Longer-lasting contraception

Antykoncepcja
długoterminowa
Polish version:
Longer-lasting contraception
Twój przewodnik
po zdrowiu i komforcie
seksualnym
Chętnie rozważymy prośby o wersje
w innych językach lub w innym formacie.
Kontakt: telefon 0131 314 5300 lub e-mail
[email protected]
Opublikowano przez NHS Health Scotland
1 South Gyle Crescent
Edinburgh EH12 9EB
© NHS Health Scotland 2009, 2011, 2013
(dwukrotnie), 2014
Wszelkie prawa zastrzeżone. Materiał zawarty
w niniejszej publikacji nie może być powielany
w całości ani części bez uprzedniej zgody NHS
Health Scotland (lub innych właścicieli praw
autorskich). Dokładamy wszelkich starań, aby
informacje zawarte w niniejszym materiale były
rzetelne i zgodne z prawdą, jednak nie ponosimy
odpowiedzialności prawnej za błędy, pominięcia ani
stwierdzenia wprowadzające w błąd.
NHS Health Scotland jest ośrodkiem
współpracującym WHO (WHO Collaborating
Centre) w zakresie promowania zdrowia
i publicznych programów opieki zdrowotnej.
Twój przewodnik po
antykoncepcji długoterminowej
W tej ulotce zawarto najważniejsze informacje
na temat trzech najskuteczniejszych metod
rodzajów antykoncepcji długoterminowej
– wkładki domacicznej (IUD), wewnątrzmacicznego systemu hormonalnego (IUS) oraz
podskórnego implantu hormonalnego.
Dodatkowe informacje na temat innych
rodzajów antykoncepcji są dostępne pod
adresem: www.sexualhealthscotland.co.uk.
Metoda antykoncepcji zależy od indywidualnej
decyzji i może zmieniać się wielokrotnie wraz ze
zmianami twojego trybu życia. Najlepszą
metodą może okazać się antykoncepcja
długoterminowa, która nie wymaga pamiętania
o niej codziennie. Antykoncepcja długoterminowa nie jest nowa, a w Szkocji stosuje ją już
jedna na 25 kobiet. Być może nie wiesz o niej
zbyt wiele, a może wiesz tylko tyle, ile
przeczytałaś w prasie lub usłyszałaś od innych
ludzi – niektóre z tych informacji mogą być nie
do końca rzetelne.
1
Co oznacza pojęcie „antykoncepcja długoterminowa”?
Nie musisz pamiętać, by przyjmować ją
codziennie, ani myśleć o niej przy każdym
stosunku. Jest ona przy tym niezwykle
skuteczna – zapewnia ponad 99-procentową
skuteczność w zapobieganiu ciąży. Antykoncepcja długoterminowa działa przez kilka lat.
Zaczyna chronić bardzo szybko po
zastosowaniu, a jej działanie wygasa
w zaledwie kilka dni po jej usunięciu
z organizmu i nie wpływa na płodność
w przyszłości. Jest bardzo bezpieczna
– większość kobiet może ją stosować aż do
menopauzy. Czasami pojawiają się skutki
uboczne, w tym zmiany w przebiegu
miesiączek.
Mimo to należy pamiętać o przestrzeganiu zasad bezpiecznego seksu.
Podobnie jak pigułki antykoncepcyjne,
antykoncepcja długoterminowa nie
chroni przed chorobami przenoszonymi
drogą płciową (chorobami
wenerycznymi), dlatego nadal należy
stosować prezerwatywy, dopóki ty i twój
partner nie zbadacie się pod kątem tych
chorób.
2
W jakim celu stosuje się
antykoncepcję długoterminową?
Zastanów się, czy antykoncepcja długoterminowa byłaby odpowiednia dla ciebie i dla
twojego obecnego trybu życia.
Pomyśl spokojnie o:
• swoim życiu
seksualnym,
• swojej pracy,
• swoim zdrowiu,
• swojej rodzinie.
Wybór antykoncepcji to decyzja o tym, co jest dla
ciebie odpowiednie, bez względu na wiek.
Pamiętanie o przyjmowaniu pigułek może być
trudne, szczególnie jeśli masz dużo spraw na
głowie, często podróżujesz lub pracujesz
w nienormowanych godzinach. Możesz także
potrzebować antykoncepcji, która złagodzi obfite
lub bolesne miesiączki. Być może nie chcesz
mieć dzieci w tej chwili albo wcale – a może
uważasz, że twoja rodzina jest już kompletna
albo chcesz odczekać jakiś czas, zanim urodzisz
kolejne dziecko.
Twój GP (lekarz rodzinny) lub pracownicy
poradni zdrowia seksualnego wyjaśnią ci, jakie
rodzaje antykoncepcji długoterminowej mogą być
dla ciebie odpowiednie – wszystkie rodzaje
wymienione w tej ulotce mogą być stosowane
przez kobiety w każdym wieku bez względu na
to, czy rodziłaś już wcześniej, czy nie. Zostanie
przeprowadzony z tobą wywiad lekarski,
zostaniesz również zapytana o rodzaje wcześniej
stosowanych środków antykoncepcyjnych.
Otrzymasz także pomoc w wyborze optymalnej
metody, informacje dotyczące jej stosowania
oraz uzgodnisz termin założenia. Odpowiesz
również na kilka pytań w celu stwierdzenia, czy
nie jesteś już w ciąży albo czy nie jesteś
zagrożona chorobą przenoszoną drogą płciową.
3
W jaki sposób zakłada się
antykoncepcję długoterminową?
Założenie antykoncepcji długoterminowej
wymaga wizyty u przeszkolonego lekarza lub
pielęgniarki. Wizyta może się odbyć w twojej
przychodni rodzinnej lub w poradni zdrowia
seksualnego – możesz także zostać skierowana
do innej placówki, jeśli wybrany ośrodek nie
będzie w stanie zaoferować wybranej przez
ciebie metody.
Podobnie jak w przypadku wszystkich metod
antykoncepcji, twój organizm może
potrzebować czasu na przyzwyczajenie się
– jeśli wybrana przez ciebie metoda długoterminowa nie będzie ci pasowała, można ją
usunąć w dowolnej chwili. Jeżeli masz
jakiekolwiek obawy, omów je ze swoim GP lub
z pracownikami poradni zdrowia seksualnego.
4
Jakie są rodzaje
antykoncepcji długoterminowej?
Wyróżniamy trzy główne rodzaje antykoncepcji
długoterminowej – wkładki domaciczne (IUD),
wewnątrzmaciczne systemy hormonalne (IUS)
oraz hormonalne implanty podskórne. Ich
działanie polega na zatrzymaniu owulacji lub
zapłodnienia albo obu tych procesów.
Zapewniają ponad 99-procentową ochronę
przed zajściem w ciążę. Można je stosować
w każdym wieku bez względu na to, czy już
rodziłaś, czy nie.
Wszystkie trzy metody są dyskretne. Po
założeniu nie będziesz musiała już myśleć
o antykoncepcji długoterminowej – pielęgniarka
lub lekarz pokażą ci, jak sprawdzić, czy
urządzenie nadal jest na miejscu.
5
Wkładka domaciczna (IUD)
• Wkładka domaciczna (IUD lub „spiralka”) to
małe urządzenie wykonane z tworzywa
sztucznego i miedzi umieszczane w macicy.
• Wkładka działa od 5 do 10 lat.
• Jest to metoda antykoncepcji bez stosowania
hormonów.
• Nadaje się do stosowania przez kobiety,
które nie mogą przyjmować pigułek kombinowanych albo potrzebują rozwiązania innego
niż pigułki.
Możliwe działania uboczne:
Twoje miesiączki mogą być dłuższe,
bardziej obfite lub bolesne, ale sytuacja ta
często ulega poprawie w ciągu kilku
pierwszych miesięcy od założenia.
6
www.sexualhealthscotland.co.uk
Konsultacja zajmuje około 20 minut, włączając
w to rozmowę i założenie wkładki. Zabieg
zakładania wkładki może powodować niewielki
dyskomfort, ale można go złagodzić za pomocą
znieczulenia miejscowego lub tabletek
przeciwbólowych. Przez kilka dni po założeniu
wkładki może występować ból i niewielkie
krwawienie.
Usunięcie wkładki domacicznej trwa krótko.
Lekarz lub pielęgniarka delikatnie wyciąga
urządzenie za cienkie nitki wystające z szyjki
macicy.
Choć lekarz i pielęgniarka są przeszkoleni
w zakresie zakładania tego rodzaju antykoncepcji, bardzo rzadko – w 1 przypadku na 1000
– wkładka domaciczna może wysunąć się
z macicy podczas zakładania. Może to
powodować ból – urządzenie może wówczas
wymagać usunięcia chirurgicznego. Aby
upewnić się, że tak się nie stało, możesz zostać
zaproszona na badanie kontrolne po
6 tygodniach od założenia wkładki.
7
Wewnątrzmaciczny system
hormonalny (IUS)
• Wewnątrzmaciczny system hormonalny
(IUS) to małe urządzenie z tworzywa
sztucznego w kształcie litery „T”
umieszczane w macicy, które uwalnia
hormon, np. progesteron.
• Nazwą handlową tego urządzenia jest Mirena.
• System IUS działa przez 5 lat.
• Nadaje się do stosowania przez kobiety,
które nie mogą przyjmować pigułek kombinowanych albo potrzebują rozwiązania innego
niż pigułki.
Możliwe działania uboczne:
Niektóre kobiety skarżą się na trądzik, bóle
głowy i bolesność piersi. Twoje miesiączki
prawdopodobnie staną się mniej obfite,
krótsze i mniej bolesne, po pewnym czasie
mogą też ustać zupełnie.
8
www.sexualhealthscotland.co.uk
Konsultacja zajmuje około 20 minut, włączając
w to rozmowę i założenie wkładki. Zakładanie
systemu IUS może powodować niewielki
dyskomfort, ale można go złagodzić za pomocą
znieczulenia miejscowego lub tabletek
przeciwbólowych. Przez kilka dni po założeniu
wkładki może występować ból i niewielkie
krwawienie.
Choć lekarz i pielęgniarka są przeszkoleni
w zakresie zakładania tego rodzaju antykoncepcji, bardzo rzadko – w 1 przypadku na 1000
– system IUS może wysunąć się z macicy lub
szyjki macicy podczas zakładania. Może to
powodować ból – urządzenie może wówczas
wymagać usunięcia chirurgicznego. Aby
upewnić się, że tak się nie stało, możesz zostać
zaproszona na badanie kontrolne po
6 tygodniach od założenia wkładki.
9
Implant podskórny
• Implant to mały, elastyczny pręcik, który
uwalnia hormon i jest wszczepiany pod skórę
po wewnętrznej stronie ramienia
• Nazwą handlową tego urządzenia jest
Nexplanon.
• Implant działa przez 3 lata.
• Nadaje się do stosowania przez kobiety,
które nie mogą przyjmować pigułek kombinowanych albo potrzebują rozwiązania innego
niż pigułki.
• Nie wymaga on badania wewnętrznego.
• Skuteczność implantu może zostać
zmniejszona w przypadku przyjmowania
określonych leków, szczególnie leków na
HIV, padaczkę i gruźlicę, a także leków
komplementarnych, takich jak dziurawiec.
10
www.sexualhealthscotland.co.uk
Możliwe działania uboczne:
Twoje miesiączki prawdopodobnie staną się
nieregularne/nieprzewidywalne, mogą
nawet ustać zupełnie – wszystko zależy od
danej osoby.
Niektóre kobiety skarżą się na trądzik lub
bóle głowy.
Wszczepianie implantu pod skórę ramienia
przypomina zastrzyk. Znieczulenie miejscowe
uśmierzy ból. Ramię może boleć i być zasinione
przez kilka dni, dlatego powinnaś przez 48
godzin nosić opatrunek, a przez tydzień zadbać
o to, by miejsce to było czyste i suche.
Implant usuwany jest przez niewielkie nacięcie
na skórze. Aby zabieg nie bolał, możesz
skorzystać ze znieczulenia miejscowego.
Zabieg nie pozostawia widocznej blizny.
11
Odróżnij fakty od mitów
Choć antykoncepcja długoterminowa ma ponad
99-procentową skuteczność, jest niezwykle
bezpieczna i prosta w użyciu, możesz obawiać
się tego, co usłyszałaś od innych osób lub
w mediach. Zanim więc zdecydujesz, czy
metoda ta jest dla ciebie odpowiednia, musisz
poznać wszystkie fakty.
P: Czy antykoncepcja długoterminowa wpływa negatywnie na
płodność?
O: Nie. Po usunięciu wkładki domacicznej
(IUD), systemu IUS lub implantu metoda
przestaje działać natychmiast, a płodność
wraca w ciągu zaledwie kilku dni.
P: Czy antykoncepcja długoterminowa wywołuje skutki
uboczne?
O: Tak, może je wywoływać, a ty powinnaś
o nich wiedzieć, podejmując decyzję
o wyborze odpowiedniej dla ciebie metody
antykoncepcji długoterminowej. Skutki
uboczne występują jednak jedynie
u niektórych kobiet, a wówczas mogą być
łagodne i krótkotrwałe – dopóki twój
organizm nie przyzwyczai się do tego
rodzaju antykoncepcji. Poza tym wszystkie
metody antykoncepcji wywołują skutki
uboczne. Antykoncepcja długoterminowa
może przynosić korzyści w postaci mniej
12
www.sexualhealthscotland.co.uk
bolesnych miesiączek; ma także ogólne
zalety, takie jak ponad 99-procentowa
skuteczność i brak konieczności pamiętania
o jej przyjmowaniu. Dlatego warto jest dać
organizmowi czas na przyzwyczajenie się.
P: Czy długoterminowe urządzenia
antykoncepcyjne mogą się
poruszać albo wypadać?
O: Implanty nie wypadają. W przypadku
wkładek domacicznych (IUD) oraz systemów
IUS czasami dochodzi do wypadnięcia.
Jeżeli nie czujesz nitek wkładki lub systemu
IUS, może to oznaczać, że urządzenie
wypadło – dzieje się tak u jednej kobiety na
20. W takim wypadku powinnaś zgłosić się
do swojego GP lub poradni zdrowia
seksualnego. Do czasu przeprowadzenia
badania kontrolnego stosuj prezerwatywy.
P: Czy istnieje ryzyko infekcji?
O: Istnieje niewielkie ryzyko pojawienia się
infekcji w pierwszym miesiącu po założeniu
wkładki IUD/IUS. Ryzyko jest większe, jeśli
już przechodziłaś infekcję. Jeśli więc istnieje
takie ryzyko, przed założeniem wkładki IUD/
IUS zostanie ci zaproponowane wykonanie
odpowiednich testów. Istnieje także
niewielkie ryzyko wystąpienia infekcji po
usunięciu wkładki. Jeżeli wydaje ci się, że
możesz mieć infekcję, skontaktuj się ze
swoim GP lub poradnią zdrowia
seksualnego.
13
Odróżnij fakty od mitów
P: Czy długoterminowe urządzenia
antykoncepcyjne są widoczne?
O: Nie. Wkładki IUS i IUD są bardzo dyskretne.
Możesz sprawdzić dotykiem, czy urządzenie
jest na swoim miejscu, ale twój partner nie
poczuje go podczas stosunku. Tylko
czasami implant może być widoczny tuż pod
skórą na ramieniu.
P: Co zrobić, jeśli wystąpi
niepokojące krwawienie?
O: Zwróć się do swojego GP lub do poradni
zdrowia seksualnego, gdzie możliwe będzie
sprawdzenie, czy jakieś inne problemy nie
powodują krwawienia.
P: Czy przytyję?
O: Nie ma dowodów na to, by antykoncepcja
długoterminowa powodowała przyrost masy
ciała.
P: Czy długoterminowe urządzenia
antykoncepcyjne mogą przestać
działać?
O: Skuteczność antykoncepcji długoterminowej
w zapobieganiu ciąży wynosi ponad 99%,
nawet jeśli musisz przyjmować leki takie jak
antybiotyki. Określone rodzaje leków mogą
wpływać jedynie na skuteczność implantu
– niezbędnych informacji na ten temat
udzieli ci lekarz lub pielęgniarka.
14
www.sexualhealthscotland.co.uk
Czas upływający do uzyskania pełnej
skuteczności antykoncepcji długoterminowej
zależy od tego, w którym momencie cyklu
urządzenie zostało założone. Lekarz lub
pielęgniarka powiedzą ci, czy musisz przez
pewien czas stosować dodatkowe
zabezpieczenie.
P: Czy antykoncepcja długoterminowa jest bezpieczna
podczas karmienia piersią?
O: Tak. Długoterminową antykoncepcję można
założyć już po miesiącu od porodu. Można
ją bezpiecznie stosować w okresie
karmienia piersią i nie ma ona wpływu na
wytwarzanie mleka.
P: Co zrobić, jeśli zajdę w ciążę?
O: Choć skuteczność antykoncepcji długoter-
minowej przekracza 99%, istnieje niewielkie
ryzyko zajścia w ciążę. Żadna metoda
antykoncepcji nie gwarantuje stuprocentowej skuteczności. Jeśli zajdziesz
w ciążę, stosując wkładkę IUD lub IUS,
istnieje niewielkie ryzyko, że ciąża rozwinie
się w jajowodzie (ciąża pozamaciczna). Jeśli
podejrzewasz, że możesz być w ciąży,
wówczas bez względu na stosowaną
metodę powinnaś jak najszybciej zgłosić się
do swojego GP.
15
Co zrobić dalej
Twój GP lub pracownik poradni zdrowia
seksualnego przekaże ci bardziej szczegółowe
informacje na temat antykoncepcji długoterminowej i pomoże ci zdecydować, czy jest ona
dla ciebie odpowiednia. Jeśli w lokalnej
przychodni lub poradni zdrowia seksualnego nie
będzie pracowników przeszkolonych w zakresie
zakładania antykoncepcji długoterminowej,
placówka skieruje cię do ośrodka, który może to
zrobić.
Być może słyszałaś już o innych rodzajach
antykoncepcji długoterminowej, takich jak
zastrzyki i krążki dopochwowe. Są one podobne
do metod opisanych w tej ulotce, ale działają
krócej. Dodatkowe informacje na temat tych
innych rodzajów antykoncepcji możesz uzyskać
od swojego GP, pracowników poradni zdrowia
seksualnego lub na stronie:
www.sexualhealthscotland.co.uk.
Mimo to należy pamiętać o przestrzeganiu zasad bezpiecznego seksu.
Antykoncepcja długoterminowa nie
chroni przed chorobami przenoszonymi
drogą płciową (chorobami
wenerycznymi), dlatego nadal należy
stosować prezerwatywy, dopóki ty i twój
partner nie zbadacie się pod kątem tych
chorób.
16
www.sexualhealthscotland.co.uk
Antykoncepcja
długoterminowa –
masz większy wybór
Dodatkowe informacje można
znaleźć pod adresem:
www.sexualhealthscotland.co.uk
lub pod numerem: 0800 22 44 88.
17
5163 9/2014 ALT 11/2014
www.healthscotland.com