Czy egzamin gimnazjalny jest dobrym prognostykiem

Czy egzamin gimnazjalny jest dobrym prognostykiem

Krystyna Feith, Czy egzamin gimnazjalny jest dobrym prognostykiem...
Krystyna Feith
Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi
Czy egzamin gimnazjalny jest dobrym
prognostykiem sukcesu na maturze
z fizyki i astronomii?
Kiedy w maju 2002 roku 54 838 gimnazjalistów w OKE w Łodzi przystąpiło
do egzaminu zewnętrznego w części matematyczno-przyrodniczej, zadałam
sobie trzy pytania:
1. Ilu z tych młodych ludzi wybierze na maturze fizykę i astronomię?
2. Jakie osiągną wyniki?
3. Czy wynik na egzaminie gimnazjalnym w części matematycznoprzyrodniczej może być dobrym prognostykiem sukcesu na maturze
z fizyki i astronomii?
Na odpowiedź trzeba było poczekać do roku 2005.
W Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi dokonano scalenia wyników
z części matematyczno-przyrodniczej piszących egzamin gimnazjalny w roku
2002 z wynikami matury z fizyki i astronomii w roku 2005.
Analiza rozkładów wyników
Spośród wszystkich zdających egzamin gimnazjalny w 2002 (54 838
uczniów) fizykę i astronomię na maturze wybrały 2 043 osoby (3,7% populacji piszącej egzamin gimnazjalny), z czego 1987 osób to absolwenci liceów
ogólnokształcących, a 56 ukończyło liceum profilowane. W omawianej grupie
dziewczęta stanowiły zaledwie jedną trzecią (32,6%).
Uczniowie, którzy wybierali fizykę na maturze w 2005 roku, na egzaminie
gimnazjalnym w części matematyczno-przyrodniczej uzyskali średni wynik
40,78 punktu (przy średniej dla całej populacji w okręgu łódzkim równej
30,39 punktu). Najwięcej uczniów uzyskało wynik 44 punkty. 60% wyników
uczniowskich znajduje się w przedziale od 40 do 50 punktów, można zatem
451
wydawnictwo_kor_ok.indd 451
19-09-2006 19:52:38
D. Diagnostyka edukacyjna – egzaminy
sądzić, że wybór fizyki i astronomii na maturze nie był przypadkowy: wybierali
ten przedmiot głównie uczniowie, którzy już w gimnazjum uzyskiwali wysokie
wyniki z przedmiotów matematyczno-przyrodniczych.
Wyniki uczniów powyżej 40 punktów na skali staninowej odpowiadały
w 2002 roku w części matematyczno-przyrodniczej wynikom bardzo wysokim
i najwyższym.
Rozkład wyników GMP 2002
liczebność
200
150
100
50
49
47
45
43
41
39
37
35
33
31
29
27
25
23
20
0
liczba punktów
na maturze 2005 zdawali fizykę
Zdających
2043
Średnia
40,34
Mediana
41
Dominanta
44
Odchylenie
standardowe
5,44
Skośność
1,04
Kurtoza
-0,91
Rozstęp
30
Minimum
20
Maksimum
50
Rys. 1. Rozkład wyników na GMP w 2002 r. w części matematyczno-przyrodniczej dla uczniów,
którzy w 2005 roku przystąpili do matury z fizyki i astronomii.
W dalszej części skoncentrujemy się na wynikach uczniów z wynikami
powyżej 40 punktów na egzaminie gimnazjalnym.
ROZKŁAD WYNIKÓW AI - fizyka 2005
liczebność
80
60
40
20
liczba punktów
GMP 2002 >40 pkt.
50
48
46
44
42
40
38
36
34
32
30
28
26
24
22
20
18
16
14
11
0
Zdających
1238
Średnia
33,54
Mediana
34,00
Dominanta
Odchylenie
standardowe
Skośność
33
7,845
Kurtoza
-,644
-,138
Rozstęp
39
Minimum
11
Maksimum
50
Rys. 2. Rozkład wyników za Arkusz I z fizyki i astronomii na maturze 2005 dla uczniów, którzy
na egzaminie gimnazjalnym w części matematyczno-przyrodniczej w 2002 roku uzyskali ponad
40 punktów.
452
wydawnictwo_kor_ok.indd 452
19-09-2006 19:52:38
Krystyna Feith, Czy egzamin gimnazjalny jest dobrym prognostykiem...
Rozkład można traktować jako normalny. Tylko 3 (0,2%) zdających
uzyskało wynik poniżej 15 punktów. Gdyby wybrali fizykę i astronomię
jako przedmiot obowiązkowy, nie osiągnęliby progu zaliczeniowego. 40 %
zdających uzyskało wynik w przedziale od 36 do 50 punktów i tym samym znaleźli się w staninach od wyżej średniego do najwyższego. Warto
zauważyć, że w przypadku analizowanej grupy mediana wynosi 34 punkty,
podczas gdy dla całej populacji zdających fizykę i astronomię - 30 punktów.
Dominanta dla obu tych grup wynosi odpowiednio 33 i 29 punktów.
Przeanalizujmy, jak prezentują się wyniki matury z fizyki i astronomii
pisanej na poziomie rozszerzonym. Ten poziom wybrało 1205 osób.
ROZKŁAD WYNIKÓW AII - fizyka 2005
liczebność
80
60
40
20
Zdających
1205
Średnia
19,79
Mediana
19,00
Dominanta
21
Odchylenie
standardowe
9,711
Skośność
,365
Kurtoza
-,343
Rozstęp
49
Minimum
0
Maksimum
49
0
0
4
8
12
16
20
24
28
32
36
40
44
48
liczba punktów
GMP 2002>40 pkt.
Rys. 3. Rozkład wyników za arkusz AII z fizyki i astronomii dla uczniów, którzy na egzaminie
gimnazjalnym w części matematyczno-przyrodniczej w 2002 roku uzyskali powyżęj 40 punktów.
Jak pokazuje wykres na rys 3., rozkład przesunięty jest w kierunku wyników niższych. Mediana dla omawianej grupy zdających wynosi 19 punktów,
dla całej populacji jest niższa o 4 punkty (15 pkt.). Dominanta jest równa
odpowiednio 21 i 6 punktów.
40% wyników piszących egzamin na poziomie rozszerzonym mieści się
w zakresie od 22 do 49 punktów. Zdający z tymi wynikami mieszczą się
w staninie od średniego do najwyższego. Najliczniejsza grupa (259 osób)
zdających znajduje się w staninie wysokim.
453
wydawnictwo_kor_ok.indd 453
19-09-2006 19:52:39
D. Diagnostyka edukacyjna – egzaminy
Analiza zadań
W teście gimnazjalnym (część matematyczno-przyrodnicza) w roku
2002 było 6 zadań z fizyki (3 zadania zamknięte i 3 otwarte). Maksymalna
ilość punktów jaką zdający mógł otrzymać za zadania, wynosiła 9 punktów,
co stanowiło 18% wszystkich możliwych do zdobycia punktów za cały test.
ROZKŁAD WYNIKÓW - zadania z fizyki na GMP 2002
500
liczebność
400
300
200
100
0
2
3
4
5
6
7
8
9
liczba punktów
Rys. 4. Rozkład wyników – zadania z fizyki na egzaminie gimnazjalnym w 2002 r. dla uczniów,
którzy przystąpili w 2005 roku do matury z fizyki i astronomii.
85% zdających otrzymało z fizyki 7 i więcej punktów na 9 możliwych
do osiągnięcia.
W poniższej tabeli zebrane zostały łatwości poszczególnych zadań z fizyki dla omawianej grupy i łatwości tych samych zadań dla całej populacji
piszącej egzamin gimnazjalny w roku 2002.
Tabela 1. Łatwości zadań z fizyki na egzaminie gimnazjalnym w 2002 r.
Lp.
Numer zadania
Łatwość dla grupy
Łatwość dla populacji
1.
9.
0,89
0,65
2.
11.
0,89
0,61
3.
20.
0,99
0,90
4.
29.
0,95
0,39
5.
31.
0,50
0,19
6.
34.
0,96
0,77
454
wydawnictwo_kor_ok.indd 454
19-09-2006 19:52:40
Krystyna Feith, Czy egzamin gimnazjalny jest dobrym prognostykiem...
Z analizy danych w tabeli 1. wynika wyraźnie, że zadania z fizyki dla
omawianej grupy były zdecydowanie łatwiejsze niż dla całej populacji piszącej
egzamin gimnazjalny w części matematyczno-przyrodniczej w 2002 r.
Przykład szkoły
Poniższy wykres przedstawia rozrzut wyników na egzaminie maturalnym z fizyki i astronomii w 2005 r. absolwentów pewnego łódzkiego
liceum ogólnokształcącego w odniesieniu do ich wyników na egzaminie
gimnazjalnym w części matematyczno-przyrodniczej. Do pierwszej klasy
tego liceum przyszli uczniowie z wysokimi i bardzo wysokimi wynikami
na egzaminie gimnazjalnym, wśród nich przeważali uczniowie z wynikiem
powyżej 40 punktów. Do matury z fizyki i astronomii przystąpili głównie
uczniowie, którzy realizowali program nauczania fizyki w zakresie rozszerzonym. Uczniowie ci bardzo dobrze poradzili sobie z zadaniami Arkusza
I – przeważają wyniki powyżej 35 punktów (przy średniej dla całej populacji 30,48), wyniki te są skoncentrowane. Natomiast zróżnicowanie wyników
za zadania Arkusza II jest bardzo duże: od kilkunastu do 40 punktów (przy
średniej 16,54 dla całej populacji). Część z tych uczniów nie osiągnęła nawet
średniego wyniku w okręgu. W ich przypadku wysoki wynik na egzaminie
gimnazjalnym i nauczanie fizyki w szkole ponadgimnazjlanej nie przełożyły
się na wysoki wynik na egzaminie maturalnym na poziomie rozszerzonym.
Rozrzut wyników matury w odniesieniu do danych na wejściu
50
45
matura 2005 fizyka
40
35
30
25
20
15
10
5
0
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
egzamin gimnazjalny GMP2002
Poziom podstawowy
Poziom rozszerzony
Rys. 5. Rozrzut wyników matury z fizyki i astronomii – przykład LO.
455
wydawnictwo_kor_ok.indd 455
19-09-2006 19:52:40
D. Diagnostyka edukacyjna – egzaminy
Wnioski
1.
2.
3.
Uczniowie wybierający na maturze fizykę i astronomię już w gimnazjum osiągali wysokie wyniki z przedmiotów matematyczno-przyrodniczych.
Wysoki wynik na egzaminie gimnazjalnym w części matematycznoprzyrodniczej jest dobrym prognostykiem wysokiego wyniku na egzaminie maturalnym z fizyki i astronomii na poziomie podstawowym.
Wyniki uczniów na poziomie rozszerzonym na egzaminie maturalnym
z fizyki zależą od wielu czynników, wśród których wynik na egzaminie
gimnazjalnym nie jest czynnikiem decydującym.
456
wydawnictwo_kor_ok.indd 456
19-09-2006 19:52:41