JESTEM ŚWIADKIEM CHRYSTUSA W KOŚCIELE

Jestem świadkiem
Chrystusa w Kościele
Podręcznik
do religii dla I klasy
liceum i technikum
Cz. 01.p65
1
2006-07-27, 15:39
Podręcznik nr AZ-41-01/1-1 do nauczania religii rzymsko-katolickiej na terenie całej
Polski, z zachowaniem praw biskupów diecezjalnych, przeznaczony dla klasy I liceum
i technikum, zgodny z programem nauczania numer AZ-4-01/1
Recenzenci: ks. dr Józef Kraszewski, ks. dr Robert Sarek.
KOMITET REDAKCYJNY
ks. Zbigniew Marek SJ (przewodniczący)
ks. Andrzej Hajduk SJ, ks. Tadeusz Nosek, ks. Franciszek Rzepka SJ
ZESPÓŁ AUTORÓW
kierownik – ks. Zbigniew Marek SJ (Kraków)
ks. Tadeusz Biały (Przemyśl)
ks. Krzysztof Burdak (Kraków)
ks. Marceli Cogiel (Katowice)
ks. Ryszard Czekalski (Płock)
ks. Jan Częczek (Przemyśl)
ks. Stanisław Dziekoński (Łomża)
Małgorzata Figuła (Ostrowiec Świętokrzyski)
ks. Jerzy Filek (Kraków)
ks. Leszek Filipek (Kraków)
Grażyna Foksa (Elbląg)
ks. Andrzej Hajduk SJ (Kraków)
ks. Waldemar Janiga (Przemyśl)
Ewa Jaworska (Elbląg)
ks. Witold Jedynak (Przemyśl)
ks. Krzysztof Kantowski (Koszalin)
ks. Tadeusz Kocór (Przemyśl)
Anna Królikowska (Kraków)
ks. Dariusz Kwiatkowski (Kalisz)
ks. Tomasz Lenczewski (Kalisz)
ks. Piotr Matejski SJ (Kraków)
Małgorzata Mendyk (Legnica)
ks. Marek Mendyk (Legnica)
ks. Tadeusz Nosek (Kraków)
ks. Tadeusz Panuś (Kraków)
ks. Grzegorz Puchalski (Elbląg)
Regina Pych (Elbląg)
ks. Franciszek Rzepka SJ (Kraków)
ks. Piotr Sroczyński (Wrocław)
Jolanta Strojek (Radom)
Stefan Suliński (Kraków)
ks. Stanisław Twarowski SJ (Warszawa)
Projekt okładki i koncepcja graficzna: Tomasz Prażuch
Zdjęcie na okładce: ks. Zbigniew Pytel
Skład: Wojciech Prażuch
Wybór ilustracji: Anna Królikowska, Wojciech Prażuch
Imprimatur: Kuria Metropolitalna w Krakowie
Bp Kazimierz Nycz, Wikariusz Generalny
Ks. prof. dr hab. Jan Dyduch, Kanclerz Kurii
Ks. dr hab. Tadeusz Panuś, Cenzor
Nr 1372/2002, Kraków, dnia 13 czerwca 2002 r.
ISBN 83-7097-958-0
© Wydawnictwo WAM • Księża Jezuici, Kraków 2002
WYDAWNICTWO WAM
ul. Kopernika 26 • 31-501 Kraków
tel. (012) 629 32 00 • fax (012) 429 50 03; e-mail: [email protected]
DZIAŁ HANDLOWY
tel. (012) 629 32 54, 629 32 55, 629 32 56 • (012) 423 75 00 • fax (012) 430 32 10
e-mail: [email protected]
Zapraszamy do naszej KSIĘGARNI INTERNETOWEJ:
http://WydawnictwoWam.pl
Wznowienie 2005
Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez pisemnej zgody wydawcy
nie można do podręcznika tworzyć żadnych materiałów pomocniczych.
Cz. 01.p65
4
2006-07-27, 15:40
29
Modlitwa – jej istota,
konieczność, potrzeba...
Żydów i chrześcijan, wierzących w jedynego Boga, modlitwy uczy
przede wszystkim Biblia. W Starym Testamencie najdoskonalszym
jej „podręcznikiem” jest Księga Psalmów, a w Nowym Testamencie
na szczególną uwagę zasługuje Modlitwa Pańska („Ojcze nasz”), której
nauczył nas sam Jezus, oraz modlitwa – hymn uwielbienia Boga wyśpiewany przez Maryję: „Magnificat”. Kościół, który codziennie modli się Psalmami (do ich odmawiania w określonych porach dnia zobowiązani są wszyscy księża), również ten hymn uczynił swoją codzienną modlitwą. Odmawiając „Magnificat”, dziękujemy Bogu za
wypełnienie obietnic zbawienia.
Być może zachwycasz się poezją czy też piosenką religijną. O takiej twórczości także można powiedzieć, że jest modlitwą, o ile oczywiście wyraża ona pragnienia, radości i tęsknoty zwrócone ku Bogu.
Istnieje wiele nieporozumień odnośnie do tego, czym jest modlitwa. Jedni zabiegają przede wszystkim o to, aby przez modlitwę wyprosić sobie przychylność Boga i Jego pomoc. Taki sposób rozumienia modlitwy jest stary jak świat. Ludzie często byli, a nawet i dziś są
gotowi zadawać sobie ból, składać rozmaite ofiary, byleby tylko Bóg
zechciał spełnić ich prośby.
Są i tacy, którzy dla zaspokojenia potrzeby ciszy, skupienia i medytacji korzystają z pomocy różnorodnych technik wypracowanych
przez religie Wschodu (np. przez buddyzm).
121
Wreszcie należy wspomnieć o tych, którzy w modlitwie widzą możliwość spotkania z przyjaznym Bogiem. Według nich modlitwa jest „wzniesieniem serca, prostym spojrzeniem ku Niebu, okrzykiem wdzięczności
i miłości zarówno w cierpieniu, jak i radości” (św. Teresa od Dzieciątka
Jezus), staniem „przed Bogiem z otwartym sercem” (św. Tomasz z Akwinu) czy też „oglądaniem Boga” (Jan Paweł II).
Wiara Kościoła
Kościół wierzy i jednocześnie naucza, że modlitwa chrześcijanina jest
urzeczywistnieniem wiary otrzymanej od Boga. Można ją więc nazwać
darem Boga. Aby zrozumieć ów dar, należy – z jednej strony – raz jeszcze
zobaczyć wejście Boga w ludzką historię, najpełniej wyrażone w osobie
Jezusa Chrystusa. Z drugiej zaś strony istotę tego daru wyjaśnia sposób,
w jaki modlitwy uczy Jezus Chrystus. W tym kontekście warto przeczytać
fragment Ewangelii św. Jana opowiadający o rozmowie Jezusa z Samarytanką (4, 1-42).
Jezus i Samarytanka, mozaika w Bazylice NSPJ w Krakowie
122
Autentyczna modlitwa chrześcijanina jest spotkaniem dwóch wolności: nieskończonej wolności Boga z ograniczoną wolnością człowieka.
O takim właśnie spotkaniu opowiada św. Jan, podkreślając przy tym, że
inicjatorem rozmowy z Samarytanką jest Jezus. To On pierwszy zwraca
się do kobiety czerpiącej wodę:
– Daj Mi pić!
A na jej wyrzut: – Jakżeż Ty, będąc Żydem, prosisz mnie, Samarytankę,
bym Ci dała się napić? – przejmuje inicjatywę i wyjaśnia:
– O, gdybyś znała dar Boży i wiedziała, kim jest Ten, kto ci mówi: „Daj Mi
się napić” – prosiłabyś Go wówczas, a dałby ci wody żywej (por. J 4, 7-10).
Z rozmowy tej można wywnioskować, że modlitwa – niezależnie od
tego, czy zdajemy sobie z tego sprawę czy też nie – jest spotkaniem Bożego i naszego pragnienia. Bóg pragnie, abyśmy pragnęli Jego oraz tego
wszystkiego, co On przyobiecał ludziom w ciągu wieków i co spełnia przez
Jezusa (por. KKK 2559-2561). Tak więc, na podstawie przekazanej nam
przez Ewangelistę relacji ze spotkania Boga z człowiekiem, możemy zauważyć, że modlitwa chrześcijanina jest „związkiem przymierza między
Bogiem i człowiekiem w Chrystusie. Jest działaniem Boga i człowieka;
wypływa z Ducha Świętego i z nas i jest skierowana całkowicie ku Ojcu
w zjednoczeniu z ludzką wolą Syna Bożego, który stał się człowiekiem”
(KKK 2564).
Kolejną właściwością modlitwy chrześcijanina jest trwanie człowieka
w żywym związku dziecka Bożego z nieskończenie dobrym Ojcem, z Jego
Synem Jezusem Chrystusem, i z Duchem Świętym. Chodzi tu o trwanie
„w obecności trzykroć świętego Boga i w komunii z Nim. Ta komunia
życia jest zawsze możliwa, gdyż przez chrzest staliśmy się jedno z Chrystusem. Modlitwa jest o tyle chrześcijańska, o ile jest komunią z Chrystusem i rozszerza się w Kościele, który jest Jego Ciałem” (KKK 2565).
Z powyższych powodów Tradycja Kościoła proponuje wierzącym pewien rytm modlitwy, mający nieustannie ją podtrzymywać. W ten rytm
wchodzi modlitwa codzienna: poranna i wieczorna oraz niedzielna modlitwa skupiona wokół Eucharystii.
Czym jest dla Ciebie modlitwa? Czy przede wszystkim prosisz
(a może żądasz, szantażujesz, wymuszasz?!), czy także przepraszasz
i dziękujesz? Czy kiedykolwiek zdarzyło Ci się „trwać w obecności trzykroć świętego Boga”?
123
Jak często się modlisz? Od przypadku do przypadku, gdy sam (sama)
nie potrafisz sobie z czymś poradzić i potrzebujesz Bożej interwencji?
Dlaczego się modlisz? Czy chodzi Ci o zaspokojenie własnych potrzeb – wyciszenie się, „osiągnięcie duchowego doświadczenia”? Czy
naprawdę pragniesz być bliżej Boga, czy chcesz poznać Jego wolę?
W duchu modlitwy raz jeszcze przeczytaj rozmowę Jezusa z Samarytanką (J 4, 1-42).
Jako modlitwę potraktuj też poniższy wiersz Zbigniewa Herberta pt.
Usta proszą.
A może dojdę Ciebie szeptem
bolesnym ruchem małych warg
może wypiję Ciebie z ciszą
nocnych ogrojców i czuwania
może przywołam jasny promień
aby otworzył twarde czoło –
którego nie znam i nie umiem
którego przeto trudno kochać
– a może dojdę Ciebie szeptem
którego dotknąć nie potrafię
który wypełniasz mnie do dna
124
Spis treści
I.
JESTEM CHRZEŚCIJANINEM ...................................................... 9
1. Katecheza w szkole...................................................................... 11
2. Słucham Ducha Świętego – lektura Biblii ................................ 14
3. Otrzymałeś Ducha Świętego ...................................................... 18
4. Zjednoczeni w Duchu Świętym obywatele Kościoła ............... 21
5. W mocy Ducha Świętego – sakrament dojrzałości ................... 24
6. Liturgia sakramentu bierzmowania ........................................... 27
II. TAKA JEST NASZA WIARA ........................................................... 31
7. Poszukiwanie prawdy ................................................................. 33
8. Istota wiary .................................................................................. 37
9. Zrozum, abyś uwierzył. Uwierz, abyś zrozumiał ..................... 40
10. Drogi poznania Boga .................................................................. 44
11. Wierzę słowu Bożemu ................................................................ 48
12. Jezus Chrystus szczytem Objawienia ........................................ 52
13. Opatrzność Boża ......................................................................... 56
III. „OTO JA JESTEM Z WAMI...”....................................................... 59
14. Kościół Jezusa Chrystusa ............................................................ 61
15. Po co Kościół? ............................................................................. 64
16. Jezus Chrystus obecny w Kościele ............................................ 67
17. Pismo Święte księgą Kościoła ..................................................... 70
18. Objawienia prywatne .................................................................. 74
19. Papież w Kościele ........................................................................ 78
20. Podziały w Kościele i dążenie do jedności ................................ 83
21. Chrzest – dar i zadanie................................................................ 88
22. Pojednanie i pokuta .................................................................... 92
23. Chorzy skarbem Kościoła ........................................................... 96
24. Służba wspólnocie ..................................................................... 100
25. Zakony w Kościele .................................................................... 104
26. Eucharystia: spotkanie z Jezusem, który nas umacnia ............ 108
27. Eucharystia: źródło i szczyt życia chrześcijańskiego ............... 111
28. Eucharystia: zadatek przyszłej chwały ..................................... 115
238
Cz. 06.p65
238
2006-07-27, 13:00
IV. „GDY SIĘ MODLICIE...” .............................................................. 119
29. Modlitwa – jej istota, konieczność, potrzeba... ....................... 121
30. Sposoby modlitwy .................................................................... 125
31. Jezus wzorem modlitwy ........................................................... 129
32. Liturgia Kościoła ....................................................................... 132
33. Przykazania kościelne ............................................................... 136
34. Świętowanie Dnia Pańskiego ................................................... 140
35. Wyznawanie grzechów ............................................................. 144
36. Przyjmowanie Komunii świętej ............................................... 148
37. Konieczność postu .................................................................... 151
38. Potrzeby wspólnoty Kościoła ................................................... 155
39. Modlitwy poranne i wieczorne ................................................ 159
V. „CO MAM CZYNIĆ?” .................................................................. 163
40. Godziwe życie ........................................................................... 165
41. Fundament chrześcijańskiego życia ......................................... 169
42. Ubodzy w duchu... ................................................................... 174
43. Którzy się smucą... .................................................................... 178
44. Cisi... .......................................................................................... 182
45. Którzy pragną sprawiedliwości... ............................................. 186
46. Miłosierni... ............................................................................... 190
47. Czyste serce ............................................................................... 194
48. Którzy wprowadzają pokój... .................................................... 197
49. Prześladowani dla sprawiedliwości... ....................................... 200
50. Ze względu na Jezusa Chrystusa .............................................. 203
VI. ROK KOŚCIOŁA ........................................................................... 207
51. Adwent ....................................................................................... 209
52. Boże Narodzenie ...................................................................... 213
53. Wielki Post ................................................................................. 217
54. Wielkanoc .................................................................................. 222
55. Czas w ciągu roku ..................................................................... 226
56. Uroczystość Wszystkich Świętych ........................................... 229
57. Udział w zbawczych dziełach Boga ......................................... 234
239
Cz. 06.p65
239
2006-07-27, 13:00