Marii Peszek maskarady kobiecości

Marii Peszek
maskarady kobiecosci
33
IZOLDA KIEC
Peszek wskazuje na JQzyk jako jedno z podstawowych narzQdzi sprawowania mQskiej
wtadzy. Sfusznie, bo to wtasnie pod powierzchni^ JQzyka szukac mozna diagnozy, a bye
moze i rozwi^zania problemu. Francuskie laid bowiem („brzydki") bywa wyprowadzane
od tacinskiego czasownika/aedere - „ranic". A rzeczownik „maskarada" niebezpiecznie
zbliza s\q w swym brzmieniu do rzeczownika „masakra"...
W 2 0 1 0 r., p o d c z a s w y w i a d u dia p i s m a . . E x i s t e n c e " , M a r i a
Peszek z o s t a t a p o p r o s z o n a o n a r y s o w a n l e . . . siebie. K i l k a
k r e s e k - n a s z k i c o w a n a I s t o t a w y d a j e s i ^ p o z b a w i o n a ptci,
p o z b a w i o n a r o z p o z n a w a l n y c h c e c h k o b i e t y . A l e u w o d z i szer o k i m usmiechem. I intryguje r e k w i z y t e m : balonikiem m o c n o
sciskanym w d+oni - a t r y b u t e m d z i e c i ^ c o s c i ? p r a w a d o w o l nosci? niezaleznosci? m a r z e n i e m o lataniu? o ucieczce? P o "mm-
p r o s z o n a nastQpnIe o n a r y s o w a n i e k o b i e t y , a r t y s t k a - z n o w
kilkoma kreskami - wyposazyta s w o j ^ postac w eleganck^
s u k i e n k ^ , m i s t e r n i e u+ozone l o c z k i , s z p i i k i , d+ugie, p o d k r ^ c o n e rzQsy, a r o z c i ^ g n i ^ t e w u s m i e c h u u s t a z a s t ^ p i t a g r z e c z „ b u z i ^ w ciup".
Z d a j e s i ^ , ze r y s u n k o w y 6 w e k s p e r y m e n t u j a w n i a m e c h a nizmy a r t y s t y c z n e j k r e a c j i M a r i i Peszek. Bye m o z e - j e s t nie
tyiko zabaw^, a m a t o r s k i m t e s t e m psychologicznym, czytaniem k o b i e c e j s a m o s w i a d o m o s c i , ale p r z e d e w s z y s t k i m
Maska, maskarada, gra, nieustanne k o n s t r u o w a n i e , nawet:
-
u w o d z e n i e - p o w i e d z i a t b y Jean B a u d r i l l a r d - d e f i n i u j ^ i uza-
w y z n a n l e m s w i a d o m e j a r t y s t k i , dIa k t o r e j k o b i e c o s c s t a n o -
s a d n i a j ^ o b e c n o s c k o b i e t y w s f e r z e p u b l i c z n e j . M a r i a Peszek
w i wazny e l e m e n t publicznego w i z e r u n k u , scenicznej kreacji.
o s t e n t a c y j n i e p o d e j m u j e t e s t r a t e g i c , w c a l e nie zaktadaj^c
I
u j a w n i e n i a w t a s n e g o o b l i c z a , ale z i n t e n c j ^ z d e m a s k o w a n i a
smieciowa
mechanizmow, k t o r e zostaty w y t w o r z o n e w ramach o p r e -
kundle
syjnej a n d r o c e n t r y c z n e j k u l t u r y , k a r m i ^ c e j si? w y o b r a z e n i a -
smieci
m i k o b i e c o s c i , o b r a z e m k o b i e t y Idealnej 1 p o z ^ d a n e j . Fan-
obywatele
tazmatami zawtaszczaj^cymi z a r o w n o przestrzenie kobie-
ej duszy
cosci ( w t y m t a k z e - k o b i e c e g o JQzyka), j a k i figure m e l a n -
robmydym
cholii.
ejwy
Warunkiem
istnienia
bytu biologicznego
oznaczac,
sparodiowana
sprowadza
przystrajajq
(...)
- pisze Baudrillard.
na, zdegradowana,
spokczehstwie
pki jest
mqzczyzni.
podwajanie
- Kobiecosc
(...) ma oznaczac,
si^ zaiedwie
Przesadne
przez
do znakow,
nasladowanie
ze kobieta jest tyIko modelem
znaki
wariaci
degeneraci
podpalacze
ludzie
psy
mokra
wasza
przerysowa-
ej bqdziemy
ze w tym
smutek
ktorymi
kobiecosci
mqskiego
krolowa
odmiency
jq
ej wy
ma
ludzie
nasladowa-
nia^.
siersc
dz/s
iyzkami
psy
brudna
wasza
ej bqdziemy
spokoj
jesc
masc
dzis
ludziom
krasc^.
S k o r o z a t e m k o b i e c o s c j e s t w uJQciu p a t r i a r c h a t u z n a k o waniem rzeczywistosci, t o - konsekwentnie -
NIE-KOBIETA
wyrozniac
i nobilitowac m^zczyzn ma odczucie melancholii, wysublimowana
t^sknota
za n i e i s t n l e j ^ c y m , za -
A g n i e s z k a O s i e c k a - kobietami,
ktorych
jak
mawiata
nie ma.
M a r i a Peszek d e s z y f r u j e t e z n a k i . O b i e w s p o m n i a n e k a t e g o r i e - k o b i e c o s c ( n i e z a l e z n ^ o d p+ci b i o l o g i c z n e j ) i m e -
C y t o w a n y Jean B a u d r i l l a r d t w i e r d z i , ze p o s r o d z n a k o w
k o b i e c o s c i najlepiej p o r u s z a j ^ s i ^ n i e - k o b i e t y w
maskach
k o b i e t , d o p r o w a d z a j ^ c u w o d z e n i e d o skrajnej postaci, fascynujqc i b u d z ^ c e k s t r e m a l n e e m o c j e o b s e r w a t o r o w .
lancholia - p r z y w r a c a w s z y s t k i m w y k l u c z o n y m , n i e c h c i a -
Po p i e r w s z e z a t e m : M a r i a Peszek udaje
nie-kobiety.
nym, Innym. Prowokuje przy t y m odwag^, o t w a r t o s c i q , o d -
W
m i e n n o s c i ^ . Realizuje b o w i e m eel nie t y I k o a r t y s t y c z n y , t a k z e
mania,
- etyczny, a w s z e r s z y m w y m i a r z e : s p o f e c z n y , w s k a z u j q c na
a t r a l n ^ r o l ^ Kubusia Puchatka, aseksualnego, pozbawionego
hipokryzJQ, n i e s p r a w i e d l i w o s c i n i e t o l e r a n c j ^ , a k c e p t o w a n e
c e c h p k i o w y c h d z l e c i y c e g o b o h a t e r a ' ' , w w e r s j i dIa d o r o -
w zyciu p u b l l c z n y m . A k c e p t o w a n e ? W y n o s z o n e na s z t a n -
stych s k u p i o n e g o na e g z y s t e n c j a l n y c h n i e p o k o j a c h K a z d e g o .
m o m e n c i e d e b i u t u na scenie m u z y c z n e j ( a l b u m
Miasto-
2 0 0 5 ) k o j a r z o n a j e s t p r z e z czysc p u b l i c z n o s c i z t e -
dary, n o b i l i t o w a n e j a k o zasady, r e g u t y , n a w e t p r a w a . „ S m i e -
Sama a u t o r k a s k w a p l i w i e w y k o r z y s t a t a t e o d c z u c i a , p r z y -
c i o w a k r o l o w a " ze sceny n a w o t u j e d o r e w o l u c j i . T y m c z a s e m
znajqc:
w sferze swiadomosci:
wyrafinowana
zbankrutowai
mi
,y
dzisiaj caty swiat
trad
ta.Jak
rozpaczy
ogieh w ghwie
kobiecosc jest mizupeinie
makijaz
to sq rzeczy,
fam. DIa mnie szczytem
juz wiem jak siq
na gieidzie
do pohczoch,
dzikuska
Tiuja z prozy
mam
troch^
w moim
bog opuscU
niewiarygodna^.
mnie
kobiecosci jest kobiecosc
nie
dzika i
Saragina z filmu Felliniego albo szalona
Schulza.
z chuligana.
w sercu siwy dym
odiegia. Szpiiki,
ktorych jeszcze
wydaniu
Takie nieokietznanie,
Wystudiowana
byiaby smieszna
trochq z
i wystylizowana
i bytabym
w tym
pasy
odkry-
zuchwapoinaga
dziecka,
kobiecosc
absolutnie
urwat mi s/? film
ja niedobro
narodowe
P o t w i e r d z e n i e m t y c h s t o w p i o s e n k a r k i j e s t jej sesja zd]q-
drzazga
c i o w a dIa „ P l a y b o y a " ^ : b l o n d p e r u k a , p o h c z o c h y bez p o d -
ja pod skdrq
samo miqso
ja porno ja
ja czarny
duszy
w i ^ z e k i o d w a z n a b i e l i z n a . . . P o h c z o c h y siy m a r s z c z ^ , szpii-
miazga
ki s ^ z b y t d u z e , o k r ^ g f a t w a r z K u b u s i a P. j e s t p o z b a w i o n a
kot
ja wsciekty
makijazu, w i y c t y m bardziej smiesz^ w y e k s p o n o w a n e ponad
pies
miary
ja chwast i ja blizna
i ja niechcianych
jedyna
ojczyzna
dIa was
drapiq
stow
^
sztuczne
rzQsy.
Okaleczona
Marylin
Monroe.
A m o z e . . . m y z c z y z n a t r o c h y n i e u d o l n i e p r z e b r a n y za sek•
s o w n ^ b l o n d y n k y . N i e u d o l n i e , t a k by nie p o z o s t a w i c o d b i o r cy z a d n y c h w ^ t p l i w o s c i . Jak w w y r e z y s e r o w a n y m p r z e z Billy'ego W i l d e r a m u s i c a l u f i l m o w y m z 1959 r. P6i zartem
poi
serio, gdzie Jack L e m m o n j a k o k o n t r a b a s i s t a J e r r y , p r z e b r a -
strupymysli
dIa was w supty
ny za a t r a k c y j n ^ b l o n d y n k y D a p h n e , m a okazJQ s k o n f r o n t o -
wiqzq
wania swej kobiecosci z oryginatem - Marylin M o n r o e w roll
slowa
dIa was
spiewa
piesni z plesni
Sugar K a n e . W s z y s t k o k u r o z b a w i e n i u p u b l i c z n o s c i , ale m a j^cemu nacelu takze refleksJQ-tu:w wersji obnizonej, prze-
TAJ NIK! WARSZTATU
s m i e w c z e j , k o m e d i o w e j — nad k o n s t r u o w a n i e m
pkiowych
r o l , nad s t e r e o t y p e m i s p o + e c z n ^ n i e w y g o d ^ .
(2008) — hedonizm Kubusia Pu-
c h a t k a zastqpita a r t y s t k a w i z e r u n k i e m w y m y s l o n e j
p r o b l e m u , o g r o m o t a c z a j ^ c y c h nas w s z y s t k i c h n i e p o r o z u m i e h , niezrozumienia, nietolerancji i nienawisci.
przez
V i c t o r a M a r g u e r i t t e w 1922 r. gar(;onne, c h t o p c z y c y - k t o r e j
rozpoznawalnym znakiem jestgest prowokacji: obyczajowej
i e s t e t y c z n e j . Jak w L/sc/'e kobiety do redakcji
W s r o d w y z w i s k znalazty siy i t e najbardziej a b s u r d a l n e :
f e m i n i s t k a , lesbijka, s e m i t k a — w y r a z n i e u j a w n i a j ^ c e skaly
Z g o d n i e z wtasnymi stowami, p r z y okazji p r e m i e r y kolejnego a l b u m u - Maria Awaria
elle:
DIa cz^sci
nie spotykam
z dziewczynami
siq z kolezankanni
duchy plotuchy
w srodku
babskie
mnie mieszka
mam chhpca
na dziewczynskie
bo ich nie
(...) Posiuzyiam
ale nie wiem co na to
jestem
majtek
bez
jestem
jak marynarz
jak m^zczyznie
uprawiam
siq symbolem
za symbol wszystkiego,
uznano, ze jestem
wyzwolenia
co w kobiecie
zfa, wulgarna,
-
i spalic na stosie.
obrzydliwa,
i artystce
m§sko'.
D o s t r z e z e n i e i o p u b l i k o w a n i e reakcji o d b i o r c o w n a s k w a
i s c e n i c z n y w i z e r u n e k a r t y s t k i u j a w n i a cos wiQcej anizeli
proste (prostackie?) wymaganie jednoznacznosci. Ujawnia
mnie
s p o t e c z n ^ o p r e s j y , p r z y w i q z a n i e d o s t e r e o t y p o w - czasem
lepiej
okreslanych mianem „tradycji", czasem usprawiedliwianych
redakcja
tez
„normalnosci^", w t y m tekscie nazywanych „maskarad^ ko-
chhpca
biecosci", w y t w o r z o n ^ w ramach patriarchalnego rezimu.
majtek
ktory w kazdym
porcie wabi inne
jedno ciaio to dIa mnie za
trudno mi zyc w mono wybieram
a w ogole to wyznajq
mam
chiopiec
siowem jako kobieta zawieram
statam
tematy
gadanie to nie dIa mnie
w sobie wyrazihby
stuchaczy
mowita Peszek. - Inni chcieli mnie ukamienowac
plugawe,
nie rozmawiam
35
polifoni^
ciaio
KOBIETA
maio
stereo
rozkoszy
wiele ogrodow jestem
G d y c h t o p c z y c a p r z e b i e r a siy za k o b i e t y , t y m bardziej
kolekcjonerkq
wzwodow^.
ostentacyjnie eksponuje t o , co chore, co pod powierzchniq
i d e a l n e g o p i y k n a s k r y w a ob+udy, n i e s p r a w i e d l i w o s c , nie-
W w y d a n e j r a z e m z p t y t ^ ksiqzce Bezwstydnik,
zawiera-
j ^ c e j t e k s t y p i o s e n e k i w i e r s z e pisane p r z e z s a m ^ a u t o r k y
szczyscie. U j a w n i a rysy, p y k n i y c i a , u s z k o d z e n i a , odstania
b l i z n y i r a n y na n i e s k a z i t e l n y m o b r a z i e k o b i e t y .
o r a z u k a z u j ^ c e j ^ f o t o g r a f i e , w y k o n a n e p r z e z Ryszarda M i -
Z a n a m o w ^ zatem r e d a k t o r e k miesiycznika „ T w 6 j Styl"
c h a l s k i e g o (Edka), d o m i n u j ^ t e m a t y z w i q z a n e z s e k s u a l n o -
Peszek w z i y t a udziat w sesji f o t o g r a f i c z n e j , p o d c z a s k t o r e j
sci^, cielesnosciq, fizjologiq o r a z dosadny, obsceniczny jyzyk,
w c i e l i t a siy w r o l y O l i m p i i -
b o h a t e r k i obrazu Edouarda
ponoc - i tematy, i jyzyk — „niegodne" kobiety, a usprawie-
M a n e t a z 1863 r.'". I nie o d k r y w a n i e nagiego cia+a by+o w t y m
dliwione wytqcznie podczas p r a w d z i w i e „ m y s k i c h " dysput
p r z e d s i y w z i y c i u n a j w a z n i e j s z e , ale o d k r y w a n i e
( p r z y k t a d e m c h o c b y Hujawiak
t w o r z ^ c e j f u n d a m e n t y maskarady kobiecosci. Ten gest p i o -
z najczQsciej c h y b a c y t o w a n y
s p o s r o d s p i e w a n y c h p r z e z a r t y s t k y u t w o r o w f r a z ^ : poliz
mnie
hipokryzji
s e n k a r k i byt p o w t o r z e n i e m g e s t u s p r z e d n i e m a l s t u p i y c -
I'm polish I (...) puk puk I fuck fuck I fuck you I how do you do^).
d z i e s i y c i u lat, bye m o z e n i e s w i a d o m i e w y k o n a n y m
N a z d j y c i a c h w y e k s p o n o w a n a j e s t m y s k a , szczupta s y l w e t -
f r a n e u s k i e g o m a l a r z a , leez p r z e z p i o s e n k a r k y i jej f o t o g r a f k i
przez
ka, p o m y s k u o b c i y t e w t o s y , b r a k m a k i j a z u i s t r o j p r z e w a z -
( M a g d y W u n s e h e i A g n i e s z k y Samsel) p o d j y t y m z p e w n o s c i ^
nie t y p u unisex. N a j e d n e j z f o t o g r a f i i M a r i a Peszek s t o i w r o z -
w inteneji p r o w o k a c j i .
piQtych s p o d n i a c h p r z e d p i s u a r e m . N a k o l e j n y m z a k t a d a b i u stonosz. NastQpne ujycie ukazuje artystky w letniej sukience, ale w r a z e n i e l e k k o s c i ( d z i e w c z y c o s c i ) n i w e l u j q c i y z k i e ,
m y s k i e adidasy.
P r z y p o m n ^ , z e w 1996 r. d o t e g o s a m e g o
o b r a z u odwotata s i ^ K a t a r z y n a K o z y r a , fotografuj^c kolejne fazy swej walk! z c h o r o b ^
K o b i e t a czy myzczyzna? Pyta z d e z o r i e n t o w a n y o d b i o r c a .
N a C O d z i e h d o m a g a j ^ c y siy t e j p o d s t a w o w e j p e w n o s c i , k t o r a
porz^dkuje swiat - pewnosci pici. A r t y s t k a , k t o r a uswiadamianieoczywistosc, niejednoznacznosc i... opresyjnosc tych
oczekiwah - podlega agresywnej spotecznej reakcji.
nowotworow^. Si^gajqc do obrazu Maneta,
chciata powiedziec c o s z n a c z n i e wi^cej anizeli e p a t o w a c n a g i m , w y n i s z c z o n y m c h o r o bzi c i a t e m . P o r a z k o l e j n y w s w e j t w o r c z o s c i
|
odstaniata a r t y s t y c z n y i spoteczny hipokryz j i w t w o r z e n i u o b r a z o w idealnej kobieco-
Mozna
s i ^ byto
spodziewac, ze
Maria
sci.
Awaria i B e z w s t y d n i k p o r u s z ^ o p i n i o p u b l i c z nq. Z a w r z a * o n a i n t e r n e t o w y c h f o r a c h . N i e
przebierano w stowach, przescigano s i ^ w inwektywach.
Piosenkarka
utrwalita
ten
m o m e n t spotecznego wzburzenia w ksi^zeczce, ktor^ d o ^ c z y t a do ptyty D V D
Naj-
mniejszY koncert swiata, a z a t y t u t o w a t a / \ ^ a r i a
Awaria w s i e c i .
M a n e t , malujqe O l i m p l y , o d w o t y w a t siy w s p o s o b o c z y w i s t y d o o b r a z u Wenus z Urbino Tycjana. DIa o b u t w o r c o w
nagosc byta w y t ^ c z n i e k o n w e n c j ^ a r t y s t y c z n y . D o p i e r o t o w a r z y s z y c e jej z n a k o w a n i e t t a s t a t o siy p r z y c z y n q skandalu.
O z n a c z a j y e y w i e r n o s c pies, taszycy siy d o s t o p r e n e s a n s o w e j
W e n u s , u Maneta zostat zastypiony przez pryzycego grzbiet
c z a r n e g o k o t a , s y m b o l i z u j y c e g o z m y s t o w o s c , seksualnosc.
PolonJstyka 7/2013
TAJNIKI WARSZTATU
36
n a w e t - lubieznosc. W y z y w a j y c y w z r o k O l i m p i i i z s u w a j y c e
strukcji swiata przedstawionego
siy z jej s t o p p a n t o f e i k i s w i a d c z y c miaty o w y k o n y w a n i u p r z e z
jako alegoria niechcianej kobiecosci, w y e k s p o n o w a n a w k r e -
niy z a w o d u , o k t o r y m n i e c h y t n i e r o z p r a w i a n o na salonach
acji l i r y e z n e g o „ j a " ) , i w o b s z a r z e j y z y k a ( p e t n e g o o b e l g f u n k -
i w Salonie, z a w o d u - e k s k l u z y w n e j p r o s t y t u t k i .
cjonujqcych t u jako c y t a t y z oficjalnie uznanego jyzyka przy-
P r z y z w o i c i w i d z o w i e z o b r z y d z e n i e m p r z y g l y d a l i siy b o -
z w o i t y c h obywateli), jest u t w o r
(gtownie
projektowanej
Suka:
h a t e r c e f r a n e u s k i e g o i m p r e s j o n i s t y , n a z y w a j y e jq „ma+pq",
„euchnqeq kurtyzanq", „ucielesnieniem szpetoty", „samieq
jestem
sukq
g o r y l a " . leh agresjy w s z a k z e w y w o t a t o nie t y I k o s p o r t r e t o -
rasy
nieznanej
wanie w kontekscie Tyejanowskiej bogini k o b i e t y p o d e j r z a -
duzym
nej k o n d u i t y . Z d a j e siy, ze skandal w y w o t a n y byt p r z e d e
wat^sam
wszystkim obnazeniem spoteeznego zaktamania, polegajy-
jestem
eego na p r a e o w i t y m z a c i e r a n i u s l a d o w i s t n i e n i a d w o e t i : o f i -
zerwaiam
z iahcucha
ejalnej i nieofiejalnej -
podqzam
za moim
przestrzeni maskarady kobieeosci.
zmierzwionym
kundlem
s;§ / wlokq swoj koscisty
bezpahska
i posztam
O t o b o w i e m sporo nieprzyehylnych k o m e n t a r z y i p r o t e -
ufam tej czarnej
mokrej
jestem
zapachy
piy e z a r n o s k o r a stuzyca. K w i a t y sq p r a w d o p o d o b n i e p r e -
nocami
z e n t e m o d klienta, k t o r y ezeka w sqsiednim pomieszezeniu.
W i d z o w i e p r o t e s t o w a l i , odbierajqe intencje malarza jako eo
(•••)
bezsennoscjestbezwonna
najmniej n i e s t o s o w n e - t o o n i b o w i e m , m i m o w o l i , obsa-
bezpanskie
dzeni zostali w r o l l o e z e k u j q e e g o na p r o s t y t u t k y goseia. P r z y -
niektorzy
z w o i e i m y z o w i e i o j e o w i e p o c z u l i sly o b r a z e n i , bojqe siy
poddali
p r z y z n a c , z e u j a w n i o n y z o s t a t o b i e k t ich g o r q e y c h p r a g n i e h
suka Suez siq puszcza
i zabiegow. Miejsee b o g i n i zajyta k u r t y z a n a . W s z e c h o g a r n i a -
ale giupota
jqce o d c z u c i e m e l a n c h o l i i - agresja i w y k l u c z e n i e .
czasem
Wspotczesnym k o m e n t a r z e m albo uzupetnieniem gestu
przypomnienia
skandalu
zwiqzanego
z Olimpiq
w y d a j e siy p i o s e n k a M a r i i Peszek Kobiety pistolety,
Maneta
w ktorej
k o b i e c i e idealnej, spetniajqcej w s z e l k i e n o r m y i o c z e k i w a n i a ,
a l e . . . nieistniejqcej, b o z samej siebie odessanej,
przeciwsta-
w i o n a zostata „ k o l e k c j o n e r k a w z w o d o w " : metr
dwa I dziko rosnqcego
pi^cdziesiqt
nieba".
watqsam
kropce
przerazeni
; -
i wqszq wsrod ludzkicb
'
«
snow
. ^
stqd w pizdu z mojego
mojq wolnosdq
najchqtniej
na senniki siq wypuszcza
ich smyczy
snu
by mnie
zatiukli
mieszczahstwa
mnie nie
tak siq zapomnq
wywqcha nam sny
dotyczy
w tej nocnej
gonitwie
ogonem
ze sama juz nie wiem czy jestem
czy bezpahskim
lat
_
swojego
w kotko za wiasnym
kilku
smyczy
miasto
na koncu pyska
s;§ pod oknami
bydlq won paszfa
linczowi
w
ze
nosem
s t o w w y w o t a t o l b r z y m i b u k i e t , k t o r y t r z y m a s t o j yea z a O l i m -
pies na
zad od trzydziestu
z wyboru sama s/§ spusciiam
biatym
jeszcze
psem
snem
bo sq sny co jak psy ujadajq spac nie dajq
ale swit zawsze
nakiada
mi
kaganiec
swit
hycel snow i takich jak ja
psow'^.
Bye m o z e w i y e t a k z e t u t a j , w p i o s e n k a c h , w p r z e s t r z e n i
j y z y k a , o b s c e n i e z n o s c , w u l g a r n o s c , „ n i e k o b i e c o s c " m a j q na
celu w y t q c z n i e u j a w n i e n i e h i p o k r y z j i o f l c j a l n e g o s w i a t a , k t o r y
okalecza i sekuje kobiece stowa, kobiece nazywanie rzeczyw i s t o s c i , nakazujqc m i l e z e n i e , w p i s u j q c e siy w
konwencjy
powszechnie akceptowanej maskarady kobiecosci.
Ktory
d z i k o r o s n q c q k o b i e c o s c skazuje na n i e b y t , na w y k l u c z e n i e ,
u s p r a w i e d l i w i o n e „ t r a d y c j q " , k t o r a nie uznaje „ b r z y d o t y "
i s p r z e c i w i a siy p o g w a t e e n i u k a n o n o w e s t e t y e z n y e h o r a z
o b y e z a j o w y e h . Peszek w s k a z u j e na j y z y k j a k o j e d n o z p o d -
Swiadomosci niezaleznosci,
polegajycej
mi^dzy innymi na umiej^tnym rozpoznaniu
i definiowaniu „dzikiej kobiecosci", fundam e n t k t o r e j s t a n o w i o b c a oficjalnej racjonalnej kulturze intuicja i z m y s t o w a percepcja
rzeczywistosci, towarzyszy dojmujyce uczucie samotnosci, braku z r o z u m i e n i a , alienacji, s m u t k u . C z a r n a m e l a n c h o l i a .
s t a w o w y c h n a r z y d z i s p r a w o w a n i a m y s k i e j w t a d z y . Stusznie,
b o t o w t a s n i e p o d p o w i e r z e h n i q j y z y k a szukac m o z n a d i a -
Wczesniej
rownowazona
poprzez
ironiy,
jyzykowq
gnozy, a bye m o z e i r o z w i q z a n i a p r o b l e m u . F r a n c u s k i e laid
z a b a w y , seenieznq p r z e b i e r a n k y , a w o b r a z i e bezpahskiej suki
b o w i e m ( „ b r z y d k i " ) b y w a w y p r o w a d z a n e o d tacinskiego cza-
u j a w n i o n a w p r o s t - bye m o z e j a k o k o n s e k w e n e j a r e p r e s j i
s o w n i k a laedere - „ r a n i c " . A r z e c z o w n i k „ m a s k a r a d a " n i e -
s p o t e e z n y e h , j a k i e d o t k n y t y M a r i y A w a r i y . Bye m o z e - j a k o
bezpiecznie zbliza siy w s w y m b r z m i e n i u d o r z e c z o w n i k a
r e w i z j a k o l e j n e g o m i t u p a t r i a r c h a t u , zawtaszczajqeego k a z d q
..masakra"...
= ;
k u l t u r o w q p r z e s t r z e h - t a k z e tq, k t o r a w z a t o z e n i u o k r e s i a
Stan d u c h a p o p r o s t u , u w z n i o s i a c h o r o b y d u s z y niezaleznie
MELANCHOLIA
^
o d ptci: melancholiy. Jednak z p e r s p e k t y w y ofiejalnosci m e l a n c h o l i a zyskata w k o b i e c y m w y d a n i u m i a n o h i s t e r i i , sza-
J e d n y m z n a j b a r d z i e j p r z e j m u j q c y c h w y z n a h Peszek, b y dqeym w y r a z e m z a r o w n o
swiadomosci istnienia
dwoch
przestrzeni maskarady kobiecosci (symbolizowanych przez
l e n s t w a , dzis najezysciej - d e p r e s j i a l b o n e u r a s t e n i i . C z y z b y
kolejna odstona maskarady kobiecosci?
W
odroznieniu od przypisywanej myzczyznom melan-
szykany d n i a o r a z s w o b o d y n o c y ) , j a k i p r z y n a l e z n o s e i d o
cholii, nobilitujqeej swoj p o d m i o t i o b i e k t , k a i d e kobiece
grona wykluczonych, swiadomosci eksponowanej i w k o n -
c i e r p i e n i e psychiezne r o d z i g e s t w y k l u e z e n i a o r a z spoteez-
Polonistyka 7/2013
TAJNIKI WARSZTATU
37
nej izolacji. N i e z w y k l e p r z e j m u j q c y p r o j e k t M a r i i Peszek -
gtosu r o z d y s k u t o w a n e j opinii publicznej (podzielonej gtow-
p+ytyJezus Maria Peszek (2012), b y d q c q p r o b q w y p o w i e d z e -
nie p o o p u b l i k o w a n i u w „ P o l i t y c e " w y w i a d u , j a k i e g o Peszek
ZakowskI
udzielita Z a k o w s k i e m u , w k t o r y m o t w a r c i e o p o w i e d z i a t a
z domu wariatov/^^. Pojawi+y siy gtosy, o k r e -
o wtasnym cierpieniu, bydqcym zrodtem nowego projektu
nia o w e g o k o b i e c e g o „ n i c , k t o r e b o l i " , Jacek
n a z w a t transmisjq
slajqce p i o s e n k a r k y j a k o twarz polskiej depresji".
Sama a r t y s t -
a r t y s t y c z n e g o ) : z a m i e s c i t a na F a c e b o o k u kllkadziesiqt ujyc
swojej t w a r z y , pozwalajqc o d b i o r c o m dowolnie rysowac,
ka k o m e n t o w a t a :
pisac i o c e n i a c - p i o s e n k i , w y w i a d , w y g l q d . . . Z n a c z n i e g t o Nie wiem, czy jest
z catq gamq naszych
spoteczehstwo,
Histeryczka
wyrzekac
prawa,
fantastyczny.
akceptuje
emocji. Kiedy kobieta krzyczy
bunt czy gniew, to zawsze
histeria.
ktore
jest z/e widziane.
albo
Kobiecy
to po prostu wariatka.
DIaczego
zeby sobie powrzeszczec?
Wrzask
DIatego sporo na tej piycie
kobiety
wyraza
krzyk
to
sniej anizeli fani z a r e a g o w a l i ci o b u r z e n i i o b r a z e n i , siygajqc
d o statego r e z e r w u a r u z n a k o w : jest zatem Maria jako Z y d
z p e j s a m i , j a k o A d o l f H i t l e r , j a k o k l o w n , j a k o m a d o n n a z czar-
mamy siq
n y m d z i e c i q t k l e m . Jest s p o r o n a r o d o w y c h s y m b o l i , s p o r o
maze
a l k o h o l u , w u l g a r n e g o seksu i o b r a z l i w y c h e p i t e t o w .
bye
Po r a z k o l e j n y w y d a j e siy, z e nie m a szans na t o , by o d b i c
wrzeszczq'^.
siy o d d n a : o g r o m u z t o s c i i n i e n a w i s c i . N i g d z i e nie w i d a c
W t y m w r z a s k u jest c o r a z mniej kalkulacji, znanej z p o -
d z i e c i y c e g o b a l o n i k a , k t o r y p o z w o l i t b y u n i e s c siy p o n a d t o
p r z e d n i c h p r o j e k t o w a u t o r s t w a M a r i i Peszek, j e s t w i y c e j
m o r z e . 6w
emocji, rozpaczy, autentycznego bolu.Jest A m y W i n e h o u s e
skany w dtoni przez r y s u n k o w q postac a u t o r s t w a piosen-
a t r y b u t u l o t n e g o szczyscia, u t u d y , m o c n o s c i -
w r o l i p a t r o n k i p t y t y - n a j s m u t n i e j s z a d z i e w c z y n a na s w i e -
k a r k i , p o z o s t a n i e j e d y n i e z n a k i e m c i e r p i e n i a , k t o r e nie r o z -
cie. Sq n a j p r o s t s z e s t o w a , o d a r t e z gier, g i e r e k i p o d s k o r n y c h
g r y w a siy w p r z e s t r z e n i k u l t u r y - na s c e n i e , w k o n w e n c j i
maskarady,
znaczeh. I jest k r z y k z samego dna:
lecz
poza
zasiygiem
jej
zainteresowania,
w losacti milczqcycti o d r z u c o n y c t i , najsmutniejszych dzieww smutek
c z y n na s w i e c i e . P o z o s t a n i e z n a k i e m n i e d o s t y p n e j I n n y m
opakowana
stojq w ciszy po
kolana
ej czy ktos styszy
mnie
melanctiolli.
ej tu jestem
1
na dnie
w smutek
lezq
opakowana
2
zakneblowana
ej czy ktos widzi
ejtu
Wasilewskim,
J . Baudrillard, 0 uwodzeniu, przeJ. J. Margaiiski. W a r s z a w a 2005.
s. 15, 17.
mnie
3
M. Peszek. Ludzie psy, cyt. za ksiqzeczkq do*4czon^ do ptyty C D :
M. Peszek. j e z u s Maria Peszek, Mystic Production 2012.
jestem
4
na dnie
M o w a o roli w spektaklu Kubus Puchatek, okreslanym jako „bajka
dIa dorostych", w rezyserii P. Cieplaka. zrealizowanym w war-
ttukq gtowq o scianq
i tluc nie
szawskim T e a t r z e Studio w 1999 r.
przestanq
ej czy ktos sfyszy
ej tu jestem
ej czy ktos
5
6
na dnie
Fotografie S. Rogihskiego ilustrujqce w y w i a d : Maria Peszek.
jestem przystojna jak na kobietq. Rozmawiajq A . Bartosiak i t . Klin-
wie
ke. ..Playboy" 2010. nr II, s. 5 8 - 6 2 .
dnie
7
M. Peszek.'List kobiety do redakcji elle, w : Bezwstydnik. W a r s z a w a
2 0 0 8 , nib.
psycbolswir
goh siq ssij
8
M. Peszek. Hujawiak, tamze.
9
C y t . za: P. W i l k . Obronczyni shbszych
swir
niech ire
Pewien rodzaj bezwstydu. Z Mariq Peszek rozmawia A n n a Koztowska. ..Zwierciadto" 2 0 0 8 . nr 9. s. 59-60.
mnie
jak tu jest na samym
psychol
Maria Peszek oko w oko z kulturoznawcqjackiem
. . E x i s t e n c e " 2010, n r 4 . s. 15.
S.AI6.
zwir
(•••)
a kazdego
siedemnastu
z parapetu
zatrzaskujqc
czy artystka ptugowa, ..Kul-
tura". dodatek do ..Rzeczpospolitej" z 23-24 pazdziernika 2010.
dnia
z nas
okna
10
Akt tworczy, ..Two] Styl" 2010. nr 7. s. 4 7
11
M. Peszek, Kobiety pistolety, w : Bezwstydnik.
12
M. Peszek. Suko. w : Bezwstydnik.
13
Sorry Polsko. R o z m o w a z Mari^ Peszek [z cyklu: Rozniowy Zakowskiego], ..Polityka" 2012. nr 39. s. 28.
skoczy
14
oczy"".
Z o b . Pokazac faka z hamaka. Boheterka tygodnia Maria Peszek.
rozmawia Z u z a n n a Z i o m e c k a . ..Przekroj" 2013, nr 6. s. 9.
Przygotowujqc teledysk promujqcy
Peszek,
p t y t y Jezus
Maria
15
Sorry Polsko. R o z m o w a z Mariq Peszek. s. 30.
16
M. Peszek. 2wir, cyt. za ksi^zeczk^ doJ^czon^ do ptyty C D :
a u t o r k a p o n o w n i e z d e c y d o w a t a siy na u j a w n i e n i e
M. Peszek. Jezus Maria Peszek.
I Z O L D A KIEC
dr h a b . , prof. S W P S (Warszawa) i W S N H i D ( P o z n a n ) , l i t e r a t u r o z n a w c z y n i , k u l t u r o z n a w c z y n i i t e a t r o l o z k a ; o d kilku
lat z a j m u j e si§ f o r m a m i w s p o t c z e s n e j p o p k u l t u r y , w a z n y m z r o d t e m jej refleksji n a d k u l t u r y p o p u l a r n ^ jest krytyka
f e m i n i s t y c z n a . Pisata o poezji ( P o s w i a t o w s k a , G i n c z a n k a ) , o p i o s e n c e ( O s i e c k a ) , o k a b a r e c i e . W 2 0 1 3 r. ukazata si?
jej k s i ^ k a W szarej
sukience?
Autorki
i wokalistki
w poszukiwaniu
tozsamosci.
Polonistvka 7/2013