Nie pal przy mnie, proszę - www

Zbiorcza informacja z realizacji programu edukacji tytoniowej
dla uczniów klas I-III szkół podstawowych pt. „Nie Pal Przy Mnie, Proszę”
w roku szkolnym 2014/2015
1. Liczba szkół podstawowych w Polsce, które przystąpiły do realizacji programu: 6133
co stanowi 48,4% (wzrost z 45,7%) wszystkich placówek.
Odsetek szkół bioracych udział w programie z podziałem na
wojewówdztwa
50,0
61,8
44,5
55,4
72,6
62,9
45,7
40,1
46,8
29,5
39,8
38,9
43,7
46,8
56,8
54,0
Liczba szkół bioracych udział w programie z podziałem na
województwa
834
650
584
354
284
359
173
651
507
234
315
158
254
253
267
256
1
2.
Programem objęto 374703 uczniów w klasach I-III
tj. 33,8% wszystkich uczniów klas I-III
Odsetek dzieci uczestniczących w programie z podziałem
na klasy
5%
I klasa
II klasa
39%
28%
III klasa
inne klasy, grupy
28%
Odsetek uczniów bioracych udzial w programie z
podziałem na województwa
46,2
34,1
41,2
30,5 26,6
27,0
38,0
44,0
35,0
25,6
26,3 27,9
32,6
41,2 45,5 41,4
3. Podczas 10 szkoleo i narad dla powiatowych koordynatorów przeszkolono łącznie 280 osób.
53 osoby przygotowały się do realizacji programu samodzielnie przy pomocy dostępnych
materiałów edukacyjnych.
4. W ramach szkoleo dla szkolnych realizatorów programu przeszkolono 7108 osób.
Odsetek przeszkolonych koordynatorów szkolnych programu
15%
Szkolenia/narady
Szkolenia indywidualne
13%
Samodzielne szkolenie
1%
71%
Inny sposób
2
5.
W realizację programu włączyli się rodzice w 2969 placówkach (55,8% placówek realizujących
program). Rodzice włączali się w następujące działania:
1) uczestniczyli w szkoleniach i zajęciach warsztatowych oraz lekcjach otwartych,
2) uczestniczyli w spotkaniach i zebraniach podczas których byli informowani o założeniach
programu oraz otrzymywali ulotki nt. szkodliwości palenia tytoniu,
3) brali udział w imprezach okolicznościowych, piknikach rodzinnych, festynach, apelach,
4) oglądali wykonane przez uczniów prace na wystawach szkolnych oraz gazetki
przygotowane przez dzieci,
5) pomagali dzieciom w przygotowaniu prac plastyczno-technicznych, rekwizytów,
transparentów i strojów,
6) brali udział w organizacji konkursów oraz w pracach komisji konkursowych,
7) pomagali we wspólnych zadaniach domowych związanych z programem,
8) brali udział w badaniach ankietowych.
6.
Realizacja programu:
Realizacja programu
10%
Program został zrealizowany w formie
zaproponowanych 5 zajęd warsztatowych
90%
Program został zmieniony lub nie
zrealizowano go w całości
POWÓD ZMIANY
Liczba
placówek
%
z uwagi na ograniczony czas łączono scenariusze
zajęd, opuszczano zabawy integracyjne.
Podobne zagadnienia pojawiały się wcześniej na
Zajęcia 1
lekcjach (opuszczano lub omawiano krócej) np. w
385
30,0
poprzednich latach.
Dostosowywanie do możliwości uczniów (pomijanie
niektórych treści, np. w klasie III zrezygnowano z
3
postaci wiewiórki Wiki, gdyż uznano ją za zbyt
infantylną dla uczniów klasy III).
Zagadnienia realizowano przy okazji tematów
lekcyjnych, gdyż scenariusze nie pasowały do zajęd
edukacyjnych.
Zajęcia zostały przeprowadzone w ramach Szkolnego
Programu Profilaktyki /powtarzalnośd tematyki.
Wprowadzono zmiany z uwagi na powtarzalnośd
treści programu, które zostały już zrealizowane w
poprzednim roku szkolnym.
Łączono scenariusz 1 i 2, nie zrealizowano w całości.
Podobne treści pojawiały się wcześniej na lekcjach
(opuszczano lub omawiano krócej).
Modyfikacja ułatwiająca realizację programuwzbogacenie treści programu.
Zajęcia 2
Wybrano tylko elementy scenariuszy, ponieważ była
255
19,9
209
16,3
to kontynuacja programu rozpoczętego
w poprzednim roku szkolnym w danej klasie.
Dostosowanie do poziomu wiedzy uczniów (temat
„Co JA mogę zrobid, by byd zdrowym?” realizowano
wyłącznie w odniesieniu do palenia biernego).
Zrezygnowano z niektórych zabaw
Rozszerzono tematykę zajęd.
Rezygnacja z zajęd zaproponowanych w scenariuszu
na rzecz własnych pomysłów nauczycieli.
Z uwagi na zainteresowanie uczniów omówiono
zagrożenia związane z uzależnieniami.
Zajęcia 3
Scenariusze zbyt infantylne dla starszych dzieci
Zaproponowano dzieciom stworzenie ulotki,
narysowanie prac plastycznych (rysunków, plakatów)
dot. szkodliwości palenia tytoniu.
Treści pokrywały się z materiałem zawartym w
programie nauczania.
4
Połączono zajęcia w jedną spójną całośd ze względu
ograniczenia czasowe lub niski poziom trudności w
starszych klasach.
Zajęcia 4
Realizację zajęd dostosowano do poziomu uczniów.
216
16,8
217
16,9
Wykorzystano inne materiały, fragmenty własnych
scenariuszy.
Poprzez dramę dzieci dwiczyły formy reakcji i
pomocy w sytuacjach zagrożenia zdrowia.
Brak czasu na realizację zajęd.
Skrócono zajęcia z powodu ograniczeo czasowych.
Realizację zajęd dostosowano do poziomu uczniów.
Zajęcia 5
Połączono scenariusz numer 4 i 5.
Zorganizowano spotkanie z psychologiem nt.
szkodliwości palenia papierosów i e-papierosów.
Pominięto rysowanie znaczków „Nie pal przy mnie,
proszę”.
Program został rozszerzony o dodatkowe działania w 69,1% szkół realizujących.
7.
Formy realizacji programu
Odsetek opublikowanych informacji na temat programu
2%
6%
1%
Prasa
Radio
Telewizja
Internet
91%
Lp.
Formy
1
Wykłady/Prelekcje/
Pogadanki/Prezentacje
Liczba działao
Liczba
uczestników
10187
257572
(39%)
(30,3%)
Odbiorcy
Uczniowie, rodzice,
opiekunowie, nauczyciele
5
2
Imprezy środowiskowe/
Przedstawienia/Wystawy
3
Konkursy
4
Projekcje filmu
5
Dystrybucja materiałów
programowych
6
Inne:
gry i zabawy, wycieczki,
gazetki szkolne,
happeningi,
zabawy kulinarne,
tworzenie opowiadao,
spotkania z ekspertami,
ankietyzacja,
doświadczenia,
warsztaty, emisje filmów
edukacyjnych, teatrzyki
prozdrowotne
Prasa
Radio
Informacje
7
opublikowane Telewizja
Internet
3601
234308
(13,8%)
(27,6%)
3654
142214
(14,0%)
(16,7%)
1953
66082
(7,5%)
(7,8%)
4162
44455
(15,9%)
(5,2%)
2586
105291
(9,9%)
(12,4%)
Uczniowie, rodzice,
opiekunowie, nauczyciele
20
(5,5%)
9
(2,5%)
5
(1,4%)
332
(90,7%)
114050
społecznośd lokalna
22800
społecznośd lokalna
27500
społecznośd lokalna
b.d.
społecznośd lokalna
Uczniowie, rodzice,
opiekunowie, nauczyciele
Uczniowie, rodzice,
opiekunowie, nauczyciele
Uczniowie, rodzice,
opiekunowie, nauczyciele
Uczniowie, rodzice,
opiekunowie, nauczyciele
8. Wizytacje:
Liczba przeprowadzonych wizytacji przez PSSE z podziałem na
województwa
499
169
217
241
115
193
271
253
117
153
66
80
97
80
24
92
6
9. Ocena programu:
OCENA (skala 1- 6)
1
2
3
4
5
2
5
69
563
2459
Zaangażowanie dzieci
podczas realizacji programu;
6
ŚREDNIA
2212
(0,0%)
(0,1%)
(1,3%)
(10,6%)
(46,3%)
(41,7%)
7
24
104
695
2592
1874
(0,1%)
(0,5%)
(2,0%)
(13,1%)
(48,9%)
(35,4%)
1410
705
777
938
834
398
(27,9%)
(13,9%)
(15,3%)
(18,5%)
(16,5%)
(7,9%)
292
458
774
1338
1616
778
5,3
Treści merytoryczne
programu oceniane przez
realizatorów
Wsparcie lokalne (władz
5,2
3,1
lokalnych, kościoła, policji,
stowarzyszeo itp.);
Materiały pomocnicze
(ulotki, plakaty, kolorowanki,
4,1
wierszyk, krzyżówka,
układanki, historyjki, kartki
do znaczków);
(5,6%)
(8,7%)
(14,7%)
(25,5%)
(30,7%)
(14,8%)
7
88
277
1045
2239
1591
(0,1%)
(1,7%)
(5,3%)
(19,9%)
(42,7%)
(30,3%)
0
9
14
77
139
69
(0,0%)
(2,9%)
(4,5%)
(25,0%)
(45,1%)
(22,4%)
Zaangażowanie
koordynatorów
przedszkolnych;
4,9
Zaangażowanie
koordynatorów
powiatowych
4,8
Odsetek placówek deklarujących kontynuację programu
w kolejnym roku szkolnym
18%
2%
TAK
NIE
80%
NIE WIEM
7
Dodatkowe informacje
Program „Nie pal przy mnie, proszę” skierowany jest do uczniów klas I-III szkół podstawowych.
Kształtuje u najmłodszych postawy odpowiedzialności za własne zdrowie i umiejętności radzenia
sobie w sytuacjach, gdy inni ludzie przy nich palą. Uświadamia, że nie tylko czynne, ale i bierne
palenie jest szkodliwe dla zdrowia.
W opinii realizatorów, program jest odpowiednio dostosowany do rozwoju poznawczego,
aktywności, doświadczeo i potrzeb dzieci w przedziale wiekowym 7 – 9 lat, a treści programu dobrze
korelują z programem profilaktyki w szkołach. Dzieci przenoszą treści programowe do środowiska
domowego; palących rodziców zachęcają do zaprzestania palenia i niepalenia w ich obecności.
Duże zaangażowanie i zainteresowanie dzieci i ich rodziców jest potwierdzeniem zasadności
wprowadzenia wychowania antytytoniowego jako części wychowania zdrowotnego dla tej grupy
wiekowej dzieci. Program odgrywa ważną rolę w pracy wychowawczej szkoły, angażuje dzieci i ich
rodziców w realizację treści dotyczących przeciwdziałania paleniu tytoniu.
Przyjęte w programie założenia, cele, treści kształcenia i metody ich realizacji sprzyjały
wzmacnianiu w uczniach pozytywnych zachowao oraz umiejętności asertywnego radzenia sobie
w sytuacjach zagrażających zdrowiu. Dzieci miały możliwośd wypowiadania się nt. swoich
doświadczeo, odczud, przeżyd. Poszerzyły oraz uporządkowały wiadomości na temat zdrowia i
czynników warunkujących zdrowie. Program pomógł rozbudzid w dzieciach zachowania asertywne,
nauczyły się jak radzid sobie w sytuacji, gdy są narażone na wdychanie dymu tytoniowego. Rodzice
natomiast zostali ,,wyczuleni” na problematykę biernego palenia.
Tematykę spotkao realizowano w ramach zajęd warsztatowych zgodnie ze scenariuszami,
stosując metody aktywizujące np. „burza mózgów”, „narysuj i napisz”, wierszyki-rymowanki,
krzyżówki, układanki. Program w wielu szkołach był rozszerzany o dodatkowe działania
m.in.: konkursy, wystawy, inscenizacje, prelekcje, pogadanki, happeningi.
Piąta edycja programu „Nie pal przy mnie, proszę” odbyła się w roku szkolnym 2014/2015
i objęła łącznie 374703 uczniów (33,8%) z 6133 szkół podstawowych (48,4% placówek tego typu w
Polsce). Odsetek szkół realizujących program wzrósł w porównaniu z poprzednią edycją o około
3% (z 45,7% do 48,4%).
Z otrzymanych sprawozdao wynika jednak, że największe zaangażowanie i efekty realizacji
programu obserwowane są w klasach pierwszych, w starszych klasach wymaga on modernizacji ze
strony nauczycieli, często jego treści są realizowane w korelacji z innymi działaniami np. dotyczącymi
zdrowego stylu życia. Treści merytoryczne programu powinny byd zróżnicowane w poszczególnych
klasach, a nie jednolite dla całego etapu edukacyjnego.
8
Według opinii koordynatorów szkolnych i realizatorów programu program „Nie pal przy mnie
proszę” jest dobry merytorycznie lecz zbyt rozbudowany czasowo.
Wskazana byłaby modyfikacja programu, głównie w zakresie tekstu, ujęty w programie
wierszyk o „Wiki” jest mało atrakcyjny i nie wzbudza zainteresowania dzieci, za mało w nim też treści
o zdrowiu. Proponuję się włączenie do programu opowiadania - historyjki, na podstawie którego
dzieci mogłyby formułowad odpowiednie wnioski. Dodatkowo można zamieścid kilka krótkich
rymowanek o zdrowiu (z elementami dwiczeo ruchowych), przeznaczonych do nauki na pamięd.
Pytania do krzyżówki również odbiegają zupełnie od tematyki warsztatów i powodują pewien chaos
w myśleniu dzieci. Program realizowany jest już kilka edycji i przez ten czas treści nie były w żaden
sposób modyfikowane, uwagi dotyczą zbyt dziecinnego charakteru (postaci „Wiki”).
Zarówno realizatorzy szkolni jak i koordynatorzy powiatowi zwracają uwagę na koniecznośd
wzbogacenia programu o dodatkowe materiały programowe dla dzieci (ulotki, kolorowanki,
kolorowe zeszyty dwiczeo, komiksy, rebusy, naklejki, znaczki, puzzle) i dla rodziców (ulotki) oraz
pomoce dydaktyczne dla realizatorów (film edukacyjny dla dzieci, dwiczenia interaktywne, plakaty),
a także upominki dla uczniów na zakooczenie programu.
Realizatorzy szkolni sugerują również wprowadzenie modyfikacji (zróżnicowanie trudności)
w scenariuszach zajęd warsztatowych zwłaszcza dla II i III klas, ponieważ powtarzanie tych samych
zajęd w kolejnych klasach jest mało atrakcyjne dla dzieci. Według nich warto rozważyd wprowadzenie
do programu w szerszym zakresie tematyki związanej ze zdrowiem psychicznym.
Wielu nauczycieli określa obecną formę realizacji programu jako nużącą i wykazuje brak
zdecydowania, co do kontynuacji programu. Wielu z nich formularze sprawozdawczo-edukacyjne
wypełnia nierzetelnie. Materiały edukacyjne stały się mało atrakcyjne ponieważ przez kilka lat
realizacji programu nie było wprowadzanych zmian w treści merytorycznej. Mała ilośd materiałów
edukacyjnych zniechęca nauczycieli do realizacji programu. W obecnej formie, program „Nie pal przy
mnie, proszę” nie stanowi konkurencji dla oferty programowej trafiającej do placówek z różnych firm
i instytucji, ze względu na słabe oprzyrządowanie i od wielu lat nie zmieniającą się formę realizacji.
Koordynatorzy zgłaszają propozycję utworzenia platformy internetowej/strony, gdzie będą
znajdowad się informacje dla koordynatorów takie jak: przykładowe scenariusze zajęd, karty pracy
itd. Na stronie koordynatorzy mogliby zamieszczad swoje konspekty i pomysły na realizację działao.
9