Nowa ustawowa obniżka stawek interchange – przepisy ważne

Nowa ustawowa obniżka stawek
interchange – przepisy ważne
również dla agentów
rozliczeniowych
Jacek Czarnecki
29 stycznia 2015 r. weszła w życie ustawa z dnia
28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o usługach płatniczych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1916),
która przyniosła ważne zmiany dla wszystkich
uczestników rynku instrumentów płatniczych
w Polsce. Wprowadziła m.in. ustawową obniżkę
stawki opłaty interchange oraz dodatkowe obowiązki dla agentów rozliczeniowych i organizacji kartowych.
Obniżka stawki opłaty interchange
Podstawowym celem nowelizacji ustawy o usługach
płatniczych jest dalsza (po zmianie, która weszła
w życie 1 stycznia 2014 r.) ustawowa obniżka maksymalnych stawek opłat interchange w odniesieniu
do transakcji dokonywanych w Polsce. Od 29 stycznia
2015 r. wynoszą one 0,2% wartości krajowej transakcji
płatniczej wykonanej przy użyciu karty debetowej oraz
0,3% wartości krajowej transakcji płatniczej wykonanej
przy użyciu karty kredytowej.
Nowelizacja ma szerszy kontekst wynikający z przyjętych i projektowanych aktów prawnych na szczeblu
unijnym. 26 lutego 2014 r. Komisja wydała decyzję
adresowaną do Visa Europe Limited, w której zobowiązała tę organizację kartową do obniżenia pułapu
opłat interchange właśnie do poziomu 0,2% dla konsumenckich kart debetowych Visa oraz 0,3% dla konsumenckich kart kredytowych Visa. Polski ustawodawca
wyszedł z założenia, że sytuacja, w której Visa będzie
stosować niższe stawki interchange w porównaniu
z ich maksymalnym poziomem w Polsce (0,5% po
1 stycznia 2014 r.), może powodować negatywne skutki dla rynku agentów rozliczeniowych w Polsce,
w szczególności przewagę konkurencyjną zagranicznych agentów rozliczeniowych. Zagrożenie to – z którym można dyskutować – uznano za na tyle pilne,
że zdecydowano się obniżyć maksymalne stawki opłat
interchange w Polsce, nie czekając na unijne rozporządzenie w tej sprawie, nad którym obecnie toczą się
prace.
Do ustawy o usługach płatniczych wprowadzono również m.in. definicje pojęć karty debetowej, karty kredytowej oraz opłaty interchange.
Dodatkowe wymogi dla agentów rozliczeniowych i organizacji kartowych
Oprócz ustawowej obniżki stawek interchange
do ustawy o usługach płatniczych wprowadzono
również przepisy dotyczące przedkontraktowych obowiązków agentów rozliczeniowych wobec akceptantów. W ustawie nie został natomiast przyjęty restrykcyjny przepis, zgodnie z którym wysokość opłat ponoszonych przez akceptantów powinna być ustalana
z uwzględnieniem rzeczywistych, adekwatnych i uzasadnionych kosztów ponoszonych w związku ze świadczeniem
usług na rzecz akceptanta oraz odpowiadać zasadom uczciwej konkurencji (takie postanowienie znalazło się
w pierwotnym poselskim projekcie ustawy autora posła Wincentego Elsnera).
Dotychczasowa treść art. 28 ust. 1a ustawy o usługach
płatniczych przyznawała akceptantowi uprawnienie
do żądania od agenta rozliczeniowego informacji
o opłatach pobieranych przez akceptanta, zawierającej
dane o wysokości opłat oraz ich strukturze, a także
wyszczególnienie wszystkich składników, w tym przypadających agentowi rozliczeniowemu oraz innym
podmiotom, wraz ze wskazaniem ich wysokości.
Zgodnie z art. 26 ust. 1 informacje te agent rozliczeniowy powinien dostarczyć w postaci papierowej lub
na innym trwałym nośniku informacji, z tym że pocztą
elektroniczną jedynie na wniosek użytkownika.
Treść art. 28 ust. 1a została zmieniona. Prawo akceptanta do żądania wyżej wspomnianej informacji (oraz
ciążący na agencie rozliczeniowym obowiązek jej
dostarczenia) został zastąpiony obowiązkiem agenta
rozliczeniowego do dostarczenia akceptantowi, przed
zawarciem z nim umowy ramowej, informacji o wysokości opłaty akceptanta wraz z wyszczególnieniem
składników tej opłaty. Nadal przy tym znajdzie zastosowanie wspomniany przepis art. 26 ust. 1 dotyczący
formy tej informacji.
Obowiązek udzielenia przez agenta rozliczeniowego
informacji dotyczącej opłaty akceptanta ma zatem
co do zasady charakter przedkontraktowy (zgodnie
z nowym art. 28 ust. 1b znajdzie on także zastosowanie
w przypadku zmiany wysokości opłaty akceptanta).
Organizacje kartowe zostały z kolei obarczone obowiązkiem udostępnienia na stronach internetowych
informacji o stawce opłaty systemowej oraz informowania Komisji Nadzoru Finansowego i agentów rozliczeniowych o planowanych zmianach tej stawki z trzymiesięcznym wyprzedzeniem.
Powyżej opisanym zmianom posłużą trzy spośród nowych definicji wprowadzonych do ustawy o usługach
płatniczych:

opłata interchange (ustalona przez organizację
kartową opłata z tytułu transakcji płatniczej wykonywanej przy użyciu karty płatniczej, uiszczana
przez agenta rozliczeniowego na rzecz wydawcy
karty płatniczej),

opłata systemowa (opłata z tytułu transakcji płatniczej wykonywanej przy użyciu karty płatniczej,
stanowiąca przychód organizacji kartowej) oraz

opłata akceptanta (opłata z tytułu transakcji płatniczej wykonywanej przy użyciu karty płatniczej,
pobierana przez agenta rozliczeniowego od akceptanta, na którą składa się opłata interchange, opłata systemowa i marża agenta rozliczeniowego).
Wybrane wątpliwości związane z nowelizacją
Wybrane przepisy omawianej nowelizacji mogą być
interpretowane w sposób, który potencjalnie znacząco
ogranicza rzeczywisty zakres ich oddziaływania. Przykładowo, dotychczas ustawowe maksimum stawki opłaty interchange obowiązywało w odniesieniu do transakcji płatniczych wykonywanych przy użyciu karty płatniczej lub podobnego instrumentu płatniczego. Obecne
maksymalne stawki obowiązywać będą w odniesieniu
do transakcji płatniczych wykonywanych przy użyciu
kart płatniczych (debetowych i kredytowych). Literalna
wykładnia może więc wyłączyć z zakresu stosowania
maksymalnych stawek inne niż karty instrumenty płatnicze.
Warto też zauważyć, że w wielu przypadkach strony
będą mogły zrezygnować ze stosowania nowych przepisów lub np. zmodyfikować treść obowiązku informacyjnego agenta rozliczeniowego albo zmienić zasady
jego wykonywania. Art. 28 znajduje się bowiem
w Dziale II ustawy o usługach płatniczych zatytułowanym „Obowiązki informacyjne w zakresie świadczenia
usług płatniczych”. Zgodnie zaś z art. 16 tej ustawy
dostawca usług płatniczych i użytkownik niebędący
konsumentem mogą uzgodnić, że przepisów tego działu, z wyłączeniem art. 32a, nie stosuje się w całości lub
w części. Biorąc pod uwagę, że stosunki pomiędzy
agentem rozliczeniowym a akceptantem z zasady mają
charakter profesjonalny (niekonsumencki), strony bez
problemów będą mogły skorzystać z tego uprawnienia.