DOLNE ŹRÓDŁA CIEPŁA RAUGEO DO POMP CIEPŁA
Transkrypt
DOLNE ŹRÓDŁA CIEPŁA RAUGEO DO POMP CIEPŁA
DOLNE ŹRÓDŁA CIEPŁA RAUGEO DO POMP CIEPŁA NOWOCZESNE OGRZEWANIE, CHŁODZENIE I OSZCZĘDZANIE ENERGII Z WYKORZYSTANIEM CIEPŁA GEOTERMALNEGO INFORMACJA TECHNICZNA 827600 PL Ważna od 06.2012 827600 – Zastrzegamy sobie prawo do zmian technicznych www.rehau.pl Budownictwo Motoryzacja Przemysł SPIS TREŚCI 1 . . . . . . . Podstawy systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.1����������� Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.2����������� Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i zagrożeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.3����������� Podstawy wykorzystania ciepła geotermalnego w warstwie przypowierzchniowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1.4����������� Dobór i projektowanie systemów geotermalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1.5����������� Podstawowe informacje dotyczące materiałów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 2 . . . . . . . Dolne źródło ciepła do pomp ciepła – RAUGEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 3 . . . . . . . Sondy pionowe RAUGEO i osprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 3.1����������� Opis systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 3.2����������� Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 3.3����������� Projektowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 3.4����������� Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 3.5����������� Osprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 4 . . . . . . . Kolektory poziome RAUGEO i osprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 4.1����������� Opis systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 4.2����������� Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 4.3����������� Projektowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 4.4����������� Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 4.5����������� Osprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 5 . . . . . . . Kolumny geotermalne RAUGEO i osprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 5.1����������� Opis systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 5.2����������� Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 5.3����������� Projektowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 5.4����������� Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 5.5����������� Osprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 6 . . . . . . . Sonda spiralna RAUGEO Helix i osprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 6.1����������� Opis systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 6.2����������� Specjalne wskazówki dotyczące bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 6.3����������� Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 6.4����������� Projektowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 6.5����������� Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 6.6����������� Osprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 7 . . . . . . . Sonda współosiowa RAUGEO i osprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 7.1����������� Opis systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 7.2����������� Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 7.3����������� Projektowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 7.4����������� Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 7.5����������� Osprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 2 8 . . . . . . . Studnia rozdzielaczowa midi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 8.1����������� Ogólny opis produktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 8.2����������� Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 8.3����������� Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 8.4����������� Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 8.5����������� Osprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 9 . . . . . . . Studnia rozdzielaczowa large . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 9.1����������� Ogólny opis produktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 9.2����������� Specjalne wskazówki dotyczące bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 9.3����������� Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 9.4����������� Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 9.5����������� Osprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 10 . . . . . . Rozdzielacz modułowy RAUGEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 10.1��������� Ogólny opis produktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 10.2��������� Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 10.3��������� Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 11 . . . . . . Osprzęt RAUGEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 11.1��������� Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 11.2��������� Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 12 . . . . . . Technika połączeń typu tuleja zaciskowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 12.1��������� Opis systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 12.2��������� Specjalne wskazówki dotyczące bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 12.3��������� Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 12.4��������� Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 13 . . . . . . Zawory kulowe REHAU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 13.1��������� Opis produktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 13.2��������� Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 14 . . . . . . Technika połączeń za pomocą mufy elektrooporowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 14.1��������� Opis ogólny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 14.2��������� Specjalne wskazówki bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 14.3��������� Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 14.4��������� Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Załącznik - diagramy strat ciśnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Załącznik - formularz obiektowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Normy i przepisy prawne obowiązujące w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Gwarancja REHAU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Warunki gwarancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 3 1 PODSTAWY SYSTEMU 1.1Wprowadzenie Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i instrukcje obsługi Niniejsza Informacja Techniczna obowiązuje przy projektowaniu, układaniu i podłączaniu rur instalacji RAUGEO z kształtkami, osprzętem i narzędziami w ramach opisanych poniżej obszarów zastosowania, norm i wytycznych. Normy / przepisy prawne Prawo górnicze i geologiczne Prawo wodne Rekomendacje Techniczne COCH PN-EN 255-1:2000 PN-EN 255-2:2000 PN-EN 255-3:2000 PN-EN 255-4:2000 PN-EN 378-1:2002 PN-EN 378-2:2002 PN-EN 378-3:2002 PN-EN 378-4:2002 PN-EN 805:2002 PN-EN 1254-3:2004 1.2 PN-EN 1610:2002 PN-EN 1861:2001 PN-EN 10266-1-3:2006 PN-EN 12201-1-3:2011 PN-EN ISO 15875-1:2005 PN-EN ISO 15875-2:2005 PN-B-02480:1986 PN-B-03020:1981 PN-S-02205:1998 ATV-A 127 VDI 4640 Zastosowanie zgodne z przeznaczeniem System RAUGEO może być projektowany, instalowany i użytkowany wyłącznie w sposób opisany w niniejszej Informacji technicznej. Każde inne zastosowanie jest niezgodne z przeznaczeniem i tym samym niedopuszczalne. Ważna informacja Należy przestrzegać wszystkich obowiązujących krajowych i międzynarodowych przepisów w zakresie montażu, instalacji, BHP i bezpieczeństwa BHP oraz wskazówek zawartych w niniejszej Informacji Technicznej. Obszary zastosowań, które wykraczają poza zakres Informacji Technicznej (zastosowania specjalne) wymagają konsultacji z działem technicznym REHAU. W celu konsultacji należy się zwrócić do Biura Handlowo-Technicznego REHAU. Wskazówki dotyczące projektowania i montażu dotyczą bezpośrednio konkretnych produktów REHAU i odnoszą się do fragmentów ogólnie obowiązujących norm i przepisów. Należy przestrzegać aktualnie obowiązujących wytycznych, norm i przepisów. Należy stosować się do szczegółowych norm, przepisów i wytycznych dotyczących projektowania, montażu i użytkowania systemów geotermalnych, które nie są zawarte w Informacji technicznej. Informacja w Internecie Ogólne środki ostrożności Korzyści --Miejsce pracy należy utrzymywać w czystości i usunąć z niego zbędne przedmioty --Należy zapewnić odpowiednie oświetlenie w miejscu pracy --Nie dopuszczać do miejsca montażu dzieci i zwierząt domowych oraz nieupoważnionych osób --Należy stosować wyłącznie komponenty REHAU przeznaczone do danego systemu instalacyjnego. Zastosowanie komponentów nie należących do systemu REHAU lub użycie narzędzi, które nie pochodzą z danego systemu REHAU może prowadzić do wypadków lub innych zagrożeń. Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i zagrożeń Objaśnienie stosowanych symboli Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa Wskazówka prawna Aktualność Informacji Technicznej Dla zachowania bezpieczeństwa i zapewnienia prawidłowego stosowania produktów REHAU należy regularnie sprawdzać, czy została wydana nowa wersja Informacji technicznej. Data wydania Informacji technicznej jest podana zawsze w lewym dolnym rogu strony tytułowej. Aktualna wersja Informacji technicznej jest dostępna w Biurze Handlowo-Technicznym REHAU oraz w wersji elektronicznej na stronie internetowej REHAU: www.rehau.pl/geotermia 4 --dla bezpieczeństwa własnego i innych osób przed rozpoczęciem prac montażowych należy w całości przeczytać instrukcje obsługi --instrukcje obsługi należy zachować do wglądu --w przypadku pytań i niejasności dotyczących poszczególnych wytycznych montażowych proszę się zwrócić do Biura Handlowo-Technicznego REHAU. Wymagania dotyczące personelu Temperatura (°C) --Nasze systemy mogą być instalowane wyłącznie przez wykwalifikowany i przeszkolony personel --Prace przy urządzeniach i przewodach elektrycznych mogą przeprowadzać wyłącznie wykwalifikowane osoby z odpowiednimi uprawnieniami. Głębokość (m) 0 Ubranie robocze --powszechnie obowiązujących przepisów BHP dotyczących zapobiegania wypadkom i zasad bezpieczeństwa --przepisów dotyczących ochrony środowiska --obowiązujących ustaw, norm, wytycznych i przepisów jak np. PN, DIN, ISO, EN, DVGW, TRGI, TRF i VDE --przepisów lokalnych firm dostarczających media i energię 1.3 Podstawy wykorzystania ciepła geotermalnego w warstwie przypowierzchniowej W geologii określenie „przypowierzchniowy” oznacza obszar rozciągający się od powierzchni ziemi do głębokości kilkuset metrów (do ok. 400 m). Jest to obszar, który można eksploatować za pomocą kolektorów poziomych, sond pionowych i spiralnych Helix oraz kolumn geotermalnych. Rys. 1 przedstawia poziom temperatur na głębokości do 20 m. Zgodnie z przedstawionym wykresem na głębokości 1,2 – 1,5 m utrzymuje się w ciągu roku temperatura w zakresie 7 °C - 13 °C, natomiast na głębokości ok. 18 m utrzymuje się przez cały rok temperatura w wysokości ok. 10 °C. Z reguły temperatura wzrasta co każde 100 m o 2 do 3 °C. Na głębokości 100 m temperatura wynosi zazwyczaj ok. 12 °C, na głębokości 200 m - ok. 15 °C. Ten poziom temperatur może być bardzo skutecznie wykorzystywany za pomocą pompy ciepła do celów ogrzewania lub chłodzenia (chłodzenie aktywne wzgl. pasywne). Podczas dokonywania obliczenia instalacji geotermalnej należy rozróżnić między mocą cieplną wzgl. mocą chłodniczą a pracą ogrzewania wzgl. pracą chłodzenia możliwą do wykonania w ciągu roku. W przypadku mniejszych instalacji, których moc cieplna wynosi ≤30 kW, wytyczna VDI 4640 podaje zasady dokonywania pomiarów. Dla 10 15 20 0 5 10 15 20 50 100 --Podczas montażu należy nosić odpowiednie ubranie ochronne takie jak okulary ochronne, rękawiczki, obuwie ochronne i osłonę na długie włosy --Nie należy zakładać obszernych ubrań ani biżuterii, ponieważ ruchome elementy narzędzi i instalacji mogą o nie zawadzać --Przy wykonywaniu prac montażowych na wysokości głowy lub powyżej należy zakładać kask ochronny Normy i przepisy prawne Przy projektowaniu, transporcie, montażu, użytkowaniu, obsłudze i pracach konserwacyjnych należy przestrzegać: 5 200 Luty Maj Sierpień Listopad Głębsze warstwy gruntu 300 400 Rys. 1: Poziom temperatury gruntu w zależności od głębokości dużych instalacji >30 kW zaleca się wykonanie dokładnych obliczeń na podstawie programów symulacyjnych oraz dokładnego badania geotechnicznego gruntu (Thermal Response Test – test reakcji termicznej). Wpływ na środowisko naturalne Pompy ciepła sprzężone z kolektorami gruntowymi, których wymiary zostały zaniżone, mogą wpływać miejscowo na proces wegetacji (przedłużenie okresu niskich temperatur). Z reguły zaniżenie wydajności skutkuje mniejszymi temperaturami źródeł ciepła, a przez to mniejszą liczbą okresów pracy w ciągu roku. W ekstremalnym przypadku temperatury źródeł ciepła mogą występować na niższych granicach zastosowania pompy ciepła. Również w przypadku pomp ciepła sprzężonych z sondami geotermalnymi zaniżone wydajności w trybie pełnego obciążenia mogą skutkować przez krótki czas bardzo niskimi temperaturami źródeł ciepła aż do dolnej granicy zastosowania pompy ciepła. W najgorszym przypadku długotrwałe użytkowanie może prowadzić do wyczerpania się źródła ciepła. 1.4 Dobór i projektowanie systemów geotermalnych Przy projektowaniu należy wybrać najkorzystniejszą dla danej lokalizacji formę wykorzystania ciepła geotermalnego i na tej podstawie dobrać odpowiednie komponenty systemowe. Można zastosować następujące alternatywne technologie: - sondy RAUGEO - do odwiertów pionowych na głębokości 50 – 300 m - sondy współosiowe RAUGEO - do odwiertów ukośnych (np. GRD) o długości 30 – 50 m 5 - sondy spiralne RAUGEO Helix - krótka sonda w kształcie spirali montowana pionowo na głębokości 2-5 m - kolektory geotermalne RAUGEO – poziomo montowane obwody geotermalne na głębokości ok. 1,5 m - kolumny energetyczne RAUGEO - rury obwodu geotermalnego wbudowane w palowanie fundamentowe Wybór najbardziej odpowiedniego systemu geotermalnego jest uwarunkowany przez: - miejscowe warunki geologiczne (np. warstwy gruntu, poziom wód gruntowych) - wytyczne urzędowe (np. na terenach szkód górniczych, na obsza rach objętych ochroną zasobów wodnych) - uwarunkowania budowlane (np. nowe budownictwo, renowacja istniejących budynków, rodzaj budynku) - wymaganą / dostępną powierzchnię Przy projektowaniu systemu geotermalnego należy wziąć pod uwagę następujące kryteria techniczne dotyczące instalacji: - zapotrzebowanie na ciepło i moc jednostkową pompy ciepła, z czego wynika moc parownika - natężenie przepływu pompy ciepła (karta charakterystyki pompy ciepła) - specyficzna wydajność poboru ciepła z ziemi - projektowana wydajność systemu odbierającego ciepło geotermalne - liczba godzin pracy systemu w ciągu roku wzgl. liczba godzin pracy przy pełnym obciążeniu - szczytowe obciążenie źródła ciepła (peak load) Pompa ciepła musi być projektowana zawsze w oparciu o uwarunkowania dotyczące konkretnej inwestycji. Dlatego przy wymiarowaniu niezbędne jest uwzględnienie danych technicznych zastosowanej pompy ciepła, aby przyporządkować współczynnik wydajności cieplnej pompy ciepła do obliczonej wydajności grzewczej i rodzaju eksploatacji. Punktem wyjścia do wymiarowania systemu geotermalnego jest zawsze wydajność parownika pompy ciepła, tj. ciepło pobierane z gruntu, wzgl. w przypadku chłodzenia ciepło odprowadzane do gruntu. 6 Oblicza się je na podstawie wydajności grzewczej i współczynnika wydajności cieplnej pompy ciepła: Moc grzewcza [W] × (współczynnik wydajności cieplnej − 1) Moc parownika [W] = Współczynnik wydajności cieplnej Współczynnik wydajności cieplnej pompy ciepła jest zawarty w dokumentacji technicznej pompy ciepła. Na podstawie obliczonej mocy parownika wymiaruje się system geotermalny. Obliczenia do wymiarowania zaproponowane w niniejszym opracowaniu nadają się do urządzeń o mocy do 30kW. W przypadku instalacji grzewczych o mocy grzewczej pompy ciepła > 30 kW lub dodatkowego wykorzystywania źródła ciepła (np. chłodzenie) należy przeprowadzić dokładne obliczenia. Obejmują one np. roczny rozkład zapotrzebowania budynku na ogrzewanie i chłodzenie oraz dokładne parametry gruntu ustalone na podstawie badań Thermal Response Test. W każdym przypadku należy przestrzegać wytycznych dyrektywy VDI 4640. REHAU chętnie udzieli Państwu wsparcia przy projektowaniu. W tym celu należy wypełnić formularz obiektowy załączony do Informacji Technicznej i przesłać do Biura Handlowo-Technicznego REHAU. PE-Xa plus Tworzywo PE-Xa plus poza wszystkimi właściwościami PE-Xa posiada dodatkowo warstwę antydyfuzyjną EVOH, która spełnia wymagania DIN 4726. 0,007 mm 0,15 mm/(m*K) > 20000 h PE-RC PE100-RC (polyethylen resistant to crack) wg PAS 1075 PN-EN 12201-2, wg PAS 1075 PE100 polietylen 0,95 g/cm³ piasek 200-2000 h wytrzymały (powolne rozchodzenie się rys powstałych podczas transportu lub układania) 0,04 mm 0,20 mm/(m*K) bardzo wytrzymały (bardzo powolne rozchodzenie się rys powstałych podczas transportu lub układania) B2 patrz Załącznik 1 do DIN 8075 > 3300 h PN-EN 12201-2 czarny PN 16 RT/2011-13-0003, RT/2011-13-0004 RT/2011-13-0003, RT/2011-13-0004 Rury SDR 11 (20 × 1,9; 25 × 2,3; 32 × 2,9; 40 × 3,7) 100 lat/15,7 bar 50 lat/13,5 bar 50 lat/11,6 bar 15 lat/9,5 bar 5 lat/7,7 bar 2 lata/6,2 bar −20 °C do 40 °C −10 °C 25 × 2,3 32 × 2,9 40 × 3,7 50 cm 65 cm 80 cm 85 cm 110 cm 140 cm 125 cm 160 cm 200 cm bardzo dobra dobra grunt rodzimy 40 × 3,7 40 cm 65 cm 80 cm 0,94 g/cm³ wysoce wytrzymały (brak rozchodzenia się rys powstałych podczas transportu lub układania) 20 × 1,9 20 cm 30 cm 40 cm 100 lat/15 bar 100 lat/13,3 bar 100 lat/11,8 bar 100 lat/10,5 bar 50 lat/9,5 bar 50 lat/8,5 bar 25 lat/7,6 bar 15 lat/6,9 bar −40 °C do 95 °C −30 °C 25 × 2,3 32 × 2,9 25 cm 30 cm 40 cm 50 cm 50 cm 65 cm doskonała PE-Xa wysokociśnieniowo sieciowany polietylen z ochronną warstwą zewnętrzną UV PN-EN ISO 15875-2 szary PN 15 RT/2011-13-0003, RT/2011-13-0004 Tabela 1 Podstawowe informacje o materiałach rodzimy materiał podsypka piaskowa (posiada z reguły wyższą przewodność cieplną niż podsypka piaskowa) nieograniczone ograniczone (temperatura użytkowania do 95 °C) (temperatura użytkowania do 40 °C) Przydatność przy chłodzeniu agregatem chłodniczym tak (temperatura użytkowania do 95 °C) ograniczona (temperatura użytkowania do 40 °C) Stosowana solanka wg wytycznej VDI 4640 Współczynnik płynięcia MFR 0,2-0,5 g/10 min Technika połączeń złączki skręcane, mufa elektrooporowa, tuleja zaciskowa złączki skręcane, mufa elektrooporowa, zgrzewanie doczołowe, zgrzewanie rotacyjne Wymogi stawiane materiałom dla strefy instalacji geotermalnej Absorbowanie ciepła Podsypka Chropowatość rur Średni termiczny współczyn. rozszerzalności liniowej Klasa materiałów budowlanych wg DIN 4102 Odporność chemiczna Gęstość Wytrzymałość Rozprzestrzenianie się rys przy FNCT (full notch creep test) Zgodny z normą Kolor Ciśnienie nominalne Rekomendacja Techniczna COCH Wytrzymałość czasowa (współcz. bezpiecz. SF=1,25) 20 °C 30 °C 40 °C 50 °C 60 °C 70 °C 80 °C 90 °C Zakres temperatur użytkowania Minimalna temperatura układania Minimalne promienie gięcia 20 °C 10 °C 0 °C Odporność na zgniecenie Materiał 1.5 Podstawowe informacje dotyczące materiałów Rur PE-Xa plus (z warstwą EVOH) nie można łączyć za pomocą muf elektrooporowych. 7 2 DOLNE ŹRÓDŁO CIEPŁA DO POMP CIEPŁA – RAUGEO System RAUGEO służy do transportu wody lub solanki w celu wykorzystywania energii geotermalnej do chłodzenia, ogrzewania lub magazynowania ciepła. Zasadniczo wyróżnić można następujące zakresy zastosowania: - ogrzewanie pomieszczeń (za pomocą ogrzewania bazującego na grzejnikach, ogrzewania podłogowego lub ściennego oraz poprzez wykorzystanie stropów chłodząco-grzewczych) - chłodzenie pomieszczeń (za pomocą systemów chłodzenia sufitowe go i podłogowego lub poprzez stropy chłodząco-grzewcze) - uzdatnianie wody - ogrzewanie wolnych powierzchni - sezonowe magazynowanie ciepła Z reguły systemy ogrzewania i chłodzenia wykorzystują pompę ciepła wzgl. agregaty chłodnicze, aby uzyskać wymagane temperatury robocze. W przypadku ogrzewania płaszczyznowego, szczególnie przy systemach stropów chłodząco-grzewczych, możliwe jest również, przynajmniej przez okres przejściowy, bezpośrednie chłodzenie bez konieczności włączania w międzyczasie pompy ciepła/agregatu chłodniczego. Korzyści z użytkowania ciepła geotermalnego Użytkowanie ciepła geotermalnego oferuje następujące korzyści: - ekonomiczne źródło energii, w dużym stopniu niezależne od warun ków pogodowych oraz pory roku, które regeneruje się regularnie dzięki ciepłu z wnętrza Ziemi oraz poprzez nasłonecznienie - znaczne zmniejszenie emisji CO2 - oszczędności energii podczas ogrzewania i chłodzenia aż o 75% - w powiązaniu z ogrzewaniem płaszczyznowym istnieje możliwość zarówno chłodzenia, jak i ogrzewania za pomocą jednego systemu. - w połączeniu z kolektorami słonecznymi możliwość gromadzenia nadwyżki ciepła w gruncie W celu optymalnego wykorzystania zalet ciepła geotermalnego system RAUGEO oferuje następujące rozwiązania: --Sonda pionowa RAUGEO Podwójne lub pojedyncze sondy U są montowane pionowo – z reguły na głębokości do 300 m w celu efektywnego wykorzystania stałej temperatury panującej w głębszych warstwach gruntu do ogrzewania i chłodzenia --Kolektor poziomy RAUGEO Kolektor RAUGEO to system rur układanych poziomo na głębokości ok. 1,5 m. Stanowi dobrą alternatywę dla sond, kiedy przy budynku jest dostępny grunt o wystarczającej powierzchni --Sonda spiralna RAUGEO Helix RAUGEO Helix to krótka sonda w kształcie spirali do montażu na głębokości 2-5 m, która jest stosowana w szczególności na obiektach z małą powierzchnią działki lub w przypadku ograniczeń w zakresie wykonywania odwiertów --Kolumny geotermalne RAUGEO Kolumny RAUGEO to rury obwodów geotermalnych wbudowane w palowanie fundamentowe, które wspomagają ogrzewanie i chłodzenie dużych budynków --Sonda współosiowa RAUGEO Sonda współosiowa to rozwiązanie typu „rura-w-rurze” przeznaczone do odwiertów ukośnych o długości 30-50 m (np. GRD). Ten system idealnie nadaje się do wykorzystania w renowacji budynków mieszkalnych, ponieważ odwierty są wykonywane z jednego punktu i dzięki temu uszkodzenia powierzchni gruntu są minimalne. Do wszystkich rozwiązań systemowych RAUGEO jest dostępny kompletny program osprzętu i komponentów począwszy od materiału wypełniającego do odwiertów poprzez różne typy studni rozdzielaczowych, przewodów przyłączeniowych i techniki połączeń aż po przejścia szczelne instalacji do budynku. W kolejnych rozdziałach znajdą Państwo wyczerpujące informacje dotyczące wszystkich produktów, takie jak: --szczególne wskazówki dotyczące bezpieczeństwa --dane techniczne --wytyczne do projektowania i wymiarowania --wskazówki montażowe --osprzęt 8 Rys. 2: Sonda pionowa RAUGEO Rys. 3: Kolektor poziomy RAUGEO Rys. 4: Sonda spiralna RAUGEO Helix Rys. 5: Sonda współosiowa RAUGEO Rys. 6: Sonda pionowa RAUGEO w budynkach wielkokubaturowych Rys. 7: Kolumna geotermalna RAUGEO w budynkach wielkokubaturowych 9 3 SONDY PIONOWE RAUGEO I OSPRZĘT 3.1 Opis systemu Sondy RAUGEO zajmują mało miejsca i stanowią ekonomiczne rozwiązanie wykorzystywania ciepła geotermalnego. Pozwalają na pozyskiwanie z wnętrza ziemi nawet 75% ciepła potrzebnego do ogrzewania. W zależności od zapotrzebowania na energię głębokość i liczba odwiertów mogą być różne, aby osiągnąć wymaganą wydajność. Wymagana temperatura zasilania dla systemów ogrzewania jest osiągana w połączeniu z pompą ciepła. Przy chłodzeniu pomieszczeń latem system może pracować bez pompy ciepła. Sonda RAUGEO PE-Xa Głowica sondy PE-Xa jest wykonana z wygiętej rury, która jest umieszczona w żywicy poliestrowej wzmocnionej włóknem szklanym. 3.2 W głowicy sondy nie ma połączeń spawanych. Produkcja sond jest kontrolowana zewnętrznie. System Sondy RAUGEO PE-Xa posiada Rekomendację Techniczną Centralnego Ośrodka Chłodnictwa w Krakowie COCH RT/2011-130003 „Instalacja geotermalna RAUGEO – sonda” z dnia 08.12.2011. Sonda RAUGEO PE 100/PE-RC Głowica sond PE 100 i PE-RC ma bardzo małą średnicę i jest spawana fabrycznie. System Sondy RAUGEO PE-100/PE-RC posiada Rekomendację Techniczną Centralnego Ośrodka Chłodnictwa w Krakowie COCH RT/2011-13-0003 „Instalacja geotermalna RAUGEO – sonda” z dnia 08.12.2011. Dane techniczne Strata ciśnienia w sondach RAUGEO (sondy U) Glikol etylenowy 23 % / -5°C Strumień objętości [m3/h] Przepływ burzliwy Sonda pojedyncza U 32 Sonda podwójna U 32 Sonda pojedyncza U 40 Sonda podwójna U 40 Strata ciśnienia na jeden metr odwiertu [bar/m] Rys. 8: 10 Diagram straty ciśnienia sondy U Sonda RAUGEO PE-Xa 32 x 2,9 Materiał: PE-Xa Średnica głowicy sondy: 110 mm Forma dostawy: sonda podwójna (= dwie sondy pojedyncze) na palecie, owinięta folią, ze śrubami do montażu głowicy sondy Nr art. 11316931050 11358731060 11355031070 11355131080 11355231090 11355331100 11354041110 11355531125 11356851140 11317031150 Długość [m] 50 60 70 80 90 100 110 125 140 150 d×s [mm] 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 Ciężar [kg/sonda] 58 70 80 91 102 114 125 141 158 169 Pojemność rury [l] 108 129 151 173 194 216 237 270 302 323 d×s [mm] 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 Ciężar [kg/sonda] 88 105 122 139 155 172 189 215 257 300 343 386 429 Pojemność rury [l] 167 200 234 267 300 334 367 417 501 584 668 751 835 Sonda RAUGEO PE-Xa 40 x 3,7 Materiał: PE-Xa Średnica głowicy sondy: 134 mm Forma dostawy: sonda podwójna (= dwie sondy pojedyncze) na palecie, owinięta folią, ze śrubami do montażu głowicy sondy Nr art. 11401431050 11401531060 11401631070 11401731080 11401831090 11401931100 11402031110 11402231125 11402331150 11402431175 11402531200 11402631225 11402731250 Długość [m] 50 60 70 80 90 100 110 125 150 175 200 225 250 11 Sonda podwójna RAUGEO PE-RC 32 x 2,9 Sonda podwójna, średnica rury 32 × 2,9 Materiał: PE-RC Średnica głowicy sondy: 96 mm (podwójna) / 82 mm (pojedyncza) Forma dostawy: podwójna sonda U (= dwie sondy pojedyncze U) na palecie, owinięta folią Nr art. 11312961050 11313061060 11313161070 11313261080 11313361090 11313461100 11313561110 11316061120 11313761125 11313861130 11313961140 11314061150 Długość [m] 50 60 70 80 90 100 110 120 125 130 140 150 d×s [mm] 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 Ciężar [kg/sonda] 55 66 77 88 99 110 121 132 138 143 154 165 Pojemność rury [l] 107 129 151 173 194 216 237 258 270 280 302 323 Ciężar [kg/sonda] 104 121 138 155 176 219 242 262 285 302 319 345 388 431 474 517 Pojemność rury [l] 200 234 267 300 341 424 467 507 551 584 618 668 751 835 918 1.001 Sonda podwójna RAUGEO PE-RC 40 x 3,7 Sonda podwójna, średnica rury 40 × 3,7 Materiał: PE-RC Średnica głowicy sondy: 118 mm (podwójna)/98 mm (pojedyncza) Forma dostawy: podwójna sonda U (= dwie sondy pojedyncze U) na palecie, owinięta folią Nr art. 11314461060 11314561070 11314661080 11314761090 11314861102 11314961127 11315061140 11315161152 11315261165 11315361175 11315461185 11315561200 11315661225 11315761250 11315861275 11315961300 12 Długość [m] 60 70 80 90 102 127 140 152 165 175 185 200 225 250 275 300 d×s [mm] 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 Sonda podwójna RAUGEO PE 32 x 2,9 Sonda podwójna, średnica rury 32 × 2,9 Materiał: PE 100 Średnica głowicy sondy: 96 mm (podwójna) / 82 mm (pojedyncza) Forma dostawy: podwójna sonda U (= dwie sondy pojedyncze U) na palecie, owinięta folią Nr art. 11361461050 11361561060 11361661070 11361761080 11361861090 11361961100 11362061110 11368561120 11362261125 11362361130 11362461140 11362561150 Długość [m] 50 60 70 80 90 100 110 120 125 130 140 150 d×s [mm] 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 Ciężar [kg/sonda] 55 66 77 88 99 110 121 132 138 143 154 165 Pojemność rury [l] 107 129 151 173 194 216 237 258 270 280 302 323 Ciężar [kg/sonda] 104 121 138 155 176 219 242 262 285 302 319 345 388 431 474 517 Pojemność rury [l] 200 234 267 300 341 424 467 507 551 584 618 668 751 835 918 1.001 Sonda podwójna RAUGEO PE 40 x 3,7 Sonda podwójna, średnica rury 40 × 3,7 Materiał: PE 100 Średnica głowicy sondy: 118 mm (podwójna)/98 mm (pojedyncza) Forma dostawy: podwójna sonda U (= dwie sondy pojedyncze U) na palecie, owinięta folią Nr art. 11362961060 11363061070 11363161080 11363261090 11363361102 11363461127 11363561140 11363661152 11363761165 11363861175 11363961185 11364061200 11364161225 11364261250 11364361275 11364461300 Długość [m] 60 70 80 90 102 127 140 152 165 175 185 200 225 250 275 300 d×s [mm] 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 Sondy pojedyncze RAUGEO PE-Xa, PE-RC, PE 100 powstają w wyniku rozdzielenia sondy podwójnej. Szczegóły i parametry techniczne są dostępne w aktualnym cenniku RAUGEO 827300 PL. 13 3.3 Projektowanie / wymiarowanie Szczegółowe wytyczne dotyczące wymiarowania i montażu sond geotermalnych są zawarte w dyrektywie VDI 4640. Przy projektowaniu sond ciepła geotermalnego dla potrzeb eksploatacji pomp ciepła miarodajna jest wydajność poboru ciepła wzgl. moc parownika. W poniższej tabeli przedstawiono wartości, które mogą być zastosowane dla małych instalacji grzewczych ≤ 30 kW z pompami ciepła przy maksymalnej długości sond wynoszącej 100 m. Przykład projektu: Moc parownika: 6,8 kW (6800 W) Czas eksploatacji: 2400 h/a Wilgotny grunt: wydajność poboru ciepła: 50 W/m A z tego wynika następująca wartość: Moc parownika [W] Długość sondy [m] = Wydajność poboru ciepła [W/m] co daje 136 m wymaganej długości sondy. Rodzaj gruntu decyduje o wydajności poboru ciepła przez sondę. Informacje o rodzajach gruntu podać może urząd geologiczny lub firma wiertnicza. Firma wiertnicza może również ustalić rodzaj gruntu podczas pierwszego wiercenia. Czas eksploatacji Grunt Ogólne wskaźniki: Słabe podłoże gruntowe (suchy osad, λ < 1,5 W/mK) Normalne podłoże gruntowe - skała lita i osad nasycony wodą (λ < 3,0 W/mK) Skała lita o wysokiej przewodności cieplnej (λ > 3,0 W/mK) 1800 h 2400 h specyficzna wydajność poboru w W/m sondy 25 60 84 20 50 70 Poszczególne skały: Żwir, piasek suchy < 25 < 20 Żwir, piasek wodonośny 65 - 80 55 - 85 Przy silnym przepływie wody gruntowej w żwirze i piasku, dla pojedynczych instalacji 80 - 100 80 - 100 Ił, glina wilgotna 35 - 50 30 - 40 Wapień (lity) 55 - 70 45 - 60 Piaskowiec 65 - 80 55 - 65 Kwaśne skały magmowe (np. granit) 65 - 85 55 - 70 Zasadowe skały magmowe (np. bazalt) 40 - 65 35 - 55 Gnejs 70 - 85 60 - 70 Podane wartości mogą ulegać znacznym wahaniom z powodu zmian zachodzących w skałach, takich jak pękanie, łupkowatość i wietrzenie. Tabela 2: Specyficzna wydajność poboru ciepła przez sondy (Źródło: VDI 4640) Projektowanie dużych instalacji geotermalnych W przypadku instalacji grzewczych o mocy grzewczej pompy ciepła > 30 kW lub dodatkowego wykorzystywania źródła ciepła (np. chłodzenie) należy przeprowadzić dokładne obliczenia. W tym celu należy określić zapotrzebowanie budynku na ogrzewanie i chłodzenie, które będzie stanowić podstawę do obliczeń. Rysunek 9 przedstawia przykład rocznego zapotrzebowania budynku na ogrzewanie i chłodzenie, obliczone przez program symulacyjny. 14 OGRZEWANIE [KW] CHŁODZENIE [KW] Zapotrzebowanie budynku na ogrzewanie i chłodzenie 1 0 0 ,0 8 0 ,0 6 0 ,0 4 0 ,0 2 0 ,0 0 ,0 -2 0 , 0 -4 0 , 0 -6 0 , 0 1 1001 2001 3001 4001 5001 6001 7001 8001 Godziny Rys. 9: Przykład - charakterystyka zapotrzebowania budynku na ogrzewanie i chłodzenie Przy ustaleniu wymiarów sondy w przypadku niepewnej sytuacji geologicznej i hydrogeologicznej należy przeprowadzić wiercenie próbne. Ewentualnie można wykonać test reakcji termicznej tzn. Thermal Response Test (TRT). Na podstawie otrzymanych wyników można obliczyć przy zastosowaniu programu symulacyjnego możliwą wydajność Tabela 3: poboru ciepła w ciągu roku odpowiednio dla projektowanego czasu eksploatacji instalacji. Tabela obliczeniowa dla długości sondy (głębokości odwiertu) przy wskaźniku COP=4 pompy ciepła (0/35) i wydajności poboru ciepła 50 W/m: Wymagana moc grzewcza [kW] 4 6 Moc parownika [kW] 3 4,5 Min. długość sondy [m] 60 90 8 6 120 10 7,5 150 12 9 180 14 10,5 210 16 12 240 18 13,5 270 20 15 300 Propozycja długości sondy RAUGEO [ilość] 1 sonda po 60 m 1 sonda po 90m lub 2 sondy po 50 m 1 sonda po 120m lub 2 sondy po 60 m 1 sonda po 150m lub 2 sondy po 80 m 1 sonda po 185m lub 2 sondy po 90 m 1 sonda po 225m lub 2 sondy po 110m lub 3 sondy po 70 m 1 sonda po 250m lub 2 sondy po 120m lub 3 sondy po 80 m 1 sonda po 275m lub 2 sondy po 140m lub 3 sondy po 90 m 1 sonda po 300m lub 2 sondy po 150m lub 3 sondy po 100 m Wymagana długość sondy w zależności od mocy grzewczej i mocy parownika 15 3.4Montaż Sondy wymagają uzyskania zezwolenia stosownych urzędów zgodnie z lokalnym prawem. O ile przepisy i normy obowiązujące w danym kraju nie zawierają innych wytycznych odnośnie montażu, należy stosować się do poniższych zasad. Odległość od budynku Należy zachować minimalną odległość od budynku wynoszącą 2 m. Nie wolno naruszyć stabilności budynku. Przy montażu sond pod budynkiem nie wolno naruszyć jego stabilności. W przypadku zastosowania kilku sond ciepła geotermalnego o długości > 50 m minimalna odległość między nimi, zgodnie z VDI 4640, powinna wynosić 6 m (dla głębokości 50-100 m). Należy bezwzględnie przestrzegać wytycznych zawartych w obowiązujących ustawach i normach. Odległość sond od pozostałych sieci zaopatrzenia powinna wynosić 70 cm. W przypadku zmniejszenia tej odległości rury należy zaopatrzyć w odpowiednią ochronną izolację lub zastosować rury preizolowane. Kontrola sondy Po dostawie należy sprawdzić, czy sondy nie zostały uszkodzone podczas transportu. Nie wolno montować sond z widocznymi uszkodzeniami. Bezpośrednio przed wprowadzeniem sondy w odwiert należy przeprowadzić próbę ciśnieniową, aby sprawdzić, czy sonda jest nienaruszona oraz wykluczyć uszkodzenia powstałe podczas magazynowania i transportu. Sondę można montować dopiero po uzyskaniu pozytywnego wyniku testu ciśnieniowego. Warunki badania oraz wyniki należy wpisać do protokołu badań. Wprowadzanie sondy do otworu wiertniczego Aby ułatwić wprowadzanie sondy w przypadku wypełnionego wodą otworu wiertniczego, zaleca się napełnić sondę wodą. W przypadku suchych otworów wiertniczych sondę należy napełnić wodą najpóźniej przed wypełnieniem otworu wiertniczego. W celu kompensacji siły wyporu podczas wprowadzania sondy w otwór i wypełniania otworu wiertniczego należy zamontować odpowiedni obciążnik. Rury sondy muszą być szczelnie zamknięte aż do wykonania przyłącza, aby zapobiec dostaniu się zanieczyszczeń do środka. Sonda wpuszczana jest do otworu wiertniczego za pomocą rozwijarki, która przymocowana jest do wieży wiertniczej. Rura wypełniająca wsuwana jest wraz z sondą do otworu wiertniczego. Przy większej głębokości może być potrzebna dodatkowa rura wypełniająca, aby zapewnić równomierne wypełnienie. Sondę można wprowadzać w otwór tylko za pomocą rozwijarki! 16 Po wprowadzeniu całej sondy w otwór wiertniczy i przed wypełnieniem otworu wiertniczego zaleca się przeprowadzenie próby przepływu i szczelności, aby wykryć ewentualne uszkodzenia powstałe podczas montażu. Wypełnianie otworu wiertniczego Wypełnianie otworu wiertniczego należy przeprowadzić zgodnie z VDI 4640 cz. 2 tak, aby zapewnić trwałe, stabilne fizycznie i chemicznie połączenie sondy z otoczeniem skalnym. W wypełnieniu otworu sondy nie mogą znajdować się pęcherzyki powietrzne ani puste przestrzenie. Wyłącznie należycie przeprowadzone włożenie sondy i wypełnienie otworu zgodnie z VDI 4640 zapewnia odpowiednie funkcjonowanie szczególnie głębszych sond. W przypadku suchych otworów wiertniczych należy wypełnić sondę wodą najpóźniej przed wypełnieniem otworu. Aby nie przekroczyć dopuszczalnego ciśnienia zaleca się, szczególnie dla sond o długości powyżej 150 m, całkowite odpowietrzenie sond przed wypełnieniem otworu, dokładne uszczelnienie i użycie ciśnieniomierza do kontroli ciśnienia wewnętrznego. Podczas wypełniania otworu nie może ono przekroczyć 21 bar. Materiał do wypełnienia przestrzeni otworu wiertniczego należy wybrać uwzględniając wymagane właściwości (np. przewodność cieplną, brak szkodliwego wpływu na środowisko, gęstość, przepuszczalność wody, mrozoodporność). Zaleca się stosowanie wyłącznie materiałów wypełniających RAUGEO therm. Przyłącze sondy / próba szczelności Po wypełnieniu otworu wiertniczego przeprowadza się kontrole końcowe sondy napełnionej i odpowietrzonej zgodnie z VDI 4640. Wynik badania należy zapisać w protokole i przekazać inwestorowi. Jeżeli sonda nie może zostać bezpośrednio podłączona i występuje niebezpieczeństwo zamarznięcia, należy opróżnić sondę do 2 m poniżej powierzchni terenu. Można to wykonać poprzez otwarcie na jednej stronie przyłącza sprężonego powietrza i zapewnienie niskiego ciśnienia. Wówczas na drugiej stronie dojdzie do wypłynięcia wody. Gdy zabraknie ciśnienia, słup wody ustabilizuje się na żądanym poziomie we wnętrzu sondy. Rury sondy muszą być szczelnie zamknięte i zabezpieczone przed zabrudzeniami aż do momentu podłączenia. Przewody zasilające i powrotne sond należy podłączyć do belki rozdzielacza. Rury należy poprowadzić do rozdzielacza w równoległych obwodach. Rozdzielacz z urządzeniem odpowietrzającym należy zainstalować w najwyższym miejscu. Rozdzielacze można wyposażyć w przepływomierze służące do regulacji przepływu medium w sondach. Przed uruchomieniem całego systemu należy przeprowadzić próbę szczelności, np. zgodnie z PN-EN 805. Należy również sprawdzić, czy we wszystkich sondach odbywa się równomierny przepływ i sporządzić protokół z próby szczelności. Montaż sondy geotermalnej Etap montażu 1 --Przed wprowadzeniem do otworu wiertniczego sprawdzić, czy zwoje rur nie są uszkodzone --Nałożenie bądź nawinięcie sondy na kołowrót --Zmontować głowice sond podwójnych U (PE-RC i PE100 równolegle z płaskownikiem, PE-Xa na krzyż za pomocą dołączonych śrub) --W razie potrzeby przymocować do głowicy sondy obciążnik lub przyrząd wprowadzający oraz rurę do wypełniania otworów Rys. 10: Kontrola i przygotowywanie sondy Etap montażu 2 --Jeśli w otworze wiertniczym znajduje się woda, sondę należy wypełnić wodą, aby zapobiec jej wypłynięciu --Sondę wraz z przewodami rurowymi wprowadzić do odwiertu --Sondę wraz z przewodami rurowymi spuścić do odwiertu do planowanej głębokości Rys. 11: Wprowadzanie sondy Etap montażu 3 --Przeprowadzić próbę szczelności sondy wypełnionej wodą --Całkowicie wypełnić przestrzeń odwiertu --Wypełnione wodą sondy RAUGEO poddać kontroli końcowej Rys. 12: Wypełnienie otworu materiałem wypełniającym Etap montażu 4 --Połączyć sondy za pomocą przewodów przyłączeniowych --Podłączyć przewody do rozdzielacza umieszczonego w najwyższym punkcie instalacji --Wykonać odpowiednią próbę ciśnieniową. Wyniki oraz warunki brzegowe należy zapisać w protokole --Po pozytywnym wyniku próby ciśnieniowej napełnić instalację roztworem glikolu oraz odpowietrzyć ją Rys. 13: Podłączenie sondy do przewodów zasilających 17 Montaż osprzętu uzupełniającego systemu RAUGEO Płaskownik do podwójnej sondy RAUGEO PE (zestaw 1) Rys. 14: Płaskownik do podwójnej sondy RAUGEO PE (zestaw 1) --płaskownik z przyspawaną rurką umieścić w przeznaczonym do tego wyżłobieniu pojedynczej sondy U. W przypadku użycia obciążnika przyspawana rurka wystaje z sondy od dołu, a w przypadku użycia szpilki prowadzącej od góry --drugą sondę pojedynczą U ułożyć w lustrzanym obiciu --dołączone nakrętki umieścić w sześciokątnych zagłębieniach sondy --śruby sześciokątne z nakrętkami dokręcić po przeciwnej stronie. Zastosować śruby M8 x 55 i M8 x 45 do sondy 32 mm wzgl. M8 x 60 i M8 x 55 do sondy 40 mm, przy czym dłuższa śruba musi zawsze przechodzić przez górny otwór Szpilka prowadząca do sondy podwójnej RAUGEO PE --szpilkę prowadzącą przymocować do rurki płaskownika. Wyrównać otwory i umocować za pomocą kołka poprzecznego --płaskownik ze szpilką prowadzącą zamontować na sondzie podwójnej tak jak opisano w punkcie „Płaskownik do podwójnej sondy (zestaw 1) Rys. 15: Szpilka prowadząca do sondy RAUGEO PE Płaskownik do pojedynczej sondy RAUGEO PE (zestaw 2) --płaskownik umieścić w przeznaczonym do tego wyżłobieniu. Przyspawany niecentrycznie kołek ustawić po stronie głowicy sondy --dołączone śruby wkręcić przez głowicę sondy w gwint płaskownika Rys. 16: Płaskownik do pojedynczej sondy RAUGEO PE (zestaw 2) Adapter do sondy RAUGEO PE-Xa (zestaw) --kołek mocujący włożyć w środkowy otwór bloku adaptera i przymocować kołkiem poprzecznym --blok adaptera włożyć w głowicę sondy i wkręcić dołączone pręty gwintowane M10 x 80 (wewnętrzna śruba imbusowa) w gwint wewnętrzny bloku adaptera Rys. 17: 18 Adapter do sondy RAUGEO PE-Xa Obciążnik do sondy RAUGEO --obciążnik zamocować na płaskowniku i wyrównać otwory obciążnika oraz płaskownika --połączyć za pomocą dołączonego kołka poprzecznego Rys. 18: Obciążnik zamontowany na podwójnej sondzie PE Głowica sondy może być dociążona obciążnikiem tylko wtedy, gdy jest on zawieszony pionowo i gdy jest całkowicie podłączony. Przy podnoszeniu sondy konieczne jest jednoczesne podpieranie i podnoszenie obciążnika. Optymalnie jest, gdy podczas podnoszenia dodatkowa osoba podtrzymuje obciążnik. Zestaw do łączenia obciążników sondy RAUGEO --kołek łączący umieścić w pierwszym obciążniku, wyrównać położenie otworów i połączyć za pomocą kołka poprzecznego --drugi obciążnik nałożyć na kołek łączący, wyrównać położenie otworów i połączyć za pomocą kołka poprzecznego --należy przestrzegać wskazówek dotyczących podnoszenia sondy z zamontowanym obciążnikiem (patrz powyżej) Rys. 19: Zestaw do łączenia obciążników sondy RAUGEO 19 3.5Osprzęt Rura wypełniająca RAUGEO PE SDR11 Do napełniania otworów wiertniczych. Dłuższa o 2 m od sondy geotermalnej. Materiał: PE Kolor: czarny Średnice: 25 i 32 mm Nr art. 11363871052 11363871062 11363871072 11363871082 11363871092 11363871104 11363871112 11363871129 11363871142 11363871154 11363871167 11363871177 11363871187 11363871202 11363871227 11363871252 11363871277 11363871302 11363991104 11363991154 11363991202 11363991252 11363991302 Długość [m] 52 62 72 82 92 104 112 129 142 154 167 177 187 202 227 252 277 302 104 154 202 252 302 d×s [mm] 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 Ciężar [kg/sonda] 8 10 12 13 15 16 18 20 23 24 27 28 30 32 36 40 44 48 29 43 57 71 85 Pojemność rury [l] 17 20 24 27 30 34 37 42 46 50 55 58 61 66 74 82 91 99 56 83 108 136 163 d [mm] 80 80 Ciężar [kg/sonda] 12,5 25 Jednostka dostawy [szt.] 2 2 Obciążnik do sondy RAUGEO Obciążnik do kompensacji siły wyporu sondy. Obciążnik należy dobrać w taki sposób, aby oczekiwana siła wyporu sondy podczas wypełniania otworu wiertniczego została skompensowana. Materiał: stal (S355J) Nr art. 13524001002 13504101002 20 Długość obciążnika [m] ok. 340 ok. 670 Szpilka prowadząca do sondy RAUGEO PE i PE-RC Szpilka prowadząca do wprowadzenia sondy w otwór wiertniczy. Przymocowanie szpilki prowadzącej do sondy podwójnej za pomocą płaskownika (zestaw 1), a do sondy pojedynczej za pomocą płaskownika (zestaw 2). Materiał: Nr art. 13524201001 stal (S195) Długość szpilki [m] ok. 900 Ciężar [kg/sonda] 0,75 Jednostka dostawy [szt.] 1 Ciężar [kg/sonda] 0,2 0,2 Jednostka dostawy [szt.] 1 1 Ciężar [kg/sonda] 0,3 Jednostka dostawy [szt.] 1 Płaskownik do sondy RAUGEO PE i PE-RC (zestaw 1) Do montażu obciążnika sondy lub szpilki prowadzącej; pomiędzy połówkami sondy podwójnej, razem z materiałem mocującym. Materiał: Nr art. 13524301001 13519171001 stal (S235JR/S355J) Zastosowanie Do obciążnika lub szpilki Wariant krótki tylko do obciążnika Płaskownik do sondy RAUGEO PE i PE-RC (zestaw 2) Do montażu obciążnika sondy lub szpilki prowadzącej na sondzie pojedynczej, razem z materiałem mocującym. Materiał: stal (S235JR/S355J) Nr art. 13524401001 21 Adapter do sondy RAUGEO PE-Xa (zestaw) Do montażu obciążnika na sondzie RAUGEO PE-Xa, razem z materiałem mocującym. Materiał: stal (S235JR) Nr art. 13515971001 Ciężar [kg/sonda] 0,4 Jednostka dostawy [szt.] 1 Ciężar [kg/sonda] 0,1 Jednostka dostawy [szt.] 1 Zestaw do łączenia obciążników sondy RAUGEO Do modułowego łączenia obciążników, razem z materiałem mocującym. Materiał: stal (S355J) Nr art. 13524501001 Łącznik RAUGEO PE zasilania lub powrotu Do łączenia obu przewodów zasilania i powrotu w otworze wiertniczym, co pozwala zaoszczędzić połowę przewodów podłączeniowych, jak również zmniejsza koszty rozdzielacza i zapotrzebowanie na miejsce. Do sond RAUGEO PE i PE-RC Możliwość połączenia za pomocą muf elektrooporowych. Materiał: PE 100 Nr art. 13504991001 13505991001 22 Średnica [mm] 32-32-40 40-40-50 Długość [mm] 190 210 Jednostka dostawy [szt.] 2 2 Łącznik RAUGEO do zasilania lub powrotu z mufami Do połączenia obu przewodów zasilania i powrotu w otworze wiertniczym, co pozwala zaoszczędzić połowę przewodów podłączeniowych, jak również zmniejsza koszty rozdzielacza i zapotrzebowanie na miejsce. Do sond RAUGEO PE i PE-RC. Możliwość połączenia za pomocą zgrzewania doczołowego. Materiał: PE 100 Nr art. Średnica [mm] 32-32-40 40-40-50 11354331001 11354431001 Długość [mm] 240 270 Jednostka dostawy [szt.] 2 2 Dystansownik RAUGEO Przewidziany do zapewnienia odpowiedniej odległości pomiędzy rurami sondy w otworze wiertniczym z wolną przestrzenią na rurę wypełniającą. Zapobiega bezpośredniemu przyleganiu do siebie rur sondy i ich wzajemnemu oddziaływaniu termicznemu. Dystansowniki stosujemy co 1,5 m - 2 m. Materiał: PE 100 Nr art. d×s [mm] 32 × 2,9 40 × 3,7 12228591001 12284291001 Średnica zewn. z rurą [mm] 117 134 Otwór środkowy [mm] 45 50 Jednostka dostawy [szt.] 1 1 Materiał wypełniający RAUGEO therm Gotowa mieszanka do wypełniania odwiertów pod sondy geotermalne. Odporna na zamarzanie zgodnie z DIN 52104-A. Na zapytanie dostępna karta bezpieczeństwa i karta danych technicznych. RAUGEO therm 2.0 RAUGEO therm 1.2 RAUGEO therm basic Gęstość zawiesiny: 1,65 kg/dm³ 1,43 kg/dm³ 1,60 kg/dm³ Wytrzymałość na ~ 5,5 N/mm² ~ 4,0 N/mm² ~ 2,7 N/mm² ściskanie 28 d: Wsp. przepusz< 2 × 10−10 m/s < 1 × 10−9 m/s czalności wody: Forma dostawy: 40 worków po 25 kg na palecie Nr art. Typ 13025091001 RAUGEO therm 2.0 13025191001 RAUGEO therm 1.2 13034391001 RAUGEO therm basic Współczynnik przewodności cieplnej [W/mK] ~ 2,0 ~ 1,2 ~ 1,0 Zastosowanie uniwersalne podstawowe podstawowe Wydajność [t/m³] 1,03 0,68 0,94 Ciężar [kg/paleta] 1000 1000 1000 Jednostka dostawy [paleta] 1 1 1 23 4 KOLEKTORY POZIOME RAUGEO I OSPRZĘT 4.1 Opis systemu Kolektor geotermalny stanowi ekonomiczną i łatwą w montażu alternatywę w stosunku do wiercenia sond. Warunkiem zastosowania kolektora jest wystarczająco duża, wolna powierzchnia. W przeciwieństwie do sond geotermalnych do montażu kolektora nie jest potrzebny specjalistyczny sprzęt. Niezbędne prace ziemne można wykonać przy użyciu standardowych maszyn budowlanych. Również zdobycie zezwolenia na budowę jest zazwyczaj znacznie łatwiejsze. W większości przypadków wystarczy zgłoszenie inwestycji w odpowiedniej instytucji. 4.2 Oferta RAUGEO obejmuje kolektory wykonane z PE-Xa, PE-RC i PE 100. Kolektory z PE-Xa mogą być układane bezpośrednio w gruncie rodzimym, natomiast te wykonane z PE 100 wymagają wykonania podsypki piaskowej (patrz. pkt. 4.4). Kolektor RAUGEO wykonany z z PE-Xa, PE-RC i PE 100 posiada Rekomendację Techniczną Centralnego Ośrodka Chłodnictwa w Krakowie COCH RT/2011-13-0004 „Instalacja geotermalna RAUGEO - kolektor” z dnia 08.12.2011. Dane techniczne Strata ciśnienia w kolektorze RAUGEO Glikol etylenowy 23%, 5°C Natężenie przepływu [m3/h] Przepływ burzliwy Przepływ laminarny DN DN Strata ciśnienia [bar/m] Rys. 20: 24 Diagram straty ciśnienia w kolektorze RAUGEO Kolektor RAUGEO PE-Xa Materiał: Forma dostawy: Nr art. 11352331001 11352431001 11352531001 11357631001 PE-Xa zwoje 100 m Długość [m] 100 100 100 100 d×s [mm] 20 × 1,9 25 × 2,3 32 × 2,9 40 × 3,7 Ciężar [kg] 12 18 28 42 Pojemność rury [l] 21 33 54 83 d×s [mm] 20 × 1,9 25 × 2,3 32 × 2,9 40 × 3,7 Ciężar [kg] 14 19 31 47 Pojemność rury [l] 21 33 54 83 Kolektor RAUGEO PE-Xa plus Materiał: PE-Xa plus, warstwa antydyfuzyjna zgodna z DIN 4726 Forma dostawy: zwoje 100 m Nr art. 11356671100 11356971001 11356871001 11356771001 Długość [m] 100 100 100 100 25 Kolektor RAUGEO PE-RC Materiał: Forma dostawy: Nr art. 11368251100 11364951100 11365051100 PE-RC zwoje 100 m Długość [m] 100 100 100 d×s [mm] 25 × 2,3 32 × 2,9 40 × 3,7 Ciężar [kg] 18 28 42 Pojemność rury [l] 33 54 83 d×s [mm] 25 × 2,3 32 × 2,9 40 × 3,7 Ciężar [kg] 18 28 42 Pojemność rury [l] 33 54 83 Kolektor RAUGEO PE 100 Materiał: PE 100 Forma dostawy: zwoje 100 m Nr art. 11373181100 11354951100 11356951100 26 Długość [m] 100 100 100 4.3 Projektowanie / wymiarowanie Zasady projektowania kolektorów geotermalnych są opisane w dyrektywie VDI 4640. Poniżej przedstawiono najważniejsze kwestie związane z projektowaniem. Specyficzna wydajność poboru ciepła zależy od rocznego okresu eksploatacji: Rodzaj gruntu Grunt sypki Grunt spoisty, wilgotny Grunt nasycony wodą Tabela 4: Specyficzna wydajność poboru ciepła przy 1800 h przy 2400 h 10 W/m² 8 W/m² 20-30 W/m² 16-24 W/m² 40 W/m² 32 W/m² Specyficzna wydajność poboru ciepła kolektorów geotermalnych w zależności od rodzaju gruntu (Źródło: VDI 4640) Przykład: Moc parownika: 9 kW Czas eksploatacji: 1800 h/a Grunt : spoisty, wilgotny Wynika z tego następująca wartość: Wydajność poboru ciepła: 25 W/m² Powierzchnia kolektora gruntowego [m²] = Moc parownika [W] Wydajność poboru ciepła [W/m] Wybór średnicy rur uzależniony jest od możliwej wydajności poboru ciepła, które można pozyskać z ziemi: Im wyższa jest wydajność poboru ciepła, tym wyższe natężenie przepływu wymagane jest w przypadku danej rozpiętości temperatur i tym większe średnice rur są wymagane: Grunt sypki Grunt spoisty, wilgotny Grunt nasycony wodą Tabela 5: Powierzchnia kolektora gruntowego Ilość rur [m] = Odległość przy układaniu d [m] Średnica zewnętrzna x s [mm] 20 × 1,9 25 × 2,3 32 × 2,9 Średnice rur w przybliżeniu w zależności od rodzaju gruntu Zgodnie z wytyczną VDI 4640 przy układaniu rur zaleca się zachowanie odstępu pomiędzy rurami wynoszącego 50-80 cm. [m²] uzyskujemy długość rur wynoszącą 480 m. Przykładowe obliczenia powierzchni kolektora i długości rur kolektora przy wskaźniku COP pompy ciepła 4 (0/35), wydajności poboru ciepła 25 W/m2 i odstępach miedzy rurami 0,6 m: Wymagana wydajność grzewcza [kW] 4 6 8 10 12 14 16 18 20 Tabela 6: co daje powierzchnię kolektora gruntowego 360 m². Rodzaj gruntu Przykład: Przy wybranym odstępie: 0,75 m i powierzchni kolektora = 360 m² Moc parownika Minimalna powierzch. [kW] 3 4,5 6 7,5 9 10,5 12 13,5 15 [m²] 120 180 240 300 360 420 480 540 600 Proponowana długość rur kolektora RAUGEO [m] 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 Długość rur kolektora w przybliżeniu dla różnych mocy pompy ciepła Wskazówka: Nie należy przekraczać wydajności i okresu poboru ciepła, bowiem w przeciwnym wypadku - zasadniczo pożądane zlodowacenie obszaru przewodów rurowych będzie zbyt duże i dojdzie do zrośnięcia się promieni lodowych. W czasie odwilży na początku roku utrudnione jest wsiąkanie wody deszczowej i wody pochodzącej z roztopów, która przyczynia się w znacznym stopniu do ocieplenia gruntu. Ponieważ umieszczenie kolektora w ziemi zmienia poziom temperatur panujący w gruncie, rury należy układać przy zachowaniu wystarczającej odległości od drzew, krzewów i delikatnych roślin. Odległość od pozostałych sieci zaopatrzenia i budynków powinna wynosić 70 cm. W przypadku zmniejszenia tej odległości przewody należy zaopatrzyć w odpowiednią ochronną izolację. Kolektory gruntowe nadają się do bezpośredniego chłodzenia budynków tylko przy spełnieniu określonych wymogów: - płynąca woda gruntowa - odległość < 0,5 m w gruncie o dobrej przewodności cieplnej 2,5 - 3 W/mK - temperatura wody gruntowej w lecie < 12 °C Szczytowe obciążenia chłodnicze mogą być przejmowane przez agregat chłodniczy. Długość obwodu rur nie powinna przekroczyć 100 m ze względu na niebezpieczeństwo zbyt dużej straty ciśnienia. 27 4.4Montaż Rury kolektora należy układać na głębokości 1,2 - 1,5 m i przy zachowaniu odstępów 0,5 – 0,8 m, zgodnie z wytyczną VDI 4640. Należy zapewnić odstęp 70 cm od innych instalacji przy budynku, aby wykluczyć wpływ jednej instalacji na drugą. W przypadku zmniejszenia tej odległości przewody należy zaopatrzyć w odpowiednią ochronną izolację. Regenerację kolektorów umożliwia przede wszystkim nasłonecznienie oraz opady. W porównaniu z tym przepływ ciepła geotermalnego jest niewielki. Z tego względu kolektorów nie należy ani zabudowywać ani umieszczać pod powierzchnią pokrytą warstwą uszczelniającą. Wyjątki od tej reguły muszą być potwierdzone przez projekt. Przygotowanie Układanie Przed rozpoczęciem układania należy poddać rury kontroli optycznej. Montaż rur z widocznymi uszkodzeniami jest niedozwolony. Rury z PE 100 wymagają podsypki piaskowej (por. rozdział 1.5 i DVGW W 400-2). Rur kolektora RAUGEO nie wolno układać w warstwie żwiru lub tłucznia, ponieważ pęcherzyki powietrzna zmniejszają przewodność. Przy zastosowaniu rur PE-Xa nie ma konieczności zwracania uwagi na występujące w tym gruncie kamienie. Rury RAUGEO dostępne są w zwojach po 100 m. Powierzchnia przewidziana pod ułożenie rur musi być tak wykonana, aby każdy obwód rur posiadał tę samą długość. W ten sposób zapobiega się kosztownej regulacji przy rozdzielaczu. Podczas układania rur na przygotowanej powierzchni rury można przytrzymać za pomocą uchwytu do montażu REHAU. Pozwoli to na łatwe drabinkowe ułożenie rur. Próba szczelności Po ułożeniu rur na całej powierzchni kolektora należy przeprowadzić odpowiednią próbę szczelności, np. zgodnie z PN-EN 805. Obwody geotermalne można sprawdzać razem po podłączeniu do rozdzielacza lub pojedynczo. Po przeprowadzeniu próby szczelności można przystąpić do wypełniania wykopu. Rys. 21: Montaż kolektora Odstęp układania 0,5-0,8 m Rys. 22: Wypełnianie wykopu Grunt rodzimy można użyć ponownie do wypełnienia wykopu tylko w przypadku kolektorów PE-Xa, PE-Xa plus lub PE-RC oraz przy odpowiedniej podatności na zagęszczanie. Przed rozpoczęciem wypełniania i zagęszczania materiału wypełniającego rury muszą być całkowicie przykryte. Rury PE 100 wymagają zgodnie z DVGW W 400-2 podsypki i przykrycia z piasku. W przypadku rur PE-Xa można użyć do wypełnienia grunt rodzimy, o ile ma odpowiednią spoistość. Użyte paliki do unieruchomienia rur można wyciągnąć, jeśli odcinki rur są już odpowiednio umocowane przez materiał obsypki. Przed rozpoczęciem zagęszczania należy wykonać warstwę przykrywającą sięgającą minimum 0,3 m ponad poziom rur kolektora. Układanie rur w wykopach Do zagęszczania można użyć tylko lekkich urządzeń zagęszczających! Kolektor RAUGEO można układać zarówno w wykopach, jak i na przygotowanej powierzchni. W przypadku układania rur w wykopach (korytka) wykop wykonywany jest za pomocą koparki. W wykonanym wykopie układana jest rura, która zasypywana jest następnie ziemią znajdującą się na brzegu wykopu. W przypadku pełnopowierzchniowego układania rur należy przygotować równą powierzchnię. Typowe formy układania to układ w formie ślimaka (rys. 27), podwójnego meandra (rys. 28) i układ Tichelmanna (rys. 29). 28 Cały grunt nad i wokół rur musi być wystarczająco zagęszczony. Miejsca, w których grunt jest źle zagęszczony mają negatywny wpływ na wydajność energetyczną kolektora. Próby końcowe Po wykonaniu wszystkich połączeń należy przeprowadzić odpowiednią próbę szczelności na całym systemie, np. wg PN-EN 805. Wyniki należy zapisać w protokole, który zostanie przekazany inwestorowi. Montaż kolektora geotermalnego RAUGEO Etap montażu 1 --Wybrać lokalizację rozdzielacza w najwyższym punkcie instalacji kolektora. --Przed montażem należy sprawdzić, czy rury nie są uszkodzone --Podczas montażu końce rur muszą być szczelnie zamknięte, aby do wnętrza nie dostały się zanieczyszczenia Rys. 23: Studnia rozdzielacza w najwyższym punkcie instalacji Etap montażu 2 --Rury rozłożyć, wyrównać i unieruchomić za pomocą palików --Rury kolektora PE 100 należy układać w podsypce piaskowej zgodnie z DVGW W 400-2 --Należy przestrzegać promieni gięcia rur PE-Xa, PE-RC i PE-100 (patrz rozdział 1.5) --Rury podłączyć do rozdzielacza i kolektora zgodnie z regułą Tichelmanna Rys. 24: Układanie i mocowanie rur Etap montażu 3 --Napełnić rury gotowym nośnikiem cieplnym --Przepłukać przewody rurowe poprzez otwarte naczynie aż do usunięcia z nich powietrza --Przeprowadzić próbę ciśnieniową Rys. 25: Wymagana podsypka piaskowa dla kolektorów PE 100 Etap montażu 4 --Po przykryciu rur gruntem rodzimym/piaskiem paliki należy wyciągnąć --Wykop należy wypełnić odpowiednim materiałem i zagęścić grunt --Rury i inne elementy systemu (rozdzielacze, przewody przyłączeniowe itd.) należy poddać próbie ciśnieniowej. Protokół z próby ciśnieniowej pozostaje u inwestora Rys. 26: Wypełnienie wykopu gruntem rodzimym dla kolektorów PE-Xa 29 Sposoby układania rur kolektora Rys. 27: Układ w formie ślimaka Rys. 28: Układ w formie podwójnego meandra Rys. 29: Układ wielorurowy (w formie Tichelmann’a) 4.5Osprzęt Uchwyt do montażu kolektorów RAUGEO Do mocowania rur RAUGEO lub rur podejścia w wykopie oraz w punktach nawrotów. Dzięki zastosowaniu uchwytu, rury RAUGEO mogą pozostać w gruncie aż do wypełnienia wykopów. Następnie uchwyt zostaje wyciągnięty i może być ponownie użyty. Materiał: Nr art. 12228691001 30 stal/PE Długość [mm] 200 d [mm] 10 Jednostka dostawy [szt.] 25 5 KolumnY GEOTERMALNE RAUGEO 5.1 Opis systemu W nowoczesnym budownictwie inżynieryjnym stosuje się w przypadku gruntów nienośnych lub słabonośnych pale wiercone służące do fundamentowania budynku. Kolumnami geotermalnymi RAUGEO nazywamy pale wiercone, zaopatrzone w przewody rurowe, przeznaczone do wykorzystywania ciepła geotermalnego z warstwy przypowierzchniowej. Zgodnie z geologicznymi warunkami przez umieszczone w palu rury przepływa medium, które może pobierać z gruntu ciepło do ogrzewa- 5.2 nia budynku lub oddawać ciepło w celu chłodzenia budynku. Rura kolektora RAUGEO PE-Xa doskonale nadaje się również do wbudowania w pale fundamentowe. Podczas montażu obok dużej wytrzymałości szczególną zaletą są małe promienie gięcia. Alternatywnie może być użyta także rura kolektora RAUGEO PE-Xa plus. Zintegrowana w tej rurze warstwa antydyfuzyjna zapobiega korozji elementów stalowych wchodzących w skład całego systemu. Instalacje należy układać wzdłuż kosza zbrojeniowego w formie U-kształtnej, zawracając je na końcach kolumny w celu zachowania ich ciągłości. Rury mocowane są do kosza zbrojeniowego za pomocą drutów wiązałkowych EP REHAU lub opasek kablowych REHAU . Dane techniczne Natężenie przepływu [m3/h] Strata ciśnienia kolumny RAUGEO Glikol etylenowy 23%, 5°C Przepływ burzliwy Przepływ laminarny DN DN Strata ciśnienia [bar/m] Rys. 30: Diagram strat ciśnienia kolumny RAUGEO 31 Kolumna RAUGEO PE-Xa Materiał: PE-Xa Forma dostawy: zwoje 100 m Nr art. 11352331001 11352431001 Długość [m] 100 100 d×s [mm] 20 × 1,9 25 × 2,3 Ciężar [kg] 12 18 Pojemność rury [l] 21 33 Ciężar [kg] 14 19 Pojemność rury [l] 21 33 Kolumna RAUGEO PE-Xa plus Materiał: PE-Xa plus, plus z warstwą antydyfuzyjną wg DIN 4726 Forma dostawy: zwoje 100 m Nr art. 11356671100 11356971001 5.3 Długość zwoju [m] 100 100 d×s [mm] 20 × 1,9 25 × 2,3 Projektowanie / wymiarowanie Dokładne zasady projektowania kolumn ciepła geotermalnego opisano w wytycznej VDI 4640. Projektowanie dla kolumny RAUEGO przeprowadzane jest tak samo jak w przypadku sond geotermalnych, patrz pkt. 3.3. Wskazówka: Kolumny nie mogą być eksploatowane w obszarze zamarzania. Fakt ten należy uwzględnić przy obliczeniach. Należy zaprojektować system wyłączania regulowany temperaturą. się ekonomiczna w przypadku długości pali wynoszącej min. 6 m. Dlatego przy projektowaniu i wymiarowaniu kolumn geotermalnych, inaczej niż w przypadku innych systemów geotermalnych, nie wychodzi się od założonej mocy parownika, lecz od dostępnych pali fundamentowych. Przykład Długość kolumn geotermalnych: Ilość kolumn geotermalnych: Wydajność poboru ciepła: Wydajność poboru ciepła kolumny geotermalnej: 20 m 100 szt. 45 W/m 900 W Możliwa do osiągnięcia wydajność poboru ciepła: 100 kolumn x 900 W/kolumnę = 90.000 W = 90 kW Z przyczyn ekonomicznych uwzględnia się jedynie taką liczbę pali, która jest wymagana przez statykę. Koszty poniesione przy instalowaniu dodatkowych pali nie byłyby uzasadnione. Dodatkowe zapotrzebowanie na ogrzewanie lub chłodzenie pokrywane jest przez inne niezależne systemy (np. sondy geotermalne). Eksploatacja może stać 32 Z reguły pale fundamentowe znajdują się w obszarze wód gruntowych. Przy eksploatacji jako system chłodzący temperatura wody gruntowej ulega podwyższeniu. Należy to wyjaśnić z właściwymi urzędami. 5.4 Montaż i instalacja Przed montażem w koszu zbrojeniowym należy sprawdzić, czy rury nie są uszkodzone. Rury z widocznymi uszkodzeniami w żadnym wypadku nie mogą być zamontowane. Rury układane są w koszu zbrojeniowym w formie U-kształtnej. Ten rodzaj ułożenia rur gwarantuje skuteczne odpowietrzenie przewodów rurowych. Podłączenie przewodów zasilania i powrotu odbywa się na górze kolumny za pomocą sprawdzonej i szczelnej techniki połączeniowej typu tuleja zaciskowa REHAU. Tuleje zaciskowe i inne metalowe elementy połączeniowe w kolumnach geotermalnych wymagają ochrony przed korozją za pomocą taśmy zimnokurczliwej RAUGEO lub innych środków. Następnie należy obciąć przewody podłączeniowe zasilania i powrotu, oznaczyć je i zamontować rurę ochronną. Przed zabetonowaniem należy przeprowadzić próbę szczelności rur. Jeśli próba szczelności nie przebiegnie pomyślnie, kosz zbrojeniowy z zamontowanymi rurami nie może być zainstalowany. Po wprowadzeniu w odwiert i zabetonowaniu kosza zbrojeniowego, należy przeprowadzić kolejną próbę szczelności, zanim przewody podłączeniowe zostaną połączone z całym systemem. Rys. 31: Układanie rur w koszu zbrojeniowym w formie U-kształtnej Podczas projektowania i eksploatacji kolumn geotermalnych należy pamiętać, że mogą one pracować w temperaturze solanki od min. +2 °C do maks. +40 °C. Temperatury spoza tego zakresu oraz silne wahania temperatury mogą uszkodzić beton dookoła i tym samym pal fundamentowy oraz wpłynąć negatywnie na jego statykę. Po zakończeniu montażu całego systemu należy przeprowadzić ostateczną próbę szczelności i zapisać w protokole jej wynik i warunki, w jakich była przeprowadzona. 33 Montaż kolumn RAUGEO Etap montażu 1 Rys. 32: Układanie rur w koszu zbrojeniowym --Układanie rur w formie U-kształtnej wzdłuż dostarczonego przez inwestora kosza zbrojeniowego. Rury należy układać w koszu z zachowaniem odstępów 0,2 – 0,4 m. --Rury przymocowywane są na ścisk do konstrukcji zbrojeniowej za pomocą drutów wiązałkowych EP REHAU w odstępie 0,5 m oraz w obszarze zmiany kierunku instalacji geotermalnej. Do mocowania zalecane jest stosowanie opasek kablowych lub drutów wiązałkowych REHAU. --Metalowe elementy techniki połączeń wewnątrz kolumny geotermalnej wymagają ochrony antykorozyjnej za pomocą dozwolonych środków Etap montażu 2 --Obcięcie zbędnych odcinków rur --Zaopatrzenie rur w górnym obszarze kolumny w rurę ochronną w taki sposób, aby wykluczyć uszkodzenie podczas wprowadzania w otwór wiertniczy i betonowania. Zaleca się zamontowanie rury ochronnej o długości ok. 1 m tak, aby wewnątrz i na zewnątrz kosza zbrojeniowego znajdował się odcinek 0,5 m. --Wyraźne oznaczenie rur Rys. 33: Obcięcie i oznaczenie rur Etap montażu 3 --Przed wprowadzeniem w otwór wiertniczy należy przeprowadzić odpowiednią próbę szczelności zgodną z obowiązującymi normami --Wynik i warunki brzegowe przeprowadzenia próby szczelności należy zapisać w protokole Rys. 34: Próba szczelności przed zabetonowaniem Etap montażu 4 --Podczas betonowania należy zwrócić uwagę na to, aby nie uszkodzić rur --Po zakończeniu betonowania należy przeprowadzić odpowiednią próbę szczelności. Warunki przeprowadzenia próby i jej wynik należy zapisać w protokole --Podłączenie przewodów rurowych do przewodów rozdzielczych lub do rozdzielacza. Po instalacji całego systemu należy przeprowadzić odpowiednią, ostateczną próbę szczelności Rys. 35: 34 Próba szczelności po zabetonowaniu 5.5Osprzęt Drut wiązałkowy EP REHAU Służy do przymocowania przewodów do konstrukcji zbrojeniowej pala fundamentowego. Materiał: drut w płaszczu z tworzywa sztucznego Średnica drutu: 1,4 mm Długość: 140 mm Kolor: czarny Nr art. 12468991001 Ciężar [kg/100 szt.] 0,15 Ilość sztuk w worku / kartonie 100/5000 Jednostka dostawy [szt.] 100 Forma dostawy [szt.] 1 Jednostka dostawy [szt.] 1 Ilość sztuk w opakowaniu 100 Jednostka dostawy [szt.] 100 Wiązałka do drutu REHAU Wiązałka REHAU wykonana z metalu w płaszczu z tworzywa sztucznego przeznaczona jest do prawidłowego i szybkiego skręcania drutów wiązałkowych EP REHAU. Stosowana jest podczas mocowania przewodów do konstrukcji zbrojeniowej pala fundamentowego. Materiał: stal Długość: 310 mm Średnica wiązałki: 30 mm Kolor: czarny Nr art. 12573041003 Ciężar [kg/szt.] 0,44 Opaski kablowe REHAU Zalecana technika mocowania rur do kosza zbrojeniowego. Służą do mocowania przewodów do konstrukcji zbrojeniowej pala fundamentowego. Materiał: PA Długość: 178 mm Szerokość: 4,8 mm Kolor: naturalny Nr art. 17244481100 Ciężar [kg/100 szt.] 0,14 Odpowiednią ochronę antykorozyjną, jak taśmę zimnokurczliwą do tulei zaciskowych i innych metalowych elementów techniki połączeń w kolumnach RAUGEO znajdą Państwo w rozdziale 11. 35 6 Sonda spiralna RAUGEO Helix i osprzęt 6.1 Opis systemu Sonda RAUGEO Helix stanowi optymalne rozwiązanie wszędzie tam, gdzie do dyspozycji jest działka o małej powierzchni niewystarczająca do montażu kolektora poziomego oraz gdzie wykluczone są odwierty pod sondy pionowe np. z powodu przepisów geologicznych lub trudnych warunków gruntowych. Ze względu na łatwy montaż sondy RAUGEO Helix z PE-Xa doskonale nadają się do zastosowania w nowym budownictwie, przede wszystkim w domach niskoenergetycznych, jak również do renowacji starszych budynków. Konieczne prace ziemne mogą być z reguły wykonane przy użyciu standardowych maszyn budowlanych. Nie trzeba korzystać z usług firm specjalistycznych. Zastosowanie tworzywa PE-Xa pozwala na wykorzystanie rodzimego gruntu, o ile ma on odpowiednie właściwości do wypełnienia wykopu sondy RAUGEO Helix. Oba te aspekty powodują, że montaż sond RAUGEO Helix jest wyjątkowo ekonomiczny. Ze względu na to, że w porównaniu z sondami geotermalnymi głębokość montażu sond spiralnych RAUGEO Helix jest znacznie mniejsza, ich stosowanie nie wymaga tylu pozwoleń. W zależności od obowiązujących norm i wytycznych do montażu sond Helix wystarczy tylko zgłoszenie w odpowiedniej instytucji. Jeśli ze względu na uwarunkowania geologiczne przypuszcza się, że podczas montażu dojdzie do zetknięcia z wodą gruntową, należy skonsultować dalsze postępowanie z właściwym urzędem. Rys. 37: 15 szt. sond RAUGEO Helix na drewnianej palecie 6.2 Specjalne wskazówki dotyczące bezpieczeństwa Transport Przewóz sond RAUGEO Helix PE-Xa odbywa się w opakowaniu, w którym sonda jest skrócona do długości transportowej i owinięta dwiema taśmami. Po trzy sondy RAUGEO Helix są owinięte folią stretch. Na drewnianej palecie mieści się pięć takich paczek, tj. 15 sond na palecie. Przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności można układać piętrowo maksymalnie 2 palety jedna na drugiej. Sondy RAUGEO Helix należy zabezpieczyć do transportu zgodnie z obowiązującymi przepisami transportowymi w danym kraju. Przy transporcie pojedynczych sond RAUGEO Helix pasy zabezpieczające nie mogą być przymocowane do wiązań lub taśm dystansowych sond RAUGEO Helix. Sondy muszą być zawsze przewożone w opakowaniach. Rys. 36: 36 Sonda spiralna RAUGEO Helix w opakowaniu Załadunek i rozładunek Do załadunku i rozładunku sond RAUGEO Helix PE-Xa można używać tylko odpowiednich i dozwolonych środków. Pojedyncze sondy można rozładowywać ręcznie, jeśli są dotrzymane określone prawem pracy wytyczne dotyczące podnoszenia i przenoszenia ciężarów. Do załadunku i rozładunku palet można stosować tylko sprawdzone, dopuszczone i odpowiednie urządzenia, które może obsługiwać tylko wykwalifikowany personel. Sondy RAUGEO Helix PE-Xa wzgl. palety należy odpowiednio zabezpieczyć przy podnoszeniu. Należy przestrzegać odpowiednich przepisów dotyczących zapobiegania wypadkom przy podnoszeniu. Zrzucanie lub przewracanie sond RAUGEO Helix PE-Xa jest niedopuszczalne. Składowanie Sondy spiralne można składować na płaskiej powierzchni. Należy zwrócić uwagę na to, aby na powierzchni przeznaczonej do składowania nie było żadnych ostrych i wystających przedmiotów, które mogłyby uszkodzić rury. 6.3 Zaleca się ochronę sond RAUGEO Helix PE-Xa przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych. Możliwe jest układanie maksymalnie dwóch palet jedna na drugiej. Piętrowanie palet jest możliwe, jeśli sondy są ułożone poziomo. Sondy nie mogą być składowane bezpośrednio przy wykopach. Dane techniczne Strata ciśnienia sondy spiralnej RAUGEO Helix Glikol etylenowy 23%, - 5°C Natężenie przepływu [m3/h] Przepływ burzliwy Przepływ laminarny szt. szt. szt. Strata ciśnienia [bar / sonda spiralna Helix] Rys. 38: Diagram straty ciśnienia sondy spiralnej RAUGEO Helix Sonda spiralna RAUGEO Helix PE-Xa Materiał: PE-Xa Średnica (zewnętrzna): 0,36 mm Wysokość (wersja monta3m żowa): Pojemność rury: 13 l Forma dostawy: paleta drewniana (HRV) Nr art. 11501181001 d×s [mm] 25 × 2,3 Długość rury [m] 40 Długość [m] 1,1 Ciężar [kg/szt.] 7,5 Jednostka dostawy [szt./paleta] 15 37 6.4 Projektowanie / wymiarowanie Przy projektowaniu i wymiarowaniu sond RAUGEO Helix należy postępować zgodnie z wytycznymi VDI 4640. Zgodnie z wytyczną VDI 4640 sondę spiralną RAUGEO Helix PE-Xa należy traktować jako specjalną formę kolektora. W przypadku większych instalacji grzewczych o mocy grzewczej/ chłodniczej > 30 kW należy zawsze przeprowadzić dokładne obliczenia i wymiarowanie instalacji w formie symulacji na podstawie dokładnych danych o gruncie. Przybliżone obliczenia są zależne od różnych parametrów. Rozróżnia się parametry elastyczne, które można modelować oraz parametry nieelastyczne (bez możliwości wpływu). Parametry zadane (nieelastyczne) Lokalizacja Pogoda (temperatura, opady) Materiał gruntu* Zawartość wody w gruncie* Struktura gruntu Powierzchnia do wykorzystania Parametry do wyboru (elastyczne) Strumień objętości** Długość rury** Średnica rury Materiał rury Głębokość montażowa Odstępy od budynków / innych instalacji Poziom (wahania) wody gruntowej Sposób eksploatacji Obciążenie grzewcze / chłodnicze budynku * parametry trudne do zmiany ** częściowo określone w projekcie Tabela 7: Parametry do obliczeń W zależności od liczby godzin pełnego obciążenia, odstępów, warunków klimatycznych i wpływu wód gruntowych wartości przedstawione w powyższej tabeli podlegają pewnym wahaniom. Na dalszym etapie projektowania zaleca się przeprowadzenie indywidualnych obliczeń w oparciu o miejscowe uwarunkowania. W celu określenia rodzaju gruntu, który w znacznym stopniu wpływa na wydajność sond RAUGEO Helix, można zwrócić się do instytucji dysponującej danymi geologicznymi lub wykonać odwiert próbny. Informacje dotyczące warunków związanych z wodą gruntową również można uzyskać w instytucjach dysponujących danymi geologicznymi. Szczególnie głębokość i spadek poziomu wody gruntowej mają istotny wpływ na wydajność sond RAUGEO Helix. Aby móc zapewnić niezawodne i długotrwałe funkcjonowanie systemu, konieczne jest określenie w dalszym etapie projektowania dokładnych danych o gruncie. Przykład: Moc parownika: 7,5 kW Czas eksploatacji: 1800 h/a Grunt: glina piaszczysta (woda gruntowa od głębokości 3 m) Głębokość montażu: 4,2 m (poniżej górnej rzędnej terenu) Wydajność poboru ciepła: 500 W/sonda Ilość sond może być obliczona w przybliżeniu w oparciu o podane parametry w następujący sposób: Moc parownika* (W) Ilość sond [szt.] = Wydajność poboru ciepła (W/sonda) co daje 15 szt. sond RAUGEO Helix. Przybliżone obliczenia dla małych instalacji do 30 kW Podstawą do projektowania sond Helix jest zapotrzebowanie budynku na ciepło. W poniższej tabeli zaprezentowano wydajność sond RAUGEO Helix w zależności od rodzaju gruntu i zawartości wody przy 1800 godzinach pracy przy pełnym obciążeniu: Rodzaj gruntu Piasek (suchy) < 5 % zaw. H2O Piasek (suchy) < 14 % zaw. H2O Piasek (mokry, w wodzie gruntowej) Glina / muł suchy < 19 % zaw. H2O Glina / muł suchy < 40 % zaw. H2O Glina / muł (mokry, w wodzie gruntowej) Ił / twarda glina Ił pyłowy < 26 % zaw. H2O Ił pyłowy < 43 % zaw. H2O Ił pyłowy (mokry, w wodzie gruntowej) Tabela 8: 38 Specyficzna wydajność poboru ciepła w W/sondę Helix 100 - 200 200 - 300 300 - 700 200 - 300 300 - 400 400 - 650 250 - 350 300 - 400 400 - 500 500 - 700 Specyficzna wydajność poboru ciepła. Wariant grzewczy przy zapotrzebowaniu na ciepło do 30 kW i 1800 h eksploatacji rocznie Wychodząc od parametrów podanych w przykładzie można użyć poniższej tabeli do określenia liczby potrzebnych sond RAUGEO Helix PE-Xa. Wymagana wydajność grzewcza [kW] 4 6 8 10 12 14 16 18 20 Tabela 9: Moc parownika [kW] 3 4,5 6 7,5 9 10,5 12 13,5 15 Liczba sond Helix [szt.] 6 9 12 15 18 21 24 27 30 Wstępne obliczanie wymaganej liczby sond RAUGEO Helix PE-Xa Wartości w tabeli odnoszą się wyłącznie do podanych wyżej parametrów. W przypadku zmiany jednego lub więcej parametrów należy odpowiednio dopasować wartości. Chłodzenie Zasadniczo wykorzystywanie energii geotermalnej do ogrzewania i chłodzenia stanowi optymalną formę eksploatacji systemu. Dodatkowe obciążenie chłodnicze zapewnia lepszą regenerację gruntu. To dodatkowe „ładowanie” gruntu może prowadzić do różnych zmian wydajności poboru ciepła w zależności od czasu, rodzaju i okresu ładowania. Sondy spiralne RAUGEO Helix PE-Xa mogą być stosowane również do chłodzenia. W tym przypadku przy połączeniu ogrzewania i chłodzenia należy przeprowadzić dokładne obliczenia. Obliczenia dla dużych instalacji > 30 kW W przypadku instalacji o wymaganym zapotrzebowaniu na ciepło powyżej 30 kW zazwyczaj jest wymagana większa powierzchnia w porównaniu z mniejszymi instalacjami. Tym samym zwiększa się także wpływ na grunt na podstawie wzajemnego oddziaływania sond RAUGEO Helix PE-Xa podczas eksploatacji systemu. Przy zastosowaniu sond RAUGEO Helix PE-Xa dla zapotrzebowania na ciepło powyżej 30 kW należy koniecznie przeprowadzić dokładne obliczenia w formie symulacji na podstawie dokładnych danych geologicznych i hydrologicznych. 6.5Montaż Zasadniczo należy przestrzegać lokalnych przepisów prawnych. Podczas montażu sond RAUGEO Helix PE-Xa należy zachować następujące odstępy, o ile inne normy i wytyczne nie stanowią inaczej: - granice działki / budynki: 1,5 m - instalacje wodne / gazowe oraz kanały: 1,5 – 2m - inne instalacje: 0,5 m Nie wolno naruszać stabilności istniejących kanałów, instalacji i budynków. Należy zapewnić, że przewody instalacji zaopatrujących w media nie zamarzną. W razie potrzeby należy zastosować odpowiednie środki ochronne. Odstęp między osiami sond powinien wynosić 3-4 m. Przy bardzo dobrych warunkach związanych z wodą gruntową odstępy między sondami mogą być mniejsze. Montaż sond RAUGEO Helix może odbywać się na różne sposoby w zależności od warunków gruntu i od ilości dostępnego miejsca. W celu zapewnienia minimalnej straty ciśnienia w całym systemie, przewody sond Helix powinny być prowadzone do rozdzielacza w dwóch równoległych obwodach. Możliwy jest montaż zespołów do 3 sond Helix, które mogą być zainstalowane w szeregu. Najlepiej jest, gdy rozdzielacz jest zamontowany w najwyższym punkcie systemu, aby zapewnić optymalne odpowietrzanie. Jeśli nie jest to możliwe, w najwyższym punkcie systemu należy zaprojektować odpowietrzacz, aby było możliwe całkowite odpowietrzenie. Układanie Sondy RAUGEO Helix PE-Xa powinien montować profesjonalny instalator, który posiada wymagane narzędzia, wiedzę i umiejętności. Należy przestrzegać przepisów prawa pracy, zapobiegania wypadkom oraz innych obowiązujących norm, wytycznych i przepisów. Przygotowanie W oparciu o plan wykonywania otworów w gruncie należy oznaczyć miejsca montażu sond spiralnych i studni. Minimalne odstępy należy sprawdzić na miejscu. Zmiany należy zaznaczyć w projekcie i przekazać inwestorowi. Jeśli grunt rodzimy nie nadaje się do wypełnienia wykopu ze względu na wielkość ziaren, inwestor musi dostarczyć wymaganą ilość piasku (mniej więcej 1 m3 na jeden otwór, wielkość ziaren 0-3 mm). Oprócz tego do wypełnienia jest wymagane przyłącze wodne i wystarczająco długi wąż (min. ½”). Powierzchnie składowania i drogi dojazdowe muszą być dostępne. Wykonanie wykopu Zalecane jest wykonanie otworu wiertniczego w przygotowanym wykopie. Alternatywnie można wykonać odwiert od poziomu górnej rzędnej terenu po zebraniu warstwy humusu. W tym przypadku najpierw trzeba wykonać wykop, którego dno będzie położone w miejscu wolnym od ujemnych temperatur. Zaleca się głębokość ok. 1,2 m. Wykonanie otworu wiertniczego Montaż sond RAUGEO Helix można przeprowadzić za pomocą standardowych narzędzi i maszyn, do których może być podłączony świder. Minimalna średnica świdra zależy od zastanego na miejscu gruntu rodzimego. Średnica otworu wiertniczego powinna wynosić co najmniej 0,42 m. Otwór w wykopie powinien sięgać 3 m w dół, tak aby głębokość całkowita wynosiła ok. 4,2 m poniżej górnej rzędnej terenu. Głębokość odwiertu należy kontrolować za pomocą odpowiednich narzędzi pomiarowych i protokołować. W przypadku bardzo piaszczystego gruntu lub silnego wpływu wody gruntowej może być konieczne zastosowanie rur osłonowych. Zapobiegają one opadaniu wzgl. samoistnemu szlamowaniu otworu wiertniczego. Jeśli podczas wykonywania odwiertu napotka się na wodę gruntową, należy powiadomić odpowiedni urząd i skonsultować z nim dalsze postępowanie. Przygotowanie sondy RAUGEO Helix PE-Xa Przed montażem sond należy sprawdzić, czy nie są uszkodzone. Produkty z widocznymi uszkodzeniami nie mogą być zamontowane. Przed wprowadzeniem sondy RAUGEO Helix PE-Xa w otwór należy rozpakować sondę i rozciągnąć sondę do długości montażowej ok. 3 m. Za pomocą przyrządu montażowego o długości 4 – 5 m lub listwy drewnianej sondę Helix należy zamontować tak jak pokazano na rys. 39 i wykonać węzeł mocujący. 39 Połączenie sond RAUGEO Helix PE-Xa Po zdjęciu zaślepek należy oczyścić końcówki rur i połączyć je z przewodem podłączeniowym. Zalecane techniki połączeń to tuleja zaciskowa REHAU z nakładaną następnie ochroną antykorozyjną (np. taśmą zimnokurczliwą) lub mufy elektrooporowe. Zasilanie jest oznaczone na niebiesko, powrót na czerwono. Połączenie należy wykonać zgodnie z wytycznymi, normami i aktualnymi wskazówkami w informacji technicznej Technika grzewcza i instalacyjna RAUTITAN. Rys. 39: Rozkładanie sondy spiralnej do długości montażowej Wprowadzanie sondy w otwór Sondę układa się w wywierconym otworze. Należy przy tym zwrócić uwagę, aby sonda RAUGEO Helix mieściła się całą długością w otworze i dotykała bezpośrednio dna otworu. W ten sposób można zapewnić, że sonda jest wprowadzona na odpowiednią głębokość i nie tworzą się puste przestrzenie u podstawy sondy, które mogą spowodować znaczne pogorszenie przewodności cieplnej. W celu obciążenia sondy Helix i jej umocowania na dnie otworu, można np. wsypać łopatą piasek do środka sondy. Nie można obciążać taśm podtrzymujących służących do zachowania odstępów między rurami. Wypełnianie otworu Po odpowiednim ułożeniu sondy Helix w otworze, można rozpocząć ręczne wykonywanie obsypki. Najpierw należy wprowadzić wąż na dno odwiertu i polać otwór wodą. Krok po kroku wykonuje się obsypkę piaskiem. W celu zapewnienia dobrego związania sondy Helix z podłożem, podczas wykonywania obsypki zaleca się polewanie wodą materiału obsypki za każdym razem po ułożeniu warstwy o wysokości 0,5 m. Należy przy tym wyciągać krok po kroku wąż ku górze. Przy wykonywaniu obsypki należy zwrócić uwagę, aby między przewodami sondy a ściankami otworu nie powstawały puste przestrzenie. Do wykonania obsypki można użyć grunt rodzimy, o ile nadaje się do wiązania po podlaniu wodą. Jeśli udział drobnych ziaren w materiale podłoża jest zbyt duży, wówczas należy zmieszać go z piaskiem o średniej wielkości ziaren. Z energetycznego punktu widzenia optymalnym materiałem na obsypkę jest piasek gliniasty. Po wykonaniu całej obsypki można wyciągnąć przyrząd montażowy. W tym celu należy przeciąć węzeł mocujący i ponownie zalać otwór wodą. Jeśli było stosowane rury osłonowe w otworze, należy je wyciągnąć i jeszcze raz uzupełnić wykop piaskiem / gruntem oraz zalać wodą, aby wypełnić pozostałą przestrzeń. 40 Próba szczelności Po prawidłowym umieszczeniu sondy w otworze należy przeprowadzić próbę ciśnieniową i próbę pracy instalacji, np. zgodnie z PN-EN 805. Próbę można przeprowadzać osobno na poszczególnych sondach spiralnych lub na szeregu połączonych sond. W przypadku zagrożenia ujemną temperaturą, sondę należy opróżnić do głębokości 2 m. Można to zrobić za pomocą jednostronnego podłączenia przewodu sprężonego powietrza przy niskim ciśnieniu. Podłączenie do rozdzielacza Po udanej próbie szczelności sondy należy podłączyć do rozdzielacza. Wypełnienie wykopu Po udanym montażu całego systemu należy stosownie wypełnić wykop wokół studni rozdzielaczowej. Przy tym należy zwrócić szczególną uwagę na użycie odpowiedniego materiału do wypełnienia oraz na wystarczające zagęszczenie gruntu, aby uniknąć późniejszych przemieszczeń. Wypełnienie, próba szczelności, regulacja Przed uruchomieniem systemu należy przeprowadzić jeszcze jedną, ostateczną próbę szczelności wg PN-EN 805. Protokół należy przekazać inwestorowi. Na koniec należy napełnić instalację gotowym medium (np. glikolem etylenowym). Należy ustawić zabezpieczenie przed zamarzaniem do ok. -15 °C. Równomierność przepływu w sondach RAUGEO Helix PE-Xa należy kontrolować przy rozdzielaczu np. za pomocą przepływomierzy i w razie potrzeby regulować. Roślinność Przy projektowaniu ogrodu należy zwrócić uwagę, aby nad sondami spiralnymi nie było roślin głęboko korzeniących. Dzięki temu unikniemy negatywnego wpływu na funkcjonowanie sond i na wegetację roślin. Montaż sond RAUGEO Helix PE-Xa Etap montażu 1 --Wykonać wykop lub usunąć humus w miejscu, w którym nie ma zagrożenia zamarznięcia --Zalecana głębokość wykopu: 1,2 m --Przy głębokościach od 1,25 m należy zastosować szeroki wykop Rys. 40: Wykonanie wykopu Etap montażu 2 --Wykonanie w wykopie otworu wiertniczego o głębokości 3 m za pomocą świdra, tak aby dno odwiertu znajdowało się na głębokości ok. 4,2 m poniżej górnej rzędnej terenu --Średnica otworu wiertniczego jest zależna od rodzaju gruntu, jednak powinna wynosić minimum 0,42 m --W zależności od rodzaju podłoża należy zastosować rury osłonowe, zwłaszcza w gruncie piaszczystym i w kontakcie z wodą gruntową Rys. 41: Wiercenie otworu Etap montażu 3 --Sprawdzić, czy sonda spiralna nie jest uszkodzona. Dozwolony jest wyłącznie montaż sond bez uszkodzeń! --Rozpakować i rozciągnąć sondę na długość 3 m. Przymocować przyrząd montażowy o długości 4-5 m do taśmy podtrzymującej --Wprowadzić sondę spiralną w otwór. Upewnić się, że sięga do dna otworu i że jest maksymalnie rozciągnięta --Do obciążenia podstawy sondy można użyć obsypki z piasku, w żadnym wypadku nie wolno wieszać na taśmach podtrzymujących jakichkolwiek obciążników! Rys. 42: Wprowadzenie sondy do otworu i dociążenie Etap montażu 4 --Polać otwór wiertniczy wodą i zasypywać go warstwami o grubości 0,5 m gruntem rodzimym (jeśli się do tego nadaje) lub piaskiem. Kolejne warstwy polewać wodą. Nie dopuszczać do powstania pustych przestrzeni! --Po całkowitym wypełnieniu otworu wyciągnąć przyrząd montażowy (obciąć taśmy mocujące, jeśli to konieczne) i rurę osłonową, jeśli została użyta. Zasypać i polać wodą powstałe puste przestrzenie Rys. 43: Wypełnienie otworu wiertniczego 41 Etap montażu 5 --Wykonanie próby szczelności i przepływu na każdej sondzie spiralnej --W razie potrzeby możliwy jest montaż zespołów do trzech sond spiralnych --Podłączenie obwodów geotermalnych do rozdzielacza --Przeprowadzenie końcowej próby szczelności wg PN-EN 805. Warunki próby szczelności i jej wynik zapisać w protokole. --Po udanej końcowej próbie szczelności zasypać wykop gruntem rodzimym. Napełnić instalację gotową mieszanką wody i glikolu. Rys. 44: Zasypywanie wykopu 6.6Osprzęt Łuk prowadzący REHAU 90° Do prowadzenia rury RAUGEO 25x2,3 Materiał: poliamid Kolor: czarny Nr art. 12391931001 42 Średnica rury [d] 25 Ciężar [kg/szt.] 0,11 Jednostka dostawy [szt.] 25 7 SONDA WSPÓŁOSIOWA RAUGEO I OSPRZĘT 7.1 Opis systemu Sonda współosiowa RAUGEO jest przeznaczona specjalnie do zastosowania w otworach wierconych promieniowo od centralnie umiejscowionej studni (odwierty w technologii GRD). Ta technika 7.2 montażu dobrze sprawdza się szczególnie na już zagospodarowanych powierzchniach oraz w trudno dostępnych miejscach, jak np. przy renowacji obiektów położonych w mieście. Dane techniczne Strata ciśnienia sondy współosiowej RAUGEO Glikol etylenowy 23%, - 5°C Natężenie przepływu [m3/h] Przepływ burzliwy Przepływ laminarny Sonda DN Sonda DN Strata ciśnienia na jeden metr odwiertu [bar / m] Rys. 45: Diagram straty ciśnienia sondy współosiowej RAUGEO 43 Sonda współosiowa RAUGEO Fabrycznie złożona sonda z przyspawaną głowicą poddaną próbie szczelności i z zamontowaną głowicą do podłączenia rur zasilania i powrotu. Produkcja zgodna z SKZ HR 3.26 (nadzór zewnętrzny przez SKZ). Materiał rury zewnętrznej: PE-RC Materiał rury wewnętrznej: PE 100 pięć sond na palecie owiniętej folią Forma dostawy: Nr art. 11601331001 11601431001 11601531001 11380351001 11380451001 11380551001 7.3 Długość [m] 30 40 50 30 40 50 Rura zewnętrzna [d × s] 63 × 5,8 63 × 5,8 63 × 5,8 50 × 4,6 50 × 4,6 50 × 4,6 Projektowanie / wymiarowanie Możliwa do osiągnięcia wydajność poboru ciepła geotermalnego sondy współosiowej zależy tak jak w przypadku sond geotermalnych od parametrów gruntu, patrz rozdział 3.3. Dodatkowo należy uwzględnić kąt, pod jakim będzie wykonany odwiert oraz głębokość każdej sondy współosiowej. Do wstępnych szacunków można zastosować sposób obliczeń podany w wytycznej VDI 4640. Do dokładnych obliczeń zaleca się przeprowadzenie symulacji, jak zostało to opisane w wytycznej VDI 4640. 7.4Montaż We właściwych urzędach należy zdobyć informacje, jakie zezwolenia są konieczne do montażu sond współosiowych. Rura wewnętrzna [d × s] 32 × 2,9 32 × 2,9 32 × 2,9 25 × 2,3 25 × 2,3 25 × 2,3 Ciężar [kg/sonda] 41 55 68 26 34 42 Pojemność rury [l] 54 72 90 34 46 57 Bezpośrednio przed wprowadzeniem w otwór sondę należy poddać odpowiedniej próbie ciśnieniowej, aby upewnić się, że jest nienaruszona i wykluczyć uszkodzenia powstałe w trakcie składowania i transportu. Sondę można zamontować tylko po udanej próbie ciśnieniowej. W protokole należy zapisać warunki i wynik próby ciśnieniowej. Wprowadzenie sondy w otwór wiertniczy Najpierw wprowadza się w otwór rurę zewnętrzną sondy za pomocą odpowiedniej rozwijarki. Jeśli wykop jest wilgotny lub wypełniony wodą zaleca się dla ułatwienia napełnienie rury zewnętrznej wodą. Jeśli wykop jest suchy sonda powinna być napełniona wodą najpóźniej przed wypełnieniem wykopu. Rurę napełniającą należy wprowadzić w otwór razem z rurą zewnętrzną, a w przypadku głębokich odwiertów można zastosować drugą rurę napełniającą, aby wypełnienie było równomierne. Rury sondy muszą być szczelnie zamknięte aż do momentu podłączenia, aby nie dopuścić do ich zanieczyszczenia. Wymagane odstępy Otwór na sondę powinien znajdować się w odległości co najmniej 2 m od budynków. W przypadku montażu pod budynkiem sondy nie mogą naruszać stabilności konstrukcji budynku. Sondę można wprowadzać w otwór tylko za pomocą odpowiedniej rozwijarki! Zgodnie z VDI 4640 między sondami geotermalnymi muszą być zachowane odpowiednie odstępy, aby sondy nie oddziaływały na siebie wzajemnie. Należy przestrzegać wymagań zawartych w krajowych normach i wytycznych oraz przepisach ustawowych. Po wprowadzeniu całej sondy w otwór wiertniczy i przed jego wypełnieniem zaleca się przeprowadzenie próby szczelności wg PN-EN 805 i przepływu, aby wykryć uszkodzenia, które mogły powstać podczas montażu. Odległość od innych instalacji zaopatrujących w media powinna wynosić co najmniej 0,7 m. Jeśli ta odległość będzie mniejsza, konieczna jest odpowiednia izolacja rur. Wypełnienie otworu wiertniczego Wypełnienie otworu z sondami musi zapewnić zgodnie z VDI 4640 cz. 2 trwałe pod względem fizycznym i chemicznych związanie sondy z otaczającym gruntem. Wypełnienie nie może mieć pęcherzy powietrza ani pustych przestrzeni. Tylko takie wypełnienie otworu wiertniczego, wykonane należycie i zgodnie z VDI 4640 może zapewnić prawidłowe funkcjonowanie systemu. Kontrola sondy Po dostawie należy sprawdzić, czy sonda nie ma widocznych uszkodzeń. Sondy z widocznymi uszkodzeniami nie mogą być zamontowane. 44 Materiał wypełniający otwór wiertniczy należy dobrać uwzględniając właściwości takie jak przewodność cieplna, wpływ na środowisko, gęstość, przepuszczalność wody oraz mrozoodporność. Zaleca się stosowanie wyłącznie materiałów wypełniających RAUGEO therm. Podłączenie sondy i końcowa próba szczelności całego systemu Po wypełnieniu otworu wiertniczego należy wprowadzić rurę wewnętrzną sondy w rurę zewnętrzną i połączyć za pomocą śrubunku w głowicy sondy. Zmontowaną, napełnioną i odpowietrzoną sondę należy poddać końcowej próbie ciśnieniowej. Wynik próby należy zapisać w protokole i przekazać go inwestorowi. RAUGEO. Rozdzielacz powinien być zamontowany w najwyższym punkcie instalacji, aby umożliwić całkowite odpowietrzenie, w przeciwnym razie należy zaplanować odpowiedni odpowietrzacz. Rozdzielacze mogą być wyposażone w przepływomierze i regulatory przepływu medium w sondach. Przed uruchomieniem systemu należy przeprowadzić próbę szczelności, np. zgodnie z PN-EN 805. Należy sprawdzić równomierność przepływu w sondach i sporządzić protokół z próby. Jeśli sonda nie może być podłączona bezpośrednio i istnieje niebezpieczeństwo zamarznięcia, należy opróżnić sondę do głębokości 2 m poniżej górnej rzędnej terenu. Można to zrobić poprzez podłączenie przewodu sprężonego powietrza pod małym ciśnieniem do sondy, wówczas woda wylewa się z drugiego końca sondy. Aż do ostatecznego podłączenia sondy końce rur muszą być szczelnie zamknięte i zabezpieczone przed uszkodzeniem. Przewody zasilania i powrotu sond współosiowych są podłączane do rozdzielacza pojedynczo za pomocą elementów podłączeniowych 45 Montaż sond współosiowych RAUGEO w technologii GRD Etap montażu 1 --Osadzenie studni w centralnym punkcie odwiertów --Wywiercenie otworu w studni --Wprowadzenie w otwór rury zewnętrznej sondy razem z rurą napełniającą --Szczelne zamknięcie wystających końców rur, aby zapobiec przedostaniu się zanieczyszczeń do wnętrza © by Tracto-Technik Rys. 46: Maszyna wiertnicza podczas pracy Etap montażu 2 --Wypełnienie otworu wiertniczego odpowiednim materiałem wypełniającym --Montaż kolejnych sond współosiowych w ten sam sposób © by Tracto-Technik Rys. 47: Wiercenie otworu w studni Etap montażu 3 --Wprowadzenie rury wewnętrznej sondy w rurę zewnętrzną. Nie dopuścić do przedostania się zanieczyszczeń! --Połączenie rury wewnętrznej i zewnętrznej przy głowicy sondy --Wykonanie próby szczelności i przepływu na każdej sondzie zgodnie z obowiązującymi normami Rys. 48: Wprowadzanie rury wewnętrznej sondy współosiowej Etap montażu 4 --Podłączenie wszystkich przewodów zasilania i powrotu sond przy rozdzielaczu --Wykonanie końcowej próby szczelności wg PN-EN 805 i przepływu systemu © by Tracto-Technik Rys. 49: 46 Gotowa instalacja sond współosiowych 7.5Osprzęt Elementy podłączeniowe do sond współosiowych RAUGEO Rura falista ze stali nierdzewnej oraz kształtki do połączenia sond współosiowych z rozdzielaczem modułowym w studni. zwój 10 m + 1PLQ 1PD[ Jednostka dostawy 0,28 10 szt. 0,28 10 szt. 1 + Studnia rozdzielcza RAUGEO do sond współosiowych z polipropylenu ze stopniami złazowymi Pierścień studni wykonany i uszczelką. Materiał: RAU-PP 2300 *$5 Średnica wewnętrzna: DN 1000 PLW%HJX' Kolor: pomarańczowy Forma dostawy: jedna studnia na palecie %$5)9LDWRS [0 V4A/1.4404 CuZn 36Pb2 As mosiądz specjalny CuZn 36Pb2 As mosiądz specjalny Ciężar [kg] 2 Materiał 13547841001 %$5',1 [ 0 13547741001 Opis artykułu Rura falista ze stali nierdzewnej Złączka do podłączenia sondy współosio wej (przejście DN 20 – GZ R 1”) Złączka do podłączenia rozdzielacza (przejście DN 20 – GW Rp 1”) 13547641001 Nr art. .$5 Ciężar [kg/szt.] 19,7 22,0 36,0 48,0 65,0 Jednostka dostawy [szt.] 1 1 1 1 1 Ciężar [kg/szt.] 59 89 Jednostka dostawy [szt.] 1 1 + 1 Wysokość H [mm] 605 1105 + '1 Pierścień studni z podstawą Nr art. Wysokość robocza N [mm] 11904851001 475 11904951001 975 %$3 Wysokość H [mm] 220 345 595 845 1095 '1 Pierścień studni bez podstawy Nr art. Wysokość robocza N [mm] 11903131001 125 %$3 11904901100 250 11905001100 500 11904361001 750 11909001100 1000 1 *XVVDEGHFNXQJ % Na zapytanie dostępne są włazy z tworzywa sztucznego. 47 Betonowa płyta odciążająca Kwadratowa pokrywa do powszechnie stosowanych włazów żeliwnych wg PN-EN 124. Materiał: beton Kolor: szary Szer./głębokość (u góry): 1240 mm Szer./głębokość (na dole): 1260 mm Wysokość: 270 mm Forma dostawy: na palecie Nr art. 11902171001 11902271001 Do włazu o średnicy DN 625 800 Ciężar [kg] 715 685 Jednostka dostawy [szt.] 1 1 Ciężar [kg/zestaw] 1,7 Jednostka dostawy [szt.] 1 Zestaw elementów do mocowania rozdzielacza w studni Zestaw do montażu rozdzielacza modułowego 40 mm do ścianki studni. Obejmy rur są mocowane do studni za pomocą śrub z podwójnym gwintem. Forma dostawy: -4 obejmy rur, 72-76 mm -4 śruby z podwójnym gwintem, ocynkowane, M10 × 120 Nr art. 13549991001 Stosowny do sond współosiowych rozdzielacz modułowy znajdą Państwo w roz. 10. Odpowiedni materiał wypełniający znajdą Państwo w roz. 3. 48 8 STUDNIA ROZDZIELACZOWA MIDI 8.1 Opis produktu Fabrycznie zmontowana studnia rozdzielaczowa z polietylenu do podłączenia obwodów solanki instalacji geotermalnej. Gotowy rozdzielacz z PE 100 jest zintegrowany w studni rozdzielaczowej. Przy każdym przyłączu przewodów zasilania rozdzielacz posiada polimerowy zawór kulowy DN 32 do odcinania przepływu, a przy przewodach powrotu przepływomierz z możliwością odcięcia i regulacji lub zawór kulowy. Do optymalnego napełniania, płukania i odpowietrzania służy zawór kulowy DN 25 zamontowany na górze rozdzielacza. Do przyłączy obwodów solanki i przyłączy głównych przewodów prowadzą króćce ze studni, które są przyspawane do ścianki studni. W przypadku studni do 6 odejść na zapytanie są dostępne polimerowe zawory kulowe w przewodach głównych. Studnia rozdzielaczowa ma uszczelkę w pokrywie. Rozdzielacz jest fabrycznie poddany próbie ciśnieniowej, a studnia rozdzielaczowa próbie szczelności. Pokrywę studni rozdzielaczowej można zamykać. 8.2 Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa Zastosowanie zgodne z przeznaczeniem --Studnia rozdzielaczowa jest przeznaczona wyłącznie do podłączania systemów geotermalnych --Studnia rozdzielaczowa jest przeznaczona do montażu w gruncie --Zastosowane medium musi być zgodne ze specyfikacją podaną w rozdziale 12 Prace wewnątrz studni rozdzielaczowej Prace w studni rozdzielaczowej mogą wykonywać tylko wykwalifikowane osoby. Po zakończeniu prac w studni rozdzielaczowej należy zamknąć pokrywę i zabezpieczyć przed wchodzeniem do studni niepowołanych osób za pomocą śrub. -W studni istnieje ryzyko uduszenia - Należy zadbać o odpowiednią wentylację - Na zewnątrz studni musi być obecna przynajmniej jedna osoba dla bezpieczeństwa - Studnia wytrzymuje ruch pieszy do 200 kg, ruch kołowy jest nie dozwolony. Poprzez zastosowanie odpowiedniego zwieńczenia stud nia może być stosowna pod obciążeniem ruchem kołowym Rys. 50: Studnia rozdzielaczowa RAUGEO midi – wnętrze Rys. 51: Studnia rozdzielaczowa RAUGEO midi 49 8.3 Dane techniczne Natężenie przepływu [m3/h] Strata ciśnienia w rozdzielaczu DN 63 z odejściem DN 32 bez regulatora 2 obwody 3 obwody 4 obwody 5 obwodów 6 obwodów 7 obwodów 8 obwodów Strata ciśnienia [bar ] Rys. 52: Diagram strat ciśnienia w rozdzielaczu DN 63 z odejściem DN 32 bez regulatora Natężenie przepływu [m3/h] Strata ciśnienia w rozdzielaczu RAUGEO DN 63 z odejściem DN 32 z regulatorem 2 obwody 3 obwody 4 obwody 5 obwodów 6 obwodów 7 obwodów 8 obwodów Strata ciśnienia [bar ] Rys. 53: 50 Diagram strat ciśnienia w rozdzielaczu DN 63 z odejściem DN 32 z regulatorem Strata ciśnienia w rozdzielaczu DN 63 z odejściem DN 40 bez regulatora Natężenie przepływu [m3/h] 100 2 obwody 3 obwody 10 4 obwody 5 obwodów 6 obwodów 7 obwodów 8 obwodów 1 0,01 0,1 1,0 Strata ciśnienia [bar ] Rys. 54: Diagram strat ciśnienia w rozdzielaczu DN 63 z odejściem DN 40 bez regulatora Natężenie przepływu [m3/h] Strata ciśnienia w rozdzielaczu RAUGEO DN 63 z odejściem DN 40 z regulatorem 2 obwody 3 obwody 4 obwody 5 obwodów 6 obwodów 7 obwodów 8 obwodów Strata ciśnienia [bar ] Rys. 55: Diagram strat ciśnienia w rozdzielaczu DN 63 z odejściem DN 40 z regulatorem 51 Studnia rozdzielaczowa RAUGEO midi 32 x 2,9 Szerokość: 765 mm Długość: 960 mm Wysokość: 1175 mm Nośność pokrywy: 200 kg Materiał studni: polietylen Materiał rozdzielacza PE 100 Śr. belki rozdzielacza 63 mm Średnica przyłączy 32 × 2,9 mm Temperatura robocza −20 °C do 40 °C Maks. ciśnienie robocze 6 bar rozdzielacza Maks. ciśnienie podczas próby szczelności 6 bar rozdzielacza: Dozwolone medium: woda i roztwór woda-glikol do 40% zawartości glikolu* Forma dostawy: paleta 1200 × 1200 × 1350 mm *W stosowanym medium nie mogą być zawarte żadne substancje szkodliwe dla PE i PP. Stosowanie środków antykorozyjnych i przeciwzamrożeniowych, innych dodatków, kwasów lub ługów wymaga uzyskania pisemnej zgody producenta. Nr art. 13543851001 13543951001 13544051001 13544151001 13544251001 13544351001 13544451001 13541451001 13541551001 13541651001 13541751001 13541851001 13541951001 13542051001 52 Opis artykułu Skrzynka rozdzielaczowa midi 2 × 32 S Skrzynka rozdzielaczowa midi 3 × 32 S Skrzynka rozdzielaczowa midi 4 × 32 S Skrzynka rozdzielaczowa midi 5 × 32 S Skrzynka rozdzielaczowa midi 6 × 32 S Skrzynka rozdzielaczowa midi 7 × 32 S Skrzynka rozdzielaczowa midi 8 × 32 S Skrzynka rozdzielaczowa midi 2 × 32 D Skrzynka rozdzielaczowa midi 3 × 32 D Skrzynka rozdzielaczowa midi 4 × 32 D Skrzynka rozdzielaczowa midi 5 × 32 D Skrzynka rozdzielaczowa midi 6 × 32 D Skrzynka rozdzielaczowa midi 7 × 32 D Skrzynka rozdzielaczowa midi 8 × 32 D Liczba obwodów geotermalnych 2 3 4 5 6 7 8 2 3 4 5 6 7 8 Przepływomierz brak brak brak brak brak brak brak tak 5-42l/min tak 5-42l/min tak 5-42l/min tak 5-42l/min tak 5-42l/min tak 5-42l/min tak 5-42l/min Ciężar netto [kg/szt.] 50,2 52,3 53,4 55,5 57,6 59,8 61,9 50,8 52,9 54,0 56,1 58,2 60,4 62,5 Studnia rozdzielaczowa RAUGEO midi 40 x 3,7 Szerokość 765 mm Długość 960 mm Wysokość 1175 mm Nośność pokrywy 200 kg Materiał studni polietylen Materiał rozdzielacza PE 100 Śr. belki rozdzielacza 63 mm Średnica przyłączy 40 × 3,7 mm Temperatura robocza −20 °C do +40 °C Maks. ciśnienie robocze 6 bar rozdzielacza: Maks. ciśnienie podczas próby szczelności 6 bar rozdzielacza Dozwolone medium: woda i roztwór woda-glikol do 40% zawartości glikolu* Forma dostawy: paleta 1200 × 1200 × 1350 *W stosowanym medium nie mogą być zawarte żadne substancje szkodliwe dla PE i PP. Stosowanie środków antykorozyjnych i przeciwzamrożeniowych, innych dodatków, kwasów lub ługów wymaga uzyskania pisemnej zgody producenta Nr art. 13544651001 13544751001 13544851001 13544951001 13545051001 13545151001 13545251001 13542251001 13542351001 13542451001 13542551001 13542651001 13542751001 13542851001 Opis artykułu Skrzynka rozdzielaczowa Skrzynka rozdzielaczowa Skrzynka rozdzielaczowa Skrzynka rozdzielaczowa Skrzynka rozdzielaczowa Skrzynka rozdzielaczowa Skrzynka rozdzielaczowa Skrzynka rozdzielaczowa Skrzynka rozdzielaczowa Skrzynka rozdzielaczowa Skrzynka rozdzielaczowa Skrzynka rozdzielaczowa Skrzynka rozdzielaczowa Skrzynka rozdzielaczowa midi 2 × 40 S midi 3 × 40 S midi 4 × 40 S midi 5 × 40 S midi 6 × 40 S midi 7 × 40 S midi 8 × 40 S midi 2 × 40 D midi 3 × 40 D midi 4 × 40 D midi 5 × 40 D midi 6 × 40 D midi 7 × 40 D midi 8 × 40 D Liczba obwodów geotermalnych 2 3 4 5 6 7 8 2 3 4 5 6 7 8 Przepływomierz brak brak brak brak brak brak brak tak 5-42l/min tak 5-42l/min tak 5-42l/min tak 5-42l/min tak 5-42l/min tak 5-42l/min tak 5-42l/min Ciężar netto [kg/szt.] 50,5 52,6 53,7 55,8 57,9 60,1 62,2 51,1 53,2 54,3 56,4 58,5 60,7 62,8 53 Wbudowany rozdzielacz Każdy obwód solanki jest wyposażony w polimerowy zawór odcinający na zasilaniu i powrocie. Przy zamówieniu rozdzielacza z przepływomierzami zawór kulowy na powrocie jest zastąpiony przez przepływomierz z możliwością regulacji i odcięcia przepływu. Przepływomierze i zawory kulowe montuje się za pomocą wymiennych śrubunków płasko-uszczelniających. Króćce na obwody geotermalne i przewody główne wychodzące ze studni są przyspawane do ściany studni. Jeśli do odejść rozdzielacza będą podłączane obwody geotermalne o innej średnicy, można je dopasować za pomocą muf redukcyjnych do wymaganej średnicy rury. W przypadku użytkowania na zewnątrz rozdzielacz nie może być wystawiony na bezpośrednie działanie promieni słonecznych! 8.4Montaż Wykonanie wykopu Wykop musi na tyle duży, aby odstęp między studnią rozdzielaczową a ścianą wykopu wynosił 30 cm. Konieczna jest odpowiednia przestrzeń do podłączenia obwodów geotermalnych bez naprężeń. Odstęp między istniejącymi i planowanymi drzewami musi wynosić co najmniej tyle, co maksymalna średnica korony drzewa, aby korzenie nie uszkodziły instalacji. Na studnię nie mogą oddziaływać obciążenia pochodzące od fundamentów. Dno wykopu musi być poziome i mieć odpowiednią nośność. Głębokość wykopu należy obliczyć z uwzględnieniem podsypki pod studnię o grubości 10-15 cm. Należy przestrzegać wytycznych dotyczących budowy studni zawartych w arkuszach roboczych DVGW W 400-2 i ATV-A 127 oraz PN-EN 805, o ile nie ma innych obowiązujących przepisów krajowych. Po ułożeniu studni na podsypce należy wyrównać jej położenie. Studnia powinna znajdować się w środku wykopu. Podłączanie obwodów geotermalnych Rury podłączone do odejść rozdzielacza należy zainstalować w taki sposób, aby nie powodowały one żadnych długotrwałych sił rozciągających i ściskających na rozdzielacz! Zgodnie z wytyczną DVS wykonuje się dopuszczoną metodą zgrzewania połączenie na zewnątrz studni pomiędzy króćcem a obwodem geotermalnym. Zalecane jest zgrzewania elektrooporowe i zgrzewanie doczołowe. Metodą zgrzewania elektrooporowego można wykonywać połączenia RAUGEO PE, PE-RC i PE-Xa z króćcem (por. rozdział 15 „Technika połączeń typu mufa elektrooporowa”). Jeśli obwody geotermalne mają mniejszą średnicę niż króćce, należy wykonać połączenie za pomocą muf redukcyjnych. Aby zapewnić montaż wszystkich przyłączy bez naprężeń, przy każdym odejściu należy zamontować ramię kompensacyjne. Zalecane jest wykonanie podsypki o szerokości 0,5 m od ścianki studni i wysokości 10 cm od górnej rzędnej najwyższego obwodu przy użyciu chudego betonu. Przewody główne należy podłączyć analogicznie jak obwody geotermalne. Przy zastosowaniu przepływomierzy trzeba koniecznie zwrócić uwagę na kierunek przepływu. Napełnienie instalacji i próba szczelności Rozdzielacz można płukać i napełniać wyłącznie zgodnie kierunkiem przepływu w instalacji. Po całkowitym odpowietrzeniu systemu należy wykonać próbę szczelności i przepływu, np. zgodnie z PN-EN 805. Nie można przy tym przekroczyć maksymalnego dopuszczalnego ciśnienia 6 bar. Wypełnienie wykopu Wykop należy wypełnić materiałem G1-G2 wg ATV 127 jak np. pospółką lub żwirem o średnicy ziaren do 32 mm (np. 0/32 lub 2/16). Materiał wypełniający musi być mrozoodporny, łatwy do zagęszczania, przepuszczalny i odporny na kruszenie. Zagęszczanie należy wykonać zgodnie z PN-EN 1610. Nie wolno zagęszczać materiału wypełniającego ciężkimi maszynami. Szczególnie starannie należy wykonać wypełnienie między ściankami studni i wykopu, nie pozostawiając żadnych pustych przestrzeni. Studnia rozdzielaczowa midi jest dopuszczona do ruchu pieszego do max. ciężaru 200 kg. Ruch kołowy nie jest dozwolony. Maszyny budowlane i inne pojazdy nie mogą przejeżdżać po zakopanej studni! Ruch pojazdów może być dozwolony po dodatkowym wyposażeniu studni w odpowiednie zwięczenie drogowe. 54 Montaż studni rozdzielaczowej RAUGEO midi Etap montażu 1 --Wykonać wykop. Wymagany odstęp od drzew odpowiada co najmniej maksymalnej średnicy korony drzewa, dotyczy to także jeszcze nie posadzonych drzew. --W celu podłączenia obwodów geotermalnych bez naprężeń zaleca się wykonanie wykopu o takich rozmiarach, aby z każdej strony studni odstęp od ścian wykopu wynosił 30 cm. --Głębokość wykopu należy obliczyć z uwzględnieniem podsypki pod studnię o grubości 10-15 cm Rys. 56: Studnia rozdzielaczowa zamontowana w najwyższym punkcie instalacji Etap montażu 2 --Na wyrównane dna wykopu o odpowiedniej nośności nanieść warstwę piasku o grubości 10-15 cm. --Studnię osadzić na podsypce piaskowej. --Wypoziomować studnię. Zachować możliwie równe odstępy od ścian wykopu Etap montażu 3 Rys. 57: Przyłącze z użyciem mufy redukcyjnej, np. z sondami RAUGEO Helix --Wykonać połączenia króćców studni z rurami jedną z dozwolonych metod zgrzewania. --Jeśli obwody geotermalne mają mniejszą średnicę niż króćce, należy wykonać połączenie za pomocą muf redukcyjnych. --Aby zapewnić montaż wszystkich przyłączy bez naprężeń, przy każdym odejściu należy zamontować ramię kompensacyjne. --Zalecane jest wykonanie podsypki odchodzących przewodów przy użyciu chudego betonu o szerokości 0,5 m od ścianki studni i wysokości 10 cm od górnej rzędnej najwyższego obwodu. --Przewody główne należy podłączyć tak samo jak obwody geotermalne --Przy zastosowaniu przepływomierzy należy zwrócić uwagę na kierunek przepływu! Etap montażu 4 --Rozdzielacz można płukać i napełniać wyłącznie zgodnie kierunkiem przepływu w instalacji. --Odpowietrzyć instalację poprzez zawór kulowy --Wykonać próbę szczelności i przepływu, zwracając przy tym uwagę na maksymalne dopuszczalne ciśnienie 6 bar. --Prawidłowo wypełnić wykop przy użyciu odpowiedniego materiału wypełniającego --Nie wolno zagęszczać materiału przy użyciu ciężkich maszyn. --Starannie wykonać wypełnienie przestrzeni między ściankami studni i wykopu 55 8.5Osprzęt Pierścień betonowy studni RAUGEO midi Służy do ochrony przed wyporem. Wymagany przy wysokim zwierciadle wody. Forma dostawy: paleta Nr art. 13551251001 Ciężar [kg/szt.] 146 Rura wznośna studni RAUGEO midi Podwyższa studnię o 40 cm. Średnica 600 mm Wysokość 400 mm Zakres dostawy: -rura wznośna -uszczelka -pokrywa dopuszczona na ruch pieszy Forma dostawy: Przy zamówieniu ze studnią RAUGEO midi rura wznośna jest już zamontowana, w przeciwnym razie jest dostarczana na palecie owiniętej folią. Nr art. 13551451001 56 Ciężar [kg/szt.] 7 9 STUDNIA ROZDZIELACZOWA LARGE 9.1 Opis produktu Fabrycznie zmontowana, szczelna na wody opadowe polimerowa studnia rozdzielaczowa do podłączenia obwodów geotermalnych instalacji geotermalnych z wodoszczelnymi przejściami. Studnia ma wbudowany na dwóch uchwytach rozdzielacz z tworzywa wzmocnionego włóknem szklanym, odpornego na wysokie i niskie temperatury. Każde przyłącze rozdzielacza jest wyposażone w zawór odcinający na zasilaniu i w przepływomierz z możliwością regulacji i odcięcia przepływu na powrocie. Do odpowietrzania służy zintegrowany odpowietrzacz. Do podłączenia obwodów solanki służą króćce rozdzielacza, które przechodzą przez ściankę studni. Opcjonalnie można dodatkowo zamówić mosiężne zawory kulowe do odcinania przepływu w przewodach głównych. Studnia jest wyposażona w zamykaną pokrywę. Wysoka odporność rozdzielacza na temperaturę sprawia, że studnia idealnie nadaje się do odprowadzania ciepła do gruntu, na przykład w celu magazynowania energii. 9.2 Specjalne wskazówki dotyczące bezpieczeństwa -W studni istnieje ryzyko uduszenia - Należy zadbać o odpowiednią wentylację - Na zewnątrz studni musi być obecna przynajmniej jedna osoba dla bezpieczeństwa - Studnia wytrzymuje ruch pieszy do 200 kg, ruch kołowy jest niedo zwolony. Poprzez zastosowanie odpowiedniego zwieńczenia studnia może być stosowana pod obciążeniem ruchem kołowym 9.3 Dane techniczne Diagram straty ciśnienia został określony na odcinku pomiarowym (rys. 59) w oparciu o następujące parametry: --maksymalnie otwarte zawory na zasilaniu i przepływomierze na powrocie --zawory na zasilaniu i powrocie są połączone za pomocą prostych odcinków rur 1” o długości ok. 100 mm --medium: woda o temperaturze 18 °C Zastosowanie zgodne z przeznaczeniem --Studnia rozdzielaczowa jest przeznaczona wyłącznie do podłączania systemów geotermalnych --Studnia rozdzielaczowa jest przeznaczona do montażu w gruncie Prace w studni rozdzielaczowej Prace w studni rozdzielaczowej mogą wykonywać tylko wykwalifikowane osoby. Po zakończeniu prac w studni rozdzielaczowej należy zamknąć pokrywę i zabezpieczyć za pomocą śrub przed wchodzeniem do studni niepowołanych osób. Rys. 58: Studnia rozdzielaczowa RAUGEO large Rys. 59: Wykres pomiaru strat ciśnienia w rozdzielaczu Rys. 60: Wnętrze studni rozdzielaczowej RAUGEO large 57 Przepływ [l/h] Strata ciśnienia w studni RAUGEO large Belka rozdzielacza 40 mm obwodów obwody obwód Strata ciśnienia [bar ] Rys. 61: Studnia rozdzielaczowa RAUGEO large z belką rozdzielacza 40 mm Przepływ [l/h] Strata ciśnienia w studni RAUGEO large Belka rozdzielacza 60 mm 8 obwodów 4 obwody 3 obwody 2 obwody 1 obwód Strata ciśnienia [bar ] Rys. 62: 58 Studnia rozdzielaczowa RAUGEO large z belką rozdzielacza 60 mm Studnia rozdzielaczowa RAUGEO large 25 x 2,3 Szerokość 1200 mm Długość 1100 mm Wysokość 1150 mm Nośność pokrywy 150 kg Materiał studni: polietylen Materiał rozdzielacza: tworzywo sztuczne wzmocnione włóknem szklanym Śr. belki rozdzielacza 40 mm Średnica przyłączy 25 × 2,3 mm Średnica przewodu głów- 50 × 4,6 mm nego Kolor przepływomierza: żółty Temperatura robocza Maks. ciśnienie robocze rozdzielacza Maks. ciśnienie podczas próby szczelności rozdzielacza; Dozwolone medium: −20 °C do +50 °C 6 bar 10 bar glikol etylenowy RAUGEO, TYFOCOR L, TYFOCOR, TYFO-Spezial, Thermera, Fernox HP-15c, Sentinel R500C* Forma dostawy: paleta owinięta folią *W stosowanym medium nie mogą być zawarte żadne substancje szkodliwe dla PE i PP. Stosowanie środków antykorozyjnych i przeciwzamrożeniowych, innych dodatków, kwasów lub ługów wymaga uzyskania pisemnej zgody producenta. Nr art. 13550311003 13550411004 13550511005 13550611006 13550711007 13550811008 13550911009 13551011010 13551111011 13551211012 13551311013 13551411014 13551511015 13551611016 13551711017 13551811018 Liczba obwodów geotermalnych Ciężar [kg/szt.] 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 70 71 72 74 75 76 81 83 84 86 87 88 90 91 92 93 Układ rozdzielaczy 1 × 3-obw. 1 × 4-obw. 1 × 5-obw. 1 × 6-obw. 1 × 7-obw. 1 × 8-obw. 1 × 5-obw. 2 × 5-obw. 1 × 6-obw. 2 × 6-obw. 1 × 7-obw. 2 × 7-obw. 1 × 8-obw. 2 × 8-obw. 1 × 9-obw. 2 × 9-obw. 1 × 4-obw. 1 × 5-obw. 1 × 6-obw. 1 × 7-obw. 1 × 8-obw. Możliwość zamontowania zaworu kulowego na przewodzie głównym tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak nie nie 59 Studnia rozdzielaczowa RAUGEO large 32 × 2,9 Szerokość: 1200 mm Długość: 1100 mm Wysokość: 1150 mm Wytrzymałość na obciążenie 150 kg Materiał studni: polietylen Materiał rozdzielacza: tworzywo sztuczne wzmocnione włóknem szklanym Śr. belki rozdzielacza 40 mm wzgl. 60 mm Średnica przyłączy 32 × 2,9 Średnica przewodu głównego 50 × 4,6 wzgl. 63 × 5,8 Kolor przepływomierza: żółty Temperatura robocza −20 °C do +50 °C Maks. ciśnienie robocze 6 bar rozdzielacza Maks. ciśnienie podczas pró- 10 bar by szczelności rozdzielacza: Dozwolone medium: glikol etylenowy RAUGEO, TYFOCOR L, TYFOCOR, TYFO-Spezial, Thermera, Fernox HP-15c, Sentinel R500C* Forma dostawy: paleta owinięta folią *W stosowanym medium nie mogą być zawarte żadne substancje szkodliwe dla PE i PP. Stosowanie środków antykorozyjnych i przeciwzamrożeniowych, innych dodatków, kwasów lub ługów wymaga uzyskania pisemnej zgody producenta. Nr art. 13550321003 13550421004 13550521005 13550621006 13550721007 13550821008 13550921009 13551021010 13551121011 13551221012 13551321013 13551421014 13551521015 13551621016 13551721017 13551821018 60 Liczba obw. Śred. belki roz- Ciężar geotermal. dzielacza [mm] [kg/szt.] 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 60 60 60 60 70 71 72 74 75 80 81 83 84 86 87 87 98 100 102 104 Układ rozdzielaczy 1 × 3-obw. 1 × 4-obw. 1 × 5-obw. 1 × 6-obw. 1 × 7-obw. 2 × 4-obw. 1 × 5-obw. 2 × 5-obw. 1 × 6-obw. 2 × 6-obw. 1 × 7-obw. 2 × 7-obw. 1 × 8-obw. 2 × 8-obw. 1 × 9-obw. 2 × 9-obw. 1 × 4-obw. 1 × 5-obw. 1 × 6-obw. 1 × 7-obw. 1 × 8-obw. Średnica przewodu Możliwość zamontowagłównego [mm] nia zaworu kulowego na przewodzie głównym 50 × 4,6 tak 50 × 4,6 tak 50 × 4.6 tak 50 × 4.6 tak 50 × 4.6 tak 50 × 4.6 tak 50 × 4.6 tak 50 × 4.6 tak 50 × 4.6 tak 50 × 4.6 tak 50 × 4.6 tak 50 × 4.6 tak 63 × 5,8 tak 63 × 5,8 tak 63 × 5,8 nie 63 × 5.8 nie Studnia rozdzielaczowa RAUGEO large 40 x 3,7 Szerokość: 1200 mm Długość: 1100 mm Wysokość: 1150 mm Wytrzymałość na obcią150 kg żenie: Materiał studni: polietylen Materiał rozdzielacza: tworzywo sztuczne wzmocnione włóknem szklanym Śr. belki rozdzielacza: 60 mm Średnica przyłączy 40 × 3,7 mm Średnica przewodu głów- 63 × 5,8 mm nego Kolor przepływomierza: czarny Temperatura robocza: Maks. ciśnienie robocze rozdzielacza: Maks. ciśnienie podczas próby szczelności rozdzielacza: Dozwolone medium: −20 °C do +50 °C 6 bar 10 bar glikol etylenowy RAUGEO, TYFOCOR L, TYFOCOR, TYFO-Spezial, Thermera, Fernox HP-15c, Sentinel R500C* Forma dostawy: paleta owinięta folią *W stosowanym medium nie mogą być zawarte żadne substancje szkodliwe dla PE i PP. Stosowanie środków antykorozyjnych i przeciwzamrożeniowych, innych dodatków, kwasów lub ługów wymaga uzyskania pisemnej zgody producenta. Nr art. 13550331003 13550431004 13550531005 13550631006 13550731007 13550831008 13550931009 13551031010 13551131011 13551231012 13551331013 13551431014 13551531015 13551631016 13551731017 13551831018 Liczba obwodów geotermalnych Ciężar [kg/szt.] 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 71 73 76 78 80 82 82 89 91 93 94 96 98 100 102 104 Układ rozdzielaczy 1 × 3-obw. 1 × 4-obw. 1 × 5-obw. 1 × 6-obw. 1 × 7-obw. 1 × 8-obw. 1 × 9-obw. 2 × 5-obw. 1 × 6-obw. 2 × 6-obw. 1 × 7-obw. 2 × 7-obw. 1 × 8-obw. 2 × 8-obw. 1 × 9-obw. 2 × 9-obw. 1 × 5-obw. 1 × 6-obw. 1 × 7-obw. 1 × 8-obw. Możliwość zamontowania zaworu kulowego na przewodzie głównym tak tak tak tak tak tak nie tak tak tak tak tak tak tak nie nie 61 Studnia rozdzielaczowa RAUGEO large 50 x 4,6 Szerokość: 1200 mm Długość: 1100 mm Wysokość: 1150 mm Wytrzymałość na obcią150 kg żenie: Materiał studni: polietylen Materiał rozdzielacza: tworzywo sztuczne wzmocnione włóknem szklanym Śr. belki rozdzielacza 60 mm Średnica przyłączy 50 × 4,6 mm Średnica przewodu głów- 63 × 5,8 mm nego Kolor przepływomierza: czarny Temperatura robocza Maks. ciśnienie robocze rozdzielacza Maks. ciśnienie podczas próby szczelności rozdzielacza Dozwolone medium: −20 °C do +50 °C 6 bar 10 bar glikol etylenowy RAUGEO, TYFOCOR L, TYFOCOR, TYFO-Spezial, Thermera, Fernox HP-15c, Sentinel R500C* Forma dostawy: paleta owinięta folią *W stosowanym medium nie mogą być zawarte żadne substancje szkodliwe dla PE i PP. Stosowanie środków antykorozyjnych i przeciwzamrożeniowych, innych dodatków, kwasów lub ługów wymaga uzyskania pisemnej zgody producenta. Nr art. Możliwość zamontowania zaworu kulowego na przewodzie głównym 13550341003 3 74 1 × 3-obw. tak 13550441004 4 76 1 × 4-obw. tak 13550541005 5 78 1 × 5-obw. tak 13550641006 6 80 1 × 6-obw. nie 13550741007 7 87 1 × 4-obw. 1 × 3-obw. tak 13550841008 8 90 2 × 4-obw. tak 13550941009 9 92 1 × 5-obw. 1 × 4-obw. tak 13551041010 10 95 2 × 5-obw. tak 13551141011 11 97 1 × 6-obw. 1 × 5-obw. nie 13551241012 12 99 2 × 6-obw. nie W przypadku studni ze śr. przyłączy 50 x 4,6 wielkość rozdzielacza jest ograniczona do układu 2 x 6, ponieważ między poszczególnymi modułami odejść muszą być zamontowane dystansowniki. 62 Liczba obwodów geotermalnych Ciężar [kg/szt.] Układ rozdzielaczy Wbudowany rozdzielacz Rozdzielacza nie wolno montować w miejscach, w których występuje amoniak lub jego pochodne. W zależności od liczby i średnicy obwodów geotermalnych w studni jest zainstalowany jeden lub dwa rozdzielacze, które mogą mieć różne średnice rur i króćców. W przypadku dwóch rozdzielaczy są one zamontowane w studni naprzeciwlegle, a króćce przechodzą przez ścianki studni. Jeśli dla jednego obwodu solanki jest wymagana duża ilość odejść, można połączyć przewody główne obu rozdzielaczy na zewnątrz studni. Dzięki temu podwaja się liczba wolnych odejść. Do podłączenia do budynku należy użyć rury o odpowiednio większej średnicy. Do belki rozdzielacza z maks. 8 odejściami są dostępne opcjonalnie mosiężne zawory kulowe do odcięcia przepływu w przewodzie głównym, które przy zamówieniu razem z rozdzielaczem są już na nim zainstalowane. Przy temperaturze otoczenia i temperaturze roboczej poniżej punktu zamarzania rozdzielacz można zamontować wyłącznie w suchym miejscu. Do odejść rozdzielacza można stosować wyłącznie śrubunki z tworzyw sztucznych. Odpowiednie śrubunki są już wmontowane. Śrubunki należy uszczelnić. Do uszczelnienia zalecane jest stosowanie wyłącznie włókien uszczelniających gwint LOCTITE-55. Należy przestrzegać wytycznych producenta dotyczących zastosowania. Zastosowanie taśmy teflonowej i pakułów nie jest zalecane. Rys.63: Rozdzielacz modułowy RAUGEO w studni RAUGEO large 9.4Montaż Studnia posiada po obu stronach uchwyty do łatwego przenoszenia na budowie. Do podłączenia obwodów geotermalnych służą króćce przechodzące przez ściankę studni przez uszczelnione otwory. Przejścia przez ściankę studni do podłączenia przewodów głównych są nawiercone i wyposażone w uszczelnienia. Jeśli przewody główne będą podłączone na zewnątrz, służą do tego odpowiednie króćce studni. Studnia nie jest wyposażona w stopnie złazowe. Jeśli są wymagane, należy je wykonać na budowie. Studnia jest dostarczana z przykręconą pokrywą. Rys. 64: Forma dostawy studni Rys. 65: Forma dostawy studni 63 Montaż wstępny --Śruby pokrywy przekręcić w lewo co najmniej 10 razy (rys. 66) --Podważyć z jednej strony i otworzyć pokrywę Montaż króćca do przewodu głównego zasilającego --Króciec wprowadzić z zewnątrz przez przejście uszczelnione. W razie potrzeby nałożyć silikon, aby ułatwić wprowadzenie króćca. --Śrubunki zaciskowe lekko odkręcić i włożyć króciec do oporu. Dokręcić ręcznie śrubunki zaciskowe. Nie używać narzędzi. Rys. 66: Otwieranie pokrywy Rys. 67: Wymiary studni Wykonanie wykopu Wykop musi być na tyle duży, aby odstęp między studnią rozdzielaczową a ścianą wykopu wynosił 30 cm: Wymiary w mm A B C Szerokość wykopu ok. 1.800 ok. 1.700 ok. 1.300 Szerokość studni ok. 1.200 ok. 1.100 ok. 1.150 rozdzielaczowej (Podane wymiary studni rozdzielaczowej są zależne od produkcji i należy je traktować jako przybliżone!) Tabela 10 Wymiary wykopu i studni rozdzielaczowej --Obwody geotermalne muszą być podłączane do studni rozdzielaczowej bez powstawania żadnych naprężeń. --Odstęp między istniejącym i planowanym drzewostanem musi odpowiadać co najmniej maksymalnej średnicy korony drzewa, aby korzenie nie uszkodziły instalacji. --Dno wykopu musi być wyrównane w poziomie i mieć odpowiednią nośność. --Głębokość wykopu należy obliczyć z uwzględnieniem podsypki pod studnię o grubości 10-15 cm Montaż studni --Na wyrównane dno wykopu o odpowiedniej nośności nanieść warstwę piasku o grubości 10-15 cm. --Przymocować liny do bocznych uchwytów studni. --Położyć studnię na podsypce w wykopie. --Wyrównać położenie studni! Należy zwrócić uwagę na zachowanie równych odstępów studni i ścian wykopu 64 Przyłącze obwodów geotermalnych i przewodu zasilającego Obwody geotermalne można podłączyć do studni na dwa sposoby: Połączenie na zewnątrz studni --Wykonać połączenie króćca i obwodu geotermalnego metodą zgrzewania dozwoloną przez wytyczne DVS. --Zalecane metody to zgrzewnie elektrooporowe i zgrzewanie doczołowe Rys. 68: Połączenie wykonane na zewnątrz studni Połączenie wewnątrz studni --Bezpośrednie podłączenie obwodów geotermalnych do rozdzielacza. --Po wyciągnięciu króćca należy wprowadzić przewody z solanką przez otwory z przejściem uszczelnionym. W razie potrzeby dla łatwiejszego wsunięcia nałożyć silikon na końce przewodów. --Lekko odkręcić śrubunki zaciskowe i włożyć przewody z solanką do oporu. --Na koniec dokręcić ręcznie śrubunki zaciskowe. Nie używać narzędzi Rys. 69: Połączenie wykonane wewnątrz studni Podłączenie przewodów zasilających --Przewody zasilające należy podłączyć analogicznie do przewodów geotermalnych wewnątrz (bezpośrednie podłączenie rury do rozdzielacza) lub na zewnątrz studni (z zastosowaniem króćców fabrycznie zgrzewanych) --Należy zwrócić uwagę na kierunek przepływu (Rys. 70): Górna belka rozdzielacza = powrót = do pompy ciepła (czerwony) Dolna belka rozdzielacza = zasilanie = od pompy ciepła (zielony) --Śrubunki zaciskowe należy dokręcić siłą o momencie dokręcania 18 Nm Rys. 70: Połączenie wykonane wewnątrz studni Aby zapewnić szczelność przejść uszczelnionych, rury sondy i przyłącza muszą wychodzić ze studni poziomo i bez żadnych naprężeń! Rury podłączone do belki rozdzielacza należy zainstalować tak, aby nie wywierały długotrwałych sił wyciągających i ściskających na rozdzielacz! 65 Napełnienie instalacji i próba szczelności Maszyny budowlane i inne pojazdy nie mogą jeździć po zamontowanej studni! Hydrauliczne zrównoważenie Pierwsze przyłącze sondy do rozdzielacza z zaworem kulowym Pierwsze przyłącze sondy do rozdzielacza bez zaworu kulowego Belka powrotu = do pompy ciepła Belka zasilania = od pompy ciepła Rys. 71: Opis Poszczególne obwody instalacji powinny być ze sobą tak zestrojone i wyregulowane, że w każdym obwodzie znajdzie się strumień objętości odpowiadający wymaganej wydajności ogrzewania lub chłodzenia. Za pomocą wbudowanego przepływomierza na powrocie rozdzielacza można w łatwy i szybki sposób ustawić wymagany strumień objętości. Zasilanie i powrót w studni rozdzielaczowej RAUGEO large Nałożyć pokrętło z zasilania na przepływomierz i ustawić odpowiednią wartość przepływu --Rozdzielacz można płukać i napełniać wyłącznie zgodnie z kierunkiem przepływu --Odpowietrzyć instalację --Wykonać próbę ciśnieniową i szczelności, np. zgodnie z PN-EN 805 --Nie przekraczać maksymalnych wartości ciśnienia! Rurka z tworzywa sztucznego Wskaźnik Wypełnienie wykopu --Wykop należy wypełnić materiałem G1-G2 wg ATV 127 jak np. pospółką lub żwirem o średnicy ziaren do 32 mm (np. 0/32 lub 2/16). --Nie wolno zagęszczać materiału wypełniającego ciężkimi maszynami. Zagęszczanie należy wykonać zgodnie z PN-EN 1610 --Szczególnie starannie należy wykonać wypełnienie między ściankami studni i wykopu, nie pozostawiając żadnych pustych przestrzeni Rys. 73: Regulacja przepływu Zamknięcie studni Sposób postępowania Przed regulacją instalację należy całkowicie napełnić i odpowietrzyć. W instalacji musi być ciśnienie robocze. Rys. 72: Zamykanie pokrywy studni --Nałożyć pokrywę na studnię --Śrubunek pokrywy przekręcić w prawo (patrz rys. 72) --Pręt zamknięcia musi się znajdować pod krawędzią 66 --Zamknąć wszystkie regulatory przepływu na belce powrotu i otworzyć wszystkie zawory na belce zasilania --Zgodnie z obliczonym zapotrzebowaniem na ciepło ustawić natężenie przepływu w pierwszym obwodzie przekręcając przezroczystą rurkę z tworzywa sztucznego (użyć pokrętła zaworu zasilania, patrz rys. 73) --Wskaźnik w rurce podnosi się do góry. Kręcić rurką tak długo, aż wskaźnik pokaże żądaną wartość --Wyregulować przepływ w następnym obwodzie zgodnie z powyższym opisem. Ponieważ obwody oddziałują na siebie wzajemnie, może być konieczna ponowna regulacja w celu skorygowania wartości przepływu --Chronić ustawienia przepływu przed zmianami przez niepowołane osoby. Zamknąć przepływomierz przeznaczoną do tego zaślepką i nakleić plombę Wskaźnik Wskaźnik 1 Wskaźnik 2 Wskaźnik 3 Wskaźnik 4 Wskaźnik 5 Tabela 11: Rys. 74: czarny 500 l/h 800 l/h 1.100 l/h 1.400 l/h 1.780 l/h żółty 200 l/h 400 l/h 550 l/h 700 l/h 1.050 l/h Kreski na skali przepływomierza i odpowiadające im wartości przepływu. Wartości dotyczą wody w temp. 20 °C Zaślepka na przepływomierzu na belce powrotu Podłączenie dwóch rozdzielaczy do rury zasilającej z PE Średnica rury zasilającej do pompy ciepła taka sama jak średnica w króćcach przewodów rozdzielacza Złączki potrzebne do wykonania zasilania i powrotu rozdzielacza: Złączka elektrooporowa Ilość 2 szt. 2 szt. 2 szt. Złączka/rura Kolano 90° Trójnik Łączniki do trójnika 2m Rura PE Tabela 12: Uwagi potrzebne tylko w przypadku użycia złączek elektrooporowych można użyć materiału z rury zasilającej Materiał potrzebny do wykonania połączenia Złączka elektrooporowa Rys. 75: Schemat podłączenia do rury zasilającej z PE za pomocą kształtek elektrooporowych o takiej samej średnicy jak przewody rozdzielacza Średnica rury zasilającej do pompy ciepła większa niż średnica króćców przewodów rozdzielających Złączki potrzebne do zasilania i powrotu rozdzielacza: Ilość 4 szt. 4 szt. 2 szt. 2 szt. Złączka/rura Redukcja Kolano 90° Trójnik Łączniki do trójnika 2m Rura PE Tabela 13: Rys. 76: Uwagi potrzebne tylko w przypadku użycia złączek elektrooporowych można użyć materiału z rury zasilającej Materiał potrzebny do wykonania połączenia Schemat podłączenia do rury zasilającej z PE za pomocą muf elektrooporowych o średnicy większej niż średnica przyłączy rozdzielacza 67 Podłączenie dwóch rozdzielaczy do rury głównej PE-Xa Średnica rury głównej do pompy ciepła taka sama jak średnica w króćcach przewodów głównych przy rozdzielaczu, przyłącze z zastosowaniem mufy elektrooporowej Złączki potrzebne do zasilania i powrotu rozdzielacza: Złączka elektrooporowa Złączka elektrooporowa Rys. 77: Ilość 4 szt. 2 szt. 2 szt. Złączka/rura Kolano 90° Trójnik Łączniki do trójnika 2m Rura PE-Xa Tabela 14: Uwagi potrzebne tylko w przypadku użycia złączek elektrooporowych można użyć materiału z rury głównej Materiał potrzebny do wykonania połączenia Schemat przyłączy do rury głównej PE-Xa o takiej samej średnicy jak przyłącza rozdzielacza za pomocą muf elektrooporowych Średnica rury głównej do pompy ciepła taka sama lub większa jak średnica króćców przewodów głównych przy rozdzielaczu, przyłącze z zastosowaniem tulei zaciskowych Złączki potrzebne do podłączenia zasilania i powrotu rozdzielacza: Tuleja zaciskowa Ilość 1 szt. Złączka/rura Redukcja 2 szt. 2 szt. 2m Kolano 90° Trójnik Rura PE-Xa Tabela 15 Tuleja zaciskowa Rys. 78: 68 Schemat przyłącza do rury głównej PE-Xa o takiej samej lub większej średnicy jak średnica przyłączy rozdzielacza za pomocą tulei zaciskowej Uwagi w przypadku większej średnicy rury głównej można użyć materiału z rury głównej Materiał potrzebny do wykonania połączenia Montaż rury wznośnej studni --Otworzyć i zdjąć pokrywę --Nałożyć rurę wznośną na studnię i przymocować do czterech zaznaczonych na dole punktów za pomocą 4 śrub --W razie potrzeby uszczelnić szczelinę między rurą wznośną studni a studnią za pomocą środka uszczelniającego (np. silikonu) --Rozciągnąć rurę wznośną na żądaną długość i przymocować do czterech zaznaczonych u góry punktów za pomocą 4 śrub Spax. --W razie potrzeby uszczelnić szczelinę między górną i dolną częścią rury wznośnej studni za pomocą środka uszczelniającego (np. silikonu) --Nałożyć i zamknąć pokrywę studni --Wypełnić przestrzenie wokół studni i rury wznośnej przy użyciu materiału G1-G2, np. pospółką lub żwirem o średnicy ziaren do 32 mm (np. 0/32 lub 2/16) --Nie zagęszczać materiału wypełniającego ciężkim sprzętem! Oznaczone punkty na śruby Rys. 79: Montaż rury wznośnej studni 69 9.5Osprzęt Rura wznośna studni RAUGEO large dla ruchu pieszego Rura wznośna z możliwością zmiany wysokości rury. Forma dostawy: Nr art. 13551341001 Przy zamówieniu ze studnią rozdzielaczową RAUGEO large rura wznośna jest już zamontowana. W przeciwnym razie jest dostarczana na palecie owiniętej folią. Typ ruch pieszy Wysokość [mm] 390-690 Maks. obciążenie [kg] 150 Ciężar [kg/szt.] 18 Maks. obciążenie [kg] 600 Ciężar [kg/szt.] 21 Średnica Ciężar [kg/zestaw] 1,6 3 Rura wznośna studni RAUGEO large dla ruchu kołowego Rura wznośna wytrzymała na ruch kołowy, z możliwością zmiany wysokości rury. Forma dostawy: Przy zamówieniu ze studnią rozdzielaczową RAUGEO large rura wznośna jest już zamontowana. W przeciwnym razie jest dostarczana na palecie owiniętej folią. Nr art. 13551441001 Typ ruch kołowy Wysokość [mm] 550-750 Zestaw mosiężnych zaworów kulowych do studni RAUGEO large 2 mosiężne zawory kulowe niklowane, do rur głównych, uszczelnione i zamontowane na rozdzielaczu Nr art. 13551541001 13551641001 70 Średnica przewodów głównych [mm] 50 × 4,6 63 × 5,8 1 ½“ 2“ 10 ROZDZIELACZ MODUŁOWY RAUGEO 10.1 Opis produktu System modułów do łatwego montażu rozdzielaczy systemów geotermalnych z możliwością rozbudowy. Dostępne są belki rozdzielacza o średnicy 40 mm i 60 mm. Rozdzielacze mogą być dostarczone jako gotowe zmontowane zespoły lub jako pojedyncze moduły do samodzielnego montażu. Pojedyncze moduły rozdzielacza są zbudowane ze strukturalnego tworzywa wzmocnionego włóknem szklanym i są odporne na temperaturę od -20 °C do + 50 °C. 10.2 Dane techniczne Wykresy strat ciśnienia zostały określone na odcinku pomiarowym (rys. 91) w oparciu o następujące parametry: --maksymalnie otwarte zawory na zasilaniu i przepływomierze na powrocie --zawory na zasilaniu i powrocie są połączone za pomocą prostych odcinków rur G1” o długości ok. 100 mm --medium: woda o temperaturze 18 °C Rys. 80: Odcinki pomiaru strat ciśnienia w rozdzielaczu Do zastosowania w rozdzielaczu modułowym są dopuszczone następujące solanki: --glikol etylenowy RAUGEO, --TYFOCOR L, --TYFOCOR, --TYFO-Spezial, --Thermera, --Fernox HP-15c, --Sentinel R500C* Rozdzielacza nie wolno montować w miejscach, w których występuje amoniak lub jego pochodne. Do odejść rozdzielacza można stosować wyłącznie śrubunki z tworzyw sztucznych. Odpowiednie śrubunki są już wmontowane. Śrubunki należy uszczelnić. Do uszczelnienia zalecane jest stosowanie wyłącznie włókien uszczelniających gwint LOCTITE-55. Należy przestrzegać wytycznych producenta dotyczących zastosowania. Zastosowanie taśmy teflonowej i pakułów nie jest zalecane. W przypadku studni ze śr. podejść 50 x 4,6 między poszczególnymi modułami odejść są zamontowane dystansowniki. W stosowanym medium nie mogą być zawarte żadne substancje szkodliwe dla PE i PP. Stosowanie środków antykorozyjnych i przeciwzamrożeniowych, innych dodatków, kwasów lub ługów wymaga uzyskania pisemnej zgody producenta. Rozdzielacz modułowy RAUGEO można zamontować tylko w odpowiednim miejscu, np. w studni szczelnej na wody opadowe piwnicy lub w kotłowni. Montaż na zewnątrz (np. w studniach włazowych) jest możliwy, jeśli rozdzielacz jest chroniony przed światłem słonecznym (promieniowaniem UV) i przed wilgocią (w temperaturze poniżej punktu zamarzania). 71 Przepływ [l/h] Strata ciśnienia w rozdzielaczu modułowym RAUGEO Belki rozdzielacza o średnicy 40 mm 8 obwodów 2 obwody 1 obwód Strata ciśnienia [bar] Rys. 81: Rozdzielacz modułowy RAUGEO o średnicy belki rozdzielacza 40 mm Przepływ [l/h] Strata ciśnienia w rozdzielaczu modułowym RAUGEO Belka rozdzielacza o średnicy 60 mm 8 obwodów 4 obwody 3 obwody 2 obwody 1 obwód Strata ciśnienia [bar] Rys. 82: 72 Rozdzielacz modułowy RAUGEO o średnicy belki rozdzielacza 60 mm Rozdzielacz modułowy RAUGEO Gotowy zmontowany rozdzielacz (belka zasilania i powrotu) składający się z pojedynczych modułów (odległość między osiami modułów 100 mm), wykonany z tworzywa sztucznego wzmocnionego włóknem szklanym (odporność termiczna od -20 ° do +70 °C), ze zintegrowanymi komorami powietrznymi służącymi do izolacji termicznej. Belka zasilania ze zintegrowanym zaworem odcinającym. Belka powrotu ze zintegrowanym zaworem regulacyjno-odcinającym oraz kołnierzem ochronnym z pętelką do plombowania. Kołnierz podłączeniowy z mosiądzu o gwincie wewnętrznym Rp 1 1/4“ lub Rp 2“ wraz z odpowietrznikiem ręcznym 9 mm (3/8“). Kołnierz zamykający z mosiądzu, ze zintegrowanymi zaworami napełniająco-opróżniającymi 12 mm x 18 mm (1/2“ x 3/4“). Podłączenie do rozdzielacza możliwe z lewej lub prawej strony, podłączenie obwodów geotermalnych z gwintem wewnętrznym o długości 40 mm Rp 1“ z tworzywa sztucznego. Forma dostawy: Przeznaczony dla: rozdzielacz dostarczany na gotowo, zmontowany i sprawdzony pod względem szczelności. maks. ciśnienia próbnego 10 bar, maks. ciśnienia roboczego 6 bar Rozdzielacz modułowy RAUGEO 40 mm (1 1/4“) Nr art. Ilość obwodów geotermalnych 13543591001 2 13543691001 3 13543791001 4 13543891001 5 13543991001 6 13544091001 7 13544191001 8 13544291001 9 13544391001 10 13544491001 11 13544591001 12 Średnica belki rozdzielacza 40 mm 40 mm 40 mm 40 mm 40 mm 40 mm 40 mm 40 mm 40 mm 40 mm 40 mm Długość belki rozdzielacza 288 mm 388 mm 488 mm 588 mm 688 mm 788 mm 888 mm 988 mm 1088 mm 1188 mm 1288 mm Ciężar [kg] 4,2 5,2 6,2 7,3 8,3 9,3 10,3 11,4 12,4 13,4 14,5 Jednostka dostawy [szt.] 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Rozdzielacz modułowy RAUGEO 60 mm (2“) Nr art. Ilość obwodów geoermalnych 13544691001 2 13544791001 3 13544891001 4 13544991001 5 13545091001 6 13545191001 7 13545291001 8 13545391001 9 13545491001 10 13545591001 11 13545691001 12 Średnica belki rozdzielacza 60 mm 60 mm 60 mm 60 mm 60 mm 60 mm 60 mm 60 mm 60 mm 60 mm 60 mm Długość belki rozdzielacza 280 mm 380 mm 480 mm 580 mm 680 mm 780 mm 880 mm 980 mm 1080 mm 1180 mm 1280 mm Ciężar [kg] 5,9 7,0 8,3 9,4 10,7 12,0 13,1 14,3 15,5 16,7 17,7 Jednostka dostawy [szt.] 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 73 Rozdzielacz modułowy RAUGEO - budowa modułowa Modułowa budowa, łatwy montaż i rozszerzenie o pojedyncze moduły. Pojedyncze moduły (odległość między osiami modułów 100 mm) wykonane z tworzywa sztucznego wzmocnionego włóknem szklanym (odporność termiczna od -20 ° do +70 °C), ze zintegrowanymi komorami powietrznymi służącymi do izolacji termicznej. Moduł zasilania ze zintegrowanym zaworem odcinającym. Moduł powrotu ze zintegrowanym zaworem regulacyjno-odcinającym oraz kołnierzem ochronnym z pętelką do plombowania. Kołnierz podłączeniowy z mosiądzu o gwincie wewnętrznym Rp 1 1/4“ lub Rp 2“ wraz z odpowietrznikiem ręcznym 9 mm (3/8“). Kołnierz zamykający z mosiądzu, ze zintegrowanymi zaworami napełniająco-opróżniającymi 12 mm x 18 mm (1/2“ x 3/4“). Podłączenie do rozdzielacza możliwe z lewej lub prawej strony, podłączenie obwodów geotermalnych o gwincie wewnętrznym Rp 1“ z tworzywa sztucznego. Kompletny rozdzielacz montuje się z pakietu podstawowego, modułów zasilania i powrotu w odpowiedniej ilości, z łączników gwintowanych oraz ze śrubunków zaciskowych niezbędnych do podłączenia obwodów geotermalnych. Pakiet podstawowy rozdzielacza modułowego RAUGEO Jednostka bazowa do montażu rozdzielacza przez klienta, składająca się z zasilania i powrotu. Nie zawiera łączników gwintowanych. Zakres dostawy: -2 kołnierze podłączeniowe z gwintem wewnętrznym Rp 1 ¼“ (IG) lub Rp 2“ z odpowietrznikiem ręcznym 9 mm (⅜“) -2 kołnierze zamykające z zaworami napeł niająco-opróżniającymi 12 mm × 18 mm (½“ × ¾“) -1 zestaw uchwytów mocujących rozdzie lacz do ściany Nr art. Średnica rozdzielacza 40 mm 60 mm 13548191001 13548291001 Ciężar [kg] 4,3 5,7 Jednostka dostawy [zestaw] 1 1 Pojedynczy moduł rozdzielacza RAUGEO Moduł do belki powrotu ze zintegrowanym zaworem regulacyjno-odcinającym, kołnierzem ochronnym z pętelką do plombowania, uszczelką płaską, sprawdzony pod względem szczelności. Moduł do belki zasilania ze zintegrowanym zaworem odcinającym, uszczelką płaską, sprawdzony pod względem szczelności. Długość modułu: 100 mm Nr art. 13545791001 13545891001 13546491001 13546591001 74 Średnica modułu 40 mm 40 mm 60 mm 60 mm Typ modułu zasilanie powrót zasilanie powrót Przepływomierz nie tak nie tak Ciężar [kg] 0,4 0,4 0,5 0,5 Jednostka dostawy [szt.] 1 1 1 1 Opakowanie [szt.] 10 10 10 10 Zestaw łączników gwintowanych do rozdzielacza modułowego RAUGEO Do montażu rozdzielacza modułowego. Gwint M8. Materiał: stal nierdzewna Nr art. 13547291001 13547391001 13547491001 Długość [mm] 1000 2000 nakrętki Ciężar [kg/szt.] 0,3 0,6 0,5 Opakowanie [szt.] 50 10 100 Ciężar [kg/zestaw] 0,7 0,7 Jednostka dostawy [zestaw] 1 1 Zestaw uchwytów mocujących rozdzielacz RAUGEO Do montażu rozdzielacza do ściany. Zakres dostawy: -2 × ocynkowany wspornik montażowy -4 × obejma do rury 75-80 mm (przy 40 mm rozdzielaczu) lub 4 × obejma do rury 101-108 mm (przy 60 mm rozdzielaczu) -materiał mocujący (śruby, nakrętki, kołki) Nr art. Średnica modułu 40 mm 60 mm 13546291001 13546991001 Zawory kulowe RAUGEO do rozdzielacza modułowego Zestaw składa się z 2 zaworów do podłączenia przewodu głównego do belek rozdzielacza o średnicy 40 mm lub 60 mm. Nr art. 13546391001 13547091001 Całkowita długość [mm] 75 120 Długość po skręceniu [mm] 65 100 Średnica R 1 ¼“ × Rp 1 ¼“ R 2“ × Rp 2“ Ciężar [kg/szt.] 0,8 1,5 Opakowanie [szt.] 2 2 75 Osprzęt dodatkowy do rozdzielacza modułowego RAUGEO Nr art. 13546191001 13546891001 13547191001 13547591001 Opis artykułu Ciężar [kg/szt.] 0,2 0,3 0,1 0,01 Jednostka dostawy [szt.] 10 12 2/50 10/100 Ciężar [kg/szt.] 0,079 0,122 0,126 0,208 Jednostka dostawy [szt.] 1 1 1 1 Ciężar [kg/szt.] 0,191 0,265 0,283 0,198 0,276 0,461 0,737 Jednostka dostawy [szt.] 1 1 1 1 1 1 1 Opis artykułu Ciężar [kg/szt.] Jednostka dostawy [szt.] Manometr termiczny Złączka redukcyjna R ⅜“ × Rp ½“ 0,125 0,05 1 1 Dystansownik 50 mm do rozdzielacza 40 mm Dystansownik 50 mm do rozdzielacza 60 mm Zawór napełniająco-opróżniający 12 mm × 18 mm (½“ × ¾“) Tabliczka znamionowa Śrubunki zaciskowe do rozdzielacza modułowego RAUGEO Do podłączania obwodów geotermalnych i przewodów zasilających do belki zasilania i powrotu rozdzielacza. Wskazówka: Pomiędzy obwodami geotermalnymi o śr. 50 x 4,6 należy zamontować dodatkowo dystansownik o długości 50 mm! Zakres temperatury: do +50 °C Przyłączanie obwodu geotermalnego Nr art. Przyłącze obwodu geotermalnego [mm] 13537421001 25 × 2,3 13537431001 32 × 2,9 13537441001 40 × 3,7 13537451001 50 × 4,6 Przyłączanie przewodu głównego Nr art. Przyłącze obwodu głównego [mm] 13547231001 40 × 3,7 13547281001 50 × 4,6 13547321001 63 × 5,8 13547271001 40 × 3,7 13547311001 50 × 4,6 13547331001 63 × 5,8 13547421001 75 × 6,8 Przyłącze rozdzielacza R 1“ płaskouszczelniające R 1“ płaskouszczelniające R 1“ płaskouszczelniające R 1“ płaskouszczelniające Przyłącze rozdzielacza R 1 ¼“ R 1 ¼“ R 1 ¼“ R 2“ R 2“ R 2“ R 2“ Manometr termiczny RAUGEO Połączenie termometru i manometru do pomiaru temperatury i ciśnienia na zasilaniu i powrocie. Zakres temperatury: −20 °C do +60 °C Zakres ciśnienia: 0 - 6 bar Średnica: 12 mm (½“) osiowo Do montażu na rozdzielaczu potrzebna jest złączka redukcyjna R ⅜“ × Rp ½“. Nr art. 13537741001 13547521001 76 10.3Montaż Montaż rozdzielacza Podczas montażu rozdzielacza bardzo ważne jest zachowanie czystości. Uszczelnienia nie mogą zostać zabrudzone olejem lub smarem. --Obciąć łączniki gwintowane i wkręcić w blok podłączeniowy --Blok montażowy z łącznikiem gwintowanym ułożyć pionowo na stabilnym podłożu --Nasunąć uszczelkę płasko uszczelniającą a następnie moduł rozdzielacza. Czynność powtarzać aż do nasunięcia wszystkich modułów. --Za ostatnim modułem nasunąć uszczelkę płasko uszczelniającą, a następnie kołnierz zamykający. --Dokręcić nakrętki do oporu, tak by moduły przylegały do siebie ściśle (moment siły dokręcającej 8 Nm) Ilość obwodów Dł. rozdzielacza 40 mm Dł. rozdzielacza 60 mm Długość łącznika gwintowanego Tabela 16: Rys. 83: Montaż rozdzielacza 2 288 280 3 388 380 4 488 480 5 588 580 6 688 680 7 788 780 8 888 880 9 988 980 10 1088 1080 11 1188 1180 12 1288 1280 230 330 430 530 630 730 830 930 1030 1130 1230 Długość rozdzielacza modułowego w zależności od liczby obwodów Montaż manometru termicznego --Wkręcić z boku płyty mosiężnej redukcję R 3/8” x Rp ½” --Manometr termiczny wkręcić w redukcję --Należy zwrócić uwagę na prawidłowy moment dokręcania i uszczelnienie! Rys. 84: Zamontowana redukcja Rys. 85: Zamontowany manometr termiczny 77 11 OSPRZĘT RAUGEO 11.1 Dane techniczne Glikol etylenowy Do zastosowania jako nośnik ciepła. Klasa bezpieczeństwa 1(WGK1). Koncentrat do zmieszania z wodą wg proporcji zamieszczonych w poniższej tabeli. Karta charakterystyki preparatu niebezpiecznego dostępna na zapytanie. Ochrona przed zamarzaniem −10 °C −15 °C −20 °C Nr art. 12228791001 12228891001 13504791001 13504891001 Glikol etylowy Woda 22 % 29 % 35 % 78 % 71 % 65 % Ciężar [kg/szt.] 12 34 68 230 Opakowanie Kanister 1 1 1 1 Jednostka dostawy [l] 10 30 60 200 Opakowanie [szt.] 1 Jednostka dostawy [szt.] 1 Przyrząd pomiarowy RAUGEO Do sprawdzenia ochrony przed zamarzaniem mieszanki glikolu z wodą. Zakres pomiarowy: −5 °C do −40 °C Nr art. 12229191001 78 Ciężar [kg/szt.] 0,2 Przewód podłączeniowy RAUGEO PE-Xa SDR 11 Do wykonania połączenia pomiędzy rozdzielaczem a pompą ciepła, z wysokociśnieniowo sieciowanego polietylenu (RAU-PE-Xa) wg PN-EN ISO 15875, odporny na promieniowanie UV, kolor naturalny, z szarą warstwą ochronną z RAU-PE Materiał: PE-Xa Temperatury użytkowania: -40 °C do +95 °C Forma dostawy: zwoje Nr art. 11357631030 11357631050 11357631001 11364071030 11364071050 11364071100 11364171030 11364171050 11364171100 11364271030 11364271050 11364271100 d×s [mm] 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 50 × 4,6 50 × 4,6 50 × 4,6 63 × 5,8 63 × 5,8 63 × 5,8 75 × 6,8 75 × 6,8 75 × 6,8 Jednostka dostawy [m] 30 50 100 30 50 100 30 50 100 30 50 100 Ciężar [kg/m] 0,42 0,42 0,42 0,67 0,67 0,67 1,06 1,06 1,06 1,48 1,48 1,48 Jednostka dostawy [m] 30 50 100 30 50 100 30 50 100 30 50 100 Ciężar [kg/m] 0,42 0,42 0,42 0,67 0,67 0,67 1,06 1,06 1,06 1,48 1,48 1,48 Przewód podłączeniowy RAUGEO PE-RC SDR 11 Do wykonania połączenia pomiędzy rozdzielaczem a pompą ciepła, z polietylenu z PE 100-RC zgodnie z PAS 1075, wg PN-EN 12201 stabilizowanego UV, kolor czarny Materiał: PE-RC Temperatury użytkowania: -20 °C do +30 °C Forma dostawy: zwoje Nr art. 11365051030 11365051050 11365051100 11368351030 11368351050 11368351100 11368551030 11368551050 11368551100 11368651030 11368651050 11368651100 d×s [mm] 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 50 × 4,6 50 × 4,6 50 × 4,6 63 × 5,8 63 × 5,8 63 × 5,8 75 × 6,8 75 × 6,8 75 × 6,8 79 Przewód podłączeniowy RAUGEO PE100 SDR 11 Do wykonania połączenia pomiędzy rozdzielaczem a pompą ciepła, z polietylenu wg normy PN-EN 12201, stabilizowanego UV, kolor: czarny. Materiał: PE100 Temperatury użytkowania: -20 °C do +30 °C Forma dostawy: zwoje Nr art. d×s [mm] 40 × 3,7 40 × 3,7 40 × 3,7 50 × 4,6 50 × 4,6 50 × 4,6 63 × 5,8 63 × 5,8 63 × 5,8 75 × 6,8 75 × 6,8 75 × 6,8 11356951030 11356951050 11356951100 11363881030 11363881050 11363881100 11364581030 11364581050 11364581100 11364681030 11364681050 11364681100 Jednostka dostawy [m] 30 50 100 30 50 100 30 50 100 30 50 100 Ciężar [kg/m] 0,42 0,42 0,42 0,67 0,67 0,67 1,06 1,06 1,06 1,48 1,48 1,48 Przejście szczelne RAUGEO Chroniące przed wodą gruntową pod ciśnieniem do maks. 2 bar. Do uszczelnienia rur RAUGEO, które przechodzą jako podejścia przez fundamenty, stropy, itp. Zastosowanie w rurach osłonowych RAUGEO PVC wykonanych z tworzywa sztucznego lub w otworach pod gwint. Tarcze naciskowe ze stali szlachetnej/V2A (1.4301). Śruby mocujące, podkładki U-kształtne, nakrętki ze stali szlachetnej V2A. Gazo- i wodoszczelny wg DIN 1988, 18336/37, DIN 18195, DVGW G 459/l i VP 601. Przejście szczelne RAUGEO nie może służyć jako element mocujący przewody w ścianie, tylko jako elastyczne uszczelnienie tych przewodów. Delikatne przesunięcia poziome przewodów są dopuszczone. Szerokość: Rozmiar klucza: Moment siły dokręcającej: Nr art. 12855611001 12855711001 12855811001 12855911001 12854911001 80 40 mm 10 mm 5 Nm Średnica rury nośnika ciepła OD [mm] 20-28 32-40 50 63 75 Średnica otworu [mm] 100 100 100 100 125 Tolerancja otworu 98/103 98/103 98/103 98/103 123/127 Ciężar [kg/szt.] 0,60 0,59 0,50 0,51 0,69 pasująca rura osłonowa PVC 222864-001 222864-001 222864-001 222864-001 222774-001 Rura osłonowa RAUGEO PVC Jako osłona przy wprowadzaniu do budynku rur RAUGEO, uszczelniana jest uniwersalną uszczelką wewnętrzną lub kapilarną/wciskaną uszczelką chroniącą przed wniknięciem gazu i wody. Zewnętrzna strona silnie chropowata. Nr art. 12228641001 12227741001 ID [mm] 100 125 OD [mm] 106 131 Długość [mm] 400 600 Ciężar [kg/szt.] 0,81 1,19 Jednostka dostawy [szt.] 1 1 Zaślepka RAUGEO Dla rur osłonowych RAUGEO PVC (do montażu w środku otworu). Zaślepka RAUGEO umożliwia dokładne umocowanie rur osłonowych do drewnianego deskowania, a następnie ich zabetonowanie. Nr art. 12228741001 12228141001 ID [mm] 100 125 Ciężar [kg/szt.] 0,035 0,067 Jednostka dostawy [szt.] 1 1 Zawartość/puszka [kg] 1,1 Jednostka dostawy [szt.] 1 Środki do uszczelniania otworów dla instalacji RAUGEO Zestaw składa się z dwuskładnikowej żywicy epoksydowej. Dopuszczalny wg zalecenia KTW (Zalecenie dotyczące kontaktu tworzyw sztucznych z wodą pitną) do zamykania powierzchni betonu lub muru. W zestawie znajduje się pędzel (długość ok. 40 cm) i para rękawiczek lateksowych. Do zestawu dołączona jest instrukcja montażu. Należy przestrzegać wskazówek dotyczących bezpieczeństwa. Karta charakterystyki preparatu niebezpiecznego dostępna na zapytanie. Nr art. 12228541001 81 Taśma zabezpieczająca RAUGEO Do oznaczania trasy rur RAUGEO w gruncie. Taśma układana jest ok. 40 cm nad biegnącymi rurami. Napis: Uwaga – przewody z solanką Kolor: zielony Nr art. 12229291001 Długość [m] 250 Szerokość [mm] 40 Jednostka dostawy [szt.] 1 Zaślepki uszczelniające Do uszczelnienia rur sond i kolektorów np. podczas wypełniania otworu wiertniczego lub zasypywania wykopu. Odporność na ciśnienie 0,5 bar Materiał: RAU-POM Kolor: szary Nr art. 12855871001 12392441001 12392241001 12392341001 Średnica rury [mm] Ciężar [g] 25 32 40 50 30 35 40 60 Taśma zimnokurczliwa RAUGEO Przeznaczona do owinięcia łączeń tuleja zaciskowa oraz stalowych części w celu ich ochrony przed korozją zachodzącą w gruncie lub w kolumnach geotermalnych. Nr art. 12234491001 82 Długość [m] 5 Szerokość [mm] 50 Jednostka dostawy [szt.] 1 11.2Montaż Nośnik ciepła – glikol W przypadku instalacji pomp ciepła do wody dodawana jest odpowiednia ilość glikolu, aby zapobiec zamarznięciu nośnika ciepła. W przypadku instalacji, które nie są eksploatowane w obszarze zamarzania, do wody nie trzeba dodawać glikolu, jeżeli rury ułożone zostały na terenie wolnym od przemarzania. Udział glikolu etylenowego w medium powinien być dobrany tak, aby punkt zamarzania leżał co najmniej 7 °C poniżej temperatury parowania właściwej dla pompy ciepła. Środek przeciw zamarzaniu dostarczany jest przez firmę REHAU jako koncentrat i może być zmieszany z wodą w stosunku podanym w roz. 11.1. Uwaga: Woda przeznaczona do zmieszania z koncentratem nie powinna zawierać więcej niż 100 mg/kg chloru, wg DIN 2000. Glikole firmy REHAU zawierają inhibitory korozji, co zapewnia ochronę stalowych części instalacji. Aby glikol zawierał wystarczającą ilość inhibitorów korozji, udział środków przeciw zamarzaniu w przypadku glikolu etylenowego nie może być mniejszy niż 20%. Uwaga: Glikol należy zmieszać z wodą w osobnym naczyniu jeszcze przed wypełnieniem instalacji. W przypadku napełnienia instalacji osobno wodą i osobno glikolem nie uzyska się dobrego zmieszania, co w konsekwencji może doprowadzić do powstania szkód na skutek zamarznięcia. Wskazówka: Mieszankę glikolu i wody należy sprawdzić raz w roku pod kątem odpowiedniej zawartości środka chroniącego przed zamarzaniem i wartości pH. Wartość pH powinna znajdować się w neutralnym zakresie 7. Mieszanina woda/glikol ma większą lepkość i gęstość niż czysta woda. Dlatego przy obliczaniu strat ciśnienia należy uwzględnić stężenie glikolu w wodzie. Te dane można znaleźć w diagramach strat ciśnienia w załączniku niniejszej informacji technicznej. Instalacje poziome Przy układaniu rur instalacji geotermalnych poziomo (w kolektorach, przewodach przyłączeniowych lub zasilających) należy przestrzegać następujących zasad (patrz rys. 86): --układanie poza strefą zamarzania (w Polsce zgodnie z PN-B-03020 od 1,1 m do 1,85 m) --odstęp między rurami układanymi poziomo 50-80 cm ze względu na zagrożenie oblodzeniem --odległość od innych instalacji zaopatrujących w media minimum 70 cm --odległość od budynków i granic działki zgodnie z wytycznymi ustawowymi --oznaczenie ułożonych rur za pomocą taśmy ok. 30-40 cm nad rurą --w przypadku montażu rur PE 100 konieczna jest podsypka z piasku dla ochrony przed obciążeniami punktowymi Przewód zasilający Taśma ostrzegawcza 30-40 cm ponad rurą Ustawioną temperaturę należy sprawdzić przy użyciu przyrządu do pomiaru temperatury zamarzania. pomiędzy 1,2 m a 1,5 m 50-80 cm granica strefy przemarzania W przypadku rur PE 100 min. 30 cm piasku Uwaga: W przypadku glikolu etylenowego należy użyć odpowiedniego przyrządu do pomiaru temperatury zamarzania. Każdy obwód rurowy przepłukuje się aż do usunięcia z niego powietrza. W tym celu stosuje się powszechnie używaną pompę ssącą oraz otwarte naczynie. Napełnianie instalacji geotermalnych Sondy montuje się po ich wcześniejszym wypełnieniu najczęściej wodą. Dlatego przy wypełnieniu sondy mieszanką wody i glikolu należy zwrócić uwagę, aby przed wprowadzeniem do sondy solanki usunąć z niej całkowicie wodę. Gdy nie jest to możliwe, należy zwiększyć odpowiednio stężenie solanki. Rys. 86: min. 70 cm Rury RAUGEO Zasady układania rur Przejście instalacji do budynku Przejście instalacji do budynku składa się z przejścia szczelnego, które może być stosowane również przy naporze wód gruntowych. Uszczelnienie rur następuje przy zewnętrznej ścianie (patrz rys. 87) za pomocą rury osłonowej lub środka do uszczelniania otworów. Przy większej ilości przejść instalacji umiejscowionych obok siebie należy zachować odstępy pomiędzy nimi min. 30 mm. Następnie należy w otwór wsunąć przewód geotermalny z nałożonym przejściem szczelnym. Przejście szczelne dokręcane jest przy użyciu momentu siły zaciskowej (patrz roz. 11.1). Położenie przewodu nale- 83 ży ustabilizować centrycznie w otworze. Przy zastosowaniu rury osłonowej z tworzywa sztucznego zaleca się użyć dodatkowy uchwyt rury osłonowej w celu do zamocowania i ustabilizowania rury osłonowej. Przy otworze uszczelnianym środkiem uszczelniającym należy zalakierować tym środkiem całą powierzchnię wewnętrzną otworu, tak żeby uszczelnić wszystkie możliwe rysy powstałe podczas prac budowlanych. Rury należy wprowadzić do budynku zgodnie z DIN 4140. Zgodnie z obowiązującą normą rurę przechodzącą przez ścianę należy wyposażyć w izolację chroniącą ją przed wodą kondensacyjną. W tym celu należy od wewnątrz budynku nasunąć na przewód geotermalny rurę izolacyjną aż do przejścia szczelnego. Rurę izolacyjną należy posmarować od strony przejścia szczelnego klejem, aby zapewnić solidne połączenie. Przewód geotermalny Rura izolacyjna Rura ochronna lub otwór ze środkiem uszczelniającym Przejście szczelne Rys. 87: 84 Przejście instalacji do budynku Izolacja Ponieważ nośnik ciepła posiada zazwyczaj niższą temperaturę niż temperatura panująca w pomieszczeniu, w którym ustawiona jest pompa ciepła, należy znajdujące się tam rury zaopatrzyć w paroszczelną izolację chroniącą je przed powstaniem wody kondensacyjnej, oraz izolację termiczną zgodnie z „Wytycznymi technicznymi jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie” MI. z dnia 06.11.2008. Złączki izolacyjne i obejmy muszą być wyposażone w mocowanie spełniające funkcje elementu izolującego. W ten sposób zapobiega się powstawaniu mostka cieplnego między obejmą a izolacją. 12 TECHNIKA POŁĄCZEŃ TYPU TULEJA ZACISKOWA 12.1 Opis systemu Technika połączeń typu tuleja zaciskowa to opatentowana przez REHAU metoda wykonywania szybkich, pewnych, trwale szczelnych i natychmiast gotowych do obciążenia ciśnieniem połączeń rur PE-Xa i PE-Xa plus. Uwaga! Korozja może spowodować szkody! Technika połączeń typu tuleja zaciskowa wyróżnia się następującymi właściwościami: --Należy chronić złączki i tuleje zaciskowe przed kontaktem z murem wzgl. jastrychem, cementem, gipsem, zaprawą agresywnymi substancjami, gruntem i innymi materiałami i substancjami powodującymi korozję. W przypadku montażu w gruncie zalecamy ochronę połączenia typu tuleja zaciskowa za pomocą taśmy zimnokurczliwej RAUGEO. --W środowisku agresywnym (np. w budynkach dla zwierząt, betonie, wodzie morskiej, środkach czyszczących) należy zapewnić ochronę antydyfuzyjną rur i złączek (np. przeciw przenikaniu gazów agresywnych lub fermentacyjnych). --Należy chronić złączki, rury i tuleje zaciskowe przed wilgocią. --Upewnić się, że stosowane środki uszczelniające, czyszczące, pianki montażowe itd. nie zawierają składników powodujących powstawanie rys naprężeniowych, np. amoniaku lub substancji zawierających amoniak --jest odporna i sprawdza się w trudnych warunkach budowlanych --nie wymaga dodatkowych uszczelnień (samouszczelniający materiał rury) --łatwa kontrola wzrokowa połączenia --możliwość natychmiastowego obciążenia ciśnieniem instalacji --może być stosowana w każdych warunkach atmosferycznych --specjalne narzędzie RAUTOOL REHAU Program złączek Oferta obejmuje program złączek przejściowych, trójników, redukcji, kolan, zaworów kulowych i innych. Korozja może prowadzić do zniszczenia złączek. Dostępne są niemal wszystkie złączki do rur PE-Xa i PE-Xa plus SDR 11 o średnicach 20, 25, 32, 40, 50 i 63 mm. Na zapytanie dostępne są wszystkie złączki o większej średnicy. Oprócz złączek redukcyjnych i trójników z różnymi odgałęzieniami dostępne są również złączki i trójniki do połączeń gwintowych. Uwaga! Niebezpieczeństwo uszkodzeń z powodu przeciążenia podczas montażu! Niedopuszczalnie wysokie naprężenia materiału mogą prowadzić do uszkodzenia złączek. 12.2 Specjalne wskazówki dotyczące bezpieczeństwa Uwaga! Montaż nieodpowiednich złączek może spowodować szkody! Montaż niewłaściwych złączek może spowodować uszkodzenie lub zniszczenie złączek. - Należy zwrócić uwagę na oznaczenie średnicy na złączce. Musi się ono zgadzać z oznaczeniem rury. - W aktualnym cenniku można znaleźć informacje o przyporządko waniu programu złączek do typów rur --Należy unikać zbyt silnego dokręcania połączeń gwintowanych. --Stosować odpowiedni klucz montażowy. Przy wkładaniu w imadło nie wolno uszkodzić ani zniekształcić złączki. --Używając kluczy do rur nie uszkodzić złączek. --W przypadku zastosowania pakułów nie owijać za bardzo połączeń gwintowanych. Końce gwintów muszą być widoczne. Zalecamy stosowanie włókien uszczelniających do gwintów LOCTITE-55. Należy stosować się do wytycznych producenta dotyczących zastosowania. --Nie wolno zniekształcać złączek np. uderzając młotkiem. --Stosować tylko gwinty zgodne z ISO 7-1, PN-EN 10226-1 i PN-EN 228. Inne rodzaje gwintów są niedozwolone 85 12.3 Uwaga! Niebezpieczeństwo szkód materialnych spowodowanych zabrudzeniem i uszkodzeniami! Zabrudzone i uszkodzone elementy systemu, rury, złączki, tuleje zaciskowe i uszczelki mogą mieć negatywny wpływ na połączenia. --Nie wolno stosować zabrudzonych lub uszkodzonych komponentów systemu, rur, złączek, tulei zaciskowych lub uszczelek. --Po demontażu połączeń z uszczelką płaską (lub inną) należy przed wykonaniem nowego połączenia sprawdzić, czy powierzchnia uszczelniająca jest nienaruszona i w razie potrzeby użyć nowej uszczelki Uwaga! Niebezpieczeństwo związane z użyciem niewłaściwego narzędzia! Używanie nieodpowiedniego narzędzia do wyrównania położenia złączki może prowadzić do uszkodzenia gwintu lub korozji w wyniku rys naprężeniowych. Złączki można ustawiać tylko za pomocą odpowiedniego narzędzia, np. klucza montażowego lub nypla. Przy montażu złączek gwintowanych obowiązują następujące zasady: - Stosować wyłącznie dozwolone środki uszczelniające (np. zgodnie z certyfikatem DVGW). - Nie wydłużać ramienia dźwigni narzędzia np. za pomocą rury. - Połączenia gwintowane należy dokręcać w taki sposób, aby koniec gwintu pozostał widoczny. - Przed dokręceniem połączenia sprawdzić możliwości połączenia różnych typów gwintów (wg ISO 7-1, PN-EN 10226-1, i PN-EN 228) np. pod względem pozycji tolerancji, dopasowania. Nie wolno stosować innych rodzajów gwintów. - W przypadku stosowania długich gwintów zwrócić uwagę na maksymalną długość dokręcenia oraz wystarczającą głębokość gwintu w złączce z gwintem wewnętrznym. Dostępne są następujące rodzaje gwintów: --gwint wg ISO 7-1 i PN-EN 10226-1 - Rp = gwint cylindryczny - R = gwint stożkowy --gwint wg PN-EN 228 - G = gwint cylindryczny, bez uszczelnienia w gwincie Do uzupełnienia systemu REHAU zaleca się stosowanie złączek gwintowanych z mosiądzu odpornego na odcynkowanie i mosiądzu czerwonego. 86 Dane techniczne Materiał Złączki techniki połączeń typu tuleja zaciskowa są wykonane z mosiądzu odpornego na odcynkowanie wg PN-EN 12164, PN-EN 12165 i PN-EN 12168 stopień A (najwyższy poziom wymagań) lub mosiądzu czerwonego. Tuleje zaciskowe są wykonane z mosiądzu rozprężonego termicznie wg PN-EN 12164, PN-EN 12165 i PN-EN 12168. Szczegółowe specyfikacje materiałów są zawarte w programie dostaw REHAU. Tuleje zaciskowe montowane w gruncie należy izolować za pomocą taśmy zimnokurczliwej! 12.4Montaż REHAU oferuje instalatorom szereg narzędzi do montażu połączeń typu tuleja zaciskowa. Różne warianty narzędzi pozwalają na wybór przez instalatora optymalnego rozwiązania do konkretnej instalacji. Wszystkie narzędzia zostały zaprojektowane tak, aby dobrze sprawdzały się w warunkach budowlanych. Instalator musi zdecydować, które narzędzie stanowi optymalne rozwiązanie dla jego instalacji. Zakres dostawy poszczególnych narzędzi RAUTOOL jest zawarty w cenniku. Stosując narzędzia RAUTOOL należy stosować się do następujących wskazówek: --Przed rozpoczęciem montażu należy przeczytać wskazówki bezpieczeństwa i instrukcję obsługi danego narzędzia RAUTOOL i postępować zgodnie z nimi. --Jeśli przy danym narzędziu nie ma już instrukcji obsługi, należy się w nią zaopatrzyć. --Nie wolno stosować uszkodzonych lub nie w pełni działających narzędzi i należy je odesłać do naprawy do Biura Handlowo Technicznego W niniejszej informacji technicznej montaż połączenia typu tuleja zaciskowa przedstawiono tylko ogólnie. Szczegółowe wskazówki dotyczące konkretnych narzędzi RAUTOOL są zawarte w instrukcjach obsługi. Montaż połączenia typu tuleja zaciskowa Etap montażu 1 Obciąć rurę na żądaną długość za pomocą nożyc do rur. Powierzchnia w miejscu obcięcia musi być czysta, gładka i prostopadła do osi rury. Rys. 88: Obcięcie rury Etap montażu 2 Nałożyć tuleję zaciskową na rurę. Sfazowana krawędź tulei jest skierowana w kierunku połączenia. Rys. 89: Nasunięcie tulei zaciskowej na rurę Etap montażu 3 Kielichować rurę dwukrotnie, przesuwając ekspander o ok. 30°. Tuleja zaciskowa musi się znajdować poza kielichowatym odcinkiem rury. Głowicę kielichującą należy całkowicie wsunąć w rurę. Rys. 90: Kielichowanie rury Etap montażu 4 Złączkę umieścić w rurze. Po chwili złączka tkwi w rurze na stałe, ponieważ rura samoistnie się kurczy. Jeśli nie starczy czasu na całkowite wciśnięcie złączki w rurę, można ponownie kielichować rurę. Rys. 91: Zaciśnięcie połączenia złączki i tulei Etap montażu 5 Przesunąć tuleję zaciskową w kierunku złączki. Przyłożyć narzędzie do tulei i nasunąć tuleję na złączkę. Połączenie jest gotowe i może być od razu obciążone ciśnieniem. W przypadku montażu w gruncie należy na koniec ochronić połączenie przed korozją np. stosując taśmę zimnokurczliwą. Rys. 92: Gotowe połączenie typu tuleja zaciskowa 87 13 ZAWORY KULOWE REHAU 13.1 Opis produktu 13.2 Zawory kulowe wykonane są z mosiądzu odpornego na odcynkowanie wg PN EN od 12164 do 12168, z uszczelkami z PTFE. Kula zaworu jest wykonana z mosiądzu chromowanego, dźwignia ze stali ocynkowanej pokrytej tworzywem sztucznym. Dane techniczne Z odejściem typu tuleja zaciskowa SDR 11 dla rur RAUGEO PE-Xa Wszystkie artykuły z tego rozdziału są dostępne na zapytanie w większych rozmiarach. Zawór kulowy z odejściem typu tuleja zaciskowa, SDR 11 Zawór kulowy REHAU z dźwignią ręczną, z obustronnymi wytłoczonymi pierścieniami oporowymi, do połączenia z rurami RAUGEO SDR 11 i tuleją zaciskową SDR 11 Korpus: Mosiądz specjalny, odporny na odcynkowanie wg PN-EN od 12164 do 12168 Uszczelki: PTFE Kula zaworu: mosiądz chromowany Dźwignia ręczna: stal ocynkowana, powlekana tworzywem sztucznym Nr art. 12331431001 12331631001 12331831001 12332131001 12332331001 12332531001 Średnice 20 × 1,9 - 20 × 1,9 25 × 2,3 - 25 × 2,3 32 × 2,9 - 32 × 2,9 40 × 3,7 - 40 × 3,7 50 × 4,6 - 50 × 4,6 63 × 5,8 - 63 × 5,8 A [mm] 85 104 128 148 173 204 H [mm] 39 54 58 66 72 82 L [mm] 81 92 92 127 127 142 S [mm] 18 26 31 34 41 50 S [mm] 18 26 31 G [mm] 17 20 20 Ciężar [kg/szt.] 0,210 0,344 0,553 0,998 1,597 2,815 Zawartość w kartonie [szt.] 1 1 1 1 1 1 Jednostka dostawy [szt.] 1 1 1 1 1 1 Zawór kulowy z odejściem typu tuleja zaciskowa i gwintem zewnętrznym, SDR 11 Zawór kulowy REHAU z dźwignią ręczną, z jednostronnie wytłoczonymi pierścieniami oporowymi i z gwintem zewnętrznym po drugiej stronie, do połączenia z rurami RAUGEO SDR 11 i tulejami zaciskowymi SDR 11 Korpus: Mosiądz specjalny, odporny na odcynkowanie wg PN-EN od 12164 do 12168 Uszczelki: PTFE Kula zaworu: mosiądz chromowany Dźwignia ręczna: stal ocynkowana, powlekana tworzywem sztucznym Nr art. Średnice 12331531001 20 × 1,9 - R ¾“ 12331731001 25 × 2,3 - R 1“ 12331931001 32 × 2,9 - R 1“ * WK = wymiar klucza 88 A [mm] 79 98 104 H [mm] 54 58 58 L [mm] 92 92 92 WK* 28 35 35 Ciężar [kg/szt.] 0,267 0,393 0,466 Zawartość w kartonie [szt.] 1 1 1 Jednostka dostawy [szt.] 1 1 1 14 POŁĄCZENIE TYPU MUFA ELEKTROOPOROWA 14.1 Opis ogólny W kształtkach elektrooporowych REHAU zatopiony jest drut elektrooporowy. Na skutek przepływu prądu drut elektrooporowy zostaje podgrzany do wymaganej temperatury i następuje proces zgrzewania rury. Każda kształtka wyposażona jest również w zintegrowany czujnik oporności, który umożliwia automatyczne ustawienie parametrów zgrzewania na zgrzewarce REHAU. Kod identyfikacyjny, znajdujący się na wszystkich kształtkach elektrooporowych, umożliwia zastosowanie dostępnych na rynku zgrzewarek z czytnikiem. Dzięki bolcom, które w trakcie zgrzewania wychodzą nad powierzchnię, można sprawdzić wzrokowo, czy zgrzewanie zostało wykonane prawidłowo. W przypadku rur z polimerowych tworzyw sztucznych może dojść do utlenienia warstwy zewnętrznej pod wpływem warunków atmosferycznych. Dlatego też bezpośrednio przed zgrzewaniem należy usunąć warstwę zewnętrzną poprzez zeskrobanie lub wykrojenie. Mufy elektrooporowe są przeznaczone do wykonywania połączeń rur z PE 100, PE-RC i PE-Xa. Rur z warstwą antydyfuzyjną PE-Xa plus nie można łączyć za pomocą zwykłych muf elektrooporowych. 14.2 Specjalne wskazówki bezpieczeństwa --Należy zapoznać się z instrukcją obsługi stosowanego narzędzia montażowego i zawsze jej przestrzegać. --Skrobaki i nożyce do rur REHAU mają ostre krawędzie. Należy je przechowywać i obsługiwać w taki sposób, aby wykluczyć ryzyko zranienia. --Przy obcinaniu rur należy zachować odstęp bezpieczeństwa między ręką a narzędziem tnącym. --Podczas obcinania rury nie sięgać do strefy pracy narzędzia lub w pobliże ruchomych części. --Przy pracy z uniwersalnymi uchwytami mocującymi REHAU istnieje niebezpieczeństwo powstania urazów. --Podczas prac konserwacyjnych, naprawczych, wymiany narzędzi oraz podczas zmiany miejsca montażu należy wyjmować wtyczkę narzędzi z gniazda elektrycznego i zabezpieczać je przed przypadkowym włączeniem. 14.3 Dane techniczne Mufy elektrooporowe REHAU wykonane są z czarnego, stabilizowanego przeciw promieniowaniu UV polietylenu (PE 100). Wskaźnik płynięcia MFI 190/5 wynosi 0,3 – 1,7 g/10 min. wg normy PN-EN ISO 1133. Za pomocą muf elektrooporowych można wykonywać połączenia rur z PE 63, PE 80, PE 100, PE-RC i PE-Xa. Ta technika połączeń nie nadaje się do rur z warstwą antydyfuzyjną EVAL. Żywotność w zależności od temperatury i ciśnienia roboczego: Rys. 93: Przekrój połączenia typu mufa elektrooporowa Temperatura Maks. ciśnienie Czas eksploatacji 20 °C 16,0 bar 50 lat 30 °C 12,8 bar 50 lat 40 °C 9,6 bar 50 lat 50 °C 6,4 bar 15 lat Współczynnik bezpieczeństwa: 1,25; medium: woda i powietrze Tabela 17: Zakres stosowania muf elektrooporowych PN 16 z PE 100 Standardowa oferta obejmuje mufy elektrooporowe do średnic 20, 25, 32, 40, 50 i 63. Wszystkie złączki są dostępne także w większych średnicach na zapytanie. Rys. 94: Wtopiony drut elektrooporowy Program złączek obejmuje mufy, trójniki z odgałęzieniami rozszerzonymi i zredukowanymi, złączki redukcyjne, kolana 45° i 90° oraz mufy i kolana przejściowe na gwint wewnętrzny i zewnętrzny z mosiądzu i PE 100. 89 14.4Montaż Rys. 95: 1. Przyciąć rurę na żądaną długość pod kątem prostym i z zachowaniem gładkich krawędzi Rys. 96: 2.Zaznaczyć odcinek rury, z którego zostanie usunięta powłoka wg tabeli 19 Średnica Powłoka do usunięcia na odcinku 20 25 32 40 50 63 75 90 110 125 160 30 mm 30 mm 35 mm 39 mm 44 mm 53 mm 56 mm 66 mm 67 mm 80 mm 81 mm Tabela 18: Rys. 97: 3. Dokładnie usunąć wierzchnią warstwę za pomocą ręcznego skrobaka. Nie wychodzić poza zaznaczony obszar Odcinek rury, z którego należy usunąć warstwę zewnętrzną w zależności od średnicy rury. Rys. 98: 4. W przypadku stosowania skrobaka automatycznego nie trzeba zaznaczać powierzchni do usunięcia. Powierzchnię rury skrobać tylko raz! Rys. 99: 5. Obszar zgrzewany należy oczyścić z tłuszczu i kurzu. W razie potrzeby użyć środka czyszczącego Tangit Rys. 100: 6. Mufy elektrooporowe należy rozpakować z worków PE. W razie potrzeby wyczyścić mufy środkiem Tangit Rys. 101: 7. Nasunąć mufę elektrooporową na końcówkę rury Rys. 102: 8. Koniec drugiej rury wsunąć w mufę, tak aby odcinek rury bez powłoki był całkowicie wsunięty w mufę Rys. 103: 9. Podłączyć zgrzewarkę; czerwony przewód włożyć do czerwonego styku. Parametry zgrzewania ustawiane są automatycznie Rys. 104: 10. Nacisnąć przycisk „Start” zgrzewarki Rys. 105: 11. Sprawdzić ustawienie, a w przypadku gdy część rury bez powłoki jest widoczna, ponownie wsunąć rurę do mufy Porównać parametry na wyświetlaczu z wartościami podanymi na kształtce elektrooporowej. Podczas zgrzewania w rurach i w połączeniu nie może być żadnych naprężeń. W razie potrzeby należy zastosować uchwyty mocujące. W czasie chłodzenia podanym na kształtce elektrooporowej „cool… min” połączenie nie może być obciążone mechanicznie. Dopiero po upływie czasu chłodzenia instalacja może być obciążona pełnym ciśnieniem roboczym: Rys. 106: 12. Ponowne naciśnięcie przycisku „Start” rozpoczyna proces zgrzewania 90 Rys. 107: 13. Po zakończeniu zgrzewania włączy się sygnał dźwiękowy. Na wyświetlaczu pojawi się napis „OK”. Wyjąć przewody z gniazd Średnica Czas chłodzenia 20 - 63 20 min. 75 – 110 30 min. 125 45 min. 160 70 min. Tabela 19: Czasy chłodzenia muf elektrooporowych Rys. 108: Przepływ laminarny Przepływ burzliwy Temperatura cieczy 5°C Przepływ w [l/s] Diagram strat ciśnienia mieszanki woda / glikol etylenowy (25%) ZAŁĄCZNIK - DIAGRAMY STRAT CIŚNIENIA Diagram straty ciśnienia mieszanki woda / glikol etylenowy (25%) 91 Spadek straty ciśnienia R w [Pa/m] Rys. 109: 92 Diagram straty ciśnienia mieszanki woda / glikol propylenowy (30%) Spadek straty ciśnienia R w [Pa/m] Przepływ laminarny Przepływ w [l/s] Przepływ burzliwy Temperatura cieczy 5°C Diagram strat ciśnienia mieszanki woda / glikol propylenowy (30%) Rys. 110: Diagram straty ciśnienia w wodzie 93 Spadek straty ciśnienia R w [Pa/m] Przepływ laminarny Przepływ burzliwy Temperatura cieczy 5°C Przepływ w [l/s] Diagram strat ciśnienia w wodzie ZAŁĄCZNIK FORMULARZ OBIEKTOWY RAUGEO (>30 kW) Biuro Handlowo-Techniczne: ______________________________ Doradca handlowo-techniczny: ________________________________ Nazwa projektu: ____________________________ Dane klienta: Nazwisko: Ulica: Miejscowość: Tel./Fax: Kraj: Kod pocztowy: E-mail: Instalator Projektant Dział: Firma budowlana Inwestor Inne Dane dotyczące wydajności ogrzewania / chłodzenia: Wydajność ogrzewania: _______ [kW] Wydajność chłodzenia: _______ [kW] Czas użytkowania: _______ [h] Czas użytkowania: _______ [h] Roczna strata ciepła: _______ [MWh/rok] Roczny zysk cieplny: _______ [MWh/rok] Maks. miesięczna strata ciepła: _______ [MWh/miesiąc] Maks. miesięczny zysk cieplny: _______ [MWh/miesiąc] Czas mocy szczytowej: _______ [h] Czas mocy szczytowej: _______ [h] Temp. zasilania systemu grzewczego: _______ [°C] chłodzenie bezpośrednie chłodzenie pośrednie Opcjonalnie Dane dotyczące miesięcznego zapotrzebowania na ogrzewanie / chłodzenie: Opcjonalnie Zapotrzebowanie na Zapotrzebowanie na Moc szczytowa ciepło [kW/h] chłodzenie [kW/h] ogrzewanie [kW] Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień 94 Liczba godzin [h] Moc szczytowa chłodzenie [kW] Liczba godzin [h] Wybór systemu: Sondy geotermalne Maksymalna dopuszczalna głębokość odwiertu (długość sondy) _______ [m] Odległość sonda-rozdzielacz (najdłuższy odcinek): Odległość sonda-rozdzielacz Odległość rozdzielacz-pompa ciepła: (całkowita długość rur): _______ [m] _______ [m] _______ [m] Opcjonalnie Maksymalny możliwy odstęp między sondami: _______ [m] Maksymalna powierzchnia do dyspozycji* _______ [m2] Promień otworu wiertniczego: _______ [m] Opór otworu wiertniczego: [mK/W] Temperatura powierzchni gruntu (średnia temperatura roczna): _______ [°C] _______ Kolektor geotermalny Dostępna powierzchnia*: _______ [m2] Odległość studnia rozdzielaczowa-budynek _______ Odległość budynek-pompa ciepła: _______ [m] Sonda spiralna Helix Gł. odwiertu (maks. możliwa głębokość montażu): _______ [m] Odległość rozdzielacz-pompa ciepła: _______ [m] [m] Odległość sonda-rozdzielacz (całkowita długość): _______ [m] Kolumna geotermalna Średnica pala: _______ [m] Głębokość montażu pala: _______ [m] Odstępy między osiami pali: _______ [m] Liczba pali: _______ [szt.] _______ [m] Odległość pal-rozdzielacz Odległość rozdzielacz-pompa ciepła: (całkowita długość rur): _______ [m] * Załączyć schemat / rysunek CAD, jeśli jest dostępny! Lokalizacja źródła ciepła: powierzchnia niezabudowana powierzchnia zabudowana Rodzaj zabudowy: __________________________________________________________ pod budynkiem * Załączyć schemat / rysunek CAD, jeśli jest dostępny! Ocena gruntu*: Żwir, piasek suchy Żwir, piasek wilgotny Piaskowiec Ił, glina sucha Ił, glina wilgotna Wapień Gnejs Granit Bazalt Gęstość gruntu: _______ [kg/m3] Przewodność cieplna: _______ Specyficzna pojemność cieplna: _______ [MJ/m3K] Rodzaj gruntu: _________________ Poziom wody gruntowej pod powierzchnią gruntu: _______ Opcjonalne dane o materiale: Obecność wody gruntowej Spadek wody gruntowej: _______ [%] * Załączyć badanie geotechniczne, jeśli jest dostępne! [W/m K] [m] 95 Praca pompy ciepła wzgl. systemów dodatkowych: monowalentna biwalentna-równoległa Rodzaj: ________________________________________ monoenergetyczna biwalentna-alternatywna Rodzaj: ________________________________________ Dane pompy ciepła: Producent: __________________________________________ Typ: _______________________________________ Moc grzewcza (B0/W35): _______ [kW] COP - (B0/W35): ____________ Czas przestoju EVU (2,4 lub 6 h/dobę): _______ [h] Udział glikolu w solance: _______ [%] Temperatura solanki na zasilaniu (temperatura robocza pompy ciepła): _______ [°C] Temperatura solanki na powrocie: _______ [m] Uwagi / uzupełnienia: _________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________ Data: _________________________ Formularz sporządził/sporządziła: ___________________________________________________ Pieczątka / podpis Należy zwrócić uwagę, że nasze doradztwo i projekty bazują na danych przekazanych przez Państwa i na właściwych przepisach budowlanych. Należy sprawdzić, czy dane i wyniki pasują do Państwa inwestycji. Proszę stosować się do wytycznych aktualnej informacji technicznej dotyczącej stosowanych produktów. Usługi projektowania są dla Państwa nieodpłatne i zostały wykonane zgodnie z warunkami dostaw i płatności REHAU, które są dostępne na naszej stronie internetowej. 96 Normy i przepisy prawne obowiązujące w Polsce Prawo górnicze i geologiczne Należy przestrzegać przepisów zawartych w Ustawie „Prawo Geologiczne Dz.U. 163 z dnia 9 czerwca 2011 Rozporządzenie Ministra środowiska z dnia 23.czerwca 2005 roku w sprawie określania przypadków, w których konieczne jest sporządzenie innej dokumentacji geologicznej. Prawo wodne Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne. Prawo energetyczne Ustawa „ Prawo energetyczne „ z dnia 10.04.1997( Dz. U. nr 54, poz.348 ) Dyrektywy Unii Europejskiej Dyrektywa Europejska 2002/91/WE- Jakość energetyczna budynków PN-EN 255-3:2000 Klimatyzatory, ziębiarki cieczy i pompy ciepła ze sprężarkami o napędzie elektrycznym - Funkcja grzania - Badanie i wymagania dotyczące oznakowania zespołów do ogrzewania pomieszczeń i ciepłej wody użytkowej PN-EN 255-4:2000 Klimatyzatory, ziębiarki cieczy i pompy ciepła ze sprężarkami o napędzie elektrycznym - Funkcja grzania - Wymagania dotyczące zespołów do ogrzewania pomieszczeń i ciepłej wody użytkowej PN-EN 378-1:2002 Instalacje ziębnicze i pompy ciepła - Wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony środowiska - Część 1: Wymagania podstawowe, definicje, klasyfikacja i kryteria wyboru Rekomendacje Techniczne Centralnego Ośródka Chłodnictwa w Krakowie: PN-EN 378-2:2002 Instalacje ziębnicze i pompy ciepła - Wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony środowiska - Część 2: Projektowanie, budowanie, sprawdzanie, znakowanie i dokumentowanie Rekomendacja Techniczna Centralnego Ośrodka Chłodnictwa w Krakowie COCH RT/2011-13-0004 „Instalacja geotermalna RAUGEO kolektor” z dnia 08.12.2011 Rekomendacja Techniczna Centralnego Ośrodka Chłodnictwa w Krakowie COCH RT/2011-13-0003 „Instalacja geotermalna RAUGEO sonda” z dnia 08.12.2011 PN-EN 378-3:2002 Instalacje ziębnicze i pompy ciepła - Wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony środowiska - Część 3: Usytuowanie instalacji i ochrona osobista Normy PN-EN ISO 228-1:2005 Gwinty rurowe połączeń ze szczelnością nie uzyskiwaną na gwincie Część 1: Wymiary, tolerancje i oznaczenie PN-EN ISO 228-2:2005 Gwinty rurowe połączeń ze szczelnością nie uzyskiwaną na gwincie Część 2: Weryfikacja sprawdzianami granicznymi PN-EN 255-1:2000 Klimatyzatory, ziębiarki cieczy i pompy ciepła ze sprężarkami o napędzie elektrycznym - Funkcja grzania - Terminy, definicje i oznaczenia PN-EN 255-2:2000 Klimatyzatory, ziębiarki cieczy i pompy ciepła ze sprężarkami o napędzie elektrycznym - Funkcja grzania - Badanie i wymagania dotyczące oznakowania zespołów do ogrzewania pomieszczeń PN-EN 378-4:2002 Instalacje ziębnicze i pompy ciepła - Wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony środowiska - Część 4: Obsługa, konserwacja, naprawa i odzysk PN-EN 805:2002 Zaopatrzenie w wodę - Wymagania dotyczące systemów zewnętrznych i ich części składowych PN-EN 1254-3:2004 Miedź i stopy miedzi - Łączniki instalacyjne - Część 3: Łączniki do rur z tworzyw sztucznych z końcówkami zaciskowymi PN-EN 1610:2002 Budowa i badania przewodów kanalizacyjnych PN-EN 12201-1:2011 Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do przesyłania wody - Polietylen (PE) - Część 1: Wymagania ogólne 97 PN-EN 12201-2:2011 Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do przesyłania wody - Polietylen (PE) - Część 2: Rury PN-EN 12201-3:2011 Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do przesyłania wody - Polietylen (PE) - Część 3: Kształtki PN-EN 1861:2001 Instalacje ziębnicze i pompy ciepła - Schematy ideowe i montażowe instalacji, rurociągów i przyrządów - Układy i symbole PN-EN 10226-1:2006 Gwinty rurowe połączeń ze szczelnością uzyskiwaną na gwincie Część 1: Gwinty stożkowe zewnętrzne i gwinty walcowe wewnętrzne - Wymiary, tolerancje i oznaczenie PN-EN 10226-2:2007 Gwinty rurowe połączeń ze szczelnością uzyskiwaną na gwincie Część 2: Gwinty stożkowe zewnętrzne i gwinty stożkowe wewnętrzne - Wymiary, tolerancje i oznaczenie PN-EN 10226-3:2006 Gwinty rurowe połączeń ze szczelnością uzyskiwaną na gwincie Część 3: Weryfikacja sprawdzianami granicznymi PN-EN ISO 15875-1:2005 Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do instalacji wody ciepłej i zimnej - Usieciowany polietylen (PE-X) - Część 1: Wymagania ogólne PN-EN ISO 15875-2:2005 Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do instalacji wody ciepłej i zimnej - Usieciowany polietylen (PE-X) - Część 2: Rury PN-B-02480:1986 Grunty budowlane - Określenia, symbole, podział i opis gruntów PN-B-03020:1981 Grunty budowlane - Posadowienie bezpośrednie budowli - Obliczenia statyczne i projektowanie PN-S-02205:1998 Drogi samochodowe - Roboty ziemne - Wymagania i badania 98 gwarancja rehau NA WYPRODUKOWANĄ(E) I DOSTARCZONĄ(E) PRZEZ REHAU SONDĘ(Y) RAUGEO PE-XA Inwestor: Wykonawca robót wiertniczych potwierdza niniejszym, że sonda(y) RAUGEO PE-XA została(y) zamontowana(e) w ramach wskazanej obok inwestycji zgodnie z uznanymi regułami techniki oraz aktualnie obowiązującą „Informacją Techniczną REHAU RAUGEO”. Inwestycja / liczba sond: Wykonawca robót wiertniczych: Miejscowość, data Montaż dnia: Pieczątka i podpis wykonawcy robót wiertniczych REHAU udziela na zasadach określonych w poniższych Warunkach Gwarancji 10-letniej gwarancji na sprawne działanie zamontowanej(ych) sond(y) RAUGEO PE-Xa. Niniejsze oświadczenie gwarancyjne jest ważne, o ile zostało ono kompletnie wypełnione i podpisane przez wykonawcę robót wiertniczych, a właściwe Biuro Handlowo-Techniczne REHAU przyznało numer gwarancji. W celu przyznania przez REHAU numeru gwarancji niniejsze oświad-czenie gwarancyjne należy przesłać do właściwego Biura Handlowo-Technicznego REHAU w terminie 3 miesięcy po zakończeniu montażu sondy. Oświadczenie gwarancyjne zostanie następnie uzupełnione i zwrócone przez REHAU.. Oświadczenie gwarancyjne nr *) Data *): Podpis Biura Handlowo-Technicznego REHAU *) *) wypełnia REHAU. Oryginał: pozostaje u wykonawcy robót wiertniczych Kopia: pozostaje we właściwym Biurze Handlowo-Technicznym REHAU 99 warunki gwarancji 1. Zakres gwarancji 1.1REHAU gwarantuje, że sonda RAUGEO PE-Xa została wyprodukowana z najwyższą starannością przy użyciu materiałów o należytej jakości. - o dwiert oraz wprowadzenie sondy zostały wykonane przez przedsiębiorstwo wiertnicze o udokumentowanych kwalifikacjach i uprawnieniach oraz zgodnie z uznanymi regułami techniki i aktualnie obowiązującą „Informacją Techniczną REHAU RAUGEO”. 1.2REHAU gwarantuje niezawodne działanie sondy RAUGEO PE-Xa - p rzyłącze sondy RAUGEO PE-Xa zostało wykonane przy użyciu narzędzi oraz złączek REHAU. - ewentualne zakłócenia działania sondy nie wynikają z błędów lub uszkodzeń powstałych w trakcie montażu sondy. - z achowane zostały warunki eksploatacji (ciśnienie oraz temperatura eksploatacji). - R EHAU miał możliwość zbadania szkody w terminie 14 dni od jej odkrycia. - p rzyczyną zakłóceń w działaniu sondy nie są zjawiska tektoniczne (np. trzęsienie ziemi, przesunięcia lub obniżenie pokładów skalnych). 2. Treść oraz wykonanie świadczeń objętych gwarancją 2.1 Gwarancja REHAU obejmuje bezpłatną wymianę sondy RAUGEO PE-Xa oraz wykonanie niezbędnych robót wiertniczych i montażowych. 2.2 Świadczenia gwarancyjne ograniczone są do kwoty 40.000 PLN na każdą sondę. 2.3 Skorzystanie z uprawnień objętych gwarancją w okresie gwarancji nie wydłuża łącznego okresu obowiązywania gwarancji. 2.4 REHAU zastrzega sobie prawo do zlecenia wykonania świadczeń gwarancyjnych wybranym przez siebie specjalistycznym przedsiębiorstwom. 2.5 Umowne lub prawne roszczenia gwarancyjne pozostają nienaruszone przez niniejszą gwarancję. 3. W arunki gwarancji Korzystanie ze świadczeń gwarancyjnych jest możliwe w przypadku spełnienia następujących warunków: - z akłócenia działania sondy wystąpią w okresie 10 lat od zakończenia montażu. - p rzedstawienie niniejszej karty gwarancyjnej, która zgodnie z wy-mogiem określonym na poprzedniej stronie została kompletnie wypełniona i w terminie 3 miesięcy po zakończeniu montażu odesłana do REHAU. Świadczenia gwarancyjne mogą być dochodzone alternatywnie przez wykonawcę robót wiertniczych, przez projektanta albo inwestora, jednakże w odniesieniu do danej szkody jednocześnie tylko przez jednego z wyżej wskazanych uprawnionych. W przypadku sprzedaży nieruchomości uprawnienia z gwarancji mogą być dochodzone także przez nabywcę nieruchomości. 100 NOWOCZESNE ROZWIĄZANIA DLA BUDOWNICTWA WIĘKSZA WARTOŚĆ – niższe KOSZTY ROZWIĄZANIA Do BUDOWNICTWA ENERGOOSZCZĘDNEGO I TERMOMODERNIZACJI EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA www.rehau.pl 827600 PL 06.2012