KWARTALNIK CENTRALNEJ STACJI RATOWNICTWA

Transkrypt

Ratownictwo
Górnicze
ISSN 1426-3092
Nr 4 (73) grudzień 2013 r.
KWARTALNIK CENTRALNEJ STACJI RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 73
SPIS TREŚCI
Redaguje zespół:
andrzej Plata
- redaktor naczelny
mirosław Bagiński
- z-ca redaktora naczelnego
Barbara kochan
- z-ca redaktora naczelnego
katarzyna myślińska
- sekretarz redakcji
katarzyna kajdasz-Szpotko
małgorzata Jankowska
adres redakcji:
Centralna Stacja
Ratownictwa Górniczego S.a.
ul. Chorzowska 25
41-902 BYtom
teł. (32) 388 04 19
lub (32) 388 04 53
fax. (32) 388 04 44
e-mail: [email protected]
Okręgowa Stacja Ratownictwa
Górniczego w Bytomiu
ul. Chorzowska 12d
41-902 BYTOM
teł. (32)38806 22
Górniczego w Jaworznie
ul. Krakowska 95
43-600 JAWORZNO
tel. (32) 616 22 86
fax. (32) 616 44 33
Górniczego w Wodzisławiu Śl.
ul. Marklowicka 3
44-300 WODZISŁAW Śl.
tel. (32) 455 47 06
e-mail: osrgwodzisł[email protected]
Górniczego w Zabrzu
ul. Jodłowa 33
41-800 ZABRZE
tel. (32) 271 35 06
Redakcja nie odpowiada za treść reklam
i zastrzega sobie prawo dokonywania
skrótów tekstów oraz zamieszczania
własnych tytułów i śródtytułów.
Nie zamówionych materiałów
nie zwracamy.
NR 4/2013
•
krótko
•
Mirosław Bagiński
Posiedzenie międzynarodowego Zespołu
ds. Ratownictwa Górniczego ........................................................................................... 2
•
Andrzej Plata
Pożar w ZG „Sobieski” ......................................................................................................... 4
•
Zbigniew Kubica
Centralne Zawody Drużyn Ratowniczych
............................................................................................................................................ 1
.............................................................. 5
•
Aleksandra Szatkowska – Mejer
Rozmowa z Prezesem CEn-Rat-u .............................................................................. 7
•
Arkadiusz Grządziel,
Jan Syty
Ewakuacja załogi z klatki awaryjno-rewizyjnej – ćwiczenia
....................... 8
•
Barbara Kochan
Rozmowa z prof. dr. hab. inż. wacławem Dziurzyńskim ............................11
•
Małgorzata Jankowska
Działalność szkoleniowa CSRG S.a. w 2013 i 2014 r.
....................................13
•
Piotr Golicz
wielki brat patrzy… ............................................................................................................17
•
Marcin Świerczek,
Leszek Kwiska
Dyżurujące zawodowe zastępy ratownicze CSRG S.a.
.................................20
•
Aneta Grodzicka
Gościnne progi CSRG S.a. ..............................................................................................23
•
Adam Szadurski
Prototyp systemu aktywnej ochrony ratownika
•
Jacek Dopierała,
Wojciech Najman,
Bogdan Ożóg
Ratownictwo Górnicze w Rosji
................................................25
....................................................................................28
Skład, opracowanie techniczne oraz druk:
Drukarnia Lipka
ul. Mickiewicza 9A
14-200 Iława
Nakład: 450 egz.
Fot. na okładce Figura Św. Barbary w holu budynku Centralnej Stacji Ratownictwa
Górniczego S.A.
Autor zdjęcia na okładce – Łukasz Burda – CSRG S.A. w Bytomiu
35
NR 4/2013
Z okazji górniczego święta pragniemy złożyć wszystkim Górnikom i ich Rodzinom
życzenia wszelkiej pomyślności oraz wytrwałości w ciężkiej i niebezpiecznej pracy.
Niech Święta Barbara nieustannie otacza Was i Wasze Rodziny opieką, zapewniając
poczucie bezpieczeństwa i pewności dnia jutrzejszego.
Przyjmijcie również z okazji zbliżającego się Bożego Narodzenia najlepsze życzenia ciepłych
i rodzinnych Świąt.
Rada Nadzorcza oraz Zarząd
Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A.
w Bytomiu
kRÓtko
CSRG S.A. w Bytomiu 23 października 2013 r. otrzymała Złotą Kartę Lidera
Bezpiecznej Pracy na lata 2014-15
w uznaniu za dobre wyniki w zakresie
poprawy warunków pracy. Karta przyznana została podczas XVI Konferencji
Liderów Bezpiecznej Pracy w Gdańsku
pt. „ Przez innowacje do bezpieczeństwa”. Forum Liderów Bezpiecznej
Pracy powołane zostało w 1998 roku
przez Centralny Instytut Ochrony
Pracy
Państwowy
Instytut
Badawczy /CIOP-PIB/. Obecnie do
Forum Liderów należy 113 przedsiębiorstw i instytucji.
Udział pogotowi i zastępów specjalistycznych CSRG S.a. w akcjach ratowniczych i w pracach profilaktycznych
akcje:
• 26.08.2013 r. akcja prowadzona w szybie „Piotr” w KWK „Mysłowice – Wesoła”. W akcji brało udział specjalistyczne pogotowie przewoźnych wyciągów ratowniczych CSRG S.A., specjalistyczne zastępy CSRG S.A do prac
w wyrobiskach pionowych lub o dużym nachyleniu oraz zastępy ratownicze OSRG Jaworzno.
• 03.09. – 04.09.2013 r. akcja polegająca
na przewietrzaniu oraz na demontażu tamy w KWK „Niwka- Modrzejów”. W akcji brały udział: pogotowie
zawodowe CSRG S.A., specjalistyczne
pogotowie przewoźnych wyciągów
ratowniczych CSRG S.A., specjalistyczne zastępy CSRG S.A. do prac
w wyrobiskach pionowych lub o dużym nachyleniu oraz specjalistyczne
pogotowie pomiarowe CSRG S.A.
• 16.09.2013 r. akcja polegająca na przewietrzaniu i penetracji podziemnych
wyrobisk Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu. W akcji brało udział
pogotowie zawodowe CSRG S.A.
• 21.09. – 22.09.2013 r. akcja polegająca na przewietrzaniu i penetracji
wyrobisk w KWK „Halemba – Wirek”. W akcji brały udział zastępy ratownicze OSRG Zabrze.
• 13.10 – 22.10.2013 r. akcja przeciwpożarowa w ZG „Sobieski”. W akcji
brało udział specjalistyczne pogotowie pomiarowe CSRG S.A. oraz zastępy ratownicze OSRG Jaworzno.
Prace profilaktyczne:
Udział specjalistycznego pogotowia
przewoźnych wyciągów ratowniczych
w pracach profilaktycznych polegających na kontroli obmurza w następujących zakładach górniczych:
10.08.2013 r. KWK „Budryk”
11.08.2013 r. KWK „Sośnica-Makoszowy” r. Sośnica
24.08.2013 r. KWK „Knurów – Szczygłowice” r. Szczygłowice
01.09.2013 r. KWK „Rydułtowy-Anna”
14.09.2013 r. KWK „Pniówek”
15.09.2013 r. KWK „Pniówek”
15.09.2013 r. KWK „Bielszowice”
06.10.2013 r. KWK „Zofiówka”
27.10.2013 r. KWK „Sośnica-Makoszowy” r. Makoszowy
(K. Kajdasz-Szpotko)
Z okazji Barbórki - Górniczego Święta składamy braci górniczej najserdeczniejsze życzenia dużo zdrowia, satysfakcji
z wykonywanej pracy, pewności jutra, skutecznego pokonywania przeciwności i wszelkiej pomyślności.
Życzymy by obchody tegorocznego święta przebiegały radośnie i spokojnie pozostawiając na długi czas miłe wspomnienia
dla Was i Waszych rodzin.
Niech patronka górników - Święta Barbara ma Was w swojej opiece.
Z górniczym pozdrowieniem Szczęść Boże
Redakcja
„Ratownictwa Górniczego”
1
NR 4/2013
PoSiEDZEniE mięDZYnaRoDowEGo
ZESPołU DS. RatowniCtwa
GÓRniCZEGo
Już po raz szósty obradował Międzynarodowy Zespół ds. Ratownictwa
Górniczego. Zespół (International
Mines Rescue Body - IMBR) został
powołany w 2001 r. z inicjatywy Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego
w Bytomiu. Porozumienie o współpracy w ramach Zespołu podpisali
wówczas przedstawiciele 9 krajów:
Australia, Wielka Brytania, Francja,
Republika Czeska, Rumunia, Republika
Południowej Afryki, Słowacja, Stany
Zjednoczone Ameryki i Polska.
W następnych latach do IMRB przystępowali przedstawiciele służb ratownictwa górniczego kolejnych krajów
i tak w 2003 r. przystąpiły Chiny,
Kanada, Niemcy, Indie i Ukraina,
w 2005 r. Nowa Zelandia i Norwegia,
w 2011 r. Austria, Mongolia, Rosja,
Wietnam i Zambia oraz w 2013 r.
Kazachstan. Tak więc aktualnie w skład
Zespołu wchodzą służby ratownicze
z 22 krajów. International Mines Rescue
Body (IMRB) jest stowarzyszeniem nieformalnym i powołane zostało na czas
nieokreślony.
Celem IMRB jest promowanie działań związanych z ratownictwem górniczym jako międzynarodowej platformy
oraz inicjowanie i wspieranie współpracy
mającej na celu osiągnięcie postępu w zakresie w ratownictwa górniczego. IMRB
wypełnia swoje zadania, między innymi
poprzez następujące działania:
• organizację okresowych, odbywających się co dwa lata spotkań przedstawicieli służb ratowniczych; spotkanie za każdym razem odbywa się
w innym kraju,
• przygotowanie materiałów w celu
udostępnienia ich na międzynarodowej stronie internetowej poświęconej ratownictwu górniczemu,
• przekazywanie informacji między
członkami IMRB, organizację pokazów działalności służb ratowniczych
z różnych krajach w trakcie spotkań.
IMRB realizuje swoje cele poprzez:
• wymianę informacji w zakresie
organizacji służb ratownictwa górniczego w różnych krajach,
• wymianę informacji w zakresie prowadzenia akcji ratowniczych,
• wymianę informacji w zakresie
metod szkolenia ratowniczego,
• wymianę informacji w zakresie wyposażenia technicznego służb ratowniczych,
• wymianę rezultatów badań w zakresie
sprzętu ratowniczego, w szczególności
sprzętu ochrony układu oddechowego
już wykorzystywanego lub przeznaczonego do wykorzystania w przyszłości,
• prezentację nowych rozwiązań technicznych i nowych technologii używanych przy prowadzeniu akcji
ratowniczych.
W 2013 roku akceptację do IMRB
uzyskała aplikacja służb ratownictwa
górniczego Kazachstanu.
Szóste posiedzenie oraz konferencja
Międzynarodowego Zespołu Ratownictwa Górniczego (IMRB) odbyły się
w dniach 6 do 10 października 2013 r.
w Niagara Falls. Gospodarzem w tym
roku był kanadyjski przemysł górniczy
i kanadyjskie organizacje ratownictwa
górniczego.
Zdj. 1. Uczestnicy I. spotkania Międzynarodowego Zespołu ds. Ratownictwa Górniczego w Polsce w 2001 roku oraz dokument
założycielski
2
Zdj. 2. Obrady Międzynarodowego Zespołu ds. Ratownictwa
Konferencja stanowiła otwarte forum
międzynarodowej wymiany doświadczeń pomiędzy fachowcami w dziedzinie ratownictwa górniczego i firm branżowych z tego zakresu.
Hasłem przewodnim konferencji
było: współdzielenie wizji, przewidywań i wiedzy. W tegorocznej konferencji uczestniczyło około 200 delegatów,
a przedstawiono na niej w sumie
35 prezentacji na temat organizacji systemów ratowniczych, technicznego
wyposażenia ratunkowego, studiów
przeprowadzonych działań ratowniczych oraz systemów szkoleń, w tym
wykorzystania systemów wirtualnej
rzeczywistości do skutecznego szkolenia w zakresie ratownictwa górniczego.
Polska delegacja zaprezentowała
3 referaty:
• Methodology of medical and psychological examinations - criteria
and rules of work ability assessment
in mine rescue services – referował
dr Mariusz Kuś – CEN-MED
• Adaptation of the polish mines
rescue system and organization to
hazards occurring in mines,
• Rescue operation after a rock burst
with the energy of 1,6E8J which occured on March 19th 2013 at 10:09 p.m.
In G-3/4 mine field of G-3 mining
section in KGHM Polska Miedź S.A.
division Rudna mine in Polkowice.
NR 4/2013
Zdj. 3. Delegacja służb ratownictwa górniczego Kazachstanu.
Przedstawiono również informację
nt. stanu przygotowań do Międzynarodowych Zawodów Ratownictwa Górniczego (International Mines Rescue
Competition), przewidzianych do realizacji w 2014 roku w Polsce.
Ustalono, że kolejne spotkanie
członków Międzynarodowego Zespołu
ds. Ratownictwa Górniczego oraz Konferencja przewidziane w 2015 roku
odbędą się w Hanowerze w Niemczech.
Ustalono również, że międzynarodowe
zawody
ratownictwa
górniczego
w 2018 roku zorganizowane zostaną
w Rosji.
Wiele słów uznania mieli dla swych
kanadyjskich kolegów delegaci z innych
krajów. Tegoroczna konferencja była
bardzo dobrze przygotowana organizacyjnie i jak zwykle ciekawa pod względem merytorycznym.
W czasie obrad przedstawiono wiele
informacji, które wzbogacą wiedzę
w dziedzinie ratownictwa górniczego
i mogą wskazać możliwości jego dalszego rozwoju. Przebieg i wyniki konferencji ponownie potwierdziły, że jest
ona celowa i potrzebna, ponieważ
ratownictwo górnicze to dyscyplina,
której rozwój wymaga stosowania
interdyscyplinarnych i międzynarodowych zdobyczy nauki i techniki.
Dlatego tak istotna jest międzynarodowa wymiana informacji.
Zdj.4. Konferencja IMRB
3
Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu, niezależnie
od swojej podstawowej działalności,
utrzymuje i rozwija współpracę ze służbami ratownictwa górniczego innych
krajów, w tym również w ramach
uczestnictwa w działaniach Międzynarodowego Zespołu ds. Ratownictwa
Górniczego.
Z uwagi na sukcesywnie spadającą
ilość zdarzeń w polskich podziemnych
zakładach górniczych, celowa jest kontynuacja i rozwój współpracy z zagranicznymi branżowymi partnerami,
których również dotyczą likwidacje
podobnego rodzaju zagrożeń oraz skutków katastrof, posiadających w tym zakresie stosowne doświadczenie i cenną
wiedzę. Współpraca pomiędzy stronami ma służyć podniesieniu poziomu
kwalifikacji i ratowniczej gotowości,
również do niesienia wzajemnej
lub wspólnej pomocy. Szeroko rozumiana współpraca, umożliwia śledzenie
poziomu techniki w interesujących
dziedzinach zarówno w kraju jak i za
granicą i dlatego też jest nieodzowna
dla działalności Centralnej Stacji
Ratownictwa Górniczego S.A.
mgr inż. Mirosław Bagiński
Wiceprezes ds. Technicznych
CSRG S.A. w Bytomiu
NR 4/2013
PoŻaR w ZakłaDZiE GÓRniCZYm
„SoBiESki”
Pożar endogeniczny zaistniał
w dniu 13.10.2013 r. około godziny
1537 w ZG „Sobieski” w Jaworznie,
w przecince transportowej 32 w pokładzie 207 na poziomie 500 m.
Pożar endogeniczny zaistniał
w przecince transportowej 32 (mapa),
w pokładzie 207 na poziomie 500 m,
w oddziale G 2. Wyrobisko o długości
około 80 m wykonane zostało po
wschodniej stronie parceli zbrojonej
ściany 543, której rozcinkę stanowił
chodnik badawczy VII. Rejon zbrojonej ściany 543 przewietrzany był prądem powietrza doprowadzanym
pochylnią VI oraz m.in. przecinką
transportową 32 i odprowadzanym
z chodnika badawczego VII pochylnią II.
Pokład 207 w rejonie zbrojonej
ściany 543 jest niemetanowy, zaliczony został do V grupy samozapalności z czasem inkubacji pożaru
wynoszącym 22 dni.
W dniu 13.10.2013 r. na zmianie
rannej prowadzono transport sekcji
obudowy zmechanizowanej do zbrojonej ściany 543 – rozciętej chodnikiem badawczym VII - przy pomocy
spalinowej kolejki spągowej. Po zakończeniu zmiany, około godziny
1420, dyspozytor ruchu zauważył
wzrost stężeń tlenku węgla do wartości około 83ppm, zarejestrowany
przez czujnik CO-metrii zabudowany
w chodniku badawczym VII. Skierował do rejonu zastęp ratowników oraz
sztygara zmianowego oddziału wentylacji, który potwierdził występowanie w rejonie podwyższonych stężeń
tlenku węgla. O przekroczeniach dopuszczalnych zawartości tlenku węgla
w prądzie powietrza przewietrzającego zbrojoną ścianę dyspozytor powiadomił o godzinie 1550 pełniącego
dyżur z-cę KRZG, a o godzinie 1555
KRZG. Ratownicy stwierdzili dymy
w przecince transportowej 32, o czym
poinformowali o godzinie 1740 dyspozytora ruchu i z-cę KRZG. W trakcie
prowadzonego rozpoznania zagrożenia następował rozwój pożaru, powo-
dując występowanie w rejonie wentylacyjnym coraz gęstszych dymów.
Akcję ratowniczą przeciwpożarową której kierownictwo przejął KRZG rozpoczęto o godzinie 2005. Do akcji
zaangażowane zostały zastępy ratowników własnych i z OSRG w Jaworznie oraz specjalistycznego pogotowia
pomiarowego CSRG S.A. w Bytomiu.
Zgodnie z planem akcji wyłączono
4
zagrożony rejon z sieci wentylacyjnej
kopalni poprzez gaszenie pasywne
tj. otamowanie korkami przeciwwybuchowymi.
(Informację opracowano na podstawie
danych z Departamentu Warunków
Pracy Wyższego Urzędu Górniczego)
(apl)
NR 4/2013
CEntRalnE ZawoDY DRUŻYn
RatowniCZYCH
– Jaworzno 2013
W dniach 19 - 20.09.2013 r. w Okręgowej Stacji Ratownictwa Górniczego
w Jaworznie odbyły się Centralne Zawody Drużyn Ratowniczych. W zawodach wystartowało dziewięć dziesięcioosobowych drużyn, reprezentujących:
• Południowy Koncern Węglowy S.A.
- drużyna złożona z ratowników ZG
„Sobieski” i ZG „Janina”,
• Kompanię Węglową S.A. - drużyny
KWK „Ziemowit”, KWK „Bobrek –
Centrum” oraz KWK „Jankowice”,
• Jastrzębską Spółkę Węglową S.A.drużyny KWK „Borynia– Zofiówka
– Jastrzębie” Ruch „Borynia” i KWK
„Pniówek”,
• Katowicki Holding Węglowy S.A. drużyny KWK „Murcki – Staszic”
i KWK „Wujek”,
• Słowację.
Rywalizacja drużyn odbywała się
w trzech konkurencjach:
1. symulowana akcja ratownicza,
2. konkurencja mechanika sprzętu oddechowego – z zakresu aparatu W -70,
3. konkurencja mechanika sprzętu pomiarowego – z zakresu przyrządów
X-am 5600 oraz X-am 7000.
W dniu 19.09. 2013 r. odbyła się
konkurencja symulowanej akcji ratowniczej na dwóch torach. W dwóch namiotach o powierzchni 800 m2 każdy
przygotowano dwa identyczne układy
wyrobisk, odzwierciedlających ścianowy system eksploatacji obejmujący
chodnik podścianowy, ścianę, chodnik
wentylacyjny oraz chodnik wentylacyjny równoległy.
Drużyny przybyły do Okręgowej
Stacji Ratownictwa Górniczego w Jaworznie o godz. 600 i po krótkiej ceremonii otwarcia zawodów udały się do
wyodrębnionych miejsc wzajemnie od
siebie odizolowanych. Z tych miejsc
zgodnie z wylosowaną wcześniej kolejnością, po wykonaniu przez ratowników kontroli aparatu W – 70 oraz pobrania minimalnego wyposażenia,
w skład którego wchodziły aparaty oddechowe W-70, wielogazowy przyrząd
do ciągłego pomiaru O2, CO, CO2,
CH4, przyrząd do pomiaru temperatury suchej i wilgotności względnej,
lampy osobiste, sprzęt łączności ratowniczej, sprzęt do resuscytacji oddechowej CareVENT, sprzęt do podawania
tlenu pod maskę UPT-1, apteczka,
linka ratownicza, nosze, kilof, siekiera,
piła, notes, przymiar metrowy, zegarek,
długopis, drużyny wychodziły do baz
ratowniczych zlokalizowanych przy torach przeszkód. W skład drużyny,
która wychodziła do bazy ratowniczej
wchodzili ratownicy tworzący zastęp
oraz kierownik akcji na dole i jego asystent.
Zastępowi, od momentu wejścia do
bazy ratowniczej towarzyszył czteroosobowy zespół sędziowski, z którego jeden
sędzia oceniał pracę bazy ratowniczej
czyli kierownika akcji na dole i jego asystenta, a trzech pozostałych sędziów oceniało wykonanie zadania przez zastęp.
W skład każdego zespołu sędziowskiego
wchodziło trzech pracowników OUG
oraz pracownik CSRG S.A., a pracę poszczególnych zespołów sędziowskich koordynowało pięciu pracowników WUG
(w tym Sędzia Główny – Andrzej Kleszcz).
W bazie ratowniczej sędzia przedstawiał zastępowi zaistniałą sytuację w kopalni. Następnie po zgłoszeniu przez
zastępowego gotowości do rozpoczęcia
zadania sędzia rozpoczynał pomiar czasu
uruchamiając stope r. Każdy z zastępów
miał do wykonania następujące zadania:
• odpompowanie rozlewiska wody
(zdj. 4) – w tym celu należało połączyć rury odwadniające oraz podłączyć pompę do rurociągu,
• przejście niskim wyrobiskiem (zdj. 2),
• lokalizacja miejsc samozagrzania
węgla w ociosie wyrobiska, przy użyciu pirometru (zdj. 3),
• udzielenie pomocy dwóm pracownikom, którzy pozostali w strefie zagrożenia oraz ich ewakuacja do bazy
(zdj.1).
Zdj. 1. Udzielanie pomocy poszkodowanemu.
Zdj. 2. Przejście niskim wyrobiskiem.
5
NR 4/2013
Zdj. 3. Poszukiwanie ogniska samozagrzania.
Zdj. 4. Montaż rurociągu odwadniającego.
Zdj. 5. Wykonywanie tamy.
Jednemu z pracowników należało
udzielić pomocy przedmedycznej,
drugi pracownik nie posiadał przy
sobie aparatu ucieczkowego i oczekiwał
na pomoc w miejscu przystosowanym
do wyczekiwania na pomoc ratowników, w tzw. schronie. Wyprowadzenie
pracownika ze schronu wymagało
oddymienia części wyrobisk, w tym
celu należało wykonać zmianę przewietrzania części wyrobisk poprzez wykonanie tamy (zdj. 5) i regulację tamami
wentylacyjnymi. W trakcie wykonywania zadania zastęp był zobowiązany do
wykonywania kontroli sprzętu i pomiarów parametrów fizyko - chemicznych
powietrza kopalnianego.
Sędziowie oceniali na odpowiednich
kartach ocen działania zastępu, jak również pracujących w bazie ratowniczej
kierownika akcji na dole oraz jego asystenta. Średni czas wykonania zadania
przez drużyny wyniósł 114 minut,
a przekroczenie tego czasu powyżej
15 minut powodowało doliczenie punktów karnych. Po zakończeniu zadania
zastęp wspólnie z zespołem sędziowskim analizował oceny zapisane w kartach sędziowskich i otrzymywał informację o ilości uzyskanych punktów.
W tej konkurencji trzy czołowe
miejsca zajęli:
• 1 miejsce - drużyna Południowego
Koncernu Węglowego S.A.,
• 2 miejsce - drużyna KWK „Bobrek
– Centrum”,
• 3 miejsce - drużyna KWK „Borynia –
Zofiówka – Jastrzębie” Ruch „Borynia”.
W dniu 20.09.2013 r. w pomieszczeniach Okręgowej Stacji Ratownictwa
Górniczego w Jaworznie rozegrano
dwie konkurencje techniczne:
• mechanika sprzętu oddechowego –
z zakresu aparatu W-70,
• mechanika sprzętu pomiarowego –
z zakresu przyrządów wielogazowych X-am 5600 oraz X-am 7000.
Podobnie jak w dniu poprzednim
wszyscy zawodnicy przebywali w wyodrębnionych pomieszczeniach wzajemnie od siebie odizolowanych.
Organizator zawodów przygotował
cztery stanowiska (po dwa dla każdej
konkurencji) na których zgodnie z wylosowaną wcześniej kolejnością startu, zawodnicy mieli do wykonania określone
czynności. I tak w przypadku aparatu
W-70 zadaniem mechanika było wykrycie usterek w aparacie, złożenie aparatu
oraz przygotowanie go do użycia. Czas
na wykonanie zadania wynosił 30 minut.
Zadanie mechanika sprzętu pomiarowego polegało na kontroli urządzenia
pomiarowego oraz kontroli składu mieszaniny gazowej. Na wykonanie tego zadania zawodnik dysponował czasem
45 minut. W konkurencjach technicznych nie brała udziału drużyna ze Słowacji.
Zdj. 6. Konkurs mechanika sprzętu ratowniczego
Zdj. 7. Konkurs mechanika sprzętu pomiarowego
6
W konkurencji mechanika sprzętu
oddechowego – aparat W – 70 czołowe
miejsca zajęli:
• 1 miejsce - Leszek Janota z KWK
„Pniówek”,
• 2 miejsce – Piotr Wojtyła z PKW S.A.,
• 3 miejsce – Ryszard Błazik z KWK
„Murcki –Staszic”,
a w konkurencji mechanika sprzętu pomiarowego X-am -5600 i X-am – 7000:
• 1 miejsce – Bogusław Kuśka z KWK
„Jankowice”,
• 2 miejsce - Mirosław Studniczek
z KWK „Borynia – Zofiówka –
Jastrzębie” Ruch „Borynia”,
• 3 miejsce – Arkadiusz Chachura
z KWK „Pniówek”.
Po zakończeniu konkurencji technicznych nastąpiła uroczystość zamknięcia i podsumowania zawodów.
Uroczystość poprowadził Prezes Zarządu Centralnej Stacji Ratownictwa
Górniczego S.A. Andrzej Chłopek,
który wspólnie z Wiceprezesem WUG
Wojciechem Magierą uhonorował zwycięzców pucharami, a pozostałe drużyny pamiątkowymi statuetkami.
W uroczystości zakończenia zawodów
oprócz drużyn startujących w zawodach, udział wzięła liczna grupa gości
w tym parlamentarzyści, przedstawiciele
przedsiębiorców, władze samorządowe,
przedstawiciele służb ratownictwa górniczego z Kazachstanu i Słowacji oraz
sympatycy ratownictwa górniczego.
Podsumowując tegoroczne zawody
ratownicze należy stwierdzić, że po raz
pierwszy rozegrano je w nowej formule
- dotyczy to symulowanej akcji ratowniczej, która wymagała od startujących
drużyn wiedzy w zakresie działań
ratowniczych, znajomości sprzętu
ratowniczego oraz bardzo dobrej znajomości przepisów dotyczących organizacji akcji ratowniczej. Jednocześnie był
to niezwykle pożyteczny sprawdzian
nowej formuły zawodów przed przyszłorocznymi
Międzynarodowymi
Zawodami Drużyn Ratowniczych,
które zostaną rozegrane w Polsce.
Na uwagę zasługuje również pozytywna opinia startujących drużyn dotycząca symulowanej akcji ratowniczej
z racji dużej zbieżności z rzeczywistymi
akcjami ratowniczymi.
mgr inż. Zbigniew Kubica
Dyrektor OSRG w Jaworznie
Zdjęcia - Marek Rybicki
NR 4/2013
10 lat minęło…….
rozmowa z mgr Henrykiem Świniarskim, prezesem Zarządu CEN-RAT Sp. z o. o.
- Panie Prezesie, CEN - RAT obchodzi 10 urodziny, jak można podsumować minione lata?
Minione dziesięciolecie potwierdziło
celowość powołania naszej Spółki w ramach grupy kapitałowej Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. Odzwierciedlają to wyniki ekonomiczne
osiągnięte przez CEN-RAT Sp. z o. o.,
które w istotny sposób wpłynęły na rozwój całej grupy kapitałowej.
- Spółka powstała z woli Centralnej
Stacji Ratownictwa Górniczego, ale nie
jest bezpośrednio związana z gotowością ratowniczą...
Tak. Powołana została w 2003 roku
z woli Centralnej Stacji Ratownictwa
Górniczego. W tym celu wydzielono
najpierw w ramach CSRG, jako przedsiębiorstwa państwowego – Samodzielny Ośrodek Komercyjny, a w I półroczu 2003 r. Zarząd CSRG przekazał
część swoich zadań i utworzył spółkę
prawa handlowego pod nazwą Centrum Usług Specjalistycznych Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego
CEN-RAT Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Od samego początku Spółka odpowiadała na rzeczywiste potrzeby ekonomiczne górniczego środowiska.
W związku z wysokim profesjonalizmem naszych usług, jak i ze względu
na dobre wyniki finansowe zostaliśmy
włączeni w struktury Pogotowia Specjalistycznego CSRG do inertyzacji
powietrza kopalnianego. Przedsiębiorcom górniczym gwarantujemy m.in.:
utrzymywanie całodobowego serwisu,
mobilną i stałą dostawę gazów inertnych, stosowanie tych gazów podczas
akcji ratowniczych lub w pracach profilaktycznych. W stałej gotowości
utrzymujemy też urządzenia i sprzęt
do podawania gazów inertnych.
- Zakres działalności Spółki jest jednak zdecydowanie szerszy…
Zdecydowanie. Od początku oferowaliśmy intertyzację, komercyjne
usługi laboratorium chemicznego,
serwis sprzętu firmy „FASER” i utylizację urządzeń oddechowych. W kolejnych latach rozszerzyliśmy zakres
działalności – jednocześnie likwidując
mniej ekonomiczne działania. Obecnie świadczymy usługi i sprzedajemy
towary, takie jak: wspomniana już
wcześniej inertyzacja wyrobisk górniczych wraz z udostępnieniem niezbędnych urządzeń, produkcja i serwis urządzeń łączności ratowniczej, serwis
sprzętu oddechowego, usługi transportowe, usługi utylizacji, a także rzeczoznawstwo i ekspertyzy w dziedzinie
sejsmologii górniczej, sprzedaż towarów
i urządzeń, w tym przede wszystkim
przełazów tam przeciwwybuchowych,
systemy odpylające oraz urządzenia
do opylania wyrobisk pyłem kamiennym. Do całości należy też dorzucić
obsługę gastronomiczną pracowników
i gości w siedzibie CSRG S.A.. Jak widać
przekrój naszych usług jest dosyć szeroki.
- Mimo tak szerokiego wachlarza
usług, tą jakby sztandarową jest nadal sprzedaż usług inertyzacyjnych?
Rzeczywiście. Popyt na usługi inertyzacyjne ciągle rośnie, gdyż jako profilaktyka przeciwpożarowa jest najtańszą i najbardziej skuteczną formą ograniczenie ryzyka zagrożeń pożarowych
w kopalniach głębinowych.
Dlatego stale też uzupełniamy własną bazę urządzeń do wytwarzania
azotu. Ściśle współpracujemy także
z dostawcami ciekłych gazów inertnych. Obecnie jesteśmy w stanie zrealizować coraz większe zapotrzebowanie kopalń. Jeszcze 10 lat temu kopalnie zamawiały nie więcej niż 20 mln m3
gazów inertnych. W ubiegłym roku
zapotrzebowanie było ponad sześć razy
większe i wyniosło około 130 mln m3.
Nieskromnie powiem, że dzięki
między innymi naszym działaniom
w kopalniach obserwujemy zmniejszanie się ilości zdarzeń pożarowych.
- 10 lat na rynku mobilizuje do dalszego rozwoju?
Jak najbardziej. Korzystając z własnych specjalistów i współpracując
7
z najlepszymi ośrodkami innowacyjnymi stale poszukujemy nowych
możliwości wspomagania służb ratowniczych. Ciągle udoskonalamy urządzenia łączności ratowniczej. Opracowaliśmy i wdrożyliśmy nowy model
telefonu ratowniczego PTR-4. Oprócz
łączności wykonuje on także pomiary
temperatury i wilgotności w miejscu
pracy zastępu.
Pracujemy także nad unowocześnieniem urządzenia UŁR-1. W nowym
urządzeniu istnieje możliwość łączności z 3 zastępami. Aparat bazowy połączony jest z aparatem sztabowym na
powierzchni z wykorzystaniem linii
telefonicznej. W aparacie sztabowym
zabudowano nagrywarkę cyfrową,
która umożliwia precyzyjne rejestrowanie rozmów pomiędzy sztabem akcji
a bazą ratowniczą.
Jesteśmy też na końcowym etapie
prób i tworzenia rozszerzonego użytkowego oprogramowania bezpiecznego zdalnego systemu laserowej inspekcji szybów „LIS”. Pracujemy także
nad zastosowaniem nowych materiałów do skonstruowania mobilnego
zgrzebłowego przenośnika, niezbędnego dla ułatwienia pracy drużyn ratowniczych. Sukcesywnie wraz z doświadczonymi producentami udoskonalamy i oferujemy urządzenia
usprawniające górniczą pracę i poprawiające warunki w górniczych wyrobiskach.
- Panie Prezesie czego można życzyć
z okazji obchodzonych urodzin?
Przede wszystkim kontynuowania
rozwoju naszej Spółki, służącego realizacji misji Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A., mającej na celu
rozwój usług w zakresie profilaktyki
i likwidacji zagrożeń w kopalniach
węgla kamiennego.
Dziękuję za rozmowę
Aleksandra Szatkowska-Mejer
NR 4/2013
EwakUaCJa ZałoGi Z klatki
awaRYJno-REwiZYJnEJ SZYBU „i”
w kwk „kRUPińSki”
- relacja z przebiegu ćwiczeń specjalistycznych zastępów do prac z użyciem technik
alpinistycznych w wyrobiskach pionowych lub o dużym nachyleniu
Celem ćwiczeń było sprawdzenie
umiejętności nabytych na kursach dla
ratowników zastępów specjalistycznych
do prac z użyciem technik alpinistycznych w rzeczywistych warunkach
szybów kopalnianych. W ćwiczeniach
uczestniczyli: ratownicy grupy wysokościowej CSRG S.A. oraz w charakterze
obserwatorów przedstawiciele KWK
„Krupiński”. Wykonano pomiary czasu
wykonywania poszczególnych czynności tj.: mobilizacji, transportu i działań
ratowniczych w szybie grupy ratownictwa wysokościowego CSRG S.A.
Ewakuacja załogi (dwie osoby pozorujące) z klatki awaryjno-rewizyjnej
została przeprowadzona z zastosowaniem technik alpinistycznych. Wnioski
z wykonanej próbnej ewakuacji mogą
być wykorzystane przez służby kopalniane przy opracowywaniu instrukcji
ewakuacji załogi z szybu „I” KWK
„Krupiński”. Obowiązek opracowania
takiej instrukcji wynika z § 465 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia
28.06.2002 r. (wraz z późniejszymi
zmianami) w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy, prowadzenia ruchu
oraz specjalistycznego zabezpieczenia
przeciwpożarowego w podziemnych
zakładach górniczych.
oRGaniZaCJa i PRZEBiEG
ćwiCZEń.
Założenia przyjęte do organizacji ćwiczeń:
• miejsce prowadzenia ćwiczeń – szyb
„I” udostępniony w dniu 15.09.2013 r.
wyłącznie do przeprowadzenia ćwiczeń w godz. 8.00 – 13.00, zabezpieczony dostęp do podszybia osób postronnych, baza na podszybiu # I
poz. 705, posterunek obstawy na
podszybiu # I poz.820m, zagrożenia
naturalne w szybie „I”: pole niemetanowe, wyrobisko zaliczone do klasy
A zagrożenia wybuchem pyłu węglowego, zagrożenie tąpaniami nie wy-
stępuje, I stopień zagrożenia wodnego.
• klatka wyciągu awaryjno-rewizyjnego zablokowana na głębokości
ok.750m, w klatce przebywają dwie
osoby pozorujące poszkodowanych
(ratownicy CSRG S.A.), jeden z poszkodowanych z urazami wymagającymi ewakuacji i transportu na noszach,
• wszystkie prace w szybie wykonują
ratownicy z grupy ratownictwa
wysokościowego CSRG S.A. wyposażeni w specjalistyczny sprzęt,
w szybie ratownicy kontaktują się
za pomocą radiotelefonów TTR-51,
• na użycie w szybie „I” specjalistycznego sprzętu i przyrządów budowy
normalnej KRZG KWK „Krupiński”
udzielił zgody określając warunki
zastosowania tego sprzętu,
• podczas działań prowadzony był
pomiar czasu trwania poszczególnych etapów.
Przebieg ćwiczeń.
Etap I mobilizacja i transport do kopalni:
• godz. 6.00 dyspozytor KWK „Krupiński” wezwał poprzez dyspozytora
CSRG S.A. grupę ratownictwa wysokościowego do przeprowadzenia
próbnej ewakuacji załogi z szybu „I”
KWK
„Krupiński”.
Informacje
podane przez dyspozytora: „Awaria
wyciągu awaryjno-rewizyjnego zabudowanego w szybie „I”, dwóch pracowników jest uwięzionych w klatce
wyciągu awaryjnego znajdującej się
na głębokości ok. 750 m. Na odcinku
szybu „I” od poz.705 m do poz.820 m
brak przedziału drabinowego oraz
innych urządzeń wyciągowych.”
• godz. 6.08 – 6.50 przejazd 6 ratowników z CSRG S.A. samochodem
Sprinter 4x4 z specjalistycznym
sprzętem,
• godz. 6.10 – 6.40 przejazd 4 ratowników z OSRG W-w samochodem
osobowym,
• godz. 7.00 grupa ratowników wysokościowych wraz z sprzętem gotowa
do udania się na zjazd szybem.
Czas trwania etapu i – 60 min.
W godz. 7.00 – 7.45 dla uczestników
ćwiczeń w pomieszczeniu KSRG przeprowadzono szkolenia: zapoznania
z „Planem ćwiczeń”, zapoznania z zasadami BHP obowiązującymi w KWK
„Krupiński” na drogach dojścia oraz
podczas prac w szybie „I”. Podczas działań akcyjnych nie przeprowadza się
takich szkoleń dlatego czas ten pominięto przy pomiarach czasu trwania
ewakuacji.
Etap II zjazd szybem do poz. 620
i dojście wyrobiskami do miejsca zabudowy stanowisk podszybie # I poz.705:
• godz. 7.50 – 8.13 transport sprzętu
przez lampownię i markownię do
nadszybia i zjazd szybem do
poz.620m,
• godz. 8.13 – 8.40 transport sprzętu
wyrobiskami poziomymi i nachylonymi do podszybia szybu „I” poz.
705m.
Czas trwania etapu ii – 50 min.
Zdj. Na trasie transportu sprzętu napotykano liczne przeszkody i utrudnienia.
8
Etap III przygotowanie czterech stanowisk alpinistycznych (2 stanowiska
ratownicze, 2 stanowiska do asekuracji):
• godz. 8.40 – 9.00 przygotowanie stanowiska dla pierwszego ratownika
do zjazdu wzdłuż przedziału klatki
awaryjno-rewizyjnej w celu rozpoznania sytuacji w szybie i udzielenia
pierwszej pomocy poszkodowanym,
• godz. 9.00 – 9.50 przygotowanie
stanowisk i zabudowa odciągów kierunkowych do opuszczania ratowników w przekroju szybu wolnym od
konstrukcji i przeszkód. Stanowiska
ratownicze do opuszczania ratowników z trójkątem i noszami do ewakuacji poszkodowanych na poz. 820m.
NR 4/2013
• godz. 10.10 – 10.50 opuszczenie drugiego ratownika i ewakuacja pracownika bez obrażeń z użyciem trójkąta ewakuacyjnego do poz. 820m,
Czas trwania etapu iii – 70 min.
• godz. 11.40 – 12.00 wyciągnięcie
pierwszego ratownika z poz. ok. 750m
na stanowisko poz.705m z użyciem
wciągarki o napędzie spalinowym.
•
Czas trwania etapu iV – 130 min.
Zdj. Osadzanie punktów asekuracyjnych, budowa stanowisk i zabudowa odciągów.
Etap IV działania ratownicze udzielenie pierwszej pomocy i ewakuacja
poszkodowanych z szybu „I”:
• godz. 9.50 – 10.10 opuszczenie
pierwszego ratownika z apteczką do
udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym do poz. ok. 750m,
Etap V likwidacja stanowisk i transport sprzętu na powierzchnię:
• 12.00 – 12.15 demontaż stanowisk
alpinistycznych,
• 12.15 – 13.00 transport sprzętu do
podszybia poz. 620 i wyjazd na powierzchnię.
•
Czas trwania etapu V – 60 min.
• godz. 10.50 – 11.40 opuszczenie trzeciego ratownika i ewakuacja poszkodowanego z obrażeniami z użyciem
noszy koszowych do poz. 820m,
9
Czas od powiadomienia dyspozytora CSRG S.A. o zdarzeniu do ewakuacji poszkodowanych z szybu na
poz. 820m – 310min
NR 4/2013
Wnioski:
1. Osiągnięty czas ok. 5 godzin ewakuacji dwóch osób załogi z klatki
awaryjno-rewizyjnej, nawet doliczając dodatkową godzinę (gdyby
w klatce awaryjno-rewizyjnej przebywała maksymalna liczba tj. 4 osoby)
spełnia wymagania przepisów w tym
zakresie.
Ust. 4 § 517 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28.06.2002 r.
(wraz z późniejszymi zmianami)
w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych oraz pkt. 5.23.6.4
zał. 4 w/w rozporządzenia określają
maksymalny czas ewakuacji do 10 godzin łącznie z uruchomieniem wyciągów awaryjnych lub ratowniczych.
2. Należy podkreślić, że ćwiczenia
przeprowadzono przyjmując konieczność ewakuacji poszkodowanego z użyciem noszy, takiej sytuacji najczęściej nie przewidują
instrukcje kopalniane. Ćwiczenia
pokazały, że nawet przyjmując tak
krytyczne założenia możliwa jest
sprawna ewakuacja załogi z trudnodostępnego miejsca szybu „I”
KWK „Krupiński” jednak konieczne jest użycie specjalistycznych zastępów oraz zastosowanie
sprzętu alpinistycznego.
3. Grupa ratowników wysokościowych z CSRG S.A. składająca się
z 10 osób transportowała do miejsca założenia bazy na podszybiu
szybu „I” poz.705 duże ilości różnorodnego i ciężkiego sprzętu
(zabrano ok. 1000m lin poliamidowych, osprzęt do zabudowy stanowisk, wciągarkę ręczną i spalinową,
nosze koszowe, urządzenia łączności, itd.), sytuacja taka zawsze
występuje w pierwszej fazie akcji
ratowniczej gdy brak dokładnego
rozeznania jaki sprzęt jest potrzebny. Występujące na trasie
dojścia utrudnienia i przeszkody
spowodowały wydłużenie czasu
dotarcia do miejsca zabudowy stanowisk. Nasuwa się wniosek o konieczności mobilizacji co najmniej
dwóch zastępów specjalistycznych
do pierwszej fazy akcji i co naj-
mniej 1 zastęp z kopalni do ręcznego transportu dodatkowego,
ciężkiego sprzętu.
4. Zaangażowanie całej grupy ratownictwa wysokościowego do transportu całości specjalistycznego
sprzętu oraz zabudowa docelowych stanowisk ratowniczych na
poz.705m wydłużyły czas dotarcia
pierwszego ratownika do poszkodowanych w zablokowanej klatce
do 140 minut (etap II, III i ¼ etapu
IV). Gdy zachodzi konieczność
udzielania pierwszej pomocy
poszkodowanym proponuje się
inny sposób organizacji transportu
ciężkiego sprzętu oraz zastosowanie technik jaskiniowych (szybkie
poręczowanie).
5. W wozie bojowym podzielić sprzęt
na dwa zestawy:
a) minimalna ilość sprzętu potrzebna do zaporęczowania
szybu i dotarcia na linach do poszkodowanych w celu udzielenia
pierwszej pomocy (apteczka
zgodna z KPP),
b) reszta sprzętu potrzebna w drugiej kolejności do zabudowania
docelowych stanowisk ratowniczych w celu opuszczenia lub wyciagnięcia (ewakuacji) poszkodowanych.
6. Ratowników wysokościowych po
dotarciu na kopalnię podzielić na
grupy i rozdzielić zadania:
a) grupa 3 osób (w tym instruktor
oraz ratownik z przeszkoleniem
KPP), zabierająca minimalny
zestaw sprzętu i apteczkę, zadanie dla tych osób to jak najszybsze dotarcie do poszkodowanych i udzielenie pierwszej
pomocy oraz rozpoznanie zagrożeń w szybie,
b) grupa transportowa składająca
się z pozostałych ratowników
wysokościowych oraz dodatkowego zastępu z kopalni, zadanie
dla tej grupy to transport całości potrzebnego sprzętu, zabudowa stanowisk ratowniczych,
transport poszkodowanych.
7. W celu przyśpieszenia zabudowy
punków kotwiących do budowy
stanowisk ratowniczych przeszkolić część ratowników wysokościo-
10
wych w zakresie osadzania kotew
mechanicznych z użyciem wiertarki akumulatorowej.
8. Stanowiska ratownicze do opuszczania i wyciągania ratowników
z poszkodowanymi budowane były
ze zwykłych lin półstatycznych oraz
taśm poliestrowych mało odpornych na przetarcia z tego względu
konieczne było zabudowanie dodatkowych odciągów. Czynności te
wydłużyły czas dotarcia do poszkodowanych o ok. 50 minut. Proponujemy doposażenie grupy ratowników wysokościowych w dwa
komplety lin i taśm o konstrukcji
odpornej na przetarcia (liny z dodatkowym wewnętrznym oplotem
z siatki stalowej, pętle z liny stalowej, liny z dodatkiem włókien dyneema, kevlar - aramid). Liny specjalne charakteryzują się znacznie
większą wytrzymałością na zrywanie niż liny zwykłe z poliamidu czy
poliestru, ich zastosowanie umożliwi szybsze dotarcie do poszkodowanych.
9. Podczas działań w szybie ratownicy wysokościowi posługiwali się
radiotelefonami TTR-51. Obsługa
przyrządów zjazdowych lub transport noszy w szybie wymaga zaangażowania obu rąk z tego względu
ratownicy mieli trudności w bieżącym kontakcie ze stanowiskami ratowniczymi na poz.705 m. Znaczna
prędkość powietrza w szybie uniemożliwiała bezpośrednią komunikację głosową na odległość powyżej 20 m. Proponujemy doposażenie zastępów specjalistycznych
w radiotelefony zamontowane na
hełmie w ochronnikach słuchu
pracujące w systemie duplex lub
simplex z funkcją VOX (zestaw nie
wymaga użycia rąk w celu nawiązania komunikacji).
Arkadiusz Grządziel
mgr inż. Jan Syty
CSRG S.A. w Bytomiu
NR 4/2013
RoZmowa Z PRoF. DR HaB. inŻ.
waCławEm DZiURZYńSkim
o współpracy Instytutu Mechaniki Górotworu Polskiej Akademii Nauk
z Centralną Stacją Ratownictwa Górniczego S.A.
Prof. dr hab. inż. wacław Dziurzyński
jest pracownikiem naukowym Instytutu
Mechaniki Górotworu Polskiej Akademii
Nauk. Od 2003 roku pełni funkcję dyrektora Instytutu. Jest absolwentem Wydziału Górniczego Akademii GórniczoHutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Na tej uczelni zdobył wszystkie
stopnie naukowe i tytuł profesora. Specjalizuje się w zagadnieniach związanych
z przewietrzaniem kopalń, a w szczególności numerycznymi metodami prognozowania stanów awaryjnych procesu
wentylacji kopalń, które wywoływane są
przez pożar, nagły dopływ metanu do
wyrobisk i zrobów lub skutkiem tąpnięcia górotworu. Zajmuje się też pomiaroznawstwem wentylacyjnym w sieci
wyrobisk górniczych. Przyczynił się do
rozwoju anemometrów skrzydełkowych, mierników ciśnienia oraz metod
kontroli metrologicznej przyrządów
pomiarowych.
Jest autorem lub współautorem szeregu oryginalnych i wdrożonych do
użytku programów komputerowych,
które są podstawą symulacji i wizualizacji złożonych procesów wentylacji.
Obecnie wraz z zespołem rozwija metody prognozowania procesu wentylacji z wykorzystaniem systemu monitoringu kopalni. Prof. Wacław Dziurzyński ma szeroką współpracę z przemysłem oraz z jednostkami nauki krajowymi jak i zagranicznymi. Jest autorem
wielu prac naukowo-badawczych i patentów.
- Jednostka naukowa, którą Pan Profesor kieruje będzie obchodziła znaczący jubileusz.
Tak w przyszłym roku nasz Instytut
będzie obchodził 60 lecie, ale również
będzie to okazja do uczczenia pamięci
profesora Jerzego Litwiniszyna. Ponadto jubileusz zbiega się z 95-leciem
prof. Stanisława Knothego oraz z 82-leciem prof. Wacława Trutwina. Jubileusz
ten daje okazję do przedstawienia
całego dorobku i historii Instytutu.
cją procesów przewietrzania i oceny
stateczności górotworu podwyższa stan
bezpieczeństwa pracy górników. Nie
bez znaczenia są dobrze przygotowane
kadry, których wysiłek skutkuje obniżeniem wypadkowości. Uważam, że na tle
górnictwa światowego, a szczególnie
krajów wysoko rozwiniętych, polskie
górnictwo ma zbliżony poziomu bezpieczeństwa jednak wymaga dalszych
nakładów celem jego poprawy.
Myślę, że temat ten jest tak obszerny,
że może stanowić okazję do naszego
kolejnego spotkania.
- Proszę o krótką ocenę stanu bezpieczeństwa w polskich kopalniach węgla
kamiennego na tle górnictwa światowego.
Stan bezpieczeństwa pracy w polskich kopalniach wymaga ciągłej dbałości, podobnie jak i w górnictwie światowym. Ogólnie mówiąc poziom bezpieczeństwa wydaje się być zadawalający. Starania nadzoru górniczego i wysiłki kadry inżynierskiej przyniosły na
przestrzeni wielu lat zauważalne efekty,
a wskaźnik wypadkowości znacznie
zmalał.
Bardzo pozytywne jest działanie
Wyższego Urzędu Górniczego, który
poprzez komisje problemowe i organizowanie konferencje z udziałem specjalistów i ekspertów analizuje stan bezpieczeństwa i możliwości poprawy.
Mamy w Polsce bardzo trudne warunki
górniczo-geologiczne oraz występujące
zagrożenia naturalne, które utrudniają
prowadzenie bezpiecznej eksploatacji
węgla. Katastrofy, które się wydarzyły
w ostatnich latach są niepokojące i nie
powinny zaistnieć, aczkolwiek górotwór bywa nieprzewidywalny albo nie
wszystko o nim wiemy. Dlatego należy
dążyć do maksymalnego poznania zjawisk towarzyszących eksploatacji.
Wprowadzenie gazometrii automatycznej, metod rozpoznania zagrożeń pożarowych, metanowych czy tąpaniowych
wspomaganych komputerową symula-
11
- Jakie należy prowadzić działania,
aby ten stan poprawić.
Z mojego punktu widzenia uważam,
że poprawa bezpieczeństwa to problem
bardzo złożony i winien odbywać się
wielotorowo. Rolą nauki w tym zakresie
jest prowadzenie badań poznawczych
i utylitarnych przyczyniających się do
dalszego rozpoznania zjawisk towarzyszących eksploatacji. Należy tu wspomnieć o prowadzonych obecnie przez
konsorcja naukowe (AGH, GIG, IMG
PAN, Politechnika Śląska, CSRG SA)
strategicznych projektów z zakresu
„Poprawy bezpieczeństwa pracy w górnictwie”, które zostały sfinansowane
przez NCBiR z inicjatywy Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego. Ważne jest,
aby ta tematyka była kontynuowana
i nie zakończyła się po realizacji obecnego cyklu projektów. Tylko ciągłe finansowanie badań prowadzi do rozwoju
i wdrażania innowacyjnych rozwiązań,
szczególnie w zakresie poprawy stanu
bezpieczeństwa. Na przykład, dobre
rozpoznanie procesu przewietrzania
ściany i zrobów w warunkach dopływu
metanu i prowadzenia odmetanowania
jest na tyle złożone, że budowa modelu
numerycznego 3D dla warunków rzeczywistych rejonów ścian jest w chwili
obecnej poza możliwościami nie tylko
polskiej nauki. Potrzeba bardzo wydajnych komputerów oraz co istotne precyzyjnych przyrządów pomiarowych
dla weryfikacji wyników obliczeń dla
budowanych modeli. Realizacja takiego
zadania wymaga większych nakładów
NR 4/2013
finansowych, niż te które do tej pory
poniesiono.
Duże znaczenie w poprawie bezpieczeństwa ma prowadzenie systematycznych szkoleń załóg górniczych, zarówno kadry inżynierskiej jak również
szeregowych górników. Udowodniono,
że systematyczne szkolenia podnoszą
wartość i czujność pracowników.
Dobrze przygotowany pracownik do
pracy wie jak zadbać o siebie i innych
współpracowników. Wiem, że są prowadzone badania społeczne i socjologiczne załóg górniczych, które podnoszą poziom bezpieczeństwa. Ogromną
rolę w podniesieniu bezpieczeństwa
mają też inwestycje poprawiające infrastrukturę wyrobisk górniczych czy mechanizacja i automatyzacja wydobycia.
- Jest Pan autorem programów komputerowych dotyczących symulacji
pożarów podziemnych, czy temat ten
jest rozwijany?
Nasze rozwiązania w zakresie prognozowania stanu mieszaniny powietrza i dopływających gazów kopalnianych (metan, gazy pożarowe) są stosowane w polskim górnictwie jak również
w górnictwie Australii, Anglii, Stanach
Zjednoczonych Ameryki, Wietnamie,
Republice Czeskiej. Mając na uwadze
bezpieczeństwo załóg górniczych prowadzimy prace badawcze i eksperymentalne prowadzące do poprawy
jakości prognozy rozpływu gazów pożarowych za pomocą programów komputerowych. Za szczególnie ważne
uważamy prowadzenie badań walidacyjnych w oparciu o dane uzyskane
z eksperymentów pomiarowych prowadzonych w wyrobiskach górniczych,
jak również rozwijamy możliwość porównania wyników obliczeń z zapisami
czujników gazometrii automatycznej.
Na przykład, wykonanie specjalistycznych pomiarów w wyrobiskach
górniczych w sieci wyrobisk oraz w rejonie ściany, dostarczyło danych eksperymentalnych do weryfikacji i adjustacji modeli numerycznych rozwijanych
w naszym zespole. Szczególnie istotne
było pozyskanie danych o warunkach
in-situ. W ścisłej współpracy ze służbami wentylacyjnymi kopalń i ekspertami w dziedzinie wentylacji udało się
pozyskać dane zarówno z własnych eksperymentów jak i wykorzystać dane
z wcześniejszych eksperymentów i po-
miarów. Uzyskane dane dają obraz
stanu przewietrzania i warunków klimatycznych, zarówno dla obszarów,
o rozległości porównywalnej z całą siecią, jak i dla najistotniejszego jej fragmentu, to jest rejonu ściany. Proces
kalibracji modeli dostarczył nowych informacji odnośnie zakresu i metodyki
badań eksperymentalnych.
Ponadto dokonano porównania
z obliczeniami numerycznej mechaniki
płynów (CFD) przepływu z wymianą
ciepła z górotworem dla odcinka chodnika traktowanego jako zagadnienie
trójwymiarowe przy założeniu osiowej
symetrii. Do weryfikacji programu
Ventgraph użyto metody objętości
skończonej. Porównując rozkłady temperatur, po kilku godzinach trwania
pożaru, z wynikami dla stanów ustalonych, można stwierdzić, że model
wymiany ciepła, stosowany w module
POŻAR programu Ventgraph przewiduje intensywniejsze chłodzenie gazów
pożarowych niż wynikało by to z symulacji trójwymiarowego turbulentnego
przepływu powietrza metodą objętości
skończonej. Inny przykład to uzyskanie
interesującego wyniku badań, który
uzyskano przedstawiając przykłady obliczeniowe umożliwiające ocenę wielkości wpływu zmian temperatury powietrza wlotowego na zmiany rozkładu
gęstości w wyrobiskach kopalni.
Reasumując prowadzimy prace służące poprawie wiarygodności wyników
obliczeń programami komputerowymi,
jak również rozwijamy możliwości modelowania zjawisk dotychczas pomijanych. Dobrym na to przykładem jest
moduł symulacji procesu przewietrzania VentZroby. Jak wiemy przyczyną
wielu górniczych katastrof były zjawiska zachodzące w tak zwanych zrobach
- przestrzeniach pozostałych w górotworze wskutek wydobywania surowców mineralnych oraz ich interakcje
z siecią wentylacyjną kopalni. Moduł
VentZroby wzbogaca możliwości pakietu programów Ventgraph o modelowanie tych zjawisk. Moduł ten obejmuje obszar zrobów zastąpiony przez
sieć prostopadłych bocznic reprezentujących liniową filtrację w płaszczyźnie
wybranego pokładu. Przy obecnym stanie wiedzy o właściwościach obszarów
poeksploatacyjnych i wydajności komputerów to względnie proste podejście
daje możliwość efektywnego modelowania przepływów gazów łącznie z wy-
12
pływem na powierzchnię. Moduł VentZroby jest obecnie w fazie intensywnego rozwoju. Już na tym etapie znalazł
on liczne zastosowania w doradztwie
i analizie przyczyn katastrof.
- Co można powiedzieć na temat
współpracy z CSRG SA
Współpraca Instytutu Mechaniki
Górotworu PAN z CSRG S.A. w Bytomiu ma długą tradycję. Wspomnę tylko
o kilku aspektach tej współpracy.
Po pierwsze wątek badawczy, w sztolniach Centralnej Stacji prowadzone
były unikalne badania dynamiki ogniska pożaru. Pozytywne wyniki tych
badań dały podstawę do wyznaczenia
parametrów modelu spalania węgla
w ognisku pożaru. Istotne jest, że wyniki badań zastosowano w programach
systemu VentGraph.
Po drugie, w ramach współpracy
wspierano specjalistów Centralnej Stacji w zakresie symulacji przewietrzania
rejonu objętego pożarem podczas stosowania Gazowego Agregatu Gaśniczego typ GAG 3A w kopalniach złota
w Afryce Południowej, czy w kopalniach węgla w Australii.
Trzeci aspekt współpracy to szkolenia kadry inżynieryjnej kopalń. W tym
zakresie dzięki inicjatywie pracowników z działu szkolenia CSRG SA opracowano na potrzeby szkoleniowe
specjalistyczne programy komputerowe
szkoleniowo-egzaminacyjne przeznaczone do szkolenia kierownika akcji,
kierownika akcji na dole oraz dyspozytora ruchu zakładu górniczego z zakresu prowadzenia akcji ratowniczej.
Reasumując współpraca z CSRG SA
jest wielostronna i posiada konkretne
wyniki, które mają wpływ na bezpieczeństwo załóg górniczych.
- Jakie widziałby Pan nowe zagadnienia, które mogłyby mieć zastosowania
podczas szkoleń w CSRG SA.
Nasza propozycja jest następująca.
Znaczny rozwój metod komputerowej
symulacji procesu przewietrzania rejonów ścian wraz z rozległymi zrobami
i zawansowanego oprogramowania
modułu VentZroby pozwala na zastosowanie go również do celów szkoleniowych. Program ten jest obecnie
w końcowej fazie testowania i walidacji,
posiada edytor przygotowania danych
spełniający warunki przyjaznego użycia
go przez nowego użytkownika. Proponujemy przygotowanie przez naszych
specjalistów bazy danych do przykładów obliczeniowych, będących przedmiotem wykorzystania w czasie szkoleń
w zakresie profilaktyki pożarowej i wykorzystania podawania gazów inertnych do obszaru zrobów.
Innym przykładem szkoleń z zastosowaniem oprogramowania VentZroby
jest przygotowanie przykładów w zakresie analizy zagrożenia metanowego
dla ściany przewietrzanej systemem na
„U” lub systemem na „Y” z doświeżaniem. Pokazanie kadrze inżynierskiej
możliwych rozkładów stężeń metanu
w zrobach dla odmiennych warunków
przewietrzania i ilości przepływającego
powietrza czy dopływu metanu wnosi
wiele wartości przydatnych w codziennej praktyce.
- Jaka jest rola jednostek naukowych
w poprawie bezpieczeństwa kopalń
węgla kamiennego
Rola jednostek naukowych, jak
wspomniałem wcześniej, to przede
wszystkim obowiązek prowadzenia
badań celem pozyskanie nowej wiedzy
przydatnej dla poprawy wszelkich analiz i prognoz stanu zagrożeń naturalnych występujących podczas eksploatacji węgla systemami ścianowymi czy
podczas wykonywania robót przygoto-
NR 4/2013
wawczych. Ponadto wiedza pracowników nauki, a szczególnie tzw. ekspertów
winna służyć jako głos doradczy dla
rozwiazywania codziennych problemów, w tym z zakresu bezpieczeństwa.
Prowadzenie studiów podyplomowych,
kursów i szkoleń przez pracowników
nauki szczególnie w zakresie przedstawiania najnowszych wyników badań
stanowi istotny czynnik w poprawie
bezpieczeństwa.
Bardzo dziękuję za rozmowę
mgr inż. Barbara Kochan
CSRG S.A. w Bytomiu
Działalność szkoleniowa
w CSRG S.A.
podsumowanie za III kw. 2013 r. i harmonogram szkoleń na 2014 r.
W ramach kursów statutowych wynikających z zapisów rozporządzenia Ministra Gospodarki z 12 czerwca 2002 r.
w sprawie ratownictwa górniczego,
w ciągu trzech kwartałów 2013 r.
w Centralnej Stacji Ratownictwa Gór-
niczego S.A. przeprowadzono 195 kursów, na których przeszkolono 4333 osoby.
Natomiast w 76 szkoleniach dodatkowych dla pracowników zakładów górniczych podnoszących wiedzę z zakresu ratownictwa górniczego, zwal-
czania zagrożeń górniczych, obsługi
urządzeń i sprzętu stosowanego w ratownictwie, pomocy przedmedycznej
i innych zagadnień związanych z górnictwem podziemnym przeszkolono
657 osób.
Kursy statutowe
Lp.
Nazwa Kursu
Ilość kursów
Ilość
przeszkolonych
1.
Kurs dla kierowników akcji na dole
4
57
2.
Kurs dla kierowników baz ratowniczych
5
79
3.
Kurs dla kierowników KSRG podstawowy
1
15
4.
Kurs dla kierowników KSRG okresowy
2
42
5.
Kurs z zakresu udzielania pomocy przedmedycznej dla zastępowych
kopalnianych drużyn ratowniczych
26
556
6.
Seminarium dla kierowników ruchu zakładu górniczego
3
88
7.
Seminarium dla dyspozytorów ruchu w podziemnych zakładach górniczych
14
231
8.
Kurs podstawowy dla ratowników górniczych
19
312
9.
Kurs okresowy dla ratowników górniczych
41
766
10. Kurs podstawowy dla mechaników sprzętu ratowniczego
4
66
11. Kurs okresowy dla mechaników sprzętu ratowniczego
8
132
Kurs okresowy z zakresu ratownictwa górniczego dla osób kierownictwa i dozoru
12. ruchu podziemnego zakładu górniczego, niewchodzących w skład drużyny
ratowniczej
68
1 989
RAZEM
195
4 333
13
NR 4/2013
Kursy dodatkowe
Lp.
Nazwa Kursu
Ilość kursów
Ilość
przeszkolonych
1.
Dla osób wykonujących pomiary parametrów fiz-chem. atmosfery kopalnianej.
2
22
2.
Dla osób kontrolujących przyrządy służące do pomiarów parametrów atmosfery
kopalnianej
2
24
3.
Kurs dla osób zatrudnionych przy napełnianiu zbiorników przenośnych powyżej
350 cm3 w zakresie: gazy sprężone – butle (UDT)
1
7
4.
Kurs dla osób zatrudnionych przy konserwacji i kontroli sprzętu oczyszczającego
ucieczkowego SR-60, SR-60T, KA-60, OXY, SZSS, POG.
2
37
5.
Kurs dla konserwatorów sprzętu przeciwpożarowego
1
21
6.
Kurs z zakresu obsługi sprzętu do wykonywania profilaktyki przeciwpożarowej
1
6
7.
Specjaliści kopalnianych drużyn ratowniczych
2
42
8.
Seminarium dla osób wchodzących w skład sztabu akcji ratowniczych
2
23
9.
Kurs obsługi chromatografu gazowego
2
6
10.
Kurs kierowników kopalnianych laboratoriów chemicznych
1
3
11.
Kurs laborantów w zakresie analizy gazów
1
4
12.
Kurs z zakresu użytkowania sprzętu oddechowego
56
401
13.
Kurs okresowy dla ratowników górniczych, członków specjalistycznych zastępów
do prac z użyciem technik alpinistycznych w wyrobiskach pionowych
lub o dużym nachyleniu
1
26
14.
Kurs z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy
2
35
76
657
RAZEM
Poniżej harmonogram szkoleń na rok 2014 opracowany na podstawie zgłoszeń nadesłanych z zakładów górniczych.
Harmonogram szkoleń w CSRG S.A. w 2014 r.
Lp.
Nazwa szkolenia
Ilość
1.
Seminarium KRZG
3
2.
Seminarium
dla dyspozytorów
ruchu
w podziemnych
zakładach
górniczych
20
I
II
III
IV
26-28
13-17 03-07
20-24 17-21
Kurs kierowników
akcji na dole
6
4.
Kurs kierowników
bazy ratowniczej
5
5.
Kurs KSRG –
podstawowy
1
6.
Kurs KSRG –
okresowy
2
VI
VII VIII
04-06
03-07
17-21
31- -04
14-18
3.
V
IX
XII
P
R
03-07
Z
05-09 09-13 E
15-19
17-21 15-19
R 25-29
19-23 23-27 W
29- -03
A
13-17
27-31
06-10 24-28
20-24
22-26
14
XI
17-19
W
A
27-31 24-28
07-11 12-16
K
A
C
7-13
10-14
26-30
Y
J
N
09-18
A
10-14
X
08-12
NR 4/2013
Lp.
Nazwa szkolenia
Ilość
32
8.
Seminarium dla
osób wchodzących
w skład sztabu akcji
ratowniczych
3
9.
Kurs z zakresu
ratownictwa
gór. dla osób
kierownictwa
i dozoru ruchu
niewchodzących
w skład drużyny
ratowniczej
- wyłącznie
dla zakładów
górniczych rejonu
OSRG Bytom
13
Kurs dla osób
wykonujących
pomiary
10.*
parametrów
fiz.-chem.
atmosfery kop.
II
07-09 03-05
Pomoc
przedmedyczna
dla zastępowych
kopalnianych
drużyn
ratowniczych
7.
I
13-15 10-12
20-22 17-19
27-29 24-26
III
IV
V
03-05 07-09 05-07
10-12 14-16 12-14
17-19 22-24 26-28
12-14
20-24
VI
VII VIII
IX
09-11
18-20 01-03
23-25
25-27 22-24
X
05-09
24-28 17-21
19-23
13-15 17-19 08-10
20-22 24-26 15-17
1
11.
2
12.
Kurs dla
konserwatorów
sprzętu
przeciwpożarowego
1
13.
Kurs z zakresu
konserwacji
i kontroli sprzętu
ochrony układu
oddechowego
1
20
14.
Kurs dla osób
zatrudnionych
przy napełnianiu
zbiorników
przenośnych o poj.
powyżej 350 cm3
2
24-28
12-14
02-06
06-10
25-29
20-24
17-21 08-12
P
R
Z
E
R
W
A
31- -04
Kurs dla osób
kontrolujących
przyrządy służące
do pomiarów
parametrów
atmosfery
kopalnianej
W
A
K
A
C
Y
J
N
A
13-14
22-25
18-19
12-15
24-28
15
XII
06-08 12-14 01-03
23-25
03-07
XI
NR 4/2013
Lp.
Nazwa szkolenia
Ilość
15.
Kurs z zakresu
obsługi sprzętu
do wykonywania
profilaktyki
pożarowej
2
16.
Seminarium
dla specjalistów
kopalnianych
drużyn
ratowniczych
2
17.
Kurs z zakresu
kwalifikowanej
pierwszej pomocy
(KPP)
4
18.
Kurs dla
ratowników
górniczych wysokościowcy
–podstawowy
1
19.
Kurs
dla ratowników
górniczych wysokościowcy –
okresowy
1
20.
Kurs
dla ratowników
górniczych wysokościowcy
podst. dla
instruktorów
1
21.
Kurs obsługi
chromatografu
gazowego
2
22.
Kurs dla laborantów
kopalnianych
laboratoriów
3
23.
Kurs
dla kierowników
kopalnianych
laboratoriów
1
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII
IX
07-09
X
XI
XII
13-15
30
16
10-21
22- -03
16-30
12-23
19-23
13-24
27- -07
P
R
Z
E
R
W
A
W
A
K
A
C
Y
J
N
A
22-26
07-18
03-28
01-26 06-31
12-21
• uczestnictwo w kursach od poz. 10 do poz. 20 należy uzgodnić z Działem ratownictwa ds. szkolenia CSRG S.A.
(tel. 32 3880457; 3880452) natomiast kursy od poz. 21 do poz. 23 należy uzgodnić z laboratorium chemicznym
(tel. 32 3880579).
mgr inż. Małgorzata Jankowska
CSRG S.A. w Bytomiu
16
Górnicze Urz¹dzenie Py³owe (GUP)
Systemu POLKO
do opylania py³em kamiennym ociosów wyrobisk górniczych
Parametry techniczno-eksploatacyjne:
- zasilanie sprê¿onym powietrzem 0,2 - 0,5MPa
- wydajnoœæ 6,0 Mg/h
- odleg³oœæ transportowa ok. 1000m
- objêtoœæ podajnika komorowego 0,25 - 0,4m3
900
1300
POLKO
1350
Górnicze Urz¹dzenie Py³owe (GUP)
Systemu POLKO
posiada wszelkie wymagane przepisami dopuszczenia
i certyfikaty do stosowania w podziemnych
wyrobiskach górniczych
Kooperacja POLKO zaprasza do wspó³pracy
oferuj¹c doradztwo techniczne, dobór parametrów technicznych urz¹dzeñ,
szkolenie za³ogi, sprawny serwis gwarancyjny i pogwarancyjny
Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A.
Ratownictwa ds.
Dział Ratownictwa
ds. Szkolenia
Szkolenia
41-902
Bytom, ul.
ul. Chorzowska
Chorzowska 25
25
41-902 Bytom,
tel.
fax: 32
32 3880444
3880444
tel. 32
32 3880419;
3880419; 32
32 3880453;
3880453; fax:
Dział Szkolenia Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. oferuje
szkolenia:
 dla pracowników zakładów górniczych, wynikające z zapisów rozporządzenia
Ministra Gospodarki z 12 czerwca 2002r. w sprawie ratownictwa górniczego,
 dla służb kopalnianych, których celem
jest podniesienie wiedzy w zakresie:
- pomocy przedmedycznej,
- profilaktyki pożarowej,
- pomiarów parametrów fizykochemicznych atmosfery kopalnianej,
- użytkowania ucieczkowego sprzętu
ochrony układu oddechowego,
- innych zagadnień związanych
z górnictwem podziemnym.
Dział Szkolenia Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu
posiada:
 Akredytację Śląskiego Kuratorium Oświaty,
 Stwierdzenie Okręgowego Urzędu Górniczego w Gliwicach o spełnieniu
warunków do prowadzenia szkoleń pracowników zatrudnionych w ruchu
zakładów górniczych,
 Wpis do prowadzonej przez Miasto Bytom ewidencji niepublicznych szkół
i placówek jako: Niepubliczna Placówka Dokształcania i Doskonalenia
Zawodowego.
Zapraszamy
podmioty trudniące się ratownictwem,
w różnych branżach zawodowych
na
Kurs z zakresu
KWALIFIKOWANEJ PIERWSZEJ POMOCY
www.csrg.bytom.pl
NR 4/2013
wiElki BRat PatRZY…
czyli, czy istnieje potrzeba dokładnego określenia miejsca i czasu przebywania osób
pod ziemią w kopalni.
(część 1)
Potrzeba dokładnego określenia
miejsca (i czasu) przebywania osób pod
ziemią w kopalni istniała już prawdopodobnie od samego początku zorganizowanego górnictwa. Niestety środki
techniczne, jakimi dysponowali nasi
przodkowie nie były wystarczające.
Pewne nadzieje na rozwiązanie problemu pojawiły się wraz z poznaniem
właściwości fal radiowych. Masowe
wprowadzenie akumulatorowych lamp
osobistych po II Wojnie Światowej
do kopalń pozwoliło konstruktorom
naziemnych systemów lokacyjnych
na próbę przeniesienia swoich rozwiązań pod ziemię. Niektórym wizjonerom wydawało się wtedy, że wystarczy
dla górników wymyślić coś w rodzaju
podziemnego radaru. Niestety sprawa
okazała się być stosunkowo trudna
do realizacji, gdyż naprzeciw śmiałym
pomysłom stanęły prawa fizyki, a ściślej
bardzo duże tłumienie fal radiowych
przez sam górotwór, na dodatek nafaszerowany metalową infrastrukturą
podziemnych chodników (kablami,
rurociągami, obudową itp.).
Chcąc przyjrzeć się dokładnie problemowi podziemnej lokalizacji górników należałoby przeprowadzić wstępną
analizę potrzeb odpowiadając konkretnie na pytanie, jakim celom taki nadzór
powinien służyć? Okazuje się, że jest
kilka potrzeb i możliwości, które
zebrano w tabeli 1.
„Załoga” jest tu nazwą wprowadzaną
przez polskich producentów systemów
śledzących i faktycznie określa wszystl.p.
kie osoby zjeżdżające pod ziemię (nie
tylko etatowych pracownicy zakładu).
W tabeli celowo połączono ze sobą
„identyfikację” i „śledzenie”, które chociaż służą różnym funkcjom, to jednak
z uwagi na zbliżone środki techniczne,
wymagane dla realizacji potrzeb 2 i 2a
(odpowiedni system informatyczny)
należy je zaliczyć do tego samego
rodzaju.
Patrząc na praktyczną realizację tych
czterech zagadnień możemy stwierdzić
obecnie (po próbach i doświadczeniach
trwających w światowym górnictwie
co najmniej pół wieku), iż rozwój urządzeń kontrolujących obecność górników pod ziemią jest w dalszym ciągu
daleki od oczekiwań. Nikomu także nie
udało się skonstruować systemu rozwiązującego całościowo wszystkie 4 potrzeby. Pozostaje oczywiście spojrzeć na
ważniejszy od techniki aspekt ekonomiczny, a więc komu i czy w ogóle to się
opłaca? Historycznie i technicznie
patrząc pierwotnie starano się rozwiązać problemy nr 1 i 3. W obydwu przypadkach nadrzędnym celem była (i jest)
bezcenna wartość życia i zdrowia
człowieka. Dziś możemy powiedzieć,
że w zasadzie dysponujemy środkami
technicznymi, które zarówno mogą
zasygnalizować obecność człowieka
w obrębie strefy niebezpiecznej lub
wręcz zatrzymać zagrażające mu urządzenie, a także sprzętem do zlokalizowania osoby (lampy) zasypanej w zawale. To ostatnie jednak sporo kosztuje.
Samo utrzymanie w gotowości systemu
lokacyjnego GLON/GLOP w górnic-
twie angażuje wiele środków i osób potrzebnych w razie akcji ratowniczej faktycznie nie więcej niż 2-3 razy w roku.
Istnieją na świecie kopalnie, które
uprzednio w obliczu wielu akcji zawałowych stosowały jakieś systemy lokacyjne lecz później zrezygnowały z ich
utrzymywania, uzasadniając to poprawą bezpieczeństwa prowadzonej
eksploatacji i ekonomią. Bywa także na
odwrót. W ostatnich kilku latach, mając
na celu dalszą poprawę bezpieczeństwa
niektóre spółki górnicze, w krajach
gdzie wcześniej bezpieczeństwo górnika nie było na pierwszym miejscu,
zwróciły się do polskich producentów
lamp z nadajnikami GLON o licencje
(Bośnia, Rosja, Turcja).
Realizacja celu nr 1 łącznie z lokacją
jest też technicznie możliwa. Przykładowo w krajowych kopalniach stosowane są bramki bezpieczeństwa na trasie przenośników, które wyłączają go
w przypadku wykrycia sygnału z nadajnika GLON. Producentem detektorów
połączonych z wyłącznikiem typu
WAJL-07 jest cieszyński Elektrometal
(ryc. 1).
Ryc. 1. Wyłącznik WAJL-07.
Co chcemy wiedzieć?
w jakim celu?
1
Czy w rejonie (miejscu, pod ziemią)
są jacyś ludzie (jakiś człowiek)?
Zabezpieczenie maszyn,
pomieszczeń, rejonów itp.
detekcja
2
Kto konkretnie (ile osób, personalia)
jest w danym miejscu?
Dyspozytor i osoby bieżąco
kierujące ruchem zakładu.
identyfikacja
2a
Gdzie i kiedy przebywali wyżej
wymienieni w pkt. 2?
Raportowanie. Markownia i służby
pracownicze (płacowe).
3
Gdzie dokładnie (współrzędne)
znajduje się człowiek (ofiara)?
Akcja ratownicza. Poszukiwanie
osób zasypanych.
Tabela 1. Rodzaje kontroli (ruchu) załogi w kopalni.
17
Rodzaj kontroli
śledzenie
lokacja
NR 4/2013
Ryc. 2. Transponder radiowy działający jako ochrona dostępu.
Zagraniczni producenci innych
urządzeń, w krajach, gdzie nie ma obowiązku stosowania systemów lokacyjnych, wyposażają czasem niebezpieczne maszyny w systemy kontroli
dostępu oparte na własnych rozwiązaniach, najczęściej wykorzystujących
technikę
RFID
(transpondery
pasywne). Znacznik RFID (Radio Frequency Identification) wszywany jest
np. w ubranie pracownika i działa podobnie jak etykieta zabezpieczająca
przed kradzieżą towarów w supermarkecie. Silny strumień pola elektromagnetycznego wytwarzany przez odpowiednio ustawioną antenę nadawczą
ma na celu pobudzenie do nadawania
układu elektronicznego w ubraniu
pracownika. Emisja wtórna z kolei wywołuje alarm lub wyłącza samo urządzenie w momencie przekroczenia
przez człowieka strefy chronionej.
Zaletami pasywnych transponderów,
wykonywanych też czasem w formie
breloków, jest oczywiście brak konieczności ich zasilania. Wady to ciągle jeszcze wrażliwość na zakłócenia
i zazwyczaj brak kompatybilności
pomiędzy różnymi systemami. Trudno
pogodzić też funkcje ochronne sysNazwa zakresu
temu z identyfikacją potrzebną dla
celów 2 i 2a. Wprawdzie wszyscy
znamy zalety kart zbliżeniowych i innych podobnych identyfikatorów lecz
należy pamiętać o ograniczonym
zasięgu działania takich radiochipów
(do kilkunastu cm), nie dającym się
wykorzystać w takim konkretnym
przemysłowym zastosowaniu.
Z czasem, gdy i w naszym kraju
zaczęto ściślej kontrolować koszty produkcji, kierownictwo zakładów zaczęło rozglądać się za wprowadzeniem
automatycznej markowni, która w sposób rzetelny mogłaby kontrolować
pracę górników (w tym oczywiście
zjazdy, stanowiące o płacach, emeryturach itd.), czyli realizować potrzeby 2
i 2a. Naprzeciw pojawili się natychmiast producenci i importerzy urządzeń zdalnie śledzących ludzi na dziesiątki sposobów. Systemy identyfikacji
działają zazwyczaj w oparciu o zaawansowaną technologię aktywnych
radioetykiet typu RFID. Każdego pracownika dołowego wyposaża się
w identyfikator radiowy (tzw. „tag”)
posiadający unikalny nume r. Ponieważ źródłem zasilania dla tagów
w sposób naturalny okazał się być
Oznaczenie zakresu
akumulator lampy, producenci oświetlenia osobistego stanęli niedawno
przed problemem dołączenia kolejnego układu elektronicznego. Lampy
osobiste używane w polskim górnictwie muszą bowiem, na mocy § 614
Rozporządzenia Ministra Gospodarki
z dn. 28.06.2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia
ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych, posiadać nadajnik lokacyjny, typu GLON
lub podobny. Powstało pytanie, czy nadajniki i tagi nie będą sobie wzajemnie
przeszkadzać? W Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. zetknęliśmy
się z analizą i doświadczalnym sprawdzeniem wpływu dwóch odrębnie działających systemów: lokacyjnego i identyfikacyjnego. Po wielu przeprowadzonych próbach i testach (w latach: 2008
-2013) z różnymi transponderami i lampami w zasadzie można być pewnym,
że takiego oddziaływania praktycznie
brak. Wynika to z faktu stosunkowo dużej różnicy zakresu częstotliwości pracy
tych urządzeń: GLON to pojedyncze kiloherce (VLF), a tagi – setki, nawet tysiące megaherców (UHF, SHF) – tabela 2.
Długość fali [λ]
Częstotliwość fali [f]
fale bardzo długie
VLF
powyżej 20 km
poniżej 15 kHz
fale długie
LF
20 - 1 km
15 - 300 kHz
fale średnie
MF
1000 - 200 m
100 - 1500 kHz
fale pośrednie
-
200 - 100 m
1.5 - 3 MHz
fale krótkie
HF
100 - 10 m
3 - 30 MHz
fale ultrakrótkie
VHF, UHF
10 - 1 m
30 - 300 MHz
mikrofale
SHF
poniżej 1 m
powyżej 300 MHz
Tabela. 2. Podział widma częstotliwości radiowych.
18
Nasuwa się oczywiste pytanie, po co
dwa odrębne systemy: lokacyjny i śledzący, czy nie prościej połączyć je
w całość? Nie jest to jednak proste zadanie, bo jak wspomniano wyżej korzystają one z odrębnych części pasma
radiowego. Niska częstotliwość GLON-a podyktowana jest faktem, że tylko
takie (ekstra długie) fale radiowe mogą
w pewnym stopniu penetrować środowisko zawałowe. Z kolei wysoka częstotliwość (WLAN – 2,4 GHz) gwarantuje zarówno wymaganą dla celów
trakcyjnych szybkość transmisji danych, jak i niski pobór energii. Gdyby
chcieć np. odpowiednio modulować
sygnał nadawany przez nadajnik lokacyjny – w celu jego identyfikacji,
to prawdopodobnie mielibyśmy do
czynienia z dużą ilością błędnych odczytów (jak w supermarkecie, kiedy po
odejściu od kasy nagle wywołujemy
alarm), a sam akumulator musiałby
być też kilkakrotnie większy. O ewentualnej możliwości zastąpienia w przyszłości funkcji systemu lokacyjnego
przez zaawansowany system śledzący
napiszemy w kolejnej części artykułu.
Obserwując oferowane rozwiązania na
rynku można zauważyć, iż obecnie
producenci skupili się na połączeniu
funkcji nr 2 (2a) z funkcją nr 1.
Zaawansowane, sprawdzone w innym
przemyśle i co najważniejsze: coraz
tańsze aktywne układy RFID mogą
skutecznie konkurować z systemami
pasywnymi w 1 obszarze zastosowań.
Wiemy dobrze, jak niekorzystnym dla
ciągu technologicznego może być nagłe wyłączenie jakiejś maszyny
(np. przenośnika z urobkiem) dlatego
o wiele bardziej przydatne wydają się
być rozwiązania kontrolujące strefy
niebezpieczne w sposób wielopoziomowy, np. informacja o wejściu
w strefę, sygnał ostrzegawczy i dopiero
wyłączenie. Poza tym w zależności od
kryterium uprawnień urządzenie
ochrony maszyny może rozróżniać
uprawniony personel i osoby postronne. Przykładem takiego systemu
może być rozwiązanie firmy Becker,
antykolizyjny system CAS 430, pokazany schematycznie na ryc. 3.
Aktywny transponder podłączony
jest tu bezpośrednio do akumulatora
lampy górnika. W stanie czuwania
pobiera on minimalny prąd, a uaktywnia się dopiero po wejściu górnika
w strefę działania systemu ochronnego. Oprócz włączenia sygnalizacji
alarmowej lub w ostateczności zatrzymania ruchu maszyny w przypadku
wykrycia wejścia do strefy krytycznej,
Ryc. 3. System antykolizyjny CAS 430 Becker
NR 4/2013
sam transponder posiada też opcję
podłączenia sygnalizatora dźwiękowego w lampie. Ponadto o każdym
przekroczeniu niebezpiecznej strefy
może być informowany dyspozytor
kopalni, co przy identyfikacji pracownika według numeru tag-u jest dodatkowym psychologicznym bodźcem
BHP. Pomysł sygnału zwrotnego tj. do
osoby zagrożonej wykorzystuje z kolei
firma Selectronic oferująca dla górnictwa w RPA system markerów o nazwie
CWS (ryc. 4. po prawej stronie).
Zgodnie z danymi producenta marker w stanie czuwania pobiera prąd
o natężeniu zaledwie 12 µA. W przypadku, gdy górnik znajdzie się w niebezpiecznej odległości od pojazdu
górniczego marker CWS odbiera identyfikator sygnału VLF i ponownie
przekazuje ten identyfikator przez
sygnał w paśmie UHF do pojazdu
(pobór prądu wzrasta do 50 µA).
Jednocześnie marker moduluje światło
lampy impulsowo co 0,3 sekundy i aktywuje brzęczyk w lampie (opcjonalnie) podobnie jak w rozwiązaniu Beckera. Z kolei hiszpański producent
lamp, Adaro oferuje nową serię lamp
górniczych bezprzewodowych o nazwie Alfa WL, które wyposażone są
w czujniki bezruchu. W przypadku
braku aktywności posiadacza lampy
(np. zasłabnięcia), sygnał alarmowy
przekazywany jest poprzez kopalniany
system transmisji do pracujących
w jego najbliższej okolicy kolegów i to
ich lampy zaczynają pulsować światłem ostrzegawczym. Trudno przewidzieć, które z tych i innych oferowanych rozwiązań znajdą uznanie w najbliższej przyszłości w krajowych
kopalniach. Z pewnością nadzór górniczy będzie optował za ich szerszym
wprowadzeniem, wszak jeszcze wiele
jest do zrobienia dla poprawy bezpieczeństwa pod ziemią. Jeden wniosek
wydaje się być pewny, że kluczem do
wprowadzenia takich systemów jest
polityka producentów lamp, którzy
wprawdzie posiadają moc decyzyjną
w postaci zgody na zamontowanie
takiego czy innego transpondera
w lampie, jednak to oni podejmują największe ryzyko przedsięwzięcia, szczególnie w aspekcie ekonomicznym.
mgr inż. Piotr Golicz
CSRG S.A. w Bytomiu
Ryc. 4. Marker CWS w pokrywie lampy LG3MH (Faser).
19
NR 4/2013
DYŻURUJĄCE ZawoDowE ZaStęPY
RatowniCZE CSRG S.a.
- obciążenie ratowników górniczych w początkowej fazie akcji ratowniczej
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra
Gospodarki z dnia 12 czerwca 2002 r.
w sprawie ratownictwa górniczego
w rozdziale 3 „Zadania, organizacja
oraz wyposażenie jednostki ratownictwa” w § 60. 1. widnieje zapis: „Jednostka ratownictwa powinna spełniać
wymagania niezbędne do wykonywania czynności w zakresie ratownictwa
górniczego, w szczególności dysponować zastępami ratowniczymi i pogotowiami specjalistycznymi oraz dysponować sprzętem niezbędnym do realizowania jej zadań”.
Do statutowych zadań służb Jednostki Ratownictwa - CSRG S.A. należy, w szczególności:
• niezwłoczne niesienie pomocy w razie zagrożenia życia lub zdrowia
pracowników zakładu górniczego
oraz innych osób znajdujących się
w zakładzie górniczym, także
w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego powstałego w szczególności wskutek:
pożaru, wybuchu gazów lub pyłu
węglowego, wyrzutu gazów lub skał,
wdarcia się wody do wyrobisk,
zawału, tąpnięcia, otwierania wyrobisk izolowanych, penetracji nieczynnych wyrobisk, erupcji płynu
złożowego, wydzielania się siarkowodoru i awarii energomechanicznej, a także zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego,
• wykonywanie prac profilaktycznych,
mających na celu zapobieganie bezpośredniemu zagrożeniu bezpieczeństwa pracowników lub ruchu
zakładu górniczego.
W celu realizacji powierzonych zadań CSRG S.A. zobowiązana została do
wykonywania swoich zadań przy pomocy odpowiednio wykwalifikowanych i wyposażonych:
1. dyżurujących zawodowych zastępów
ratowniczych,
2. zawodowych pogotowi specjalistycznych,
3. dyżurujących zastępów dla grup zakładów górniczych.
Dyżurujące zawodowe zastępy ratownicze, zawodowe pogotowia specja-
listyczne oraz dyżurujące zastępy
ratownicze dla grup zakładów górniczych utrzymują w stałej gotowości,
natychmiastowy wyjazd na wezwanie
z zakładu górniczego, w którym wystąpiło zagrożenie.
Na mocy rozporządzenia Ministra
w sprawie ratownictwa górniczego Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego
S.A. do wykonania prac ratowniczych,
w podziemnych zakładach górniczych,
wymagających zastosowania specjalnych technik ratowniczych utrzymuje
następujące pogotowia specjalistyczne:
1. pomiarowe - do pomiaru parametrów
fizykochemicznych powietrza i gazów
pożarowych oraz oceny stopnia wybuchowości mieszanin gazowych,
2. do inertyzacji powietrza kopalnianego – do likwidacji skutków pożarów podziemnych, zapobiegania pożarom i wybuchom w wyrobiskach
górniczych,
3. przeciwpożarowe - do wykonywania
prac ratowniczych, przy zwalczaniu
pożarów podziemnych, wymagających zastosowania sprzętu i urządzeń
do podawania pian gaśniczych oraz
izolacji wyrobisk, górotworu i zrobów,
4. górniczo-techniczne - do prowadzenia
prac ratowniczych związanych z ratowaniem ludzi uwięzionych pod zawa-
łem lub odciętych od czynnych wyrobisk wskutek tąpnięcia lub zawału,
5. wodne - do usuwania skutków wdarcia się lub niekontrolowanego dopływu do wyrobisk wody albo wody
z luźnym materiałem,
6. przewoźnych wyciągów ratowniczych - do ewakuacji pracowników
lub prowadzenia innych prac ratowniczych w szybach lub otworach
wiertniczych wielkośrednicowych
oraz prowadzenia prac awaryjno-rewizyjnych i kontrolnych, zarówno
w szybach, jak i w otworach wielkośrednicowych.
W/w pogotowia zorganizowane są
w zastępy ratownicze lub grupy specjalistyczne i są utrzymywane w stałej
gotowości zarówno w dniach pracy
jak i w dniach wolnych od pracy.
Jednostka ratownictwa – CSRG S.A.
dla podziemnych zakładów górniczych
utrzymuje na każdej zmianie roboczej,
w dniach pracy jak i w dniach wolnych
od pracy, co najmniej dwa zawodowe
dyżurujące zastępy ratownicze w skład
których wchodzi:
• kierownik zawodowych zastępów
ratowniczych,
• 2 zastępowych,
• 9 zawodowych ratowników górniczych,
• mechanik sprzętu ratowniczego.
Fot. nr 1 – zawodowy zastęp ratowniczy w trakcie wyjazdu na akcję ratowniczą
20
akCJa RatowniCZa
W przypadku wystąpienia zagrożenia życia i zdrowia pracowników
zakładu górniczego, bezpieczeństwa
ruchu zakładu górniczego lub zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego
w związku z ruchem zakładu górniczego niezwłocznie podejmuje się
i prowadzi akcję ratowniczą. W zależności od wystąpienia danego zagrożenia w zakładzie górniczym, wysłane
dyżurujące zawodowe zastępy ratownicze posiadają w wozie bojowym specjalistyczne narzędzia i urządzenia do
prowadzenia prac ratowniczych związanych z ratowaniem ludzi uwięzionych pod zawałem oraz do zwalczania
pożarów podziemnych.
oBCiĄŻEniE Ratownika
w CZaSiE tRanSPoRtU
RęCZnEGo
Zabierany przez zawodowego ratownika specjalistyczny sprzęt do usu-
wania m.in. skutków tąpnięcia i zawału waży nie raz kilkadziesiąt kilogramów. Ratownik górniczy transportując go z wozu bojowego na miejsce
prowadzonej akcji ratowniczej musi
dysponować odpowiednią siłą fizyczną. Wsparciem dla ratowników
jest §124. Rozporządzenia Ministra
w sprawie ratownictwa górniczego,
stwierdzający, że: „Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego
powinien zapewnić przybyłym zastępom ratowniczym pomoc podczas
transportu sprzętu i urządzeń ratowniczych na terenie zakładu górniczego
oraz w drodze do bazy ratowniczej”.
Kadra
techniczno-inżynieryjna
CSRG S.A. mając na uwadze doświadczenia z minionych akcji ratowniczych
na bieżąco analizuje coraz to nowsze
potrzeby zakupu sprzętu ratowniczego
jednocześnie zastępując narzędzia
starszego typu nowszymi. Uwaga skupiona jest również na najnowsze roz-
Fot. nr 2 – zawodowy zastęp ratowniczy gotowy do wyjścia do akcji zawałowej
Fot. nr 3 – zawodowy zastęp ratowniczy gotowy do wyjścia do akcji pożarowej
21
NR 4/2013
wiązania technologiczne, w których
zastosowanie nowych lżejszych materiałów pozwala znacznie odciążyć
ratownika.
Przykładem jest zastosowanie butli
kompozytowych, lżejszych o 50% od
tradycyjnych konstrukcji stalowych.
Dzięki ich zastosowaniu w aparatach
regeneracyjnych każdy ratownik odciążony został o ok 1 kg.
Ulepszenie standardowego zestawu,
używanego do zasilania podnośników
pneumatycznych składającego się
z dwóch butli o poj. 6,8 l i ciśnieniu roboczym 30 MPa oraz modernizacja
jego stelaża pozwoliła na odciążenie
jednego ratownika o 11 kg.
W przyszłości planowana jest również zamiana butli tlenowych w indywidualnych zapasach ratowniczych na
butle kompozytowe oraz wymiana
kilku pomp hydraulicznych na jedną
kompatybilną ze wszystkimi narzędziami hydraulicznymi zabieranymi
na tzw. „pierwszy rzut”.
NR 4/2013
Fot. nr 7 i 8 – butle tlenowe konstrukcji stalowej oraz kompozytowej
Poniżej przedstawiono minimalny wykaz sprzętu zabieranego do akcji zawałowej przez zawodowe dyżurujące zastępy ratownicze (z użyciem aparatów regeneracyjnych):
1. Aparat regeneracyjny
11 szt.
2. Maski do aparatów regeneracyjnych
11 szt.
3. Zapasy + wkłady lodowe
11 + 22 szt.
4. Ucieczkowy sprzęt ochrony układu oddechowego 12 szt.
5. Lampy górnicze z nadajnikami / bez nadajników 12 szt./2 szt.
6. Sprzęt ochrony układu oddechowego przystosowany
do ewakuacji poszkodowanych
2 szt.
7. Linki ratownicze
2 szt.
8. Łączność ratownicza PTR
2 kpl.
9. Bębny PTR
8 szt.
10. Przyrządy kontrolno - pomiarowe:
• metanomierz 0-100% CH4
1 szt.,
• anemometr
1 szt.,
• przyrząd do określania wilgotności względnej
i temperatury suchej
2 szt.,
• wielokanałowy przyrząd do ciągłego pomiaru
i sygnalizacji zadanego progu dla: CO2, CH4, CO, O2 3 szt.
11. UPT-1 z butlą
2 kpl.
12. Torba zastępowego
2 kpl
13. Skrzynka narzędziowa
1 kpl.
14. Nożyce do cięcia siatek i drutu
2 szt.
15. Zestaw lokacyjny
1 kpl.
16. Podnośniki hydrauliczne
1 kpl.
17. Podnośniki powietrzne z osprzętem
1 kpl.
18. Nożyco-rozpieracz
1 szt.
19. Łopata saperska
2 szt.
20. Narzędzia podstawowe (piła, kilof, siekiera)
2 kpl.
21. Zestaw do podawania powietrza do zawału
1 kpl.
22. Nosze
1 szt.
mgr inż. Leszek Kwiska
CSRG S.A. w Bytomiu
Marcin Świerczek
OSRG Bytom
Fot. nr 4, 5 i 6 – stelaże wraz z butlami
powietrznymi zasilającymi podnośniki pneumatyczne
Zdjęcia: Kwiska Leszek
22
NR 4/2013
GośCinnE PRoGi CEntRalnEJ StaCJi
RatowniCtwa GÓRniCZEGo S.a.
Zajęcia praktyczne realizowane w Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A.
dla studentów Wydziału Górnictwa i Geologii Politechniki Śląskiej w Gliwicach
Na Wydziale Górnictwa i Geologii
Politechniki Śląskiej prowadzone są
obecnie 3 główne kierunki studiów:
• górnictwo i geologia,
• inżynieria bezpieczeństwa,
• międzywydziałowy - mechatronika.
Dla kierunku Górnictwo i Geologia,
specjalności Eksploatacja Złóż i Zagospodarowanie Odpadów oraz Budownictwo Podziemne i Ochrona Powierzchni prowadzone są zajęcia
dydaktyczne z przedmiotu „Systemy
ratownictwa górniczego” i „Ratownictwo górnicze” prowadzone odpowiednio dla grup BPiOP i EZiZO z podziałem na wykłady i zajęcia laboratoryjne.
Tematyka wykładów obejmuje:
• organizację ratownictwa górniczego,
służby specjalistyczne w ratownictwie górniczym,
• gry pożarowe, alarmy próbne,
próbne akcje wyprowadzenia załogi
drogami ucieczkowymi, dokumentacja akcji ratowniczej,
• zasady prowadzenia akcji ratowniczej, szczegółowe zasady prowadzenia akcji ratowniczych przeciwpożarowych w zakładach górniczych,
• prace p.poż. w polach metanowych,
• ocenę zagrożenia wybuchowego
gazów pożarowych i zastosowanie
gazów inertnych,
• przykłady akcji ratowniczych związanych z różnymi zagrożeniami występującymi w wyrobiskach górniczych,
• łączność w ratownictwie górniczym.
Laboratoria odbywają się w pracowni BHP i Ratownictwa Górniczego
znajdującej się w Instytucie Eksploatacji Złóż. Studenci podczas tych zajęć w
sposób praktyczny uzupełniają swoją
wiedzę nabytą podczas zajęć wykładowych. Na zajęciach laboratoryjnych
grupy podzielone są na sekcje 3 oso-
Zdj. 1. Pracownia BHP i Ratownictwa Górniczego w Instytucie Eksploatacji Złóż
23
bowe, które realizują kolejno tematy laboratoryjne. Zaliczenie każdego tematu
laboratoryjnego zakończone jest sprawozdaniem końcowym z ćwiczenia.
Zaliczenie końcowe zajęć laboratoryjnych zakończone jest kolokwium zaliczeniowym.
Tematyka laboratorium obejmuje:
• strukturę ratownictwa górniczego,
• sprzęt do ochrony dróg oddechowych,
• sposoby gaszenia pożarów,
• przyrządy do pomiaru parametrów
fizycznych i łączności,
• wyposażenie ratowników w czasie
akcji ratowniczych,
• metody wyznaczania dróg ucieczkowych.
W celu praktycznego przygotowania
studentów do pracy w zakładach górniczych w ramach zajęć laboratoryjnych
od kilku lat studenci Politechniki
Śląskiej Wydziału Górnictwa i Geologii
mają możliwość wyjazdu do Centralnej
NR 4/2013
Stacji Ratownictwa Górniczego S.A.
i Okręgowej Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu.
Zajęcia wyjazdowe umożliwiają studentom w/w specjalności bezpośredni
kontakt ze specjalistycznym sprzętem
ratowniczym a w szczególności ze środkami ochrony dróg oddechowych,
sprzętem do poszukiwania i nawiązywania łączności z zagrożonymi ludźmi,
środkami łączności ratowniczej i narzędziami do robót górniczych wykorzystywanymi w czasie prowadzonych akcji ratowniczych.
Studenci na zajęciach wyjazdowych
w pierwszej części zajęć uczestniczą
w wykładzie prowadzonego przez pracownika CSRG S.A., gdzie zostają poruszane następujące tematy:
• prowadzenie akcji ratowniczych,
• profilaktyka niezbędna do likwidacji
skutków zagrożenia,
• wyposażenie ratownictwa górniczego.
Po prelekcji studenci na terenie
Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. zwiedzają:
• laboratorium badania i opiniowania
sprzętu,
• laboratorium chemiczne,
• wyrobiska ćwiczebne Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A
w Bytomiu.
Po zwiedzeniu laboratoriów i wyrobisk ćwiczebnych studenci przechodzą
do Okręgowej Stacji Ratownictwa
Górniczego w Bytomiu, gdzie zwiedzają:
• komorę ćwiczeń Okręgowej Stacji
Ratownictwa Górniczego w Bytomiu,
• wóz bojowy,
• salę aparatową.
Zajęcia wyjazdowe do Centralnej
Stacji Ratownictwa Górniczego S.A.
w Bytomiu są niewątpliwie cennym
uzupełnieniem wiedzy nabytej w czasie zajęć teoretycznych z zakresu
ratownictwa górniczego i systemów
ratownictwa górniczego prowadzonych w Instytucie Eksploatacji Złóż
Politechniki Śląskiej. Studenci po takiej formie zajęć zapoznając się z praktyczną częścią szkoleń nabywają świadomość o specyfice pracy ratowników
górniczych. Dodatkowo na takim wyjeździe pytają o warunki zostania
Zdj. 2. Laboratorium badania i opiniowania sprzętu w CSRG S.A.
Zdj. 3. Laboratorium chemiczne w CSRG S.A.
Zdj. 4. Wyrobiska ćwiczebne w CSRG S.A.
24
NR 4/2013
ratownikiem górniczym. Szczególnym
zainteresowaniem studentów są warunki zaliczenia szkoleń w komorze
ćwiczeń w Okręgowej Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu. W czasie
niektórych wyjazdów studenci mają
możliwość obserwacji zmagań ratowników podczas szkoleń za pomocą kamer.
Literatura
1. Materiały CSRG S.A
2. Materiały własne
dr inż. Aneta Grodzicka
Wydział Górnictwa i Geologii
Politechniki Śląskiej
Zdj. 5. Sala aparatowa w OSRG Bytom
PRototYP SYStEmU aktYwnEJ
oCHRonY Ratownika
CSRG S.A. zakończyła prace przy
projekcie i-Protect, który swoim zakresem obejmuje inteligentne rozwiązania
dotyczące środków ochrony indywidualnej mające znaleźć swoje zastosowanie przy pracy ratowników w warunkach wysokiego poziomu ryzyka w złożonym środowisku.
Projekt i-Protect zrealizowany został
na podstawie 7. Programu Ramowego
Wspólnoty Europejskiej dotyczącego
badań, rozwoju technologicznego
i wdrożeń w latach 2009-2013. Partnerzy projektu to zarówno jednostki naukowo-badawcze jak i przedstawiciele
firm produkcyjnych z Polski, Czech,
Niemiec, Finlandii, Francji, Hiszpanii
i Włoch. Koordynatorem projektu był
Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy.
Celem projektu było opracowanie
zaawansowanego, inteligentnego systemu środków ochrony indywidualnej,
przeznaczonego dla użytkowników wykonujących czynności zawodowe w złożonym środowisku pracy, o wysokim
ryzyku narażenia na czynniki szkodliwe i niebezpieczne.
I-Protect to system ochrony osobistej
PPE, który stanowi aktywną ochronę
i źródło informacji dla osób pracujących w warunkach wysokiego zagrożenia, tj. ratownicy górniczy, służby straży
pożarnej i chemicznej. Projekt podzie-
lony został na zadania strategiczne,
których głównymi celami było:
• sprecyzowanie potrzeb końcowego
odbiorcy „end-user”,
• dobór sensorów niezbędnych do
funkcjonowania systemu,
• określenie sposobu i miejsca prezentacji danych pozyskanych na podstawie sensorów,
• utworzenie systemu zarządzania danymi – jednostka centralna łącząca
poszczególne moduły sensorów
w jedną spójną całość,
• wybór materiałów z których wytworzona zostanie odzież, w której póź-
25
niej zamontowane zostaną czujniki,
moduły itp.,
• zaprojektowanie hardware i software
– czyli oprogramowania i rodzaju
modułów integracji,
• weryfikacja i walidacja prototypu
w warunkach jego finalnego przeznaczenia,
• uzyskanie certyfikatów (CE, ISO,
itp.) umożliwiających zastosowanie
odzieży w warunkach do których
jest przeznaczona.
Zadania projektowe realizowane
były zgodnie z czteroma, następującymi po sobie fazami mającymi na
celu:
• opracowanie koncepcji oraz wymagań technicznych i użytkowych dla
nowego systemu,
• opracowanie i integrację technicznych elementów monitorujących
wybrane parametry fizjologiczne
człowieka, monitorowanie stanu
środowiska zewnętrznego podczas
wykonywania czynności zawodowych oraz systemu komunikacji,
który gromadzi i transmituje dane
pomiarowe z czujników do podsystemu monitorującego, a następnie
do bazy akcji ratowniczej,
• weryfikację i walidację opracowanych modułów i całego systemu
poprzez przeprowadzenie badań
eksploatacyjnych, w celu oceny ich
NR 4/2013
funkcjonowania w rzeczywistych
warunkach użytkowania,
• upowszechnianie wyników przeprowadzonych prac badawczorozwojowych poprzez publikacje
naukowe i popularnonaukowe,
udział w konferencjach i seminariach o zasięgu międzynarodowym,
przygotowanie broszur informacyjnych oraz zorganizowanie seminariów dla producentów i dystrybutorów sprzętu ochrony indywidualnej
podczas targów i wystaw tematycznych.
Zaprojektowany ergonomicznie układ
systemu i-Protect, dostosowany do potrzeb odbiorcy końcowego składa się
z następujących elementów:
• odzieży wierzchniej wraz z czujnikami gazowymi (O2, CO, CO2, CH4)
i temperatury,
• bielizny i połączonych z nią sensorów dokonującymi pomiaru parametrów wewnętrznych użytkownika
(fizjologicznych) i parametrów zewnętrznych (temperatury),
• jednostki przekazującej dane dotyczące parametrów pracy aparatu
Sperian/Fenzy,
• radiotelefonów ratowniczych do
których przesyłane są informacje
z ww. czujników,
• systemu łączności ratowniczej służącego do komunikacji jak i przesyłu
danych do bazy ratowniczej,
• jednostki centralnej zlokalizowanej
w bazie ratowniczej integrującej
wszystkie odczyty w formie liczbowej i graficznej.
W ramach zadań realizowanych
w projekcie CSRG S.A. przeprowadziła
działania zmierzające do identyfikacji
26
zagrożeń i oceny ryzyka zawodowego
podczas prowadzenia akcji ratowniczych
jak i identyfikacji potrzeb użytkownika
końcowego w zakresie środków ochrony
indywidualnej stosowanych podczas
prowadzenia akcji ratowniczych.
W kolejnych fazach projektu w Laboratorium Badania i Opiniowania
Sprzętu CSRG S.A. zostały przeprowadzone testy elementów składowych systemu i-Protect.
Ostatecznie, najważniejszym etapem
realizowanym przez CSRG S.A. było
prowadzenie testów terenowych prototypu systemu.
Badania oparte o scenariusze i ankiety zostały wykonane przy współudziale firmy Komag zarówno w laboratorium, komorze klimatycznej,
komorze ćwiczeń jak i w kopalni węglowej w chodniku ćwiczebnym.
Zgodnie z wstępnymi założeniami,
projekt zakończony został utworzeniem prototypów urządzeń, które będą
w przyszłości doskonalone a ostatecznie przeznaczone dla ratowników górniczych, straży pożarnej i służb chemicznych.
Należy wziąć pod uwagę fakt, iż prototypowe urządzenia nie stanową finalnego produktu, jednakże stanowią one
podstawę do dalszego rozwoju sprzętu
stosowanego zarówno do analizy gazów
jak i służącego do realizowania łączności a dane pozyskiwane na ich podsta-
27
NR 4/2013
wie, przetwarzane przez jednostkę centralną stanową istotny element mający
bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo
pracy ratowników górniczych.
Adam Szadurski
CSRG S.A. w Bytomiu
NR 4/2013
RatowniCtwo GÓRniCZE w RoSJi
Główna Stacja Ratownictwa Górniczego w Nowokuźniecku
W dniach 3-6 czerwca 2013 r.
przedstawiciele Centralnej Stacji
Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu uczestniczyli w cyklu spotkań
technicznych z przedstawicielami
Głównej Stacji Ratownictwa Górniczego w Nowokuźniecku. W trakcie
kilkudniowej wizyty w jej obiektach
zapoznaliśmy się z aktualną strukturą
organizacyjną rosyjskiej jednostki,
z jej wyposażeniem technicznym,
sprzętem stosowanym w akcjach ratowniczych i zapleczem szkoleniowym. Ponadto rosyjscy specjaliści
zaprezentowali metody prowadzania
badań lekarskich, monitorowania i
kontroli wydolności ratowników oraz
organizację i prowadzenie ćwiczeń
ratowniczych. Aktualnie w Rosji
trwają prace legislacyjne zmierzające
do zmiany struktury organizacyjnej
ratownictwa i stworzenia jej w kształcie zbliżonym do polskiego systemu
organizacji ratownictwa górniczego.
Zdj. 2. Pomnik upamiętniający poległych ratowników
Podczas prezentacji komory ćwiczeń przedstawiono różnego rodzaju
stanowiska ćwiczebne:
Zdj. 1. Budynek Głównej Stacji Ratownictwa Górniczego w Nowokuźniecku
Zdj. 3. Ruchome łańcuchy umożliwiające poprawę koordynacji ruchowej ratowników
28
Zdj. 4. Stanowisko wybierania urobku
„bez końca”
Zdj. 5. Stanowisko budowy zapory przeciwwybuchowej
NR 4/2013
Zdj. 6a, 6b. Tama przeciwwybuchowa z przepustem
Zdj.7a, 7b. Urządzenia wysiłkowe wraz z czujnikami mierzącymi temperaturę ciała i częstość akcji serca
StanowiSka Do
wYkonYwania ćwiCZEń
w komoRZE CiEPlnEJ
Ratownicy w aparatach regeneracyjnych w temperaturze 40°C i wilgotności 85% poddawani są obciążeniu
polegającemu na naprzemiennym
wchodzeniu na stopień i podnoszeniu
zadanego ciężaru. Ćwiczenia prowadzone są w cyklach 5 minutowych
z minutowymi przerwami przez okres
23 minut. Jeżeli u któregoś z ratowników tętno wzrośnie powyżej 140 uderzeń na minutę lub temperatura ciała
ratownika wzrośnie o 1°C, ćwiczenie
zostaje przerwane. Ratownik aby zaliczyć test musi powtórzyć ćwiczenie
w późniejszym terminie.
Zapoznaliśmy się również z wyposażeniem i organizacją pracy laboratorium analiz gazowych i węglowych.
Zdj. 8. Urządzenie do wytwarzania
temperatury oraz wilgotności
w komorze
29
Zdj.9. Chromatograf
NR 4/2013
Zdj. 10. Piece do wygrzewania węgla
Zdj. 11. Stanowiska laboratoryjne
Oprócz Głównej Stacji Ratownictwa
Górniczego przedstawiono nam również Terenową Stację Ratownictwa Górniczego w Nowokuźniecku, która jest
odpowiednikiem naszej Okręgowej
Stacji Ratownictwa Górniczego. W trakcie wizyty zaprezentowano poligon ćwiczebny, komorę ćwiczeń, pomieszczenia
socjalne i biurowe oraz sprzęt i materiały
używane podczas akcji ratowniczych
i prac profilaktycznych prowadzonych
w kopalniach. W siedmiu Terenowych
Stacjach Ratownictwa Górniczego
wchodzących w skład struktury organizacyjnej Głównej Stacji Ratownictwa
Górniczego w Nowokuźniecku dyżur
pełni w sposób ciągły 20 zawodowych
zastępów ratowniczych. Zastępy są pięcioosobowe, a w ich skład wchodzi zastępowy i czterech ratowników. W każdej Terenowej Stacji dyżur pełni również
lekarz, który jest jednocześnie ratownikiem górniczym.
Zdj. 12. Pomieszczenie ratownika dyżurnego
Zdj. 14. Skrzynia z aparatami R-30
w wozie bojowym
Zdj. 13. Wozy bojowe
30
W wozie bojowym jest załadowany
sprzęt podstawowy dla jednego zastępu
ratowniczego. Pozostały sprzęt jest zała-
Zdj. 15. Tor przeszkód
dowany na samochodach ciężarowych
i w zależności od potrzeb wysyłany jest
na kopalnię w następnej kolejności.
NR 4/2013
Za transport sprzętu z powierzchni na
dół do bazy odpowiedzialna jest kopalnia, w której doszło do zdarzenia.
Zdj. 16. Stanowisko aktywnego gaszenia pożaru
PoliGon Do ćwiCZEń ZnaJDUJĄCY Się na tEREniE StaCJi tEREnowEJ
Zdj. 17a, 17b Wyrobiska ćwiczebne
Zdj. 18. Pochylnia w komorze ćwiczeń
komoRa ćwiCZEń
Zdj. 19. Urządzenie wysiłkowe - drabina bez końca
31
NR 4/2013
Podczas pobytu w Nowokuźniecku
zwiedziliśmy również Międzynarodowe Targi Technologii Górniczej,
w tym stanowiska na których prezentowano sprzęt małej mechanizacji, pompy
wodne i wodnoszlamowe, aparaty regeneracyjne i regeneracyjne - ucieczkowe,
systemy czuwające nad bezpieczeństwem górników.
Sprzęt małej mechanizacji - stanowisko, na którym sprzęt małej mechanizacji był skompletowany w specjalnie przygotowanym pojeździe, przystosowanym do poruszania się na
gąsienicach w wyrobiskach dołowych
kopalń.
Pierwszy prezentowany poniżej pojazd został skonstruowany przy współudziale Głównej Stacji Ratownictwa
Górniczego w Nowokuźniecku. Sprzęt
znajdujący się na wyposażeniu pojazdu
można dobierać indywidualnie według
potrzeb.
Zdj. 20. Pompa wodna szlamowa
aPaRatY
REGEnERaCYJnE
i REGEnERaCYJnE UCiECZkowE
Odwiedziliśmy również stoisko polskiego producenta aparatów oddechowych – Faser S.A.
Zdj. 21. Małogabarytowy zespół napędowy do przenośników i innych urządzeń
Zdj. 23. Stanowisko firmy Faser S.A.
Kolejną firmą wystawiającą sprzęt
ochrony układu oddechowego był producent z Ukrainy prezentujący aparaty
R-30 z ustnikiem lub dwoma rodzajami
masek w wersji przewidzianej do sprzedaży do krajów UE.
Zdj. 22. Narzędzia o napędzie hydraulicznym wchodzące w skład zestawu prototypowych robotów małej mechanizacji
32
NR 4/2013
Zdj. 24. Na stojaku aparat R-30
SYStEmY CZUwaJĄCE
naD BEZPiECZEńStwEm
PRaCY GÓRnikÓw
GORNASS jest systemem łączności
wzbogaconym o możliwość pomiaru
wybranych parametrów atmosfery kopalnianej oraz lokalizacji górników,
który wykorzystuje nadajniki zabudowane w głowicach oświetlenia osobistego.
System poprzez zabudowanie w głowicy oświetlenia osobistego odpowiedniego procesora i czujników pozwala
na:
• pomiar zawartości metanu,
• łączność bezprzewodową,
• sygnalizację bezruchu pracownika,
• sygnalizację silnych wstrząsów działających na głowicę lampy – zawał.
Powyższe parametry są przekazywane do dyspozytora.
Prezentowany system funkcjonuje
w trzech kopalniach prywatnych, a w kolejnych dwóch jest wdrażany.
Drugim systemem zawierającym
w sobie elementy pomiarowe oraz łączności, który był prezentowany to system GaSense. System ten jest w fazie
wdrażania do zastosowania w zakładach górniczych.
PoDSUmowaniE
Po wizycie w Głównej i Terenowej Stacji Ratownictwa Górniczego nasuwają
Zdj. 25a,25b. System łączności GORNASS
się wnioski o celowości kontynuowania
wymiany doświadczeń, w zakresie
m.in. wyposażenia technicznego służb
ratowniczych, prezentacji nowych rozwiązań technicznych i nowych technologii wykonywania prac ratowniczych
lub też opracowywania zasad wspólnego udziału w akcjach ratowniczych.
Natomiast wizyta na Targach w Nowokuźniecku pozwoliła na uzyskanie wie-
33
dzy nt. rodzaju produkcji sprzętu
ratowniczego przez rosyjskie firmy.
inż. Jacek Dopierała,
OSRG Zabrze
mgr inż. Wojciech Najman,
Bogdan Ożóg
OSRG Bytom
Centralna
Stacja
Ratownictwa
Górniczego S.A.
ul. Chorzowska 25
41 - 902 Bytom
tel. 32 282-25-25
fax. 32 282-26-81
http://www.csrg.bytom.pl

KWARTALNIK CENTRALNEJ STACJI RATOWNICTWA

Transkrypt

Podobne dokumenty

RG 2014 nr 3 "Ratownictwo Górnicze"

pobierz - Związek Zawodowy Ratowników Górniczych w Polsce.

RG 2011 nr 3 "Ratownictwo Górnicze"

Ratownictwo Górnicze

RG 2012 nr 4 "Ratownictwo Górnicze"

RG 2012 nr 1

Prezentacja "Kuchnia francuska"

Vademecum Ratownika