poradnik jak napisać rozprawkę – pobierz

ROZPRAWKA
MATURALNA
PORADNIK
To już wiesz
CO TRZEBA NAPISAĆ NA MATURZE
To już wiesz
• Namaturzezjęzykapolskiego
poziomiepodstawowymzdający
będąmielidowyborudwatematy
wypracowań.Rozwinięciekażdego
znichbędziewymagałonapisania
wypowiedziocharakterze
argumentacyjnym:rozprawki
problemowejlubinterpretacji
tekstupoetyckiego.
CO TO JEST ROZPRAWKA
To już wiesz
• Rozprawkaczyliformawypowiedzi,
wktórejrozważamyjakiśproblem
(podanywtemaciematuralnym),
zajmujemywobectegoproblemu
stanowisko(formułujemytezę
lubhipotezę)idowodzimyjego
słuszności(przekonująco
argumentujemy).
Budowa rozprawki
To już wiesz
• Rozprawkajestwypowiedzią
oskonwencjonalizowanej,
trójdzielnejbudowie,naktórą
składająsię:
– wstęp
– rozwinięcie
– zakończenie.
Budowa rozprawki
To już wiesz
• WSTĘP powinienspełniaćkilkafunkcji:
– wprowadzaćczytelnika
wproblematykę,którejdotyczyćbędzie
rozwinięcie,
– przedstawiaćstanowiskoautorawobec
problemupodanegowtemacie,
– zachęcaćdolekturycałości
wypracowania.
Budowa rozprawki
To już wiesz
• ROZWINIĘCIE togłównaczęśćrozprawki.Zawiera
podstawowątreśćrozważań– argumentację.Składająsię
naniąposzczególneargumenty,czylidowodyświadczące
narzeczsłusznościprzyjętegostanowiska,wyrażonegow
formietezylub– rzadziej– hipotezy.
• Argumenty powinnybyćprzedewszystkimprzekonujące,
czyli:
– rzeczowe
– opartenafaktachistotnieświadczącychnarzecz
słusznościtezy,
– odpowiednioprzedstawione
– wzgodnejzwymogamiretoryki,czylisztuki
przekonywania,formiejęzykowejiwewłaściwej
kolejności.
Budowa rozprawki
To już wiesz
• ZAKOŃCZENIE toostatniaczęść
rozprawki,częstoniedoceniana,
pomijanalubdopisywana„nasiłę”.
Zakończeniemożnauznaćzaudane,jeśli:
– zręczniepodsumowujeprzedstawione
wrozwinięciurozważania,
– skłaniaczytelnikadorefleksjinad
przedstawionymproblememijego
rozstrzygnięciem.
Temat rozprawki
Tojużwiesz
• Celrozprawkimaturalnej- sprawdzenie
umiejętnośćanalizyiinterpretacjitekstu
literackiegoorazinnychtekstówkultury(np.
filmów,spektakliteatralnych,dzieł
plastycznych),atakżeodwoływaniasiędo
trafniewybranychkontekstówliterackichbądź
kulturowych.
• Pracanadrozprawkąpowinnasięzawsze
zaczynaćodanalizytematu,któryskładasię
zpoleceniaidołączonegodoniegotekstu
literackiego(epickiegolubdramatycznego).
Jak przygotować się do pisania rozprawki
To już wiesz
• Pierwszeinajważniejszepytanie,którepowinnasobie
postawićosobaprzygotowującasiędonapisaniarozprawki,
powinnobrzmieć: Czego dotyczy problem?
• Przedtemnależyuważnieprzeczytaćtekstzałączony
dopolecenia.
• Poprzeprowadzeniuanalizy(któraobejmujeoczywiście
etapzrozumienia)dołączonegodopoleceniatekstutrzeba
przeprowadzićrozumowanie,którepozwolizająć
stanowiskowobecproblemu,czylisformułowaćtezę
rozprawki.
Dylematmożnarozstrzygnąćtwierdząco,przecząco
lubzająćpostawęambiwalentną(Tak,ale…lub:Nie,ale…)
• Posformułowaniutezy(lubhipotezy)należysięzastanowić
naddoboremtekstówkultury,któreposłużą
doprzekonującegouargumentowaniasłusznościprzyjętego
stanowiska.
co to jest tekst kultury
To już wiesz
• Tekstykulturyto:dziełaliterackie,
malarskie,filmowe,muzyczne,
teatralne,ewentualnierzeźby,albo
innewytworykulturyjaknp.forma
dziennikarska,plakat,fotografia
czyinstalacjaartystyczna.
Odwołania do tekstów kultury
To już wiesz
• Opróczwłaściwegoomówieniatekstuzałączonego
warkuszu,powinniśmytakżeomówićinneteksty,
bylepiejoświetlićrozważanyproblemiumocnić
postawionąwewstępietezę.Kiedysięodwoływać?
Gdy:
a)zagadnienie(problem,zjawisko)zasygnalizowane
wtemacierozprawkijestnatyleobszerne,żemożna
doszukaćsięgowwielurozmaitychtekstachkultury
(awięcnietylkoutworachliterackich);
b)teza,którąformułujemy,powinnabyć
udowodnionaszerzej,bardziejwyraziście,awięc
bardziejprzekonująco.
Reguły dotyczące przywoływania tekstów kultury
• Tęczęśćargumentacjizamieszczamyw
rozprawcewdrugiejkolejności– poomówieniu
tekstupodstawowego,dołączonegodotematu
rozprawki.
• Komentarzlubkomentarzezwiązane
zprzywołanymitekstamikulturypowinnybyć
krótszeniżkomentarzodnoszącysiędotekstu
głównego.
• Komentarzezwiązanezprzywołanymitekstami
powinnywewłaściwysposóbnawiązywaćdo
zagadnieniaporuszonegowtemacierozprawki.
Co to znaczy: nawiązywać do problemu?
• Byodwołaniebyłowłaściwe,powinnospełniać
dwazasadniczekryteria:
- powinnoodnosićsiędotekstukultury
- powinnobyćzwiązanezzagadnieniem
wspomnianymwtemacierozprawkiwtaki
sposób,byprzyjętątezęumacniać(alemożna
sobieteżwyobrazićrozprawkę,wktórejautor
stosujerównieżargumentyprzeciwikonfrontuje
jeztymiza).
• Właściwenawiązaniedozagadnieniawymaga
wpierwszymrzędziezrozumieniatematu
rozprawki– awięczrozumieniaproblemu,
któregotematdotyczy.
Właściwe nawiązanie do zagadnienia
wskazanego w temacie rozprawki
• ODNALEZIENIEWINNYCHTEKSTACHKULTURY
ANALOGICZNYCH(ODPOWIADAJĄCYCH,PODOBNYCH,ZBLIŻONYCH):
- SYTUACJIFABULARNYCH;
- MOTYWÓWIICHKOMBINACJI;
- ZESTAWIEŃWARTOŚCI;
- TYPÓWPOSTACI.
• Kategoriitychmożebyćwięcejioczywiścieniemuszą
onewystępowaćwszystkienaraz,zazwyczajposzukiwać
będziemywtekstachkulturyjednejlubdwuznich.
Kryteria oceniania rozprawki
BIBLIOGRAFIA
• Materiałprzygotowanynapodstawie
poradnikaJakprzygotowaćinapisać
rozprawkęmaturalną?Poradnik InstytutBadań
Edukacyjnych Warszawa2014
http://www.ibe.edu.pl/images/prasa/Materia%20pomocniczy%20do%20
matury%20-%20rozprawka%202.pdf
• Informator maturalny od 2015r. CKE
Opracowanie: Elżbieta Baczewska