Materiały do przygotowania się do konkursu

MATERIAŁY SZKOLENIOWE
DO KONKURSU
PRZECIWPOŻAROWEGO
2
1. ORGANIZACJA SYSTEMU OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ
System ochrony przeciwpożarowej określony jest w ustawie o ochronie przeciwpożarowej
z dnia 24 sierpnia 1991 r. opublikowanej w Dzienniku Ustaw Nr 81, poz. 351, z 1991 r. z późn.
zmianami.
Ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę
życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym
miejscowym zagrożeniem poprzez :
1) zapobieganie powstaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego
miejscowego zagrożenia,
2) zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego
miejscowego zagrożenia,
3) prowadzenie działań ratowniczych.
W ustawie o ochronie przeciwpożarowej wprowadzono pojęcie krajowego systemu
ratowniczo – gaśniczego. System ten skupia jednostki ochrony przeciwpożarowej, inne służby,
inspekcje, straże, instytucje oraz podmioty/ organizacje, przedsiębiorstwa/, które dobrowolnie
w drodze umowy cywilno - prawnej zgodziły się współdziałać w akcjach ratowniczych.
Minister Spraw Wewnętrznych pełni nadzór nad systemem i jest zobowiązany do określenia,
w drodze rozporządzenia szczegółowych zasad jego organizacji na obszarze powiatu,
województwa i kraju.
Centralnym organem administracji rządowej w sprawach organizacji krajowego systemu
ratowniczo – gaśniczego oraz ochrony przeciwpożarowej jest Komendant Główny
Państwowej Straży Pożarnej, podlegający
Ministrowi Spraw Wewnętrznych
i Administracji. Komendant Główny PSP, Wojewoda lub Starosta odpowiednio na obszarze
kraju, województwa lub powiatu określają zadania krajowego systemu ratowniczo –
gaśniczego, koordynują jego funkcjonowanie i kontrolują wykonywanie wynikających stąd
zadań, a w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń życia, zdrowia lub środowiska kierują tym
systemem Wojewoda i Starosta wykonują swoje zadania przy pomocy zespołów do spraw
ochrony przeciwpożarowej, powoływanych na podstawie zasad określonych przez Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi lub innymi miejscowymi zagrożeniami
przeznaczone są jednostki ochrony przeciwpożarowej. Są to jednostki organizacyjne
umundurowane i wyposażone w sprzęt specjalistyczny. W zależności od sposobu ich
powoływania lub tworzenia dzielą się na :
 jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej – powołane z mocy prawa na
podstawie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej,
 jednostki organizacyjne wojskowej ochrony przeciwpożarowej – powoływane przez
Ministra Obrony Narodowej,
 zakładowe straże pożarne, zakładowe służby ratownicze – tworzone przez osoby prawne
/ kierownictwa przedsiębiorstw /,
 gminne zawodowe straże pożarne, powiatowe / miejskie / zawodowe straże pożarne,
terenowe służby ratownicze – tworzone przez odpowiednie organy samorządu
terytorialnego,
 ochotnicze straże pożarne – stowarzyszenia powstające w wyniku zrzeszania się
obywateli,
 inne jednostki ratownicze – tworzone przez osoby prawne i fizyczne.
2. PAŃSTWOWA STRAŻ POŻARNA
Państwowa Straż Pożarna jest zawodową, umundurowaną i wyposażoną w
specjalistyczny sprzęt formacją, przeznaczoną do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i
3
innymi miejscowymi zagrożeniami. Do podstawowych zadań Państwowej Straży Pożarnej
należy :
1) rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń,
2) organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych
lub likwidacji miejscowych zagrożeń,
3) wykonywanie pomocniczych specjalistycznych czynności ratowniczych w czasie klęsk
żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń przez inne służby ratownicze,
4) kształcenie kadr dla potrzeb Państwowej Straży Pożarnej i innych jednostek ochrony
przeciwpożarowej oraz powszechnego systemu ochrony ludności,
5) nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych,
6) prowadzenie prac naukowo – badawczych w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony ludności.
Państwowa Straż Pożarna jest organizatorem krajowego systemu
ratowniczogaśniczego, mającego na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska poprzez:
1) walkę z pożarami lub innymi klęskami żywiołowymi,
2) ratownictwo techniczne,
3) ratownictwo chemiczne,
4) ratownictwo ekologiczne,
5) ratownictwo medyczne.
Jednostkami organizacyjnymi Państwowej Straży Pożarnej są :
1) Komenda Główna,
2) komenda wojewódzka,
3) komenda powiatowa / miejska /,
4) Szkoła Główna Służby Pożarniczej, pozostałe szkoły oraz ośrodki szkolenia,
5) jednostki badawczo – rozwojowe,
6) Centralne Muzeum Pożarnictwa.
W skład komendy powiatowej / miejskiej / Państwowej Straży Pożarnej wchodzą jednostki
ratowniczo – gaśnicze.
3. OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA.
Ochotnicza Straż Pożarna jest stowarzyszeniem opierającym się na pracy
społecznej swoich członków. Jako stowarzyszenie OSP działa na podstawie ustawy z dnia 7
kwietnia 1989 r. prawo o stowarzyszeniach oraz ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie
przeciwpożarowej, a także w oparciu o uchwalony statut. Ochotnicza Straż Pożarna może być
powołana w miejscowości lub w zakładzie pracy.
W celu założenia Ochotniczej Straży Pożarnej musi się zebrać co najmniej 15 członków
założycieli, którzy na zebraniu założycielskim uchwalą statut, wybiorą Komitet Założycielski i
wystąpią z wnioskiem do właściwego terenowo Sądu Okręgowego o rejestrację OSP. Po
zarejestrowaniu jednostki w sądzie, OSP otrzymuje osobowość prawną i może rozpocząć
statutową działalność.
Zgodnie z ustawą o ochronie przeciwpożarowej Ochotnicza Straż Pożarna jest jednostką
umundurowaną, wyposażoną w specjalistyczny sprzęt, przeznaczoną w szczególności do
walki z pożarami, klęskami żywiołowymi lub innymi miejscowymi zagrożeniami.
Ochotnicza Straż Pożarna może posiadać sztandar oraz używać pieczęci, godła, dystynkcji,
odznak i flagi organizacyjnej wg wzorów określonych w odrębnych przepisach.
Celem Ochotniczej Straży Pożarnej jest :
4
1) Prowadzenie działalności zmierzającej do zapobiegania pożarom oraz współdziałanie w
2)
3)
4)
5)
6)
tym zakresie z instytucjami i stowarzyszeniami.
Branie udziału w akcjach ratowniczych przeprowadzonych w czasie pożarów, zagrożeń
ekologicznych związanych z ochroną środowiska oraz innych klęsk i zdarzeń.
Informowanie ludności o istniejących zagrożeniach pożarowych i ekologicznych oraz
sposobach ochrony przed nimi.
Rozwijanie wśród członków OSP kultury fizycznej i sportu oraz prowadzenie
działalności kulturalno – oświatowej i rozrywkowej.
Uczestniczenie i reprezentowanie OSP w organach samorządowych i
przedstawicielskich.
Wykonywanie innych zadań wynikających z przepisów o ochronie przeciwpożarowej i
statutu.
Wyżej wymienione cele Ochotnicza Straż Pożarna realizuje przez :
1) Organizowanie zespołów do prowadzenia kontroli stanu ochrony przeciwpożarowej w
miejscowości własnej i pomocy wzajemnej / sąsiednie miejscowości, w których nie ma
jednostek ochrony przeciwpożarowej /.
2) Organizowanie spośród swoich członków pododdziałów ratowniczych.
3) Przedstawianie organom władzy samorządowej i administracji rządowej wniosków w
sprawach ochrony przeciwpożarowej.
4) Prowadzenie podstawowego szkolenia pożarniczego członków OSP i współdziałanie z
PSP w organizowaniu szkolenia funkcyjnych / mechaników, operatorów sprzętu,
dowódców, radiooperatorów/.
5) Organizowanie młodzieżowych i kobiecych drużyn pożarniczych.
6) Organizowanie zespołów świetlicowych, bibliotek, orkiestr, teatrów amatorskich,
chórów, sekcji sportowych i innych form pracy społeczno - wychowawczej i
kulturalno – oświatowej.
7) Organizowanie
zawodów sportowych i imprez propagujących ochronę
przeciwpożarową.
8) Prowadzenie innych form działalności mających na celu wykonanie zadań
wynikających z ustawy o ochronie przeciwpożarowej i statutu.
4. POJĘCIA ZWIĄZANE Z POŻAREM
Pożar to niekontrolowany
przeznaczonym.
proces
przebiegający
w
miejscu
do
tego
nie
Spalanie to proces wzajemnego oddziaływania materiału palnego ( paliwa) i powietrza (
utleniacza), który charakteryzuje się wydzielaniem ciepła i światła. W zależności od stanu
skupienia paliwa wyróżnia się spalanie bezpłomienne i płomienne.
Spalanie bezpłomienne (heterogeniczne) ma miejsce w przypadku takich substancji, które
w czasie spalania nie przechodzą w stan lotny np. Palenie się koksu, torfu, węgla drzewnego.
Spalanie płomieniowe (heterogeniczne) ma miejsce podczas spalania substancji, które
podczas ogrzewania wchodzą w stan lotny. W ten sposób spala się większość materiałów np.
guma, ciecze palne i gazy, drewno, tworzywa sztuczne. Spalanie płomieniowe jest ciągłą
reakcją i dla jej zapewnienia muszą być spełnione następujące warunki :
1) w odpowiedniej ilości paliwo,
2) w odpowiednim stężeniu utleniacz,
3) źródło ciepła o odpowiedniej energii,
5
4) obecność pośrednich produktów tzw. rodników warunkujących ciągłość spalania.
W warunkach pożaru szybkość spalania się substancji palnej zależy od szybkości
przenikania powietrza do strefy spalania i jest to tzw. spalanie dyfuzyjne. Występuje również
spalanie kinetyczne, które charakteryzuje się tym, że substancja palna jest zmieszana z
utleniaczem np. spalanie mieszaniny gazów palnych i cieczy z powietrzem.
Płomień jest to widzialna objętość gazowa, w której przebiegają procesy rozkładu
termicznego, utleniania i spalania itd. Płomień powstaje w części przestrzeni, w której zachodzi
chemiczna reakcja spalania.
Paliwem nazywa się materiały, które mają zdolność do utleniania w obecności utleniacza.
Źródło ciepła to dowolny impuls cieplny mający niezbędny zapas energii cieplnej do
zapoczątkowania reakcji spalania materiału.
Żarzenie – jest to zjawisko świecenia powierzchni palnego materiału nieorganicznego,
który nie uległ rozkładowi termicznemu, lecz ogrzał się w wyniku różnych zjawisk i przemian
chemicznych.
Tlenie jest to utlenianie powierzchniowe stałych produktów rozkładu termicznego
materiałów silnie porowatych. Zjawisko tlenia występuje zazwyczaj wtedy, gdy ogrzewana jest
względnie duża masa materiału a zasadniczą cechą palności takiego materiału jest to, że
spalanie zaczyna się w głębiej położonych częściach materiału, gdzie efekty samo
nagrzewania się są największe. Wydzielone w procesie spalania ciepło przenoszone jest do
sąsiednich części paliwa tworząc tzw. front tlenia lub falę tlącą. Ten typ spalania
charakteryzuje materiały porowate, które w wyniku rozkładu termicznego dają stałą
pozostałość węglową. Zasadnicza różnica między spalaniem płomieniowym
a
bezpłomieniowym polega na tym, że tlenie przebiega na ogół w niższych temperaturach, z
mniejszą szybkością, z przewagą ilościową produktów częściowego utleniania węgla tzn.
tlenku węgla.
5. GRUPY POŻARÓW
W zależności od rodzaju palącego się materiału i sposobu jego spalania pożary dzielą się
na 4 grupy :
A
- pożary ciał stałych pochodzenia organicznego, przy spalaniu których obok innych
zjawisk powstaje zjawisk powstaje zjawisko żarzenia, np. drewno, papier, tworzywa
sztuczne, tkaniny, słoma,
B
- pożary cieczy palnych i substancji stałych topiących się wskutek ciepła
wytwarzającego się przy pożarze np. benzyna, alkohole, aceton, eter, oleje, lakiery, tłuszcze,
parafina, stearyna, pak, naftalen, smoła,
C
D
- pożary gazów np. metan, acetylen, propan, wodór, gaz miejski,
- pożary metali, np. magnez, sód, uran.
6
6. KLASYFIKACJE POŻARÓW W ZALEŻNOŚCI OD WIELKOŚCI
Wielkość
pożarów
Małe
Średnie
Duże
Bardzo
duże
Pożary, w wyniku których zostały spalone lub
Liczba
zniszczone
podanych
prądów
Obiekty lub ich części, ruchomości,
Lasy,
składowiska
materiałów,
maszyny, uprawy, trawy, gaśniczych
urządzenia, surowce, paliwa itp.
torfowiska
o
o powierzchni w
Lub objętości pow.
m3
w m3
do 70
Do 350
do 1 ha
do 4
71 – 300
351 – 1 500
1 – 10 ha
5 – 12
301 – 1 000
1 501 – 5 000
10 – 100 ha
13 – 16
ponad 1 001
Ponad 5 001
ponad 100
Ponad 17
ha
7. ŚRODKI GAŚNICZE
WODA jest najpowszechniejszym i najbardziej dostępnym środkiem gaśniczym.
Woda wylana na palące się ciało pobiera z niego duże ilości ciepła i w ten sposób go
oziębia / 1 g wody do wrzenia pobiera 100 cal. i zamieniając się na parę dalsze 539 cal/.
Powstająca z wody przy temperaturze ognia para wodna / z 1 litra wody – 1700 l pary/
rozrzedza powietrze, zmniejszając zawartość tlenu, a tym samym utrudniając palenie się.
Wody używa się do gaszenia : drewna, węgla, smoły, słomy, lasów, budynków, a także
do ochładzania elementów konstrukcyjnych budowli.
Nie wolno gasić wodą:
1) ciał reagujących z wodą jak : sód, potas, karbid, wapno palone wytwarzające gazy palne i
wytwarzające wysoką temperaturę,
2) płynów łatwo palnych, lżejszych od wody, jak benzyna, nafta, oleje, które palą się nad
cieczą, która unoszona jest przez wodę,
3) instalacji elektrycznej pod napięciem, ponieważ woda jest dobrym przewodnikiem prądu
elektrycznego i może nastąpić porażenie prądem osoby gaszącej ogień,
4) ciał żarzących się w wysokiej temperaturze, gdyż woda powoduje rozrzut ogniska pożaru.
Nie należy też gasić pożaru wodą w muzeach, archiwach, i bibliotekach ze względu na
niszczące działanie wody.
PIANA GAŚNICZA jest drugim powszechnie stosowanym środkiem gaśniczym. W
zależności od sposobów wytwarzania oraz użytych składników rozróżnia się piany :
mechaniczną i chemiczną. Pianę mechaniczną uzyskuje się przez mechaniczne zmieszanie
wody ze środkami pianotwórczymi i powietrzem. Wytwarza się ją za pomocą prądownic
wodno - pianowych (piana ciężka), wytwornic ( piana średnia) lub agregatów pianowych
(piana lekka). Wewnątrz pęcherzyków piany znajduje się powietrze.
Piana chemiczna powstaje w wyniku reakcji chemicznej pomiędzy łatwo rozpuszczalnymi
węglanami w roztworze wodnym środka pianotwórczego i mocnym kwasem. Powstające
pęcherzyki piany wypełnione są CO 2.
Piany nie można stosować do gaszenia:
1) materiałów reagujących z wodą,
2) urządzeń elektrycznych pod napięciem
3) i palnych cieczy odwadniających jak alkohole, aldehydy, etery,
7
Zasadniczym czynnikiem gaśniczym piany są jej właściwości tłumiące i izolujące palące
się ciało od dostępu powietrza, w mniejszym zaś stopniu piana ma właściwości chłodzące.
DWUTLENEK WĘGLA jest środkiem gaśniczym, którym można gasić prawie
wszystkie pożary, nie powodując dodatkowych zniszczeń i strat. W stanie ciekłym znajduje się
w butlach stalowych, pomalowanych na kolor srebrny. Wydostaje się z butli jako gaz o
temperaturze – 78 o C. Jego właściwości gaśnicze polegają na izolacji dostępu tlenu do miejsca
pożaru i na rozrzedzaniu go w powietrzu do stopnia wykluczającego palenie. Ma on też
właściwości chłodzące. Jest najlepszym środkiem gaszącym pożary urządzeń elektrycznych
pod napięciem, pożary płynów łatwo palnych i gazów, ciał reagujących z wodą oraz pożarów w
muzeach, bibliotekach i archiwach.
HALONY – są dość powszechnym środkiem gaśniczym / dwufluorochlorobromometan
CF2CLBr-halon 1211/. Są to ciecze niepalne, charakteryzujące się niską temperaturą wrzenia,
małym ciepłem właściwym i ciepłem parowania. W zetknięciu z płonącymi ciałami
natychmiast parują. Pary halonów są cięższe od powietrza. Znajdujący się w strefie spalania
halon wypiera tlen. Pod wpływem temperatury następuje odparowanie halonu z jednoczesnym wydzieleniem aktywnego chloru i bromu. Halony zalicza się do środków
gaśniczych uniwersalnych. Nadają się do gaszenia płynów łatwo – palnych, gazów, ciał
reagujących z wodą, urządzeń elektrycznych pod napięciem. Nie zaleca się stosować halonów
w pomieszczeniach zamkniętych, a po ich użyciu należy dobrze przewietrzyć.
Spośród innych gazów stosowanych do gaszenia pożarów należy wymienić gazy
obojętne : azot, para wodna oraz toksyczne : dwutlenek siarki, gazy spalinowe i generotorowe.
Gazy toksyczne i parę wodną ze względu na jej wysoką temperaturę stosuje się tam, gdzie nie
ma ludzi.
PROSZKI GAŚNICZE używane są do gaszenia pożarów ciał łatwo palnych wszystkich
grup / A,B,C,D i E /.W Polsce produkuje się proszki gaśnicze LB – 2 i LB – 3.
Pierwszy przeznaczony jest do gaszenia pożarów cieczy i gazów oraz urządzeń
elektrycznych
Pod napięciem, drugi jest proszkiem o zastosowaniu wszechstronnym, w tym ciał palących
się w postaci żaru. Działanie gaśnicze proszku polega na rozcieńczaniu i wypieraniu tlenu ze
strefy spalania. Dzięki niskiej temperaturze topnienia proszek przechodzi szybko w stan ciekły
oblepiając powierzchnię materiału palącego się, a tym samym odcina dostęp tlenu.
Ponadto, jako zastępcze środki gaśnicze, stosuje się niepalne materiały sypkie, takie jak
piasek, ziemia itp.
HYDRONETKA – składa się ze zbiornika z wbudowaną pompką tłokową zaopatrzoną w
wężyk zakończony prądowniczką. Prądowniczka nadaje strumieniowi środka gaśniczego
odpowiedni kształt. Hydronetka może być przystosowana do podawania strumienia wody lub
piany gaśniczej. Zbiornik hydronetki ma pojemność 10 litrów, a wydajność pompki wynosi ok.
10 litrów / min. W zbiorniku hydronetki do podawania piany gaśniczej znajduje się wodny
roztwór środka pianotwórczego. Z objętości 10 litrów tego roztworu możemy uzyskać ok. 80
litrów piany gaśniczej. Stosując hydronetki do gaszenia pożaru należy przestrzegać
podstawowej zasady, która zabrania stosowania tego sprzętu przy pożarach :
1) ciał reagujących chemicznie z wodą / np.sodu, karbidu, potasu/,
2) ciał żarzących się w wysokich temperaturach,
3) urządzeń i instalacji elektrycznych będących pod napięciem.
Przestrzeganie tej zasady zabezpieczy nas przed niekontrolowanym rozwojem pożaru lub
porażeniem prądem elektrycznym.
8
GAŚNICA – to potoczna nazwa całej gamy sprzętu, który różni się od siebie rodzajem
środka gaśniczego, stanowiącego jego ładunek. Wszystkie gaśnice są małymi zamkniętymi
zbiornikami, w których znajdujący się środek gaśniczy przy wykonaniu ściśle określonych
czynności wyrzucany jest na zewnątrz. Zadaniem obsługującego gaśnicę jest jej uruchomienie i
skierowanie strumienia gaśniczego na płonący przedmiot.
Najczęściej spotykanymi gaśnicami są :
gaśnice pianowe, w których środkiem gaśniczym jest piana uzyskiwana w wyniku reakcji
chemicznej zachodzącej podczas zmieszania kwasu ze środkiem alkalicznym znajdującym się
w wodnym roztworze środka pianotwórczego. Podczas uruchomienia gaśnicy następuje
intensywne wydzielanie dwutlenku węgla, który powoduje spienienie wodnego roztworu
środka pianotwórczego i jego wypływ w postaci strumienia. Ograniczenia w stosowaniu
gaśnicy pianowej są takie same jak dla hydronetki;
gaśnice śniegowe wykonane w postaci zbiornika ciśnieniowego zawierającego skroplony
dwutlenek węgla /CO2/. Uruchomienie gaśnicy polega na odkręceniu zaworu i skierowania go
na płonący przedmiot. Uwolniony z gaśnicy dwutlenek węgla gwałtownie się rozpręża,
przechodząc w stan gazowy pochłania bardzo duże ilości ciepła. Działanie gaśnicze CO 2
polega głównie na izolowaniu dostępu tlenu do palącego się materiału oraz jego oziębianiu
/ obniżaniu temperatury /. Gaśnice śniegowe mają szerokie zastosowanie, szczególnie
wszędzie tam, gdzie nie można stosować gaśnic pianowych oraz tam, gdzie środek
gaśniczy może spowodować nieodwracalne zniszczenia. Przy stosowaniu gaśnicy śniegowej
należy uważać, aby strumienia gazu nie kierować na części ciała, ponieważ może to
spowodować odmrożenie ;
gaśnice halonowe - wypełnione cieczą o bardzo niskiej temperaturze parowania.
Cieczami tymi są chloro lub bromopochodne węglowodorów zwane h a l o n a m i.
wydostający się z gaśnicy / po jej uruchomieniu / halon gwałtownie paruje tworząc strumień
gaśniczy. W strefie spalania z gazowego halonu wydzielają się bardzo aktywne cząsteczki
chloru lub bromu, które eliminują tlen z procesu spalania, a tym samym przerywają ten proces.
Gaśnice halonowe mają podobne zastosowanie jak gaśnice śniegowe. Przy stosowaniu gaśnic
halonowych należy pamiętać, że wydzielające się z nich gazy są szkodliwe dla zdrowia. W
związku z tym dla zachowania własnego bezpieczeństwa należy je stosować w przestrzeni
dobrze przewietrzonej ;
gaśnice proszkowe - zwierają proszek gaśniczy pod stałym ciśnieniem np. azotu lub gaz
ten znajduje się w dodatkowym zbiorniku. Uruchomienie tej gaśnicy polega na otwarciu
zaworu, przez który proszek wyrzucany jest za pośrednictwem gazu. Działanie gaśnicze
proszku polega na izolowaniu dopływu tlenu do palącego się materiału. Zakres stosowania
gaśnic proszkowych jest taki sam jak gaśnic śniegowych i halonowych.
Przy stosowaniu wszystkich rodzajów gaśnic należy bezwzględnie przestrzegać instrukcji
obsługi, która jest umieszczana na zewnątrz gaśnicy. Wcześniejsze zapoznanie się z jej treścią
pozwoli na bezpieczne i skuteczne wykorzystanie tego sprzętu w razie potrzeby.
Koce gaśnicze – wykonane są z tkaniny niepalnej, najczęściej jest to tkanina z włókna
szklanego o powierzchni ok. 2 m 2. Działanie gaśnicze koca polega na izolowaniu dostępu tlenu
do palącego się materiału. Używając koc gaśniczy okrywamy nim źródło ognia i obrzeże koca
dokładnie dociskamy do podłoża.
Wewnętrzna sieć hydrantowa ø 25 - przeznaczona jest do gaszenia małych pożarów
przez użytkowników pomieszczeń, w których sieć ta jest zainstalowana. Sieć hydrantowa
składa się z instalacji wodnej, zaworu czerpalnego, węża o średnicy 25 mm oraz prądownicy.
Sieci tej używamy do gaszenia pożarów, przy których możemy stosować wodę jako środek
gaśniczy.
9
8. SPRZĘT BURZĄCY
Bosak podręczny – służy do torowania dostępu do miejsc, z których można
przeprowadzić rozpoznanie, do wyważania drzwi, okien, desek podłogowych oraz do
wykonywania drobniejszych prac wewnątrz pomieszczeń. Z jednego końca bosak
ukształtowany jest w grot i hak, z drugiego ma stopkę, stanowiącą uchwyt do trzymania
bosaka. Stopka umożliwia ponadto wyciąganie gwoździ, odrywanie desek, podważanie desek.
Topór strażacki ciężki – służy do wykonywania prac wyburzeniowych, do wyrąbywania
belek, podłóg, drzwi, wyważania zamków itp. Jest on jakby powiększonym toporem
strażackim lekkim, wchodzącym w skład wyposażenia osobistego strażaka. Topór składa się z
głowicy i toporzyska. Głowica jest odkuta ze stali węglowej. Toporzysko wykonane jest z,
twardego drewna / jesion lub dąb/
Łom – służy do wyważenia drzwi, zrywania podłóg rozbijania zamków, podważania desek
i wykonywania innych prac burzących, łom ma masę 6,8 kg i 1,2 m długości. Odkuty jest z
pręta stalowego, z jednego końca zaostrzony, z drugiego spłaszczony w formie wąskiej łopatki
i odgięty od osi podłużnej pod kątem 30o.
Łopatka ma przecięcia służące do wyciągania gwoździ, haków itp.
Ostrze i łopatka łomu są hartowane. Części łomu nie utwardzone są pomalowane lakierem
asfaltowym.
Siekierołom – uniwersalne narzędzie ratownicze / siekierołom / stosuje się do robienia i
rozszerzania otworów w ścianach, drzwiach, obudowach samochodowych lub innych
urządzeń, lub do wywarzania i wyłamywania, przerąbywania lub dzielenia materiału w celu
wyswobodzenia obsługi, przewożonych osób lub uwolnienia osób uwięzionych w zamkniętych
pomieszczeniach.
9. ODZIEŻ OCHRONNA, SPECJALNA I UZBROJENIE OSOBISTE
W skład uzbrojenia osobistego strażaka – ratownika, które służy do ochrony osobistej w
czasie akcji ratowniczej wchodzą :
 hełm strażacki,
 pas strażacki,
 ubranie ochronne,
 zatrzaśnik
Odzież ochronną którą używają strażacy cechuje się odpornością na przesiąkanie wody i
działanie podwyższonej temperatury, częściową odpornością na działanie czynników
chemicznych, być dobrze widoczna w różnych warunkach oświetlenia, zapewnić możliwość
pracy na wysokości bez dodatkowego wyposażenia.
10.
GASZENIE POŻARÓW BUDYNKÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ
Obiekty użyteczności publicznej to obiekty przeznaczone na stały lub czasowy pobyt ludzi,
a zaliczamy do nich: szkoły i inne placówki oświatowe, domy kultury, teatry, kina, sale
widowiskowe i koncertowe, budynki służby zdrowia, internaty, hotele, domy dziecka itp. we
wszystkich wypadkach znaleźć można wspólny mianownik, a mianowicie - zagrożenia dla
zdrowia i życia ludzi. Dlatego bardzo duży nacisk przy tego typu pożarach należy położyć na
ewakuację ludzi. Gaszenie pożaru przebiega podobnie jak w innych budynkach.
Zasady zachowania w warunkach zadymienia, sposoby oddymiania :
a) bezwzględnie stosować sprzęt ochrony dróg oddechowych i sprzęt oświetleniowy.
Ratownicy powinni być wyposażeni w sygnalizatory bezruchu.
b) wszelkiego rodzaju działania w strefie zadymienia powinny być prowadzone w
grupach minimum 2 osobowych,
10
c) w sytuacjach ekstremalnych do działań powinni być wytypowani ratownicy z
dużym doświadczeniem. Przygotowany musi być dodatkowy patrol odpowiednio
wyposażony i gotów do wsparcia działań lub udzielenia pomocy ratownikom
będącym w strefie zagrożenia,
d) bezwzględnie utrzymywać stałą łączność pomiędzy ratownikami za pomocą radiotelefonów lub linek ratowniczych,
11.
OGÓLNE
WPOŻAROWE.
OBOWIĄZUJĄCE
NAKAZY
I
ZAKAZY
PRZECI-
Prewencja pożarowa zwana również profilaktyką przeciwpożarową obejmuje zespół
działań stosowanych w celu zapobieżenia powstaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski
żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia, zapewnieniu warunków ewakuacji ludzi,
zwierząt i mienia w przypadku powstania zagrożenia oraz stworzenia warunków do
prowadzenia akcji ratowniczej.
Zgodnie z ustawą o ochronie przeciwpożarowej przez zapobieganie powstaniu i
rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia rozumie
się:
 zapewnienie koniecznych warunków ochrony technicznej
nieruchomościom i
ruchomościom,
 tworzenie warunków organizacyjnych i formalno – prawnych zapewniających ochronę
ludzi i mienia, a także przeciwdziałających powstaniu lub minimalizujących skutki
pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.
Zapewnienie odpowiednich warunków ewakuacji oznacza /wymaga zastosowania
określonych rozwiązań konstrukcyjnych budynku lub obiektu, zainstalowania urządzeń
technicznych oraz określenia zasad prowadzenia ewakuacji w istniejących warunkach.
Stworzenie warunków do prowadzenia skutecznych działań ratowniczych oznacza
zapewnienie środków alarmowania straży pożarnych i innych jednostek, umożliwienia im
dojazdu do budynku, obiektu lub terenu oraz wykonaniu urządzeń ułatwiających prowadzenie
działań / urządzenia przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego, stałe pożarowe itp. /
Zadania prewencji pożarowej realizowane są przez następujące działania :
 analizowanie przyczyn powstania i rozprzestrzeniania się pożarów i innych zdarzeń
oraz opracowywanie wniosków zmierzających do ich eliminowania,
 opracowywanie i wprowadzenie do powszechnego stosowania przepisów przeciw pożarowych określających obowiązki osób fizycznych i podmiotów prawnych,
wymagania przeciwpożarowe, warunki ewakuacyjne, zasady
bezpieczeństwa
pożarowego, wyposażenia w techniczne środki zabezpieczenia, zasady postępowania na
wypadek powstania zagrożenia,
 informowanie, zaznajamianie i szkolenie społeczeństwa, załóg pracowniczych,
mieszkańców z istniejącymi zagrożeniami, zasadami bezpieczeństwa pożarowego i
postępowania w przypadku powstania pożaru lub innego zagrożenia,
 nadzorowanie
i
kontrolowanie
przestrzegania
przepisów
i
wymagań
przeciwpożarowych oraz wykonywania obowiązków.
12. PODZIAŁ OBIEKTÓW BUDOWLANYCH NA KATEGORIE
Przepisy przeciwpożarowe dzielą budynki i obiekty na :
 mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej charakteryzowane
kategorią zagrożenia ludzi, określane dalej jako ZL,
 produkcyjne i magazynowe, określane dalej jako PM,
 inwentarskie / służące do hodowli inwentarza /, określane dalej jako IN.
11
Ustalone zostały następujące kategorie zagrożenia ludzi :
 ZL I – zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad
50 osób nie będących ich stałymi użytkownikami, a przeznaczone przede wszystkim do
użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się,
 ZL II – przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności
poruszania się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych,
 ZL III – użyteczności publicznej niezakwalifikowane do ZL I i ZL II,
 ZL IV – budynki mieszkalne,

ZL V – zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II.
Budynki dzieli się również na grupy wysokości :
 niskie / N / - do 12 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4
kondygnacji nadziemnych włącznie,
 średniowysokie / SW / - ponad 12 m do 25 włącznie nad poziomem terenu lub
mieszkalne wysokości ponad 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie,
 wysokie / W / - ponad 25 m do 55 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o
wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie,
 wysokościowe / WW / powyżej 55 m nad poziomem terenu.
13. MATERIAŁY NIEBEZPIECZNE, URZĄDZENIA
Materiały niebezpieczne pożarowo- rozumie się przez to ciecze palne o temperaturze
zapłonu poniżej 55 o C, gazy palne, ciała stałe wytwarzające w zetknięciu z wodą lub parą
wodną gazy palne, ciała stałe zapalające się samorzutnie w powietrzu, materiały wybuchowe i
pirotechniczne, ciała stałe palne utleniające o temperaturze rozkładu poniżej 21 o C, ciała stałe
jednorodne o temperaturze samozapalenia poniżej 200 o C oraz materiały mające skłonności do
samozapalenia.
Ciecz palna – jest to ciecz o temperaturze zapłonu do 100 o C. Ciecze palne zalicza się :
 do I klasy niebezpieczeństwa pożarowego – o temperaturze zapłonu do 21 o C / 294,15
K / i niższej,
 do II klasy niebezpieczeństwa pożarowego – o temperaturze zapłonu wyższej od 21 o C
/ 294,15 K/ do 55 o C / 328,15 K /,
 do III klasy niebezpieczeństwa pożarowego – o temperaturze zapłonu wyższej od 55 o C
 / 328,15 K/ do 100 o C / / 373,15 K/.
Instalacja sygnalizacyjno – alarmowa - jest to instalacja automatycznego wykrywania i
przekazywania informacji o pożarze.
Stałe urządzenia gaśnicze – są to urządzenia związane na stałe z obiektem, zawierające
własny zapas środka gaśniczego, wyposażone w układ przechowywania i podawania środka
gaśniczego, uruchamianie automatyczne we wczesnej fazie rozwoju pożaru.
Sprzęt i urządzenia ratownicze – są to przedmioty, narzędzia, maszyny i urządzenia
związane na stałe z budynkiem, obiektem lub terenem, uruchamianie lub wykorzystywane do
ratowania ludzi i mienia w warunkach pożaru, klęski żywiołowej oraz innego miejscowego
zagrożenia, takie jak hydranty, zawory hydrantowe, suche piony, przeciwpożarowe
zbiorniki wodne, suche piony, przeciwpożarowe zbiorniki wodne, klapy przeciwpożarowe.
12
Bezpiecznik ogniowy - jest to urządzenie zapobiegające przenoszeniu się ognia wzdłuż
smugi gazowych mieszanin wybuchowych, stosowane w zbiornikach i aparatach z cieczami
łatwo zapalnymi, instalacjach acetylenowych, instalacjach chemicznych, urządzeniach
lakierniczych.
Przeciwpożarowy wyłącznik prądu – jest to wyłącznik odcinający dopływ prądu do
wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których
funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru.
Urządzenia do usuwania dymów i gazów pożarowych – są to urządzenia montowane w
górnych częściach klatek schodowych i pomieszczeń, uruchamianie w przypadku
nagromadzenia się gorących gazów i dymów pożarowych w celu ich odprowadzenia drogą
wentylacji naturalnej lub wymuszonej.
Gęstość obciążenia ogniowego – energia cieplna, wyrażona w megadżulach, która może
powstać przy spaleniu materiałów palnych znajdujących się w pomieszczeniu, strefie
pożarowej lub składowisku materiałów stałych przypadająca na jednostkę powierzchni tego
obiektu, wyrażona w metrach kwadratowych.
Strefa pożarowa – jest to przestrzeń wydzielona przez zachowanie odpowiednich
odległości lub zastosowanie obudowy, tak aby pożar w określonym czasie nie przeniósł się na
zewnątrz lub do wewnątrz tej przestrzeni.
14. PODSTAWOE ZAKAZY PRZECIWPOŻAROWE
W obiektach oraz na terenach przyległych do nich jest zabronione wykonywanie
czynności, które mogą spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się utrudnienie prowadzenia
działania ratowniczego lub ewakuacji, a w szczególności :
1)
używanie otwartego ognia, palenie tytoniu i stosowanie innych czynników
mogących zainicjować zapłon występujących materiałów:
a) w strefie zagrożenia wybuchem, z wyjątkiem wypadków określonych w odrębnych
przepisach,
b) w miejscach występowania materiałów niebezpiecznych pożarowo,
c) w miejscach występowania innych materiałów palnych, określonych przez
właściciela lub użytkownika i oznakowanych zgodnie z polskimi normami,
1) garażowanie pojazdów silnikowych w obiektach i pomieszczeniach nie przeznaczonych do
tego celu, jeżeli nie opróżniono zbiornika paliwa pojazdu i nie odłączono na stałe zasilania
akumulatorowego pojazdu
2) rozgrzewanie za pomocą otwartego ognia smoły i innych materiałów w odległości
mniejszej niż 5 m od obiektu, przyległego do niego składowiska lub placu składowego z
materiałami palnymi
3) wysypywanie gorącego popiołu i żużla lub spalanie śmieci i odpadków w miejscu
umożliwiającym zapalenie się sąsiednich obiektów lub materiałów palnych,
4) przechowywanie materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0,5 m od urządzeń i
instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się do temperatury
przekraczającej 100 o C
5) użytkowanie elektrycznych urządzeń ogrzewczych ustawionych bezpośrednio na podłożu
palnym, z wyjątkiem urządzeń eksploatowanych zgodnie z warunkami określonymi przez
producenta,
13
6) stosowanie na osłony punktów świetlnych materiałów palnych, z wyjątkiem materiałów
trudno zapalnych, jeżeli zostaną umieszczone w odległości co najmniej 0,05 m od żarówki,
7) instalowanie opraw oświetleniowych oraz osprzętu instalacji elektrycznych, jak :
wyłączniki, przełączniki, gniazda wtyczkowe, bezpośrednio na podłożu palnym, jeżeli ich
konstrukcja nie zabezpiecza podłoża przed zapaleniem
8) składowanie materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących ewakuacji
9) ustawianie na klatkach schodowych jakichkolwiek przedmiotów utrudniających ewakuację
10) zamykanie drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe użycie
2) uniemożliwianie lub ograniczanie dostępu do :
a)
a) urządzeń przeciwpożarowych, takich jak stałe i półstałe urządzenia gaśnicze i
zabezpieczające, urządzenia odciążające, instalacje sygnalizacyjno – alarmowe,
urządzenia do usuwania dymów i gazów pożarowych,
b)
urządzeń uruchamiających instalacje gaśnicze i sterujących takimi instalacjami,
c)
wyjść ewakuacyjnych,
d)
wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego oraz głównych zaworów
gazu.
15. OBOWIĄZKI WŁAŚCICIELI I ZARZĄDCÓW
Właściciele, zarządcy lub użytkownicy budynków oraz placów składowych i wiat
zobowiązani są do :
1) umieszczenia w miejscach widocznych wykazu telefonów alarmowych oraz
instrukcji postępowania na wypadek pożaru,
2) oznakowania, zgodnie z Polskimi Normami :
a) dróg ewakuacyjnych / z wyłączeniem budynków mieszkalnych /,
b) miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych,
c) elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi,
d) lokalizacji przeciwpożarowych wyłączników prądu, głównych zaworów gazu,
e) pomieszczeń, w których występują materiały niebezpieczne pożarowo.
Przy używaniu lub przechowywaniu materiałów należy przestrzegać następujących zasad :
1) ciecze o temperaturze zapłonu poniżej 55 o C należy przechowywać wyłącznie w
pojemnikach wykonanych z materiałów co najmniej trudno zapalnych,
odprowadzających ładunki elektryczności statycznej, wyposażonych w szczelne
zamknięcia ; w obiektach i pomieszczeniach produkcyjnych lub magazynowych
pojemniki z cieczami powinny być dodatkowo zabezpieczone przed stłuczeniem,
2) w mieszkaniach przy zachowaniu podanych w p – cie 1/ zasad przechowywać można
5 dm 3cieczy o temperaturze zapłonu do 21 o C lub 10 dm 3 cieczy o temperaturze
zapłonu do 55 oC, a w innych pomieszczeniach w budynkach zakwalifikowanych do
kategorii zagrożenia ludzi odpowiednio 10 i 50 dm 3,
3) w obiektach zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi nie należy przechowywać
4) materiałów niebezpiecznych pożarowo w pomieszczeniach piwnicznych, na
poddaszach i strychach, w obrębie klatek schodowych i korytarzy oraz innych
pomieszczeniach ogólnie dostępnych, jak również na tarasach, balkonach, ilość
materiału niebezpiecznego pożarowo znajdującego się na stanowisku pracy w
obiekcie produkcyjnym nie może przekroczyć wielkości dobowego zapotrzebowania
lub dobowej produkcji, zapas materiałów niebezpiecznych pożarowo przekraczający
określoną wielkość należy przechowywać w oddzielnym pomieszczeniu
przystosowanym do takiego celu,
5) przy stosowaniu w pomieszczeniach cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 21 o C
należy zapewnić skuteczną wentylację
14
Wymagania przeciwpożarowe dotyczące procesów technologicznych powinny być
zawarte w instrukcjach technologiczno – ruchowych, a dotyczące obiektów użyteczności
publicznej i zamieszkania zbiorowego – w instrukcjach bezpieczeństwa pożarowego.
Właściciele, zarządcy lub użytkownicy obiektów, w których odbywa się proces spalania
paliwa stałego, ciekłego lub gazowego są obowiązani do usuwania zanieczyszczeń z
przewodów dymowych i spalinowych :
1) od palenisk opalanych paliwem stałym – co najmniej 4 razy w roku,
2) od palenisk opalanych paliwem płynnym i gazowym – co najmniej dwa razy w roku,
3) od palenisk zakładów zbiorowego żywienia i usług gastronomicznych – co najmniej
raz w miesiącu,
4) z przewodów wentylacyjnych co najmniej raz w roku, jeżeli większa częstotliwość
nie wynika z warunków użytkowych.
16. WARUNKI EWAKUACJI.
Odpowiednie warunki ewakuacji polegają na :
1) zapewnieniu odpowiedniej ilości i szerokości wyjść z pomieszczeń i budynków,
2) zachowaniu dopuszczalnych długości dróg ewakuacyjnych,
3) zapewnieniu odpowiedniej, bezpiecznej pożarowo obudowy i wydzieleń dróg
ewakuacyjnych,
4) zabezpieczeniu dróg ewakuacyjnych przed zadymieniem.
Z pomieszczenia, w którym mogą przebywać ludzie, należy zapewnić wyjście
prowadzące bezpośrednio na przestrzeń otwartą lub bezpośrednio do innej strefy pożarowej
bądź na poziomie lub pionowe drogi komunikacji ogólnej, zwane drogami ewakuacyjnymi.
Wyjścia ewakuacyjne mogą prowadzić na podwórze (dziedziniec), do sąsiedniej strefy
pożarowej lub na galerię pod warunkiem połączenia ich z przestrzenią otwartą lub za
pośrednictwem przejść lub przejazdów, obudowanych jak poziome drogi ewakuacyjne.
Wyjścia z pomieszczeń na drogi ewakuacyjne powinny być zamykane drzwiami, a z
pomieszczeń zagrożonych wybuchem przedsionkami. Szerokość wyjścia ewakuacyjnego /
drzwi /
należy dostosować do liczby osób mogących przebywać jednocześnie w
pomieszczeniu, przyjmując 0,6 m szerokości wyjścia na 100 osób, lecz nie mniej niż 0,9 m
w świetle. Gdy ewakuacja jest do 3 osób to szerokość przejścia może wynosić 0,8 m.
Długość przejścia w pomieszczeniu, mierzona od najdalszego miejsca, w którym może
przebywać człowiek, do wyjścia na drogę ewakuacyjną nie powinna przekraczać w
pomieszczeniach :
1) zagrożonych wybuchem – 40 m,
2) w budynkach wielokondygnacyjnych – 75 m,
3) w budynkach jednokondygnacyjnych – 100 m,
4) zaliczonych do kategorii ZL – 40 m.
17. ZASADY
GAŚNICZY
WYPOSAŻENIA
OBIEKTÓW
W
PODRĘCZNY
SPRZĘT
Przy ustalaniu rodzaju sprzętu gaśniczego należy stosować następujące zasady :
1) do gaszenia pożarów grupy A / w których występuje zjawisko spalania żarowego,
np. drewna, papieru, tkanin / stosuje się gaśnice płynowe lub pianowe,
2) do gaszenia pożarów grupy B / cieczy palnych i substancji stałych topiących się,
np. benzyn, alkoholi, olejów tłuszczów, lakierów, parafin/ stosuje się zamiennie
gaśnice płynowe, pianowe, śniegowe, proszkowe lub halonowe,
15
3) do gaszenia pożarów grupy C / gazów palnych, np. propanu, acytelenu, gazu
ziemnego/ stosuje się zamiennie gaśnice proszkowe, śniegowe lub halonowe,
4) do gaszenia pożarów grupy D / metali, lekkich, np. magnezu, sodu, potasu,litu /
stosuje się gaśnice proszkowe do tego celu przeznaczone /,
5) do gaszenia pożarów poszczególnych grup z indeksem E / urządzeń elektrycznych
pod napięciem i innych materiałów znajdujących się w pobliżu tych urządzeń/
stosuje się zamiennie gaśnice śniegowe, halonowe lub proszkowe.
18. ZASADY WYPOSAŻENIA OBIEKTÓW W STAŁE I PÓŁSTAŁE URZĄDZENIA
GAŚNICZE
Stosowanie stałych urządzeń gaśniczych, do których zalicza się stałe urządzenia gaśnicze
wodne / tryskaczowe i zraszaczowe /, parowe, pianowe, gazowe i arezolowe, proszkowe jest
wymagane w obiektach :
1) handlowych i wystawowych :
a/ jednokondygnacyjnych o powierzchni strefy pożarowej powyżej 10 000 m 2
b/ wielokondygnacyjnych o powierzchni strefy pożarowej powyżej 2 500 m 2,
2) gastronomicznych o liczbie miejsc powyżej 600,
3) salach widowiskowych i zamkniętych obiektach sportowych o liczbie miejsc
powyżej 3000,
4) budynkach administracyjno – biurowych o wysokości powyżej 55 m,
5) hotelach, hotelach robotniczych, internatach, domach studenckich i innych podobnych o
wysokości ponad 55 m,
6) archiwach wyznaczonych przez centralny organ administracji państwowej właściwy w
sprawach archiwistyki,
7) muzeach
oraz
zabytkach
budowlanych wyznaczonych przez Generalnego
Konserwatora Zabytków, w uzgodnieniu z Komendantem Głównym PSP,
8) ośrodkach elektronicznego przetwarzania danych o znaczeniu krajowym,
9) garażach podziemnych o liczbie stanowisk powyżej 100 lub o więcej niż jednej
kondygnacji podziemnej.
19. ZABEZPIECZENIE PRZECIWPOŻAROWE LASÓW
Zagrożenie pożarowe lasu wynika z rodzaju i charakteru materiałów palnych
występujących w lesie, możliwości pojawienia się zarzewia ognia zdolnego do zapalenia
pokrywy gleby i warunków meteorologicznych wpływających na wilgotność zarówno
pokrywy gleby, jak i powietrza. Ustalone zostały trzy kategorie zagrożenia pożarowego
obszarów leśnych / nadleśnictw, parków narodowych/:
I kategoria - duże zagrożenie pożarowe lasu,
II kategoria - średnie zagrożenie pożarowe lasu,
III kategoria - małe zagrożenie pożarowe lasu.
Lasy położone przy zakładach przemysłowych, obiektach magazynowych, obiektach
użyteczności publicznej, liniach kolejowych, drogach publicznych i poligonowych, parkingach
oraz polach roboczych poligonów oddziela się od tych obiektów pasami przeciwpożarowymi.
Pasy przeciwpożarowe należy utrzymywać w stanie zapewniającym ich użyteczność przez
cały rok.
Obowiązek urządzania i utrzymywania pasów przeciwpożarowych ciąży na :
1) kierownikach
lub
właścicielach
zakładów
przemysłowych,
obiektów
magazynowych i użyteczności publicznej,
16
2)
3)
4)
5)
właścicielach linii kolejowych,
komendantach poligonów,
właścicielach lub zarządcach lasów położonych przy drogach publicznych,
właścicielach dróg zakładowych.
Obowiązek utrzymywania pasów przeciwpożarowych nie dotyczy :
1) lasów zaliczonych do III kategorii zagrożenia pożarowego,
2) drzewostanów starszych niż 30 lat, położonych przy drogach publicznych i
3) parkingach,
4) drzewostanów położonych przy drogach o nawierzchni nieutwardzonej, z wyjątkiem
dróg poligonowych i między poligonowych,
5) lasów o szerokości mniejszej niż 200 m.
Właściciele, zarządcy lub użytkownicy lasów tworzących wspólnie kompleks leśny
opowierzchni ponad 100 ha, są obowiązani :
1) zorganizować w okresie zagrożenia pożarowego obserwację i patrolowanie
lasów w celu wykrywania pożarów oraz alarmowania o ich powstaniu,
2) zapewnić zasoby wody do celów gaśniczych w ilości minimum 50 m 3
zgromadzone najwyżej w 2 zbiornikach w obrębie chronionej powierzchni lub
wydajności minimum 15 dm 3 /s dla terenu o promieniu :
 3 km w lasach I kategorii zagrożenia pożarowego,
 5 km w lasach II kategorii zagrożenia pożarowego,
 uzgodnionym z komendantem powiatowym PSP w lasach III kategorii
zagrożenia pożarowego,
 utrzymywać drogi dojazdowe do stanowisk czerpania wody,
 oznakować stanowiska czerpania wody pożarniczymi tablicami
informacyjnymi,
 urządzić i utrzymywać w miejscach wyznaczonych w porozumieniu z
komendantami powiatowymi PSP, bazy sprzętu do gaszenia pożarów lasów
 uzgodnić projekt planu urządzenia lasu oraz projekt planu ochrony parku
narodowego, w części dotyczącej ochrony przeciwpożarowej, z właściwym
terenowo komendantem wojewódzkim PSP, dla lasów I i II kategorii
zagrożenia pożarowego,
 umieścić w uzgodnieniu z komendantem powiatowym PSP tablice
informacyjne i ostrzegawcze dotyczące bezpieczeństwa pożarowego przy
wjazdach do lasów i parkingach.
W lasach i na terenach śródleśnych, na obszarze łąk, torfowisk i wrzosowisk, jak również
w odległości do 100 m od granicy lasów jest zabronione wykonywanie czynności mogących
wywołać niebezpieczeństwo pożaru, a w szczególności :
1) rozniecanie ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu przez właściciela lub
zarządcę lasu,
2) wypalanie wierzchniej warstwy gleby i pozostałości roślinnych,
3) palenie tytoniu, z wyjątkiem dróg utwardzonych i miejsc wyznaczonych do pobytu
ludzi,
4) używanie w parowozach dmuchaw, manipulowanie na rusztach palenisk oraz
wyrzucanie żaru węglowego z parowozów i wagonów wyposażonych w paleniska.
Ponadto nie wolno pozostawiać gałęzi, chrustu, nie okrzesanych ściętych drzew i
odpadów poeksploatacyjnych w odległości mniejszej niż 50 m od skraju toru kolejowego lub
drogi publicznej.
17
W celu ograniczenia zagrożenia pożarowego mogą być wprowadzane stałe lub czasowe
zakazy wstępu ludności do lasu.
Stałym zakazem wstępu objęte są lasy stanowiące :
1) uprawy leśne do 4 m wysokości,
2) powierzchnie doświadczalne i drzewostany nasienne,
3) ostoje zwierząt,
4) źródliska drzew i potoków,
5) obszary zagrożone erozją.
Okresowy zakaz wstępu na wszystkie lub określone obszary leśne wprowadzają
nadleśniczowie jeżeli występuje duże zagrożenie pożarowe. Lasy objęte zakazem wstępu
oznacza się tablicami z napisem „zakaz wstępu” oraz wskazaniem przyczyny i terminu
obowiązywania zakazu.
20. ZABEZPIECZENIE PRZECIWPOZAROWE ZBIORU I SKŁADOWANIA
PALNYCH PŁODÓW ROLNYCH
Podczas zbioru płodów rolnych należy przestrzegać następujących zasad bezpieczeństwa
pożarowego :
1) stosować się do wskazań podanych w instrukcjach obsługi przy eksploatacji maszyn
rolniczych z napędem spalinowym, elektrycznym itp.
2) stosować silniki elektryczne o odpowiednim do warunków pracy stopniu ochrony;
minimalna odległość układu napędowego od stert, stogów i budynków o konstrukcji
palnej powinna wynosić 5 m,
3) ustawiać silniki spalinowe na podłożu niepalnym, w odległości co najmniej 10 m od
stert, stogów lub budynków o konstrukcji palnej,
4) zabezpieczać urządzenia wydechowe silników spalinowych przed wylotem iskier,
5) zapewnić możliwość ewakuacji ludzi i sprzętu,
6) przechowywać niezbędne materiały pędne, w ilości nie przekraczającej dobowego
zapotrzebowania, w zamkniętych, nie tłumiących się naczyniach, w odległości co
najmniej 10 m od punktu omłotowego, stertowania itp. prac,
7) używać otwartego ognia i palić tytoń w odległości nie mniejszej niż 10 m od punktu
omłotowego, stertowania itp. prac, w miejscu oczyszczonym z materiałów palnych,
8) wyposażyć miejsca omłotów, stertowania i kombajnowania w sprawny podręczny
sprzęt gaśniczy oraz w razie potrzeby w sprzęt służący do wykonywania przerw
hamujący rozprzestrzenianie się pożaru.
Palenie tytoniu przy obsłudze sprzętu, maszyn i pojazdów podczas zbioru palnych płodów
rolnych oraz ich transporcie jest zabronione.
Strefa pożarowa sterty lub stogu z palnymi produktami roślinnymi nie może przekraczać
powierzchni 1000 m 2 lub kubatury 5000 m 3.
Przy ustawianiu stert, stogów i brogów należy zachować co najmniej następujące
odległości :
1) od budynków wykonanych z materiałów :
 palnych – 30 m,
 niepalnych – 20 m,
2) od dróg publicznych i torów kolejowych,
3) od urządzeń i przewodów linii elektrycznych wysokiego napięcia – 30 m,
4) od lasów i terenów zadrzewionych – 100 m,
5) między stertami, stogami stanowiącymi odrębne strefy pożarowe - 30 m.
18
Wokół stert i stogów należy wykonywać i utrzymywać powierzchnię o szerokości co
najmniej 2 m w odległości 3 m od ich obrysu, pozbawioną materiałów palnych.
Produkty roślinne należy składować w sposób uniemożliwiający ich samozapalenie.
W przypadku konieczności składowania produktów nie dosuszonych należy okresowo
sprawdzać ich temperaturę.
21.
PRZECIWPOŻAROWE WYMAGANIA BUDOWLANE.
Przeciwpożarowe wymagania budowlane wynikają z przeznaczenia
i sposobu
użytkowania budynku lub innej budowli, zagrożenia wybuchem oraz występującego obciążenia
ogniowego i są ustalane na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12
kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie (Dz.U.Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami), przepisów dotyczących
ochrony przeciwpożarowej i przeciwwybuchowej oraz Polskich Norm. Budynek i urządzenia
z nim związane powinien być zaprojektowany i wybudowany sposób zapobiegający powstaniu
i rozprzestrzenianiu się pożaru oraz zapewniający w razie pożaru : nośność konstrukcji przez
założony czas, ewakuację ludzi i prowadzenie akcji ratowniczej.
Wymagania dotyczące budynku użyteczności publicznej określa się w zależności od
kategorii zagrożenia ludzi i wysokości, a w stosunku do budynków produkcyjnego i
magazynowego w zależności od obciążenia ogniowego,
wysokości oraz zagrożenia
wybuchem.
22.
ODPORNOŚĆ POŻAROWA BUDYNKÓW.
Zapewnienie nośności konstrukcji przez założony czas trwania pożaru uzyskuje się przez
zaprojektowanie budynku w określonej klasy odporności pożarowej. Ustawiono pięć klas
odporności pożarowej budynku, w kolejności od najwyższej do najniższej, oznaczonych
literami : A, B, C, D, E. Klasa odporności pożarowej budynku wynika z ustaleń podanych w
tabeli :
Budynek
1
Niski ( N )
Średniowysoki(S
W)
Wysoki (W)
Wysokościowy
(WW)
ZL I
2
„B”
„B”
ZL II
3
„B”
„B”
ZL III
4
„C”
„B”
ZL IV
5
„D”
„C”
ZL V
6
„C”
„B”
„B”
„A”
„B”
„A”
„B”
„A”
„B”
“B”
„B”
“A”
Dopuszcza się obniżenie wymaganej klasy odporności pożarowej w niektórych budynkach
niskich ( N ) do poziomu, który określa poniższa tabela :
Liczba
kondygnacji
nadziemnych
1
1
2*
ZL I
ZLII
ZL III
2
„ D”
„ C”
3
„ D”
„ C”
4
„ D”
„D ”
*Gdy poziom stropu nad pierwszą kondygnacją jest na wysokości nie większej niż 9 m.
19
Wymaganą klasę odporności pożarowej dla budynku PM określa poniższa tabela :
Maksymalna
gęstość obciążenia
ogniowego strefy
pożarowej
w budynku
Q (MJ/M2
Budynek
O jednej
kondygnacji
Nadziemnej
/ bez ograniczeń
wysokości /
Budynek wielokondygnacyjny
Niski
(N)
Śre
dniowysoki
Wyso
ki
Wysokośc
iowy
(W)
(WW)
(
SW )
1
2
3
4
5
6
Q
500<Q
1000<Q
2000<Q
Q>
„E”
„D“
„C“
„B“
„A“
„D“
„D“
„C“
„B“
„A“
„C“
„C“
„C“
„B“
„A“
„B“
„B“
„B“
*
*
„B“
„B“
„B“
*
*
* - zgodnie z treścią rozporządzenia nie mogą występować takie budynki.
23. STREFY POŻAROWE
Strefę pożarową może stanowić :
1) budynek lub jego część oddzielona od innych budynków lub innych części
budynku elementami oddzieleń przeciwpożarowych,
2) budynek oddzielony od innych budynków pasami wolnego terenu o szerokości nie
mniejszej niż dopuszczalne odległości pomiędzy obiektami budowlanymi,
3) powierzchnia składowiska oddzielonego od innych obiektów budowlanych
ścianami o odporności ogniowej co najmniej 240 min. I wysokości co najmniej 0,5
m powyżej poziomu składowania lub wolnymi pasami terenu o szerokości nie
mniejszej niż dopuszczalna odległość tego składowiska od innych obiektów
budowlanych,
4) w budynkach zaliczonych od kategorii zagrożenia ludzi każda kondygnacja
budynku, oddzielona od innych kondygnacji w sposób zabezpieczający przed
przenikaniem go.
Wielkości stref pożarowych w budynkach kategorii zagrożenia ludzi / ZL/.
Kategoria
zagrożenia ludzi
ZL I, ZL III,
ZL IV,
ZL II
Dopuszczalna powierzchnia stref pożarowych, w m 2
W budynku o
w budynku wielokondygnacyjne
jednej
niskim
średnio wysokim i
kondygnacji
(N)
wysokim
wysokościowym
nadziemnej
(SW)
( W ) i ( WW
/ bez
)
ograniczenia
wysokości /
10000
8000
5000
2500
8000
5000
3500
2000
20
W budynku o zróżnicowanej wysokości dopuszczalne powierzchnie stref pożarowych
przyjmuje się oddzielnie dla każdej części budynku. Strefy pożarowe w podziemnej części
budynków, nie mogą przekroczyć 50 % powierzchni określonych dla pierwszej kondygnacji
budynku. W przypadku zastosowania stałych urządzeń tryskaczowych powierzchnie stref
pożarowych mogą być powiększone o 100 %, a przy zastosowaniu samoczynnych urządzeń
oddymiających – o 50 %. Nie dotyczy to budynków wysokich i wysokościowych.
24. DROGI POŻAROWE
Zgodnie z Prawem Budowlanym do każdej działki budowlanej powinien być zapewniony
dojazd o szerokości co najmniej 3 m. Jednakże do budynków o podwyższonym ryzyku należy
doprowadzić d r o g i p o ż a r o w e o utwardzonej i odpowiednio wytrzymałej nawierzchni
umożliwiającej dojazd o każdej porze roku powinny. Są to :
1) budynki zaliczone do kategorii zagrożenia ludzi ZL I i ZL II,
2) budynki średniowysokie, wysokie i wysokościowe zaliczone do kategorii zagrożenia
ludzi ZL III, ZL IV i ZL V,
3) budynki produkcyjne, magazynowe i usługowe, urządzenia technologiczne, place
składowe i wiaty o powierzchni ponad 1000 m 2, w których występują materiały palne,
z wyjątkiem obiektów o obciążeniu ogniowym nie przekraczającym 500 MJ/ m 2,
4) obiektów, w których występują pomieszczenia zagrożone wybuchem,
5) naturalnych i sztucznych zbiorników oraz ujęć wodnych służących celom przeciw –
pożarowym.
Droga pożarowa powinna przebiegać :
1) wzdłuż dłuższego boku budynku możliwie od strony wejść do klatek schodowych,
2) co najmniej z dwóch stron budynku, którego szerokość jest większa niż 60 m.
Minimalna szerokość dróg pożarowych na całej długości obiektu oraz na odcinku 10 m
przed i za obiektem powinna wynosić 4 m. Na odcinku tym należy dodatkowo zapewnić
utwardzone pobocze o szerokości co najmniej 1 m, które może być wykorzystywane do ruchu
pieszych. Pomiędzy obiektem a drogą pożarową nie powinny występować stałe elementy
zagospodarowania terenu oraz drzewa i krzewy o wysokości przekraczającej 3 m.
Do poboru wody do celów przeciwpożarowych na sieciach wodociągowych instaluje się
następujące hydranty: hydranty zewnętrzne podziemne i nadziemne.
Odległość pomiędzy hydrantami nie powinna przekraczać 100 m, a w wiejskich
jednostkach osadniczych 150m
Hydranty zewnętrzne w jednostkach osadniczych powinny być oznakowane tabliczkami
informacyjnymi umieszczonymi na ścianach budynków lub innych trwałych obiektach. Na
tabliczce oznacza się średnicę przewodu na którym hydrant jest zainstalowany oraz odległości
do niego w kierunku prostopadłym i równoległym.