoty tylko na jednej stronie (Winien lub Ma) konta. Aby zatem w obrębie jednego dokumentu zachować równość kwot zadekretowanych po obu stronach, w innym rekordzie w pliku powinno zostać zapisane księgowanie odpowiedniej kwoty po stronie przeciwnej. Pola DATA_PLATN, NR_PIERW, ROZL_WN, ROZL_MA dotyczą tylko operacji z odroczonym terminem płatności (należności, zobowiązania) oraz ich spłat. Jeżeli rekord dotyczy operacji z odroczonym terminem płatności, to w pole DATA_PŁATN można wpisać datę, do kiedy kontrahent musi spłacić kwotę operacji. W tym przypadku pole NR_PIERW należy wypełnić spacjami. Jeżeli rekord dotyczy operacji spłaty wcześniejszego zobowiązania lub należności, to nie należy wypełniać pola DATA_PLATN. W pole NR_PIERW natomiast należy wpisać numer dowodu (patrz pole NR_DOWODU), którego ta spłata dotyczy. Struktura pliku eksportu do FK 1-3 Pola ROZL_WN, ROZL_MA określają, po której stronie znajduje się konto rozrachunkowe (zwykle z grupy „200”): 7 Uwaga • Jeżeli konto rozrachunkowe zostało wpisane w pole KONTO_WN, to: ROZL_WN = „F” (fałsz) • Jeżeli konto rozrachunkowe zostało wpisane w pole KONTO_MA, to: ROZL_MA = „F” (fałsz) • W innych przypadkach w pola ROZL_WN i ROZL_MA należy wprowadzić „T” (prawda) Pola KWOTA_WAL i KOD_WAL mogą pozostać puste dla operacji wyłącznie złotówkowych. Dla innych jako KOD_WAL wpisuje się międzynarodowe oznaczenie kodowe waluty, w któej operację przeprowadzono (np. USD, DEM, GBP itd.). Aby zachować zgodność pliku eksportu z programem RAKS FK pod DOS, dla oznaczenia waluty polskiej należy używać kodu „PZL” 8 Pola od DATA_PODAT do PODATEK_D2 dotyczą tylko operacji zakupów i sprzedaży rejestrowanych w ewidencjach VAT. Należy je wypełniać wyłącznie dla rekordów zawierających w polu KWOTA sumę netto zakupu lub sprzedaży. Nie należy ich wypełniać w rekordach odpowiadających za księgowanie podatku VAT na kocie „Rozliczenie z Urzędem Skarbowym z tytułu VAT”. Jako DATA_PODAT (data powstania obowiązku podatkowego VAT) można powtórzyć zawartość pola DATA_TRANS – dla sprzedaży i DATA_WPROW – dla zakupu. W pole TYP_TRANS wpisuje się oznaczenia: z - dla operacji zakupu, s - dla operacji sprzedaży, k - dla korekty zakupu, l - dla korekty sprzedaży. W przypadku operacji zakupu (pole TYP_TRANS = z lub k), w pole RODZ_TRANS wpisuje się liczbę: 1 - dla zakupu na cele inwestycyjne (środki trwałe), służącego wyłącznie sprzedaży opodatkowanej, 2 - dla zakupu na cele zaopatrzeniowe, służącego wyłącznie sprzedaży opodatkowanej, 3 - dla zakupu na cele inwestycyjne ( środki trwałe), służącego sprzedaży opodatkowanej i nieopodatkowanej, 4 - dla zakupu na cele zaopatrzeniowe, służącego sprzedaży opodatkowanej i nieopodatkowanej, 5 - dla zakupu zwolnionego od podatku 1-4 Struktura pliku eksportu do FK W przypadku operacji sprzedaży (pole TYP_TRANS = s lub l), w pole RODZ_TRANS wpisuje się liczbę: 1 - dla stawki podatku 22%, 2 -dla stawki podatku 7%, 3 - dla stawki podatku 0%, sprzedaż na eksport, 4 - dla stawki podatku 0%, sprzedaż krajowa, 5 - dla sprzedaży zwolnionej z podatku VAT, 7 - dla sprzedaży objętej decyzją o zaniechaniu poboru podatku (także stawek innych niż 22%, 7%, 0% i zw.) Dla operacji związanej z VAT-em w polu KWOTA należy podać sumę wartości netto z faktury zakupu lub sprzedaży, a w polach od OBROT_22 do PODATEK_D2 wysokość sum obrotów netto i kwot podatku dla poszczególnych stawek VAT. Pola o końcówkach D1 i D2 zostały przewidziane dla zarejestrowania zakupu lub sprzedaży opodatkowanej niestandardowymi stawkami, innymi niż 22, 7 lub 0%. 9 W polach od NAZW_SKR wpisujemy informacje o kontrahencie, którego dotyczy księgowanie. Pola te należy wypełniać zarówno w rekordach księgowań na kontach kontrahentów, jak i w rekordach, w których podajemy informacje do rejestrów VAT (patrz poprzedni punkt). Struktura pliku eksportu do FK 1-5 1-6 Struktura pliku eksportu do FK DODATEK Struktura pliku eksportu do KR Niniejszy dodatek zawiera opis struktury zbioru w standardzie dBase III+ (plik .dbf) służącego do wymiany danych pomiędzy modułem RAKS 2000 GM a modułem RAKS 2000 KR. Plik ten może być też wykorzystany w celu przeniesienia do modułu RAKS 2000 KR dokumentów pochodzących z programów zewnętrznych, posiadających funkcję eksportu danych w tym formacie. W opisie typów pól przyjęto następujące oznaczenia: • C (Character) – pole znakowe, służące do przechowywania tekstu • D (Date) – pole zawierające datę • N (Numeric) – pole zawierające wartość liczbową • L (Logical) – pole logiczne (przyjmujące tylko dwie wartości: prawda lub fałsz) Tabela 19 Struktura pliku eksportu z RAKS 2000 GM do RAKS 2000 KR Po Rozprzemiar cinku Nazwa pola Typ Opis DATAWYST D 8 Data wystawienia dokumentu DATAOTRZYM D 8 Data otrzymania dokumentu TER_PLAT D 8 Termin płatności NR_DOWODU C 20 Numer dokumentu OPIS_ZDARZ C 50 Opis zdarzenia FAKTURA L 1 KOREKTA L 1 Znacznik rodzaju dokumentu. Wartość „prawda” oznacza fakturę lub rachunek, wartość „fałsz” – korektę (zobacz także opis pola KOREKTA) Znacznik rodzaju dokumentu. Wartość „prawda” oznacza korektę, wartość „fałsz” – zwykłą fakturę lub rachunek (zobacz także opis pola FAKTURA) RAZEM_N N 12 2 Suma kwot netto dla wszystkich stawek VAT RAZEM_V N 12 2 Suma kwot podatku VAT dla wszystkich stawek RAZEM_B N 12 2 Suma kwot brutto dla wszystkich stawek VAT KTO_NAZWA C 70 Nazwa kontrahenta Struktura pliku eksportu do KR 1-1 Tabela 19 Struktura pliku eksportu z RAKS 2000 GM do RAKS 2000 KR (ciąg dalszy) Nazwa pola Typ Po Rozprzemiar cinku Opis KTO_NIP C 13 Numer NIP kontrahenta KTO_ULCDOM C 40 Adres kontrahenta: ulica i numer domu KTO_MIEJSC C 25 Adres kontrahenta: miejscowość KTO_KODP C 10 Adres kontrahenta: kod pocztowy UWAGI C 30 ST_22_N N 12 2 Kwota netto dla stawki VAT 22% ST_22_V N 12 2 Kwota podatku VAT dla stawki 22% ST_22_B N 12 2 Kwota brutto dla stawki VAT 22% ST_7_N N 12 2 Kwota netto dla stawki VAT 7% Uwagi na dokumencie ST_7_V N 12 2 Kwota podatku VAT dla stawki 7% ST_7_B N 12 2 Kwota brutto dla stawki VAT 7% ST_DEF_1_S N 12 2 Wysokość pierwszej definiowalnej stawki podatku VAT. Powinna być taka sama, jak pierwsza stawka definiowalna w ustawieniach globalnych modułu RAKS 2000 KR. Uwaga: W przypadku eksportu danych z modułu RAKS 2000 GM, wartość ta jest podawana w module RAKS 2000 AD przez rozpoczęciem eksportu. ST_DEF_1_N N 12 2 Kwota netto dla pierwszej definiowalnej stawki VAT ST_DEF_1_V N 12 2 Kwota podatku VAT dla pierwszej stawki definiowalnej ST_DEF_1_B N 12 2 Kwota brutto dla pierwszej definiowalnej stawki VAT ST_DEF_2_S N 12 2 Wysokość drugiej definiowalnej stawki podatku VAT. Powinna być taka sama, jak druga stawka definiowalna w ustawieniach globalnych modułu RAKS 2000 KR. Uwaga: W przypadku eksportu danych z modułu RAKS 2000 GM, wartość ta jest podawana w module RAKS 2000 AD przez rozpoczęciem eksportu. ST_DEF_2_N N 12 2 Kwota netto dla drugiej definiowalnej stawki VAT ST_DEF_2_V N 12 2 Kwota podatku VAT dla drugiej stawki definiowalnej ST_DEF_2_B N 12 2 Kwota brutto dla drugiej definiowalnej stawki VAT ST_ZWOL N 12 2 Kwota operacji zwolnionej z podatku VAT ST_ZERO N 12 2 Kwota operacji objętej zerową podatku VAT INNE_S N 12 2 Wysokość stawki podatku VAT określanej w programie RAKS 2000 KR jako „inna” INNE_N N 12 2 Kwota netto dla „innej” stawki VAT INNE_V N 12 2 Kwota podatku VAT dla „innej” stawki INNE_B N 12 2 Kwota brutto dla „innej” stawki VAT TYP_MAG N 1 0 Typ dokumentu. Wartość „1” oznacza faktury i rachunki dotyczące sprzedaży, w tym również korekty (dokumenty odbiorców). Wartość „2” oznacza faktury i rachunki dotyczące zakupów (dokumenty dostawców). 1-2 Struktura pliku eksportu do KR