Modnie i etycznie

SCENARIUSZ WARSZTATU - MODNIE I ETYCZNIE
cele
uczestnicy warsztatu potrafią:
Rozpoznać podstawowe przyczyny i skutki globalnego zasięgu produkcji odzieży,
Wyjaśnić zależności zachodzące pomiędzy poszczególnymi aktorami łańcucha dostaw,
Opisać, w jakich warunkach szyte są nasze ubrania w Krajach Południa
Wymienia kilka przykładów zachowania odpowiedzialnego kupowania
Zastosować osobiście sposoby na bardziej świadomą konsumpcję ubrań
grupa docelowa:
uczniowie gimnazjum
wielkość grupy: 10-25 os.
czas trwania: 1h30
materiały:
plan warsztatu
mapa świata
etykiety z etapami produkcji
pocięte jeansy
etykiety z podziałem kosztów
20 zdjęć o warunkach pracy (zalaminowane)
inne potrzebne materiały:
ok. 10 flipchartów,
markery
flamastry, kredki, wycinanki
dodatkowe informacje:
www.modnieietycznie.pl – strona projektu „Modnie i etycznie”
www.ekonsument.pl – strona Polskiej Zielonej Sieci
www.fashioninganethicalindustry.org – strona projektu „Fashioning an ethical industry‟ w jęz. angielskim
“Śladami t-shirta” Pietra Rivoli (pol. wyd. PWN 2007)
PLAN WARSZTATU
CZAS
0:00 – 0:10
0:10-0:20
0:20-0:30
0:30-0:40
0:40-0:50
0:50-1:25
1:25-1:30
CELE
poznanie się prowadzących z uczestnikami
zapoznanie uczestników z celami i planem warsztatu
zaciekawienie, rozbudzenie uczestników
odniesienie tematu zajęć do uczestników
zastanowienie nad krajami, w których produkuje się
odzież
zaznajomienie uczestników z etapami produkcji odzieży
pokazanie globalizacji procesu produkcji odzieży
skłonienie do refleksji nad przyczynami i skutkami tej
sytuacji
pokazanie podziału dochodów pomiędzy różne etapy
produkcji odzieży
zwrócenie uwagi na nierówny podział dochodów
zwrócenie uwagi na niewielkie dochody pracowników
fabryk szyjących odzież
podstawowe informacje o warunkach pracy w fabrykach
odzieżowych
zastanowienie się nad przyczynami i skutkami tej sytuacji
zachęcenie do aktywności
przedstawienie możliwości zaangażowania się
podsumowanie zdobytej wiedzy
ĆWICZENIE
Wprowadzenie
prowadzący przedstawia się i prezentują skrótowo cele i plan warsztatu
uczestnicy przedstawiają się, mówiąc swoje imię i swój ulubiony element
odzieży (ulubiona spódnica, koszulka)
uczestnicy przyklejają sobie naklejki własnym imieniem
metki
globalne jeansy
cięcie jeansów
warunki pracy
co ja mogę zrobić?
zakończenie
runda w kole: każdy z uczestników mówi jedną rzecz, która go dziś
zaskoczyła
prowadzący rozdają uczestnikom broszury „Modnie i etycznie” i żegnają się z
uczestnikami
MATERIAŁY
etykiety adresowe
karta „ćwiczenie: metki”
flipchart
marker
mapa, strzałki
karta „ćwiczenie: globalne jeansy”
mapa świata
etykiety z etapami produkcji
masa mocująca
karta „ćwiczenie: cięcie jeansów”
odpowiednio pocięte jeansy
etykiety z podziałem kosztów
zestaw zdjęć
karta „ćwiczenie: co ja mogę zrobić?”
flipchart, wycinanki, flamastry, kredki
broszury „Modnie i etycznie”
1. Metki
Cel ćwiczenia:
zaciekawienie, rozbudzenie uczestników
odniesienie tematu zajęć do uczestników
zastanowienie nad krajami, w których produkuje się odzież
Przebieg ćwiczenia:
uczestnicy w parach sprawdzają sobie nawzajem na metkach, w jakim kraju została wyprodukowana ich odzież
prowadzący spisuje nazwy krajów na flipcharcie
uczestnicy zastanawiają się wspólnie, z jakich krajów pochodzą marki noszonej przez nich odzieży
wspólnie z uczestnikami zaznacza te kraje na mapie
czas: 10 min
materiały:
flipchart
marker
mapa świata
kolorowe strzałki z klejem.
2. Globalne jeansy
Cele ćwiczenia:
zaznajomienie uczestników z etapami produkcji odzieży
pokazanie globalizacji procesu produkcji odzieży
skłonienie do refleksji nad przyczynami i skutkami tej sytuacji
Informacje dla prowadzącego:
Etapy produkcji odzieży - przykład szwajcarskich jeansów:
Bawełna jest zbierana w Burkina Faso, Kazachstanie albo Indiach i
wysyłana do Chin.
W Chinach przędzie się nici, przy użyciu szwajcarskich maszyn.
Na Filipinach, bawełna jest farbowana kolorami indygo pochodzącymi z
Niemiec albo Szwajcarii.
W Polsce tkany jest materiał, przy użyciu szwajcarskich maszyn.
Metka jeansów pochodzi z Francji, a guziki z Włoch.
Projekt graficzny jeansów jest przygotowywany w Szwajcarii i wysyłany
przez Internet do fabryki odzieżowej na Filipinach.
Wszystkie elementy (guziki, metki, materiał) są transportowane samolotem
na Filipiny i zszywane razem.
Jeansy są sprzedawane w Szwajcarii.
Po tym, jak są noszone, oddaje się je do Czerwonego Krzyża/Armii
Zbawienia, albo innej organizacji zbierającej odzież używaną.
Jeansy wysyłane są do Afryki, często do Ghany, gdzie nosi się je jeszcze
raz.
źródło: Richard Gerster, Ethique et mondialisation, éditions LEP, Lausanne,
Skutki globalnego procesu produkcji jeansów:
brak przejrzystości produkcji jeansów - trudno śledzić wszystkich
podwykonawców
utrudnienie kontroli warunków pracy w fabrykach – różne normy prawne w
różnych krajach
transport powoduje ogromne zanieczyszczenia
kraje rozwijające się zyskują głównie dzięki taniej sile roboczej, ale wartość
dodana ich produktów nie jest wysoka
w krajach rozwiniętych odbywają się te etapy produkcji, które przynoszą
najwięcej dochodów – to utrwala nierówności ekonomiczne na świecie
Przebieg ćwiczenia:
prowadzący daje kartki z etapami produkcji uczestnikom
Uczestnicy zaznaczają „drogę jeansów‟ na mapie przy pomocy etykiet z etapami
produkcji i strzałek na mapie,
prowadzący opowiada krótko o etapach produkcji odzieży i gdzie jeszcze się one
odbywają
krótka dyskusja: jakie są skutki tak globalnego procesu produkcji?
czas: 10 min
materiały:
mapa świata
etykiety z etapami produkcji
strzałki
3. Cięcie jeansów
Cele ćwiczenia:
pokazanie podziału dochodów pomiędzy różne etapy produkcji odzieży
zwrócenie uwagi na nierówny podział dochodów
zwrócenie uwagi na niewielkie dochody pracowników fabryk szyjących odzież
Informacje dla prowadzącego:
Podział dochodów z produkcji jeansów:
Sprzedaż: 50%
Reklama: 25%
Materiał i fabryka: 13%
Transport i podatki: 11%
Szwaczki/szwacze (robotnicy szyjący jeansy) 1%
wnioski
płacimy głównie za markę, najwięcej zarabia właściciel marki i agencje reklamowe
ludzie pracujący przy produkcji zarabiają skandalicznie mało
Przebieg ćwiczenia:
Prowadzący rozkłada przed uczestnikami odpowiednio pocięte jeansy oraz etykiety z podziałem kosztów (nazwą do góry, procentowym udziałem do dołu)
Uczestnicy przyporządkowują każdą z etykiet do odpowiednio dużego kawałka jeansów
Prowadzący prosi uczestników o odwrócenie etykiet, gdzie napisane są prawidłowe odpowiedzi w procentach
Prowadzący zwraca uwagę uczestników na to, jak małą część ceny jeansów otrzymują pracownicy i pracownice fabryk
czas: 10 min
materiały:
odpowiednio pocięte jeansy
etykiety z podziałem kosztów
4. Warunki pracy
Cele ćwiczenia:
dostarczenie podstawowych informacje o warunkach pracy w fabrykach odzieżowych
zastanowienie się nad przyczynami i skutkami tej sytuacji
Informacje dla prowadzącego:
warunki pracy szwaczy/szwaczek
warunki pracy
brak prawnych podstaw
zatrudnienia i regulaminu pracy
zmienna ilość pracy
długie godziny pracy
nieprzestrzeganie wymogu
płacy minimalnej
niebezpieczne warunki pracy
brak umowy o pracę
opis
W fabrykach brakuje często regulaminu pracy, a wszelkie próby
zorganizowania się (np. w związki zawodowe) są blokowane
przez właścicieli, więc zatrudnieni są bezsilni w negocjacjach z
pracodawcą.
Fabryki, a więc i robotnicy muszą się dostosować do krótkich
terminów zamówień i być gotowi w każdej chwili na nowe
zamówienia. Są też momenty, kiedy pracy nie ma wcale.
W wielu fabrykach obowiązują bardzo długie godziny pracy,
obowiązkowe nadgodziny i nie udziela się urlopów.
Przykład: Pewna kobieta w Bangladeszu pracuje 8 godzin
dziennie plus 3 godziny obowiązkowych nadgodzin. Ma wolne w
jedną niedzielę miesiąca i 3 dni urlopu w roku.
Pracownicy zarabiają bardzo mało, często poniżej płacy
minimalnej (nawet jeśli jest wymagana prawem danego kraju).
Przykład: Szwacze w Bułgarii muszą pracować 50 min, żeby
móc kupić 1 kg chleba, 1h40, żeby kupić 1 kg ryżu.
Często nie przestrzega się zasad bezpieczeństwa w fabryce, a
robotnicy muszą pracować z niebezpiecznymi maszynami i
produktami chemicznymi.
Często robotnicy nie podpisują oficjalnej umowy o pracę z
fabryką.
skutki
Negocjując indywidualnie pracownicy, są bezsilni wobec pracodawców.
Który groźbą grzywny czy wyrzucenia z pracy mogą wymóc
niesprawiedliwe warunki.
Pracownikom trudno jest cokolwiek planować w życiu. Nigdy nie mają
pewności, czy praca, a zatem pieniądze, będzie, czy nie. W okresach,
gdy jest wiele zamówień, muszą pracować długie nadgodziny.
Długie godziny pracy odbijają się na życiu osobistym i życiu
pracowników. Nie ma czasu na rozrywkę czy naukę.
Pracownicy nie są w stanie się utrzymać z tak niskich pensji, nie mówiąc
o zapewnieniu edukacji dzieciom. Kobiety często biorą więc dodatkowe
godziny lub biorą pracę do domu.
Zły stan budynków i maszyn zagraża zdrowiu i życiu pracowników.
Pracownicy zajmując się farbowaniem nici są narażeniu na ciągły
kontakt ze szkodliwymi chemikaliami.
Pracownikom trudno dochodzić swoich praw w razie nie wypłacania
przez fabrykę pensji. Mogą też zostać zwolnieni z dnia na dzień. Nie
mają też ubezpieczenia ani
Przebieg ćwiczenia:
Prowadzący rozkłada przed uczestnikami zdjęcia związane z pracą w przemyśle odzieżowym
Opowiada historię dziewczynki z fabryki odzieży (np. na podstawie filmu „China in blue”)
Uczestnicy głośno podają, jakie są warunki pracowników i pracownic w fabrykach odzieżowych
Prowadzący zapisuje odpowiedzi na flipcharcie i podpowiada w razie potrzeby,
Prowadzący pyta czy to są dobre warunki pracy i czy uczestnicy chcieliby je zmienić.
czas: 10 min
materiały:
zdjęcia z zestawu
flipchart
5. Co mogę zrobić ja?
Cele ćwiczenia:
zaktywizowanie uczestników
zachęcenie uczestników do bycia etycznymi konsumentami odzieży
Informacje dla prowadzącego:
co każdy może zrobić?
zastanowić się nad własnym postępowaniem jako konsument
czytać, pytać, dowiadywać się więcej!
zwracać uwagę na kraj pochodzenia odzieży
wybierać producentów ubrań, o których wiadomo, że wspierają etykę w produkcji odzieży (np. zrzeszonych w ETI, FWF)
wybierać produkty z bawełny ekologicznej i Fairfrade
wywierać nacisk na producentów odzieży, żeby dbali o etykę – pisać, dzwonić, pytać, naciskać!
dzielić się swoją wiedzą z innymi!
Przebieg ćwiczenia:
Prowadzący pyta uczestników na co zwracają uwagę przy zakupach ubrań. Zapisuje na flipcharcie, np.: opakowanie, cena, jakość, design, moda-trend, co noszą inni etc.
Wspólnie z uczestnikami zastanawia się, jak każde z kryteriów wyboru może być też pożyteczne dla pracownika (np. Liny z Pakistanu) – żeby było czyste środowisko, można
zmniejszyć ilość opakowań (nie brać dodatkowej reklamówki), napisać razem z kolegami list do producenta ulubionych dżinsów z pytaniem, czy wie w jakich warunkach zostały
uszyte? Etc.
Prowadzący zapowiada, że uczestnicy zaraz narysują komiks o swoich etycznych zakupach dzinsów ( wybór firmy, sklep, pakowanie, list do producenta, akcja w szkole etc.)
Uczestnicy dobierają się w pary/ czwórki. Najpierw rozmawiają o tym, co mogą osobiście zrobić. Następnie wspólnie rysują, wyklejają komiks na flipchartach.
Każda grupa prezentuje swój komiks z pomysłami.
Prowadzący w razie potrzeby poddaje jeszcze inne pomysły.
czas: 35 min
materiały:
ok. 5 kart flipchartowych
flamastry
kredki pastele
wycinki z gazet, wycinanki