plik PDF - Urząd Gminy Polkowice

Transkrypt

UCHWAŁA NR XII/208/16
RADY MIEJSKIEJ W POLKOWICACH
z dnia 20 czerwca 2016 r.
w sprawie Programu Ochrony Środowiska dla gminy Polkowice na lata 2016-2020.
Na podstawie art.18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie
gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446) oraz art. 18 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.
Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2016 r. poz. 672) uchwala się, co następuje:
§ 1. Rada Miejska w Polkowicach przyjmuje Program Ochrony Środowiska dla gminy
Polkowice na lata 2016 - 2020 stanowiący załącznik nr 1 do niniejszej uchwały wraz
z Prognozą Oddziaływania na Środowisko stanowiącą załącznik nr 2 i uzasadnieniem z
podsumowaniem stanowiącym załącznik nr 3.
§ 2. Traci moc uchwała Nr IX/91/11 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 10 czerwca
2011 r. w sprawie przyjęcia Programu Ochrony Środowiska dla gminy Polkowice na lata
2011 - 2014 z perspektywą na lata 2015 - 2018.
§ 3. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Polkowic.
§ 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i podlega podaniu do publicznej
wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty.
Przewodniczący Rady
Emilian Stańczyszyn
Id: A3144C3F-B8B4-4EA5-88BB-515F30E4D22C. Podpisany
Strona 1
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XII/208/16
Rady Miejskiej w Polkowicach
PROGRAM OCHRONY
ŚRODOWISKA DLA GMINY
POLKOWICE na lata 2016-2020
Strona 1
proGEO Sp. z o.o.
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLKOWICE
2
Dokument opracowali:
dr Sławomir Chybiński
mgr inż. Paweł Lewicki
przy udziale pracowników Urzędu Gminy Polkowice:
mgr inż. Małgorzaty Kalus-Chiżyńskiej
mgr Marty Zdobylak
Wykonawca:
proGEO
sp. z o.o.
Al. Armii Krajowej 45, 50-541 Wrocław, tel. (071) 360 45 15, tel./fax 360 45 31
e-mail: [email protected]
Wrocław, wrzesień/grudzień 2015 r.
Strona 2
proGEO Sp. z o.o.
3
SPIS TREŚCI
1. WSTĘP ............................................................................................... 8
1.1
1.2
1.3
1.4
Cel i zawartość opracowania ............................................................................... 8
Podstawa formalno-prawna realizacji dokumentu.............................................. 8
Podstawy merytoryczne i struktura dokumentu ................................................. 9
Uwarunkowania dokumentów strategicznych wyższego szczebla ................. 14
1.4.1
1.4.2
1.4.3
1.4.4
1.4.5
1.4.6
Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030 .................................................. 14
Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020 ............................................................ 19
Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 .................................................. 27
Strategia Rozwoju Zrównoważonego Gminy Polkowice na lata 2015 – 2020 ................ 31
Wojewódzki Program Ochrony Środowiska .................................................................... 34
Powiatowy Program Ochrony Środowiska ...................................................................... 40
OCHRONA
DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE UŻYTKOWANIE
ZASOBÓW PRZYRODY: .............................................................................. 41
2. CHARAKTERYSTYKA GMINY POLKOWICE .............................................. 44
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
Położenie geograficzne i administracyjne ........................................................ 44
Demografia .......................................................................................................... 45
Struktura użytkowania gruntów ......................................................................... 47
System transportowy.......................................................................................... 48
Gospodarka wodno-ściekowa ............................................................................ 50
Energetyka i infrastruktura sieciowa ................................................................. 52
Gospodarka odpadami ....................................................................................... 55
3. CHARAKTERYSTYKA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA ......................... 59
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
3.7
3.8
3.9
3.9.1
3.10
3.11
Jakość gleb ......................................................................................................... 59
Zasoby kopalin .................................................................................................... 60
Lasy i zieleń miejska ........................................................................................... 62
Ochrona przyrody ............................................................................................... 63
Warunki klimatyczne........................................................................................... 66
Jakość powietrza ................................................................................................ 66
Jakość wód powierzchniowych ......................................................................... 72
Jakość wód podziemnych .................................................................................. 74
Klimat akustyczny ............................................................................................... 77
Program ochrony środowiska przed hałasem ................................................................. 79
Promieniowanie elektromagnetyczne................................................................ 88
Poważne awarie i zagrożenia naturalne ............................................................ 88
4. PRIORYTETY EKOLOGICZNE GMINY POLKOWICE..................................... 92
5. KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH....................................................... 93
5.1
5.1.1
5.1.2
5.1.3
5.2
5.2.1
5.2.2
5.2.3
5.3
5.3.1
5.3.2
5.3.3
Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych ......... 93
Cel średniookresowy do 2020 roku ................................................................................. 93
Kierunki działań................................................................................................................ 93
Działania do realizacji w latach 2016-2020 ..................................................................... 93
Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska ............................................. 94
Działania do realizacji w latach 2016-2020 ..................................................................... 96
Zarządzanie środowiskowe w Gminie ............................................................... 97
Działania do realizacji w latach 2016 – 2020 ................................................................... 99
Strona 3
proGEO Sp. z o.o.
5.4
5.4.1
5.4.2
5.4.3
5.5
5.5.1
5.5.2
5.5.3
4
Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym......................................... 100
Cel średniookresowy do 2020 roku ............................................................................... 100
Kierunki działań.............................................................................................................. 100
Działania do realizacji w latach 2016 – 2020 ................................................................. 101
Edukacja ekologiczna społeczeństwa ............................................................. 102
Działania do realizacji w latach 2016 – 2020 (własne) .................................................. 105
6. OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW NATURALNYCH
I ENERGII ............................................................................................... 107
6.1
6.1.1
6.1.2
6.1.3
6.2
6.2.1
6.2.2
6.2.3
6.3
6.3.1
6.3.2
6.3.3
6.4
6.4.1
6.4.2
6.4.3
6.5
6.5.1
6.5.2
6.5.3
6.6
6.6.1
6.6.2
Ochrona przyrody i krajobrazu ........................................................................ 107
Ochrona i zrównoważony rozwój lasów .......................................................... 109
Ochrona i racjonalne użytkowanie zasobów wodnych .................................. 110
Ochrona gleb i powierzchni ziemi.................................................................... 115
Gospodarowanie zasobami geologicznymi .................................................... 118
Wykorzystanie energii odnawialnej ................................................................. 121
7. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO . 124
7.1
7.1.1
7.1.2
7.1.3
7.2
7.2.1
7.2.2
7.2.3
7.3
7.3.1
7.3.2
7.3.3
7.4
7.4.1
7.4.2
7.4.3
7.5
7.5.1
7.5.2
7.5.3
7.5.4
Jakość powietrza atmosferycznego ................................................................ 124
Jakość wód powierzchniowych i podziemnych .............................................. 131
Ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi (PEM) ................... 133
Przemysł oraz bezpieczeństwo przeciwpożarowe i ekologiczne................... 136
Zadania własne .............................................................................................................. 138
Gospodarowanie odpadami komunalnymi...................................................... 139
Działania do realizacji w latach 2016 – 2020 (własne) .................................................. 145
Działania do realizacji w latach 2016 – 2020 (koordynowane) ...................................... 145
Strona 4
proGEO Sp. z o.o.
5
8. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM .............................................................. 146
8.1
8.2
8.3
8.4
Struktura zarządzania programem................................................................... 146
Aspekty finansowe realizacji Programu .......................................................... 147
Monitoring realizacji polityki ochrony środowiska ......................................... 149
Harmonogram realizacji Programu .................................................................. 150
9. LITERATURA I ŹRÓDŁA ...................................................................... 152
10.
STOSOWANE SKRÓTY I OZNACZENIA................................................ 154
SPIS TABEL
Tabela 1.1
Tabela 2.1
Tabela 2.2
Tabela 2.3
Tabela 2.4
Tabela 3.1
Tabela 3.2
Tabela 3.3
Tabela 3.4
Tabela 7.1
Tabela 7.2
Tabela 8.1
Ranking celów rozwoju SRWD 2020 w obszarach interwencji, do których przynależy
Gmina Polkowice, w skali od 1 (najistotniejszy) do 8 (najmniej istotny) ...........................31
Podstawowe dane demograficzne dla Gminy Polkowice [wg GUS] .................................46
Charakterystyka gospodarki wodno-ściekowej Gminy w latach 2009–2014 [GUS]*........51
Charakterystyka systemu energetycznego Gminy w okresie 2009 – 2014 [GUS] ...........53
Charakterystyka systemu gospodarki odpadami w okresie 2009 – 2014 [GUS]..............56
Jakość wód w Gminie Polkowice w roku 2012 [2] ............................................................73
Wyniki monitoringu wód powierzchniowych w roku 2014 [WIOŚ] ....................................73
Wyniki pomiaru hałasu na terenie miasta Polkowice w 2009 i 2014 r. [WIOŚ] ................78
Obszary, na których występują przekroczenia dopuszczalnych wartości hałasu
samochodowego (drogi krajowe) [40] ...............................................................................79
Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku wyrażone wskaźnikami LDWN i LN,
mającymi zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony
przed hałasem. ...............................................................................................................134
Regionalne instalacje Regionu Północnego [uchwała Nr VII/67/15] ..............................142
Harmonogram wdrażania i monitorowania Programu ochrony środowiska ...................150
Strona 5
proGEO Sp. z o.o.
6
SPIS RYSUNKÓW
Rysunek 1.1
Rysunek 1.2
Rysunek 1.3
Rysunek 1.4
Rysunek 1.5
Rysunek 1.6
Rysunek 1.7
Trzy równorzędne aspekty rozwoju zrównoważonego .....................................................10
Układ dokumentów strategicznych ...................................................................................12
Cykl monitorowania i aktualizacji Programu .....................................................................13
Cel Główny oraz obszary strategiczne rozwoju wg DSRK – Polska 2030 [50] ................15
Cele rozwojowe w obszarach strategicznych wg DSRK – Polska 2030 [50] ...................16
Obszary Integracji w Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 [53] ...........29
Dwanaście Obszarów Interwencji w Strategii Rozwoju Województwa
Dolnośląskiego 2020 [53]..................................................................................................30
Rysunek 2.1 Położenie Gminy Polkowice na tle powiatu polkowickiego .................................................44
Rysunek 2.2 Podział fizjogeograficzny wg J. Kondrackiego ....................................................................45
Rysunek 2.3 Procesy demograficzne na przestrzeni ostatnich lat w Gminie Polkowice [GUS] ............46
Rysunek 2.4 Struktura użytkowania gruntów, wg stanu na koniec 2014 r. [dane GUS] .......................47
Rysunek 2.5 Podział użytków rolnych, wg stanu na koniec 2014 r. [dane GUS] ..................................47
Rysunek 2.6 Przebieg europejskiego korytarza komunikacyjnego E65 ................................................49
Rysunek 2.7 Zużycie wody i odprowadzanie ścieków w okresie 2009 – 2014 [GUS] ...........................52
Rysunek 2.8 Ładunki zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach w latach 2009 – 2014 [GUS] .....52
Rysunek 2.9 Wielkość sprzedaży ciepła na terenie Polkowice w latach 2005 – 2014 [dane z PGM] ...53
Rysunek 2.10 Rozwój sieci gazowej 2009 – 2013 [GUS] ........................................................................54
Rysunek 2.11 Ilości zebranych odpadów komunalnych zmieszanych w latach 2009 – 2014 [GUS] ......55
Rysunek 2.12 Ilości odpadów poddawanych odzyskowi z dotychczas składowanych, w latach
2009 – 2014 [GUS] ...........................................................................................................57
Rysunek 3.1 Złoża rud miedzi w rejonie Gminy Polkowice [źródło: http://geoportal.pgi.gov.pl] ............61
Rysunek 3.2 Mapa terenów leśnych Gminy Polkowice [źródło: http://www.lasy.gov.pl] ......................62
Rysunek 3.3 Ekologiczny system przestrzenny w Gminie Polkowice [35] ...........................................65
Rysunek 3.4 Lokalizacja najbliższych obszarów chronionych [źródło: http://geoserwis.gdos.gov.pl] ...65
Rysunek 3.5 Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe pyłu PM10 oraz ilość dni
z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego (24-godz.) [WIOŚ] .....................................68
Rysunek 3.6 Zmiany poziomu stężeń średniorocznego pyłu PM10 w latach 2005-2014 [WIOŚ] .........68
Rysunek 3.7 Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe ołowiu oraz zmiany stężeń
średniorocznych [WIOŚ] ...................................................................................................69
Rysunek 3.8 Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe kadmu oraz zmiany stężeń
Rysunek 3.9 Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe niklu oraz zmiany stężeń
Rysunek 3.10 Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe arsenu oraz zmiany stężeń
Rysunek 3.11 Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe benzo(a)pirenu oraz zmiany stężeń
Rysunek 3.12 Położenie gminy Polkowice na tle zasięgu występowania JCWPd Nr 77 i 78 .................75
Rysunek 3.13 Ocena jakości klimatu akustycznego (LDWN), Biedrzychowa [40] ......................................80
Rysunek 3.14 Ocena jakości klimatu akustycznego (LN), Biedrzychowa [40]..........................................81
Rysunek 3.15 Ocena jakości klimatu akustycznego (LDWN), Polkowice (ul. Głogowska) [40] ..................82
Rysunek 3.16 Ocena jakości klimatu akustycznego (LN), Polkowice (ul. Głogowska) [40] ......................83
Rysunek 3.17 Ocena jakości klimatu akustycznego (LDWN), Polkowice (ul. Głogowska) [40] ..................84
Rysunek 3.18 Ocena jakości klimatu akustycznego (LN), Polkowice (ul. Głogowska) [40] ......................85
Rysunek 3.19 Ocena jakości klimatu akustycznego (LDWN), Kaźmierzów [40] ........................................86
Rysunek 3.20 Ocena jakości klimatu akustycznego (LN), Kaźmierzów [40] ............................................87
Strona 6
proGEO Sp. z o.o.
7
Rysunek 6.1 Porównanie wielkości odpływu powierzchniowego z terenów biologicznie czynnych
(po lewej) i uszczelnionych (po prawej) [11] ...................................................................113
Rysunek 7.1 Region Północny w wojewódzkim systemie gospodarowania odpadami [53] ................141
Rysunek 8.1 Schemat zarządzania Programem .................................................................................146
Strona 7
proGEO Sp. z o.o.
8
1. WSTĘP
1.1 Cel i zawartość opracowania
Przedmiotem opracowania jest sporządzenie aktualizacji Programu Ochrony
Środowiska dla Gminy Polkowice. Celem dokumentu jest zaktualizowanie polityki
ekologicznej zawartej w poprzednim Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice
na lata 2011 – 2014 z perspektywą na lata 2015 – 2018, przyjętym uchwałą Nr IX/91/11
Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 10 czerwca 2011 r. Okres programowania przyjęty
w niniejszym dokumencie obejmuje lata 2016-2020.
Realizacja zaktualizowanego Programu ma na celu doprowadzenie do poprawy stanu
środowiska naturalnego, zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi oraz
zapewnienie skutecznych mechanizmów chroniących środowisko gminy przed degradacją,
a także ma stworzyć warunki dla wdrożenia wymagań obowiązującego w tym zakresie
prawodawstwa krajowego i unijnego. W związku z powyższym Program zawiera:
- diagnozę aktualnego stanu sfery społeczno – gospodarczej oraz środowiska miasta,
- priorytety w zakresie ochrony środowiska na najbliższy okres programowania,
- założenia, kierunki i cele polityki ochrony środowiska,
- propozycje zadań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych, służących realizacji celów,
- zestawienie instrumentów prawnych w sferze szeroko pojętej ochrony środowiska,
leżących w zakresie kompetencji władz gminy,
- ocenę kosztów realizacji oraz określenie głównych źródeł finansowania Programu,
- harmonogram oraz zasady i narzędzia monitoringu realizacji Programu.
Celem opracowania aktualizacji Programu ochrony środowiska nie jest wyłącznie
spełnienie wymagań ustawowych. Program może i powinien stanowić dodatkowe źródło
wiedzy, inspiracji i motywacji dla mieszkańców, władz, jednostek administracyjnych oraz
organizacji pozarządowych do wspólnego działania na rzecz poprawy stanu środowiska,
bezpieczeństwa ekologicznego oraz zrównoważonego rozwoju Gminy Polkowice.
1.2 Podstawa formalno-prawna realizacji dokumentu
Niniejszy dokument został opracowany przez firmę proGEO sp. z o.o. z siedzibą we
Wrocławiu, na podstawie Umowy Nr 590/07/15 zawartej w dniu 13 lipca 2015 r.
Zgodnie z art. 17 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska
oraz niektórych innych ustaw [47], w celu realizacji polityki ochrony środowiska, organ
wykonawczy gminy ma obowiązek opracowania Programu ochrony środowiska. Dokument
uchwalany jest przez Radę Miejską. Z wykonania Programu Burmistrz Polkowic sporządza
Raporty, które co 2 lata przedstawia Radzie Miejskiej. Ponadto Burmistrz zapewnia
możliwość udziału społeczeństwa, na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia
3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko [49],
w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie programu ochrony środowiska.
Zgodnie z art. 46 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko [6], projekt Programu ochrony środowiska może zaliczać się do
dokumentów wymagających przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na
środowisko. Jednocześnie, zgodnie z art. 48, organ opracowujący projekt dokumentu może,
po uzgodnieniu z właściwymi organami, o których mowa w art. 57 i 58, odstąpić od
przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, jeżeli uzna, że realizacja
postanowień danego dokumentu nie spowoduje znaczącego oddziaływania na środowisko.
Strona 8
proGEO Sp. z o.o.
9
1.3 Podstawy merytoryczne i struktura dokumentu
Podstawy merytoryczne realizacji Programu opierają się głównie o zapisy
zawarte w ustawie z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska
oraz niektórych innych ustaw [47], strategiach rozwoju, programach i dokumentach
programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia
polityki rozwoju [48] oraz Wytycznych do sporządzania programów ochrony środowiska na
szczeblu regionalnym i lokalnym.
1) Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz
niektórych innych ustaw [47]
11 lipca 2014 r. Sejm uchwalił nowelizację ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz
niektórych innych ustaw [47]. Głównym celem nowelizacji jest ograniczenie niekorzystnego
wpływu instalacji przemysłowych na środowisko przez skuteczniejsze zapobieganie
i zmniejszanie emisji zanieczyszczeń. Ustawa weszła w życie z dniem 05 września 2014 r.
Ustawa wykonuje dyrektywę 2010/75/UE w sprawie emisji przemysłowych (dyrektywę IED,
ang. Industrial Emissions Directive). Stosowanie dyrektywy ma przyczynić się do osiągnięcia
wysokiego poziomu ochrony środowiska i zdrowia ludzi, m.in. przez redukcję emisji
zanieczyszczeń z instalacji przemysłowych. Przyjęte zmiany przede wszystkim zwiększają
wymagania dla instalacji przemysłowych dotyczące wartości emisji, które nie mogą być
przekroczone. Nowelizacja tworzy podstawy prawne do wprowadzenia m.in. Przejściowego
Planu Krajowego (PPK). PPK umożliwi operatorom niektórych dużych źródeł spalania paliw
(zakładów przemysłowych), po spełnieniu określonych warunków, skorzystanie z czasowego
odstępstwa od zaostrzanych od 1 stycznia 2016 r. wymagań emisyjnych wynikających
z dyrektywy IED.
Dodatkowo w ustawie uporządkowano przepisy dotyczące ochrony powierzchni ziemi i jej
rekultywacji. Doprecyzowano przepisy regulujące dokonywanie oceny wystąpienia
zanieczyszczenia powierzchni ziemi oraz określające sposoby prowadzenia rekultywacji
terenów zanieczyszczonych. Ponadto do nowelizacji wprowadzono zmiany redukujące
zbędne obciążenia administracyjne związane z wydawaniem pozwoleń emisyjnych.
Zmiana podstawy merytorycznej Programów ochrony środowiska
W/w ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz
niektórych innych ustaw wnosi również zmiany w dziale III, który dotychczas był
zatytułowany „Polityka ekologiczna oraz program ochrony środowiska”, a aktualnie otrzymał
brzmienie: „Polityka ochrony środowiska oraz programy ochrony środowiska”.
Według Art. 13 w/w ustawy „Polityka ochrony środowiska to zespół działań mających na celu
stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska, zgodnie z zasadą
zrównoważonego rozwoju”.
W Polsce zasada zrównoważonego rozwoju zyskała rangę konstytucyjną – została zapisana
w art. 5 Konstytucji RP, natomiast w ustawie Prawo ochrony środowiska znalazła się
definicja zrównoważonego rozwoju (Art. 3 ust. 50) :
„rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań
politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz
trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości
zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno
współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń”.
Strona 9
proGEO Sp. z o.o.
Rysunek 1.1
10
Trzy równorzędne
równorz
aspekty rozwoju zrównoważonego
Istotą zrównoważonego
żonego rozwoju jest zatem równorzędne
ędne traktowanie racji
społecznych, ekonomicznych i ekologicznych. We wdrażaniu
aniu niniejszego programu istotne
znaczenie będą miały następują
ępujące zasady pomocnicze, konkretyzujące
ące zasadę
zasa nadrzędną:
•
Zasada przezorności,, czyli przewidywania i podejmowania działań
działań wtedy, gdy pojawia
się uzasadnione prawdopodobie
prawdopodobieństwo, że
e problem wymaga rozwiązania, a nie wtedy,
gdy istnieje już pełne naukowe potwierdzenie.
•
Zasada równego dostępu
dostę
do środowiska przyrodniczego traktowana jest
w kategoriach sprawiedliwości
sprawiedliwoś międzypokoleniowej, międzyregionalnej
dzyregionalnej i międzygrupowej
oraz równoważenia
enia szans pomi
pomiędzy człowiekiem a przyrodą.
•
Zasada regionalizacji oznacza rozszerzenie uprawnień
uprawnie dla samorządu
samorzą
terytorialnego
i wojewodów do ustalania regionalnych opłat, normatywów, ulg i wymogów ekologicznych
wobec jednostek gospodarczych. Zasada ta oznacza także
że skoordynowanie polityki
regionalnej z regionalnymi ekosystemami w Europie (Morze Bałtyckie i strefy
przybrzeżne,, tereny górskie i podgórskie, doliny rzeczne i obszary wodno-błotne,
wodno
szczególnie w strefach przygranicznych).
•
Zasada uspołecznienia polityki ekologicznej realizowana poprzez stworzenie
instytucjonalnych, prawnych i materialnych warunków do udziału obywateli,
obywate grup
społecznych i organizacji pozarządowych
pozarz dowych w procesie kształtowania modelu
zrównoważonego
onego rozwoju przy jednoczesnym rozwoju edukacji ekologicznej,
rozbudzaniu świadomości
ści i wra
wrażliwości
ci ekologicznej oraz kształtowaniu nowej etyki
zachowań wobec środowiska.
iska.
•
Zasada prewencji, oznaczająca
oznaczają w szczególności:
- stosowanie najlepszych technik (BAT) w zapobieganiu powstawania zanieczyszczeń,
zanieczyszcze
- recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców,
surowców, odzysk, energii, wody
i surowców ze ścieków i odpadów oraz gospod
gospodarcze
arcze wykorzystanie odpadów zamiast
ich składowanie,
- zintegrowane podejście do ograniczania
ograniczania i likwidacji zanieczyszczeń
zanieczyszcze i zagrożeń
zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego
zapobiegania zanieczyszczeniom i kontroli (dyrektywa IPPC),
- wprowadzanie pro-środowiskowych
środowiskowych systemów zarządzania
za dzania procesami produkcji
i usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi
ogólno wiatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie,
Strona 10
proGEO Sp. z o.o.
11
wyrażonymi m.in. w standardach ISO 14000 i EMAS, programach czystszej produkcji
i Responsible Care (z ang. Odpowiedzialna Troska) itp.
•
Zasadę „zanieczyszczający płaci” odnoszącą się do odpowiedzialności za skutki
zanieczyszczenia i stwarzania innych zagrożeń. Odpowiedzialność tę ponosić powinny
wszystkie jednostki użytkujące środowisko a więc także konsumenci, zwłaszcza, gdy
mają możliwość wyboru mniej zagrażających środowisku dóbr konsumpcyjnych.
•
Zasada subsydiarności wynika m.in. z Traktatu o Unii Europejskiej i oznacza, że Unia
podejmuje działania nie należące do jej kompetencji, gdy cele proponowanych działań
nie mogą być osiągnięte poprzez państwo członkowskie. Będzie to oznaczało
przekazywanie części kompetencji i uprawnień decyzyjnych dotyczących ochrony
środowiska na właściwy szczebel regionalny lub lokalny tak, aby był on rozwiązywany na
najniższym szczeblu, na którym może zostać skutecznie i efektywnie rozwiązany.
•
Zasada klauzul zabezpieczających umożliwia państwom członkowskim stosowanie
w uzasadnionych przypadkach ostrzejszych środków w porównaniu z wymaganiami
wspólnotowego prawa ekologicznego. Zasada ta umożliwi realizację wyżej wymienionej
zasady regionalizacji oraz stosowanie adekwatnych instrumentów prawnych
i ekonomicznych na obszarach silnie przekształconych i zdegradowanych.
•
Zasadę skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej odnoszącą się do
wyboru planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska a następnie do
oceny osiągniętych wyników a oznaczającą potrzebę minimalizacji nakładów na
jednostkę uzyskanego efektu.
Zgodnie z ustawą z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz
niektórych innych ustaw (Art.14 ust.1), „Polityka ochrony środowiska jest prowadzona na
podstawie strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych, o których mowa
w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2014 r.
poz. 379)”.
Polityka ochrony środowiska jest prowadzona również za pomocą wojewódzkich,
powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska (Art. 14 ust. 2).
Współcześnie traktowanie Polityki ochrony środowiska, jako zespołu działań
mających na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska,
zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju oznacza przede wszystkim, że polityka ta
powinna być elementem harmonizowania rozwoju gospodarczego kraju z celami ochrony
środowiska. Oznacza to także, że realizacja Polityki ochrony środowiska w coraz większym
stopniu powinna dokonywać się poprzez zmiany modelu produkcji i konsumpcji,
zmniejszanie materiałochłonności, wodochłonności i energochłonności gospodarki oraz
stosowanie najlepszych dostępnych technik i dobrych praktyk gospodarowania, a dopiero
w dalszej kolejności poprzez tradycyjne typowo ochronne działania, takie jak oczyszczanie
gazów odlotowych i ścieków, unieszkodliwianie odpadów. Oznacza to również, że aspekty
ekologiczne powinny być obligatoryjnie włączane do polityk sektorowych we wszystkich
dziedzinach gospodarowania, a także do strategii i programów rozwoju na szczeblu
regionalnym i lokalnym.
2) Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju [48]
Fundamenty nowego systemu zarządzania rozwojem kraju zostały określone
w znowelizowanej ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
(Dz. U. Nr 84/2009, poz. 712, z późn. zm.) oraz przyjętym przez Radę Ministrów 27 kwietnia
2009 r. dokumencie pn. Założenia systemu zarządzania rozwojem Polski. W nowym
systemie do głównych dokumentów strategicznych, na podstawie których prowadzona jest
polityka rozwoju, należą:
Strona 11
proGEO Sp. z o.o.
12
I. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju – DSRK (Polska 2030. Trzecia fala
nowoczesności), określająca główne trendy, wyzwania oraz koncepcję rozwoju kraju
w perspektywie długookresowej.
II. Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju – ŚSRK (Średniookresowa Strategia
Rozwoju Kraju 2020) – najważniejszy dokument w perspektywie średniookresowej,
określający cele strategiczne rozwoju kraju do 2020 r., kluczowy dla określenia działań
rozwojowych, w tym możliwych do sfinansowania w ramach obecnej perspektywy
finansowej UE na lata 2014-2020.
III. 9 zintegrowanych strategii, służących realizacji założonych celów rozwojowych:
Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki (Ministerstwo Gospodarki).
Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego (Kancelaria Prezesa Rady Ministrów –
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej).
Strategia Rozwoju Transportu (Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju).
Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko (Ministerstwo Środowiska, Ministerstwo
Gospodarki).
Sprawne Państwo (Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji).
Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa
Narodowego).
Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary
wiejskie (Ministerstwo Rozwoju Regionalnego).
Strategia Rozwoju Systemu Bezpieczeństwa Narodowego RP (Prezes Rady
Ministrów i Ministerstwo Obrony Narodowej).
Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa (Ministerstwo
Rolnictwa i Rozwoju Wsi).
DSRK, ŚSRK oraz 9 strategii zintegrowanych łączy spójna hierarchia celów i kierunków
interwencji.
Rysunek 1.2
Układ dokumentów strategicznych
Strona 12
proGEO Sp. z o.o.
13
3) Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym
i lokalnym, które podają sposób i zakres uwzględniania polityki ekologicznej państwa
w programach ochrony środowiska oraz wskazówki co do zawartości programów [7]
W gminnym programie ochrony środowiska powinny być uwzględnione:
-
zadania własne gminy, tzn. te przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub
częściowo ze środków będących w dyspozycji gminy,
zadania koordynowane, tzn. finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków
zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego,
wojewódzkiego i centralnego, bądź instytucji działających na terenie gminy, ale
podległych bezpośrednio organom powiatowym, wojewódzkim, bądź centralnym.
Kierując się powyższymi zapisami, Program określa:
-
-
Cele ekologiczne średniookresowe do 2020 roku wraz z kierunkami działań poprzedzone
analizą stanu środowiska oraz listę przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w latach
2016 – 2020;
Sposób monitoringu realizacji Programu;
Aspekty finansowe wdrażania Programu.
W związku z tym, iż proces legislacyjny w zakresie stanowienia prawa ochrony środowiska
trwa nadal, a istniejące przepisy są sukcesywnie modyfikowane, konieczna staje się ciągła
aktualizacja Programu ochrony środowiska. Także w miarę pojawiania się nowych
problemów koniecznych do rozwiązania oraz realizacji wcześniej podjętych projektów, należy
korygować i uszczegóławiać Program. Schemat ciągłego monitorowania i aktualizacji
Programu ochrony środowiska przedstawia poniższy rysunek.
Rysunek 1.3
Cykl monitorowania i aktualizacji Programu
UWAGA!
Niniejszy dokument ma formułę otwartą co oznacza, że będzie cyklicznie monitorowany oraz
aktualizowany, a także ponad kadencyjną, gdyż określa politykę ochrony środowiska gminy
w perspektywie wieloletniej. Należy jednakże podkreślić, że Program Ochrony Środowiska
nie jest aktem prawa miejscowego, zatem zawarte w nim planowane zadania nie są
obligatoryjnie wymagane do realizacji, a wyznaczone priorytety, cele i kierunki działań
powinny być traktowane jedynie, jako wytyczne do określania zadań inwestycyjnych oraz
pozainwestycyjnych na kolejne lata.
Strona 13
proGEO Sp. z o.o.
14
1.4 Uwarunkowania dokumentów strategicznych wyższego szczebla
1.4.1 Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030
„Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju - Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności”
[50] jest, zgodnie z przepisami ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z dnia
6 grudnia 2006r. (art. 9 ust 1) – dokumentem określającym główne trendy, wyzwania
i scenariusze rozwoju społeczno– gospodarczego kraju oraz kierunki przestrzennego
zagospodarowania kraju, z uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju, obejmującym
okres co najmniej 15 lat. Stanowi najszerszy i najbardziej ogólny element nowego systemu
zarządzania rozwojem kraju, którego założenia zostały określone w ustawie o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju kraju oraz przyjętym przez Radę Ministrów 27 kwietnia 2009 r.
dokumencie Założenia systemu zarządzania rozwojem Polski. W przypadku tej Strategii to
okres prawie 20 lat, gdyż przyjętym przy jej konstruowaniu horyzontem czasowym jest rok
2030. Uzupełnieniem ramy strategicznej rozwoju Polski do 2030 roku jest Koncepcja
Przestrzennego Zagospodarowania Kraju przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 16 marca
2012 r.
Założeniem wyjściowym przy konstruowaniu Strategii stała się konieczność
przezwyciężenia kryzysu finansowego w jak najkrótszym czasie. Próba uniknięcia „straconej
dekady”, czyli rozwoju gospodarczego wolniejszego niż w poprzednim dziesięcioleciu.
Wolniejszy rozwój spowodowałby, że jakość życia ludzi poprawiałaby się bardzo wolno.
Niezbędne jest zbudowanie przewag konkurencyjnych na kolejne 10 lat, czyli do 2030 r. tak,
aby po wyczerpaniu dotychczasowych sił rozwojowych, Polska dysponowała nowymi
potencjałami wzrostu w obszarach dotychczas nie eksploatowanych. Tym samym Strategia
nie jest manifestem politycznym, a dokumentem rządu RP o charakterze analitycznym
i rekomendacyjnym - stanowi opis nowego projektu cywilizacyjnego zorientowanego na
przyszłość, w perspektywie do 2030 r. Opis założeń tego projektu zawiera rozdział pierwszy
Strategii – Charakterystyka modelu rozwoju Polski do 2030.
CEL GŁÓWNY DSRK – POLSKA 2030
Celem głównym dokumentu „Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju - Polska 2030. Trzecia
fala nowoczesności” jest: „Poprawa jakości życia Polaków”. Osiągnięcie celu powinno być
mierzone zarówno wskaźnikami jakościowymi, jak i wartością oraz tempem wzrostu PKB
w Polsce.
3 OBSZARY STRATEGICZNE ROZWOJU
Rozwój Polski powinien odbywać się w trzech obszarach strategicznych równocześnie:
I. konkurencyjności i innowacyjności gospodarki (modernizacji),
II. równoważenia potencjału rozwojowego regionów Polski (dyfuzji),
III. efektywności i sprawności państwa (efektywności).
Proponowane w Strategii obszary strategiczne związane są z obszarami opisanymi
w „Strategii Rozwoju Kraju 2020 – Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka,
sprawne państwo”, przyjętej przez Radę Ministrów w dniu 25 września 2012 r. Łącznie
stanowią podstawowe narzędzie wdrażania DSRK do 2020 r., czyli:
1. sprawne i efektywne państwo (obszar I.) – odpowiada mu III. obszar strategiczny DSRK;
2. konkurencyjna gospodarka (obszar II.) – odpowiada mu I. obszar strategiczny DSRK;
3. spójność społeczna i terytorialna (obszar III.)– odpowiada mu II. obszar strategiczny
DSRK.
Strona 14
proGEO Sp. z o.o.
Rysunek 1.4
15
Cel Główny oraz obszary strategiczne rozwoju wg DSRK – Polska 2030 [50]
W każdym z obszarów strategicznych zostały określone strategiczne cele rozwojowe
(od dwóch do czterech w zależności od obszaru). Cele strategiczne uzupełnione są
sprecyzowanymi kierunkami interwencji. Przy każdym z tych kierunków określony został cel
do realizacji. Zebrane razem służą nowatorskiemu i niestandardowemu przedstawieniu
zadań stojących przed administracją publiczną – przede wszystkim rządem, ale także
samorządami, które należy zrealizować, aby poprawić jakość życia mieszkańców Polski.
Dokument składa się z dwóch części:
I. wstępu z diagnozą i opisem kontekstu społecznego, gospodarczego i międzynarodowego
Strategii (w tym szkicu proponowanych rozwiązań w trzech obszarach strategicznych) oraz
prezentacji ram makroekonomicznych rozwoju Polski do 2030 r.
II. charakterystyki proponowanych kierunków interwencji (czyli działań do podjęcia
w perspektywie 2030 r. służących osiągnięciu celu głównego Strategii) oraz opisu zasad
monitorowania i ewaluacji wdrażania projektu Polska 2030.
CELE STARTEGICZNE ROZWOJOWE W OBSZARACH STRATEGICZNYCH:
I. W obszarze konkurencyjności i innowacyjności gospodarki:
I. Innowacyjność gospodarki i kreatywność indywidualna
II. Polska Cyfrowa
III. Kapitał ludzki
IV. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko
II. W obszarze równoważenia potencjału rozwojowego regionów Polski:
V. Rozwój regionalny
VI. Transport
III. W obszarze efektywności i sprawności państwa:
VII. Kapitał społeczny
VIII. Sprawne państwo
Strona 15
proGEO Sp. z o.o.
Rysunek 1.5
16
Cele rozwojowe w obszarach strategicznych wg DSRK – Polska 2030 [50]
OBSZAR STRATEGICZNY [50]:
I. Obszar konkurencyjności i innowacyjności gospodarki
Jednym z najważniejszych elementów konkurencyjności i innowacyjności jest
edukacja. W okresie transformacji wykształcenie pozostaje czynnikiem kształtującym kulturę
społeczną. Zarazem może być, dzięki prowadzeniu odpowiedniej polityki, najlepszym
narzędziem wyrównującym szanse i możliwości poprzez wzrost kapitału kulturowego, na
czym winna skupiać się szkoła i system nauczania. Szczególnie istotne wydaje się dalsze
dążenie do poprawy jakości w obszarach związanych z naukami przyrodniczymi,
matematycznymi i studiami inżynierskimi – co wymaga nakładów, ale zwiększy dopasowanie
podaży pracy do potrzeb rynku i gospodarki.
CEL STRATEGICZNY ROZWOJU [50]:
IV. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko
Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego rozumiemy jako zapewnienie
optymalnej ilości energii po możliwie niskich cenach oraz dywersyfikację źródeł i tras
przesyłu nośników energii. Wybór celów szczegółowych musi opierać się na analizach
efektywności ekonomicznej konkretnych rozwiązań, które jednocześnie realizowały będą
obydwa kierunki celu strategicznego. Ze względu na skalę zobowiązań i koszty realizacyjne
szczególnej wagi nabiera proces redukcji emisji CO2 oraz zanieczyszczeń powietrza (m.in.
tlenków azotu, siarki oraz pyłów). Istotne jest również podejmowanie działań na rzecz
efektywnego korzystania z zasobów środowiska. Optymalizacja realizacji tego zadania stała
się jedną z istotniejszych przesłanek do sformułowania celów szczegółowych [50].
Podstawą do wyboru strategii modernizacji i rozbudowy sektora musi być dążenie do
zapewnienia odbiorcom optymalnej ilości energii po możliwie niskich cenach przy
zmniejszaniu presji na środowisko. Analizy modelowe sugerują optymalny ekonomicznie
i technologicznie mix elektroenergetyczny dla 2020 i 2030 roku, który stał się podstawą do
określania celów w tym obszarze.
Udział węgla kamiennego i brunatnego w ogólnym bilansie energetycznym Polski będzie
się stopniowo zmniejszał do ok. 50-60% w 2030 r. Jednak, ze względu na obecną strukturę
polskiej energetyki, stosunkowo niskie koszty pozyskania oraz duże zasoby krajowe, te dwa
paliwa pozostaną dominującymi i stabilizującymi bezpieczeństwo energetyczne Polski.
Strona 16
proGEO Sp. z o.o.
17
Zasoby węgla zapewniają bowiem bezpieczeństwo dostaw w perspektywie 30-40 lat przy
obecnym poziomie nakładów inwestycyjnych, a postępująca poprawa sprawności jednostek
wytwórczych oraz rozwój czystych technologii węglowych pozwoli na ograniczenie
emisyjności tej branży. Należy mieć na uwadze, że aby wydobycie węgla utrzymywało się na
poziomie rentowności, niezbędna będzie ciągła poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw
w tym sektorze [50].
Udział Polski w realizacji celów klimatycznych sprawia, że odnawialne źródła
energii staną się drugim najważniejszym źródłem dla elektroenergetyki - docelowo 19%
w 2020 r. (w 2009 r. 5,72% brutto). W bilansie energii finalnej brutto konieczne jest
osiągniecie poziomu 15% z OZE w 2020 r. (w 2008 r. 5,69% brutto; obecnie ok. 9,5% brutto).
OZE wymagają specjalnych narzędzi wsparcia (regulacje, narzędzia fiskalne). Narzędzia te
jednak muszą uwzględniać prymat efektywności ekonomicznej wybranych rozwiązań, tak by
przygotować podstawy do przyszłej pełnej samowystarczalności ekonomicznej
i konkurencyjności sektora. Pełny bilans kosztowy musi uwzględniać także poprawę
efektywności odnawialnej energetyki rozproszonej dzięki uruchomieniu inteligentnych sieci
oraz fizycznemu zbliżeniu wytwarzania energii z miejscem jej wykorzystywania. Dodatkowym
wymiarem jest wpływ poniesionych inwestycji na rozwój tzw. „zielonych miejsc pracy”,
szczególnie w przypadku energetyki rozproszonej, produkcji biopaliw, ale także infrastruktury
ochrony środowiska [50].
Wdrażany program energetyki jądrowej jest jednym z najlepszych rozwiązań
łączących zapewnienie długofalowego bezpieczeństwa i stabilności dostaw energii
elektrycznej (cykl życia elektrowni wynosi ok. 40 - 60 lat) oraz realizacje celów klimatycznych
i środowiskowych (znikoma emisja CO2 i pyłów). W zestawieniu z gospodarką opartą na
węglu jest to źródło energii oferujące dodatkowe możliwości technologiczne przyczyniające
się do obniżenia kosztów wytwarzania energii. Pomimo, że proces inwestycyjny jest
długotrwały i kosztowny (uśredniony 3-3,5 mln euro/MW) to późniejsza wieloletnia
eksploatacja przy stosunkowo niewielkich kosztach operacyjnych czyni energetykę jądrową
najtańszym obecnie osiągalnym źródłem (już przy koszcie uprawnień do emisji CO2 powyżej
15 €’05/tCO2 [50].
Wizja Polski 2030 r.
W 2030 roku Polska będzie krajem, w którym wzrost gospodarczy i przemiany
społeczne łączą się z poprawą stanu środowiska – jednym z podstawowych warunków
dobrej jakości życia. Jest to możliwe dzięki systemowi planowania przestrzennego, który od
szczebla centralnego do lokalnego wspomaga proces podejmowania decyzji inwestycyjnych,
a zarazem chroni szczególnie cenne zasoby przyrodnicze. Polska będzie także krajem
z zapewnionymi stabilnymi i zdywersyfikowanymi dostawami paliw i energii oraz
posiadającym odpowiednie zapasy strategiczne. Krajem, w którym zmniejsza się emisje
gazów cieplarnianych m.in. przez rozwój energetyki jądrowej, odnawialnych źródeł energii
i wprowadzanie nowych technologii nisko- i zero emisyjnych. Krajem, w którym gospodaruje
się oszczędnie i efektywnie, gdzie energia i zasoby naturalne są racjonalnie
wykorzystywane. Krajem, w którym coraz istotniejszym elementem systemu energetycznego
jest energetyka rozproszona i mikrogeneracja włączone w powszechnie funkcjonujący
system inteligentnych sieci. Polska będzie także krajem, w którym skutecznie ogranicza się
emisję gazów cieplarnianych, zanieczyszczenia wody i powietrza, eliminuje nielegalne
wysypiska i minimalizuje ilość odpadów trafiających na składowiska oraz równocześnie dba
o zachowanie różnorodności biologicznej i unikalnego krajobrazu. Jest to możliwe zarówno
dzięki lepszemu rozpoznaniu i oszacowaniu walorów środowiska naturalnego
w Polsce, jak i rozwiniętej świadomości ekologicznej obywateli. Polska w 2030 r. jest także
krajem dobrze identyfikującym zagrożenia wiążące się ze skutkami zmian klimatu – zarówno
te związane ze stopniowym wzrostem temperatury, jak i z występującymi coraz częściej
ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi. Pomimo już poczynionych znaczących inwestycji,
Polska w sposób ciągły rozbudowuje i modernizuje infrastrukturę ochronną przystosowując
się do nowych warunków środowiskowych [50].
Strona 17
proGEO Sp. z o.o.
18
KIERUNKI INTERWENCJI [50]:
1.
-
-
-
2.
3.
-
Modernizacja infrastruktury i bezpieczeństwo energetyczne
Wdrożyć i sfinansować (nakłady własne, środki pochodzące z UE, budżet państwa,
rynek kapitałowy, kapitał inwestorów zagranicznych) projekty modernizujące
infrastrukturę elektroenergetyczną, naftową i gazową.
Uruchomić programy zachęcające do zachowań proefektywnościowych, działania
dywersyfikujące źródła energii, w tym rozwój energetyki jądrowej oraz rozproszonej
i paliw (w tym możliwość wydobycia gazu łupkowego) oraz kierunków ich przesyłu, dla
zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego Polski i transformacji w kierunku zielonej
gospodarki.
W horyzoncie długookresowym realizacji strategii doprowadzić do przyłączenia do sieci
pierwszego bloku pierwszej elektrowni jądrowej z perspektywą przyłączenia do sieci
ostatniego bloku drugiej elektrowni jądrowej ok. roku 2030.
Modernizacja sieci elektroenergetycznych i ciepłowniczych
Ułatwienie procesów inwestycyjnych.
Rozbudowa i modernizacja sieci dystrybucyjnych i przesyłowych oraz wymiana ich
przestarzałych elementów.
Budowa wysokosprawnych i niskoemisyjnych elektrowni i elektrociepłowni
(z uwzględnieniem energetyki rozproszonej).
Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego poprzez dywersyfikację kierunków
pozyskiwania gazu
Zwiększenie ilości dwukierunkowych transgranicznych połączeń systemów przesyłu
gazu.
W dalszej perspektywie wykorzystanie połączeń dla eksportu gazu.
Budowa 2 nitki rurociągu Pomorskiego.
Zwiększenie pojemności magazynowych gazu (oraz innych paliw – ropy, paliw płynnych)
dla zabezpieczenia rezerw strategicznych oraz rezerw szczytowych.
4.
-
Realizacja programu inteligentnych sieci w elektroenergetyce
Wdrożenie zintegrowanych systemów pomiarów.
Wspieranie rozwoju lokalnych hybrydowych systemów energetycznych.
Rozszerzenie rozwiązań stosowanych w elektroenergetyce na sieci
ciepłownicze i wodociągowe.
5.
Integracja polskiego rynku elektroenergetycznego, gazowego i paliwowego
z rynkami regionalnymi
Zwiększenie roli giełdy w handlu paliwami, gazem ziemnym i energią w celu
przygotowania do szerszej integracji w ramach europejskiego wspólnego rynku.
Wprowadzenie instrumentów gwarantujących skuteczność prawną uzgodnień
dokonywanych między krajowym regulatorem a sektorem energetyki.
Minimalizacja konieczność uruchamiania procesów legislacyjnych.
Przyspieszenie tempa wypracowywania rozwiązań i zwiększenie ich trwałości.
6.
-
gazowe,
Wzmocnienie roli odbiorców finalnych w zarządzaniu zużyciem energii
Wprowadzenie inteligentnych sieci.
Uelastycznienie taryf.
Popularyzacja wiedzy o możliwości wyboru dostawców oraz odnawialnych źródłach
energii i efektywnym korzystaniu z energii elektrycznej.
Upowszechnienie i uproszczenie oznaczeń energochłonności towarów i urządzeń.
Opracowanie i wdrożenie programu efektywności energetycznej.
Strona 18
proGEO Sp. z o.o.
19
Żeby zwiększyć poziom ochrony środowiska, poprawić warunki środowiskowe oraz
ograniczyć ryzyka związane ze zmianami klimatu, niezbędne będzie wdrożenie
zintegrowanego zarządzania środowiskiem (promocja recyklingu odpadów, efektywności
energetycznej, efektywnego korzystania z zasobów naturalnych, planowania przestrzennego
z uwzględnieniem gospodarowania obszarami cennymi przyrodniczo i ochrony zasobów
wodnych) oraz programu adaptacji do zmian klimatu, minimalizowania ryzyka i zagrożeń
związanych ze skutkami powodzi (podtopień lokalnych) i poważnymi awariami
technologicznymi, a także zwiększenie nakładów na badania i rozwój technologii czystego
węgla oraz poprawiających stan środowiska w całym okresie realizacji strategii.
7.
-
Stworzenie zachęt przyspieszających rozwój zielonej gospodarki
bardziej efektywne korzystanie z zasobów naturalnych.
wdrożenie programu rozwoju innowacyjnych technologii środowiskowych.
wsparcie wiodących w tym obszarze ośrodków badawczych oraz przedsiębiorstw.
8.
-
Zwiększenie poziomu ochrony środowiska
Ochrona czystości wód poprzez zakończenie do 2015 r. realizacji Krajowego programu
Oczyszczania Ścieków Komunalnych (redukcja zanieczyszczeń i związków biogennych
(azot, fosfor) odprowadzanych do wód oraz kontynuacje procesu sanitacji wsi.
Wprowadzenie monitorowania i ochrony różnorodności biologicznej i przeciwdziałania
fragmentacji ekosystemów.
Ustanowienie narzędzi finansowania różnorodności biologicznej (w tym podnoszenia
świadomości ekologicznej obywateli).
Opracowanie oraz wdrożenie strategicznego planu adaptacji do zmian klimatu
obejmującego m.in. szczegółowe kryteria użyte do określenia priorytetowych inwestycji
w obszarze adaptacji do zmian klimatu ocenę aktualnego wpływu oraz wpływu
przyszłych zmian klimatu na szczególnie wrażliwe sektory i obszary (wielowariantową
ocenę ryzyka klęsk żywiołowych) oraz odpowiednie działania adaptacyjne wraz z ich
szacowanymi kosztami.
Wprowadzenie
instrumentów
polityki
publicznej
integrujących
działania
w poszczególnych sektorach (gospodarki wodnej, rolnictwa, leśnictwa, transportu,
zdrowia, budownictwa, gospodarki przestrzennej, gospodarki morskiej, turystyki,
energetyki) dla zwiększenia ochrony klimatu.
Ograniczenie negatywnych skutków powodzi (podtopień lokalnych) poprzez
minimalizowanie ryzyka powodziowego, wdrożenie systemu zintegrowanego
zarządzania zlewniami oraz odbudowę naturalnej retencji wodnej.
Wdrożenie programów małej retencji wodnej na obszarach szczególnie narażonych na
powódź i suszę.
-
-
-
-
1.4.2 Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020
Strategia Rozwoju Kraju 2020 (ŚSRK) [51] jest elementem nowego systemu
zarządzania rozwojem kraju, którego fundamenty zostały określone w znowelizowanej
ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2014 r.,
poz. 379) oraz w przyjętym przez Radę Ministrów 27 kwietnia 2009 r. dokumencie Założenia
systemu zarządzania rozwojem Polski.
Najbliższe dziesięciolecie ma kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarczego Polski.
Będzie to dekada równoważenia finansów publicznych i zwiększania oszczędności, przy
trwającym równolegle rozwoju opartym na likwidowaniu największych barier rozwojowych
(tj. odrabianiu zaległości w infrastrukturze i zmniejszaniu różnic między regionami).
Jednocześnie powinna to być jednak dekada rozwoju w coraz większej mierze opartego na
edukacji, impecie cyfrowym i innowacyjności [51].
Strona 19
proGEO Sp. z o.o.
20
ŚSRK wskazuje, w jaki sposób osiągane będą cele strategii Europa 2020, przy
uwzględnieniu polskiej specyfiki i uwarunkowań, które przyczynią się do realizacji założonych
krajowych celów rozwojowych. ŚSRK określa kluczowe wskaźniki odzwierciedlające postęp
w realizacji celów w wybranych obszarach strategicznych oraz wskazuje ścieżki dojścia do
wyznaczonych poziomów, będące wytycznymi dla kierunków interwencji, działań
i wskaźników szczegółowych 9 strategii zintegrowanych.
Dokonany w ŚSRK wybór trzech obszarów strategicznych (Sprawne i efektywne państwo,
Konkurencyjna gospodarka, Spójność społeczna i terytorialna) oraz w ich ramach
poszczególnych celów i priorytetowych kierunków interwencji jest odpowiedzią na kluczowe
wyzwania w najbliższym dziesięcioleciu, która pozwoli na zintensyfikowanie procesów
rozwojowych oraz uniknięcie dryfu rozwojowego [51].
WIZJA POLSKI 2020
„Polska w roku 2020 to:
aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka i sprawne państwo”.
CEL STRATEGICZNY
Celem głównym strategii średniookresowej staje się wzmocnienie i wykorzystanie
gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy
i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia ludności.
OBSZARY INTERWENCJI
I. Sprawne i efektywne państwo
II. Konkurencyjna gospodarka
III. Spójność społeczna i terytorialna
Obszar strategiczny I. Sprawne i efektywne państwo
Cel I.1. Przejście od administrowania do zarządzania rozwojem
I.1.1. Uporządkowanie kompetencji umożliwiające realizację działań rozwojowych
I.1.2. Zwiększenie efektywności instytucji publicznych
I.1.3. Wprowadzenie jednolitych zasad e-gov w administracji (e-administracja)
I.1.4. Poprawa jakości prawa
I.1.5. Zapewnienie ładu przestrzennego
Cel I.2. Zapewnienie środków na działania rozwojowe
I.2.1. Modernizacja struktury wydatków publicznych
I.2.2. Poprawa efektywności środków publicznych
I.2.3. Zwiększenie wykorzystania środków pozabudżetowych
Cel I.3. Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności
obywatela
I.3.1. Poprawa skuteczności wymiaru sprawiedliwości
I.3.2. Rozwój kapitału społecznego
I.3.3. Zwiększenie bezpieczeństwa obywatela
I.3.4. Utrwalenie bezpieczeństwa narodowego
Obszar strategiczny II. Konkurencyjna gospodarka
Cel II.1. Wzmocnienie stabilności makroekonomicznej
II.1.1. Uzdrowienie finansów publicznych
II.1.2. Zwiększenie stopy oszczędności i inwestycji
II.1.3. Integracja ze strefą euro
II.1.4. Rozwój eksportu towarów i usług
Strona 20
proGEO Sp. z o.o.
21
Cel II.2. Wzrost wydajności gospodarki
II.2.1. Zwiększenie produktywności gospodarki
II.2.2. Wzrost udziału przemysłów i usług średnio i wysoko zaawansowanych technologicznie
II.2.3. Zwiększenie konkurencyjności i modernizacja sektora rolno-spożywczego
II.2.4. Poprawa warunków ramowych dla prowadzenia działalności gospodarczej
Cel II.3. Zwiększenie innowacyjności gospodarki
II.3.1. Wzrost popytu na wyniki badań naukowych
II.3.2. Podwyższenie stopnia komercjalizacji badań
II.3.3. Zapewnienie kadr dla B+R [sektora badawczo-rozwojowego]
II.3.4. Zwiększenie wykorzystania rozwiązań innowacyjnych
Cel II.4. Rozwój kapitału ludzkiego
II.4.1. Zwiększanie aktywności zawodowej
II.4.2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego
II.4.3. Zwiększanie mobilności zawodowej i przestrzennej
Cel II.5. Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych
II.5.1. Zapewnienie powszechnego dostępu do Internetu
II.5.2. Upowszechnienie wykorzystania technologii cyfrowych
II.5.3. Zapewnienie odpowiedniej jakości treści i usług cyfrowych
Cel II.6. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko
II.6.1. Racjonalne gospodarowanie zasobami
II.6.2. Poprawa efektywności energetycznej
II.6.3. Zwiększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii
II.6.4. Poprawa stanu środowiska
II.6.5. Adaptacja do zmian klimatu
Cel II.7. Zwiększenie efektywności transportu
II.7.1. Zwiększenie efektywności zarządzania w sektorze transportowym
II.7.2. Modernizacja i rozbudowa połączeń transportowych
II.7.3. Udrożnienie obszarów miejskich
Obszar strategiczny III. Spójność społeczna i terytorialna
Cel III.1. Integracja społeczna
III.1.1. Zwiększenie aktywności osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym
III.1.2. Zmniejszenie ubóstwa w grupach najbardziej nim zagrożonych
Cel III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych
III.2.1. Podnoszenie jakości i dostępności usług publicznych
III.2.2. Zwiększenie efektywności systemu świadczenia usług publicznych
Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja
przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych
III.3.1. Tworzenie warunków instytucjonalnych, prawnych i finansowych dla realizacji działań
rozwojowych w regionach
III.3.2. Wzmacnianie ośrodków wojewódzkich
III.3.3. Tworzenie warunków dla rozwoju ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych
oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich
III.3.4. Zwiększenie spójności terytorialnej
Strona 21
proGEO Sp. z o.o.
22
Cel II.6. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko
EUROPA 2020: Europa efektywnie korzystająca z zasobów. Unia innowacji
Osiągnięcie zrównoważonego rozwoju poprzez harmonijne połączenie wzrostu
gospodarczego z wymogami ochrony środowiska stanowić będzie dla Polski w najbliższym
dziesięcioleciu jedno z głównych wyzwań rozwojowych. Zachowanie zasobów
przyrodniczych w stanie niepogorszonym, a docelowo zwiększenie ich trwałości i jakości, nie
może być traktowane jako bariera w rozwoju kraju. Jest to warunek konieczny dla dalszej
poprawy jakości życia, realizacji prawa dostępu człowieka do środowiska w dobrym stanie.
Podstawowym zadaniem staje się z jednej strony sprostanie rosnącemu zapotrzebowaniu na
surowce i energię, z drugiej zaś – znajdowanie takich rozwiązań, by maksymalnie ograniczyć
negatywny wpływ na środowisko, nie hamując przy tym wzrostu gospodarczego, ale kreując
nowe bodźce dla jego pobudzania, zwłaszcza na terenach niezurbanizowanych [51].
Do poprawy efektywności energetycznej przyczynia się rozwój konkurencyjnych
rynków paliw i energii. Główną barierą w tym obszarze jest niewielka ilość połączeń
polskiego rynku energii elektrycznej i gazu z systemami europejskimi, w dalszym ciągu
niewystarczające udziały giełdy w handlu energią elektryczną na rynku krajowym oraz brak
pełnej deregulacji ceny gazu. W najbliższej dekadzie podejmowane będą działania
skierowane na zmianę struktury nośników energii, poprawę sprawności energetycznej
procesów wytwarzania oraz przesyłu, efektywne wykorzystanie energii i paliw przez
poszczególne sektory gospodarki (głównie transport, mieszkalnictwo, przemysł), w tym
sektor publiczny, jak również zwiększenie wykorzystania urządzeń i technologii
energooszczędnych. Do kluczowych priorytetów inwestycyjnych należeć będzie również
budowa i rozbudowa połączeń międzysystemowych na linii północ-południe oraz integracja
systemów gazowych przesyłowych w regionie basenu Morza Bałtyckiego. Połączenia te,
wraz z rozbudową terminala skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu i wewnętrznej sieci
przesyłowej stanowić będą niezwykle istotne elementy procesu budowy wspólnego
regionalnego rynku gazu [51].
W minionym 20-leciu w obszarze ochrony środowiska osiągnięto znaczące sukcesy.
Zredukowano ładunki zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych i do
powietrza, opanowano problemy gospodarki odpadami przemysłowymi, ograniczono
oddziaływanie trwałych substancji organicznych, wyeliminowano znaczącą część ryzyka
zdrowotnego dla ludzi oraz zagrożeń dla środowiska biotycznego i abiotycznego,
generowanych przez źródła przemysłowe. Jednakże istotnym problemem nadal pozostaje
jakość powietrza, szczególnie na obszarach miejskich jako konsekwencja tzw. niskiej emisji
oraz emisji z transportu i gospodarstw domowych.
Polska sieć ekologiczna jest dość rozproszona i nie stanowi spójnego systemu
obszarów wzajemnie ze sobą powiązanych funkcjonalnie i terytorialnie, gwarantującego
ochronę i zrównoważone użytkowanie różnorodności biologicznej w długim okresie.
Prowadzone będą prace na rzecz przeciwdziałania fragmentacji przestrzeni i tworzenia
rozwiązań sprzyjających ochronie zasobów przyrodniczych, szczególnie poprzez tworzenie
korytarzy ekologicznych umożliwiających migrację fauny i flory w układach regionalnych,
krajowym i międzynarodowym.
Poprawa stanu środowiska wpłynie jednocześnie na jakość życia społeczeństwa
oczekującego na zapewnienie wypoczynku w odpowiednich warunkach środowiska
przyrodniczego, Wyzwaniem dla społeczeństw całego świata jest dostosowanie do
bieżących i przyszłych skutków zmian klimatu, umożliwiające zminimalizowanie szkód
i zagrożeń przez nie powodowanych dla człowieka i środowiska (natężenie zjawisk
katastrofalnych, długotrwałych susz i innych klęsk żywiołowych oraz anomalii pogodowych,
podnoszenie się poziomu oceanów i mórz). W kontekście adaptacji do zmian klimatu
w Polsce punktem wyjścia będzie wskazanie sektorów/obszarów wrażliwych na zmiany
klimatu oraz określenie dla nich planu niezbędnych działań adaptacyjnych.
Strona 22
proGEO Sp. z o.o.
23
Priorytetowe kierunki interwencji publicznej. Cel II.6 Bezpieczeństwo energetyczne
i środowisko [51]:
II.6.1. Racjonalne gospodarowanie zasobami
Zasoby naturalne są podstawą funkcjonowania gospodarki i wpływają na jakość
życia. Wysoka zasobochłonność gospodarki Polski może być przeszkodą w rozwoju
nowoczesnej, konkurencyjnej i niskoemisyjnej gospodarki. Prowadzone działania będą
realizowane w ramach kompleksowego, zintegrowanego podejścia do kwestii efektywnego
wykorzystania zasobów. Z tego względu dotyczyć one będą wszystkich kluczowych
Strona 23
proGEO Sp. z o.o.
24
obszarów, m.in. zmian klimatu, efektywności energetycznej, polityki surowcowej, rolnictwa,
transportu, budownictwa, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami oraz ochrony
różnorodności biologicznej.
II.6.2. Poprawa efektywności energetycznej
Do roku 2020 Polska wypełni swoje zobowiązania w zakresie redukcji emisji gazów
cieplarnianych, wynikających z postanowień pakietu klimatyczno-energetycznego, na mocy
którego Unia Europejska do 2020 r. jest zobowiązana do łącznej redukcji emisji o 20%
w porównaniu z 1990 rokiem.
Strona 24
proGEO Sp. z o.o.
25
II.6.3. Zwiększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii
Jednym
bezpieczeństwa
paliw i energii.
deficytem oraz
Bezpieczeństwo
paliw i energii.
z priorytetów w najbliższym dziesięcioleciu będzie zapewnienie
energetycznego poprzez dywersyfikację struktury wytwarzania i dostaw
Konieczna będzie realizacja inwestycji, które wyeliminują zagrożenie
umożliwią znaczące zwiększenie potencjału mocy po 2020 roku.
dostaw wymaga dywersyfikacji zarówno źródeł, jak i kierunków dostaw
II.6.4. Poprawa stanu środowiska
Czynnikami decydującymi o jakości środowiska są przede wszystkim: czystość
powietrza, wód, gleb oraz właściwa gospodarka odpadami. W tych obszarach istnieją
w dalszym ciągu kwestie wymagające regulacji i dostosowania do poziomu zgodnego ze
strategicznymi kierunkami działań Unii Europejskiej. Istotne zatem będzie inwestowanie
w ochronę wód i gospodarkę wodno-ściekową, gospodarkę odpadami czy ochronę
powietrza, a także podejmowanie działań umożliwiających dostosowanie uczestników rynku
do wyzwań zrównoważonego rozwoju. Przedsięwzięciom tym powinno towarzyszyć
usprawnienie mechanizmów zarządzania środowiskiem, w tym polepszenie udostępniania
danych o środowisku.
Poprawie jakości powietrza służyć będą długoterminowe działania na rzecz
ograniczenia emisji pyłów i innych zanieczyszczeń powietrza, zwłaszcza z sektorów
najbardziej emisyjnych (energetyka, transport), ze źródeł emisji rozproszonych (nieduże
zakłady przemysłowe, małe kotłownie) i ze źródeł indywidualnych w zabudowie
mieszkaniowej (tzw. niska emisja). Promowane będzie stosowanie innowacyjnych
technologii w przemyśle, paliw alternatywnych oraz rozwiązań zwiększających efektywność
zużycia paliw i energii w transporcie, a także wykorzystanie paliw niskoemisyjnych
w mieszkalnictwie.
Strona 25
proGEO Sp. z o.o.
26
II.6.5. Adaptacja do zmian klimatu
Kluczowym zadaniem w tym obszarze jest opracowanie i efektywne wdrożenie
systemowych rozwiązań dotyczących adaptacji do zmieniających się uwarunkowań
klimatycznych i hydrologicznych, w tym minimalizacja skutków klęsk żywiołowych
i ekstremalnych zjawisk pogodowych. Adaptacja do zmian klimatycznych będzie obejmowała
także dostosowanie zagrożonych sektorów i obszarów (rolnictwo i leśnictwo, zasoby wodne
i gospodarka wodna, różnorodność biologiczna i ekosystemy, strefa wybrzeża i gospodarka
morska, transport, energetyka i górnictwo, budownictwo, obszary wielkomiejskie, gospodarka
przestrzenna, społeczności lokalne) do nowych warunków i zjawisk klimatycznych, w tym
m.in. zapewnienie dostarczania energii i paliw, zapobieganie czasowym niedoborom wody
oraz usprawnienie systemu zarządzania kryzysowego.
Podjęte zostaną działania mające na celu zmniejszenie oddziaływania zjawiska suszy
i zapobieganie stepowieniu. Konieczna jest redukcja ryzyka związanego z coraz częściej
występującymi ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, w szczególności z podtopieniami i
powodziami wzdłuż ciągów wodnych. Wszelkie działania mające na celu minimalizację
ryzyka powodziowego będą zawarte w planach zarządzania ryzykiem powodziowym.
Ustalenia tych planów będą uwzględnione m.in. w planach zagospodarowania
przestrzennego wszystkich poziomów.
Strona 26
proGEO Sp. z o.o.
27
1.4.3 Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020
Celem aktualizacji Strategii jest zwiększenie dynamiki rozwoju województwa, poprzez
dostosowanie dokumentu, zwłaszcza w zakresie wytyczonych celów rozwoju Dolnego
Śląska i kierunków działań służących ich realizacji, do zmieniających się uwarunkowań
rozwoju regionalnego, zawartych m.in. w dokumentach szczebla krajowego oraz
w prawodawstwie związanym z powadzeniem polityki rozwoju.
Pierwsza część Strategii stanowi diagnozę prospektywną, w której przedstawiono
najistotniejsze czynniki, które mają i będą mieć znaczenie dla rozwoju Dolnego Śląska
w najbliższych latach. Podsumowaniem diagnozy jest bilans otwarcia – uwarunkowania
rozwoju regionu, w którym zestawiono czynniki obiektywne i subiektywne rozwoju, wskazując
równocześnie na bariery rozwoju (strategiczne ograniczenia) Dolnego Śląska oraz
rozwiązania, które zalecane były we wcześniejszych wersjach Strategii, a które się nie
sprawdziły. W dalszej, tzw. programowej części Strategii Rozwoju Województwa
Dolnośląskiego 2020, określono wizję, cel nadrzędny (strategiczny) oraz cele szczegółowe
rozwoju województwa dolnośląskiego, podporządkowane wizji rozwoju.
Strona 27
proGEO Sp. z o.o.
28
WIZJA: BLISKO SIEBIE - BLISKO EUROPY
Dolny Śląsk 2020 jako zintegrowana wspólnota regionalna, region konkurencyjny, spójny,
otwarty, dynamiczny.
CEL: NOWOCZESNA GOSPODARKA W ATRAKCYJNYM ŚRODOWISKU
Dolny Śląsk regionem koncentracji innowacyjnych podmiotów produkcyjnych i usługowych
współpracujących z rozwiniętym sektorem badawczym oraz intensywnego rozwoju
nowoczesnej turystyki opartej o współpracę międzyregionalną i transgraniczną, tworzących
razem atrakcyjne miejsca pracy dla mieszkańców o coraz wyższych kwalifikacjach
i rozwiniętej kulturze obywatelskiej.
Cele szczegółowe:
Cel 1. Rozwój gospodarki opartej na wiedzy
Cel 2. Zrównoważony transport i poprawa dostępności transportowej
Cel 3. Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, zwłaszcza małych i średnich
przedsiębiorstw (MSP)
Cel 4. Ochrona środowiska naturalnego, efektywne wykorzystanie zasobów oraz
dostosowanie do zmian klimatu i poprawa poziomu bezpieczeństwa
Cel 5. Zwiększenie dostępności technologii komunikacyjno-informacyjnych
Cel 6. Wzrost zatrudnienia i mobilności pracowników
Cel 7. Włączenie społeczne i podnoszenie poziomu i jakości życia
Cel 8. Podniesienie poziomu edukacji, kształcenie ustawiczne
W związku z tym, że problemy rozwojowe grupują się obszarowo, bez względu na
granice administracyjne, SRWD proponuje terytorialne odniesienie działań rozwojowych.
Polega ono na wyodrębnieniu 4 obszarów integracji (charakteryzujących się
zróżnicowanymi uwarunkowaniami rozwoju, wynikającymi z warunków geograficznych,
sytuacji społeczno-gospodarczej i zaszłości historycznej) oraz 12 obszarów interwencji
(czyli wsparcia środkami zewnętrznymi w ramach polityki regionalnej państwa
i województwa). W ramach dokumentu powstały zatem częściowo nakładające się na siebie
tereny o jednorodnych problemach rozwojowych, dla których proponuje się zróżnicowane
działania i instrumenty adekwatne do identyfikowanych potrzeb.
W warstwie dokumentu związanej z ochroną środowiska zachowana została
zbieżność celów nowej Strategii z celami średniookresowymi Polityki Ekologicznej Państwa.
Dotyczy ona szeregu celów średniookresowych, z których najważniejsze pod względem
ekologicznym to: zachowanie bogatej różnorodności biologicznej polskiej przyrody na
różnych poziomach organizacji; racjonalizacja gospodarowania zasobami wód
powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby uchronić gospodarkę narodową od
deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi oraz zwiększenie samofinansowania
gospodarki wodnej; racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych
w kopaliny i wodę z zasobów podziemnych oraz otoczenia ich ochroną przed ilościową
i jakościową degradacją.
Jednym z najważniejszych założeń nowej Strategii jest powstanie do 2020 roku tzw.
Autostrad Nowej Gospodarki, czyli obszarów skupionych wokół istniejących i planowanych
dróg, które staną się miejscami dynamicznego rozwoju przemysłu opartego na
najnowocześniejszych technologiach i usługach. Drugim biegunem wzrostu mają być tereny
o wybitnych wartościach przyrodniczych, uzdrowiskowych i kulturowych, a także obszarów
bogatych w zasoby naturalne, gdzie nowoczesna gospodarka opierać się będzie na
wykorzystaniu tych unikatowych zasobów.
Gmina Polkowice należy do Legnicko – Głogowskiego Obszaru Integracji (B),
obejmującego obszar zagłębia miedziowego oraz jego zaplecza, którego rozwój jest silnie
związany z przemysłem górniczym. Możliwy spadek popytu i cen miedzi na rynkach
światowych, w obliczu dominacji wydobycia tego surowca w obszarze, może stanowić
Strona 28
proGEO Sp. z o.o.
29
zagrożenie dla gospodarki regionu. Szansą na podtrzymanie rozwoju LGOI jest dzisiaj
zapewnienie warunków dla przemysłu przetwórstwa miedzi i surowców towarzyszących oraz
rozszerzenie wachlarza działalności gospodarczych. Natomiast w związku z nieuniknionym
wyczerpaniem się złóż miedzi w przyszłości, konieczne jest podjęcie decyzji na szczeblu
krajowym dotyczącej eksploatacji złóż węgla brunatnego w okolicach Legnicy. Jednocześnie
wprowadza się zakaz eksploatacji złóż węgla brunatnego w okolicach Legnicy metodą
odkrywkową [53].
Rysunek 1.6
Obszary Integracji w Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 [53]
Gmina Polkowice znalazła się w zasięgu dwóch obszarów interwencji (numeracja
obszarów zgodna z SRWD 2020):
2. Legnicko-Głogowski Okręg Przemysłowy – obszar gospodarczy, którego siła
ekonomiczna oparta jest na zasobach rudy miedzi i jej przetwórstwie. Obszar
monokulturowy, o postępującym dużym stopniu urbanizacji i przekształceń środowiska.
Szczególnej uwagi wymaga rozwinięcie nowych kompetencji tego subregionu w kontekście
ograniczoności zasobów miedzi. Obszar występowania złóż węgla brunatnego, wymaga
kierunkowych decyzji państwa.
10. Autostrada Nowej Gospodarki – obszar o docelowo najwyższej w regionie dostępności
transportowej. Osadzony na istniejących i projektowanych ciągach autostrad i dróg
szybkiego ruchu oraz integrujący transport kolejowy i wodny. Jest terenem o najwyższej
Strona 29
proGEO Sp. z o.o.
30
atrakcyjności lokalizacji produkcji na Dolnym Śląsku. Wymaga wzmocnienia i wprowadzenia
najwyższych standardów technologicznych w dziedzinie teleinformatycznej oraz szczególnie
aktywnej obsługi prawnej i planistycznej, sprzyjającej powstawaniu i ukorzenianiu podmiotów
gospodarczych, szczególnie tych o rodowodzie dolnośląskim. Swym zasięgiem obszar ten
obejmuje również miasta będące niegdyś fundamentem gospodarczej prosperity regionu,
które dziś wymagają rewitalizacji i nowych miejsc pracy. Do tych ośrodków adresowana jest
polityka przyciągania inwestorów, ich zakorzeniania i tworzenia trwałych miejsc pracy
powiązanych z nowoczesna gospodarka. Obszar ten może stać się kołem zamachowym
całego regionu, pod warunkiem racjonalnych decyzji lokalizacyjnych i inwestycyjnych.
Rysunek 1.7
Dwanaście Obszarów Interwencji w Strategii Rozwoju Województwa
Dolnośląskiego 2020 [53]
Poniższa tabela prezentuje ranking „pierwszeństwa” celów rozwoju w trzech
obszarach interwencji, w granicach których położona jest Gmina Polkowice. Ranking jest
wynikiem konsultacji Zarządu Województwa Dolnośląskiego z przedstawicielami
samorządów, partnerami społecznymi i przedstawicielami biznesu. Punktacja opracowana
została na podstawie ankiet rozesłanych do wszystkich powiatów województwa. Należy
zaznaczyć, że niższa ranga danego celu szczegółowego w obszarze interwencji nie oznacza
braku możliwości realizacji związanych z nim zadań - jest jedynie rodzajem rekomendacji,
które z celów powinny być realizowane w pierwszej kolejności, które w następnej w ramach
posiadanych środków.
Strona 30
proGEO Sp. z o.o.
31
Ranking celów rozwoju SRWD 2020 w obszarach interwencji, do których przynależy
Gmina Polkowice, w skali od 1 (najistotniejszy) do 8 (najmniej istotny)
Obszary interwencji:
2
10
średnia
Tabela 1.1
4
1
3
5
1
3
5
1
3
2
4
3
8
7
8
5
7
6
2
6
8
4
7
7
Cele rozwoju:
Cel 1. Rozwój gospodarki opartej na wiedzy
Cel 2. Zrównoważony transport i poprawa dostępności transportowej
Cel 3. Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, zwłaszcza MSP
Cel 4. Ochrona środowiska naturalnego, efektywne wykorzystanie
zasobów oraz dostosowanie do zmian klimatu i poprawa poziomu
bezpieczeństwa
Cel 5. Zwiększenie dostępności technologii komunikacyjnoinformacyjnych
Cel 6. Wzrost zatrudnienia i mobilności pracowników
Cel 7. Włączenie społeczne i podnoszenie poziomu i jakości życia
Cel 8. Podniesienie poziomu edukacji, kształcenie ustawiczne
Osiągnięcie założonych celów Strategii, nakierowanych terytorialnie na obszary
interwencji, wymaga skupienia działań w kluczowych grupach nazwanych Makrosferami:
1.INFRASTRUKTURA
2. ROZWÓJ OBSZARÓW MIEJSKICH l WIEJSKICH
3. ZASOBY
4. TURYSTYKA
5. ZDROWIE l BEZPIECZEŃSTWO
6. EDUKACJA, NAUKA, KULTURA, SPORT l INFORMACJA
7. SPOŁECZEŃSTWO l PARTNERSTWO
8. PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ l INNOWACYJNOŚĆ
W obrębie poszczególnych Makrosfer wyodrębniono: priorytety, kryteria wyboru
projektów oraz szereg proponowanych przedsięwzięć, służących osiągnięciu określonych
celów szczegółowych. Przedsięwzięcia są zbiorem działań zgłoszonych w toku dyskusji
z partnerami społecznymi i realizować je będzie zarówno samorząd województwa, jak
i jednostki samorządu terytorialnego z terenu Województwa Dolnośląskiego, strona rządowa,
partnerzy społeczni i gospodarczy z wykorzystaniem potencjału partnerstwa publicznopublicznego, publiczno-społecznego i publiczno-prywatnego.
Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 jest dokumentem, który
zakłada pozyskiwanie prywatnego finansowania zadań rozwojowych, realizowanych przez
sektor publiczny, w tym wykorzystanie instrumentu partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP).
Potencjalne środki finansowe, które mogą zostać wykorzystane przez sektor publiczny na
realizację Strategii na lata 2013-2025, oszacowano łącznie na 96,4 mld zł. Daje to średnio
około 7,4 mld zł rocznie.
1.4.4 Strategia Rozwoju Zrównoważonego Gminy Polkowice na lata 2015 – 2020
Osiągnięcie zamierzonego poziomu rozwoju społecznego, gospodarczego oraz
przestrzennego Gminy odpowiadającego przyjętej wizji rozwoju będzie możliwe dzięki
realizacji trzech celów strategicznych, takich jak [31]:
S1. Maksymalizacja poziomu rozwoju gospodarczego z jednoczesnym dążeniem do
zwiększania udziału wytwórczości i usług nie związanych z przemysłem miedziowym.
S2. Stałe podnoszenie poziomu warunków bytowych oraz możliwości konsumpcyjnych
społeczności lokalnej.
Strona 31
proGEO Sp. z o.o.
32
S3. Użytkowanie zasobów lokalnych zgodnie z zasadami ekorozwoju
Wyzwania strategiczne wynikające z przyjętych celów strategicznych osiągane będą
poprzez realizację celów operacyjnych uszczegółowiających założone kierunki rozwoju
społeczno-gospodarczego Gminy Polkowice w nadchodzących latach. Z kolei osiągnięciu
celów operacyjnych będzie sprzyjała realizacja określonych typów zadań. W obszarze celu
strategicznego S3 są to następujące cele operacyjne i zadania strategiczne:
SKUTECZNA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO (O13)
Skuteczna ochrona środowiska w Gminie Polkowice swoim zakresem merytorycznym
obejmuje: budowę/modernizację urządzeń ochrony środowiska; modernizację urządzeń
technicznych wpływających negatywnie na stan środowiska naturalnego; rozwój
prośrodowiskowych systemów zarządzania; rozwój prawnego systemu ochrony środowiska
naturalnego; rozwój systemów strategicznego zarządzania zasobami środowiska
naturalnego; rozwój środków technicznych i systemów organizacyjnych służących sanacji
zdegradowanych zasobów środowiska naturalnego; rozwój środków technicznych i
systemów organizacyjnych służących usuwaniu wytworzonych już zanieczyszczeń, które
przedostały się lub mogą się przedostać do środowiska naturalnego.
Zadaniami strategicznymi będą tutaj:
13.1. Opracowanie i wdrożenie „Programu Ochrony Środowiska Dla Gminy Polkowice na
lata 2015-2018 z perspektywą na lata 2019-2022” [POŚ 2015-2018].
13.2. Opracowanie i wdrożenie „Programu Ochrony Środowiska Dla Gminy Polkowice na
lata 2019-2022 z perspektywą na lata 2023-2026” [POŚ 2019-2022].
13.3. Kontynuacja wdrażania „Programu Ograniczenia Niskiej Emisji Dla Miasta Polkowice
na lata 2012-2020” [PONE 2012-2020].
13.4. Wspieranie upowszechniania wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
13.5. Opracowanie i wdrożenie „Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Polkowice”
[PGN].
WDROŻONE SYSTEMY GOSPODARKI ODPADAMI (O14)
Chodzi tu przede wszystkim o pełne wdrożenie i sprawne funkcjonowanie na terenie
całej gminy lokalnych i ponadlokalnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi, a
także o rozbudowę bazy materialnej gospodarki odpadami; ograniczanie ilości i szkodliwości
wytwarzanych odpadów; zwiększanie zakresu recyclingu; doskonalenie systemów zbierania
odpadów niebezpiecznych; likwidację zjawiska nielegalnych składowisk odpadów;
zmniejszenie ilości wyrobów azbestowych pozostających w środowisku.
14.1. Rozwój bazy materialnej gospodarki odpadowej.
14.2. Doskonalenie systemu gospodarki odpadami komunalnymi.
14.3. Doskonalenie systemów zbierania odpadów niebezpiecznych.
14.4. Kontynuacja wdrażania „Program Usuwania Wyrobów Zawierających Azbest
z Terenu Gminy Polkowice z 2013” [PUWZA 2013].
ZREWITALIZOWANE I UKSZTAŁTOWANE ZASOBY ŚRODOWISKA NATURALNEGO (O15)
Cel ten w przypadku Gminy Polkowice obejmuje: zabezpieczanie zasobów
środowiska naturalnego przed nieprawidłową eksploatacją; osiąganie docelowych stanów
poszczególnych zasobów naturalnych; wykształcenie prawidłowych systemów wykorzystania
zasobów naturalnych; kształtowanie zasobów przyrodniczych; sanację zdegradowanych
zasobów środowiska naturalnego; opiekę nad zwierzętami bezdomnymi.
15.1. Opracowanie i wdrożenie „Programu Rozwoju i Pielęgnacji Zieleni Trwałej Gminy
Polkowice na lata 2015-2020” [PRPZT 2015-2020].
Strona 32
proGEO Sp. z o.o.
33
15.2. Przyjęcie i wdrożenie „Planu Urządzeniowo-Rolnego dla Obszarów Wiejskich Gminy
Polkowice” [PUR] w zakresie dotyczącym kompetencji gminnych.
15.3. Wspieranie zalesień nieużytków, gruntów pylastych i innych gruntów o najniższych
klasach gleb.
15.4. Opracowywanie i wdrażanie rocznych „Programów Opieki nad Zwierzętami
Bezdomnymi oraz Zapobiegania Bezdomności Zwierząt na Terenie Gminy
Polkowice” [POZB].
DOSTĘPNA INFORMACJA O ŚRODOWISKU I POWSZECHNE KOMPETENCJE W ZAKRESIE JEGO
OCHRONY (O16)
Dostęp do informacji o środowisku i posiadanie kompetencji w zakresie jego ochrony
to warunki upowszechniania prośrodowiskowego myślenia i postępowania, a zatem również
społecznej ochrony środowiska. Dlatego w zakresie pozyskiwania informacji cel ten
obejmuje: doskonalenie systemu pozyskiwania informacji na temat środowiska naturalnego
gminy i pozyskiwanie tych informacji. Po stronie dystrybucyjnej cel ten obejmuje: uzyskanie
wysokiej świadomości ekologicznej mieszkańców gminy oraz zapewnienie szerokiego
dostępu do informacji środowiskowej.
16.1. Pozyskiwanie informacji o środowisku.
16.2. Dystrybucja informacji.
16.3. Kontynuacja wdrażania „Programu Edukacji Ekologicznej Dla Gminy Polkowice na
lata 2015-2021” [PEE 2015-2021].
Ostateczny zakres zadań, które będą mogły zostać zrealizowane w nadchodzących
latach będzie zależał od możliwości budżetowych Gminy oraz skuteczności pozyskiwania
środków zewnętrznych pochodzących z funduszy europejskich oraz innych funduszy
krajowych. Źródłami finansowania większości zadań inwestycyjnych proponowanych
w Strategii, obok budżetu miasta, będą: Regionalny Program Operacyjny Województwa
Dolnośląskiego, Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko oraz Narodowy Fundusz
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (i Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej, w przypadku działań przeciwpowodziowych), a także – w przypadku
edukacji ekologicznej – wszelkie możliwe do uzyskania środki zewnętrzne. Osie priorytetowe
w poszczególnych Programach zostaną określone po zatwierdzeniu ich „Uszczegółowień”.
Strona 33
proGEO Sp. z o.o.
34
1.4.5 Wojewódzki Program Ochrony Środowiska
Wojewódzki Program Ochrony Środowiska dla Województwa Dolnośląskiego na lata
2014 – 2017, z perspektywą do 2021 r. został przyjęty Uchwałą Nr LV/2121/14 Sejmiku
Województwa Dolnośląskiego z dnia 30 października 2014 r. Obejmuje okres czterech lat
i uwzględnia działania na kolejne cztery lata. Jest dokumentem kompleksowo traktującym
zadania ochrony środowiska poprzez określone priorytety i najistotniejsze kierunki działań.
Dla Programu przeprowadzona została strategiczna ocena oddziaływania na środowisko.
CEL NADRZĘDNY
"Nowoczesna gospodarka (efektywne wykorzystanie zasobów), harmonijny, zintegrowany
rozwój przestrzenny oraz społeczno-gospodarczy w atrakcyjnym środowisku naturalnym."
Priorytety ekologiczne oraz cele w ramach 6 obszarów strategicznych:
Obszar strategiczny I - Zadania o charakterze systemowych:
• Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym;
Cel długoterminowy do roku 2021
Kształtowanie struktury funkcjonalno-przestrzennej województwa z zachowaniem równowagi
ekologicznej pomiędzy wykorzystaniem walorów przestrzeni, a rozwojem gospodarczym
(poprawa jakości życia i zachowanie wartości środowiska).
Cele krótkoterminowe do roku 2017
1. Zwiększenie efektywności prac związanych z planowaniem przestrzennym,
w szczególności dotyczy to opracowań ekofizjograficznych oraz miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego, które powinny być podstawą lokalizacji nowych
inwestycji.
2. Prowadzenie
racjonalnej
polityki
przestrzennej
(kształtowanie
przestrzeni),
uwzględniającej wartości przyrodnicze i ład przestrzenny.
3. Uporządkowanie zarządzania przestrzenią.
• System transportowy;
Zrównoważony transport i poprawa dostępności transportowej z uwzględnieniem rozwiązań
minimalizujących negatywny wpływ transportu na środowisko.
1. Poprawa jakości dróg ze szczególnym uwzględnieniem budowy dróg ekspresowych
i modernizacji pozostałych rodzajów dróg, w tym kolei dużych prędkości.
2. Wdrożenie zasad transportu intermodalnego.
3. Wprowadzenie zmian w inżynierii ruchu drogowego.
• Przemysł i energetyka zawodowa;
Ograniczenia negatywnego oddziaływania procesów przemysłowych na środowisko poprzez
wdrożenie prośrodowiskowego modelu produkcji oraz zasad planowania przestrzennego
i obowiązujących przepisów prawnych.
Cel krótkoterminowy do roku 2017
1. Rozpropagowanie zasad zarządzania środowiskowego wśród przedsiębiorców.
2. Tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji realizujących systemy
zarządzania środowiskowego.
3. Wdrożenie systemów zarządzania środowiskowego.
• Budownictwo i gospodarka komunalna;
Ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko mieszkalnictwa i przemysłu.
1. Poprawa jakości powietrza atmosferycznego poprzez ograniczanie niskiej emisji.
Strona 34
proGEO Sp. z o.o.
35
2.
Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych poprzez ograniczenie ładunku
i ilości ścieków.
3. Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców.
• Rolnictwo;
Zrównoważony rozwój rolnictwa z poszanowaniem walorów środowiska i różnorodności
biologicznej województwa.
1. Racjonalne gospodarowanie zasobami środowiskowymi w produkcji rolnej.
2. Ochrona środowiska naturalnego w sektorze rolniczym i różnorodności biologicznej na
obszarach wykorzystywanych rolniczo.
3. Rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych, zgodnych z zasadami zrównoważonego
rozwoju.
4. Przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych przez czynniki antropogeniczne.
5. Racjonalna organizacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
6. Adaptacja rolnictwa do zmian klimatu oraz udział w przeciwdziałaniu tym zmianom.
• Turystyka i rekreacja;
Rozwój turystyki i rekreacji z uwzględnieniem zasad ochrony środowiska.
1. Wspieranie rozwoju turystyki regionalnej.
2. Optymalizacja wykorzystania potencjału turystycznego regionu.
3. Ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko rozwoju turystycznego.
• Aktywizacja rynku do działań na rzecz ochrony środowiska.
Kształtowanie proekologicznych postaw konsumpcyjnych.
1. Rozwój produkcji towarów proekologicznych.
2. Eliminacja z rynku wyrobów szkodliwych dla środowiska.
3. Promowanie zachowań ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania
zielonych miejsc pracy.
4. Opracowanie programu zapobiegania powstawania odpadów.
Obszar strategiczny II - Poprawa jakości środowiska:
• Poprawa jakości powietrza atmosferycznego (w tym ograniczenie emisji ze źródeł
powierzchniowych, punktowych i liniowych);
Trwała poprawa jakości powietrza atmosferycznego.
1. Utrzymanie wartości stężeń poszczególnych zanieczyszczeń powietrza co najmniej na
poziomie określonym prawem lub poniżej tego poziomu.
2. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza pochodzących ze źródeł przemysłowych,
komunikacyjnych i komunalnych tzw. niskiej emisji.
3. Ograniczenie występowania przekroczeń dopuszczalnych i docelowych poziomów
stężeń zanieczyszczeń.
4. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach.
• Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii;
1. Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do
poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych.
2. Osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz
zwiększenie wykorzystania biopaliwa II generacji.
Strona 35
proGEO Sp. z o.o.
36
1. Znaczne zwiększenie odzysku energii z odpadów w sposób bezpieczny dla środowiska.
2. Promocja wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
3. Zwiększenie udziału rozproszonych źródeł odnawialnych (głownie energetyki wiatrowej,
biogazowi, instalacji na biomasę i solarnych), w tym małych i mikroźródeł.
• Poprawa jakości wód;
Dążenie do osiągnięcia dobrego stanu i potencjału wód powierzchniowych i podziemnych
pod względem jakościowym określonych przez Ramową Dyrektywę Wodną (Dyrektywę
2000/60/WE).
1. Osiągniecie celów ochrony JCW.
2. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom wód powierzchniowych i podziemnych ze źródeł
komunalnych, przemysłowych i rolniczych.
3. Zachowanie zasobów i zapewnienie wysokiej jakości wód.
4. Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu i potencjału wód oraz związanych z nimi
ekosystemów.
5. Realizacja monitoringu JCW.
• Racjonalna gospodarka odpadami;
Stworzenie systemu gospodarki odpadami, zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju
i opartego na hierarchii sposobów postępowania z odpadami komunalnymi.
1. Zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów w szczególności komunalnych.
2. Zwiększenie udziału odzysku, w szczególności recyklingu w odniesieniu do szkła, metali,
tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak również odzysku energii z odpadów
zgodnego z wymogami ochrony środowiska.
3. Zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów przy zwiększeniu
udziału innych form unieszkodliwiania odpadów.
4. Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów.
5. Zmniejszenie liczby czynnych składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne.
6. Optymalizacja funkcjonowania RIPOK poprzez opracowanie gminnych i regionalnych
strategii gospodarki odpadami.
7. Wspieranie wdrażania efektywnych ekonomicznie oraz ekologicznie technologii odzysku
i unieszkodliwiania odpadów, w tym technologii pozwalających na recykling oraz odzysk
energii zawartej w odpadach w procesach termicznego ich przekształcania.
8. Wyeliminowanie praktyk niewłaściwej eksploatacji, a także rekultywacji składowisk
odpadów.
9. Ujmowanie kryteriów ochrony środowiska przy finansowaniu zadań ze środków
publicznych.
10. Intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej właściwe postępowanie z odpadami
oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno - edukacyjnej, w celu kształtowania
odpowiednich postaw zmierzających do zmniejszania ilości wytwarzanych odpadów
komunalnych.
11. Opracowywanie analiz stanu gospodarki odpadami komunalnymi na poziomie gmin,
związków gmin i RIPOK.
• Ochrona powierzchni ziemi;
Ochrona gleb przed degradacją oraz rekultywacja terenów zdegradowanych
i zdewastowanych.
1. Ochrona gleb użytkowanych rolniczo.
2. Rozwój monitoringu środowiska glebowego w województwie.
Strona 36
proGEO Sp. z o.o.
37
3.
Zwiększenie zakresu rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych,
(przywracanie funkcji przyrodniczej, rekreacyjnej lub rolniczej).
4. Racjonalne wykorzystanie zasobów glebowych.
5. Zapobieganie erozji gleby i poprawa gospodarowania glebą.
• Ochrona przed hałasem;
Poprawa klimatu akustycznego na obszarach, gdzie zostały przekroczone wartości
normatywne oraz zabezpieczanie pozostałych obszarów przed zagrożeniem wystąpienia
ponadnormatywnej emisji hałasu.
1. Ograniczenie występowania przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu
komunikacyjnego.
2. Ograniczenie występowania przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu
przemysłowego.
3. Kontrola poziomu hałasu pochodząca od obiektów przemysłowych oraz monitoring
poziomu hałasu pochodzącego od ośrodków komunikacji.
4. Utrzymanie aktualnego poziomu hałasu w obszarach, gdzie sytuacja akustyczna jest
korzystna.
• Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym.
Ochrona przed negatywnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych.
1. Stała kontrola źródeł emisji promieniowania elektromagnetycznego.
2. Utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co
najmniej na tych poziomach.
3. Edukacja społeczeństwa dotycząca rzeczywistej skali zagrożenia emisją pól
elektromagnetycznych.
Obszar strategiczny III - Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych:
• Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi;
Tworzenie spójnego i nowoczesnego systemu zarządzania gospodarką wodną
z uwzględnieniem zasad ochrony środowiska
1. Racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w wodę z zasobów
podziemnych oraz otoczenie ich ochroną przed ilościową i jakościową degradacją.
2. Zwiększenie samofinansowania gospodarki wodnej.
3. Dążenie do maksymalizacji oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe
i konsumpcyjne.
4. Zreformowanie struktur gospodarki wodnej i dostosowanie sektora gospodarki wodnej
do zmian klimatu.
5. Wdrożenie systemu zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi i gospodarowania
wodami.
• Racjonalne gospodarowanie zasobami geologicznymi;
Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin w zakresie ich rozpoznania,
wydobycia i rekultywacji terenów poeksploatacyjnych.
1. Ograniczenie presji wywieranej na środowisko w procesie wykorzystania kopalin
i zapobieganie konfliktom społecznym wynikającym z eksploatacji i magazynowania
surowców.
2. Maksymalne wykorzystanie zasobów kopalin w granicach udokumentowania.
3. Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.
Strona 37
proGEO Sp. z o.o.
38
4.
5.
Ochrona zasobów surowców energetycznych województwa dolnośląskiego.
Kontynuowanie rozpoznania występowania surowców energetycznych i stworzenie
możliwości oraz wskazanie złóż strategicznych.
• Efektywne wykorzystanie energii.
Zrównoważony rozwój sektora energetycznego zmierzający do poprawy efektywności
energetycznej we wszystkich sektorach gospodarki w województwie dolnośląskim
(bezpieczeństwo energetyczne).
1. Osiągnięcie do 2016 roku oszczędności energii o 9% w stosunku do średniego zużycia
energii finalnej z lat 2001- 2005.
2. Zapewnienie bezpiecznego i efektywnego wykorzystania zasobów energii.
3. Dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju
gospodarki bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną.
Obszar strategiczny IV - Ochrona przyrody i krajobrazu:
• Ochrona zasobów przyrodniczych;
Ukształtowanie spójnego przestrzennie systemu obszarów podlegających ochronie prawnej
oraz pozostałych terenów zieleni.
1. Rozszerzenie i umocnienie regionalnego systemu obszarów chronionych i jego
zintegrowanie z systemami krajowymi i europejskimi.
2. Ochrona i zwiększanie powierzchni terenów zielonych przy zachowaniu dotychczas
istniejących obszarów.
3. Ochrona różnorodności biologicznej i zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów
przyrodniczych regionu.
4. Tworzenie warunków ochrony korytarzy ekologicznych.
• Ochrona i zwiększanie zasobów leśnych.
Rozwijanie zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.
1. Racjonalne użytkowanie zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury
gatunkowej i wiekowej z zachowaniem bogactwa biologicznego.
2. Ochrona, powiększanie i udostępnianie zasobów leśnych.
3. Wielofunkcyjna gospodarka leśna.
Obszar strategiczny V - Kształtowanie postaw ekologicznych:
• Edukacja ekologiczna
Kształtowanie prawidłowych wzorców zachowań wszystkich grup społeczeństwa
w odniesieniu do konkretnych sektorów środowiska w ramach podejmowanych inicjatyw
z zakresu edukacji ekologicznej.
1. Rozwój świadomości ekologicznej mieszkańców województwa dolnośląskiego, zgodnie
z zasadą "myśl globalnie, działaj lokalnie".
2. Rozwój systemu stałej współpracy międzysektorowej i dialogu społecznego.
3. Racjonalne wykorzystanie i rozwój bazy służącej powszechnej edukacji ekologicznej.
• Udział społeczeństwa w postępowaniu na rzecz ochrony środowiska i udostępnianie
informacji o środowisku.
Strona 38
proGEO Sp. z o.o.
39
Upowszechnienie i zapewnienie każdemu mieszkańcowi dostępu do informacji z zakresu
ochrony środowiska i wynikających z tego korzyści zdrowotnych, ekologicznych oraz
ekonomicznych oraz zapewnienie udziału w postępowaniach na rzecz ochrony środowiska.
1. Aktywny udział społeczeństwa w postępowaniach na rzecz ochrony środowiska.
2. Rozwój infrastruktury dostępu do informacji o środowisku.
Obszar strategiczny VI - Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego:
• Przeciwdziałanie poważnym awariom;
Ograniczenie ryzyka wystąpienia zagrożeń środowiska spowodowanych przez potencjalne
źródła awarii przemysłowych dla ochrony ludności przed ich skutkami.
1. Zapobieganie poważnym awariom, mogącym mieć wpływ na środowisko oraz zdrowie
i życie mieszkańców.
2. Zmniejszenie zagrożenia oraz minimalizacja skutków w przypadku wystąpienia awarii.
• Ochrona przed powodzią i suszą;
Ograniczenie negatywnych skutków powodzi i suszy oraz minimalizowanie ryzyka
występowania sytuacji nadzwyczajnych z zachowaniem zasady zrównoważonego rozwoju
oraz poszanowaniem zasobów przyrody i niepogarszania stanu środowiska.
1. Podniesienie
bezpieczeństwa
przeciwpowodziowego
(poprawa
osłony
przeciwpowodziowej).
2. Zwiększenie retencji zlewni (w szczególności cieków o dużym zagrożeniu
powodziowym) – w tym budowa i modernizacja infrastruktury niezbędnej dla zwiększenia
retencji zasobów wodnych i poprawy ich jakości oraz poprawy bioróżnorodności.
3. Usprawnienie systemu zarządzania ryzykiem powodziowym - wspieranie inwestycji
i dobrych praktyk ukierunkowanych na przeciwdziałanie klęskom suszy i powodzi,
zapewniających odporność oraz stworzenie systemów zarządzania klęskami
żywiołowymi.
4. Modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego.
5. Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzią, suszą i deficytem wody.
• Ochrona przeciwpożarowa;
Dążenie do minimalizowania ryzyka pożarowego.
1. Przestrzeganie zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego.
2. Doskonalenie systemu ochrony przeciwpożarowej.
• Zwiększenie bezpieczeństwa transportu substancji niebezpiecznych.
Zwiększenie bezpieczeństwa transportu substancji niebezpiecznych poprzez zastosowanie
efektywnych i sprawdzonych rozwiązań (minimalizacja ryzyka).
1. Wypełnianie wymagań transportowych w przypadku przewozu materiałów
niebezpiecznych.
2.
Kontrole transportu substancji niebezpiecznych.
Ocena realizacji poszczególnych celów przygotowywana będzie w raportach z realizacji
Programu. Ocena ta będzie miała charakter zarówno ilościowy jak i jakościowy - jej celem
będzie wskazanie oraz zmierzenie stopnia realizacji celów [52].
Strona 39
proGEO Sp. z o.o.
40
1.4.6 Powiatowy Program Ochrony Środowiska
Niniejszy dokument uwzględnia również uwarunkowania wynikające z Programu
ochrony środowiska szczebla powiatowego [6]. Polityka ekologiczna powiatu polkowickiego
zawarta we wspomnianym Programie stanowi wytyczne dla określenia szczegółowych celów
i kierunków działań w niniejszym dokumencie. W Programie przyjęto następujące priorytety
ekologiczne w zakresie ochrony i poprawy stanu środowiska na terenie Powiatu
Polkowickiego:
Priorytet 1 – Ograniczanie niskiej emisji.
Priorytet 2 – Ograniczanie zanieczyszczenia wód.
Priorytet 3 – Prewencja degradacji cennych ekosystemów lub/i ich fragmentów.
Priorytet 4 – Wspieranie procesów wykorzystania alternatywnych źródeł energii.
Priorytet 5 – Monitoring zjawisk związanych ze stanem i ochroną środowiska naturalnego
Priorytet 6 – Edukacja ekologiczna
Osiągnięcie każdego z wyznaczonych priorytetów zapewniają cele ekologiczne
średniookresowe do 2019 r., kierunki działań oraz zadania inwestycyjne i pozainwestycyjne,
sformułowane w poszczególnych działach i rozdziałach tego Programu. Zawartość
dokumentu podzielona została także na bloki tematyczne, wzorem Polityki Ekologicznej
Państwa:
I. CELE I ZADANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM
II. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY
III. JAKOŚĆ ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWO EKOLOGICZNE
IV. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW , WODY I ENERGII
Cele i zadania o charakterze systemowym:
• System transportowy;
Główny cel strategiczny
Budowa i modernizacja sieci drogowej z towarzyszącą infrastrukturą oraz rozwój
alternatywnych rodzajów transportu
Cele średniookresowe do 2019 roku
1. Osiągnięcie dobrego stanu technicznego dróg i pozostałej infrastruktury drogowej.
2. Poprawa dostępności komunikacyjnej oraz tworzenie warunków dla sprawnego
i bezpiecznego przemieszczania się ludzi i towarów przy jednoczesnym minimalizowaniu
wpływu na środowisko naturalne.
3. Budowa chodników i szlaków rowerowych.
• Turystyka i rekreacja;
Rozwój turystyki i rekreacji w zgodzie z ochroną terenów i obiektów cennych przyrodniczo.
1. Udostępnienie dla turystyki i rekreacji walorów przyrodniczych i krajobrazowych powiatu
w zakresie zgodnym z pojemnością środowiska
2. Tworzenie pieszych, rowerowych i konnych szlaków turystycznych, wraz
z niezbędną infrastrukturą, oznakowaniem i promocją
3. Łączenie funkcji turystycznych, rekreacyjnych i edukacyjnych poprzez umieszczanie na
szlakach informacji dot. miejsc i obiektów cennych przyrodniczo oraz wymogów ich
ochrony
4. Wspieranie i promocja rozwoju agroturystyki w powiązaniu z ochroną środowiska
przyrodniczo-kulturowego powiatu
5. Tworzenie i rewitalizacja terenów zielonych na obszarze miast i wsi.
Strona 40
proGEO Sp. z o.o.
41
• Rolnictwo;
Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich oraz zachowanie mozaiki półnaturalnych
i kulturowych krajobrazów rolniczych.
1. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich w oparciu o istniejące zasoby ludzkie,
społeczne, przyrodnicze, historyczne, kulturowe, infrastrukturalne i wiedzę;
2. Racjonalne kształtowanie przestrzeni rolniczej z uwzględnieniem uwarunkowań
środowiska i przy zachowaniu tradycyjnej mozaikowatości pól uprawnych;
3. Ograniczanie ubytku trwałych użytków zielonych (łąki, pastwiska);
4. Utrzymywanie odpowiedniego stanu sieci melioracyjnej;
5. Rozwój rolnictwa ekologicznego poprawa konkurencyjności gospodarki rolno –
żywnościowej.
• Przemysł i awarie przemysłowe;
Minimalizacja negatywnego oddziaływania przemysłu, górnictwa i energetyki na środowisko
przyrodnicze powiatu.
1. Wspieranie powstawania małych i średnich podmiotów gospodarczych nieuciążliwych
dla środowiska.
2. Kontrola zakładów przemysłowych zlokalizowanych w pobliżu jednostek osadniczych,
których działalność ujemnie wpływa na środowisko.
3. Eliminowanie i zmniejszanie negatywnych skutków dla mieszkańców i środowiska z
tytułu poważnych awarii przemysłowych.
• Edukacja ekologiczna;
• Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców Powiatu Polkowickiego;
• Wdrażanie zaleceń Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej oraz programów
powiatowych i wojewódzkich związanych z ochroną środowiska.
1. Rozwój współpracy i przepływu informacji pomiędzy podmiotami i osobami
prowadzącymi działania w zakresie edukacji ekologicznej;
2. Wzmocnienie wiedzy i umiejętności edukatorów, rozwój bazy służącej edukacji
ekologicznej oraz praktyczne zaangażowanie dzieci, młodzieży i dorosłych
w działania na rzecz środowiska;
3. Efektywne wykorzystanie dostępnych źródeł finansowania na edukację ekologiczną.
Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody:
• Ochrona przyrody i krajobrazu;
Rozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo, w tym wdrożenie
systemu NATURA 2000
1. Należyta i stabilna ochrona obszarów cennych przyrodniczo i krajobrazowo;
2. Zachowanie walorów estetyczno-widokowych i rewitalizacja charakterystycznego dla
regionu krajobrazu z właściwą dla niego naturalną bioróżnorodnością;
3. Poprawa struktury i dalszy rozwój systemu zieleni w powiecie;
4. Tworzenie środowiska na terenach zurbanizowanych wzmacniających zdrowie fizyczne i
psychiczne człowieka oraz umożliwiającego rozwój bioróżnorodności;
5. Wzrost świadomości społeczeństwa w zakresie ochrony przyrody.
Strona 41
proGEO Sp. z o.o.
42
• Ochrona lasów;
Zachowanie i ochrona istniejących zasobów leśnych.
1. Wzrost różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych.
2. Poprawa stanu zdrowotnego lasów.
3. Zwiększanie areału zalesień.
• Ochrona gleb i powierzchni ziemi;
Właściwe użytkowanie istniejących zasobów glebowych.
1. Ochrona gleb na terenie powiatu.
2. Rekultywacja gleb zdegradowanych
• Gospodarowanie zasobami kopalin;
Racjonalne gospodarowanie zasobami kopalin.
1. Ochrona złóż kopalin.
2. Minimalizacja presji wywieranej na środowisko w procesie eksploatacji złóż.
3. Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.
Jakość środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne:
• Ochrona jakości i zasobów wód – gospodarka wodno–ściekowa
Ochrona zasobów i jakości wód podziemnych i powierzchniowych
1. Ochrona i zwiększanie zasobów wodnych powiatu.
2. Poprawa czystości wód powierzchniowych.
3. Zapewnienie wszystkim mieszkańcom dostawy i dostępu do wody pitnej
o wysokiej jakości.
• Gospodarka odpadami
Szczegółowe informacje dotyczące stanu aktualnego jak i planowanych działań zawarte są
w dokumencie: „Aktualizacja planu gospodarki odpadami dla Powiatu Polkowickiego na lata
2008 – 2015”, będącego nieodłączną częścią Programu ochrony środowiska.
• Ochrona jakości powietrza atmosferycznego
Poprawa i ochrona jakości powietrza, poprzez sukcesywną redukcję emisji substancji
zanieczyszczających.
1. Spełnienie wymagań ustawodawstwa UE w zakresie jakości powietrza.
2. Realizacja założeń Programu Ochrony Powietrza dla strefy lubińsko – polkowickiej
• Hałas
Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców i środowiska.
1. Zmniejszenie uciążliwości hałasu, zwłaszcza na terenach zabudowanych.
2. Ochrona przed hałasem komunikacyjnym.
3. Uzyskanie dobrej jakości klimatu akustycznego na terenie powiatu.
• Promieniowanie elektromagnetyczne i radiacyjne
Ograniczenie wpływu promieniowania elektromagnetycznego na mieszkańców powiatu.
Strona 42
proGEO Sp. z o.o.
43
1. Bieżący monitoring i kontrola źródeł emisji promieniowania elektromagnetycznego
i radiacyjnego.
2. Wprowadzenie
do
planu
zagospodarowania
przestrzennego
zagadnienia
promieniowania niejonizującego w zakresie tworzenia obszarów ograniczonego
użytkowania wokół źródeł PEM jak np. urządzeń elektroenergetycznych
i radiokomunikacyjnych z uwzględnieniem stacji telefonii komórkowej.
3. Dokładna rejestracja źródeł PEM, a w ramach monitoringu szerokopasmowych
pomiarów widma pól elektromagnetycznych, w celu dokładnego określenia wielkości
PEM w środowisku, a także określenia dynamiki jego wzrostu.
Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii
• Kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzią
Racjonalne kształtowanie stosunków wodnych na obszarze powiatu.
1. Racjonalne wykorzystanie i zwiększenie zasobów wodnych.
2. Monitorowanie zagrożenia powodziowego w rejonie powiatu.
3. Budowa i odbudowa obiektów małej retencji.
4. Kontrola
stanu
melioracji
szczegółowych
i
urządzeń
wodnych
z wytypowaniem odcinków do rekonstrukcji i modernizacji.
• Wykorzystanie energii odnawialnej
Promocja i wspomaganie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych (OZE).
1. Promocja wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.
2. Wspieranie realizacji projektów wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.
wraz
Strona 43
proGEO Sp. z o.o.
44
2. CHARAKTERYSTYKA GMINY POLKOWICE
W niniejszym rozdziale przedstawiono dane podstawowe, takie jak położenie
administracyjno – geograficzne, demografia, struktura użytkowania gruntów, a także
omówiono stan aktualny i jego zmiany na przestrzeni ostatnich lat w poszczególnych
sektorach społeczno – gospodarczych, takich jak: system transportowy, gospodarka wodno
– ściekowa, zaopatrzenie w energię elektryczną, cieplną oraz gaz, odnawialne źródła energii,
gospodarka odpadami. W ramach prac przeanalizowane zostały dostępne dane źródłowe,
statystyczne oraz informacje przekazane przez Urząd Gminy, Spółki gminne i podmioty
prywatne. W ramach poszczególnych zagadnień skoncentrowano się przede wszystkim na
przedstawieniu danych liczbowych i ocenie aktualnej sytuacji oraz analizie trendów zmian,
w odniesieniu do stanu przedstawionego w poprzednim Programie ochrony środowiska dla
Gminy Polkowice na lata 2011 – 2014 z perspektywą na lata 2015-2018 [5] oraz w
Raportach z realizacji POŚ za lata 2010--2013 [33, 34].
2.1 Położenie geograficzne i administracyjne
Gmina miejsko-wiejska Polkowice położona jest w północno-zachodniej części
województwa dolnośląskiego pomiędzy Legnicą i Głogowem, dwoma znaczącymi ośrodkami
Legnicko-Głogowskiego Zagłębia Miedziowego. Pod względem administracyjnym Gmina
Polkowice wchodzi w skład powiatu polkowickiego. Obejmuje swym zasięgiem 15 sołectw i
jedno miasto (Polkowice). Największymi sołectwami są: Sobin, Sucha Górna, Jędrzychów
i Komorniki. Graniczy od północy z gminami Jerzmanowa i Grębocice, od wschodu z gminą
Rudna, od południowego wschodu z gminą Lubin (wiejska), od południowego zachodu z
gminą Chocianów a od zachodu z gminą Radwanice.
Rysunek 2.1 Położenie Gminy Polkowice na tle powiatu polkowickiego
Strona 44
proGEO Sp. z o.o.
45
Pod względem geograficznym, zgodnie z podziałem na jednostki fizycznogeograficzne (J. Kondracki, 2000) obszar gminy znajduje się w zasięgu makroregionu Wał
Trzebnicki (316.4). W ramach tego makroregionu występują następujące jednostki niższego
rzędu tj. mezoregion Wzgórza Dalkowskie (318.42). Niewielki fragment w południowej
części obszaru gminy zaliczany jest do makroregionu Nizina Śląsko-Łużycka (317.7),
mezoregiony: Równina Szprotawska (318.75) i Wysoczyzna Lubińska (317.76).
Ukształtowanie terenu jest stosunkowo zróżnicowane. W północnej części gminy
dominują formy pochodzenia lodowcowego wykształcone w postaci spiętrzonych wzgórz i
pagórków morenowych. Deniwelacje terenu przekraczają tu 126 m. Dno doliny rzeki
Moskorzynki poniżej Żukowa położone jest na wysokości 94,5 m n.p.m., zaś najwyżej
położonym punktem jest szczyt wzgórza o wysokości 223 m n.p., zlokalizowany w rejonie
miejscowości Żelazny Most, po północnej stronie wyłączonego z eksploatacji zbiornika
odpadów flotacyjnych „Gilów”. W południowej części gminy Polkowice, w obrębie
mezoregionu
Równiny
Szprotawskiej
wykształciły
się
formy
pochodzenia
wodnolodowcowego w postaci równin sandrowych i wodnolodowcowych. Wzdłuż
południowej granicy gminy przebiega dno doliny rzecznej Szprotawy, ponad którą
wykształciły się tarasy akumulacyjne zalewowe oraz erozyjno-akumulacyjne zalewowe i
nadzalewowe. Wysokość tarasów waha się od 1 do 10 m nad poziomem rzeki. Powierzchnia
terenu w rejonie Równiny Szprotawskiej leży na poziomie od 138 m n.p.m. w rejonie doliny
Szprotawy, do 153 m n.p.m. w rejonie Sobina (Kondracki, 2009) [35].
Rysunek 2.2 Podział fizjogeograficzny wg J. Kondrackiego
2.2 Demografia
Cechą charakterystyczną gminy Polkowice jest występowanie dominującej jednostki
osadniczej w postaci miasta Polkowice, w której skupia się ok. 79% liczby mieszkańców
gminy (22558 osób). Na obszarach wiejskich zamieszkuje natomiast 4767 osób. Łącznie
zatem Gminę Polkowice zamieszkuje ponad 27,3 tys. osób, wg stanu na koniec 2014 r. (wg
GUS). Analizując dane demograficzne można zauważyć, iż ludność Gminy Polkowice
systematycznie rośnie jednak wzrost ten dotyczy terenów wiejskich - ludność miasta
Strona 45
proGEO Sp. z o.o.
46
Polkowice stale bowiem maleje. Saldo migracji wewnętrznych jest
est ujemne i podlega
wahaniom, niewielki jest natomiast odpływ mieszkańców za granicę.
ę. Ostatnie lata to równie
również
wyraźny spadek przyrostu naturalnego, skutkujący
skutkuj
rosnącym obciążeniem
ążeniem demograficznym,
dźwiganym
wiganym przez osoby w wieku produkcyjnym, których udział procentowy w całej populacji
Gminy nie przekracza 64% .
Tabela 2.1
Podstawowe dane demograficzne dla Gminy Polkowice [wg GUS]
Jedn.
miary
2009
2010
2011
2012
2013
2014
liczba mieszkańców
(ogółem)
osoba
26296
27131
27235
27262
27318
27325
liczba mieszkańców (miasto)
osoba
22216
22827
22777
22691
22638
22558
liczba mieszkańców (wsie)
osoba
4080
4304
4458
4571
4680
4767
gęstość zaludnienia
osoba/
2
km
157
162
162
163
163
163
przyrost naturalny
osoba
140
112
122
88
96
56
saldo migracji wewnętrznych
osoba
-28
3
-15
-60
-89
-40
saldo migracji zagranicznych
osoba
-9
0
-3
0
-5
-4
obciążenie demograficzne*
osoba
52,5
52,8
53,9
54,8
55,5
56,2
%
65,6
65,5
65,0
64,6
64,3
64,0
udział ludności w wieku
produkcyjnym
* ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym
Rysunek 2.3
Procesy
rocesy demograficzne na przestrzeni ostatnich lat w Gminie Polkowice [GUS]
Obszary wiejskie gminy Polkowice zamieszkuje 4 767 osób (stan na koniec 2014 r.),
a wskaźnik gęstości
ci zaludnienia na 1 km2 kształtuje się na niskim poziomie i wynosi
33 osoby. Jak wspomniano wcześniej
wcze
najliczniej zamieszkałe obręby
ęby to: Sobin, Sucha
Górna, Jędrzychów
drzychów i Komorniki. Na ich obszarze mieszka ponad 50% ogólnej liczby
mieszkańców części
ci wiejskiej Gminy. Najsłabiej zaludnione są:
s : Pieszkowice, Biedrzychowa
i Dąbrowa.
Strona 46
proGEO Sp. z o.o.
47
2.3 Struktura użytkowania gruntów
W strukturze zagospodarowania terenu całej gminy Polkowice (stan na koniec 2014
r.) przeważają grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione - ok. 50 % oraz grunty rolne ok. 36%. Grunty zabudowane i zurbanizowane stanowią natomiast ok. 12 % w tym
komunikacyjne (drogi i kolejowe) - ok. 3%.
Wśród użytków rolnych dominują grunty orne (72,2%), łąki (17,2 %) i pastwiska (6,5%).
W przypadku obszarów wiejskich gminy Polkowice udział lasów i gruntów leśnych wraz z
zadrzewieniami wynosi ok. 55%. Użytki rolne stanowią ok. 34,0%, grunty pod wodami
zajmują ok. 1 % powierzchni gminy a tereny zabudowane ok. 8 %.
Rysunek 2.4
Struktura użytkowania gruntów, wg stanu na koniec 2014 r. [dane GUS]
[wg stanu na 31.12.2014 r.]
Grunty
leśne
50,3%
Użytki rolne
36,4%
Tereny różne
0,2%
Nieużytki
0,5%
Rysunek 2.5
Grunty pod
wodami
0,2%
Grunty
zabudowane i
zurbanizowane
12,4 %
Podział użytków rolnych, wg stanu na koniec 2014 r. [dane GUS]
[wg stanu na 31.12.2014 r.]
grunty orne
72,2%
sady
0,1%
rowy 1,4%
grunty rolne
zabud.
2,4%
łąki
17,2%
pastwiska
6,5%
Strona 47
proGEO Sp. z o.o.
48
2.4 System transportowy
Przez gminę Polkowice przebiega droga krajowa nr 3 relacji Świnoujście-Zielona
Góra-Legnica-Jakuszyce (granica państwa).
Na odcinkach trasy drogi krajowej nr 3 planuje się budowę drogi ekspresowej S-3, w ramach
której mają być także zrealizowane obejścia drogowe większych miejscowości, w tym miasta
Polkowice.
Podstawowy układ komunikacyjny uzupełnia droga wojewódzka nr 331 relacji Chocianów
(DW328)-Polkowice-Tarnówek-Rynarcice (DW323). Droga ta jest prowadzona przez gminę
Polkowice na kierunku wschód-zachód. Na terenie gminy Polkowice składa się z dwóch
odcinków, które na terenie miasta Polkowice łączą się ze sobą za pośrednictwem odcinka
drogi krajowej nr 3.
Poza wspomnianą już powyżej drogą krajową i wojewódzką, istotnym elementem układu
drogowego gminy są drogi powiatowe. Ich sieć składa się z 21 oddzielnie numerowanych
odcinków, z czego trzy prowadzone są zarówno przez część miejską, jak i wiejską gminy.
Łączna długość dróg powiatowych na terenie gminy wynosi około 65 km. Drogi powiatowe w
gminie Polkowice są szczególnie ważne dla ruchu lokalnego w części wiejskiej gminy, gdyż
często stanowią jedyne trasy dla ruchu samochodowego zapewniające obsługę wielu wsi
gminy. Jest to szczególnie istotne w sytuacji braku przygotowanych do przenoszenia ruchu
samochodowego alternatywnych dróg gminnych w części wiejskiej gminy Polkowice.
W listopadzie 2014 r. zakończono jedną z największych inwestycji drogowych w historii
gminy Polkowice - budowę ul. Przemkowskiej. Droga ta o długości ok.2,3 km jest kluczowa
dla układu drogowego Nowych Polkowic. Ulica Przemkowska jest równoległa do
Chocianowskiej (droga wojewódzka nr 331) i dzięki jej wybudowaniu nastąpi rozładowanie
ruchu w tym rejonie. Poza tym droga ma duże znaczenie w kontekście rozbudowy sieci dróg
wewnątrz Nowych Polkowic
Przez obszar gminy Polkowice przebiega przemysłowa linia kolejowa oraz tory
kolei wąskotorowej na terenach szybów należących do KGHM „Polska Miedź” S.A.
W wyniku powiększenia granic administracyjnych miasta Polkowice wystąpiło
zapotrzebowanie zorganizowania komunikacji miejskiej ułatwiającej przemieszczanie się
mieszkańców. Brak komunikacji odczuwany był przede wszystkim przez mieszkańców
zamieszkujących obszary oddalone od centrum miasta, tj. dawnych Polkowic Dolnych oraz
Osiedla Polanka.
Głównym usługodawcą w zakresie komunikacji miejskiej jest Przedsiębiorstwo Gospodarki
Mieszkaniowej i Komunikacji Miejskiej w Polkowicach. Zgodnie z uchwałą Rady Miejskiej w
Polkowicach, podjętą 11 listopada, mieszkańcy gminy, jak również przyjezdni, turyści, nie
płacą za przemieszczanie się autobusami od 4 grudnia 2014. Akcja ma zachęcać
mieszkańców do porzucenia swoich samochodów, na rzecz transportu publicznego. Na
przełomie lipca i sierpnia 2015 na ulicach Polkowic pojawił się autobus bateryjny o napędzie
elektrycznym E12 Vossloch wyprodukowany przez firmę Solaris. W 2016 roku przy wsparciu
funduszami unijnymi z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego
2014-2020 Gmina Polkowice zamierza zakupić sześć tego typu pojazdów. Baterie
stosowane obecnie w autobusach elektrycznych pozwalają na przejechanie w cyklu miejskim
ok.100-270 km.
Do miasta Polkowice oraz większości miejscowości wiejskich gminy docierają autobusy firm
PKS Lubin S.A oraz INTERTRANS PKS Głogów SA. Ponadto komunikację poza gminną
zapewniają prywatni przewoźnicy (np.TT-O ”EL-Bus”, FHU „JANTAR”). Największa
częstotliwość kursowania autobusów występuje na trasie Polkowice-Lubin.
Strona 48
proGEO Sp. z o.o.
49
Na potrzeby
by dowozu pracowników KGHM Polska Miedź
Mied S.A. do pracy, funkcjonuje
komunikacja specjalna KGHM.
KGHM. W chwili obecnej obsługiwana jest ona przez MERCUS
Logistyka Sp. z o.o. (do lipca 2015 rolę
rol tę pełnił Wydział Przewozów Osobowych
sobowych Pol-Miedź
Trans Sp. z o.o.). Autobusy
tobusy oznaczone logo spółki i stosownym numerem linii rozwożą
rozwo
pracowników na regularnych trasach. Połączenia
Poł czenia komunikacji KGHM, choć niedostępne dla
osób niezatrudnionych w spółce, posiadają
posiadaj własne rozkłady jazdy, sieć przystanków i
dworców.
Jak wcześniej wspomniano Gmina Polkowice leży
ży na trasie korytarza
komunikacyjnego E65 – trasy europejskiej, łączącej
cej Bałtyk z Adriatykiem, a dokładnie miasto
Malmö w Szwecji z miejscowością
miejscowoś
Chania w Grecji. Województwo Dolnośląskie,
Dolno
wraz z
dziewięcioma
cioma innymi europejsk
europejskimi regionami, jest sygnatariuszem międzyregionalnego
mię
porozumienia
orozumienia na rzecz utworzenia CETC-ROUTE65 – Środkowoeuropejskiego
rodkowoeuropejskiego Korytarza
Transportowego. Inicjatywa ma na celu wykreowanie systemu multimodalnych powiązań
powi
infrastrukturalnych i gospodarczych, służących
sł
zrównoważonemu
żonemu rozwojowi oraz
wzmocnieniu konkurencyjności
konkurencyjności tego obszaru. Powstanie pasma rozwojowego CETCCETC
ROUTE65, w sposób odczuwalny, zwiększy
zwi
konkurencyjność regionów położonych
poło
w jego
obrębie,
bie, wzmocni obszary słabe strukturalnie, a tym samym zm
zmniejszy
bezrobocie, rozwinie turystykę i gospodarki regionalne. Wprowadzenie
innowacyjnych rozwiązań
ą ń w zakresie transportu, ze szczególnym
naciskiem kładzionym na przewozy kolejowe i morsko – rzeczne
skutkować będzie równieżż popraw
poprawą jakości środowiska naturalnego.
Jest to wielka szansa dla Legnicy.
Rysunek 2.6
Przebieg europejskiego korytarza komunikacyjnego E65
źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:E65_route.svg
Kluczową inwestycją dla rozwoju tego kkonceptu jest rozbudowa drogi ekspresowej S-3,
S
łączącej Świnoujście
cie z granicą czeską w Lubawce. Budowa tej drogi na odcinku granica
województwa – Legnica – Lubawka została zapisana w Planie Zagospodarowania
Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego.
Dolno
Inwestycja
cja ta na odcinku Nowa Sól -Legnica
widnieje również na liście
ście
cie projektów indywidualnych dla Programu Operacyjnego
Infrastruktura i Środowisko
rodowisko na lata 2007
2007-2013
2013 oraz w zestawieniu inwestycji zawartych w
Programie Budowy Dróg Krajowych na lata 2011-2015.
2011
Zadanie
anie podzielone na 5 odcinków.
Podpisanie umów na wszystkie odcinki S3 Nowa Sól-Legnica
Sól
odbyło się końcem grudnia
2014 r. Oddanie do ruchu przewidywane w drugiej połowie 2018 r.
Obejście
cie miasta Polkowice ma by
być realizowane po wschodniej stronie miasta z węzłami
w
w
pobliżu miejscowości Kaźmierzów
źmierzów
mierzów i Biedrzychowa. W ramach budowy tego odcinka drogi S
S-3
przewidziana jest budowa ekranów akustycznych dla terenów rekreacyjnych miasta
Polkowice oraz wspomnianych powyżej
powy
miejscowości.
Strona 49
proGEO Sp. z o.o.
50
2.5 Gospodarka wodno-ściekowa
Wszystkie miejscowości gminy Polkowice zaopatrywane są w wodę z sieci
wodociągowej. Również gospodarka ściekowa na terenie gminy jest uporządkowana
w prawie 100%. System kanalizacji sanitarnej posiadają wszystkie miejscowości gmin. Ścieki
z poszczególnych miejscowości odprowadzane są do pięciu oczyszczalni zlokalizowanych
na terenie gminy w Polkowicach, Komornikach, Moskorzynie, Suchej Górnej i Pieszkowicach
oraz jednej znajdującej się w Rynarcicach (gmina Rudna). Do oczyszczalni w Polkowicach
podłączonych jest 5 miejscowości: miasto Polkowice, Biedrzychowa, Sobin, Jędrzychów i
Nowa Wieś Lubińska. Oczyszczalnia w Komornikach obsługuje również 5 miejscowości:
Komorniki, Żuków, Trzebcz, Tarnówek i Dąbrowę. Do oczyszczalni w Moskorzynie
odprowadzane są ścieki z 3 miejscowości: Kaźmierzowa, Moskorzyna i Guzic.
Oczyszczalnie w Suchej Górnej i Pieszkowicach obsługują wsie w których są zlokalizowane.
Natomiast ścieki z Żelaznego Mostu odprowadzane są do oczyszczalni w Rynarcicach na
terenie gminy Rudna.
Obsługą sieci wodociągowej i kanalizacyjnej zajmuje się Przedsiębiorstwo
Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach (PGM) świadczące usługi z zakresu produkcji
i sprzedaży wody dla miasta Polkowice i sąsiednich gmin, usuwania i oczyszczania ścieków
komunalnych, eksploatacji sieci wodociągowej, urządzeń poboru, uzdatniania i
rozprowadzania wody oraz sieci kanalizacyjnej, oraz inne w zakresie prowadzonej
działalności (tj. technologii wody i ścieków, instalacji wodno-kanalizacyjnych, analiz wody i
ścieków, projektowania urządzeń i instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych).
Dostawcą wody pitnej dla 4 miejscowości na terenie Gminy Polkowice (Biedrzychowa, Sobin,
Jędrzychów, Nowa Wieś Lubińska) jest także Energetyka Sp. z o.o. z Lubina. Spółka ta
produkuje i dystrybuuje także wodę przemysłową oraz odprowadza i oczyszcza ścieki głównie na potrzeby zakładów należących do KGHM Polska Miedź S.A. [36].
We wrześniu roku 2016 mija dziesięć lat od wybudowania własnych ujęć wody dla
Polkowic. Wybudowanie własnych ujęć wody dla Polkowic było jednym z ważniejszych
zadań, przed którymi stało Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej. Przez wiele lat miasto i
gmina Polkowice były zasilane wodą z ujęć wybudowanych prawie 40 lat temu dla potrzeb
wydobycia i przetwarzania rudy miedzi w KGHM S.A. Stan infrastruktury technicznej był
niezadawalający z powodu małej odporności żeliwnych sieci wodociągowych, gdyż
dochodziło do wielu awarii, a także przerw w dostawie wody. Dlatego gmina rozpoczęła
starania o uruchomienie budowy własnych ujęć wody dla Polkowic oraz wymianę sieci na
odporne na szkody górnicze. W rejonie Suchej Górnej zbadano, zaprojektowano i
zlokalizowano system pozyskania przygotowania i transportu wody z ujęć głębinowych.
Woda surowa ujmowana z ośmiu studni głębinowych w pierwszej fazie jest
napowietrzana w aeratorach, następnie jest poddawana procesowi filtracji ciśnieniowej na
filtrach firmy Culligan. Zastosowane filtry spełniają wszystkie wymogi filtracji mechanicznej i
chemiczno-fizycznej uzyskiwanej przy stosowaniu złóż filtrujących. Końcowym etapem
procesu uzdatniania jest dawkowanie podchlorynu sodu w celach dezynfekcji. Dzięki
zastosowanej technologii parametry wody uzdatnionej zgodne są nie tylko z najnowszymi
polskimi normami, ale i rygorystycznymi przepisami Unii Europejskiej. Stacja Uzdatniania
Wody jest w pełni zautomatyzowana, posiada programowalny układ sterowania i wizualizacji.
Zakład Wodociągów i Kanalizacji PGM utrzymuje w sprawności technicznej ponad
130 km sieci wodociągowej, 160 km sieci kanalizacyjnej sanitarnej oraz ponad 50 km sieci
kanalizacyjnej deszczowej.
Strona 50
proGEO Sp. z o.o.
Tabela 2.2
51
Charakterystyka gospodarki wodno-ściekowej Gminy w latach 2009–2014 [GUS]*
2009
2010
2011
2012
2013
2014
133,4
2378
862,4
26160
99,5
176,7
2468
925,2
26995
99,5
181,4
2544
889,1
27101
99,5
137,1
2577
886,6
27128
99,5
138,6
2644
906,5
27186
99,5
139,0
2706
913,2
b.d.
b.d.
137,5
2198
1093,5
25426
96,7
140,5
2267
1123
26241
96,7
150,9
2312
959
26363
96,8
151,2
2414
1116
26422
96,9
161,8
2572
1093,0
26520
97,1
165,1
2637
1072,0
b.d.
1587,8
1587,8
862,4
2318,5
2318,5
925,2
2275,4
2275,4
889,1
2121,2
2121,2
886,6
2295,9
2295,9
906,5
2281,3
2281,3
913,2
1093,5
1094
5
1089
100,0
1123,0
1123
7
1116
100,0
959,0
959
6
953
100,0
1116,0
1116
5
1111
100,0
1093,0
1093
7
1086
100,0
1072,0
1072
8
1064
100,0
5
5
7678
35925
25823
100
5
5
7678
35925
26248
100
5
5
7678
35925
26120
100
5
5
7678
35925
27200
100
5
5
7678
35925
26397
100
5
5
7678
35925
26315
100
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
8400
58739
19690
12816
836
4950
54991
9210
11121
914
4576
42938
8896
14402
747
7082
37871
11057
13436
314
5443
35509
9552
15493
980
b.d.
b.d.
737
697
797
773
939
917
671
652
841
815
Wodociągi
długość czynnej rozdzielczej sieci wodociągowej
połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych
woda dostarczona gospodarstwom domowym
ludność korzystająca z sieci wodociągowej
korzystający z instalacji w % ogółu ludności
km
szt
dam3
osoba
%
Kanalizacja
długość czynnej rozdzielczej sieci kanalizacyjnej
połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych
ścieki odprowadzone
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej
korzystający z instalacji w % ogółu ludności
km
szt
dam3
osoba
%
b.d.
Zużycie wody na potrzeby przemysłu i ludności
ogółem
eksploatacja sieci wodociągowej
gospodarstwa domowe
dam3
dam3
dam3
Ścieki wymagające oczyszczania odprowadzone do wód lub do ziemi
ścieki odprowadzane przemysłowe i komunalne
ścieki oczyszczane przemysłowe i komunalne
oczyszczane biologicznie
oczyszczane z podwyższonym usuwaniem biogenów
oczyszczane w % ścieków wymagających oczyszczania
dam3
dam3
dam3
dam3
%
Komunalne oczyszczalnie ścieków
oczyszczalnie biologiczne
z podwyższonym usuwaniem biogenów
przepustowość oczyszczalni z podw.usuwaniem biog.
równoważna liczba mieszkańców (RLM)
ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków
ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w %
obiekt
obiekt
m3/d
osoba
osoba
%
Ładunki zanieczyszczeń w ściekach komunalnych po oczyszczeniu
BZT5
ChZT
zawiesina
azot ogólny
fosfor ogólny
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
kg/rok
Osady z komunalnych oczyszczalni ścieków
wytworzone
stosowane
t
t
* Uwaga: podane ilości wody dostarczonej gospodarstwom domowym nie obejmują danych ze spółki Energetyka z Lubina
Strona 51
proGEO Sp. z o.o.
Rysunek 2.7
5 000
52
Zużycie wody i odprowadzanie ścieków w okresie 2009 – 2014 [GUS]
dam3 (= tys. m3)
km
4 000
200
150
3 000
100
2 000
50
1 000
0
0
2009
2010
2011
2012
2013
2014
ścieki odprowadzone do sieci kanalizacyjnej
woda dostarczona gospodarstwom domowym
długość czynnej sieci kanalizacyjnej
długość czynnej sieci wodociągowej
W wykresu można wyczytać iż w Gminie Polkowice w kolejnych latach wzrastała długość
sieci kanalizacyjnej co było związane z realizacją kolejnych przyłączeń do miejscowości.
Różnica pomiędzy ilością odprowadzanych ścieków a ilością dostarczanej wody wynika
z faktu, iż w danych GUS brakuje informacji o ilości wody dostarczanej do gospodarstw
domowych przez spółkę Energetyka. Firma ta nie przekazała stosownych danych również na
potrzeby sporządzenia niniejszego opracowania.
Rysunek 2.8
Ładunki zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach w latach 2009 – 2014 [GUS]
140
Mg/rok
120
zawiesina
100
ChZT
80
BZT5
60
azot ogólny
40
fosfor ogólny
20
0
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Obserwując powyższy wykres wyraźnie widać zmiany ilości ładunków zanieczyszczeń
w odprowadzanych ściekach. Od roku 2010 notowany jest stały spadek w odniesieniu do
łącznego ładunku związany głównie z obniżeniem ładunku ChZT, BZT5 i zawiesiny.
2.6 Energetyka i infrastruktura sieciowa
Dostawą energii elektrycznej zajmuje się Tauron Dystrybucja S.A. Gazociągi są
eksploatowane są przez Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Oddział
we Wrocławiu, za wyjątkiem gazociągu relacji KGZ Kościan – KGHM Żukowice/Polkowice.
Ponadto przez obszar gminy przebiega gazociąg średniego podwyższonego ciśnienia
Strona 52
proGEO Sp. z o.o.
53
DN 200 (1,6 MPa) relacji Polkowice-Chocianów, którego operatorem jest Dolnośląska Spółka
Gazownictwa sp. z o. o. we Wrocławiu. Dystrybucją gazu na terenie części Gminy Polkowice
zajmuje się także EWE energia sp. z o.o. z Międzyrzecza.
Miasto Polkowice korzysta z wybudowanej i wciąż modernizowanej sieci ciepłowniczej, z
której zasilane są prawie wszystkie osiedla miasta. Dostawa ciepła produkowanego przez
spółkę „Energetyka” Sp. z o.o. w Lubinie prowadzona jest na zlecenie Przedsiębiorstwa
Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach (PGM). Energia cieplna przesyłana jest
z ciepłowni do odbiorców poprzez sieci i węzły cieplne [2].
Analizując wielkość sprzedawanej energii cieplnej w ostatnich 10 latach (rysunek poniżej)
można zauważyć duże wahania z tendencja spadkową. Powodem tego są zarówno zmiany
klimatyczne jak i działania odbiorców energii tj. termomodernizacja budynków, instalowanie
zaworów termoregulacyjnych, instalowanie podzielników kosztów i liczników ciepła,
stosowanie alternatywnych źródeł ciepła itp.
Rysunek 2.9
Wielkość sprzedaży ciepła na terenie Polkowice w latach 2005 – 2014 [dane z PGM]
300000
280995
274058
266370
280000
254566
258878
260000
251667
231971
250992
241615
Sprzedaż ciepła (GJ)
240000
210915
220000
200000
180000
160000
140000
120000
100000
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Lata
Poniższa tabela przedstawia zbiorczą charakterystykę systemu energetycznego w Gminie
Polkowice, na podstawie danych GUS za okres od 2009 r. do 2014 r. (brak danych za rok
2014).
Tabela 2.3
Charakterystyka systemu energetycznego Gminy w okresie 2009 – 2014 [GUS]
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Sieć gazowa
długość czynnej sieci gazowej
120
km
czynne połączenia do budynków mieszkalnych
1419
szt
odbiorcy gazu
7532
gosp.dom.
odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem gosp.dom.
885
zużycie gazu ogółem
4242,2
tys.m3
zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań
1745,6
tys.m3
ludność korzystająca z sieci gazowej
21154
osoba
124
130
136
148
1489
1574
1628
1701
7585
7621
7709
7783
1172
1156
1156
997
4066,2 3825,1 3963,9 4246,3
2209,3 2110,6 1782,7 1697,4
21999 21905 21857 21933
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
8539
14418
b.d.
b.d.
Energia elektryczna
odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu szt
zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu
MW*h
8463
14023
9203
14571
9271
17384
9981
17591
Strona 53
proGEO Sp. z o.o.
54
Rysunek 2.10 Rozwój sieci gazowej 2009 – 2013 [GUS]
km
tys. m3
200
15 000
150
10 000
100
5 000
50
0
0
2009
2010
2011
2012
2013
zużycie gazu ogółem
zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań
długość czynnej sieci gazowej
Cały obszar gminy zaopatrywany jest w energię elektryczną z sieci należących do
TAURON Dystrybucja S.A. Na obszarze gminy znajduje się sieć dystrybucyjna składająca
się z napowietrznych, napowietrzno-kablowych i kablowych elektroenergetycznych linii
110kV, 20kV i 0,4kV oraz z napowietrznych, wnętrzowych i wbudowanych
elektroenergetycznych stacji transformatorowych 220/110 kV, 110/20 kV, 20/0,4kV. Energia
elektryczna wykorzystywana na potrzeby górnictwa transformowana jest ponadto do
napięcia 6 kV. Przez obszar gminy Polkowice przebiegają następujące napowietrzne linie
elektroenergetyczne o napięciu 110 kV:
S-400 relacji stacja Polkowice-stacja Lubin Główny;
S-401 relacji stacja Polkowice-stacja Lubin Główny;
S-402 relacji Polkowice-stacja Przylesie;
S-406 relacji stacja Rudna Zachodnia-stacja Komorniki;
S-406a relacji linia S-406-linia S-423;
S-407/405/403 relacji stacja Polkowice-stacja Polkowice Główne;
S-408 relacji stacja Tarnówek-stacja Grębocice;
S-409 relacji stacja Polkowice-stacja Polkowice Strefa;
S-410 relacji stacja Polkowice-stacja Rudna Główna;
S-411 relacji stacja Polkowice-stacja Rudna Główna;
S-412 relacji stacja Polkowice Strefa-stacja Potoczek;
S-413 relacji stacja Polkowice-stacja Rudna Zachodnia;
S-414 relacji stacja Polkowice-stacja Rudna Zachodnia;
S-417 relacji stacja Polkowice-stacja Pieszkowice;
S-422 relacji stacja Tarnówek-stacja Grodowiec;
S-423 relacji stacja Tarnówek-stacja Rudna Główna;
S-426 relacji stacja Polkowice-stacja Polkowice Strefa-stacja
Polkowice Zachodnie;
S-426a relacji linia S-426-stacja Polkowice Główne;
S-427 relacji stacja Polkowice Strefa-stacja Polkowice Zachodnie-stacja
Sieroszowice;
S-428 relacji stacja Polkowice Zachodnie-stacja Sieroszowice;
S-457 relacji stacja Tarnówek-stacja Komorniki;
S-467 relacji Czarna-stacja Pieszkowice;
S-494 relacji stacja Polkowice Zachodnie-stacja Lubin Zachodni.
Na obszarze gminy występuje przesyłowa sieć gazowa wysokiego ciśnienia (PN 6,3 MPa),
w skład której wchodzą:
Strona 54
proGEO Sp. z o.o.
-
55
gazociąg przesyłowy wysokiego ciśnienia relacji Kotowice-Legnica o średnicy
nominalnej DN 300/250;
odgałęzienie od gazociągu wysokiego ciśnienia, o średnicy nominalnej DN 100,
prowadzące do stacji Komorniki;
gazociąg wysokiego ciśnienia o średnicy nominalnej do DN 200 i ciśnieniu 6,3 MPa,
relacji KGZ Kościan – KGHM Żukowice/Polkowice;
stacja redukcyjno-pomiarowa gazu Io Komorniki;
stacja redukcyjno-pomiarowa gazu Io Polkowice+Polkowice ZWR;
stacja redukcyjno-pomiarowa gazu Io Polkowice k/Chocianów.
Zgodnie z danymi publikowanymi przez GUS długość czynnej sieci gazowej w 2013 r.
wynosiła 148 km i na przestrzeni ostatnich lat wzrosła o 28 km w stosunku do stanu na
koniec 2009 r.
2.7 Gospodarka odpadami
Gmina Polkowice należy do Związku Gmin Zagłębia Miedziowego. W chwili obecnej
odbiorem i zagospodarowaniem odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkanych na
terenie zajmuje się konsorcjum, złożone z dwóch firm: Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych
Van
Gansewinkel
Legnica oraz
Przedsiębiorstwa
Gospodarki
Miejskiej
w
Polkowicach. Liderem konsorcjum jest PGM z siedzibą przy ul. H. Dąbrowskiego 2, 59-100
Polkowice. Od roku 2016 obowiązki powyższe przejmie inne konsorcjum także złożone
z dwóch firm: REMONDIS Sp. z o.o. z Warszawy (Lider) oraz Przedsiębiorstwa Usług
Komunalnych Van Gansewinkel z Legnicy.
Wg danych GUS, na przestrzeni ostatnich lat sukcesywnie zmniejsza się ilość
zbieranych odpadów komunalnych zmieszanych. Od 2009 r. konsekwentnie wzrasta
natomiast ilość zmieszanych odpadów zebranych z gospodarstwach domowych. O ok. 31 %
zwiększyła się ilość odpadów z gospodarstw domowych na 1 mieszkańca. Niestety nadal w
ciągu roku służby porządkowe likwidują ok. 3-7 dzikich wysypisk powstających na terenie
Gminy. W 2013 r. usunięto w ten sposób prawie 11 ton odpadów a w roku 2011 - 55 ton.
Szczegółowe dane prezentuje tabela poniżej.
Rysunek 2.11 Ilości zebranych odpadów komunalnych zmieszanych w latach 2009 – 2014 [GUS]
12000
10000
8000
6000
4000
2000
[Mg]
0
2009
2010
2011
2012
2013
Zmieszane odpady zebrane ogółem
Zmieszane odpady zebrane z gospodarstw domowych
Strona 55
proGEO Sp. z o.o.
Tabela 2.4
56
Charakterystyka systemu gospodarki odpadami w okresie 2009 – 2014 [GUS]
2009
2010
2011
2012
2013
2014
10028
384,3
4738
181,6
1815
6
10802
399,0
5358
197,9
1907
6
8560
314,9
6219
228,8
1957
6
9641
353,9
7519
276,0
1991
5
8722
320,0
6501
238,5
-
b.d
b.d
b.d
b.d
6
b.d
7
51
3
57
4
54,7
0
0,0
5
10,9
b.d
b.d
65
3
1
69
3
1
89
3
1
26
6
1
26
6
1
b.d
b.d
b.d
21881
13694
8179,6
8179,4
0,2
7,3
37,4
665,1
183726
22060
1
2,9
2,9
0,0
1,8
0,0
665,1
187287
Zmieszane odpady zebrane w ciągu roku
ogółem
ogółem na 1 mieszkańca
z gospodarstw domowych
odpady z gospodarstw domowych na 1 mieszkańca
budynki mieszkalne objęte zbiórką odpadów
jednostki odbierające odpady
t
kg
t
kg
szt.
szt.
-
Dzikie wysypiska
zlikwidowane
odpady zebrane z likwidacji dzikich wysypisk
szt.
t
Gromadzenie i wywóz nieczystości ciekłych
zbiorniki bezodpływowe
oczyszczalnie przydomowe
stacje zlewne
szt.
szt.
szt.
Odpady wytworzone i dotychczas składowane (z wyłączeniem odpadów komunalnych)
ogółem
poddane odzyskowi
unieszkodliwione razem
unieszkodliwione - składowane na składowiskach
unieszkodliwione w inny sposób
magazynowane czasowo
odpady składowane w % wytworzonych
nie zrekultywowana powierzchnia składowisk
odpady nagromadzone na składowiskach własnych
tys.t
tys.t
tys.t
tys.t
tys.t
tys.t
%
ha
tys.t
27795
20739
18520
13318
9275,7 7419,4
9275,7 7419,4
0,0
0,0
0,0
1,4
33,4
35,8
19,6
665,1
64 173815
21156
13592
7563,2
7563,2
0,0
0,3
35,8
665,1
176988
21723
13782
7940,0
7936,8
3,2
0,6
36,5
665,1
180291
Strona 56
proGEO Sp. z o.o.
57
Rysunek 2.12 Ilości odpadów poddawanych odzyskowi z dotychczas składowanych,
w latach 2009 – 2014 [GUS]
30000
Odpady dotychczas składowane, z wyłączeniem
komunalnych [tys. Mg]:
25000
magazynowane
czasowo
unieszkodliwione
w inny sposób
składowane na
składowiskach
poddane
odzyskowi
20000
15000
10000
5000
0
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Z podsumowania przeprowadzonego w analizie stanu gospodarki odpadami
komunalnymi na terenie Związku Gmin Zagłębia Miedziowego za rok 2014 [60] wynika, iż
nowy system przynosi spodziewane efekty. Odzwierciedlają to osiągnięte poziomy
recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami (z wartości
9,80 % w roku 2012 do 34,20 % w roku 2014) oraz poziom ograniczenia masy odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania (spadek z 89,50 %
w roku 2012 do 56,30 % w roku 2014).
Systematycznie rośnie też łączna ilość odebranych odpadów komunalnych (w tym zebranych
w Zastępczym Centralnym PSZOK):
• w roku 2012 - ok. 20.398 Mg,
• w roku 2013 - ok. 21.545 Mg,
• w roku 2014 - ok. 22.965 Mg.
W celu dalszej poprawy systemy gospodarki odpadami komunalnymi w najbliższych latach
ZGZM planuje następujące działania (związane głównie z rozbudową osiedli mieszkalnych):
utworzyć nowe Osiedlowe Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych
(podziemne i naziemne),
wykonać roboty budowlane (kostkowanie) przy niewykostkowanych, istniejących
Osiedlowych PSZOK-ach„ które spelniają warunki techniczne niezbędne do
wykonania robót,
wymianę pojemników do zbirki(' tworzyw sztucznych, opakowań wielomateriałowych,
metali wykonanych z siatki na pojemniki typu „dzwon”,
wprowadzić system monitoringu osiedlowych punktów selektywnego zbierania odpadów
komunalnych,
wprowadzić zbiórkę odpadów biodegradowalnych.
Zebrane odpady komunalne z terenu Gminy Polkowice kierowane są do Regionalnej
Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych na ul. Działkowej 20 w Polkowicach
(RIPOK). Zakład ten składa się z następujących instalacji:
• Instalacja do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów
komunalnych (MBP), gdzie następuje przetwarzanie zmieszanych odpadów
komunalnych i odpadów opakowaniowych zmieszanych zebranych selektywnie,
• Instalacja do kompostowania selektywnie zebranych odpadów zielonych,
• Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne.
Strona 57
proGEO Sp. z o.o.
58
Odpady segregowane (np. szkło, plastik, metal i wielomateriałowe, papier) gromadzone są w
Osiedlowych Punktach Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (Osiedlowych
PSZOK-ach).
Na terenie miasta Polkowice utworzono także Centralny Punkt Selektywnego Zbierania
Odpadów Komunalnych (CPSZOK). Jest to miejsce do którego mieszkańcy Związku Gmin
Zagłębia Miedziowego mogą przywieźć i bezpłatnie oddać selektywnie zbierane odpady:
• odpady budowlane i rozbiórkowe,
• zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, w tym sprzęt AGD,
• zużyte baterie i akumulatory,
• przeterminowane leki,
• chemikalia,
• zużyte opony,
• odpady zielone.
Centralny PSZOK mieści się przy ulicy Działkowej 18 w sąsiedztwie Zakładu Gospodarki
Odpadami zlokalizowanego przy ul. Działkowej 20 w Polkowicach (przy drodze do
Tarnówka).
Strona 58
proGEO Sp. z o.o.
59
3. CHARAKTERYSTYKA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA
3.1 Jakość gleb
Ocena jakości gleb użytkowanych rolniczo przeprowadzana jest w cyklach 5-letnich
przez IUNG Puławy oraz w ramach badań prowadzonych przez Okręgową Stację
Chemiczno-Rolniczą z siedzibą we Wrocławiu. Badania i późniejsza ocena jakości gleb
przeprowadzana jest w podziale na powiaty. Procentowy udział poszczególnych klas
odczynu informuje o stanie zakwaszenia gleb. Odczyn stanowi pierwsze z podstawowych
kryteriów określających potrzeby wapnowania, które są wskazówką ilościowego stosowania
nawozów wapniowych. Zgodnie z danymi publikowanymi przez WIOŚ we Wrocławiu
w Raportach o stanie środowiska w woj. dolnośląskim, w latach 2011 – 2014 od 21 do 40%
gleb użytkowanych rolniczo w granicach powiatu polkowickiego miało odczyn kwaśny i
bardzo kwaśny. W związku z tym, procentowy udział gleb o potrzebach wapnowania
koniecznych i potrzebnych kształtuje się na poziomie 21 – 40%.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu prowadzi badania gleb na
obszarach uprzemysłowionych, związane z oddziaływaniem punktowych źródeł
zanieczyszczeń. Celem badań jest wykazanie przekroczeń dopuszczalnych wartości
w stosunku do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie
standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz.U. Nr 165, poz. 1359).
Na obszarze gminy Polkowice istotnym źródłem zanieczyszczeń gleby, poprzez emisję pyłu,
jest OUOW „Żelazny Most”. Ponadto na stan gleb może mieć wpływ działalność
przemysłowa i rolnicza oraz procesy erozyjne [2].
Jak już wspomniano źródłem zanieczyszczenia gleb jest OUOW „Żelazny Most”. Jednak
zgodnie z danymi zawartymi w opracowaniu pt. „Ocena oddziaływania obiektu
unieszkodliwiania odpadów wydobywczych „Żelazny Most” na środowisko w 2012 r.”
[Czaban S. i inni, kwiecień 2013] gleby gminy Polkowice w rejonie OUOW nie są znacząco
zanieczyszczone metalami ciężkimi - stężenie żadnego z badanych w 2012 r. pierwiastków
(miedzi, kadmu, ołowiu, cynku i niklu) w glebach nie przekroczyło wartości dopuszczalnych,
określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie
standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165, poz. 1359).
Zawartości poszczególnych pierwiastków we wszystkich z badanych próbek gleb nie
przekraczają standardów jakości gleb ustanowionych (według wytycznych PIOŚ i IUING) dla
gruntów rolniczych, leśnych, rekreacyjnych i zurbanizowanych. Wprawdzie w 2012 r.
odnotowano podwyższoną zawartość miedzi (w trzech punktach w rejonie Tarnówka) i
ołowiu (w jednym punkcie w rejonie Tarnówka) w glebach, ale były to zawartości stosunkowo
niewielkie, kwalifikujące do:
• drugiego stopnia zanieczyszczenia gleb (tj. gleby słabo zanieczyszczone) dla miedzi;
• pierwszego stopnia zanieczyszczenia gleb (tj. gleby z podwyższoną – w stosunku do
zawartości naturalnej – zawartością metali) dla ołowiu.
Odnotowane w 2012 r. zawartości w glebach: arsenu, cynku, kadmu i niklu, mieszczą się w
zakresie ilości uznawanych za naturalne (0 stopień zanieczyszczenia gleb). Dotyczy to także
gleb w sąsiedztwie pompowni „Tarnówek”, które badano w 2012 r. w czterech punktach
pomiarowych.
Reasumując, gleby na obszarze gminy Polkowice nie należą do szczególnie
zanieczyszczonych. Przeprowadzone na obszarze gminy Polkowice badania wykazały
wprawdzie podwyższone zawartości niektórych pierwiastków, ale nie są to wartości
przekraczające wielkości dopuszczalne. Znaczna część polkowickich gleb narażona jest na
erozję wietrzną a w małym stopniu, na erozję wodną.
Strona 59
proGEO Sp. z o.o.
60
3.2 Zasoby kopalin
Na obszarze prawie całej gminy Polkowice występują złoża rud miedzi, w których
pierwiastkami towarzyszącymi są między innymi: srebro, ale także cynk, ołów, kobalt, nikiel,
wanad i molibden. Ponad złożem rud miedzi „Sieroszowice” zalega natomiast złoże soli
kamiennej. W granicach gminy występują następujące koncesjonowane i eksploatowane
złoża rud miedzi:
- „Lubin-Małomice” – zlokalizowane w południowo-wschodniej części gminy;
- „Polkowice” – zlokalizowane w środkowej, zachodniej i południowo-zachodniej części
- gminy;
- „Radwanice-Wschód” – niewielki fragment złoża zlokalizowany jest w zachodniej
części gminy;
- „Rudna” – zlokalizowane w środkowej i północno-wschodniej części gminy;
- „Sieroszowice” – zlokalizowane w północno-zachodniej części gminy.
Eksploatacja górnicza złoża rud miedzi w granicach administracyjnych Gminy Polkowice
prowadzona jest przez KGHM Polska Miedź S.A.:
• Oddział Zakłady Górnicze „Polkowice – Sieroszowice” w Kaźmierzowie,
• Oddział Zakłady Górnicze Rudna w Polkowicach,
• Oddział Zakłady Górnicze „Lubin” w Lubinie.
W północno-wschodniej części gminy (na północ od OUOW „Żelazny Most”) występuje
ponadto nieeksploatowane, lecz rozpoznane szczegółowo złoże rud miedzi „Retków”
(udokumentowane w kategorii C1 i C2). Przedsiębiorca górniczy otrzymał decyzję o
środowiskowych uwarunkowaniach na rozpoznawanie i poszukiwanie złóż rud miedzi na
obszarze „Retków-Ścinawa”, obejmującym swoim zasięgiem nieeksploatowane złoże
„Retków” oraz obszary położone na północ i wschód od niego [2].
Poza złożami rud miedzi i soli kamiennej w gminie Polkowice udokumentowano także złoża
kruszyw naturalnych (piaski i żwiry) - „Guzice II”, zlokalizowane na zachód od miejscowości
Guzice oraz Żelazny Most (eksploatowane okresowo).
Udokumentowano również złoże piasku podsadzkowego „Sucha Górna”, zlokalizowane na
zachód od miejscowości Sucha Górna, na granicy gmin Polkowice, Radwanice i
Jerzmanowa (nie jest obecnie eksploatowane).
Strona 60
proGEO Sp. z o.o.
Rysunek 3.1
61
Złoża rud miedzi w rejonie Gminy Polkowice [źródło: http://geoportal.pgi.gov.pl]
Strona 61
proGEO Sp. z o.o.
62
3.3 Lasy i zieleń miejska
Lasy i grunty leśne na terenie gminy Polkowice zajmują około 8424 ha (GUS, stan na
koniec 2014 r.), co stanowi ponad 49% jej ogólnej powierzchni. Wskaźnik lesistości gminy
kształtuje się na bardzo wysokim poziomie i jest znacznie wyższy od wskaźnika lesistości dla
województwa dolnośląskiego (ok. 29 %). W strukturze własności przeważają lasy państwowe
należące do Nadleśnictw Lubin, Głogów i Chocianów. Zdecydowana większość, bo ponad
97% stanowią lasy będące własnością Skarbu Państwa zarządzane przez Regionalną
Dyrekcję Lasów Państwowych. Udział prywatnych gruntów leśnych w powierzchni ogólnej
gruntów leśnych na terenie gminy wynosi ponad 3%.
Tereny zieleni, do których zaliczamy parki spacerowo-wypoczynkowe (45,18 ha),
zieleńce (7,03 ha), zieleń uliczną (38,0 ha), zieleń osiedlową (75,50 ha), cmentarze (12,80
ha) i lasy gminne (35,19 ha) zajmują łącznie ok. 0,8 % ogólnej powierzchni Gminy.
Lokalizację terenów leśnych w Gminie Polkowice przedstawia poniższy rysunek.
Rysunek 3.2
Mapa terenów leśnych Gminy Polkowice [źródło: http://www.lasy.gov.pl]
Strona 62
proGEO Sp. z o.o.
63
3.4 Ochrona przyrody
Na terenie gminy Polkowice najcenniejsze i najbardziej atrakcyjne ze względu na
walory przyrodniczo – krajobrazowe, są obszary występowania dużych kompleksów leśnych
na obszarze całej gminy, a także doliny cieków i potoków zachowane w naturalnym stanie,
które są miejscem występowania cennych siedlisk flory i fauny, typowych dla obszarów
podmokłych. Wykonana w 2012 r. inwentaryzacja przyrodnicza [35], stwierdziła
występowanie na terenie gminy obszarów i obiektów przyrodniczych, które należałoby objąć
ochroną konserwatorską. Są to przede wszystkim ekosystemy leśne, łąkowe, szuwarowe,
torfowe oraz wodne. W chwili obecnej większość cennych przyrodniczo i krajobrazowo
obszarów nie jest objęta żadną formą ochrony przyrody, dlatego też dla skutecznej ochrony
cennych siedlisk przyrodniczych jakie występują na terenie gminy, należy jak najszybciej
podjąć działania ochronne.
Z obszarów objętych ochroną prawną w południowo-zachodniej części gminy
Polkowice, znajduje się fragment lasów należących do Obszaru Chronionego Krajobrazu
„Lasy Chocianowskie” o powierzchni około 610 ha. Występują tu fragmenty lasów łęgowych i
olsów, a także stanowiska lęgowe ptaków leśnych oraz kilka gatunków roślin chronionych.
Jest on również obszarem łączącym teren gminy z cenniejszym kompleksem leśnym jakim
są Bory Dolnośląskie (obszar sieci Natura 2000).
Z innych form ochrony przyrody na terenie gminy znajdują się dwa zespoły przyrodniczokrajobrazowe o łącznej powierzchni około 46 ha:
•
„Guzicki Potok” – około 24 ha (obręb Guzice),
•
„Trzebcz” – około 22 ha (obręby: Trzebcz, Komorniki i Guzice).
Ponadto występują tu również inne obiekty cenne przyrodniczo i kulturowo. Są to pomniki
przyrody, zabytkowe parki oraz zabytkowe pałace, dwory, kościoły, cmentarze i
zabudowania gospodarcze.
Obecnie na obszarze gminy istnieją dwa uznane pomniki przyrody ożywionej:
• 1 dąb szypułkowy, który znajduje się w okolicach Żelaznego Mostu,
• aleja 346 dębów szypułkowych w Nowym Dworze na terenie obrębu Jędrzychów.
Podczas opracowywania inwentaryzacji w wyniku przeprowadzonych prac zarówno
terenowych, jak i kameralnych, które obejmowały analizę dostępnych materiałów w postaci
istniejących i tworzonych dokumentów planistycznych oraz literatury i inwentaryzacji
przyrodniczej gminy Polkowice z 1996 roku, zbudowano spójną bogatą bazę danych
przyrodniczych z terenu gminy. Na bazie zebranych informacji i oceny stanu bieżących
zasobów przyrodniczych zaproponowano 13 obszarów do objęcia ich ochroną prawną w
postaci rezerwatów przyrody (3 obszary), zespołów przyrodniczo-krajobrazowych (2 obszary)
i użytków ekologicznych (8 obszarów). W stosunku do inwentaryzacji z 1996 roku większość
propozycji powołania obszarów chronionych została utrzymana. Są to:
• Proponowany rezerwat przyrody „Żukowskie Śnieżyce”
• Proponowany rezerwat przyrody „Dolina Lipówki”
• Proponowany rezerwat przyrody „Lasy Barszowskie”
• Proponowany zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Tarnówek”
• Proponowany zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Strumień Stobna”
• Proponowany użytek ekologiczny „Dolina Skłoby”
• Proponowany użytek ekologiczny „Rozlewisko w Jędrzychowie”
• Proponowany użytek ekologiczny „Park podworski w Nowym Dworze”
• Proponowany użytek ekologiczny „Rosiczka pod Sobinem”
• Proponowany użytek ekologiczny „Źródło w Żelaznym Moście”
• Proponowany użytek ekologiczny „Szafirek”
• Proponowany użytek ekologiczny „Glinianki w Polkowicach”
• Proponowany użytek ekologiczny „Leśne glinianki koło Pieszkowic”
Strona 63
proGEO Sp. z o.o.
64
Na obszarze Gminy Polkowice odnotowano występowanie 104 pojedynczych drzew
oraz 4 grup drzew w postaci alei drzew o wymiarach pomnikowych bądź godnych ochrony ze
względów krajobrazowych. Wśród wyróżnionych drzew znalazły się zarówno gatunki
rodzime, jak i obce. Największą liczbę okazów o wymiarach pomnikowych posiadał dąb
szypułkowy (44 egzemplarze), następnie wiąz szypułkowy (8 egzemplarzy), głóg
jednoszyjkowy (6 egzemplarzy), kasztanowiec biały (6 egzemplarzy, w tym 3 stanowiące
grupy drzew w postaci alei), lipa szerokolistna (6 egzemplarzy) i klon zwyczajny (5
egzemplarzy, w tym 1 stanowiący grupę drzew w postaci alei). Do najbardziej okazałych
drzew należało 7 dębów szypułkowych i jedna lipa szerokolistna
Zgodnie z przyjętymi kryteriami na terenie Gminy Polkowice zinwentaryzowano 10
obiektów (głazów narzutowych) spełniających warunki pomników przyrody.
Obszar gminy Polkowice znajduje się poza układem sieci ECONET-POLSKA.
W najbliższym sąsiedztwie gminy znajdują się obszary w randze korytarza ekologicznego o
znaczeniu międzynarodowym - Dolina Odry poniżej Ścinawy, obszar węzłowy o znaczeniu
krajowym – Bory Dolnośląskie oraz łączący go z doliną Odry korytarz ekologiczny o
znaczeniu krajowym (Liro 1995).
Z kolei zgodnie z „Koncepcją korytarzy ekologicznych łączących Europejską Sieć
Natura 2000 w Polsce” (Jędrzejewski i in. 2005) kompleksy leśne we wschodniej części
gminy, pomiędzy miejscowościami Tarnówek – Żelazny Most – Jędrzychów są częścią
Korytarza Południowo-Centralnego (KPdC). Lasy te stanowią łącznik pomiędzy Doliną Odry
a Borami Dolnośląskimi i pełnią funkcje krajobrazowe.
W granicach Gminy Polkowice brak obszarów należących do europejskiej sieci
obszarów chronionych Natura 2000. Najbliżej położonym jest obszar specjalnej ochrony
ptaków (OSO) Bory Dolnośląskie PLB020005, znajdujący się w odległości ok. 5,2 km od
granic Gminy.
Ekologiczny system przestrzenny Gminy przedstawia rysunek 3.3 a lokalizację
najbliższych obszarowych form ochrony przyrody rysunek 3.4.
Na obszarach wiejskich Gminy zabytkowe parki znajdują się w 7 miejscowościach:
Guzice, Kaźmierzów, Nowy Dwór (obręb Jędrzychów), Moskorzyn, Sucha Górna, Trzebcz i
Żuków. Cztery z nich wpisane są do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków
(Guzice, Nowy Dwór, Kaźmierzów i Żuków). Większość parków w/w miejscowościach jest
własnością Gminy i są one na bieżąco utrzymywane. W sumie rejestr obiektów zabytkowych
(WKZ) zawiera 20 pozycji, a ponad 170 obiektów znajduje się na gminnej liście ewidencji
zabytków i obiektów o walorach kulturowych. Występują one w 15 miejscowościach na
obszarach wiejskich gminy.
Strona 64
Rysunek 3.3
Rysunek 3.4
Ekologiczny system przestrzenny w Gminie Polkowice [35]
Lokalizacja najbliższych obszarów chronionych [źródło: http://geoserwis.gdos.gov.pl]
Strona 65
proGEO Sp. z o.o.
66
3.5 Warunki klimatyczne
Klimat gminy Polkowice oraz związane z nim stany pogodowe, podobnie jak całego
województwa dolnośląskiego, kształtowane są przez masy powietrza napływające głównie
znad Atlantyku, Skandynawii i północno-wschodniej Europy. Znacznie rzadziej napływają
masy powietrza znad Azorów i Morza Śródziemnego. Jest to klimat umiarkowany o cechach
oceanicznych, który charakteryzuje się łagodnymi zimami i niezbyt upalnymi latami.
Obszar gminy leży w najcieplejszym regionie Polski. Na terenie gminy Polkowice występują
korzystne warunki klimatyczne dla wegetacji upraw polowych. Średnia temperatura roczna
kształtuje się od 8,0°C do 8,7°C. Okres wegetacyjny trwa tu ponad 220 dni.
Suma opadów rocznych waha się w przedziale 500-600 mm. Rzadko utrzymują się mrozy
trwające bez przerwy dwa tygodnie.
Średnioroczna prędkość wiatru wynosi tu około 3 m/s, ale na terenach wyżej położonych
jest ona większa. Udział energetycznych prędkości wiatru (4 do 25 ms-1) szacuje się na
40%, a udział cisz – na poniżej 15%. Dominują wiatry z kierunków zachodnich (ok. 40%); W
– 17,4%, SW – 11,8%. NW – 9,7%. Relatywnie wysoki jest też udział wiatrów południowych
(S – 14,8%) i południowo-wschodnich (ok. 12%) [2].
Klimat lokalny kształtowany jest przez rzeźbę terenu, występujące kompleksy leśne i podłoże
glebowe. Na obszarze wzgórz i wysoczyzn, poza głębokimi dolinami występuje korzystne
nasłonecznienie i dobre przewietrzanie. Natomiast w dolinach rzecznych mogą występować
mgły, wychłodzenia i duża wilgotność powietrza.
3.6 Jakość powietrza
Na obszarze gminy Polkowice na stan powietrza atmosferycznego wpływają
punktowe, liniowe oraz powierzchniowe źródła zanieczyszczeń. Do źródeł punktowych
należą: przydomowe kotłownie, zakłady przemysłowe oraz szyby wentylacyjne, natomiast
źródła liniowe stanowią przede wszystkim drogi. Ponadto źródłem zanieczyszczeń powietrza
na omawianym obszarze jest obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych (OUOW)
„Żelazny Most”, stanowiący powierzchniowe źródło emisji pyłu. Na stan powietrza
atmosferycznego negatywnie mogą również oddziaływać niewłaściwe „praktyki rolnicze”
takie jak: nieodpowiednie stosowanie nawozów oraz praktykowane w Polsce dość często
wiosną i jesienią wypalanie traw i spalanie odpadów ogrodowych.
Na większości terenów osadniczych, również na obszarze gminy Polkowice, na stan
powietrza atmosferycznego wpływa przede wszystkim emisja niska, której źródłami są
głównie paleniska domowe, w których wykorzystuje się paliwa stałe (węgiel i koks). Dlatego
w sezonie grzewczym w powietrzu gminy występują m.in. zwiększone stężenia pyłu
zawieszonego PM10, co potwierdzają wyniki pomiarów, przeprowadzonych w 2011 r.
i 2014 r. przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu oraz KGHM
Polska Miedź S.A.
Do innych punktowych źródeł emisji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego,
występujących na obszarze gminy należą następujące zakłady przemysłowe Zakłady
Górnicze „Rudna”, Zakłady Górnicze „Polkowice-Sieroszowice”, Volkswagen Motor Polska
Sp. z. o. o. oraz elektrociepłownia EC-2 Polkowice. W 2014 r. WIOŚ we Wrocławiu
wymierzył Elektrociepłowni EC-2 Polkowice karę pieniężną za przekroczenie w okresie od
dnia 01.01.2013 r. do dnia 18.12.2013 r. dopuszczalnej ilości pyłu, określonej w pozwoleniu
zintegrowanym.
Z działalnością górniczą wiąże się emisja zanieczyszczeń pyłowo-gazowych, których
źródłem są: prace wiertnicze i strzałowe, wybieranie, kruszenie i transport urobku, spalanie
oleju napędowego w silnikach maszyn górniczych, prowadzanie prac remontowych oraz
konserwacyjnych. W trakcie powyższych prac i działań emitowane są gazy takie, jak:
dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla, węglowodory oraz pyły i zawarte w nich
składniki, w tym m.in.: miedź, ołów, kadm i arsen. Gazy te z kopalń wydostają się poprzez
szyby wentylacyjne – wydechowe, których kilka zlokalizowanych jest na obszarze gminy
Polkowice: szyb R-V (zlokalizowany we wschodniej części miasta Polkowice), szyb R-X
Strona 66
proGEO Sp. z o.o.
67
(zlokalizowany w północnej części miasta Polkowice), szyb R-VIII (zlokalizowany na zachód
od wsi Pieszkowice), szyb P-VII (zlokalizowany na południe od wsi Sobin). Emisje
zanieczyszczeń z szybów kopalnianych nie powodują obecnie przekroczeń dopuszczalnych
stężeń zanieczyszczeń w powietrzu.
Źródłem zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na obszarze gminy Polkowice
jest również komunikacja. W wyniku spalania paliw w silnikach, ścierania jezdni, hamulców
oraz opon następuje emisja tlenków azotu i węgla, dwutlenku węgla oraz pyłów
zawierających szkodliwe związki (np. kadm, ołów i nikiel). Drogami o największym natężeniu
ruchu są droga krajowa nr 3 oraz droga wojewódzka nr 331 (relacji: Chocianów– Polkowice –
Tarnówek – Rynarcice). Poza wymienionymi drogami omawianą gminę charakteryzuje gęsta
sieć dróg powiatowych. Uciążliwości związane z emisją zanieczyszczeń generowanych
przez pojazdy poruszające się drogami: krajową i wojewódzką, najbardziej odczuwalne są na
obszarze miasta Polkowice, gdzie krzyżują się te drogi, oraz na terenach osadniczych
miejscowości: Biedrzychowa, Kaźmierzów Tarnówek w sąsiedztwie których także biegną
wspomniane drogi.
Liniowym źródłem zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego jest też przemysłowa linia
kolejowa KGHM Polska Miedź S.A, łącząca zakłady i szyby kopalniane zlokalizowane w
Lubinie, Polkowicach i Jerzmanowej, której eksploatacja odbywa się na potrzeby przemysłu
miedziowego.
Monitoring stanu jakości powietrza
Stan jakości powietrza atmosferycznego na obszarze gminy Polkowice monitorowany jest
m.in. przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu - w ramach systemu
Państwowego Monitoringu Środowiska. W stacji pomiarowej zlokalizowanej na
ul. Kasztanowej w Polkowicach prowadzone są pomiary stężeń zanieczyszczeń pyłowych:
ołowiu, kadmu, niklu, arsenu, węglowodorów wielopierścieniowych - WWA/BaP i
stężenia 24-godzinnego pyłu zawieszonego PM10. Niezależnie od tego, monitoring stanu
powietrza atmosferycznego prowadzi też KGHM Polska Miedź S.A. - na stacji pomiarowej
Tarnówek zlokalizowanej w rejonie OUOW „Żelazny Most”. Należy podkreślić, że wyniki
pomiarów dokonywanych na tej stacji są przekazywane do WIOŚ i dlatego są one
uwzględniane w publikowanych corocznie raportach o stanie środowiska w województwie
dolnośląskim.
Badania z roku 2011
W 2011 r. na obszarze gminy Polkowice odnotowano zwiększoną zawartość w powietrzu
pyłu zawieszonego PM10; w odniesieniu do normy średniodobowej odnotowano
przekroczenia dopuszczalnej liczby dni ze stężeniami powyżej 50 µg/m3 (o 59 dni w stacji
pomiarowej przy ul. Kasztanowej; o 44 dni w stacji pomiarowej Tarnówek). Średnioroczne
stężenie pyłu zawieszonego PM10 na stacji w Polkowicach wynosiło ok. 35 µg/m3 - nie
przekraczało dopuszczalnego stężenia rocznego. Przy czym stężenie średnie w sezonie
grzewczym wyniosło 50 µg/m³, co przekracza wartość dopuszczalnego poziomu rocznego, w
sezonie pozagrzewczym - 19 µg/m³, co stanowi wartość nieprzekraczającą dopuszczalnego
poziomu rocznego. W stacji Tarnówek średnioroczne stężenie pyłu zawieszonego PM10
wynosiło 30 µg/m3 (stężenie średnie w sezonie grzewczym - 40 µg/m³, co stanowi wartość
dopuszczalnego poziomu rocznego, w sezonie pozagrzewczym - 19 µg/m³) [28].
Poprzez oznaczenie zawartości metali w pyle zawieszonym PM10 prowadzony jest
monitoring zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi. W stacji pomiarowej przy ul.
Kasztanowej w Polkowicach nie odnotowano przekroczeń średniorocznego poziomu
dopuszczalnego ołowiu, kadmu oraz niklu. Natomiast znacząco został przekroczony
dopuszczalny poziom zawartości benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 - odnotowano
stężenie równe 3,6 ηg/m3 (średnioroczny poziom docelowy 1 ηg/m3) [28].
Strona 67
proGEO Sp. z o.o.
68
Badania z roku 2014
Badania przeprowadzone przez WIOŚ we Wrocławiu w roku 2014 [30] wykazały iż w
odniesieniu pyłu PM10 przekroczenia dopuszczalnej liczby przekroczeń normy
średniodobowej zanotowano na 19 badanych stanowiskach na terenie województwa
dolnośląskiego w tym w Polkowicach na ul. Kasztanowej (38 dni). Przekroczenia
średniodobowej wartości normatywnej pyłu zawieszonego PM10 występują głównie
w sezonie grzewczym. W punkcie tym zanotowano także przekroczenia poziomu
docelowego określonego dla benzo(a)pirenu (1 ng/m3) - zmierzono 4 ng/m3 oraz arsenu
(6 ng/m3) - zmierzono 7 ng/m3 .
Stan jakości powietrza w roku 2014 na terenie Gminy Polkowice przedstawiają
poniższe rysunki.
z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego (24-godz.) [WIOŚ]
Rysunek 3.6
Zmiany poziomu stężeń średniorocznego pyłu PM10 w latach 2005-2014 [WIOŚ]
Strona 68
proGEO Sp. z o.o.
Rysunek 3.7
Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe ołowiu oraz zmiany stężeń
średniorocznych [WIOŚ]
Rysunek 3.8
Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe kadmu oraz zmiany stężeń
69
Strona 69
proGEO Sp. z o.o.
Rysunek 3.9
70
Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe niklu oraz zmiany stężeń
Strona 70
proGEO Sp. z o.o.
71
Rysunek 3.11 Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe benzo(a)pirenu oraz zmiany stężeń
Obserwując zmiany stężeń pyłu PM10, metali oraz benzo(a)pirenu w latach 2005-2014
można zauważyć dość duże wahania. Dla przykładu wyraźne wzrosty stężeń PM10 i
benzo(a)pirenu notowane są w latach 2009-2011 a w kolejnych następuje tendencja
zniżkowa. W tych samych latach spadło natomiast stężenie metali (ołów, kadm, arsen) by w
kolejnych latach znowu wzrosnąć.
Modernizacja Elektrociepłowni EC-2 Polkowice
W listopadzie 2014 odbyło się uroczyste otwarcie bloków gazowo-parowych w Polkowicach i
Głogowie. Inwestycja pokryje około jednej czwartej zapotrzebowania KGHM Polska Miedź
S.A. na energię elektryczną i pozwoli zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych do atmosfery
o 40 proc. w stosunku do emisji z konwencjonalnych źródeł opalanych węglem.
Bliźniacze bloki w Polkowicach i Głogowie opalane są gazem ziemnym zaazotowanym,
pochodzącym z lokalnego złoża w Kościanie. Blok w Polkowicach będzie produkował około
300 tys. MWh energii elektrycznej i około 1 mln GJ ciepła rocznie, natomiast blok w
Głogowie – około 250 tys. MWh energii elektrycznej i około 800 tys. GJ ciepła. Bloki pracują
w wysokosprawnej kogeneracji, co oznacza, że energia elektryczna i ciepło wytwarzane są w
ramach jednego procesu technologicznego. Pozwala to znacząco zmniejszyć zużycie paliw,
a tym samym obniżyć koszty pozyskania energii oraz ograniczyć oddziaływanie na
środowisko naturalne.
Bloki w Polkowicach i Głogowie to kolejne elektrociepłownie KGHM podłączone do systemu
ciepłowniczego Energetyka Sp. z o.o. Ciepło wytwarzane w należących do Energetyki
elektrociepłowniach Lubin, Polkowice, Głogów i Legnica ma łączną osiągalną moc 559,4
MWt, zaś energia elektryczna ma łączną zainstalowaną moc 100,3 MWe. Nowe bloki
gazowo-parowe zwiększą moc cieplną Energetyki o ponad 7 proc., zaś moc elektryczną – aż
o 42 proc. Wytworzone w nich ciepło będzie zużywane zarówno na potrzeby KGHM, jak i
komunalnych systemów ciepłowniczych Polkowic, Lubina i Głogowa. Oba bloki zwiększą
także bezpieczeństwo systemów energetycznych oddziałów ZG Polkowice-Sieroszowice, ZG
Rudna oraz HM Głogów poprzez zapewnienie możliwości zasilania wyspowego. W
przypadku przerwy w dostawach energii z Krajowego Systemu Energetycznego, KGHM
będzie mógł samodzielnie uruchomić własne zasilanie.
Strona 71
proGEO Sp. z o.o.
72
3.7 Jakość wód powierzchniowych
Południowo-zachodnia część obszaru gminy należy do zlewni rzeki Szprotawy, której
ok. 4,5 km odcinek przepływa wzdłuż południowo-zachodniej granicy gminy. Do większych
cieków tej zlewni należą ponadto Kalina (9,5 km; średni spadek 1,3‰; źródła znajdują się w
rejonie miasta Polkowice), Skłoba (13,0 km; średni spadek – 5,5‰), Sucha Górna i
Zielenica. W zasięgu zlewni Rudnej największymi ciekami gminy są Moskorzynka (15,3 km)
z dopływami Żdżerowita (7,1 km), Trzebcz i Stobna. Prawostronny dopływ Moskorzynki –
Żdżerowita, posiadający źródła w rejonie wsi Dąbrowa, odwadnia przedpole zachodniego
odcinka obwałowania obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych „Żelazny Most” i
przejmuje – za pośrednictwem rowu II S i Kalinówki Zachodniej – wody infiltracyjne z tego
obiektu.
Niektóre z płynących przez obszar gminy cieków uznano jako istotne dla regulacji stosunków
wodnych na potrzeby rolnictwa. Są to: Moskorzynka, Zdżerowita, Kalina, Mokrzyca i Skłoba
[2].
Sieć hydrograficzna gminy jest uboga, brak jest też większych zbiorników wodnych
(naturalnych lub sztucznych). Jedynie w południowo-zachodniej części gminy (obręby Nowa
Wieś Lubińska, Sobin, Jędrzychów) sieć hydrograficzną wzbogacają liczne kanały i rowy
melioracyjne.
Wody powierzchniowe obejmują niespełna 0,6% powierzchni gminy Polkowice.
Jakość wód powierzchniowych
Prawdopodobnie głównym źródłem zanieczyszczeń wód powierzchniowych jest przemysł,
przede wszystkim OUOW „Żelazny Most”. Pomimo oczyszczania wód nadosadowych z
obiektu w mechaniczno-chemicznej oczyszczalni wód kopalniano-technologicznych przed
odprowadzeniem ich do Odry, oddziaływanie obiektu na wody powierzchniowe nie zostało w
pełni ograniczone.
Wody zgromadzone w OUOW „Żelazny Most”, w wyniku siły ciężkości, infiltrują do wód
podziemnych, powodując wzrost stężenia m.in.: chlorków, sodu, potasu, siarczanów, żelaza
ogólnego, manganu oraz magnezu. Potencjalne źródło zanieczyszczenia wód
powierzchniowych
powyższymi związkami stanowią także hałdy i inne miejsca, z których pierwiastki mogą być
wypłukiwane. Stopień zanieczyszczenia wód powierzchniowych w wyniku kontaktu z wodami
podziemnymi zależy od stopnia zanieczyszczenia wód podziemnych oraz zasięgu ich
występowania.
Obszarowym źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych w gminie Polkowice może
być nieprawidłowo prowadzona gospodarka rolna – zwłaszcza na glebach lżejszych.
Niewłaściwe stosowanie mineralnych i organicznych nawozów oraz chemicznej ochrony
roślin przyczynia się do nadmiernego wzbogacania wód w substancje biogenne, co w efekcie
obniża biochemiczne parametry wód.
Emisje zanieczyszczeń do wód powierzchniowych (zarówno bezpośrednie, jak i pośrednie) z
przedstawionych powyżej źródeł, mogą znacząco negatywnie wpływać na stan. Potwierdzają
to poniekąd wyniki badań jakości wód Moskorzynki przeprowadzone w ramach systemu
Państwowego Monitoringu Środowiska. Stan wód Moskorzynki badany był przy ujściu do
rzeki Rudnej, tj. poza obszarem gminy, w 2010 r. Jej wody według: klasyfikacji elementów
biologicznych zaliczono do klasy II, zgodnie z klasyfikacją elementów fizykochemicznych,
oceniono na stan poniżej dobrego, natomiast stan/potencjał ekologiczny oceniono jako
umiarkowany [WIOŚ we Wrocławiu, 2011].
Ze względu na fakt, iż OUOW „Żelazny Most” stanowi istotne źródło oddziaływania na
środowisko, na zlecenie KGHM Polska Miedź S.A. prowadzony jest dodatkowy (poza
Państwowym Monitoringiem Środowiska) monitoring stanu jakości wód m.in.: Moskorzynki (2
punkty pomiarowe), Żdżerowity (3 punkty pomiarowe) i Stobnej (1 punkt pomiarowy),
płynących m.in. prze obszar gminy Polkowice. Wyniki oceny jakości wód powyższych
cieków - według nieobowiązującej już klasyfikacji wód powierzchniowych określonej w
rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu
Strona 72
proGEO Sp. z o.o.
73
klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. z 2008 r., Nr 162, poz.
1008) przedstawiono w poniższej tabeli (stan z 2012 r.).
Tabela 3.1
Rzeka
Fizyczne
Moskorzynka
Żdzerowita
Stobna
I
I
I
I
I
I
Jakość wód w Gminie Polkowice w roku 2012 [2]
Klasyfikacja według grup wskaźników
Substancje szczególnie
Zasolenie
szkodliwe dla środowiska
Warunki
wodnego
tlenowe
Specyficzne Priorytetowe
Chlorki Siarczany
(Cu, Zn)
(Cd, Pb, Ni)
II
>II
II
D
D
I
I
I
D
D
I
I
I
D
D
I
II
I
D
D
I
>II
>II
D
D
II
I
I
D
D
Ocenę stanu wód powierzchniowych wykonuje się w odniesieniu do jednolitych części
wód powierzchniowych (JCW), na podstawie wyników państwowego monitoringu środowiska
i prezentuje poprzez: ocenę stanu ekologicznego bądź potencjału ekologicznego (potencjał
ekologiczny w przypadku wód, których charakter został w znacznym stopniu zmieniony
w następstwie fizycznych przeobrażeń, będących wynikiem działalności człowieka), ocenę
stanu chemicznego i ocenę stanu. Przeprowadza się ją na podstawie wytycznych zawartych
w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu
klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm
jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. 2011 nr 257, póz. 1545) oraz rozporządzeniu
Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego,
potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych
(Dz.U. 2011 nr 258, póz. 1549).
Wyniki ostatnich badań monitoringowych JCW położonych w rejonie Gminy
Polkowice przedstawia poniższa tabela.
Tabela 3.2
Rok
2014
Wyniki monitoringu wód powierzchniowych w roku 2014 [WIOŚ]
Rzeka
Punkt pomiarowokontrolny
Kod JCW
Klasyfikacja
Rudna od źródła
do Moskorzynki
Rudna – powyżej
Moskorzynki i
Kalinówki (m.
Krzydłowice)
PLRW60001815259
III
I
Rudna od
Moskorzynki do
Odry
Rudna – poniżej
Cukrowni "Głogów"
PLRW60001915299
I
I
B
Stan/potencjał
ekologiczny
Ocena
stanu
II
UMIARKOWANY
ZŁY
II
DOBRY
HM FCH
SS
Moskorzynka – ujście
PLRW60001715269
II
I
PPD
UMIARKOWANY
ZŁY
do Rudnej
B – elementy biologiczne, HM - elementy hydromorfologiczne, FCH – elementy fizykochemiczne,
SS - wskaźniki z grupy substancji szczególnie szkodliwych dlaśrodowiska wodnego.
Klasyfikacja elementów: 5-klasowa skala, gdzie klasa: I - stan bardzo dobry, II - dobry, III - umiarkowany, IV - słaby
PSD – poniżej stanu dobrego, PPD – poniżej potencjału dobrego, DOBRY+ – dobry i powyżej dobrego
jcw silnie zmienione
Moskorzynka
Strona 73
proGEO Sp. z o.o.
74
3.8 Jakość wód podziemnych
Na obszarze gminy Polkowice występują zbiorniki wód podziemnych o wysokiej
zasobności, głównie trzeciorzędowe i czwartorzędowe. Piętra wodonośne związane są także
ze starszymi strukturami litologicznymi – wapieniami i dolomitami cechsztynu oraz
piaskowcami czerwonego spągowca. Są one jednak słabo rozpoznane i nie są użytkowane.
Trzeciorzędowe poziomy wodonośne związane są z piaszczysto-żwirowymi warstwami
zalegającymi na różnej głębokości – od 14 do ponad 200 m. Sumaryczną miąższość wód
trzeciorzędowych określa się na 40 m, a warstwy wodonośne charakteryzują się
współczynnikiem filtracji 1-35,8 m/d (średnio 4,5 m/d), przewodnością od 12,1 do 286 m²/d
(średnio 171 m²/d).
Potencjalne wydajności studni określa się na 10 do 30 m³/h w południowej i środkowej części
gminy oraz do 50-70 m³/h – w rejonie Kaźmierzowa.
Czwartorzędowe zbiorniki wód podziemnych związane są z piaszczysto-żwirowymi
plejstoceńskimi utworami fluwioglacjalnymi oraz holoceńskimi utworami rzecznymi. Zbiorniki
te zasilane są głównie przez bezpośrednią infiltrację. Wyróżnia się trzy główne rejony
użytkowych zasobów czwartorzędowych wód podziemnych: Wzgórz Dalkowskich, struktury
kopalnej „Potoczek-Jabłonów” oraz struktury „Sobin-Jędrzychów” [2].
Gmina Polkowice w większości położona jest w obrębie dwóch JCWPd - Nr 77 i 78.
Niewielki fragment w południowej części Gminy zlokalizowany jest na obszarze
trzeciorzędowego zbiornika wód podziemnych dla którego wydzielono Obszar Wysokiej
Ochrony Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP-OWO) Nr 316. Jest to Subzbiornik
(Tr) Lubin o powierzchni
258 km2, średniej głębokości ujęć wynoszącej 130 m,
i o szacunkowych zasobach dyspozycyjnych 50 tys. m3/d. Ze względu na występowanie tu
okien hydraulicznych ta trzeciorzędowa warstwa wód podziemnych jest wrażliwa na
przenikanie zanieczyszczeń z powierzchni gruntu.
Strona 74
proGEO Sp. z o.o.
75
Rysunek 3.12 Położenie gminy Polkowice na tle zasięgu występowania JCWPd Nr 77 i 78
Jakość wód podziemnych
Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej spowodowało konieczność dostosowania
systemu monitoringu środowiska do prawa obowiązującego w Unii. Wynikiem stopniowego
wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej (2000/60/WE), ogólnego aktu prawnego,
określającego wymagania w zakresie zapobiegania dalszemu pogarszaniu oraz ochrony
i poprawy jakości środowiska wodnego państw Wspólnoty, są również modyfikacje badań
i oceny jakości wód podziemnych. Ramowa Dyrektywa Wodna wprowadza pojęcie
jednolitych części wód podziemnych JCWPd, przez które rozumie się określoną objętość
wód podziemnych w obrębie warstwy wodonośnej lub zespołu warstw wodonośnych.
Jednolite części wód podziemnych stanowią obecnie przedmiot badań monitoringowych
przez WIOŚ. Na potrzeby tego monitoringu wykorzystuje się klasyfikację wód podziemnych
opracowaną zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r.
w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U.2008.143. 896). Klasy
jakości wód podziemnych I, II, III wskazują dobry stan chemiczny, a klasy jakości wód
podziemnych IV, V oznaczają słaby stan chemiczny. Odrębnym zagadnieniem oceny jakości
wód podziemnych jest spełnienie przez nie parametrów rozporządzenia w sprawie jakości
wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. z 2007 r., Nr 61, poz. 417, ze zm.)
Celem monitoringu jakości wód podziemnych jest dostarczenie informacji o stanie
chemicznym wód podziemnych, określenie trendów zmian oraz sygnalizacja zagrożeń
w skali kraju, na potrzeby zarządzania zasobami wód podziemnych i oceny skuteczności
podejmowanych działań ochronnych. W latach 2010 – 2013 na obszarze województwa
kontynuowano badania jakości wód podziemnych w ramach:
Strona 75
proGEO Sp. z o.o.
76
- monitoringu krajowego – przez Państwowy Instytut Geologiczny;
- monitoringu regionalnego – przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska;
- monitoringu na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenie związkami azotu
ze źródeł rolniczych – przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska;
- monitoringu lokalnego – przez właścicieli lub zarządzających obiektami takimi jak stacje
paliw, zakłady przemysłowe, składowiska, tj. obiektami mogącymi stanowić ognisko
zanieczyszczeń wód podziemnych.
Do najważniejszych czynników obniżających jakość wód na obszarze gminy
Polkowice są oddziaływanie OUOW „Żelazny Most”, zanieczyszczenia obszarowe (spływy
powierzchniowe z użytków rolnych) oraz deponowanie odpadów w ciekach wodnych i na
powierzchni terenu. Na stan wód może mieć wpływ także gospodarka wodno-ściekowa
prowadzona w zakładach przemysłowych, w tym m.in. w Zakładach Górniczych „Rudna”,
Zakładach Górniczych „Polkowice-Sieroszowice”. Jednak z uwagi na zamknięty obieg wód i
ścieków oraz zastosowanie licznych metod ochrony środowiska wodnego (w tym m.in.:
zabezpieczenie miejsc magazynowania odpadów) w powyższych zakładach, zagrożenie to
jest obecnie zminimalizowane.
W roku 2013 WIOŚ we Wrocławiu przeprowadził ocenę jakości wód podziemnych na
obszarach uprzemysłowionych, narażonych na oddziaływanie punktowych źródeł
zanieczyszczeń w województwie dolnośląskim [37]. Wśród przebadanych 17 obiektów
2 znajdowały się na terenie Gminy Polkowice. Były nimi OUOW „Żelazny Most” oraz zbiornik
odpadów poflotacyjnych „Gilów”.
Obiekt Unieszkodliwiania Odpadów Wydobywczych „Żelazny Most”
Do badań pobrano próbki wód podziemnych z 4 piezometrów zlokalizowanych wokół
obiektu. Wszystkie monitorowane piezometry położone są na kierunku spływu wód ze
składowiska. Ocena jakości wód podziemnych wykazała, że wody jednego z piezometrów
zakwalifikowano do wód zadawalającej jakości (III klasa). O takiej klasyfikacji zadecydowały
stężenia chlorków w klasie IV. Wartości pozostałych badanych wskaźników w tym punkcie
mieściły się w klasie I i II.
W porównaniu do badań prowadzonych w roku 2007 nastąpiła poprawa jakości wód w tym
piezometrze, odnotowano spadek wartości siarczanów, przewodności elektrolitycznej i
chlorków.
Jakość wód w piezometrach była zróżnicowana. Wody jednego z piezometrów
zakwalifikowano do wód bardzo dobrej jakości (klasa I), pomimo iż stężenia chlorków i
siarczanów odpowiadały granicom klasy II. Bardzo dobrą jakością (klasa I) charakteryzowały
się wody kolejnego piezometru, pomimo stężeń siarczanów w granicach klasy II.
Wody następnego piezometru zaklasyfikowano do wód dobrej jakości (klasa II), o czym
zadecydowało stężenie azotanów (12 mg/l). Także stężenie siarczanów osiągnęło granice
klasy II.
Stan chemiczny wód w analizowanych piezometrach uznać można za dobry.
Zbiornik odpadów poflotacyjnych „Gilów”
Próbki wód podziemnych pobrano z 4 piezometrów, wchodzących w skład sieci
obserwacyjnej wokół składowiska „Gilów”, zlokalizowanych wzdłuż drogi E65 na kierunku
spływu wód podziemnych ze składowiska. Przepływ wód podziemnych odbywa się w
kierunku południowym.
Ocena jakości wód podziemnych wykazała, że wody z jednego z piezometrów to wody
bardzo dobrej jakości (klasa I). Jedynie stężenie siarczanów mieściło się w granicach klasy
II, a wartości pozostałych badanych wskaźników w tym punkcie mieściły się w klasie I.
Wody z kolejnego piezometru zakwalifikowano do wód zadowalającej jakości (klasa III).
Zadecydowało o tym stężenia chlorków w klasie IV. Wartości pozostałych badanych
Strona 76
proGEO Sp. z o.o.
77
wskaźników w tym punkcie mieściły się w klasie I za wyjątkiem wartości przewodności
elektrolitycznej odpowiadającej klasie II.
W próbkach wód pobranych z dwóch kolejnych piezometrów odnotowano wysokie stężenia
chlorków, w granicach klasy V. Stężenia pozostałych badanych wskaźników w wodach ww.
piezometrów odpowiadały klasie I za wyjątkiem przewodności elektrolitycznej w jednym z
piezometrów w klasie IV a w kolejnym w klasie V. Stężenie siarczanów w jednym z
piezometrów osiągnęło granice klasy V. Jednak ze względu na to iż wymienione wskaźniki
nie są oznaczone w obowiązującym załączniku do rozporządzenia w sprawie kryteriów i
sposobu oceny stanu wód podziemnych symbolem „H", wody z dwóch piezometrów
zaliczono do wód niezadowalającej jakości (klasa IV).
Stan chemiczny w 2 piezometrach uznać można za dobry, a w kolejnych 2 za słaby.
3.9 Klimat akustyczny
Hałas jest zanieczyszczeniem środowiska, charakteryzującym się dużą ilością
i różnorodnością źródeł oraz powszechnością występowania. Hałas jest uznawany za
czynnik, który w największym stopniu wpływa na jakość warunków zamieszkania i
wypoczynku ludzi. Nadmierny hałas może wywoływać niekorzystne zmiany w organizmie
człowieka. Powoduje on między innymi zaburzenia snu i wypoczynku, wpływa niekorzystnie
na układ nerwowy, utrudnia pracę i naukę, zwiększa podatność na choroby psychiczne.
W największym stopniu na klimat akustyczny miasta Polkowice oddziałuje transport i
komunikacja, m.in. ze względu na stale wzrastającą liczbę pojazdów i niezadowalającą
jakość dróg.
Oceny stanu akustycznego środowiska i obserwacji zmian dokonuje się w ramach
państwowego monitoringu środowiska (Prawo ochrony środowiska art. 117). W myśl tej
ustawy badaniem monitoringowym należy objąć przede wszystkim miasta o liczbie
mieszkańców większej niż 100 tysięcy oraz drogi o regionalnym znaczeniu. Rozporządzenie
Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2007 r. wprowadziło wskaźniki hałasu (LDWN i LN)
mające zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony
środowiska przed hałasem, w szczególności do sporządzenia Map akustycznych oraz
Programów ochrony środowiska przed hałasem, gdzie:
LDWN – długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB), wyznaczony
w ciągu wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem:
- pory dnia (od godz. 06:00 do godz. 18:00),
- pory wieczoru (od godz. 18:00 do godz. 22:00),
- pory nocy (od godz. 22:00 do godz. 6:00),
wyznaczony, zgodnie z normą ISO 1996 -1:2003,
LN - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB), wyznaczony,
w ciągu wszystkich pór nocy w roku, od godz. 22:00 do godz. 6:00, wyznaczony zgodnie
z normą ISO 1996 - 2:1987.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 roku zmieniające
rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2012,
poz. 1109) wprowadziło nowe normy dobowego i długookresowego hałasu
komunikacyjnego. Dopuszczalne długoterminowe poziomy hałasu w środowisku, służące
opracowywaniu map akustycznych i programów ochrony środowiska przed hałasem, zostały
podniesione dla zabudowy wrażliwej na hałas (bez stref uzdrowisk i szpitali poza miastami)
do poziomu od 64 do 70 dB dla wskaźnika LDWN i od 59 do 65 dB dla wskaźnika LN.
W efekcie tych zmian mapy akustyczne aglomeracji zyskały zupełnie inny wygląd.
Hałas środowiskowy może być również rozpatrywany w kategoriach ocen
subiektywnych. Państwowy Zakład Higieny opracował na podstawie badań ankietowych
skalę subiektywnej uciążliwości zewnętrznych hałasów komunikacyjnych. Zgodnie z
dokonaną klasyfikacją uciążliwość tego rodzaju hałasów w następujący sposób zależy od
wartości poziomu równoważnego LAeq:
Strona 77
proGEO Sp. z o.o.
•
•
•
•
78
mała uciążliwość LAeq < 52 dB,
średnia uciążliwość 52 dB< LAeq > 62 dB,
duża uciążliwość 63 dB< LAeq > 70 dB,
bardzo duża uciążliwość LAeq > 70 dB (obszar zagrożeń).
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu przeprowadził w 2014 r.
badania hałasu komunikacyjnego w wybranych punktach woj. dolnośląskiego. Głównym
założeniem wykonanych pomiarów akustycznych było określenie warunków panujących
w bezpośrednim sąsiedztwie tras komunikacyjnych i uzyskanie informacji o uciążliwości
akustycznej analizowanych tras. Pomiary przeprowadzono w 54 punktach, zlokalizowanych
na terenie powiatów jaworskiego, średzkiego, polkowickiego, bolesławieckiego, lubańskiego
oraz górowskiego. Pomiary wykonywano w porze dziennej, w trzech okresach
w następujących porach doby:
-
poranna w godzinach pomiędzy 600- 900,
południowa w godzinach pomiędzy 900- 1800,
wieczorna w godzinach pomiędzy 1800- 2200.
Cykl badawczy prowadzony był od kwietnia do grudnia 2014 roku. W wyniku
przeprowadzonych badań wskazano obszary, na których hałas jest szczególnie uciążliwy,
zinwentaryzowano budynki chronione zlokalizowane na tych obszarach oraz oszacowano
liczbę ludności narażoną na oddziaływanie ponadnormatywnego hałasu. Poniższa tabela
prezentuje wyniki pomiarów przeprowadzonych w granicach miasta Polkowice.
Tabela 3.3
Wyniki pomiaru hałasu na terenie miasta Polkowice w 2009 i 2014 r. [WIOŚ]
Dane podane w powyższej tabeli wskazują, iż zmierzony poziomu hałasu w roku
2014 jest niższy od tego z roku 2009. W 2 punktach pomiarowych (ul. Chocianowska 123
i ul. Dąbrowskiego 2) zanotowano przekroczenia wynoszące odpowiednio 4,4 i 0,3 dB.
Porównując dane z lata 2009 i 2014 można zauważyć, iż pomimo dużego wzrostu natężenia
ruchu na analizowanych ciągach komunikacyjnych (punkty 2 i 3) lub niewielkiego jego
zmniejszenia (punkty 1 i 4) wszędzie notuje się spadek poziomu hałasu (od 0,6 do
2,0 dB).
Opis punktów pomiarowych znajdujących się na terenie miasta Polkowice:
Chocianowska 123 – ulica wylotowa w kierunku Chocianowa, o nawierzchni asfaltowej w
stanie technicznym dostatecznym. Stwierdzony poziom równoważny hałasu odpowiadał 65,4
dB przy natężeniu ruchu 309 poj/h i 8,1% udziale pojazdów ciężkich w ogólnym strumieniu
ruchu. Zabudowa o charakterze luźnym, jednorodzinnym, usytuowana ok. 2,5-40,0 m od
krawędzi jezdni. W strefie oddziaływania znajduje się 79 budynków jednorodzinnych.
Dąbrowskiego 2 – ulica dwukierunkowa, o nawierzchni asfaltowej w dobrym stanie
technicznym. Zabudowa obustronna luźna. Teren chroniony zlokalizowany 6,0-40,0 m od
Strona 78
proGEO Sp. z o.o.
79
krawędzi jezdni Stwierdzony poziom równoważny hałasu odpowiadał 65,3 dB przy natężeniu
ruchu 813 poj/h i 4,1% udziale pojazdów ciężkich w ogólnym strumieniu ruchu. W strefie
oddziaływania znajduje się 29 budynków wielorodzinnych.
Ociosowa/Kolejowa – ulica dwukierunkowa o nawierzchni asfaltowej w dostatecznym
stanie technicznym. Stwierdzony poziom równoważny dźwięku odpowiadał 58,3 dB przy
natężeniu ruchu 339 poj/h i 1,0% udziale pojazdów ciężkich. Zabudowa luźna, wielorodzinna
dwustronna, teren chroniony usytuowany ok. 12,0-30,0 m od krawędzi jezdni. W strefie
oddziaływania znajduje się 11 budynków wielorodzinnych.
Paderewskiego/Kominka – ulica dwukierunkowa, o asfaltowej nawierzchni w dostatecznym
stanie technicznym. Zabudowa obustronna, wielokondygnacyjna oddalona od krawędzi
jezdni o 10,0-50,0 m. Poziom dźwięku 59,9 dB jest wynikiem natężenia ruchu ok. 445 poj/h i
2,9% udziale pojazdów ciężkich w ogólnym strumieniu ruchu. W strefie oddziaływania
znajduje się 16 budynków wielorodzinnych.
3.9.1 Program ochrony środowiska przed hałasem
W 2014 r. na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego
opracowany został „Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa
dolnośląskiego na lata 2013-2017” [40].
„Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa dolnośląskiego na
lata 2013 - 2017” sporządzany został dla terenów województwa dolnośląskiego leżących
poza aglomeracjami wzdłuż dróg, po których przejeżdża ponad 3 000 000 pojazdów rocznie
oraz wzdłuż linii kolejowych, po których przejeżdża ponad 30 000 pociągów rocznie, których
eksploatacja spowodowała negatywne oddziaływanie akustyczne tj. przekroczone zostały
dopuszczalne poziomy hałasu określone wskaźnikami hałasu LDWN i LN. Celem programu
jest określenie działań naprawczych odniesionych do ww. terenów.
„Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa dolnośląskiego na
lata 2013 - 2017” składa się z następujących części:
1) Część A – drogi krajowe i autostrady,
2) Część B – drogi wojewódzkie,
3) Część C – drogi na terenie miasta pozostającego na prawach powiatu – m. Jelenia Góra,
4) Część D – linie kolejowe.
W granicach Gminy Polkowice w Programie [40] zidentyfikowano następujące
obszary, na których występują przekroczenia dopuszczalnych wartości hałasu
samochodowego:
Tabela 3.4
Obszary, na których występują przekroczenia dopuszczalnych wartości hałasu
samochodowego (drogi krajowe) [40]
Strona 79
DROGI KRAJOWE
Rysunek 3.13 Ocena jakości klimatu akustycznego (LDWN), Biedrzychowa [40]
Strona 80
proGEO Sp. z o.o.
81
Rysunek 3.14 Ocena jakości klimatu akustycznego (LN), Biedrzychowa [40]
Strona 81
proGEO Sp. z o.o.
82
Rysunek 3.15 Ocena jakości klimatu akustycznego (LDWN), Polkowice (ul. Głogowska) [40]
Strona 82
proGEO Sp. z o.o.
83
Rysunek 3.16 Ocena jakości klimatu akustycznego (LN), Polkowice (ul. Głogowska) [40]
Strona 83
proGEO Sp. z o.o.
84
Rysunek 3.17 Ocena jakości klimatu akustycznego (LDWN), Polkowice (ul. Głogowska) [40]
Strona 84
proGEO Sp. z o.o.
85
Rysunek 3.18 Ocena jakości klimatu akustycznego (LN), Polkowice (ul. Głogowska) [40]
Strona 85
Rysunek 3.19 Ocena jakości klimatu akustycznego (LDWN), Kaźmierzów [40]
Strona 86
proGEO Sp. z o.o.
87
Rysunek 3.20 Ocena jakości klimatu akustycznego (LN), Kaźmierzów [40]
Strona 87
proGEO Sp. z o.o.
88
3.10 Promieniowanie elektromagnetyczne
Ustawa Prawo ochrony środowiska w Tytule II „Ochrona zasobów środowiska”
w dziale VI Ochrona przed polami elektromagnetycznymi określa zasady ochrony przed
polami elektromagnetycznymi. Ochrona ta polega na utrzymaniu poziomów pól poniżej
poziomów dopuszczalnych oraz zmniejszaniu pól elektromagnetycznych do co najmniej
dopuszczalnych wartości (art. 121 w/w ustawy). W dniu 30 października 2003 r. Minister
Środowiska wydał rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymywania tych
poziomów (Dz. U. nr 192, poz. 1883).
Dla przykładu, na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową składowa
elektryczna elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego o częstotliwości 50Hz
(częstotliwość sieci elektroenergetycznej) nie może przekraczać wartości 1kV/m, zaś
składowa magnetyczna – 60A/m. W innych miejscach dostępnych dla przebywania ludzi,
natężenie takiego pola elektrycznego nie może przekraczać wartości granicznej 10kV/m,
a magnetycznej składowej pola – 60 A/m. Normy powyższe nie dotyczą miejsc
niedostępnych dla ludzi. Źródłami pola elektromagnetycznego powodującego przekroczenie
wartości dopuszczalnych na terenach zamieszkałych mogą być linie przesyłowe oraz stacje
elektroenergetyczne dla napięć 110 kV i wyższych.
Zagrożenia promieniowaniem niejonizującym mogą być także spowodowane przez
urządzenia radiokomunikacyjne, które wytwarzają pola elektromagnetyczne w zakresie
częstotliwości od 0,003 do 300 000 MHz. Do urządzeń takich należą między innymi stacje
bazowe telefonii komórkowej. Maszty wsporcze (także kominy), u szczytu których montuje
się anteny nadawcze cyfrowej telefonii komórkowej promieniują energie elektromagnetyczną
o częstotliwościach od 450 do 1800 MHz. Moc anteny jest niewielka, rzędu 40 - 60dBm (120
- 180mW). Z reguły, na jednym maszcie umieszcza się kilka takich anten. Uwarunkowanie te
powodują, że zagrożenie promieniowaniem niejonizującym przy powierzchni ziemi nie
występuje i to zarówno tuż przy maszcie, jak i w większych odległościach.
Do oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku zobowiązane
z ramienia wojewody są także Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska, które mają
obowiązek prowadzić takie badania w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (POŚ,
art. 123). Na terenie Gminy Polkowice o ostatnim okresie nie były prowadzone badania
natężenia PEM.
3.11 Poważne awarie i zagrożenia naturalne
-
Do poważnych awarii i zagrożeń na ternie Gminy Polkowice możemy zaliczyć:
możliwe deformacje powierzchni związane z eksploatacją rud miedzi (zakłady górnicze),
zagrożenia ze strony zbiorników „Żelazny Most” i „Gilów”,
zagrożenie powodziowe (podtopienia lokalne),
zagrożenie awariami przemysłowymi (pozostałe zakłady).
Deformacje powierzchni
Prawie cały obszar gminy znajduje się w granicach obszarów górniczych ustanowionych dla
eksploatacji rud miedzi. Skutkiem działalności górniczej prowadzonej w tych obszarach są
przede wszystkim deformacje powierzchni terenu w formie obniżeń terenu, nachyleń,
krzywizn, poziomych przemieszczeń i odkształceń (wpływy ciągłe), wstrząsy górnicze
wyzwalające drgania sejsmiczne (wpływy dynamiczne) oraz obniżenia terenu spowodowane
odwodnieniem górotworu (wpływy pośrednie).
Prognozy wpływu działalności górniczej na środowisko sporządzane są na etapie
planowania ruchu zakładu górniczego. W prognozach tych określa się graniczne wartości
wskaźników deformacji podłoża. Zatem w okresie obowiązywania planu ruchu zakładu
Strona 88
proGEO Sp. z o.o.
89
górniczego, nie należy spodziewać się oddziaływań większych, od prognozowanych.
Zgodnie z danymi zawartymi w aktualnych planach ruchu zakładów górniczych
prowadzących działalność w gminie Polkowice, w granicach gminy (zarówno w części
miejskiej, jak i wiejskiej) występują obszary zakwalifikowane do I, II i III kategorii terenu
górniczego. Zatem w gminie Polkowice nie przewiduje się – przy obecnym sposobie
prowadzenia działalności eksploatacyjnej - występowania większych oddziaływań
górniczych.
Zagrożenie powodziowe (podtopienia lokalne)
Na terenie gminy Polkowice problemy zagrożenia podtopieniami i zalaniem mają charakter
lokalny i wynikają przede wszystkim ze zbyt małej retencji gruntów. Podtopienia i zalania są
wywoływane głównie przez ulewne deszcze, roztopy oraz zatory lodowe. Najbardziej
dotkliwe zalewy dotyczyły rzeki Kalina i zlokalizowanej w jej dolinie miejscowości Sobin.
Obecnie trwają prace modernizacyjne, które mają zlikwidować problem wylewającej rzeki.
Realizowane jest zadanie pn. „Kalina-modernizacja systemy ochrony przeciwpowodziowej
Gm.Polkowice - zadanie nr 2 Budowa polderu Sobin”. Zakończono już I etap budowy tego
polderu w zakresie budowy urządzenia wlotowu-wylotowego oraz kształtowania czaszy
polderu wraz z pogłębieniem dna. W latach 2015-2016 planowane są kolejne prace
związane z realizację tego zadania. W ramach modernizacji systemu ochrony
przeciwpowodziowej Legnicki oddział Dolnośląskiego Zakładu Melioracji i Urządzeń
Wodnych przebudował koryto rzeki Kaliny na odcinku ponad 8 kilometrów od ujścia do
Szprotawy w Parchowie. Koryto rzeki zostało pogłębione, a dno i brzegi wzmocnione
specjalną siatką, na której wyłożone są kamienie. Z kolei dotychczasowe mosty zastąpiono
solidnymi przepustami. DZMIUW opracował także „Koncepcję programowo - przestrzenną
melioracji i gospodarki wodnej w dolinie rz. Szprotawy w powiecie polkowickim”
[BSiP„Hydromel”
w
Legnicy
i
inni]
będącą
częścią
zadania
ujętego
w Wieloletnim Programie Inwestycyjnym pn. „Szprotawa – modernizacja koryta i wałów gm.
Polkowice, Chocianów, Radwanice, Przemków, Gaworzyce”. Zgodnie z tym opracowaniem
na stosunkowo niewielkim odcinku Szprotawy płynącym przez gminę Polkowice,
zaprojektowano nowe wały przeciwpowodziowe. Planowany termin realizacji inwestycji
określona na lata 2012 – 2016 [źródło - http://www.programodra.pl/].
Przy współdziałaniu polderu zalewowego Sobin oraz korekcie przekroju koryta i niwelety dna
miarodajny przepływ powodziowy zostanie zredukowany do wielkości tzw. przepływu
dozwolonego – nie powodującego zagrożenia powodziowego terenów niżej położonych
(głównie wsi Sobin). Zostaną przywrócone korzystniejsze stosunki gruntowo-wodne w dolinie
rzeki Kalina, a zwłaszcza na dwóch dużych obszarach, które uległy podtopieniu wskutek
osiadania powierzchni terenu.
Pewne zagrożenie powodziowe, choć w małym stopniu związane z obszarem gminy
Polkowice, stanowi także rzeka Szprotawa.
Innym rodzajem zagrożenia powodziowego niż omówiony powyżej jest potencjalna groźba
awarii obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych „Żelazny Most”. Zgodnie z
informacjami Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Polkowicach w przypadku
w przypadku awarii tego zbiornika (np. przerwanie wałów), odpady poflotacyjne mogą
zatopić okoliczne miejscowości falą o wysokości do 6 m. Zagrożonych w takim przypadku
może być ok. 800 osób z terenu Gminy Polkowice (Tarnówek, Komorniki, Żuków).
Zagrożenie ze strony zbiornika „Żelazny Most”
Obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych „Żelazny Most” służy do deponowania
odpadów wydobywczych pochodzących z flotacji w zakładach wzbogacania rud. Składowane
odpady nie są niebezpieczne; jest to w większości skała płonna, która stanowi 94%
wydobywanych rud. Nadmiar wód odprowadza się systemem rurociągów do rzeki Odry (jako
wody kopalniano-technologiczne). Pod względem chemicznym wody nadosadowe są
wodami słonymi typu Cl-SO4-Na-Ca, silnie mineralizowanymi – około 24-29 g/dm3.
Strona 89
proGEO Sp. z o.o.
90
Obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych (dawniej określany jako składowisko
odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most”) znajdował się na liście zakładów najbardziej
uciążliwych dla środowiska w kraju (do roku 2004).
Negatywne oddziaływanie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych „Żelazny
Most” polega przede wszystkim na emisji zanieczyszczeń do powietrza (deflacja cząstek
pyłu z powierzchni wysychających plaż i zapór), hałasie emitowanym z maszyn i obiektów
zaplecza obiektu oraz na przesiąkaniu do gruntu silnie zmineralizowanej wody nadosadowej.
W związku z zasięgiem oddziaływania tego obiektu na środowisko utworzono wokół niego
strefę ochronną, dla której następnie opracowano projekt zagospodarowania terenu. Część
tej strefy znalazła się na obszarze gminy Polkowice. Zasady zagospodarowania strefy
zawarte w jej projekcie polegały głównie na zalesianiu gruntów. Strefa ochronna wokół
obiektu została formalnie zniesiona w 2005 roku.
W obszarze gminy Polkowice zjawisko pylenia odpadów wydobywczych stanowi uciążliwość
głównie dla mieszkańców wsi Tarnówek, położonej w bezpośrednim sąsiedztwie obiektu.
Tym niemniej, na podstawie wyników prowadzonego monitoringu, obecny stan jakości
powietrza w rejonie OUOW „Żelazny Most” ocenić należy jako dobry, a wpływ emisji pyłów
na ten stan jako umiarkowany. Wpływ obiektu na wody podziemne jest natomiast
najistotniejszym z oddziaływań obiektu. W latach 1999-2009 maksymalny zasięg frontu strefy
wód zanieczyszczonych rozszerzył się na przedpolu zachodnim z 1000 m do 1080 m.
Typowymi sytuacjami awaryjnymi związanymi z funkcjonowaniem OUOW są rozszczelnienia
rurociągów lub elementów armatury. Odpady wydobywcze zawierają stosunkowo niewielkie
ilości szkodliwych dla środowiska zanieczyszczeń, dlatego podstawowym i wystarczającym
sposobem usunięcia skutków ich rozproszenia jest ich zebranie z powierzchni terenu i
skierowanie do składowania. Gorsze skutki może mieć awaria rurociągów w sąsiedztwie
cieków powierzchniowych, kiedy to może dojść do zanieczyszczenia środowiska wodnego, a
tym samym do zagrożenia żyjących w tych środowiskach gatunków zwierząt.
W przypadku awarii rurociągu w sąsiedztwie obiektu, większość wody kopalnianotechnologicznej przejęta zostaje przez systemy drenażu, pozostała ilość spływa rowami
melioracyjnymi do cieków, powodując okresowy wzrost ich zasolenia [2].
Zagrożenie ze strony zbiornika „Gilów”
Obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych „Gilów” pełnił w latach 1968-1980 rolę
podobną do tej, którą obecnie pełni OUOW „Żelazny Most”, służąc do składowania odpadów
z flotacji rud miedzi wydobywanych w kopalniach Lubin, Polkowice i Rudna.
Ze względu na uciążliwości dla środowiska, związane zwłaszcza z niezorganizowaną emisją
pyłów z powierzchni osuszonych odpadów, w obrębie zbiornika wykonano stabilizację
biologiczną jego powierzchni, wprowadzając roślinność zielną. Obecnie obiekt, porośnięty
runem, krzewami i pojedynczymi drzewami, stanowi ostoję zwierzyny, głównie ptaków z
rodziny bekasowatych i biegaczowatych. Następuje tam proces sukcesji pierwotnej.
Gatunkiem panującym jest tu brzoza.
Oddziaływanie zbiornika ogranicza się do infiltracji wysokozmineralizowanych (słonych) wód
w podłoże, które tworzą lokalny front o ustabilizowanym zasięgu. Strefa wód zasolonych w
rejonie OUOW „Gilów” podlega powolnemu procesowi stabilizacji swoich granic. Jakość wód
rzeki Zimnica i Zielenica z upływem czasu będzie ulegać poprawie na skutek naturalnego
„wysładzania” się wód podziemnych przedpola obiektu. Obecnie skład tych wód jest stabilny.
Przy dotychczasowym sposobie użytkowania nie ma zagrożenia dla stateczności zapór
OUOW „Gilów”. Obiekt podlega dozorowi technicznemu służb Zakładu Hydrotechnicznego,
który prowadzi okresowe badania stateczności zapór [2].
Zagrożenia przemysłowe (inne)
Na terenie Gminy Polkowice zlokalizowany jest jeden podmiot zaliczony do grupy zakładów
o dużym prawdopodobieństwie powstania poważnej awarii przemysłowej (ZZR) - MINOWAKSANTE Sp. z o.o. w Polkowicach Substancje niebezpieczne znajdują się także na terenie
wielu innych zakładów przemysłowej w okolicy np. KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Rudna
Polkowice, KGHM Polska Miedź S.A. obszar Górniczy Polkowice II oraz firm
Strona 90
proGEO Sp. z o.o.
91
zlokalizowanych na terenie Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej (VW Motor Polska,
Sitech Sp. z o.o., CCC Faktory, Royal Europa, Sanden Manufacturing Polska Sp. z o.o.).
Stopień zagrożenia Gminy (HG) wynosi 7,81 co kwalifikuje ją do IV stopnia zagrożenia (w
skali pięciostopniowej). Wskaźnik ten jest najwyższy spośród wszystkich gmin powiatu
polkowickiego (średnio 5,76, najniższy Gmina Gaworzyce - 4,61) [38].
Strona 91
proGEO Sp. z o.o.
92
4. PRIORYTETY EKOLOGICZNE GMINY POLKOWICE
Polityka ochrony środowiska jest to świadoma i celowa działalność władz różnych
szczebli w odniesieniu do środowiska przyrodniczego. Polityka określa cele, metody środki
zarządzania środowiskiem. Niniejszy Program kontynuuje główne założenia prowadzonej do
tej pory polityki ekologicznej, poprzez aktualizację generalnych celów i kierunków działań
poprzedniego Programu Ochrony Środowiska, w zgodzie z celami ekologicznymi zawartymi
w strategiach rozwoju, programach i dokumentach programowych, o których mowa
w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r.
Nr 84, poz. 712, z późn. zm.), a także z projektem aktualizacji wojewódzkiego Programu
ochrony środowiska. Niniejszy Program bierze zatem pod uwagę przede wszystkim zapisy
zawarte w następujących dokumentach:
- Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030.
- Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020.
- Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020.
- Program Ochrony Środowiska dla Województwa Dolnośląskiego
- Programem Ochrony Środowiska dla Powiatu Polkowickiego
Nadrzędnym celem strategicznym w zakresie ochrony środowiska, który wynika ze
Strategii Rozwoju Zrównoważonego Gminy Polkowice na lata 2015 – 2020 przyjętą uchwałą
Nr III/67/15 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 30.03.2015 r jest użytkowanie zasobów
lokalnych zgodnie z zasadami ekorozwoju poprzez realizacje następujących celów
operacyjnych:
O13. Skuteczna ochrona środowiska naturalnego
O14. Wdrożone systemy gospodarki odpadami
O15. Zrewitalizowane i ukształtowane zasoby środowiska naturalnego
O16. Dostępna informacja o środowisku i powszechne kompetencje w zakresie jego
ochrony
Przyjęta w niniejszym Programie, polityka ochrony środowiska, wyrażona przez
poszczególne cele szczegółowe i kierunki działań, pozostaje w zgodzie ze Strategią Rozwoju
Zrównoważonego Gminy Polkowice na lata 2015 – 2020.
Biorąc pod uwagę wszystkie uwarunkowania, przedstawione w niniejszym
dokumencie, a także wnioski z analizy stanu aktualnego poszczególnych sektorów
gospodarki oraz komponentów środowiska przyrodniczego, przyjęto następujące priorytety
ekologiczne w zakresie ochrony i poprawy stanu środowiska na terenie Gminy Polkowice na
kolejny okres programowania, tj. lata 2016 – 2020:
Priorytet 1 – Poprawa jakości powietrza poprzez redukcję emisji ze źródeł komunikacyjnych,
komunalno-bytowych i przemysłowych.
Priorytet 2 – Ograniczanie zanieczyszczenia wód i racjonalne kształtowanie stosunków
wodnych
Priorytet 3 – Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach cennych przyrodniczo.
Priorytet 4 – Zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.
Priorytet 5 – „Zazielenianie” zamówień publicznych.
Priorytet 6 – Edukacja ekologiczna społeczeństwa.
Dla realizacji każdego priorytetu oraz pozostałych kierunków działań zawartych w Programie
sformułowano cele ekologiczne średniookresowe do 2020 r. oraz propozycje działań na lata
2016 – 2020 r., w tym inwestycyjnych i pozainwestycyjnych wspierających realizację
przyjętych priorytetów ekologicznych. Wszystkie cele i działania pogrupowane zostały w bloki
tematyczne i rozdziały:
I. KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH
II. OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW NATURALNYCH I ENERGII
III. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO
Strona 92
proGEO Sp. z o.o.
93
5. KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH
5.1 Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych
Zasada rozwoju zrównoważonego, która w polskim prawie uzyskała rangę
konstytucyjną, powinna być (wraz z zasadami szczegółowymi) sukcesywnie uwzględniana
we wszystkich dokumentach strategicznych sektorów gospodarczych. Dokumenty te,
zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska oraz ustawą o udostępnianiu informacji
oddziaływania na środowisko, powinny być poddawane tzw. strategicznym ocenom
oddziaływania na środowisko (OOŚ, ang. environmental impact assessment) w celu
sprawdzenia, czy rozwiązania w nich zawarte nie przyniosą zagrożenia dla środowiska teraz
i w przyszłości. Jest to jeden z podstawowych instrumentów prawnych ochrony środowiska.
5.1.1 Cel średniookresowy do 2020 roku
Poddawanie sektorowych dokumentów strategicznych, zgodnie z obowiązującym prawem,
ocenie oddziaływania na środowisko oraz uwzględnianie jej wyników w tych dokumentach.
5.1.2 Kierunki działań
- Wprowadzanie do strategii, polityk i programów sektorowych zasad zrównoważonego
rozwoju (wymienionych na str. 9 -10), oraz celów polityki ekologicznej Gminy
zawartych w niniejszym Programie, poprzez m.in. opracowania analityczno-studialne
z zakresu ochrony środowiska służące opracowywaniu tych dokumentów;
- Objęcie strategii, polityk i programów sektorowych strategicznymi ocenami
oddziaływania na środowisko zgodnie z wymaganiami w ustawie z dnia 3 października
2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa
w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko [49];
- Uwzględnianie wyników strategicznej oceny oddziaływania na środowisko
w dokumentach, poddanych tej procedurze;
- Monitoring włączania zasad zrównoważonego rozwoju i celów środowiskowych do
dokumentów strategicznych oraz wdrażania strategicznych ocen oddziaływania na
środowisko.
5.1.3 Działania do realizacji w latach 2016-2020
L.p.
Przedsięwzięcie
Jednostka
realizująca
Lata
realizacji
od
5.1
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych
1.
Wprowadzanie do strategii, polityk
i programów sektorowych gminy zasad
zrównoważonego rozwoju oraz celów
polityki ekologicznej Gminy
Gmina
na bieżąco
brak
nie dotyczy
2.
Objęcie strategii, polityk i programów
sektorowych strategicznymi ocenami
oddziaływania na środowisko, zgodnie
z obowiązującym w tym zakresie prawem
Gmina
na bieżąco
brak
nie dotyczy
Strona 93
proGEO Sp. z o.o.
94
5.2 Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska
Polityka ekologiczna państwa postuluje aktywizację mechanizmów rynkowych do
wspierania działań w zakresie ochrony środowiska. Powinno to zapewnić rozwój produkcji
towarów i usług mniej obciążających środowisko, prowadzących do bardziej zrównoważonej
konsumpcji, a także zachowanie i tworzenie miejsc pracy (tzw. zielonych miejsc pracy)
w dziedzinach mniej obciążających środowisko oraz wprowadzanie tzw. zielonych zamówień
publicznych. Zielone miejsca pracy (ang. Green-collar jobs, green jobs) to miejsca pracy
powstałe w wyniku włączenia zasady zrównoważonego rozwoju w procesy modernizacyjne.
Są to przede wszystkim prace związane z sektorem transportu zbiorowego, odnawialnych
źródeł energii, budownictwa i gospodarki odpadami.
Zielone zamówienia publiczne (ang. Green public procurement, czyli GPP)
oznaczają politykę, w ramach której podmioty publiczne włączają kryteria i/lub wymagania
środowiskowe do procedur udzielania zamówień publicznych oraz poszukują rozwiązań
minimalizujących negatywny wpływ produktów i usług na środowisko w całym cyklu życia
(tych produktów lub usług). Uwzględnianie aspektów środowiskowych w procedurach
zamówień publicznych może polegać na włączaniu kryteriów środowiskowych
(w określonych prawem granicach) do:
1. wymagań technicznych zawartych w opisie przedmiotu zamówienia, np. opisywanie
przedmiotu zamówienia poprzez wskazanie wymagań funkcjonalnych, które mogą
obejmować opis oddziaływania na środowisko (możliwość taką stwarza Art. 30 ust. 6
ustawy z dnia 14 marca 2014 r. Prawo zamówień publicznych [50]), możliwość żądania od
wykonawców przedstawienia wariantów ekologicznych oferowanych produktów i usług;
2. kryteriów kwalifikacji wykonawców do udziału w postępowaniu, np. żądanie zaświadczeń,
że oferowane produkty i/lub usługi odpowiadają określonym normom lub specyfikacjom,
działania wykonawcy są zgodne z normami jakościowymi, normami zarządzania
środowiskiem, a także obowiązek wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia
wykonawcy, który został prawomocnie skazany za przestępstwo przeciwko środowisku;
3. kryteriów oceny ofert (cena + kryteria prośrodowiskowe), np. zastosowanie najlepszych
dostępnych technologii w zakresie oddziaływania na środowisko (BAT), niższe koszty
okresu użytkowania (cykl życia produktu), lub inne konkurencyjne właściwości przedmiotu
zamówienia dotyczące jego wpływu na środowisko (poza konkurencyjną ceną);
4. warunków realizacji umowy, np.:
a. stosowanie odpadów jako zamienników surowców naturalnych,
b. ograniczanie zużycia materiałów, w tym np. zmniejszanie masy opakowań,
c. ponownego wykorzystanie produktów ubocznych i odpadów,
d. minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów,
e. ograniczanie szkodliwości wytwarzanych odpadów,
f. zmniejszanie zużycia wody,
g. zmniejszanie emisji zanieczyszczeń do wód i powietrza,
h. używanie pojemników wielokrotnego użytku,
i. wykonywanie dostaw poza godzinami szczytu.
Wszystkie prośrodowiskowe wymagania, kryteria i zapisy umowy muszą być
powiązane z przedmiotem zamówienia, jasno zdefiniowane, upublicznione oraz nie mogą
prowadzić do naruszenia podstawowych w dziedzinie zamówień publicznych zasad:
zachowania uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców. Zielone
zamówienia to również projekty, uwzględniające działania proekologiczne, np.:
• kotły na gaz, słomę, pelety drzewne,
• pompy ciepła, ogniwa fotowoltaiczne, panele słoneczne,
• biogazownie, oczyszczanie biogazu do gazu sieciowego,
• usuwanie azbestu z budynków,
Strona 94
proGEO Sp. z o.o.
95
• indywidualne kompostowniki ogrodowe na bioodpady,
• promocja kompostowania przydomowego przez gminy,
• zakup pojemników do selektywnego zbierania odpadów, w tym bioodpadów,
• dostawa kopert ekologicznych,
• uciepłownienie budynków użyteczności publicznej (termomodernizacja).
Hasło GPP pojawia się od kilku lat w publikacjach i dokumentach instytucji krajowych
i unijnych. 30 stycznia 2007 r. przyjęty został „Krajowy plan działań w zakresie zielonych
zamówień publicznych na lata 2007-2009”, uwzględniający konkretne narzędzia oraz
wskaźniki monitorowania zmian w zakresie "zazieleniania" zamówień publicznych.
14 czerwca 2010 r. Rada Ministrów przyjęła nowy 3-letni dokument planistyczny, którego
celem jest dalsza popularyzacja zielonych zamówień publicznych w Polsce. Opracowany
przez Urząd Zamówień Publicznych „Krajowy plan działań w zakresie zrównoważonych
zamówień publicznych na lata 2010-2012” obejmuje analizę unijnych i krajowych regulacji
prawnych zarówno bezpośrednio odnoszących się do kwestii zielonych zamówień
publicznych, jak i pośrednio z nimi powiązanych. Zawiera również informacje dotyczące
dotychczas zrealizowanych działań, a także harmonogram działań zaplanowanych na
kolejne lata. Wszelkie informacje dostępne są na stronie Urzędu Zamówień Publicznych pod
adresem: http://www.zielonezamowienia.gov.pl.
25 października 2011 r. Komisja Europejska opublikowała podręcznik Ekologiczne
Zakupy, dotyczący ekologicznych zakupów publicznych (ang. Buying Green! − A Handbook
on green public procurement). Podręcznik stanowi doskonałe narzędzie do wykorzystania
przez władze publiczne przy przygotowywaniu przetargów na zakupy towarów i usług mniej
oddziaływujących na środowisko. Podręcznik zawiera m.in. rekomendacje dotyczące
stosowania aspektów środowiskowych na każdym etapie procesu zamówień publicznych
oraz przykłady dobrych praktyk w tym obszarze w państwach członkowskich UE.
Dodatkowo, zostały w nim szczegółowo omówione kryteria zielonych zamówień publicznych
dla budownictwa, żywności i usług cateringowych, energii elektrycznej i drewna.
Komisja Europejska podjęła ponadto działania zmierzające do opracowania
wspólnych kryteriów dot. zielonych zamówień publicznych możliwych do stosowania
w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Kryteria zostały opracowane dla tych grup
produktowych, które uznano za najbardziej odpowiednie do wdrożenia GPP zarówno ze
względu na wartość zamówień jak i wpływ na środowisko. Kryteria są rezultatem bliskiej
współpracy służb Komisji Europejskiej, przedstawicieli przemysłu, społeczeństwa oraz
państw członkowskich. 25 stycznia 2012 r. Komisja Europejska opublikowała zestaw
uaktualnionych kryteriów środowiskowych do zastosowania w zamówieniach publicznych.
Przy opracowywaniu kryteriów zastosowano podejście oparte na cyklu życia oraz
wykorzystano istniejące kryteria wspólnotowego eko-znakowania (Ecolabel). Katalog
aktualnych
kryteriów
środowiskowych
dostępny
jest
na
stronie
unijnej
(http://ec.europa.eu/environment/gpp/eu_gpp_criteria_en.htm) oraz na stronie Urzędu
Zamówień Publicznych: http://www.zielonezamowienia.gov.pl/index.php?pg=4.
Strona 95
proGEO Sp. z o.o.
96
Uwzględnianie aspektów środowiskowych w procedurach zamówień publicznych.
- Uwzględnianie w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego
organizowanym przez administrację rządową i samorządową wymogów ekologicznych.
- Zastosowanie systemu "zielonych zamówień" w postępowaniach o udzielenie
zamówienia publicznego organizowanych przez wszystkie instytucje korzystające ze
środków publicznych,
- Kształtowanie równoprawnych warunków konkurencji przez pełne stosowanie zasady
„zanieczyszczający płaci”, wraz z uwzględnieniem kosztów zewnętrznych.
- Wprowadzenie etykiet informujących o produktach ekologicznych i ich promocja
w przestrzeni społecznej.
- Przeprowadzenie kampanii społecznej promującej ekologiczne i zrównoważone wzorce
konsumpcji.
- Przygotowanie propozycji systemu zachęt finansowych i fiskalnych sprzyjających
tworzeniu zielonych miejsc pracy.
- Zwiększenie zapotrzebowania na rynku pracy dla specjalistów z dziedziny ochrony
środowiska.
5.2.3 Działania do realizacji w latach 2016-2020
L.p.
Przedsięwzięcie
5.2
Jednostka
realizująca
Lata
realizacji
od
do
Koszty
[zł]
Źródła
finansowania
Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska
1.
Udzielanie zamówień publicznych
z możliwie najszerszym uwzględnianiem
aspektów środowiskowych oraz
rozwiązań minimalizujących negatywny
wpływ na środowisko naturalne
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
2.
Podnoszenie kwalifikacji pracowników
Urzędu Gminy z zakresu prowadzenia
zielonych zamówień publicznych GPP
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
3.
Promowanie zachowań ekologicznych
oraz tworzenie warunków do
powstawania zielonych miejsc pracy
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
Strona 96
proGEO Sp. z o.o.
97
5.3 Zarządzanie środowiskowe w Gminie
Samorządy gminne stanowią obok firm i dużych przedsiębiorstw najważniejszy
element w systemie zarządzania środowiskiem. W nowoczesnych systemach zarządzania
czy to w gospodarce komercyjnej czy komunalnej, do ochrony środowiska podchodzi się
w sposób coraz bardziej kompleksowy i zintegrowany, kładąc większy nacisk na zarządzanie
środowiskowe, niż na wąsko rozumianą ochronę środowiska i przyrody. Nowoczesne
systemy zarządzania środowiskiem (SZŚ) nie są już sporadycznym kaprysem bogatych
firm i samorządów, lecz posiadają europejskie i międzynarodowe unormowania i standardy.
Posiadające je organizacje i instytucje mogą określać się jako w pełni ekologiczne i liczyć na
ułatwienia w pozyskiwaniu środków pomocowych UE [10].
Poza prawnymi unormowaniami ochrony środowiska i ich systematycznym
egzekwowaniem, przed władzami samorządu gminnego stoją dwie możliwości
wprowadzenia nowoczesnego, kompleksowego kształtowania zrównoważonego rozwoju
gminy i zarządzania środowiskiem na poziomie standardów europejskich. Pierwszym jest
tzw. Lokalna Agenda 21 (LA 21), określana też jako lokalny program ekorozwoju gminy,
której posiadaniem i realizacją może poszczycić się już wiele jednostek samorządowych
w Polsce, w różnych dziedzinach swojej aktywności. LA 21 jest konkretyzacją wytycznych
Agendy 21 i stanowi jej zastosowanie do lokalnych uwarunkowań. Pomocą w jej
sporządzaniu i realizacji zajmuje się organizacja doradcza UMBRELLA, specjalizująca się
w przeprowadzaniu audytów zrównoważonego rozwoju, zgodnych ze standardami UE i ONZ.
Drugą możliwością jest wprowadzenie przez samorząd gminny europejskiego,
zestandaryzowanego oraz certyfikowanego systemu zarządzania ochroną środowiska, jakim
jest EMAS (ang. Eco-Management and Audit Scheme), czyli System Eko-Zarządzania
i Audytowania. Został on wprowadzony Rozporządzeniem Rady UE nr 1836/93 z 29 czerwca
1993 r., znowelizowanym następnie Rozporządzeniem 761/2001 z dnia 19 marca 2001 r.,
umożliwiającym organizacjom i instytucjom dobrowolne uczestnictwo w programie
zarządzania środowiskowego i audytów Wspólnoty. 15 lipca 2011 r. sejm przyjął ustawę
o krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS) (Dz.U. 2011 nr 178 poz. 1060).
O systemie EMAS mówi się zazwyczaj w kontekście wprowadzania wysokich
standardów ochrony środowiska przez firmy. Częściej
wspomina się też o międzynarodowej normie ISO 14001,
która również wprowadza standardy ochrony środowiska w
danej organizacji, lecz jest mniej wymagająca niż system
EMAS. Zapomina się, że system EMAS może być także
wprowadzany przez jednostki samorządowe, a nie tylko przez
firmy i przedsiębiorstwa. O rejestrację w systemie EMAS
mogą ubiegać się instytucje użyteczności publicznej, placówki
naukowe i edukacyjne, urzędy administracji publicznej.
Uzyskanie certyfikatu EMAS nie jest tylko formalnym
zabiegiem o ekologiczną laurkę dla gminy, lecz stanowi wyraz
trwałego i kompleksowego zaangażowania gminy w ochronę
lokalnego środowiska, a tym samym zdrowia jej
mieszkańców. Rola jednostek samorządowych w zarządzaniu
środowiskiem była podkreślana wielokrotnie, również w
Polityce Ekologicznej Państwa. Zgodnie z europejską zasadą
subsydiarności, odpowiedzialność i główny wysiłek poprawy
stanu środowiska naturalnego spoczywa na możliwie
najniższym
szczeblu
samorządowym,
czyli
gminie.
W wypełnianiu tego zadania pomocne mają być fundusze
strukturalne i zestandaryzowane, dobrowolne programy, takie jak EMAS.
Strona 97
proGEO Sp. z o.o.
98
Najważniejszym elementem w systemie EMAS jest identyfikacja tzw. aspektów
środowiskowych. Istnieją one w niemal wszystkich dziedzinach gospodarczej działalności
komunalnej, szczególnie w gospodarce wodnej, gospodarce odpadami, transporcie, służbie
zdrowia, handlu, weterynarii, gospodarce przestrzennej. Celem EMAS jest podejmowanie
systematycznych działań na rzecz zmniejszenia negatywnego oddziaływania tych aspektów
na środowisko naturalne i publikowanie efektów podejmowanych działań w okresowych
raportach. W Europie Zachodniej samorządy lokalne i jednostki komunalne coraz częściej
postrzegają zarządzanie środowiskowe jako sposób na [10]:
- systematyczne zmniejszanie obciążenia środowiska naturalnego,
- obniżenie kosztów ochrony środowiska i poprawy jej efektywności,
- poprawę ekologicznego wizerunku gminy w obliczu nowych uregulowań prawnych,
nowych wymogów banków i ubezpieczycieli w zakresie bezpieczeństwa ekologicznego.
Pojęcie zarządzanie środowiskowe gminą oznacza, że zarządzanie ochroną
środowiska jest zintegrowane z ogólnym systemem administrowania gminą. Zintegrowane,
tzn. wpisane do wszystkich czynności zarządczych w gminie, począwszy od analizy
ekologicznych skutków projektów uchwał rady lub zarządzeń Burmistrza, poprzez ustalenie
ekologicznych kryteriów przyznawania zamówień publicznych, aż po przypisanie
obowiązków w zakresie ochrony środowiska każdemu pracownikowi urzędu gminy
(np. pracownik gospodarczy powinien być zobowiązany do zakupu takich materiałów
biurowych, opału, itp., które są najmniej uciążliwe dla środowiska). Zarządzanie
środowiskowe definiuje się jako zasób wiedzy, umiejętności i technik zarządzania gminą,
które zapewnia rozwój produkcji i usług i przyczynia się do poprawy jakości życia
mieszkańców, przy minimalnym obciążeniu środowiska naturalnego. System EMAS,
zaadoptowany na potrzeby jednostek samorządowych, różni się od jego wersji przemysłowej
(dla firm) w trzech zasadniczych elementach:
1. Podstawową jednostką wdrażającą EMAS dla przemysłu jest obiekt, a dla samorządów
jednostka operacyjna, którą może stanowić wydzielony wydział, określona jednostka
usługowa czy rodzaj działalności prowadzony przez gminę (gospodarka wodna,
energetyczna, odpadami, transport, usługi socjalne, zużycie materiałów przez
pracowników urzędu gminy).
2. EMAS dla przemysłu pozwala na uzyskanie rejestracji przez pojedynczy obiekt wewnątrz
przedsiębiorstwa. Na poziomie całego przedsiębiorstwa wymagane jest natomiast
realizowanie polityki ekologicznej. EMAS dla samorządów lokalnych pozwala na
uzyskanie rejestracji przez pojedynczą jednostkę operacyjną, ale nakłada więcej
obowiązków na poziomie samorządu jako całości. Gmina powinna realizować nie tylko
politykę ekologiczną (Program ochrony środowiska, Plan gospodarki odpadami) lecz
także wdrożyć system współpracy i koordynacji między jej wszystkimi jednostkami
operacyjnymi. Rejestracja poszczególnych jednostek operacyjnych w systemie EMAS
jest okresowa, a do uzyskania certyfikatu powinna dążyć cała gmina. Musi też ona
określić termin ostatecznej rejestracji.
3. EMAS dla przemysłu dotyczy kontroli i minimalizacji oddziaływań na środowisko
powodowanych działalnością zakładu produkcyjnego. Samorząd gminy oddziałuje na
środowisko w sposób pośredni, poprzez podległe gminie jednostki komunalne
i organizacyjne.
Uzyskanie certyfikatu EMAS potwierdzającego wdrożenie systemu zarządzania
środowiskowego jest obecnie najlepszą formą promocji gminy w zakresie ochrony
środowiska. Może to również sprzyjać temu, że przedsiębiorstwa wdrażające systemy
zarządzania środowiskowego, chętniej podejmą współpracę z taką gminą, z uwagi na
kompatybilność systemów zarządzania.
Proces wdrażania systemu EMAS składa się z następujących działań [10]:
- podjęcie uchwały rady gminy o przystąpieniu do wdrażania systemu zarządzania
środowiskowego gminą,
Strona 98
proGEO Sp. z o.o.
99
- przeprowadzenie wstępnego przeglądu ekologicznego gminy przez jednostkę ekspercką
lub metodą partnerską,
- opracowanie polityki ekologicznej gminy, skorelowanej z Programem ochrony środowiska,
- opracowanie programu zarządzania środowiskowego,
- wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego zgodnego z wytycznymi rozporządzenia
EMAS,
- przeprowadzenie audytu ekologicznego dla potrzeb certyfikacji przez akredytowaną
jednostkę weryfikacyjną
- opracowanie deklaracji środowiskowej,
- ustanowienie komunikacji z opinią publiczną odnośnie wdrażanego systemu zarządzania
środowiskowego, wraz z publikacją okresowych raportów środowiskowych,
- zatwierdzenie i uprawomocnienie systemu potwierdzone uzyskaniem certyfikatu EMAS.
W przeprowadzeniu powyższych działań pomocne mogą być informacje i doświadczenia
zebrane w trakcie przygotowywania programów ochrony środowiska. Wszystkie informacje
znajdują się na oficjalnej stronie internetowej Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska:
http://www.gdos.gov.pl/Articles/view/2563/EMAS.
Promowanie i wspieranie wdrażania systemów zarządzania środowiskowego (SZŚ) w gminie
- Wprowadzanie "zielonych zamówień" promujących w postępowaniach o udzielenie
zamówienia publicznego firmy posiadające certyfikaty zarządzania środowiskowego
przez uzyskanie przez nie dodatkowych punktów;
- Upowszechnienie wśród społeczeństwa logo EMAS i normy ISO 14001 a także logo
CP jako znaków jakości środowiskowej firmy będącej wytwórcą danego wyrobu lub
świadczącej określoną usługę;
- Podniesienie prestiżu instytucji publicznej posiadającej certyfikat zarządzania przez
akcję wśród społeczeństwa dotyczącą znaczenia takiego certyfikatu;
- Ograniczenie częstotliwości i uproszczenie trybu kontroli w zakresie ochrony
środowiska, podmiotów posiadających certyfikaty zarządzania środowiskowego;
- Ograniczenie kosztów związanych z wdrożeniem systemów zarządzania
środowiskowego przez przedsiębiorstwa i instytucje.
5.3.3 Działania do realizacji w latach 2016 – 2020
L.p.
Przedsięwzięcie
Jednostka
realizująca
Lata
realizacji
od
5.3
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
Zarządzanie środowiskowe w gminie
1.
Informowanie i zachęcanie
przedsiębiorców, instytucji i organizacji
działających w gminie do wprowadzania
systemów zarządzania środowiskowego
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
2.
Promowanie i wspieranie na lokalnym
rynku przedsiębiorców i organizacje,
legitymizujące się certyfikowanymi
systemami zarządzania środowiskowego
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
Strona 99
proGEO Sp. z o.o.
100
5.4 Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym
Zadania własne gminy, zgodnie z art. 7. pkt. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r.
O samorządzie gminnym1 obejmują w szczególności sprawy ładu przestrzennego,
gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej.
Planowanie przestrzenne (wraz z ochroną środowiska, przyrody i wód), należy do niezwykle
ważnych zbiorowych potrzeb wspólnoty, których zaspokojenie należy do obowiązków gminy.
Ład przestrzenny jest również nieodłącznym atrybutem konstytucyjnie
gwarantowanego rozwoju zrównoważonego. W ustawie z 27 marca 2003 r. O planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym2, która zastąpiła ustawę z 1994 r., w art. 1, ust. 1
stwierdza się, że ład przestrzenny (i zrównoważony rozwój) są podstawą działań związanych
z kształtowaniem polityki przestrzennej i z przeznaczaniem terenów oraz ustalaniem zasad
ich zagospodarowania (zabudowy). W Gminie Polkowice obowiązuje ok. 30 miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego, których rejestr dostępny jest on-line na stronie
UM: http://www.bip.ug.polkowice.pl/210,Plan-Zagospodarowania-Przestrzennego.html.
W roku 2014 Rada Miejska w Polkowicach zatwierdziła „Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Polkowice” (Uchwała Nr XXXVI/418/14
z dnia 16 kwietnia 2014 r.). Opracowanie to zastąpiło poprzednie Studium, które wykonano
w roku 2006.
W celu zachowania walorów krajobrazowych, otwartych przestrzeni rolno – leśnych
oraz korytarzy ekologicznych, Gmina powinna sukcesywnie aktualizować miejscowe plany
zagospodarowania przestrzennego również dla terenów rolniczych.
Osiąganie coraz wyższego stopnia implementacji zasad zrównoważonego rozwoju
w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego Gminy Polkowice.
- Uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania wymagań dotyczących
ochrony środowiska wynikających z opracowań ekofizjograficznych i prognoz
oddziaływania na środowisko;
- Okresowe aktualizowanje opracowania ekofizjograficznego dla Gminy Polkowice;
- Wprowadzanie precyzyjnych zapisów dotyczących terenów zielonych przy
sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego;
- Właściwe planowanie przestrzenne uwzględniające problemy związane z uciążliwością
komunikacyjną-zagrożenie hałasem, emisją zanieczyszczeń do powietrza, ochroną
zasobów wodnych , zagrożeniem powodziowym (modernizacja systemów melioracji,
modernizacja i rozbudowa wałów);
- Uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego zalesień gruntów
porolnych i zdegradowanych;
- Uwzględnienie z opracowywanych planach rozbudowy i nadbudowy OUOW „Żelazny
Most” i wprowadzenia związanych z tą rozbudową zmian w strukturze funkcjonalnoprzestrzennej Gminy;
- Uwzględnienie z opracowywanych dokumentach planistycznych oddziaływań
związanych z eksploatacją złóż miedzi i kruszyw naturalnych;
1
2
tekst jednolity, Dz. U. 2013, poz. 594
tekst jednolity, Dz. U. 2012, poz. 647
Strona 100
proGEO Sp. z o.o.
101
- Wyznaczanie w planach obszarów na których mogą być realizowane inwestycje
związane z odnawialnymi źródłami energii (OZE) przy uwzględnieniu wymagań
środowiskowych;
- Wdrożenie mechanizmów monitorowania i utrzymania ładu przestrzennego.
Działania kierunkowe, wynikające z Programu Ograniczenia Niskiej Emisji dla miasta
Polkowice [43] powinny obejmować w szczególności uwzględnianie w planach
zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w
ciepło z nośników nie powodujących nadmiernej „niskiej emisji” PM10 oraz projektowanie linii
zabudowy uwzględniając zapewnienie „przewietrzania” miasta ze szczególnym
uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie oraz kontrolę gospodarstw domowych w
zakresie posiadania umów na odbiór odpadów. Działania te powinny mieć charakter ciągły.
L.p.
Przedsięwzięcie
Jednostka
realizująca
Lata
realizacji
od
5.4
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym
1.
Uwzględnianie w planach
zagospodarowania przestrzennego
wymagań ochrony środowiska
i gospodarki wodnej, w tym prognoz
oddziaływania na środowisko
i opracowań ekofizjograficznych.
Gmina
stale
brak
nie dotyczy
2.
Prowadzenie racjonalnej polityki
przestrzennej (kształtowanie przestrzeni),
uwzględniającej wartości przyrodnicze i
ład przestrzenny.
Gmina
stale
brak
nie dotyczy
3.
wymogów dotyczących zaopatrywania
mieszkań w ciepło z nośników nie
powodujących nadmiernej „niskiej emisji”
oraz projektowanie linii zabudowy
uwzględniając zapewnienie
„przewietrzania” miasta
Gmina
stale
brak
nie dotyczy
4.
Wyznaczanie w planach obszarów na
których mogą być realizowane inwestycje
związane z odnawialnymi źródłami
energii (OZE)
Gmina
stale
brak
nie dotyczy
5.
Uwzględnienie w planach miejscowych
działań oddziaływań związanych z
eksploatacją złóż miedzi i kruszyw
naturalnych
Gmina
stale
brak danych
nie dotyczy
Strona 101
proGEO Sp. z o.o.
102
5.5 Edukacja ekologiczna społeczeństwa
Aby w sposób właściwy realizować politykę ochrony środowiska konieczne jest
włączenie się do tego zadania społeczności lokalnych. Związane to jest ze zmianą podejścia
do spraw rozwoju gospodarczego, przewartościowaniem hierarchii potrzeb i zrozumienia
czym jest dla człowieka przyroda i środowisko, w którym przebywa. Dlatego już wśród dzieci
i młodzieży koniecznym staje się prowadzenie edukacji ekologicznej. Nikt bowiem lepiej nie
wpłynie na zachowanie dorosłych w zakresie szanowania i ochrony środowiska naturalnego,
jak ich własne dzieci.
Na terenie Gminy Polkowice rok rocznie podejmowane są działania w zakresie
edukacji ekologicznej, w których udział bierze młodzież szkolna oraz osoby dorosłe.
Systematycznie prowadzony jest system informacji o środowisku i jego ochronie polegający
na udostępnianiu informacji na stronach internetowych Gminy oraz specjalnie stworzonym
do tego celu Portalu ekologicznym (http://www.ekologia.polkowice.eu). Do podmiotów
realizujących działania ekologiczne na terenie Gminy Polkowice należą:
- Przedszkola Miejskie ,
- Szkoły Podstawowe,
- Gimnazja,
- Zespół Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach,
- Polkowicki Uniwersytet Trzeciego Wieku,
- Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna,
- Placówka Socjalizacyjna „Skarbek” w Polkowicach
- Fundacja „Porozumienie Wzgórz Dalkowskich”,
- Starostwo Powiatowe w Polkowicach,
- spółki miejskie,
- Związek Gmin Zagłębia Miedziowego,
- Stowarzyszenie Animacji Twórczej i Działań Alternatywnych „SATIDA”,
- Ekoren DKE,
- Fundacja „Zielona Akcja”,
- Fundacja „Zielony Feniks”,
- Nadleśnictwa Lubin i Chocianów.
- Rodzinne Ogródki Działkowe (Miedzianka,Relaks,Marysieńka,Barbarka),
- Wiejski Ośrodek Kultury w Sobinie,
- Polski Związek Wędkarski Koło Polkowice Miasto.
Cyklicznie na terenie Gminy odbywają się następujące imprezy o charakterze
ekologicznym (konkursy, zawody, konferencje, koncerty) :
- Polkowicki Festiwal Ziemi,
- Święto Polskiej Niezapominajki,
- Dzień Ochrony Środowiska z leśnikiem,
- Sprzątanie świata,
- Święto drzewa,
- Forum Ekoenergetyczne w Polkowicach,
- Konkurs przyrodniczy o powietrzu,
- Konkurs wiedzy o środowisku dla mieszkańców gminy Polkowice
reprezentowanych przez SMW z terenu gminy Polkowice,
- Świąteczna dekoracja posesji,
- Najlepiej prowadzony i zagospodarowany R.O.D na terenie gminy Polkowice,
- Najładniejsza działka z elementami ekologicznymi zlokalizowana na terenie
R.O.D gminy Polkowice,
- Najładniejsza działka z elementami tradycyjnymi zlokalizowana na terenie R.O.D
gminy Polkowice,
- Wzorowa pasieka gminy Polkowice.
Strona 102
proGEO Sp. z o.o.
103
W latach 2009-2013 środki wydane z budżetu gminy na edukację ekologiczną wyniosły
prawie 1,7 mln zł.
W 2014 roku opracowany został Program Edukacji Ekologicznej dla gminy Polkowice
na lata 2015-2021 (PEE), w którym sformułowano następujące cele:
Cel 1. Edukacja ekologiczna kreująca pozytywne wartości i postawy wobec środowiska
i przyrody,
Cel 2. Edukacja ekologiczna wspierająca wdrażanie polityk ochrony środowiska na lata
2015-2021,
Cel 3. Rozwój kompetencji edukatorów i bazy służącej edukacji ekologicznej.
W przypadku celu 1 realizacja zadań koncentruje się na aktywnej edukacji wszystkich grup
wiekowych (projekty ekologiczne, akcje, konkursy, turnieje, obozy naukowe, praktyczne
działanie w terenie), zwiększeniu dostępu do informacji o stanie środowiska i edukacji
ekologicznej i promocji najciekawszych działań ekologicznych. Cel 2 skupiony jest natomiast
na zadaniach wpisujących się w lokalne polityki środowiska m.in. prowadzenie kampanii
tematycznych związanych z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminie, Programem
Ograniczania Niskiej Emisji, Programem Ochrony Środowiska, Programem Usuwania
Wyrobów Azbestowych, Strategią Rozwoju Zrównoważonego Gminy Polkowice oraz innymi
przepisami krajowymi. Zadania polegają na prowadzeniu kampanii tematycznych,
prowadzeniu spotkań informacyjno – edukacyjnych dla mieszkańców, przygotowaniu PSZOK
i punktów osiedlowych do prowadzenia edukacji odpadowej, tworzeniu miejsc do edukacji na
terenach przyszkolnych i terenach zielonych. Działania służące realizacji celu 3 dotyczą
głównie podnoszenia kompetencji nauczycieli i osób prowadzących edukację ekologiczną,
realizacji konferencji, seminariów, warsztatów, uzupełnienia zasobów sprzętowych,
księgozbiorów szkół, przedszkoli, świetlic wiejskich, ośrodków kultury. Ważnym zadaniem
będzie również tworzenie sieci wymiany informacji i wiedzy wśród osób zaangażowanych
w edukację jak również zwiększenie samodzielności w pisaniu projektów i poszukiwaniu
innych źródeł finansowania poza budżetem gminnym. W okresie 2015 – 2021 założono
aktywne włączenie w edukację lokalnych przedsiębiorstw w formie społecznej
odpowiedzialności biznesu, Powiatowy Zespół Ośrodka Doradztwa Rolniczego oraz inne
podmioty zainteresowane podejmowaniem działań ekologicznych.
Zakłada się, że cele PEE na lata 2015-2021 będą realizowane w następujących obszarach
edukacyjnych:
• Akcje, kampanie, projekty edukacyjne,
• Podnoszenie wiedzy i umiejętności w zakresie edukacji ekologicznej – konferencje,
szkolenia, seminaria, warsztaty,
• Konkursy, turnieje, wystawy,
• Edukacja w terenie,
• Przepływ informacji i komunikacja,
• Doposażenie placówek,
• Materiały edukacyjne,
• Inne działania ekologiczne.
Pomimo prowadzonej na szeroką skalę edukacji ekologicznej wśród dzieci
i młodzieży, wciąż istnieje jednak stała potrzeba dalszego prowadzenia kampanii
społecznych podnoszących świadomość ekologiczną wśród osób dorosłych i seniorów.
Edukację ekologiczną dorosłych członków społeczności lokalnych należy rozpoczynać od
grupy najważniejszych decydentów lokalnych, od których w największej mierze zależą
decyzje z zakresu planowania, programowania i rozwoju, które przekładają się następnie na
działania inwestycyjne i organizacyjne, związane z ochroną środowiska na obszarze danej
jednostki organizacyjnej. Do grupy tej należą: Burmistrz i jego zastępcy, dyrektorzy
poszczególnych wydziałów Urzędu Gminy, dyrektorzy spółek gminnych i jednostek
podległych. W związku z umocowaniem organizacyjnym osoby te powinny zostać
przeszkolone w pierwszej kolejności.
Strona 103
proGEO Sp. z o.o.
104
Elementami edukacji ekologicznej wśród tej grupy powinny być organizowane dla
nich spotkania ze specjalistami, udział w konferencjach i szkoleniach, konsultacje
z praktykami, którzy realizują podobne zadania z zakresu zrównoważonego rozwoju
i ochrony środowiska na własnym terenie. Należy podkreślić, że akcja edukacyjna
prowadzona wśród decydentów nie może mieć charakteru jednostkowego. Powinna być
prowadzona w sposób cykliczny (uwzględniająca pozostałe obowiązki wynikające
z pełnionych przez te osoby funkcji) zapewniająca ciągłe doskonalenie się i dokształcanie tej
grupy osób.
Drugą grupą osób, które powinny zostać objęte akcją edukacyjną w pierwszej
kolejności są osoby, które z racji wykonywanego zawodu mają częsty kontakt z szerszą
grupa mieszkańców. Do grupy tych osób należy zaliczyć między innymi urzędników,
nauczycieli, pracowników służb komunalnych i powiatowych inspekcji i straży. Prowadzenie
wśród tej grupy osób edukacji ekologicznej powinno koncentrować się na zorganizowaniu im
głównie cyklu spotkań i szkoleń, a także zapewnienia dostępu do jak najszerszych zasobów
materiałów literatury fachowej (czasopisma, periodyki, książki, wydawnictwa multimedialne).
Uzupełnieniem mogą być także wyjazdy terenowe pozwalające przekonać się naocznie
o wybranych zagadnieniach z tematyki ochrony środowiska. Bardzo istotne jest aby
w zaplanowanym cyklu spotkań znalazło się co najmniej jedno dotyczące form
przekazywania informacji. Nabyta wiedza powinna im ułatwić przekazywanie informacji,
prowadzenie spotkań czy wykładów, przekonywanie do własnego stanowiska.
Edukacja ekologiczna dorosłych powinna być ponadto połączona z rozrywką
społeczności lokalnych, w ramach której mogą być propagowane również treści ekologiczne.
Festyny, wystawy, konkursy, imprezy plenerowe, okolicznościowe, koncerty itp. zazwyczaj
przeznaczone są dla całych rodzin. Tym samym jest sposobność do włączania dzieci
w prezentacje ekologiczne i przekazywanie wiedzy rodzicom zaangażowanym w występy
dzieci. Taki sposób edukowania dorosłych (rodziców) jest bardzo skuteczną formą
przekazywania wiedzy i wzorców ekologicznych. W propagowaniu treści spod znaku „eko”
wśród dorosłych mieszkańców miasta pomocny jest również pozytywny eko – PR ich miejsca
zamieszkania, którym mieszkańcy Gminy Polkowice mogą pochwalić się, i z którym mogą
się utożsamiać.
Wciąż istnieje zatem potrzeba prowadzenia kampanii społecznych podnoszących
świadomość ekologiczną społeczeństwa, kierowanych do wszystkich grup wiekowych. W
edukacji tej służą wsparciem materiały informacyjne, projekty ekologiczne i kampanie
społeczne prowadzone przez liczne organizacje pozarządowe oraz Ministerstwo Środowiska.
Na stronie internetowej MŚ (http://www.mos.gov.pl/kategoria/4634_edukacja_ekologiczna)
znajdują się praktyczne narzędzia i materiały multimedialne, warte udostępniania i
promowania także za pomocą kanałów informacyjnych UG. Wśród kampanii społecznych
prowadzonych przez MŚ głośne są np.: „Nie zaśmiecaj swojego sumienia”, czy „Wyłączamy
prąd, włączamy oszczędzanie”.
Ukształtowanie prawidłowych postaw względem poszczególnych komponentów środowiska
i problemów ekologicznych we wszystkich grupach wiekowych społeczeństwa zgodnie
z zasadą: „myśl globalnie, działaj lokalnie”.
- Aktywna edukacja wszystkich grup wiekowych (projekty ekologiczne, akcje, konkursy,
turnieje, obozy naukowe, praktyczne działanie w terenie),
- Zwiększanie dostępu do informacji o stanie środowiska i edukacji ekologicznej (strona
internetowa www.ekologia.polkowice.eu, przekazywanie informacji mediom),
Strona 104
proGEO Sp. z o.o.
105
- Promocja najciekawszych działań ekologicznych poprzez konkursy na „Osobowość
Ekologiczną” i „Projekt ekologiczny”
- Prowadzenie kampanii tematycznych i spotkań informacyjno – edukacyjnych dla
mieszkańców związanych z zadaniami określonymi w lokalnych politykach
środowiskowych (np. POŚ, PONE, Strategia itp.) oraz przepisach krajowych,
- Przygotowanie PSZOK i punktów osiedlowych do prowadzenia edukacji odpadowej,
- Tworzenie miejsc do edukacji na terenach przyszkolnych i terenach zielonych,
- Podnoszenie kompetencji nauczycieli i osób prowadzących edukację ekologiczną
poprzez realizację konferencji, seminariów, warsztatów oraz uzupełnienia zasobów
sprzętowych i księgozbiorów szkół, przedszkoli, świetlic wiejskich, ośrodków kultury,
- Tworzenie sieci wymiany informacji i wiedzy wśród osób zaangażowanych w edukację
ekologiczną oraz zwiększenie samodzielności w pisaniu projektów i poszukiwaniu
innych źródeł ich finansowania poza budżetem gminnym,
- Konsultowanie społeczne strategii, planów, polityki i decyzji dotyczących ochrony
środowiska,
- Aktywne konsultacje społeczne w zakresie planowanych inwestycji mogących
oddziaływać na środowisko.
5.5.3 Działania do realizacji w latach 2016 – 2020 (własne)
L.p.
Jednostka
realizująca
Przedsięwzięcie
Lata
realizacji
od
5.5
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
Edukacja ekologiczna społeczeństwa
1.
Udostępnianie informacji o środowisku
i działaniach proekologicznych w
gminie
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
2.
Popularyzacja za pomocą kanałów
informacyjnych UG kampanii
społecznych służących wyrabianiu
ekologicznych nawyków wśród
mieszkańców wszystkich grup
wiekowych
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy
3.
Podnoszenie kompetencji nauczycieli i
osób prowadzących edukację
ekologiczną
Gmina, jednostki
oświatowe, LGD
Stowarzyszenie
Wzgórza
Dalkowskie
stałe
brak danych
budżet Gminy, środki
LGD, środki
zewnętrzne*
4.
Tworzenie sieci wymiany informacji i
wiedzy wśród osób zaangażowanych
w edukację ekologiczną
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
Gmina, inni
uczestnicy
Programu
Edukacji
Ekologicznej
stałe
brak danych
budżet Gminy
środki zewnętrzne*
brak
nie dotyczy
5.
Organizacja akcji, konkursów i
projektów ekologicznych
6.
Prowadzenie aktywnych konsultacji
społecznych w zakresie planowanych
inwestycji mogących oddziaływać na
środowisko
Gmina,
przedsiębiorcy
stałe
7.
Edukacja ekologiczna młodzieży
szkolnej i dzieci przedszkolnych
Szkoły
Podstawowe,
Gimnazja,
Przedszkola
stałe
zewnętrzne*
8.
Zielone szkoły
UG, Szkoły
Podstawowe
stałe
budżet Gminy, inne
środki
9.
Organizacja Polkowickiego Festiwalu
Ziemi
Gmina, Zespół
Szkół w
Polkowicach
stałe
brak danych
uczestników PEE
Strona 105
proGEO Sp. z o.o.
L.p.
Przedsięwzięcie
Jednostka
realizująca
Lata
realizacji
od
10.
Program zdrowotny z zakresu
promocji zdrowia w ochronie
ekologicznej dziecka
PCUZ
(Polkowickie
Centrum Usług
Zdrowotnych)
11.
Realizacja Programu Edukacji
Ekologicznej (PEE) na terenie gminy
Polkowice
wszystkie
podmioty
współpracujące
przy realizacji
PEE
do
stałe
stałe
Koszty
106
Źródła
finansowania
[zł]
brak danych
zewnętrzne*
brak danych
innych podmiotów
zaangażowanych w
realizację PEE, środki
zewnętrzne*
* środki WFOŚiGW, NFOŚiGW, środki unijne, stowarzyszeń itp.
Strona 106
proGEO Sp. z o.o.
6. OCHRONA
107
I ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW NATURALNYCH
I ENERGII
Ochrona i zrównoważone użytkowanie przyrody i krajobrazu to bardzo ważne działanie
wpływające w decydującym stopniu na środowisko i jakość życia mieszkańców. Realizacja
zadań z tego zakresu wynika z szeregu unormowań krajowych jak również podpisanych
przez Polskę umów i konwencji międzynarodowych:
•
•
•
•
•
Konwencja o ochronie światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego
(Konwencja Paryska z 1972 roku);
Konwencja o obszarach wodno-błotnych (Konwencja Ramiarska z 1975 roku);
Konwencja o ochronie gatunków wędrownych dzikich zwierząt (Konwencja
Bońska z 1979 roku);
Konwencja o ochronie europejskiej dzikiej flory i fauny oraz siedlisk
przyrodniczych (Konwencja Berneńska z 1979 roku);
Konwencja o różnorodności biologicznej (Konwencja z Rio z 1992 roku);
Polska od momentu wstąpienia do Unii Europejskiej zobowiązana jest to podjęcia działań
wynikających z celów Wspólnoty zawartych między innymi w dokumencie „Zrównoważona
Europa dla lepszego świata: Strategia zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej”. W lipcu
2002 roku przyjęty został przez Parlament Europejski i Radę UE VI Program Działań
Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska na lata 2001 – 2010. Aktualnym
do dziś celem programu jest poprawa stanu środowiska i jakości życia mieszkańców. Polska
uznała, że podstawowymi długoterminowymi działaniami dla osiągnięcia tego celu będą:
•
•
•
•
Zwiększenie lesistości do 30% w 2020 rok, a docelowo do 32 – 33%.
Włączenie wyznaczonych obszarów do europejskiej sieci NATURA 2000.
Ochrona terenów wodno-błotnych.
Poprawa stanu czystości wód powierzchniowych.
6.1 Ochrona przyrody i krajobrazu
Stan aktualny środowiska przyrodniczego Gminy Polkowice został szczegółowo
opisany w rozdziałach 3.3 i 3.4. Ochronie prawnej, ustanowionej na podstawie Ustawy z dnia
16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. 2013, poz. 627 ze zmianami), podlegają
wartości przyrody ożywionej w postaci pomników przyrody (2), zespołów przyrodniczokrajobrazowych (2) i obszaru chronionego krajobrazu (1):
Pomniki przyrody:
• Aleja Dębowa w Nowym Dworze,
• Dąb w Żelaznym Moście,
Zespoły przyrodniczo krajobrazowe:
• ZPK „Guzicki Potok”,
• ZPK „Trzebcz”,
Obszary Chronionego Krajobrazu:
• Lasy Chocianowskie.
W granicach Gminy Polkowice nie występują obszary należące do europejskiej sieci
granic Gminy.
Strona 107
proGEO Sp. z o.o.
108
Kształtowanie spójnego przestrzennie systemu przyrodniczych obszarów chronionych
i pozostałych terenów zielonych oraz udostępnianie ich walorów społeczeństwu.
- Ochrona i zwiększanie powierzchni terenów zielonych przy zachowaniu dotychczas
istniejących obszarów wraz z bioróżnorodnością.
- Tworzenie warunków powstawania i ochrony korytarzy ekologicznych.
- Ochrona i wzmocnienie roli dolin rzecznych jako ważnych korytarzy ekologicznych.
- Przeciwdziałanie fragmentacji przestrzeni przyrodniczej.
- Wprowadzenie gospodarowania krajobrazem zgodnie z zapisami Europejskiej
Konwencji Krajobrazowej.
- Właściwe kształtowanie zieleni miejskiej - preferowanie nasadzeń gatunków roślin
o mniejszych właściwościach uczulających (w tym robinie akacjowe, graby, klony, bzy,
świerki, sosny, jaśminy).
- Wprowadzanie stref zieleni izolacyjnej wokół obiektów uciążliwych środowiskowo
i krajobrazowo.
- Realizacja projektów dot. wykorzystania i udostępnienia lokalnych zasobów
przyrodniczych społeczeństwu (np. tereny wypoczynkowe, ścieżki spacerowe
i rowerowe, ogólno dostępne tereny sportowo-rekreacyjne).
- Prowadzenie kampanii edukacyjno-informacyjnych nt. efektywnego korzystania
z terenów zielonych.
- Usuwanie, kontrola i przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się gatunków obcych, które
zagrażają rodzimym gatunkom lub siedliskom przyrodniczym.
- Uwzględnienie aspektów zmian klimatu w dokumentach programowych związanych
z ochroną przyrody.
L.p.
Jednostka
realizująca
Przedsięwzięcie
6.1
Lata
realizacji
od
Koszty
do
[zł]
Źródła
finansowania
Ochrona przyrody i krajobrazu
1.
Ścieżki edukacyjne, ochrona terenów i
obiektów cennych przyrodniczo
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy,
środki zewnętrzne
2.
Opracowania programów, planów i
sprawozdań dotyczących ochrony
środowiska
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy,
środki zewnętrzne
3.
Przebudowa szaty roślinnej i rewitalizacja
parków
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy,
środki
zewnętrzne*
4.
Utrzymanie terenów zieleni w Gminie
Gmina
corocznie
brak danych
budżet Gminy
5.
Objęcie ochroną prawną „pomnikowych”
okazów drzew na terenie gminy oraz
gatunków zagrożonych wyginięciem
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy
6.
Objęcie obszarową formą ochrony
terenów cennych przyrodniczo
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy
brak danych
budżet Gminy,
środki
zewnętrzne*,
środki właścicieli
nieruchomości
7.
Ochrona różnorodności biologicznej i
krajobrazu
Gmina,
Nadleśnictwa,
właściciele
nieruchomości
stałe
Strona 108
proGEO Sp. z o.o.
109
6.2 Ochrona i zrównoważony rozwój lasów
Lasy i grunty leśne, których obszar wynosi ok. 8424 ha (GUS, stan na koniec
2014 r.), stanowią ok. 49% powierzchni gminy. W strukturze własności przeważają lasy
państwowe należące do Nadleśnictw Lubin, Głogów i Chocianów. Zdecydowana większość,
bo ponad 97% stanowią lasy będące własnością Skarbu Państwa zarządzane przez
Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych. Udział prywatnych gruntów leśnych
w powierzchni ogólnej gruntów leśnych na terenie gminy wynosi ponad 3%.
•
•
•
•
•
Nadleśnictwa czynią wysiłki w celu poprawy stanu środowiska leśnego w tym:
prace glebowo-siedliskowe, będące podstawą do przeprowadzenia inwentaryzacji
urządzeniowej badającej stan lasu i stopień zgodności biocenozy z biotopem,
budowę zbiorników małej retencji dzięki czemu nastąpi podniesienie wody gruntowej
zgodnie z siedliskowym typem lasu i ograniczenie procesów erozyjnych,
przebudowę litych drzewostanów sosnowych występujących na żyźniejszych siedliskach
na drzewostany mieszane,
udoskonaloną ogniskowo-kompleksową metodę biologicznej ochrony lasu poprzez
wprowadzenie punktowego urozmaicenia struktury sztucznych ekosystemów,
zakładanie stref ekotonowych w celu utworzenia strefy przejściowej, łagodzącej skutki
wzajemnego oddziaływania na granicy las-pole.
Starosta Polkowicki co 10 lat sporządza inwentaryzację stanu lasu dla lasów nie
stanowiących własności Skarbu Państwa i przekazuje Gminie. Grunty przeznaczone do
zalesienia określają miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Zasady
przeznaczania gruntów rolnych do zalesienia reguluje ustawa z dnia 14 lutego 2003 r.
o zmianie ustawy o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia oraz ustawy - Prawo
ochrony środowiska3. Należy wprowadzać dolesienia w obszarach rolnych o najniższej
wartości rolniczej. Zasadne są zalesienia ze względów ekologicznych: poprawa struktury
gatunkowej, funkcje ochronne, powiązania kompleksów, ograniczające uciążliwe
oddziaływania. Zalesienia w obszarach łąk śródpolnych i nieużytków stanowiących bazę dla
różnorodności biologicznej nie są wskazane. Celowe jest stopniowe nadawanie statusów
ochronnych lasom w korytarzach ekologicznych gminy.
Grunty przeznaczone do zalesiania określa miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego. Obowiązek zalesiania gruntów ciąży na nadleśniczych w odniesieniu do
gruntów w zarządzie Lasów Państwowych i właścicielach lub użytkownikach wieczystych –
w odniesieniu do innych gruntów. Prywatni właściciele gruntów mogą uzyskać pomoc
finansową w przypadku zalesiania gruntów wyłączonych z produkcji rolnej: w ramach ustawy
z dnia 18 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze
środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji
Rolnej oraz ustawy o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych. Płatność na zalesienie
jest udzielana producentowi rolnemu, który został wpisany do ewidencji producentów,
zobowiązał się do zalesienia działek, na których do dnia złożenia wniosku była prowadzona
działalność rolnicza oraz zobowiązał się do pielęgnacji i ochrony założonej uprawy leśnej
zgodnie z planem zalesienia. Płatność jest udzielana do działek rolnych:
- użytkowanych jako grunty orne, trwałe użytki zielone albo sady;
- które zostały przeznaczone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego do
zalesienia lub właściciel uzyskał zaświadczenie, że zalesienie ich nie jest sprzeczne
z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
- stanowiących własność producenta rolnego;
- powierzchni co najmniej 0,30 ha i szerokości nie mniejszej, niż 20 m;
3
Dz.U. 2003 nr 46 poz. 392
Strona 109
proGEO Sp. z o.o.
110
- które spełniają wymogi określone przepisami o krajowym systemie ewidencji producentów,
ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności.
Zrównoważona i wielofunkcyjna gospodarka zasobami leśnymi na terenie Gminy.
- Racjonalne użytkowanie zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury
gatunkowej i wiekowej z zachowaniem bogactwa biologicznego.
- Ochrona, powiększanie i udostępnianie zasobów leśnych.
- Wielofunkcyjna gospodarka leśna.
- Zalesianie gruntów niskiej jakości lub zdegradowanych poprzez: uzupełnianie zalesień
w korytarzach ekologicznych.
- Utrzymanie lasów stanowiących własność komunalną.
- Przeciwdziałanie zagrożeniom, w tym m.in. zagrożeniu pożarowemu, poprzez stały
monitoring obszarów leśnych pod kątem ewentualnych zagrożeń.
- Regulowanie form i intensywności użytkowania zasobów leśnych oraz świadczenia
przez las funkcji socjalnych i ochronnych.
- Aktualizacja ewidencji gruntów rolnych i nieużytków pod kątem możliwości ich
zalesienia lub przeznaczenia na tereny rekreacyjne.
- Uaktualnienie lub opracowanie planów urządzania lasów.
- Dostosowanie składu gatunkowego drzewostanów do siedliska oraz zwiększenie
różnorodności genetycznej i gatunkowej biocenoz leśnych.
- Poprawa struktury wiekowej drzewostanów.
- Tworzenie spójnych kompleksów leśnych szczególnie w obszarze korytarzy
ekologicznych i wododziałów (zmniejszanie fragmentacji).
- Realizacja programu małej retencji w lasach.
- Zalesienia gruntów porolnych i monitoring realizacji zalesień.
L.p.
Przedsięwzięcie
Jednostka
realizująca
Lata
realizacji
od
6.2
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
Ochrona i zrównoważony rozwój lasów
1.
Promowanie i wspieranie zalesiania
gruntów nieprzydatnych rolniczo
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
2.
Lokalizacja zalesień i zadrzewień
w planach zagospodarowania
przestrzennego
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
6.3 Ochrona i racjonalne użytkowanie zasobów wodnych
Polska jest krajem o niewielkich zasobach wodnych. Zasoby te w przeliczeniu na
jednego mieszkańca kształtują się średnio na poziomie 1 700 m³/rok, a w roku suchym –
1 450 m³/rok. Pod tym względem Polska zajmuje 22. miejsce w Europie [16]. Przytoczone
dane świadczą o tym, że racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi, jakimi
dysponujemy, powinno być jednym z najważniejszych priorytetów narodowych, tym bardziej,
że wobec nieuniknionych zmian klimatycznych jest spodziewany pogłębiający się deficyt
wody na obszarze Polski. Z drugiej strony zwiększona labilność klimatu powodować będzie
częstsze niż dotąd okresy deszczy nawalnych, będących przyczyną letnich powodzi.
Strona 110
proGEO Sp. z o.o.
111
W ramach przedmiotowego zagadnienia, głównym celem postulowanym w Polityce
ekologicznej Polski jest racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych
i podziemnych w taki sposób, aby uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody
i zabezpieczyć przed skutkami powodzi oraz zwiększenie samofinansowania gospodarki
wodnej. Naczelnym zadaniem będzie dążenie do maksymalizacji oszczędności zasobów
wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne, zwiększenie retencji wodnej oraz skuteczna
ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem.
Tereny należące administracyjnie do gminy Polkowice położone są w zlewni III rzędu
rzeki Rudnej zlokalizowanej poza granicami gminy oraz Szprotawy, której pięciokilometrowy
odcinek biegnie wzdłuż południowo-zachodniej granicy gminy. Średnia gęstość sieci rzecznej
na terenie gminy wynosi 0,42 km/km2. Największy udział w odwadnianiu analizowanego
obszaru mają zlewnie Mokrzycy, Zdżerowity i Moskorzynki oraz dopływ z Jędrzychowa-Nowy
Dwór, położone w całości na terenie gminy. Rzeki te stanowią najdłuższe odcinki cieków w
tym obszarze. Oprócz naturalnych cieków na terenie gminy istnieje gęsta sieć rowów
odwadniających, będąca częścią systemu melioracji, który został przebudowany i odnowiony
w ramach zapobiegania i usuwania skutków eksploatacji górniczej. Rowy charakteryzują się
średnim spadkiem w granicach od 0,1 do 0,2% oraz szerokością dna od 0,4 do 0,6 m.
Na terenie gminy znajduje się również duża liczba zbiorników wodnych o niewielkiej
powierzchni. Większość zlokalizowana jest w północnej i środkowej części gminy, w rejonie
miasta Polkowice, miejscowości Trzebcz, Guzice oraz Moskorzyn. Pozostałe zlokalizowane
są m.in. w Tarnówku i Żelaznym Moście. Są to głównie zbiorniki retencyjne, retencyjnohodowlane i o innych funkcjach. Ich łączna powierzchnia wynosi ponad 11 ha, największy
z nich znajduje się pod miejscowością Tarnówek. W południowo-zachodniej części gminy
w rejonie Jędrzychowa występują stawy i zalewiska, będące pozostałościami po eksploatacji
torfów z lat dziewięćdziesiątych XX w [35].
Zasoby wodne są podstawą funkcjonowania i rozwoju gospodarczego miast,
a jednocześnie intensywne procesy urbanizacji przyczyniają się do degradacji ekosystemów
wodnych i od wody zależnych. Zmiany struktury krajobrazu rolniczego, wzrost uszczelnienia
zlewni na skutek urbanizacji oraz zabiegi regulacyjne w dolinach rzek (zawężanie,
prostowanie koryt) wpływają na wzrost zagrożeń powodziowych w miastach. Ekosystemy
dolin rzecznych dostarczają usług regulacyjnych, polegających na naturalnej kontroli
przeciwpowodziowej i samooczyszczaniu cieków. Antropopresja znacznie ogranicza te
zdolności.
Warto wskazać następujące działania inwestycyjne planowane do realizacji
w kierunku ochrony przeciwpowodziowej:
• „Kalina – modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej, gm.Polkowice”
(zadanie jest realizowane przez Gminę Polkowice, KGHM Polska Miedź S.A
i Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych),
• Melioracje i gospodarka wodna w dolinie rzeki Szprotawy w powiecie polkowickim
(w roku 2007 zostało zawarte zostało porozumienie pomiędzy Samorządem
Województwa a Powiatem Polkowickim i Gminami Powiatu Polkowickiego zgodnie z
którym Samorząd Województwa podejmie się wykonania projektów oraz realizacji
inwestycji służących poprawie stanu systemu melioracji wodnych na terenie powiatu).
W zapobieganiu powodziom miejskim kluczową rolę odgrywa zmniejszanie odpływu
powierzchniowego, którego objętość gwałtownie wzrasta na skutek uszczelnienia dużych
powierzchni miast. Zrównoważone systemy zagospodarowania wód opadowych
(Sustainable Urban Drainage Systems, SUDS) zalecane są w wielu krajach UE i w USA.
Naśladują one naturalne procesy występujące w środowisku przyrodniczym: gromadzenie
(retencja), wsiąkanie (infiltracja), mechaniczne i biologiczne oczyszczanie oraz
odparowywanie wody (ewapotranspiracja). Mają na celu redukcję poziomu zanieczyszczeń
i wielkości spływów deszczowych z obszarów zurbanizowanych. Proces zagospodarowania
wód opadowych w systemach SUDS można podzielić na trzy zasadnicze etapy: zbieranie
i transportowanie; gromadzenie, rozdysponowanie wody poprzez: powtórne wykorzystanie,
Strona 111
proGEO Sp. z o.o.
112
wsiąkanie i parowanie. Oczyszczanie wód deszczowych może odbywać się na każdym
z tych etapów, przy wykorzystaniu naturalnych właściwości gruntu i roślinności. [11].
Czystość wody jest warunkiem wizualnej i społecznej atrakcyjności kompozycji
wodnych. Nie należy jednak ukrywać procesów oczyszczania przed obserwatorami.
Uwidacznianie metod neutralizacji zanieczyszczeń i znaczenia biotopów roślinnych
w procesie oczyszczania wody podnosi świadomość społeczeństwa i dbałość o środowisko.
Retencja wód opadowych i ich zagospodarowanie w miejscu zaistnienia opadu pozwala
zmniejszyć natężenie przepływów szczytowych w systemach kanalizacji zbiorczej i uniknąć
gwałtownych wezbrań cieków miejskich oraz lokalnych podtopień. Ekosystemy wodnoroślinne służą jednocześnie rekreacji i edukacji ekologicznej mieszkańców. W wielu miastach
i osiedlach systemy SUDS z powodzeniem zastępują tradycyjną kanalizację deszczową.
Zasady kształtowania zintegrowanych systemów zagospodarowania wód opadowych [11]:
1. Zagospodarowanie wód opadowych w miejscu opadu, na powierzchni terenu, w celu
redukcji odpływu powierzchniowego do poziomu sprzed urbanizacji.
2. Wykorzystanie naturalnych właściwości gleby i materiału roślinnego do spowalniania
i oczyszczania spływów wód deszczowych.
3. Kształtowanie ekosystemów wodno-roślinnych w ścisłym powiązaniu z kompozycją
przestrzenną i przeznaczeniem funkcjonalnym miejsca, w celu uzyskania wartości
dodanej w postaci:
• wizualnej i funkcjonalnej atrakcyjności miejsca,
• społecznej akceptacji,
• wzrostu świadomości ekologicznej mieszkańców.
4. Konieczność planowania wielobranżowego i partycypacji mieszkańców.
W praktyce jedynym narzędziem służącym ograniczaniu powierzchni uszczelnionych
w miastach jest udział procentowy powierzchni terenów biologicznie czynnych, wyznaczany
w ustaleniach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i warunkach
zabudowy, na podstawie Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Ograniczenia dopuszczalnej wielkości powierzchni szczelnych mogą być bodźcem do
stosowania zielonych dachów i nawierzchni przepuszczalnych.
Skutecznym narzędziem wdrażania polityki zrównoważonego gospodarowania
wodami opadowymi w miastach są instrumenty ekonomiczne, takie jak [11]:
- zróżnicowana opłata taryfowa za odprowadzanie wód opadowych z terenu
nieruchomości (tzw. podatek od deszczu),
- ulgi dla właścicieli, którzy zagospodarowują wodę deszczową na terenie działki,
- obciążanie właścicieli nieruchomości opłatą środowiskową za odprowadzenie wód
deszczowych z powierzchni zanieczyszczonych,
- kary za przekroczenie wielkości dopuszczalnej powierzchni szczelnej w realizacji,
w stosunku do określonej w projekcie i pozwoleniu na budowę.
Strona 112
proGEO Sp. z o.o.
Rysunek 6.1
113
Porównanie wielkości odpływu powierzchniowego z terenów biologicznie czynnych
(po lewej) i uszczelnionych (po prawej) [11]
Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi polega również na wdrażaniu
rozwiązań stymulujących społeczeństwo i gospodarkę do oszczędnego zużycia wody.
Na pierwszym miejscu, jeśli chodzi o strukturę zużycia wody w gospodarstwie
domowym, jest zużycie wody na do kąpieli i na cele higieniczne. Podobną ilość wody, tj. ok.
25-30% dobowego zużycia zostaje wykorzystana do spłukiwania toalet. Nawet niewielka
poprawa właśnie tam, gdzie zużycie wody jest największe, powoduje w skali makro
najbardziej wymierne korzyści. Oszczędności można osiągnąć poprzez:
ograniczenie zużycia wody do spłukiwania ustępów – obecnie standardem jest 6 litrów,
a dostępne są już rozwiązania pozwalające zużywać nawet 3,5-4 litry na jedno spłukanie.
w obiektach, gdzie bardzo wiele osób korzysta z umywalek czy pryszniców (takich jak np.
baseny czy szkoły) należy stosować baterie przyciskowe, które uruchamiają się tylko na
pewien określony czas.
montowanie perlatorów na końcówkach wylewki baterii.
baterie termostatyczne, które automatycznie w ciągu 2-3 sekund ustawiają stopień
zmieszania wody zimnej i ciepłej na poziomie odpowiadającym żądanej temperaturze.
baterie bezdotykowe, w których wypływ wody zostaje zakończony automatycznie
w momencie, gdy cofa się rękę spod kranu.
Poza wyposażeniem pomieszczeń sanitarnych, istnieje również szereg rozwiązań
technicznych, których wdrożenie na etapie budowy budynku zapewnia wymierną
oszczędność zużycia wody. Woda do różnych celów nie musi w całości pochodzić
bezpośrednio z sieci wodociągowej, tym bardziej, że jest to droga woda wysokiej jakości
przeznaczona do spożycia. Do spłukiwania toalet, prac porządkowych, czy utrzymania
zieleni należy wykorzystywać wodę z połaci dachowych, ze ścieków szarych (po
odpowiednim przefiltrowaniu). System powtórnego wykorzystania ścieków szarych nazywany
jest instalacją kanalizacji dualnej. Powinno się uwzględniać także sposoby, które pozwalają
zracjonalizować zużycie ciepłej wody i tym samym zmniejszyć wykorzystanie energii w celu
jej podgrzewania.
Strona 113
proGEO Sp. z o.o.
114
Ochrona zasobów wód polega również na ochronie przed zanieczyszczeniem
płynących i stojących wód powierzchniowych, wód gruntowych oraz użytkowych poziomów
wodonośnych. Cele i zadania dla tego obszaru tematycznego zawarte są w osobnym
rozdziale nr 7.2 Jakość wód powierzchniowych i podziemnych. Źródłem wody pitnej dla
miasta Polkowice oraz kilku sąsiednich wsi jest ujęcie wody podziemnej z utworów
czwartorzędowych „Sucha Górna”. Kolejne miejscowości zaopatrywane są z ujęć Sobin
i Jędrzychów oraz Moskorzynka zarządzanych przez Energetyka Sp. z o.o. z Lubina.
Na obszarze gminy Polkowice występuje jedna struktura hydrogeologiczna tworząca
Główny Zbiornik Wód Podziemnych. W południowej części gminy w rejonie Jędrzychowa
występuje zbiornik GZWP nr 316 zwany Subzbiornikiem Lubińskim. Jest to zbiornik
o charakterze porowym, gromadzący wody piętra trzeciorzędowego. Warstwa wodonośna w
zbiorniku jest na obszarze gminy Polkowice mało odporna na przenikanie zanieczyszczeń,
ponieważ istnieją tu okna hydrauliczne, które potencjalnie ułatwiają migrację zanieczyszczeń
do wód trzeciorzędowych. Miąższość warstwy wodonośnej w obrębie zbiornika wynosi
kilkanaście metrów [2]. Potencjalnymi źródłami zanieczyszczeń wód podziemnych i
powierzchniowych na terenie Gminy Polkowice mogą być dzikie wysypiska odpadów, spływy
powierzchniowe z terenów rolnych i przemysłowych, nieoczyszczone ścieki komunalne
odprowadzane do ziemi oraz oddziaływanie zbiornika odpadów poflotacyjnych „Żelazny
Most”.
Zrównoważone zarządzanie zasobami
(podtopieniami lokalnymi i suszą
wodnymi
oraz
ochrona
przed
powodzią
- Prowadzenie działań mających na celu zmniejszenie zużycia wody w gospodarstwach
domowych, lokalach usługowych i przemyśle.
- Redukcja zużycia wody przez zastosowanie nowoczesnych systemów i technologii na
etapie budowy i remontu budynków użyteczności publicznej.
- Promowanie technologii służących oszczędzaniu wody i powtórnemu wykorzystywaniu
wód zużytych (tzw. szarej wody).
- Wdrożenie rozwiązań wykorzystujących dla celów lokalnego zaopatrzenia w wodę
zasoby wodne pochodzące bezpośrednio z opadów.
- Zrównoważona aktywizacja i zagospodarowanie dolin rzecznych, wykorzystanie ich
potencjału rekreacyjnego i zdrowotnego.
- Budowa infrastruktury służącej ochronie i zagospodarowaniu zasobów wodnych.
- Kontrolowanie i zmniejszenie strat wody w systemach wodociągowych do wielkości
akceptowalnych pod względem technicznym i ekonomicznym.
- Działania edukacyjne promujące oszczędzanie wody w celu osiągnięcia trwałej
świadomości wszystkich użytkowników wód o potrzebie racjonalnego i oszczędnego
korzystania z zasobów wodnych.
- Opracowanie strategii i narzędzi dla zwiększenia małej retencji i zrównoważonego
gospodarowania wodami opadowymi w mieście.
- Odbudowa biologiczna cieków i innych akwenów wodnych - renaturyzacja cieków.
- Utrzymanie i odtwarzanie naturalnych ekosystemów retencjonujących wodę.
- Zwiększenie retencji zlewni, w tym budowa i modernizacja infrastruktury niezbędnej dla
zwiększenia retencji zasobów wodnych oraz poprawy ich jakości i bioróżnorodności.
- Podnoszenie lesistości zwiększającej retencyjność oraz przekształcanie gruntów
ornych w użytki zielone.
Strona 114
proGEO Sp. z o.o.
115
L.p.
Przedsięwzięcie
Jednostka
realizująca
Lata
realizacji
od
6.3
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
Ochrona i racjonalne użytkowanie zasobów wodnych
1.
Lokalizacja i ochrona obszarów
o zwiększonej retencji wodnej w planach
Gmina
na bieżąco
brak
budżet Gminy
2.
Propagowanie zachowań sprzyjających
oszczędzaniu wody przez działania
edukacyjno-promocyjne skierowane do
wszystkich grup społecznych
Gmina, inni
uczestnicy
PEE
stałe
brak
nie dotyczy
3.
Kalina - modernizacja systemu ochrony
przeciwpowodziowej Gm.Polkowice zadanie nr 2 Budowa polderu Sobin
Gmina
DZMiUW
2016-2019
brak danych
budżet województwa,
4.
Utrzymanie i remont urządzeń
melioracyjnych na terenie gminy
Gmina
stałe
5.
Monitoring, utrzymanie i odbudowa sieci
i urządzeń melioracji wodnych
podstawowych i szczegółowych
Gmina
DZMiUW
KGHM
stałe
brak danych
budżet Gminy,
budżet Województwa
budżet KGHM
6.
Regulacja cieku wodnego Żdżerowita na
odcinku od Komornik w kierunku ujścia
do Moskorzynki na długości 0,83 km
KGHM
2016-2017
brak danych
budżet KGHM
budżet Gminy
6.4 Ochrona gleb i powierzchni ziemi
Gleba powinna podlegać szczególnej ochronie, ponieważ jej skład mineralny
w praktyce uważa się za nieodnawialny. Działalność przemysłu i rolnictwa w Gminie
Polkowice może powodować degradację gleb i daleko idące zmiany, zwłaszcza w zakresie
zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi, substancjami ropopochodnymi, zmiany odczynu
i stosunków wodnych w glebach. Na pogorszenie stanu gleb największy wpływ mają
następujące czynniki:
• Zły stan utrzymania systemu melioracji podstawowej i szczegółowej,
• Zanieczyszczenie gleb w wyniku działalności przemysłu (np. oddziaływanie zbiornika
odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most”),
• Zanieczyszczenie gleb wywołane obecnością "dzikich wysypisk",
• Zanieczyszczenie wzdłuż dróg o dużym natężeniu ruchu pojazdów,
• Zanieczyszczenia gleb związane z intensywną gospodarką rolną,
• Zagrożenie erozją wietrzną i wodną.
Mimo iż rolnictwo nie jest funkcją wiodącą Gminy Polkowice, grunty orne stanowią
nieodłączny element jej przestrzeni, zajmując ponad 36% jej powierzchni i nie powinny być
traktowane jedynie jako rezerwuar terenów pod zabudowę. Mają one bowiem ogromne
znaczenie krajobrazowe, kulturowe i w określonych warunkach produkcji rolnej –
przyrodnicze – dla Gminy jako całości. Powstrzymanie ubytku gruntów ornych i wypierania
rolnictwa szczególnie z miejskiej przestrzeni społeczno-gospodarczej jest działaniem tylko
pozornie sprzecznym ze stereotypowo rozumianym rozwojem miasta. W rzeczywistości, z
punktu widzenia rozwoju zrównoważonego, jest to podejście jak najbardziej racjonalne, gdyż
dzięki temu miasto ma szansę uniknąć klęski chaotycznej zabudowy na przedmieściach.
Ponadto, zachowanie struktur przestrzennych rolnictwa stanowi element przyrodniczej
rewitalizacji miast i podnosi komfort życia ich mieszkańców. Warunkiem jest włączenie
użytków rolnych do przyrodniczej tkanki miasta Polkowice i wykształcenie specyficznej
Strona 115
proGEO Sp. z o.o.
116
odmiany rolnictwa miejskiego, pełniącego również inne uzupełniające funkcje: krajobrazowe,
rekreacyjne, produkcji proekologicznej o zapewnionym zbycie lokalnym.
Polityka ochrony gleb powinna uwzględniać działania zapobiegające procesom erozji.
Lesistość Gminy Polkowice wynosi ok. 49%. Jednakże w zagospodarowaniu przestrzeni
rolniczej należy dążyć do jej wzbogacenia w różne formy zadrzewień i zakrzewień (w tym
o charakterze wiatrochronnym) oraz do tworzenia stref buforowych (bez upraw – jako
biofiltrów) wzdłuż większych cieków powierzchniowych (pożądana strefa biofiltra
o szerokości minimum 7m). Brak zadrzewień śródpolnych powoduje bowiem ułatwienie
cyrkulacji powietrza zwiększając siłę i prędkość wiatru, co powoduje wzrost erozji wietrznej.
Erozja wietrzna jest zatem typowa dla otwartych przestrzeni rolnych, dlatego niezbędne jest
stosowanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz podobnie, jak przy zapobieganiu
erozji wodnej stałe utrzymanie gleby pod pokrywą roślinną. Ponadto znacząca część
użytkowanych gruntów rolnych odznacza się małą urodzajnością i jednocześnie wysoką
wrażliwością (środowiska gruntowo-wodnego) na degradację. Powinna więc być zalesiona.
Również koncepcja rolnictwa ekologicznego obejmuje szereg działań w zakresie
kształtowania struktury krajobrazu rolniczego, w tym zwłaszcza tworzenie barier
biogeochemicznych przeciwdziałających procesom erozji wietrznej i wodnej, wzmagających
retencję i stymulujących małe obiegi wody w agrosystemach, jak również eliminujących
zanieczyszczenia chemiczne z wód gruntowych oraz wzbogacających zasoby biologiczne
obszarów rolniczych. Grunty wyłączone z użytkowania rolniczego i gleby zdegradowane na
obszarach rolniczych powinny być zalesiane lub zagospodarowywane poprzez
przeznaczenie ich na plantacje choinek, szkółki roślin ozdobnych, itp. Wycinanie drzew ma
uzasadnienie w przypadku drzew starych i spróchniałych powodujących zagrożenie na
drogach, ale wówczas należy je zastąpić nasadzeniami w odpowiednich miejscach.
Jakość polkowickiej rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest generalnie bardzo niska,
głównie ze względu na słabą urodzajność gleb. Gleby kompleksów pszennego bardzo
dobrego, pszennego dobrego oraz żytniego dobrego obejmują łącznie niewiele ponad 20%
gruntów ornych, podczas gdy najsłabsze siedliska – żytnie oraz zbożowo-pastewne – ponad
60%. Wśród użytków zielonych największy udział mają użytki zielone średnie (2z – ok. 73%);
natomiast użytki zielone dobre i bardzo dobre (1z) w ogólne nie występują. Tak jak w
większej części kraju, gleby gminy Polkowice wykazują znaczne zakwaszenie, ograniczające
możliwość uzyskiwania większych plonów. Stwierdzono, że ok. 87% gleb użytkowanych
rolniczo posiada odczyn kwaśny lub bardzo kwaśny, a 47% wymaga wapnowania, na 20%
areału użytków rolnych wapnowanie jest wskazane [2].
Rekultywacja gleb zdegradowanych
Odpowiedzialność za zanieczyszczone grunty (gleba i ziemia) reguluje ustawa z dnia
27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska [47], gdzie zgodnie z zapisami:
1. art. 7: kto powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty usunięcia skutków tego
zanieczyszczenia; oraz kto może spowodować zanieczyszczenie środowiska, ponosi
koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu;
2. art. 7a: do bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku i do szkody w środowisku
stosuje się przepisy ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom
w środowisku i ich naprawie (Dz. U. 2014, poz. 210)
Zgodnie z ww. ustawą o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie:
1. art. 6, ust 11, pkt. c: do szkód w środowisku zalicza zanieczyszczenie gleby lub ziemi,
(w tym w szczególności zanieczyszczenie mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia
ludzi), jako negatywną, mierzalną zmianę stanu lub funkcji elementów przyrodniczych,
ocenioną w stosunku do stanu początkowego, która została spowodowana w powierzchni
ziemi przez działalność prowadzoną przez podmiot korzystający ze środowiska.
2. art. 9: W przypadku wystąpienia szkody w środowisku podmiot korzystający ze
środowiska jest obowiązany podjęcia działań w celu ograniczenia szkody w środowisku,
zapobieżenia kolejnym szkodom i negatywnym skutkom dla zdrowia ludzi lub dalszemu
Strona 116
proGEO Sp. z o.o.
117
osłabieniu funkcji elementów przyrodniczych, w tym natychmiastowego skontrolowania,
powstrzymania, usunięcia lub ograniczenia w inny sposób zanieczyszczeń lub innych
szkodliwych czynników; oraz do podjęcia działań naprawczych.
3. art. 7: Organem ochrony środowiska właściwym w sprawach odpowiedzialności za
zapobieganie szkodom w środowisku i naprawę szkód w środowisku jest regionalny
dyrektor ochrony środowiska.
4. art. 12: Jeżeli zanieczyszczenie gleby lub ziemi zostały spowodowane przez więcej niż
jeden podmiot korzystający ze środowiska, albo za zgodą lub wiedzą władającego
powierzchnią ziemi (jeżeli nie dokonał on zgłoszenia o bezpośrednim zagrożeniu lub
fakcie zanieczyszczenia niezwłocznie po uzyskaniu wiedzy), odpowiedzialność tych
podmiotów za podejmowanie działań zapobiegawczych i naprawczych jest solidarna.
5. art. 16: Organ ochrony środowiska podejmuje działania zapobiegawcze lub naprawcze,
jeżeli podmiot korzystający ze środowiska nie może zostać zidentyfikowany lub nie
można wszcząć wobec niego postępowania egzekucyjnego, lub egzekucja okazała się
bezskuteczna; oraz z uwagi na zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi lub możliwość
zaistnienia nieodwracalnych szkód w środowisku jest konieczne natychmiastowe
podjęcie tych działań.
Ochrona gleb przed degradacją i rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych.
- Wdrażanie przez rolników
programów rolno–środowiskowych, uwzględniających
działania prewencyjne w zakresie ochrony gleb.
- Racjonalne użytkowanie środków ochrony roślin i nawozów.
- Optymalizacja wykorzystania potencjału biologicznego gleb poprzez dostosowanie
rodzaju i wielkości upraw.
- Optymalizacja wykorzystania potencjału odpadów pochodzących z produkcji rolnej
i zwierzęcej, np. biogazownie.
- Promowanie inwestycji umożliwiających wzrost wydajności i efektywności
energetycznej w produkcji rolno-spożywczej wraz z ograniczaniem emisji.
- Stosowanie zmianowania, metod mechanicznych i biologicznych w walce z chwastami,
chorobami i szkodnikami (zmniejszenie zużycia środków ochrony roślin).
- Stosowanie odpowiednich praktyk agrotechnicznych m.in. wsiewki poplonowe,
międzyplony, racjonalne nawożenie w oparciu o plan nawozowy.
- Rekultywacja terenów i gruntów zdegradowanych.
- Likwidacja „dzikich wysypisk” i prowadzenie działań utrudniających ponowne
nielegalne gromadzenie odpadów w tych samych miejscach.
- Prowadzenie rejestru obszarów, na których przekroczone zostały standardy jakości
gleby i ziemi.
- Identyfikacja (Starosta) potencjalnych historycznych zanieczyszczeń powierzchni
ziemi.
Strona 117
proGEO Sp. z o.o.
118
L.p.
Jednostka
realizująca
Przedsięwzięcie
Lata
realizacji
od
6.4
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
Ochrona gleb i powierzchni ziemi
Gmina,
właściciele
nieruchomości,
Straż Miejska
stałe
brak danych
właścicieli
nieruchomości, środki
zewnętrzne**
1.
Likwidacja „dzikich wysypisk” i
zapobieganie powstawaniu nowych
2.
Ochrona gruntów ornych o najwyższej
bonitacji przed przeznaczaniem na
cele nierolnicze i nieleśne
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
Wspieranie powstawania i działalności
gospodarstw ekologicznych oraz
prowadzących zrównoważoną
gospodarkę rolną i leśną na terenie
gminy
Gmina, LGD
Stowarzyszenie
Wzgórza
Dalkowskie, PZD
Polkowice
(Powiatowy
Zespół Doradców
należący do
DODR*)
stałe
brak
środki zewnętrzne**
prywatnych
3.
*
Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
** środki WFOŚiGW, NFOŚiGW, środki unijne, stowarzyszeń itp.
6.5 Gospodarowanie zasobami geologicznymi
Ochronę złóż kopalin, rozumianą jako racjonalne gospodarowanie ich zasobami
i kompleksowe wykorzystanie (w tym kopalin towarzyszących), oraz regulacje dotyczące
ochrony kopalin zawarte są w ustawie Prawo geologiczne i górnicze z dnia 9 czerwca 2011 r.
(tekst jednolity Dz.U z 2015, poz. 196). Ochrona udokumentowanych złóż przeznaczonych
do eksploatacji może polegać również na wyznaczeniu w planie zagospodarowania
przestrzennego terenu objętego zakazem zabudowy i/lub zalesień. Za kształtowanie polityki
ochrony złóż kopalin i gospodarowanie zasobami surowców odpowiedzialni są Minister
Środowiska, marszałek województwa i starostowie. Zgodnie z treścią ww. ustawy (art. 21,
ust 1) działalność w zakresie: poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, o których mowa
w art. 10 ust. 1, wydobywania kopalin ze złóż, podziemnego bezzbiornikowego
magazynowania substancji, podziemnego składowania odpadów — może być wykonywana
po uzyskaniu koncesji wydawanych przez właściwe organy.
Wydobywanie kopalin wiąże się z powstawaniem szkód w środowisku. Zgodnie
z art. 126 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska, podejmujący eksploatację złóż kopaliny
lub prowadzący tę eksploatację jest obowiązany przedsiębrać środki niezbędne do ochrony
zasobów złoża, jak również do ochrony powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych
i podziemnych, sukcesywnie prowadzić rekultywację terenów poeksploatacyjnych oraz
przywracać do właściwego stanu inne elementy przyrodnicze. Wydobywanie kopalin
systemem odkrywkowym powoduje degradację powierzchni terenu i praktycznie prace
rekultywacyjne po zakończonej eksploatacji w niewielkim stopniu łagodzą przeobrażenia
spowodowane wydobywaniem kopalin. Istotne jest maksymalne wykorzystanie zasobów
w granicach udokumentowania, a następnie skuteczna i właściwa, z punktu widzenia
gospodarki przestrzennej i ochrony środowiska rekultywacja wyrobiska. Sposoby
zagospodarowania terenów po wyrobiskach kruszyw naturalnych są następujące:
•
jeżeli są suche – ukształtowanie terenu w sposób możliwie naturalny, odtworzenie
warstwy gleby, zalesienie lub wykorzystanie rolnicze. W szczególnych przypadkach
możliwe jest wypełnienie wyrobiska odpadami obojętnymi
Strona 118
proGEO Sp. z o.o.
•
119
jeżeli eksploatacja odbywała się poniżej zwierciadła wody – preferowana jest
rekultywacja w kierunku wodnym tj. powstawanie oczek wodnych na cele
rekreacyjne, kąpielisk, wędkowania itp.
Podziemna eksploatacja złóż kopalin powoduje powstawanie wielu problemów
środowiskowych na obszarach i terenach górniczych. Skutki podziemnej eksploatacji
górniczej na powierzchnię terenu obserwuje się jako wpływy:
• bezpośrednie – pochodzące od wybierania złoża i likwidowania pustki eksploatacyjnej
(deformacje ciągłe),
• pośrednie, które związane są z odwodnieniem warstw czwarto- i trzeciorzędowych na
skutek działalności górniczej (obniżenia),
• dynamiczne spowodowane wstrząsami górniczymi.
złoża rud miedzi:
- gminy;
części gminy;
Racjonalna gospodarka zasobami złóż kopalin i rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.
- Zapobieganie konfliktom społecznym na tle ewentualnej przyszłej eksploatacji złóż
występujących w granicach i w otoczeniu Gminy Polkowice.
Strona 119
proGEO Sp. z o.o.
120
- Ochrona zasobów surowców energetycznych.
- Zabezpieczenie cennych gospodarczo złóż kopalin.
- Współdziałanie między poszczególnymi organami administracji geologicznej i organami
nadzoru górniczego.
L.p.
Przedsięwzięcie
Jednostka
realizująca
Lata
realizacji
od
6.5
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
Gospodarowanie zasobami geologicznymi
1.
Uwzględnienie w opracowaniach
planistycznych wszystkich
udokumentowanych złóż kopalin, ujęć
wód podziemnych w granicach
udokumentowanych stref i obszarów
ochronnych zbiorników wód
podziemnych i ich ochrona przed
trwałym zainwestowaniem
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
2.
Ochrona i racjonalna gospodarka
złożami kopalin, w tym zapobieganie i
minimalizacja nowych oddziaływań
górniczych
przedsiębiorcy
stałe
brak danych
środki własne
Strona 120
proGEO Sp. z o.o.
121
6.6 Wykorzystanie energii odnawialnej
Odnawialne źródła energii OZE należą do grupy „czystych”, których wykorzystanie
umożliwia poprawę stanu środowiska naturalnego. Zainteresowanie energią alternatywną
nastąpiło na skutek:
- wyczerpywania się zasobów nieodnawialnych (węgiel, ropa, gaz);
- powszechności dostępu do źródeł energii konwencjonalnej;
- dążenia poprawy stanu środowiska naturalnego.
Za odnawialne źródło energii (OZE) uważa się źródło wykorzystujące w procesie
przetwarzania energię: wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal morskich,
spadku rzek oraz energię pozyskaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także biogazu
powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu szczątek
roślinnych i zwierzęcych.
Energię zasobów odnawialnych pozyskujemy z przemiany:
- promieniowania słonecznego (zakres cieplny lub ogniwa fotowoltaiczne);
- małej energetyki wodnej (hydroenergia rzek);
- wiatru;
- spalanie biomasy;
- geotermii (tzw. gorących źródeł).
Racjonalne wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych jest jednym
z komponentów zrównoważonego rozwoju. Wzrost ich udziału w bilansie paliwowo
- energetycznym przyczynia się do poprawy efektywności wykorzystania i oszczędności
zasobów surowców energetycznych oraz stanu środowiska. Polityka energetyczna Polski do
2030 roku jest aktualnym dokumentem strategicznym w zakresie rozwoju energetyki
państwa. Jej podstawowym celem jest zapewnienie osiągnięcia przez Polskę w 2020 r. co
najmniej 15% udziału energii z odnawialnych źródeł w zużyciu energii finalnej brutto, w tym
co najmniej 10% udziału energii odnawialnej zużywanej w transporcie. Wzrost wykorzystania
OZE wynika także z dyrektywy 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze
źródeł odnawialnych. Progres wykorzystania OZE w Polsce związany jest przede wszystkim
z potrzebą ograniczenia obciążeń środowiska, jak również skłania do zwiększenia
bezpieczeństwa energetycznego kraju [49].
Średni wskaźnik produkcji energii ze źródeł odnawialnych w Unii Europejskiej wynosi
5,8% w ogólnej produkcji energii. Dla Polski wskaźnik ten wynosi 2,8%. W strukturze źródeł
energii odnawialnej dominuje energia z biomasy, następnie energia wodna i pozostałe
źródła. Szansą dla regionu będzie wykorzystanie alternatywnych źródeł energii, związanych
z lokalną bazą surowców. Coraz częściej korzysta się w indywidualnych kotłowniach
z energii biomasy (zrębki drewna, słoma). Do celów energetycznych może być
wykorzystywana także energia takich roślin jak wierzba czy malwa pensylwańska oraz
biogaz powstający w wyniku fermentacji odpadów z produkcji zwierzęcej. Powiat Polkowicki
opracował i wdraża Program Poszanowania Energii i Wspierania Wykorzystania Źródeł
Odnawialnych na lata 2009-2015 [42].
Województwo dolnośląskie może poprawić swoją efektywność energetyczną m.in.
poprzez [50]:
wykorzystanie możliwości zagospodarowania odpadów na cele energetyczne;
promowanie działań, które służą obniżaniu energochłonności, także z wykorzystaniem
usług energetycznych (tzn. termomodernizacja budynków użyteczności publicznej oraz
budynków mieszkalnych, energooszczędne urządzenia i instalacje, które są
wykorzystywane w procesach przemysłowych, odzysk energii w procesach
przemysłowych oraz ograniczenia strat sieciowych);
wykorzystanie OZE, w tym rozwój energetyki rozproszonej (zwłaszcza na terenach
wiejskich);
Strona 121
proGEO Sp. z o.o.
-
122
wprowadzenie rozwiązań wysokosprawnej kogeneracji oraz zasad zrównoważonego
transportu.
Energia odnawialna w gminie Polkowice
Na terenie Gminy Polkowice podjęto następujące działania związane z
wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii:
• zamontowano zewnętrzne hybrydowe instalacje solarno-wiatrowe do oświetlenia ulic
(4 szt.),
• zainstalowano oświetlenie oraz panele reklamowe na wiatach autobusowych zasilane
instalacją solarną (4 szt.),
• świetlice wiejskie w miejscowościach Pieszkowice, Dąbrowa i Biedrzychowa
wyposażono w pompy ciepła oraz solary (do podgrzewania ciepłej wody użytkowej
oraz ogrzewania pomieszczeń) [5],
• zainstalowano pompy ciepła w remizie OSP w Nowej Wsi Lubińskiej oraz Kaplicy
cmentarnej w Polkowicach.
Zarządca zasobów komunalnych i publicznych Gminy - Przedsiębiorstwo Gospodarki
Mieszkaniowej i Komunikacji Miejskiej w Polkowicach (PGMiKM) w najbliższych latach
planuje montaż instalacji OZE (np. panele fotowoltaiczne, gruntowe wymienniki ciepła)
w kilku obiektach (m.in. budynki mieszkaniowe, biurowe i sportowe). Oprócz tego rozważana
jest możliwość wybudowania farmy fotowoltaicznej o mocy 2MW, która miałaby zapewnić
energię dla autobusów z napędem elektrycznym dla komunikacji miejskiej w Polkowicach
oraz dla samochodów służbowych z napędem elektrycznym w PGM i KM w Polkowicach
Od 2009 r. Burmistrz Polkowic przy współudziale Fundacji Zielony Feniks organizuje
Forum Ekoenergetycznego w Polkowicach. Podczas Forum organizowany jest konkurs
fotograficzny dla mieszkańców Gminy Polkowice pn. „Energia odnawialna w obiektywie”, od
2013 r. konkurs kontynuowany jako plastyczno-fotograficzny ”Sposób na energię
odnawialną”. Konkurs skierowany jest do mieszkańców gminy Polkowice i jest kontynuacją
konkursu fotograficznego „Energia odnawialna w obiektywie”. Celem konkursu jest m. in.
promocja wykorzystywania odnawialnych źródeł energii. Przedmiotem konkursu są prace
fotograficzne w formie zdjęć lub prace plastyczne, przedstawiające praktyczne wykorzystanie
odnawialnych źródeł energii (np. biomasy, wody, wiatru, słońca lub energii wnętrza Ziemi)
oraz pokazujące technologie przyjazne środowisku - ich sposób działania oraz wpływ na
przyrodę.
W 2015 r. spółka Consus Carbon Engineering wykonała opracowanie pn. Plan
Gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Polkowice (PGN). Plan ten jest dokumentem
strategicznym, w którym wyznaczono kierunki działań służące rozwojowi gospodarki
niskoemisyjnej na terenie gminy w perspektywie do roku 2022. Obejmuje on działania
inwestycyjne i nieinwestycyjne w sektorach takich jak: budownictwo, energetyka i
oświetlenie, transport publiczny i prywatny, gospodarka przestrzenna oraz edukacja
ekologiczna. W założeniu Realizacja PGN ma się przyczynić do zmniejszenia emisji gazów
cieplarnianych, poprawy efektywności energetycznej oraz zwiększenia wykorzystywania
źródeł energii odnawialnej. Realizacja działań ujętych w Planie powinna także spowodować
ograniczenie niskiej emisji na terenie gminy. W PGN zawarto następujące cele:
Cel strategiczny:
Poprawa jakości powietrza i ograniczenie emisji gazów cieplarnianych na terenie Gminy
Polkowice.
Cele szczegółowe:
Cel szczegółowy 1: Poprawa efektywności energetycznej;
Cel szczegółowy 2: Zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych;
Cel szczegółowy 3: Ograniczenie emisji z transportu;
Cel szczegółowy 4: Ograniczenie niskiej emisji do powietrza z obszaru gminy.
Strona 122
proGEO Sp. z o.o.
123
Promocja i wspomaganie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych (OZE)
Kierunki działań
- Wprowadzenie źródeł energii w większym stopniu opartych na OZE (np. pompy ciepła,
panele fotowoltaiczne, źródła zasilane biogazem).
- Prowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych związanych z zachęcaniem
mieszkańców i przedsiębiorców z terenu gminy do poprawienia efektywności
energetycznej w posiadanych budynkach i wykorzystaniu energii z OZE.
- Poszukiwanie środków dla realizacji inwestycji z zakresu poprawy efektywności
energetycznej i odnawialnych źródeł energii na terenie gminy;
- Promowanie najlepszych projektów dotyczących wykorzystania energii ze źródeł
odnawialnych i niekonwencjonalnych;
L.p.
6.6
1.
2.
3.
Jednostka
realizująca
Przedsięwzięcie
Lata
realizacji
od
do
Koszty
[zł]
źródło
finansowania
Wykorzystanie energii odnawialnej
Podnoszenie efektywności
energetycznej w istniejących budynkach
publicznych i komunalnych oraz w
ramach eksploatacji oświetlenia
drogowego, poprzez montaż instalacji
wykorzystujących OZE (np. panele
fotowoltaiczne, gruntowe wymienniki
ciepła) oraz termomodernizację
Wprowadzenie w nowych obiektach
źródeł energii w większym stopniu
opartych na OZE
Prowadzenie działań informacyjnych i
promocyjnych związanych z
zachęcaniem mieszkańców i
przedsiębiorców z terenu gminy do
poprawienia efektywności energetycznej
w posiadanych budynkach i
wykorzystaniu energii z OZE
4.
Podnoszenie efektywności
energetycznej w istniejących budynkach
mieszkalnych poprzez
termomodernizację oraz wymianę okien
i drzwi w tym realizacja Programu
poszanowania energii
5.
Realizacja projektów OZE (elektrownie
fotowoltaiczne, pompy ciepła, źródła
zasilane biogazem itp.)
Gmina,
PGMiKM
stałe
brak danych
Budżet Gminy,
Gmina
stałe
brak danych
Budżet Gminy,
Gmina
stałe
brak danych
Budżet Gminy,
stałe
brak danych
środki inwestorów
prywatnych,
Budżet Gminy
stałe
brak
danych*
Budżet Gminy,
środki inwestorów
prywatnych
Gmina,
Inwestorzy
prywatni,
Spółdzielnia
Mieszkaniowa
„CUPRUM”
Wspólnoty
mieszkaniowe
Inwestorzy
prywatni,
GminaPGMiKM,
Wspólnoty
mieszkaniowe,
Spółdzielnia
Mieszkaniowa
„CUPRUM”
* według PGN szacowane wydatki na jego realizację w działach budownictwo i energetyka wyniosą ok. 131 mln
zł. Znaczna część tych projektów zawiera działania polegające na zastosowaniu OZE.
** środki WFOŚiGW, NFOŚiGW, środki unijne, stowarzyszeń itp.
Strona 123
proGEO Sp. z o.o.
124
7. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO
7.1 Jakość powietrza atmosferycznego
Zgodnie z zapisami ustawy Prawo ochrony środowiska dla obszarów, w których
stwierdzone zostało przekroczenie poziomów dopuszczalnych i docelowych zanieczyszczeń
powietrza, istnieje obowiązek wykonania działań naprawczych w formie Programu ochrony
powietrza (POP). Zadania te wykonują zarządy województw, opracowując projekt programu,
który jest następnie przyjmowany uchwałą sejmiku województwa i stanowi akt prawa
miejscowego. Uchwałą nr XLVI/1544/14 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia
12.02.2014 r. przyjęto POP dla województwa dolnośląskiego. Program obejmuje wszystkie
strefy i zanieczyszczenia, dla których stwierdzone zostały przekroczenia poziomów
dopuszczalnych lub docelowych substancji w powietrzu za 2011 r. [55]. Na podstawie
klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego za lata 2010 – 2011, Wojewódzki Inspektorat
Ochrony Środowiska we Wrocławiu stwierdził potrzebę opracowania programów
naprawczych ze względu na ochronę zdrowia ludzi dla wszystkich 4 stref województwa,
w tym dla strefy dolnośląskiej (kod strefy: PL0204) - ze względu na przekroczenia norm
stężeń substancji takich jak: pył zawieszony PM10, benzo(a)piren, arsen, ozon.
Pył zawieszony, zarówno PM10 jaki i PM2,5, jest mieszaniną bardzo drobnych
cząstek stałych i ciekłych, które mogą pochodzić z emisji bezpośredniej (pył pierwotny) lub
też powstają w wyniku reakcji między substancjami znajdującymi się w atmosferze (pył
wtórny). W skład pyłu wchodzą głównie węgiel organiczny i elementarny, materia mineralna,
wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) – w tym benzo(a)piren metale ciężkie
takie jak: ołów, kadm, nikiel, arsen i inne, jony sodu, potasu, wapnia, magnezu, jony
amonowe, siarczany, azotany, chlorki, dioksyny i furany. Źródła pyłu zawieszonego
w powietrzu można podzielić na naturalne i antropogeniczne. Naturalne to przede wszystkim:
pylenie roślin, erozja gleb, wietrzenie skał, aerozol morski. Wśród antropogenicznych
wymienić należy:
- źródła przemysłowe (energetyczne spalanie paliw i źródła technologiczne),
- transport samochodowy (pył ze ścierania oraz pył unoszony),
- spalanie paliw w sektorze bytowo-gospodarczym.
Największe zawartości frakcji PM2,5 w TSP (pył zawieszony całkowity) występują
w Polsce w przypadku procesów produkcyjnych (ok. 54%), oraz w sektorze komunalnobytowym (ok. 35%). Analizując udział frakcji pyłu PM2,5 w pyle zawieszonym PM10 warto
zwrócić uwagę, że jest on największy przy transporcie drogowym, gdzie stanowi ok. 90%.
Znaczna część emisji pyłu z transportu drogowego pochodzi z procesów innych niż spalanie
paliw, takich jak: ścieranie opon i hamulców oraz ścieranie nawierzchni dróg i unoszenie.
W zależności od źródła emisji pył PM2,5 stanowi od 60 do ponad 90% pyłu PM10. Reszta
pyłu PM10 stanowi pył emitowany pierwotnie ze źródeł lub większe cząstki mineralne.
Według rocznych raportów Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami
(KOBiZE) największy udział w emisji pyłów drobnych i bardzo drobnych ma sektor spalania
paliw poza przemysłem, czyli miedzy innymi indywidualne ogrzewanie budynków.
Benzo(a)piren jest głównym przedstawicielem wielopierścieniowych węglowodorów
aromatycznych (WWA), których źródłem mogą być silniki spalinowe, spalarnie odpadów,
liczne procesy przemysłowe (np. produkcja koksu), pożary lasów, dym tytoniowy, a także
wszelkie procesy rozkładu termicznego związków organicznych przebiegające przy
niewystarczającej ilości tlenu. Nośnikiem benzo(a)pirenu w powietrzu jest pył, dlatego jego
szkodliwe oddziaływanie jest ściśle związane z oddziaływaniem pyłu oraz jego specyficznymi
właściwościami fizycznymi i chemicznymi.
Strona 124
proGEO Sp. z o.o.
125
Naturalnym źródłem arsenu są erupcje wulkanów, a w mniejszym stopniu ługowanie
skał osadowych i magmowych, falowanie powierzchni mórz, procesy mikrobiologiczne.
Wśród źródeł antropogenicznych arsenu wymienia się: uboczną emisję w wyniku procesów
wydobycia i hutnictwa rud metali nieżelaznych (miedź, nikiel), spalanie paliw kopalnianych,
głównie węgła brunatnego i kamiennego (przy czym wielkość emisji zależy od zawartości
arsenu w paliwie), oraz nawożenie gleb. W powietrzu arsen występuje głównie w formie
nieorganicznej (w postaci pyłu), która jest bardziej szkodliwa od formy organicznej.
Ozon to bezbarwny gaz, zawarty w powietrzu, którym oddychamy. Każda cząsteczka
ozonu składa się z trzech atomów tlenu, jeden więcej niż cząsteczka tlenu. Dodatkowy atom
tlenu sprawia, że ozon jest niezwykle reaktywny. Naturalnie ozon występuje w górnej części
atmosfery ziemskiej, znanej jako stratosfera, która chroni Ziemię przed promieniowaniem
ultrafioletowym pochodzącym od Słońca. Jednocześnie jest on obecny przy powierzchni
Ziemi będąc składnikiem smogu miejskiego i szkodliwym zanieczyszczeniem powietrza.
Ozon występujący przy powierzchni Ziemi tworzy się poprzez reakcje chemiczne pomiędzy
lotnymi związkami organicznymi (NMLZO) i tlenkami azotu w obecności promieniowanie
słonecznego.
Program Ochrony Powietrza koncentruje się nie tylko na istotnych przyczynach
występowania przekroczeń poziomów dopuszczalnych ww. zanieczyszczeń, lecz także na
znalezieniu skutecznych i możliwych do zrealizowania działań, których wdrożenie spowoduje
obniżenie poziomów tych zanieczyszczeń co najmniej do poziomów dopuszczalnych
i docelowych, przy czym działania te powinny być uzasadnione finansowo i technicznie.
W celu redukcji stężeń pyłu zawieszonego PM10, PM2,5 oraz B(a)P należy podjąć w Gminie
Polkowice kroki skierowane na redukcję emisji pochodzącej przede wszystkim z ogrzewania
indywidualnego, a także komunikacji. Działania w zakresie redukcji emisji powierzchniowej
będą skierowane przede wszystkim na likwidację ogrzewania węglowego w obszarach
przekroczeń. W przypadku arsenu działania powinny dotyczyć monitoringu stężeń w celu
ustalenia faktycznego poziomu arsenu na terenie strefy.
W marcu 2013 r. rada miejska w Polkowicach przyjęła Program Ograniczenia
Niskiej Emisji dla miasta Polkowice na lata 2012-2020 (skrót PONE) [43], opracowany
jako jedno z działań naprawczych wyznaczonych przez poprzedni Program ochrony
powietrza dla stref na terenie województwa dolnośląskiego (strefa lubińsko-polkowicka),
przyjęty przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego w grudniu 2010 r. W ramach PONE
wykonano inwentaryzację indywidualnych źródeł ogrzewania na terenie miasta Polkowice.
Podczas procesu inwentaryzacji i ankietyzacji zgromadzono informacje dotyczące 297
posesji. W trakcie tych prac zidentyfikowano 215 budynków będących potencjalnymi
źródłami niskiej emisji.
W trakcie opracowywania PONE wykonano analizę konkurencyjności różnych przedsięwzięć
modernizacyjnych, mających potencjalny wpływ na ograniczanie niskiej emisji.
Przeanalizowano następujące zadania:
• likwidacja indywidualnego źródła ciepła i przyłączenie do lokalnej sieci ciepłowniczej,
• wymiana indywidualnego źródła ciepła w postaci kotła centralnego ogrzewania /
wymianę kotła i instalacji centralnego ogrzewania (c.o.) i /lub ciepłej wody użytkowej
(c.w.u.),
• termomodernizacja budynków,
• wykorzystanie alternatywnych źródeł ciepła (kolektorów słonecznych, pomp ciepła).
Do analiz wpływu działań modernizacyjnych mających na celu zmniejszenie niskiej emisję
na terenie Miasta Polkowice przyjęto, iż w budynku jednorodzinnym wymienione zostaną
istniejące źródła ciepła na nowoczesne piece węglowe lub na piece gazowe wraz z
montażem instalacji solarnej (opcjonalnie).
Natomiast do analiz wpływu działań modernizacyjnych w budynku wielorodzinnym przyjęto,
iż modernizacja będzie polegała na wymianie pieców węglowych kaflowych oraz starych
Strona 125
proGEO Sp. z o.o.
126
bojlerów elektrycznych na indywidualne, dwufunkcyjne piece gazowe z zamkniętą komorą
spalania oraz budynki poddane zostaną procesowi termomodernizacji.
W wyniku realizacji Programu osiągnięte zostaną efekty ekologiczne, polegające na
zmniejszeniu emisji zanieczyszczeń PM10 o 3.250 kg do 2020 r.
Do szacunku kosztów realizacji Programu przyjęto, że należy do 2020 r. wymienić źródła
ciepła w 175 budynkach jednorodzinnych, w tym w 100 na nowoczesne piece węglowe,
tradycyjne, a w 75 na piece gazowe, niskotemperaturowe i w 5, czyli wszystkich, budynkach
wielorodzinnych.
Prognozowane całkowite koszty realizacji Programu w latach 2012-2020 wynoszą 2,14 mln
zł (opcja 1) lub 2,41 mln zł (opcja 2).
Poważny i wciąż aktualny problem stanowi spalanie odpadów komunalnych
i innych materiałów do tego nieprzeznaczonych w paleniskach domowych. W trakcie
spalania śmieci w niskiej temperaturze (200-500°C) do atmosfery emitowane są między
innymi: dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla, a jako produkty uboczne powstają
szczególnie groźne związki – dioksyny i furany, należące do grupy związków rakotwórczych.
Z kolei coraz powszechniejsze opalanie domów drewnem może stać się istotnym źródłem
emisji m.in. wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Burmistrz Gminy,
jako organ ochrony środowiska, w zakresie ochrony jakości powietrza posiada uprawnienia
i narzędzia o charakterze zobowiązująco–reglamentacyjnym, które umożliwiają kształtowanie
sytuacji prawnej podmiotów oddziaływujących na środowisko bądź korzystających z niego,
w tym osób fizycznych. Do tych uprawnień i narzędzi należą m.in.:
- przyjmowanie zgłoszeń instalacji, z których emisja nie wymaga pozwolenia, mogących
negatywnie oddziaływać na środowisko;
- przyjmowanie informacji o posiadanych substancjach stwarzających szczególne
zagrożenie dla środowiska;
- decyzja w sprawie nałożenia obowiązku prowadzenia pomiarów emisji;
- przyjmowanie określonych w ustawie Prawo ochrony środowiska wyników pomiarów,
wykonywanych przez prowadzących instalacje;
- decyzje ustalające wymagania w zakresie ochrony środowiska dotyczące eksploatacji
instalacji, z których emisja nie wymaga pozwolenia;
- zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości;
- wydawanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach planowanych przedsięwzięć
mogących zawsze lub potencjalnie negatywnie oddziaływać na środowisko;
- wydawanie postanowień w sprawie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na
środowisko dla planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco
oddziaływać na środowisko.
Zgodnie z artykułem 147 ustawy Prawo ochrony środowiska, prowadzący instalację
oraz użytkownik urządzenia (także osoba fizyczna) są obowiązani do okresowych
pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody. Burmistrz może w drodze
decyzji nałożyć na prowadzącego instalację lub użytkownika urządzenia dodatkowy
obowiązek prowadzenia pomiarów wielkości emisji, jeżeli z przeprowadzonej kontroli
wynika, że nastąpiło przekroczenie standardów emisyjnych. Ponadto, zgodnie z artykułem
363 ww. ustawy, Prezydent może w drodze decyzji nakazać osobie fizycznej, której
działalność negatywnie oddziałuje na środowisko, wykonanie w określonym czasie
czynności, które spowodują ograniczenie negatywnego oddziaływania (np. zabronić
używania określonego rodzaju paliwa, nakazać ograniczenie hałasu itp.). Jeżeli osoba
fizyczna nie dostosowała się do takiej decyzji, Burmistrz może wydać decyzję wstrzymującą
użytkowanie instalacji lub urządzenia (art. 368). Co więcej, art. 379 ustawy uprawnia
Burmistrza, do występowania w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach o
wykroczenia przeciw przepisom o ochronie środowiska.
Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów
cieplarnianych i innych substancji (tekst jednolity Dz. U. 2013, poz. 1107) powołała do życia
Strona 126
proGEO Sp. z o.o.
127
Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBIZE) wykonujący zadania
związane z funkcjonowaniem Krajowego systemu bilansowania i prognozowania emisji,
w tym prowadzenie Krajowej bazy o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji.
W Krajowej bazie gromadzone są informacje na potrzeby m.in. sprawozdawczości w ramach
systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej.
Europejski System Handlu Emisjami (UE ETS) – znany także jako "wspólnotowy rynek
uprawnień do emisji dwutlenku węgla (CO2)" lub system ETS, jest jednym z głównych
instrumentów polityki energetyczno-klimatycznej Unii Europejskiej. Wprowadzony w 2005 r.
system ETS jest pierwszym i największym systemem handlu emisjami CO2 na świecie,
opartym na wiążącym krajowym i regionalnym ustawodawstwie (dyrektywa ETS Unii
Europejskiej). Od 2012 r. odbywa się on głównie na giełdzie ICE w Londynie i EEX we
Frankfurcie. Do końca 2012 r. emisja gazów cieplarnianych z instalacji objętych systemem
dotyczyła wyłącznie dwutlenku węgla, natomiast od 1 stycznia 2013 r. obejmuje również inne
gazy cieplarniane, w tym: podtlenek azotu (N2O) i perfluorowęglowodory (PFCs).
Realizacja ETS podzielona jest na okresy rozliczeniowe – pierwszy w latach 20052007, drugi w latach 2008-2012, a obecnie trzeci: 2013-2020. Czwarty okres przypadnie na
lata 2021-2028 r. Pozwolenia na emisję są przyznawane krajom, a następnie instalacjom,
bezpłatnie oraz na aukcjach. Jak dotąd z każdym kolejnym okresem rozliczeniowym malała
liczba tych bezpłatnych. Jeśli dany emitent przekroczy wyznaczony mu poziom emisji, musi
dokupić na rynku pozwolenia, by móc prowadzić produkcję. Jeśli wypracuje emisyjną
nadwyżkę, może sprzedać niewykorzystane pozwolenia na rynku. Europejski System Handlu
Emisjami ma skłonić zakłady przemysłowe do inwestowania w technologie, które emitują do
atmosfery mniej CO2, aby uniknąć wysokich kosztów uprawnień, a państwom UE pomóc
zmniejszyć emisję i jednocześnie zapewnić rozwój gospodarczy i nowe miejsca pracy. Na
liście instalacji ze wstępnymi przydziałami bezpłatnych uprawnień do emisji (strona MŚ:
http://www.mos.gov.pl/g2/big/2012_01/8457ee3446ff7582b70aa953488295d3.pdf)
znalazł
się jeden zakład przemysłowy z Gminy Polkowice - Energetyka sp. z o.o. Elektrociepłownia
EC-2 Polkowice.
Cele UE do 2020 r. w zakresie klimatu i energii są następujące: redukcja emisji
gazów cieplarnianych o 20% w stosunku do poziomu z 1990 r., 20% udział energii ze źródeł
odnawialnych i wzrost efektywności energetycznej o 20%. Dla osiągnięcia wspólnego celu
20/20/20 Polska zobowiązała się do redukcji emisji CO2 o 14% (w stosunku do 2005 r.),
wzrostu udziału energii ze źródeł odnawialnych do 15% oraz zmniejszenia zużycia energii
pierwotnej do poziomu ok. 96 Mtoe (1 mln toe (ton oleju ekwiwalentnego) = 11,63 MWh) [9].
Tak więc, poza działaniami nastawionymi na redukcję emisji zanieczyszczeń i gazów
cieplarnianych do powietrza, nieodłącznymi elementami działań na rzecz ochrony powietrza
i klimatu jest dążenie do poprawy efektywności energetycznej oraz wzrostu wykorzystania
energii ze źródeł odnawialnych. Unijną pomocą w latach 2014-2020 zostaną objęte m.in.:
• realizacja strategii niskoemisyjnych dla obszarów miejskich, na którą ma być
przeznaczone znacznie więcej środków niż w do tej pory,
• rozwój przyjaznych dla środowiska i niskoemisyjnych systemów transportu miejskiego
oraz promowanie mobilności miejskiej zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju,
• ochrona środowiska miejskiego, rekultywacja terenów poprzemysłowych oraz
redukcja zanieczyszczeń powietrza, a także działania wspierające rewitalizację.
Gminy, które w nowej perspektywie finansowej 2014-2020 chcą pozyskać środki m.in.
na działania w zakresie termomodernizacji budynków czy na wykorzystywanie odnawialnych
źródeł energii, muszą posiadać plany gospodarki niskoemisyjnej. PGN może również
pomóc w ubieganiu się o finansowanie działań z innych komplementarnych źródeł: Programu
działań na rzecz środowiska i klimatu (LIFE) w latach 2014-2020, funduszy EOG oraz
środków krajowych z NFOŚiGW. PGN to dokument strategiczny, którego celem jest
określenie wizji rozwoju gminy (lub kilku gmin) w kierunku gospodarki niskoemisyjnej. Jego
kluczowym elementem jest wyznaczenie celów strategicznych i szczegółowych,
realizujących określoną wizję. Powinny one być: sprecyzowane, wymierne, ambitne, realne
Strona 127
proGEO Sp. z o.o.
128
i określone w czasie. Głównym celem PGN jest ograniczenie emisji i musi być on jasno
i mierzalnie zdefiniowany. Plan ma również za zadanie określić, jak gmina zrealizuje
wyznaczone cele. Należy więc opisać działania planowane (inwestycyjne i nieinwestycyjnie),
sposób ich finansowania oraz metodę monitoringu realizacji planu w kolejnych latach
(co najmniej na okres 2014-2020, z możliwością wydłużenia perspektywy czasowej).
Koncepcja lokalnych PGN ma nawiązywać do Narodowego Programu Rozwoju
Gospodarki Niskoemisyjnej, którego założenia przygotowane zostały przez Ministerstwo
Gospodarki i Ministerstwo Środowiska, a następnie przyjęte przez Radę Ministrów w dniu
16 sierpnia 2011 r. Pod koniec 2014 r. przystępowano do przeprowadzenia strategicznej
oceny oddziaływania na środowisko dla ww. dokumentu. Przygotowanie NPRGN wynika
z potrzeby transformacji polskiej gospodarki w kierunku niskoemisyjnym, co w dłuższej
perspektywie pozwoli na stworzenie modelu nowoczesnej materiało- i energooszczędnej
gospodarki, zorientowanej na innowacyjność, konkurencyjnej i niezależnej energetycznie.
W efekcie opracowania NPRGN powstanie zestaw działań i kierunków interwencji
skierowanych bezpośrednio i pośrednio na redukcję emisji gazów cieplarnianych, a także
instrumentów, które wspomogą uczestników realizacji Programu (przedsiębiorców
wszystkich sektorów gospodarki, samorządy terytorialne, organizacje pozarządowe
i otoczenia biznesu, gospodarstwa domowe) w przechodzeniu na gospodarkę niskoemisyjną.
Jak wspomniano w poprzednim rozdziale Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy
Polkowice został opracowany pod koniec 2015 roku. Obecnie projekt ten oczekuje na
uchwalenie przez Radę Miejską w Polkowicach. Przy opracowywaniu kierunków działań
w niniejszym rozdziale brano pod uwagę cele i zadania określone w tym opracowaniu.
Istotnym dokumentem służącym kreowaniu lokalnej polityki energetycznej są również
założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwo gazowe.
Opracowanie takich planów przez gminy wynika z przepisów Prawa Energetycznego. Prawo
to zobowiązuje gminę do racjonalnego zaplanowania zaopatrzenia w energię oraz jej
wykorzystania. Nieodłączną częścią nowotworzonych i już istniejących planów, bądź założeń
do tych planów, a także innych dokumentów gminnych, związanych z bezpieczeństwem
energetycznym (np. Miejskie Audyty Energetyczne), powinny być plany gospodarki
niskoemisyjnej zawierające działania realizujące cele energetyczne Unii Europejskiej [52].
Poprawa jakości powietrza poprzez sukcesywną redukcję emisji zanieczyszczeń.
- Wdrażanie Programu Ograniczania Niskiej Emisji.
- Wdrażanie Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Polkowice.
- Podejmowanie
wszelkich
działań
wpływających
na
zmniejszenie
emisji
zanieczyszczeń, celem dotrzymywania standardu jakości powietrza w związku ze
zmniejszającym się corocznie marginesem tolerancji.
- Wspieranie działań inwestycyjnych w zakresie ochrony powietrza podejmowanych
przez podmioty gospodarcze.
- Eliminowanie emisji zanieczyszczeń przemysłowych na terenie Gminy.
- Zapewnienia jak największego udziału dostaw niskoemisyjnego ciepła sieciowego do
jak największej liczby odbiorców (przy maksymalnym ograniczeniu indywidualnych
źródeł ciepła opartych na paliwach kopalnych).
- Wprowadzenie energooszczędnych rozwiązań do transportu i budownictwa oraz
wspieranie technologii niskoemisyjnych.
- Zakaz spalania odpadów komunalnych w indywidualnych źródłach grzewczych.
- Poprawa niezawodności i zapewnienie dywersyfikacji dostaw energii elektrycznej,
cieplnej i gazowej.
Strona 128
proGEO Sp. z o.o.
129
- Zmniejszenie strat energii, zwłaszcza cieplnej, w obiektach mieszkalnych i usługowych
poprzez poprawę parametrów energetycznych budynków (termomodernizacja).
- Ograniczenie emisji i obniżenie zużycia energii w obiektach użyteczności publicznej
i sektorze mieszkaniowym.
- Stwarzanie możliwości dla podejmowania działań z zakresu poprawy efektywności
energetycznej przez osoby prywatne, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe.
- Wspieranie budownictwa energooszczędnego.
- Upowszechnianie wiedzy nt. norm efektywności energetycznej jak PN 16001, ISO
14001 i ISO 5001.
- Oszczędzanie energii elektrycznej przez gospodarstwa domowe.
- Poprawa efektywności energetycznej w transporcie.
- Realizacja polityki rządowej w zakresie wspierania inwestycji dotyczących
odnawialnych źródeł energii.
- Budowa małych i mikroźródeł energii.
- Budowa elektrowni fotowoltaicznych, biogazowych oraz innych odnawialnych źródeł
energii (OZE).
- Zwiększenie udziału OZE w produkcji energii, z zachowaniem racjonalnych proporcji
w stosunku do posiadanych zasobów i lokalnych uwarunkowań.
- Budowa i modernizacja dróg oraz całego układu komunikacyjnego.
- Modernizacja taboru, w tym rozwój energooszczędnych i niskoemisyjnych form
transportu.
- Preferowanie przy wydawanie licencji i zezwoleń na wykonywanie transportu
drogowego osób lub rzeczy na terenie Gminy operatorów transportowych
posiadających pojazdy niskoemisyjne.
L.p.
Jednostka
realizująca
Przedsięwzięcie
Lata realizacji
od
7.1
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
Jakość powietrza atmosferycznego
Gmina, LSSE
2016– 2020
brak danych
budżet Gminy,
środki
zewnętrzne**,
środki LSSE
Budowa i przebudowa dróg na terenie
Gminy
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy,
środki
zewnętrzne
3.
Remonty bieżące dróg gminnych
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy
4.
Prowadzenie kontroli w zakresie
przestrzegania przepisów ochrony
środowiska i gospodarowania odpadami
– dążenie do likwidacji problemu
spalania odpadów poza instalacjami do
tego przeznaczonymi
Gmina, Straż
Miejska
stałe
brak
nie dotyczy
5.
Prowadzenie działań popularyzujących
i wspierających wykorzystywanie
odnawialnych źródeł energii w gminie
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
6.
Budowa ścieżek rowerowych na terenie
gminy
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy,
środki
zewnętrzne**,
7.
Wymiana starych i
nieekologicznych źródeł
cieplnych oraz zmiana struktury
stosowanych do ogrzewania
paliw w tym realizacja PONE*
brak danych
Budżet Gminy
środki
zewnętrzne**,
nieruchomości
1.
Rozbudowa infrastruktury technicznej w
Polkowickiej Podstrefie LSSE
2.
Gmina,
właściciele
nieruchomości
2016 – 2020
Strona 129
proGEO Sp. z o.o.
L.p.
Przedsięwzięcie
Jednostka
realizująca
Lata realizacji
od
do
Koszty
130
Źródła
finansowania
[zł]
8.
Realizacja działań określonych w
harmonogramie rzeczowo-finansowym
PGN***
inwestorzy
prywatni,
GminaPGMiKM,
Wspólnoty
mieszkaniowe,
realizatorzy
PGN
2016-2020
ok.
224 mln
środki własne,
środki
zewnętrzne**,
środki
realizatorów PGN
9.
Modernizacja i rozbudowa istniejącego
taboru komunikacji miejskiej w
Polkowicach (autobusy spełniające
normę Euro VI, autobusy elektryczne)
GminaPGMiKM
2016-2020
brak danych
budżet Gminy,
środki
zewnętrzne**
10.
Wymiana samochodów służbowych o
napędzie spalinowym diesla na
samochody ekologiczne z napędem
elektrycznym
GminaPGMiKM
2016-2020
brak danych
budżet Gminy,
środki
zewnętrzne**
* PONE - Program Ograniczenia Niskiej Emisji
** środki zewnętrzne WFOŚiGW, NFOŚiGW, środki unijne, stowarzyszeń itp.
*** planowane działania obejmują m.in. poprawę efektywności energetycznej budynków,
modernizację taboru
komunikacyjnego, budowę i modernizację dróg, modernizację węzłów cieplnych, realizację instalacji OZE (farmy
fotowoltaiczne, pompy ciepła, instalacje na biogaz) i inne.
Gmina Polkowice planuje w najbliższym czasie zakup 6 niskopodłogowych autobusów o
napędzie elektrycznym, które będą użytkowane przez Przedsiębiorstwo Gospodarki
Mieszkaniowej i Komunikacji Miejskiej w Polkowicach (jednostka budżetowa). Pojazd tego
typu był testowany na terenie miasta Polkowice w okresie od lipca do września 2015 r.
Zakłada się, że zakup autobusów będzie możliwy przy wsparciu funduszami unijnymi z
Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego 2014-2020.
Strona 130
proGEO Sp. z o.o.
131
7.2 Jakość wód powierzchniowych i podziemnych
Działalność człowieka utrudnia osiągnięcie „dobrego stanu wód”, czyli tego
najbardziej zbliżonego do stanu naturalnego. Państwa Członkowskie UE, w tym Polska,
zostały zobowiązane do osiągnięcia dobrego stanu wód w Ramowej Dyrektywie Wodnej,
której zapisy do prawa polskiego zostały implementowane ustawą Prawo wodne. Aby
uzyskanie celu środowiskowego, jakim jest osiągnięcie „dobrego stanu wód” było możliwe,
niezmiernie ważne jest wyeliminowanie lub ograniczenie istotnych problemów występujących
w gospodarce wodnej.
Potencjalnym zagrożeniem są również zrzuty ścieków przemysłowych i komunalnych do
wód, ale ze względu na pełne skanalizowanie Gminy, zagrożenie to jest minimalne[2].
Głównym celem Ramowej Dyrektywy Wodnej jest osiągnięcie do roku 2015 dobrego
stanu ekologicznego i chemicznego w wodach powierzchniowych i dobrego stanu
chemicznego i ilościowego w wodach podziemnych, chyba że ze względu na ważne aspekty
ekonomiczne lub społeczne jest to niemożliwe. W przypadku wód powierzchniowych
wyznaczonych jako silnie zmienione lub sztuczne części wód celem jest osiągnięcie dobrego
potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego.
Obowiązek budowy oczyszczalni ścieków i kanalizacji sanitarnej wynika z Traktatu
Akcesyjnego, podpisanego przez Polskę 16 kwietnia 2003 r., który odwołuje się do
Dyrektywy Rady Europejskiej 91/271/EWG z 21 maja 1991 r. dotyczącej oczyszczania
ścieków komunalnych. Nałożyła ona na państwa UE obowiązek budowy do końca 2005 r.
systemów kanalizacyjnych we wszystkich aglomeracjach o równoważnej liczbie
mieszkańców (RLM) powyżej 2 000. Polska wynegocjowała przedłużenie czasu, w którym
należy dostosować się do unijnych wymogów do 2015 r. W odpowiedzi na potrzebę
wdrożenia zapisów dyrektywy przyjęto Krajowy Program Oczyszczania Ścieków
Komunalnych. Uwzględniając wymagania zawarte w dyrektywie 91/271/EWG ustawa Prawo
wodne nałożyła na aglomeracje o RLM > 2 000 obowiązek wyposażenia ich w sieci
kanalizacyjne dla ścieków komunalnych wraz z oczyszczalniami ścieków. Ramy czasowe
dla realizacji tego obowiązku określone zostały w aktualizacji KPOŚK z grudnia 2010 r.
Jak wspomniano wcześniej Gmina Polkowice jest w pełni skanalizowana. Ścieki
z poszczególnych miejscowości odprowadzane są do pięciu oczyszczalni zlokalizowanych
na terenie gminy w Polkowicach, Komornikach, Moskorzynie, Suchej Górnej i Pieszkowicach
oraz jednej znajdującej się w Rynarcicach (gmina Rudna).
Do oczyszczalni w Polkowicach podłączonych jest 5 miejscowości: miasto Polkowice,
Biedrzychowa, Sobin, Jędrzychów i Nowa Wieś Lubińska. Oczyszczalnia w Komornikach
obsługuje również 5 miejscowości: Komorniki, Żuków, Trzebcz, Tarnówek i Dąbrowę. Do
oczyszczalni w Moskorzynie odprowadzane są ścieki z 3 miejscowości: Kaźmierzowa,
Moskorzyna i Guzic. Oczyszczalnie w Suchej Górnej i Pieszkowicach obsługują wsie
w których są zlokalizowane. Natomiast ścieki z Żelaznego Mostu odprowadzane są do
oczyszczalni w Rynarcicach na terenie gminy Rudna [44].
Obsługą sieci wodociągowej i kanalizacyjnej zajmuje się Przedsiębiorstwo
Gospodarki Miejskiej sp. z o.o. w Polkowicach (PGM). Oprócz tego do 4 miejscowości na
terenie Gminy Polkowice (Biedrzychowa, Sobin, Jędrzychów i Nowa Wieś Lubińska)
Strona 131
proGEO Sp. z o.o.
132
wodę pitną dostarcza Energetyka sp. z o.o. należąca do Grupy Kapitałowej KGHM Polska
Miedź S.A.
Dążenie do osiągnięcia i utrzymania dobrego stanu i potencjału wód powierzchniowych i
podziemnych.
- Zwiększenie ochrony wód powierzchniowych poprzez likwidację niekontrolowanego
odprowadzania ścieków w tym inwentaryzację źródeł zanieczyszczeń dopływających
do wód powierzchniowych.
- Zapewnienie ochrony wód podziemnych przed degradacją (zanieczyszczeniem)
zwłaszcza głównych zbiorników wód podziemnych oraz stref ochrony ujęć wód
podziemnych.
- Ograniczanie i eliminacja zrzutów zanieczyszczeń z zakładów przemysłowych do wód
powierzchniowych.
- Ograniczenie i eliminacja zanieczyszczeń wód podziemnych i powierzchniowych
w rejonie terenów poprzemysłowych.
- Ograniczanie spływu zanieczyszczeń powierzchniowych z rolnictwa.
- Uregulowanie systemu odprowadzania wód opadowych.
- Kontrola przestrzegania przez zakłady przemysłowe norm prawnych i warunków
pozwoleń wodno-prawnych.
- Monitoring jakości wód powierzchniowych i podziemnych.
- Zachowanie i przywracanie ciągłości ekologicznej cieków.
L.p.
Przedsięwzięcie
Jednostka
realizująca
Lata
realizacji
od
7.2
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
Jakość wód powierzchniowych i podziemnych
1.
Przebudowa rowu odprowadzającego
wody deszczowe z „Nowych Polkowic”
Gmina
2016-2019
brak danych
budżet Gminy,
2.
Renowacja kanalizacji sanitarnej i
deszczowej na osiedlu Dąbrowskiego
w Polkowicach
PGM
2016-2020
ok. 4 500 000
budżet Gminy,
3.
Zadania związane z bieżącym
utrzymaniem sieci kanalizacji
deszczowej, tj. przegląd i konserwację
wylotów do rzek, badania laboratoryjne
ścieków wprowadzanych do cieków
wodnych, montaż urządzeń przeciwzalewowych, naprawę krat, skrzynek,
pokryw i koryta odpływowego,
mechaniczne czyszczenie wpustów
ulicznych, przykanalików deszczowych
i kolektorów, utrzymanie przepompowni
wód deszczowych oraz monitorowanie
kolektora głównego.
PGM
corocznie
brak danych
budżet Gminy
Strona 132
proGEO Sp. z o.o.
133
7.3 Ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi (PEM)
Hałas jest drugim największym problemem ekologicznym Unii Europejskiej, zaraz po
zanieczyszczeniu powietrza. Oba są konsekwencją niekontrolowanej ekspansji ruchu
samochodowego. Na hałas negatywnie wpływający na zdrowie jest narażony co trzeci
mieszkaniec UE, natomiast co piąty jest narażony na nadmierny hałas nocą. Według
niedawnego raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), hałas może powodować
uszkodzenia słuchu, choroby układy krążenia, trudności w uczeniu się (u dzieci) i zaburzenia
snu. Problemy te pojawiają się po przekroczeniu 55 dB. Hałas powoduje produkcję
hormonów stresu, co jest szczególnie niebezpieczne przy długich okresach ekspozycji. Dla
ludzi żyjących przy drogach, gdzie średni poziom hałasu przekracza 65-70 dB, ryzyko
choroby serca wzrasta średnio o 20% w porównaniu z mieszkańcami spokojniejszych osiedli.
Raport przygotowany na zlecenie europejskiej federacji Transport & Environment w 2008 r.
wskazuje, że hałas może być odpowiedzialny za 50 tys. ataków serca rocznie, a także 5%
udarów w Europie. Ponadto, hałas może wpływać na rozwój płodu poprzez podwyższanie
poziomu stresu u kobiety ciężarnej [64].
W polskim prawie preferowaną formą ochrony obiektów i obszarów przed hałasem,
zgodnie z art. 179 rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej
z 1999 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich
usytuowanie, były do tej pory ekrany akustyczne. Od pewnego czasu powstające wzdłuż
dróg kilometry ekranów akustycznych budziły coraz większy sprzeciw mieszkańców i
przedsiębiorców. Stanowią one bowiem nie tylko barierę w komunikacji z przyległymi
działkami, ale również ograniczają możliwości skutecznego nasłonecznienia budynków
i przewietrzenia ich otoczenia oraz zdecydowanie pogarszają walory krajobrazowe. Przede
wszystkim jednak, w okresie boomu inwestycyjnego przed Mistrzostwami Euro 2012
problemem stały się bardzo wysokie koszty ochrony przed hałasem drogowym prowadzonej
metodą stawiania ekranów akustycznych, sięgające nawet po kilkadziesiąt milionów złotych
przy jednej inwestycji. Minister właściwy do spraw transportu od 2010 r. zgłaszał potrzebę
zmiany ww. rozporządzenia poprzez podniesienie dopuszczalnych poziomów hałasu
w środowisku.
Tymczasem ekrany nie są jedyną metodą walki z hałasem. W krajach zachodnich są
stosowane przede wszystkim na terenach zamiejskich przy drogach szybkiego ruchu.
Natomiast w miastach stosuje się przede wszystkim skuteczne ograniczenia prędkości
(sprzyjające też znacznej redukcji ilości wypadków), wymuszane między innymi znacznie
węższymi niż w Polsce pasami ruchu (2,25-2,75 m, podczas gdy w polskich miastach na
ogół 3,30-3,50 m), stosowaniem redukujących hałas nawierzchni o wysokim standardzie
utrzymania, prowadzeniem dróg wysokich klas w tunelach, wykopach lub na odpowiednio
obudowanych wzniesieniach. Polityka transportowa kraju kładzie nacisk na przenoszenie
ruchu na środki transportu mniej uciążliwe dla środowiska, w tym rozwój transportu
zbiorowego i rowerowego oraz transportu intermodalnego towarów, ograniczającego ruch
tranzytowy. Ta ostatnia kwestia spełnia szczególnie istotną rolę w polskich warunkach
z uwagi na dynamicznie wzrastający ruch ciężarówek oraz brak efektywnej kontroli
przestrzegania limitów wag w transporcie drogowym, na co zwróciła uwagę Najwyższa Izba
Kontroli w raporcie z marca 2012 r. [66]. Z danych Instytutu Badawczego Dróg i Mostów
wynika, że co trzecia ciężarówka poruszająca się po polskich drogach jest przeciążona.
W październiku 2012 r., poprzez zmianę rozporządzenia w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (zmiana Dz. U. z 2012 r., poz. 1109), podniesione zostały
dopuszczalne normy hałasu. Dopuszczalne długoterminowe poziomy hałasu w środowisku,
służące opracowywaniu map akustycznych i Programów ochrony środowiska przez hałasem,
zostały podniesione dla zabudowy wrażliwej na hałas (bez stref uzdrowisk i szpitali poza
miastami) od 5 do 10 dB. Należy przy tym pamiętać, że miara natężenia dźwięku wyrażana
w decybelach jest miarą logarytmiczną co oznacza, że np. 10-krotny wzrost natężenia
dźwięku daje wzrost poziomu hałasu o 10 dB. Z chwilą podwyższenia norm, automatycznie
Strona 133
proGEO Sp. z o.o.
134
zmniejszyła się populacja osób zagrożonych ponadnormatywnym hałasem, szczególnie w
mniejszych aglomeracjach.
Tabela 7.1
Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku wyrażone wskaźnikami LDWN i LN,
mającymi zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem.
(Na czerwono) zaznaczono stare poziomy dopuszczalne / na czarno wartości obecnie obowiązujące.
Pole elektromagnetyczne (PEM) to pole elektryczne, magnetyczne lub
elektromagnetyczne emitujące promieniowanie w zakresie częstotliwości 0 Hz - 300 GHz.
Promieniowanie elektromagnetyczne jest naturalnym elementem przyrody, w którym
ludzkość żyje od wieków i do którego organizm człowieka jest dostosowany. Jednak
w związku z rosnącym zapotrzebowaniem na energię elektryczną, nieustannie rozwijającymi
się technologiami bezprzewodowymi, a także zmianami w stylu pracy i zachowaniach
społecznych, środowisko coraz bardziej poddawane jest działaniu sztucznych pól
elektromagnetycznych tj. stacji bazowych telefonii komórkowej, nadajników radiowych, linii
wysokiego napięcia i innych.
Rozróżnia się następujące rodzaje sztucznych pól elektromagnetycznych w środowisku:
• Pola eklektyczne i magnetyczne o niskiej częstotliwości, którego najbardziej znanymi
źródłami są linie wysokiego napięcia, urządzenia elektryczne i komputery. Z punktu
widzenia środowiska znaczenie mają linie i stacje elektroenergetyczne o napięciu
znamionowym 110 kV, 220 kV i 400 kV. Rozkłady pól elektromagnetycznych
występujących w otoczeniu linii są zależne od napięcia znamionowego linii prądu jaki
przez te linie płynie oraz od konstrukcji linii;
• Pola o wysokiej częstotliwości lub częstotliwości radiowej, których głównym źródłem
są urządzenia radarowe, nadawcze stacje radiowe i telewizyjne, telefony komórkowe
i ich stacje bazowe, grzejniki indukcyjne oraz urządzenia antywłamaniowe.
Zgodnie z art. 123 ustawy Prawo ochrony środowiska oceny poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku i obserwacji zmian dokonuje w ramach państwowego
monitoringu środowiska wojewódzki inspektor ochrony środowiska. Badania monitoringowe
pól elektromagnetycznych prowadzane są w cyklu 3–letnim.
Strona 134
proGEO Sp. z o.o.
135
Ochrona mieszkańców gminy przed szkodliwym wpływem hałasu i pól elektromagnetycznych
- Realizacja zadań przewidzianych dla poprawy infrastruktury drogowej oraz organizacji
ruchu w celu obniżenia emisji hałasu komunikacyjnego (w tym modernizacja sieci
drogowej wraz z towarzyszącą infrastrukturą).
- Modernizacja taboru transportu zbiorowego.
- Promocja komunikacji zbiorowej oraz rowerowej, jako alternatywnych form transportu
dla osób korzystających z samochodów.
- Wprowadzenie pasów zieleni przy drogach, zieleni niskiej i wysokiej do wnętrz
osiedlowych, instalowanie zabezpieczeń akustycznych przy trasach o największym
natężeniu ruchu.
- Działania modernizacyjne, m.in. stosowanie dźwiękochłonnych elewacji budynków,
stosowanie stolarki okiennej o podwyższonym wskaźniku izolacyjności akustycznej
w budynkach narażonych na ponadnormatywny hałas i nowobudowanych obiektach.
- Właściwe kształtowanie linii zabudowy i brył powstających budynków w celu
zminimalizowania wpływu hałasu drogowego.
- Wyeliminowanie z użytkowania środków transportu, maszyn i urządzeń, z których
emisja hałasu nie odpowiada przyjętym standardom.
- Rozwój infrastruktury rowerowej.
- Wyznaczanie na terenie miasta „obszarów ciszy”.
- Lokalizowanie parkingów na obrzeżach miasta.
- Prowadzenie badań pól elektromagnetycznych i gromadzenie danych o źródłach
promieniowania elektromagnetycznego.
- Preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji źródeł pól elektromagnetycznych.
L.p.
Jednostka
realizująca
Przedsięwzięcie
7.3
Lata
realizacji
od
Koszty
do
[zł]
Źródła
finansowania
Ochrona przed hałasem i PEM
1.
Wprowadzenie do miejscowych planów
zapisów poświęconych ochronie przed
hałasem oraz oddziaływaniem PEM,
w przypadku zaistnienia zagrożeń.
Gmina
2016 – 2020
(stałe)
brak
nie dotyczy
2.
gminy
Gmina
stałe
brak danych
zewnętrzne*
3.
Utrzymanie nawierzchni w dobrym stanie
technicznym - DK 3 Biedrzychowa
Zarządca
Dróg
Krajowych
2017
60 000
różne źródła
finansowania
4.
technicznym, wprowadzenie środków
trwałego uspokojenia ruchu - DK 3
Polkowice (ul.Głogowska - od PCUZ do
stadionu)
Zarządca
Dróg
Krajowych
2017
155 000
różne źródła
finansowania
5.
technicznym - DK 3 Polkowice
(ul.Głogowska - rejon ROD Relaks i
Marysieńka)
Zarządca
Dróg
Krajowych
2017
115 000
różne źródła
finansowania
Strona 135
proGEO Sp. z o.o.
L.p.
Przedsięwzięcie
Jednostka
realizująca
Zarządca
Dróg
6.
Krajowych
Kaźmierzów
Lata
realizacji
od
do
2017
Koszty
[zł]
80 000
136
Źródła
finansowania
różne źródła
finansowania
Analiza oddziaływania przeprowadzona w Prognozie oddziaływania na środowisko Programu
ochrony środowiska przed hałasem dla województwa dolnośląskiego na lata 2013 – 2017
[45] wskazała na brak znaczącego oddziaływania zadań (nr 4, 5, 6 i 7 w/w tabeli)
przedstawionych w Programie bezpośrednio na ludzi, jak i na walory przyrodnicze.
Zidentyfikowano następujące kategorie oddziaływań, których celem jest ograniczenie hałasu
drogowego pochodzącego od dróg krajowych:
1. utrzymanie nawierzchni w dobrym stanie technicznym:
- na etapie realizacji zadania (prace wyłącznie w obrębie jezdni): emisja hałasu, emisja
zanieczyszczeń powietrza(pyły, spaliny pochodzące z transportu oraz maszyn
budowlanych), wytwarzanie odpadów ziemnych i budowlanych;
- na etapie eksploatacji: polepszenie jakości klimatu akustycznego.
2. wprowadzenie środków trwałego uspokojenia ruchu:
- ograniczenie emisji spalin,
- wzrost bezpieczeństwa na drodze,
- poprawa jakości klimatu akustycznego.
Drobne i o niewielkim zasięgu przestrzennym oddziaływania mogą wystąpić okresowo
w czasie prac realizacyjnych (prace budowlane, modernizacyjne). Niemniej jednak działania
te nie będą realizowane na obszarach przyrodniczo cennych, lecz w dużej odległości od
nich, dzięki czemu nie będą oddziaływały negatywnie na środowisko, a tym samym obszary
cenne przyrodniczo. Pozostałe działania o charakterze prewencyjnym nie niosą za sobą
negatywnego oddziaływania na środowisko.
7.4 Przemysł oraz bezpieczeństwo przeciwpożarowe i ekologiczne
Zgodnie z art. 3 pkt. 23 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
(tekst jednolity Dz. U. 2013, poz. 1232 z późn. zm.), mianem poważnej awarii określa się:
„(…) zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja, powstałe w trakcie procesu
przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej
niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia
lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem”.
Zgodnie z art. 246. ww. ustawy w przypadku wystąpienia poważnej awarii „wojewoda,
poprzez komendanta wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej i wojewódzkiego inspektora
ochrony środowiska, podejmuje działania i zastosuje środki niezbędne do usunięcia awarii
i jej skutków, określając w szczególności związane z tym obowiązki administracji i podmiotów
korzystających ze środowisk (…).” W przypadku wystąpienia poważnej awarii zgodnie z art.
247 wyżej cytowanej ustawy, WIOŚ może m.in. w drodze decyzji zarządzić przeprowadzenie
odpowiednich badań, które mają na celu określenie przyczyn, przebiegu oraz skutków awarii.
10 października 2013 r. wydano Rozporządzenie Ministra Gospodarki ws. rodzajów
i ilości substancji, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładów
o zwiększonym ryzyku (ZZR) albo zakładów o dużym ryzyku (ZDR) wystąpienia poważnej
awarii (Dz. U. 2013 poz. 1479). Prowadzący zakład o dużym ryzyku jest obowiązany do
opracowania wewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego, a w razie zagrożenia awarią
przemysłową lub jej wystąpienia - do niezwłocznego przystąpienia do jego realizacji.
Wewnętrzny plan operacyjno-ratowniczy obejmuje teren zakładu. Dolnośląski Komendant
Strona 136
proGEO Sp. z o.o.
137
Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej, na podstawie informacji przedstawionych przez
prowadzącego zakład stwarzający zagrożenie wystąpienia awarii przemysłowej, sporządza
zewnętrzny plan operacyjno-ratowniczy dla terenu narażonego na skutki awarii
przemysłowej, położonego poza zakładem o dużym ryzyku.
Na terenie Gminy Polkowice zlokalizowany jest jeden podmiot zaliczony do grupy
zakładów o dużym prawdopodobieństwie powstania poważnej awarii przemysłowej (ZZR) MINOWA-KSANTE Sp. z o.o. w Polkowicach Substancje niebezpieczne znajdują się także
na terenie wielu innych zakładów przemysłowej w okolicy np. KGHM Polska Miedź S.A.
Oddział Rudna Polkowice, KGHM Polska Miedź S.A. obszar Górniczy Polkowice II oraz firm
zlokalizowanych na terenie Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej (VW Motor Polska,
Sitech Sp. z o.o., CCC Faktory, Royal Europa, Sanden Manufacturing Polska Sp. z o.o.).
Zgodnie z informacjami Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Polkowicach w
przypadku w przypadku awarii zbiornika „Żelazny Most” (np. przerwanie wałów), odpady
poflotacyjne mogą zatopić okoliczne miejscowości falą o wysokości do 6 m. Zagrożonych w
takim przypadku może być ok. 800 osób z terenu Gminy Polkowice (Tarnówek, Komorniki,
Żuków). Stopień zagrożenia Gminy (HG) wynosi 7,81 co kwalifikuje ją do IV stopnia
zagrożenia (w skali pięciostopniowej). Wskaźnik ten jest najwyższy spośród wszystkich gmin
powiatu polkowickiego (średnio 5,76, najniższy Gmina Gaworzyce - 4,61) [38].
Wzmacnianie ochrony przed zagrożeniami naturalnymi i gotowości do usuwania ich skutków
oraz ograniczanie ryzyka wystąpienia poważnych awarii przemysłowych i transportowych.
- Zwiększanie retencyjności zlewni oraz efektywności urządzeń zabezpieczenia
przeciwpowodziowego i struktur organizacyjnych ograniczających skutki powodzi
(budowa, modernizacja, zarządzanie).
- Właściwe zagospodarowanie przestrzenne terenów zagrożonych zjawiskami
przyrodniczymi, w tym powodziami i suszami oraz uwzględnienie wymagań zawartych
w ocenach zagrożenia i ryzyka powodziowego.
- Poprawa odbudowy biologicznej i renaturyzacja cieków i innych akwenów wodnych.
- Budowa zintegrowanego systemu alarmowego i informacyjnego (o zagrożeniach).
- Organizacja systemów wczesnego ostrzegania i prognozowania zagrożeń.
- Zwiększenie przepustowości koryt m.in. przez modernizację kanałów powodziowych,
czyszczenie i udrożnienie koryt rzek i międzywali.
- Utrzymanie w sprawności technicznej istniejących obiektów infrastruktury
przeciwpowodziowej i zbiorników (wałów, koryt rzecznych, potoków i kanałów oraz
zabudowy towarzyszącej).
- Realizacja działań przestrzennych zatrzymujących wody deszczowe w miejscach ich
opadu, poprzez: podnoszenie lesistości zwiększającej retencyjność; przekształcanie
gruntów ornych w użytki zielone; racjonalną gospodarka wodami opadowymi na
terenach silnie zurbanizowanych.
- Rozbudowę osłony przeciwpowodziowej, systemu prognozowania powodzi, kontroli
i wczesnego ostrzegania oraz wsparcie inicjatyw lokalnych dla realizacji lokalnych
systemów ostrzegania i ochrony.
- Wsparcie jednostek ratowniczych (m.in. zakup sprzętu do prowadzenia akcji
ratowniczych i usuwania skutków zjawisk katastrofalnych).
- Usuwanie szkód powodziowych.
- Prowadzenie monitoringu powodziowego wraz systemem przetwarzania informacji.
- Opracowanie scenariuszy powodziowych.
- Zwiększenie świadomości społecznej dotyczącej zasad postępowania w przypadku
wystąpienia poważnej awarii.
Strona 137
proGEO Sp. z o.o.
138
- Doposażenie jednostek straży pożarnej w sprzęt ratownictwa techniczno-chemicznoekologicznego, a wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska w urządzenia i sprzęt
do szybkiej oceny ryzyka.
- Prowadzenie akcji edukacyjno-szkoleniowych dla służb zakładów przemysłowych
i pracowników administracji publicznej w zakresie zapobiegania awariom oraz
skażeniom środowiska.
- Doskonalenie systemu ochrony przeciwpożarowej.
- Wdrażanie zasad i zaleceń zawartych w Wojewódzkim Planie Zarządzania
Kryzysowego.
- Utrzymanie w gotowości Powiatowych i Gminnych Centrów Zarządzania
Kryzysowego.
- Utrzymanie w pełnej gotowości jednostek ratowniczo-gaśniczych (w tym zapewnienie
odpowiedniego wyposażenia przeciwpożarowego).
- Zwiększenie świadomości społecznej dotyczącej zasad postępowania w przypadku
zagrożeń pożarowych.
- Określenie stopnia zagrożenia pożarowego obszarów leśnych.
- Modernizacja dróg pożarowych.
- Tworzenie pasów przeciwpożarowych w lasach.
- Prowadzenie specjalistycznych szkoleń pracowników zajmujących się ochroną
przeciwpożarową.
- Wdrażanie planów ochrony przeciwpożarowej lasów.
- Kontrole transportu substancji niebezpiecznych.
- Wyznaczenie tras przewozu materiałów niebezpiecznych.
- Kontrola nad załadunkiem i rozładunkiem materiałów niebezpiecznych w celu
zapobiegania potencjalnym poważnym awariom.
- Kontrole sprawności technicznej pojazdów i warunków transportowania materiałów
niebezpiecznych.
- Odpowiednie wyposażenie pojazdów transportujących substancje niebezpieczne (m.in.
środki gaśnicze, znaki ostrzegawcze).
- Organizowanie szkoleń w zakresie obowiązujących przepisów związanych
z transportem substancji niebezpiecznych.
7.4.3 Zadania własne
L.p.
Przedsięwzięcie
Jednostka
realizująca
Lata
realizacji
od
7.4
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego
1.
Zarządzanie kryzysowe
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy
2.
Zakup pojazdu dla OSP Sobin
Gmina
2016-2020
1 000 000
budżet Gminy
(dotacja)
3.
Zakup sprzętu hydraulicznego dla OSP
Tarnówek
Gmina
2016-2020
8 000
budżet Gminy
(dotacja)
4.
Utrzymanie i obsługa sprzętu
pomiarowego monitorującego wstrząsy
pochodzenia górniczego
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy
Strona 138
proGEO Sp. z o.o.
139
7.5 Gospodarowanie odpadami komunalnymi
Zmiany ustawodawstwa w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi wprowadzone
w polskim systemie prawnym spowodowane były koniecznością osiągnięcia przez Polskę
zharmonizowanych norm odzysku i recyklingu ustalonych aktami prawa unijnego. Zgodnie
z art. 34 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013, poz. 21) [51], aktualnie
opracowuje się w Polsce plany gospodarki odpadami na szczeblu krajowym oraz
wojewódzkim. Plany te opracowuje się zgodnie z polityką ekologiczną państwa. System
gospodarowania odpadami w Polkowicach musi być zatem zgodny z systemem
gospodarowania odpadami oraz celami i kierunkami działań przyjętymi w następujących
dokumentach strategicznych:
1.
Krajowy plan gospodarki odpadami 2014. Uchwała Nr 217 Rady Ministrów z dnia
24 grudnia 2010 r. w sprawie „Krajowego planu gospodarki odpadami 2014”
(M. P. Nr 101, poz. 1183) (dalej: KPGO 2014).
2.
Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego 2012 (dalej:
WPGO 2012) przyjęty Uchwałą Sejmiku Województwa Dolnośląskiego Nr XXIV/616/12
z dnia 27 czerwca 2012 r. w sprawie wykonania Wojewódzkiego Planu Gospodarki
Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego 2012 (Dz. Urz. Woj. 2012.3039), wraz
z następującymi zmianami uchwalonymi przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego:
• Dz. Urz. Woj. 2012.4108 z dnia 21 listopada 2012 r.
• Dz. Urz. Woj. 2013.60 z dnia 3 stycznia 2013 r.
• Dz. Urz. Woj. 2013.1249 z dnia 21 lutego 2013 r.
• Dz. Urz. Woj. 2013.3412 z dnia 29 maja 2013 r.
• Dz. Urz. Woj. 2013.4168 z dnia 8 lipca 2013 r.
• Dz. Urz. Woj. 2013.4495 z dnia 24 lipca 2013 r.
• Dz. Urz. Woj. 2013.5200 z dnia 4 października 2013 r.
Zgodnie z zapisami ustawy o odpadach (art. 34. ust. 3), plany gospodarki odpadami
opracowywane są obecnie na poziomie krajowym i wojewódzkim (rezygnacja z planów
powiatowych i gminnych). System gospodarowania odpadami musi również uwzględniać
konieczność realizacji zadań wynikających z ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 2011,
nr 152, poz. 897), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2012 r. Ustawa postawiła przed
gminami konieczność wdrożenia nowych obowiązków. Zgodnie z zapisami ww. ustawy
gminy zostały zobowiązane m.in. do:
• objęcia wszystkich właścicieli nieruchomości na terenie gminy systemem
gospodarowania odpadami komunalnymi,
• nadzorowania gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym realizacji zadań
powierzonych podmiotom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości,
• ustanowienia selektywnego zbieranie odpadów komunalnych obejmującego co najmniej
następujące frakcje odpadów: papier, metal, tworzywa sztuczne, szkło i opakowania
wielomateriałowe oraz odpady komunalne ulegające biodegradacji, w tym odpady
opakowaniowe ulegające biodegradacji,
• tworzenia punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób
zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym wskazują miejsca,
w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego
i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych,
• zapewnienia osiągnięcia odpowiednich poziomów recyklingu, przygotowania do
ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania:
osiągnięcia do dnia 31 grudnia 2020 r.:
Strona 139
proGEO Sp. z o.o.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
140
- poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących
frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła
w wysokości co najmniej 50% wagowo,
- poziomu recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi
metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych
w wysokości co najmniej 70% wagowo.
ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
przekazywanych do składowania:
- do dnia 16 lipca 2020 r. - do nie więcej niż 35% wagowo całkowitej masy
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do
składowania
- w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.,
prowadzenia działań informacyjnych i edukacyjnych w zakresie prawidłowego
gospodarowania odpadami komunalnymi, w szczególności w zakresie selektywnego
zbierania odpadów komunalnych,
zapewnienia, budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi
gminami regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, a w tym;
1) przeprowadzenia przetargu na wybór podmiotu, który będzie budował,
utrzymywał lub eksploatował regionalną instalację do przetwarzania odpadów
komunalnych, lub
2) dokonania wyboru podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował
regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych, na zasadach
określonych w ustawie z dnia 19.12.2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym,
lub
3) dokonania wyboru podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował
regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych, na zasadach
określonych w ustawie z dnia 09.01.2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub
usługi,
zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na
których zamieszkują mieszkańcy (Rada Gminy może, w drodze uchwały stanowiącej
akt prawa miejscowego, postanowić o odbieraniu odpadów komunalnych od
właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają
odpady komunalne),
przygotowania wytycznych do regulaminu utrzymania i czystości i porządku w gminie,
przygotowania projektów niezbędnych uchwał:
o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie
zamieszkują mieszkańcy,
dla gmin powyżej 10 tys. mieszkańców o podziale obszaru gminy na sektory,
o wyborze metody ustalenia opłaty za gospodarowania odpadami komunalnymi
(od mieszkańców) oraz o wysokości stawki,
o terminie częstotliwości i trybie uiszczania opłaty od mieszkańców,
wzór deklaracji o wysokości opłaty składanej przez mieszkańców,
o sposobie i zakresie świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów od
właścicieli nieruchomości,
o rodzajach dodatkowych usług świadczonych przez gminę w zakresie odbierania
odpadów.
zorganizowania przetargu na odbiór lub odbiór i zagospodarowanie odpadów
komunalnych,
zawarcia umowy z firmą, która wygra przetarg i kontrola jej wykonywania,
pokrycia kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi
z pobranych od mieszkańców opłat,
prowadzenia rejestru działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów
komunalnych od właścicieli nieruchomości;
Strona 140
proGEO Sp. z o.o.
141
W WPGO 2012 określono docelowe granice regionów gospodarki odpadami
komunalnymi, ze wskazaniem gmin wchodzących w skład danego regionu. Wyznaczając
nowe regiony gospodarki odpadami kierowano się ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r.
o odpadach (Dz. U. 2010 r. Nr 185 poz. 1243, z późn. zm.), wg której podstawą gospodarki
odpadami komunalnymi powinny stać się regiony gospodarki odpadami komunalnymi,
w których liczba mieszkańców nie powinna być mniejsza niż 150 tys. Zaproponowany kształt
regionów ma na celu zapewnienie funkcjonowania na obszarze każdego z nich instalacji
spełniających kryteria dla regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych
(RIPOK), a także poprawnego i efektywnego działania systemu gospodarowania odpadami
w województwie, który opiera się na przetwarzaniu zmieszanych odpadów komunalnych
w regionalnych instalacjach przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK). Zgodnie
z podziałem określonym w WPGO Gmina Polkowice należy do Regionu Północnego.
Rysunek 7.1
Region Północny w wojewódzkim systemie gospodarowania odpadami [53]
Realizacja zadań własnych gmin w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi
wymaga poza rozwijaniem selektywnego zbierania odpadów, w tym odpadów ulegających
biodegradacji również ich termicznego przetwarzania z wykorzystaniem technologii
zapewniających produkcje ciepła i energii elektrycznej. Do czasu powstania instalacji
termicznego przekształcania odpadów podstawową metodą zagospodarowania odpadów
komunalnych będzie ich mechaniczno – biologiczne przetwarzanie.
Do czasu uruchomienia regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych oraz
w przypadku, gdy znajdująca sie w nich instalacja uległa awarii lub nie może przyjmować
odpadów z innych przyczyn wskazane do przyjmowania odpadów z regionu są instalacje
zastępcze (art. 35, ust. 4, pkt 2 ustawy o odpadach).
Na podstawie danych przedstawionych w WPGO 2012 [53] na terenie regionu północnego
znajdują się następujące instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych:
1. Instalacje termicznego przekształcania odpadów: brak
2. Instalacje mechaniczno – biologicznego przetwarzania odpadów:
3. Składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne
Strona 141
proGEO Sp. z o.o.
142
4. Instalacje przetwarzania odpadów zielonych i innych bioodpadów
Poniższa tabela przedstawia wykaz instalacji w Regionie Północnym zgodnie z uchwałą
Sejmiku Województwa Dolnośląskiego Nr VII/67/15 z dnia 26 lutego 2015 r. w sprawie zmiany
uchwały nr XXIV/617/12 w sprawie wykonania Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami
dla Województwa Dolnośląskiego 2012 (Dz. Urz. Woj. poz.1011 z dnia 9 marca 2015 r.).
Tabela 7.2
Regionalne instalacje Regionu Północnego [uchwała Nr VII/67/15]
Gmina Polkowice należy do Związku Gmin Zagłębia Miedziowego. Gospodarka
odpadami jest zatem realizowana w oparciu o „Regulamin utrzymania czystości i porządku
na terenie Związku Gmin Zagłębia Miedziowego”, przyjęty Uchwałą Nr IV/29/15
Zgromadzenia Związku Gmin Zagłębia Miedziowego z dnia 1 października 2015 r. oraz
„Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Polkowice” przyjęty uchwałą
Nr XXV/290/13 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 26.03.2013 r.
W chwili obecnej
odbiorem i zagospodarowaniem odpadów komunalnych z
nieruchomości zamieszkanych na terenie zajmuje się konsorcjum, złożone z dwóch
firm: Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych Van Gansewinkel Legnica oraz Przedsiębiorstwa
Gospodarki Miejskiej w Polkowicach. Liderem konsorcjum jest PGM z siedzibą przy ul. H.
Dąbrowskiego 2, 59-100 Polkowice. Od roku 2016 obowiązki powyższe przejmie inne
konsorcjum także złożone z dwóch firm: REMONDIS Sp. z o.o. z Warszawy (Lider) oraz
Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych Van Gansewinkel z Legnicy.
Strona 142
proGEO Sp. z o.o.
143
Częstotliwość odbioru odpadów zmieszanych zależy od charakteru zabudowy na danym
terenie i jest następująca:
• w zabudowie wielorodzinnej (bloki, klatkowce, kamienice) – odbiór następuje nie
rzadziej niż raz w tygodniu,
• w zabudowie jednorodzinnej w miastach i na wsiach (dom wolnostojący, dom w
zabudowie bliźniaczej lub szeregowej) – odbiór następuje nie rzadziej niż raz na dwa
tygodnie, zgodnie z ustalonym harmonogramem.
Odpady segregowane (np. szkło, plastik, metal i wielomateriałowe, papier) gromadzone są w
Osiedlowych Punktach Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (Osiedlowych
PSZOK-ach) i odbierane z częstotliwością nie dopuszczającą do przepełnienia PSZOK-ów –
ale nie rzadziej niż raz w miesiącu.
Na terenie miasta Polkowice utworzono także Centralny Punkt Selektywnego Zbierania
Odpadów Komunalnych (CPSZOK). Jest to miejsce do którego mieszkańcy Związku Gmin
Zagłębia Miedziowego mogą przywieźć i bezpłatnie oddać selektywnie zbierane odpady:
• odpady budowlane i rozbiórkowe,
• zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, w tym sprzęt AGD,
• zużyte baterie i akumulatory,
• przeterminowane leki,
• chemikalia,
• zużyte opony,
• odpady zielone.
Centralny PSZOK mieści się przy ulicy Działkowej 18 w sąsiedztwie Zakładu Gospodarki
Odpadami zlokalizowanego przy ul. Działkowej 20 w Polkowicach (przy drodze do
Tarnówka).
Zebrane odpady komunalne z terenu Gminy Polkowice kierowane są do Regionalnej
Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych na ul. Działkowej 20 w Polkowicach
(RIPOK). Zakład ten składa się z następujących instalacji:
• Instalacja do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów
komunalnych (MBP), gdzie następuje przetwarzanie zmieszanych odpadów
komunalnych i odpadów opakowaniowych zmieszanych zebranych selektywnie,
• Instalacja do kompostowania selektywnie zebranych odpadów zielonych,
• Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne.
W czerwcu 2015 r. Gmina Polkowice przystąpiła do Klastra Gospodarki Odpadowej i
Recyklingu którego Koordynatorem jest Centrum Kooperacji Recyklingu – not for profit
system sp. z o. o. w Lublinie. Działalność tego podmiotu ma na celu podniesienie
konkurencyjności, zwiększenie efektywności wykorzystania posiadanych zasobów oraz
wymianę wiedzy. Daje możliwość wprowadzania innowacyjnych produktów na rynek przez
firmy należące do klastra.
Zadaniami klastra są:
•
stworzenie sieci współpracy w obszarze zagospodarowania odpadów przemysłowych i
ich przetwarzania,
•
wspieranie przedsiębiorczości i innowacyjności w obszarze funkcjonowania klastra oraz
tworzenie warunków dla skutecznej komercjalizacji wyników prac badawczych uczelni
wyższych i jednostek badawczo-rozwojowych,
•
wspieranie podmiotów sieci współpracy w zakresie wzrostu ich konkurencyjności,
wdrażania innowacji produktowych, organizacyjnych czy procesowych, rozwoju
zrównoważonych technologii oraz rozwoju kapitału ludzkiego, rozwoju eksportu,
•
łączenie i rozwijanie zasobów oraz kompetencji z obszaru funkcjonowania klastra w celu
efektywnego wykorzystywania zarówno istniejących możliwości, jak i szans związanych
z rozwojem innowacyjnej gospodarki opartej na wiedzy,
•
reprezentowanie podmiotów sieci współpracy na zewnątrz, w tym udział w targach,
misjach oraz spotkaniach i forach, krajowych i międzynarodowych,
Strona 143
proGEO Sp. z o.o.
•
•
•
•
•
144
promocja działalności klastra oraz jego członków, a także promocja wykorzystania
wszelkiego rodzaju odpadów do produkcji wyrobów,
prowadzenie działalności lobbingowej,
doradztwo prawne, marketingowe, techniczne i technologiczne mające na celu
wprowadzania na rynek polski i zagraniczny nowych rozwiązań produktowych i
technologicznych,
doradztwo w zakresie pozyskania finansowania na promocję działań, rozwój i wdrażanie
innowacji zrzeszonych w klastrze podmiotów, w tym funduszy na tworzenie wspólnych
projektów, pochodzących ze środków UE i innych,
organizowanie szkoleń, seminariów i konferencji branżowych,
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 8 stycznia 2013 r. w sprawie
kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów
danego typu ( Dz. U. Z 2013 r., poz. 38) odpady o kodach 19 08 05, 19 08 12, 19 08 14,
19 08 14, 19 12 12 oraz grupy 20 mogą być składowane na składowisku odpadów innych niż
niebezpieczne i obojętne do dnia 1 stycznia 2016 r. Po tym czasie ich składowanie będzie
praktycznie niemożliwe, gdyż zaczną obowiązywać rygorystyczne kryteria dopuszczenia
odpadów do składowania. Zagospodarowanie odpadów komunalnych po 1 stycznia 2016 r.
będzie możliwe poprzez termiczne unieszkodliwianie w spalarni odpadów lub produkcję
paliwa alternatywnego i wykorzystanie termiczne.
Limity dot. odpadów komunalnych, w tym odpadów ulegających biodegradacji [52]:
Objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem odbierania odpadów
komunalnych oraz systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 2015 r.,
Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na
składowiska odpadów: w 2014 r. nie więcej niż 50%, a w 2020 r. nie więcej niż 35%
masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
Zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do maksymalnie 60%
wytworzonych odpadów do końca 2014 r.,
Przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych
(papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło) z gospodarstw domowych – min. 50% masy
do 2020 r.
Stworzenie i utrzymywanie systemu gospodarki odpadami, zgodnego z zasadą
zrównoważonego rozwoju i opartego na hierarchii sposobów postępowania z odpadami
komunalnymi.
- Prowadzenie działań edukacyjno-informacyjnych promujących zapobieganie
powstawania odpadów oraz właściwe postępowanie z wytworzonymi odpadami.
- Realizacja planów związanych z rozbudową i modernizacją instalacji wchodzących
w skład RIPOK,
- Promowanie wykorzystywania produktów wytwarzanych z materiałów odpadowych
poprzez odpowiednie działania promocyjne i edukacyjne oraz zamówienia publiczne.
- Systematyczne prowadzenie kontroli prawidłowego postępowania z odpadami.
- Eliminowanie praktyk nielegalnego składowania odpadów.
- Wspieranie wdrażania efektywnych ekonomicznie i ekologicznie technologii, które
pozwolą na wykorzystywanie energetyczne odpadów.
- Redukcja strumienia odpadów komunalnych kierowanych do składowania poprzez
zintensyfikowanie i zastosowanie metod odzysku odpadów.
- Gromadzenie i transportowanie odpadów z selektywnej zbiórki w sposób
zapobiegający ich zmieszaniu.
Strona 144
proGEO Sp. z o.o.
145
- Organizacja nowych i rozwój istniejących systemów zbierania odpadów
niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych, np. w oparciu o:
sieci zbierania poszczególnych rodzajów odpadów niebezpiecznych,
placówki handlowe, apteki, zakłady serwisowe oraz punkty zbierania
poszczególnych rodzajów odpadów niebezpiecznych (np. przeterminowane
lekarstwa, oleje odpadowe, baterie, akumulatory),
stacjonarne lub mobilne punkty zbierania odpadów niebezpiecznych,
- Stosowanie technologii spełniających kryteria BAT (w szczególności dla obiektów
termicznego przekształcania odpadów) w nowo budowanej infrastrukturze.
- Tworzenie przy punktach PSZOK (Osiedlowe, Centralny) tzw. „kącika używanych
rzeczy", gdzie zbierane będą używane rzeczy, a następnie przekazywane osobom
potrzebującym bezpłatnie lub za niewielką kwotę.
7.5.3 Działania do realizacji w latach 2016 – 2020 (własne)
L.p.
Przedsięwzięcie
Jednostka
realizująca
Lata
realizacji
od
7.5
Koszty
do
Źródła
finansowania
[zł]
Gospodarowanie odpadami komunalnymi
1.
Funkcjonowanie systemu
gospodarowania odpadami
komunalnymi (składka do ZGZM)
2.
Realizacja Programu usuwania
wyrobów zawierających azbest z terenu
gminy Polkowice na lata 2015-2032
3.
Likwidacja dzikich wysypisk i
zapobieganie ich powstawaniu w tym
monitoring i edukacja ekologiczna
Gmina
Gmina,
właściciele
nieruchomości
Gmina
corocznie
stałe
stałe
ok. 0,5 %
budżetu Gminy
Polkowice
budżet Gminy
brak danych
budżet Gminy
środki
zewnętrzne*,
nieruchomości
brak danych
budżet Gminy,
środki osób
prywatnych,
środki
zewnętrzne*
7.5.4 Działania do realizacji w latach 2016 – 2020 (koordynowane)
L.p.
Przedsięwzięcie
Jednostka
realizująca
Lata
realizacji
od
7.5
1.
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
Prowadzenie akcji informacyjnej
i edukacyjnej w zakresie gospodarki
odpadami komunalnymi
ZGZM
ZGZM
gospodarowania odpadami komunalnymi
(wydatki bieżące)
2.
stałe
brak danych
środki własne
ZGZM
stałe
brak danych
środki własne
ZGZM
Strona 145
proGEO Sp. z o.o.
146
8. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM
8.1 Struktura zarządzania programem
Podstawową zasadą realizacji Programu ochrony środowiska powinna być zasada
wykonywania zadań przez poszczególne jednostki włączone w zagadnienia ochrony
środowiska, świadome istnienia Programu i swojego uczestnictwa w nim. Szansę na
skuteczne wdrożenie Programu daje dobra organizacja zarządzania dokumentem. Z punktu
widzenia pełnionej roli w realizacji Programu można wyodrębnić cztery grupy podmiotów
uczestniczących w nim. Są to:
- Podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu Programem,
- Podmioty realizujące zadania Programu, w tym instytucje finansujące,
- Podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty Programu,
- Mieszkańcy miasta jako główny podmiot odbierający wyniki działań programu.
Rysunek 8.1
Schemat zarządzania Programem
RADA MIEJSKA
Starostwo Powiatowe
BURMISTRZ
GMINY
Wojewoda
Samorząd wojewódzki
Instytucje
kontrolujące
Jednostki realizujące
przedsięwzięcia
Instytucje
finansujące
ODBIÓR SPOŁECZNY
Główna odpowiedzialność za realizację Programu spoczywa na Burmistrzu Gminy
który co 2 lata składa Radzie Miejskiej raporty z wykonania Programu.
Ponadto Burmistrz współdziała z instytucjami administracji specjalnej, w dyspozycji
których znajdują się instrumenty kontroli i monitoringu. Instytucje te kontrolują respektowanie
prawa, prowadzą monitoring stanu środowiska (Inspekcja Sanitarna, Inspekcja Ochrony
Środowiska). Bezpośrednim realizatorem zadań nakreślonych w programie są: samorząd
gminy jako realizator inwestycji w zakresie ochrony środowiska na własnym terenie oraz
podmioty gospodarcze planujące i realizujące inwestycje zgodnie z kierunkami nakreślonymi
przez Program. Wypracowane procedury i strategie powinny po ustaleniu i weryfikacji stać
się podstawą zinstytucjonalizowanej współpracy pomiędzy partnerami różnych szczebli
decyzyjnych i środowisk odpowiedzialnych za ostateczny wizerunek obszaru.
W skali kraju Prezydent współdziała z organami administracji rządowej i
samorządowej szczebla gminnego, powiatowego i wojewódzkiego, które dysponują
instrumentarium wynikającym z ich kompetencji. Wojewoda (oraz podległe mu służby
zespolone) dysponuje aparatem prawnym umożliwiającym reglamentowanie korzystania ze
środowiska. Natomiast w dyspozycji Marszałka Województwa znajdują się instrumenty
finansowe wspierania realizacji zadań programu poprzez środki pomocowe (np. Regionalny
Program Operacyjny).
Strona 146
proGEO Sp. z o.o.
147
8.2 Aspekty finansowe realizacji Programu
Wszystkie przedsięwzięcia zdefiniowane w ramach Programu prowadzą do poprawy
stanu istniejącego w zakresie ochrony środowiska - różnice dotyczą w zasadzie jednostek
wdrażających, charakteru przedsięwzięcia i oczywiście jego kosztów. W myśl zatem ogólnej
polityki krajowej i Unii Europejskiej, podmioty odpowiedzialne za ich realizację mogą ubiegać
się o wsparcie ze środków zewnętrznych na preferencyjnych (w stosunku do rynkowych)
zasadach. Jest to szczególnie ważne w sytuacji ograniczonych możliwości budżetowych
jednostek samorządu terytorialnego, jak również znacznych kosztów pozyskania
i wykorzystania komercyjnych środków zwrotnych. Preferencyjne źródła finansowania
przedsięwzięć środowiskowych wynikają z szeregu programów (np. finansowanych środkami
UE) bądź związane są z polityką instytucji/funduszy celowych. Generalnie źródła te można
podzielić na dwie grupy: środki krajowe i środki zagraniczne.
W dalszej części opisane zostaną najistotniejsze (biorąc pod uwagę charakter
określonych w programie przedsięwzięć) metody finansowania przedsięwzięć w zakresie
ochrony środowiska. Należy jednak zaznaczyć, iż wskazane zostaną jedynie informacje
podstawowe - duża zmienność kryteriów i czynników związanych z wykorzystaniem
dostępnych środków nie daje się pogodzić z okresem planowania zadań wskazanych
w programie. Dlatego też bardziej zasadne wydaje się wskazanie źródeł informacji
(najczęściej oficjalnych serwisów internetowych); ich systematyczne wykorzystanie pozwoli
na wykształcenie obrazu sytuacji na podstawie najbardziej aktualnych danych.
Krajowe Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Fundusze Ochrony Środowiska mają za zadanie wspieranie realizacji inwestycji
ekologicznych, a także działań nieinwestycyjnych (edukacja ekologiczna, opracowania
naukowo-badawcze i ekspertyzy dotyczące zagadnień związanych z ochroną środowiska).
Przedsięwzięcia finansowane przez Fundusze (Narodowy Fundusz Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu) muszą spełniać następujące kryteria:
• zgodności z polityką ekologiczną państwa,
• efektywności ekologicznej,
• efektywności ekonomicznej,
• uwarunkowań technicznych i jakościowych,
• zasięgu oddziaływania,
• wymogów formalnych.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspiera finansowo
przedsięwzięcia podejmowane dla poprawy jakości środowiska w Polsce, traktując jako
priorytetowe te zadania, których realizacja wynika z konieczności wypełnienia zobowiązań
Polski wobec Unii Europejskiej. Celem działalności Narodowego Funduszu jest finansowe
wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu i zasięgu ponadregionalnym oraz
ogólnopolskim, a także zadań lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przewiduje dofinansowanie
poprzez pożyczki i dotacje na wdrażanie projektów związanych z realizacją programów
ochrony poszczególnych elementów środowiska. WFOŚiGW udziela:
• preferencyjnej pożyczki, w tym pożyczki pomostowej
• dotacji
• umorzenia części udzielonej pożyczki
• dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych
• kredytu w bankowych liniach kredytowych
Łączne dofinansowanie dla zadań inwestycyjnych nie może przekraczać 80% kosztów
kwalifikowanych, przy czym istnieje możliwość uzyskania częściowego wsparcia
Strona 147
proGEO Sp. z o.o.
148
w postaci dotacji (dla zadań pozainwestycyjnych maksymalna wartość dotacji może sięgać
100%). Dotacje - do poziomu 50% kosztów kwalifikowanych - mogą być udzielane na
następujące zadania inwestycyjne:
• zakupy inwestycyjne realizowane w ramach zadań związanych z edukacją
ekologiczną, ochroną przyrody, zarządzaniem środowiskowym, zapobieganiem
i likwidacją skutków poważnych awarii,
• budowa i modernizacja urządzeń wodnych zwiększających bezpieczeństwo
przeciwpowodziowe,
• usuwanie szkód w środowisku spowodowanych działaniem żywiołu.
• likwidacja
zagrożeń
środowiskowych
powodowanych
zdeponowaniem
niebezpiecznych odpadów przez zakłady postawione w stan likwidacji,
• usuwanie skutków zanieczyszczenia powierzchni ziemi, w przypadku nieustalenia
podmiotu za nie odpowiedzialnego,
• likwidacja mogilników i magazynów przeterminowanych środków ochrony roślin,
• usuwanie i unieszkodliwianie azbestu z obiektów służby zdrowia, oświaty i opieki
społecznej,
• wspieranie wykorzystania źródeł energii odnawialnej, za wyjątkiem produkcji energii
cieplnej dla nowobudowanych obiektów,
• wspieranie wykorzystania źródeł energii odnawialnej dla nowobudowanych obiektów
użyteczności publicznej jednostek sektora finansów publicznych.
Dla zadań polegających na demontażu, transporcie i unieszkodliwianiu azbestu
z obiektów służby zdrowia, oświaty i opieki społecznej możliwe jest przyznanie dotacji do
60% kosztów kwalifikowanych zadania. Dla zadań polegających na usuwaniu skutków
zanieczyszczenia powierzchni ziemi, w przypadku nieustalenia podmiotu za nie
odpowiedzialnego albo bezskuteczności egzekucji wobec sprawcy możliwe jest
dofinansowanie do 100% kosztów kwalifikowanych zadania.
W zakresie pomocy zagranicznej w okresie programowania 2014-2020 Polska
może korzystać ze wsparcia w ramach następujących funduszy unijnych w zakresie ochrony
środowiska:
• Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) - z którego finansowane są
przedsięwzięcia w regionach, których poziom rozwoju znacząco odbiega od średniej
rozwoju w UE, a także w regionach, w których prowadzone są duże działania
restrukturyzacyjne w przemyśle i zatrudnieniu. Środki kierowane są w szczególności
na finansowanie inwestycji w infrastrukturę i ochronę środowiska, rozwój małych
i średnich przedsiębiorstw, tworzenie nowych miejsc pracy poprzez inwestycje
produkcyjne, działalność badawczo-rozwojową
• Fundusz Spójności (FS) - którego głównym celem jest wzmacnianie spójności
społecznej i gospodarczej Wspólnoty poprzez finansowanie projektów tworzących
spójną całość w zakresie ochrony środowiska oraz infrastruktury transportowej.
Podstawę realizacji strategicznych przedsięwzięć przygotowywanych przez jednostki
samorządu terytorialnego oraz pozostałe jednostki publiczne i prywatne, możliwych do
współfinansowania ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego stanowi
Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2014-2020.
Strona 148
proGEO Sp. z o.o.
149
8.3 Monitoring realizacji polityki ochrony środowiska
Wdrażanie Programu Ochrony Środowiska powinno podlegać regularnej ocenie w zakresie:
Określenia stopnia wykonania przedsięwzięć / zadań.
Analizy porównawczej osiągniętych wyników z założeniami Programu.
Identyfikacji przyczyn ewentualnych rozbieżności pomiędzy podjętymi działaniami,
a stopniem osiągnięcia założonych celów.
Korekty kierunków działań służących osiągnięciu założonych celów.
Co dwa lata Burmistrz Polkowic poddaje analizie stopień wdrożenia Programu,
co staje się podstawą do przygotowania Raportu z realizacji POŚ. Zgodnie z ustawą Prawo
ochrony środowiska, z wykonania Programu organ wykonawczy gminy sporządza Raporty,
które przedstawia Radzie Miejskiej. Po upływie sześcioletniego okresu, na jaki został
przygotowany niniejszy dokument, w oparciu o sporządzane okresowo Raporty, należy
dokonać aktualizacji Programu, przyjmując kolejną perspektywę czasową realizacji polityki
ekologicznej gminy. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymagań zapisanych
ustawowych odnośnie polityki ochrony środowiska. Podsumowując:
Ocena postępów we wdrażaniu programu ochrony środowiska, w tym przygotowanie
raportu – co 2 lata,
Aktualizacja gminnej polityki ochrony środowiska – zgodnie z aktualizacją dokumentów
strategicznych.
Zakres monitoringu
Dla celów monitoringu przyjmuje się następujące wskaźniki (mierniki efektywności)
realizacji polityki ochrony środowiska wytyczonej w niniejszym Programie, które ułatwią
ocenę stopnia osiągnięcia wyznaczonych celów:
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]
[15]
[16]
[17]
[18]
Powierzchnia poszczególnych rodzajów gruntów, zgodnie z użytkowaniem (użytki
rolne, łąki, sady, pastwiska, lasy i zadrzewienia, nieużytki) [km2]
Liczba ekologicznych pojazdów w taborze komunikacji miejskiej [szt.]
Liczba udzielonych przez Gminę „zielonych zamówień publicznych” [szt.]
Udział terenów zieleni w powierzchni miasta Polkowice [%]
Liczba okazów drzew o parametrach „pomnikowych” objętych ochroną prawną [szt.]
Liczba i powierzchnia terenów objętych ochroną prawną [szt., ha]
Liczba obiektów małej retencji [szt.]
Liczba i powierzchnia zlikwidowanych dzikich wysypisk śmieci [szt., ha]
Liczba instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii w obiektach komunalnych
[szt.]
Długość sieci wodociągowej [km] i liczba przyłączy do budynków [szt.]
Długość sieci kanalizacji sanitarnej [km] i liczba przyłączy do budynków [szt.]
Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności [dam3]
Zużycie wody w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca [m3]
Ludność korzystająca z sieci wodociągowej i kanalizacyjnej [os.]
Procent ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków [%]
Ładunek zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach z oczyszczalni (ChZT,
BZT5,zawiesina, azot ogólny, fosfor ogólny) [kg]
Jakość powietrza na terenie Gminy (wskaźniki PM10, metale, benzo(a)piren - według
pomiarów na stacji przy ul. Kasztanowej w Polkowicach) [ilość dni z przekroczeniami,
stężenia średnioroczne]
Długość czynnej sieci gazowej ogółem [km]
Strona 149
proGEO Sp. z o.o.
150
[19]
[20]
[21]
[22]
Ludność korzystająca z sieci gazowej [os.]
Powierzchnia terenów zdegradowanych i poddanych rekultywacji [ha]
Odpady komunalne zebrane na terenie w ZGZM [Mg/r]
Udział odpadów składowanych w ilości odpadów wytworzonych w ciągu roku dla
ZGZM [%]
[23] Udział odpadów poddanych odzyskowi w ilości odpadów wytworzonych w roku dla
ZGZM [%]
[24] Liczba akcji, konkursów i eventów o tematyce ekologicznej organizowanych i
koordynowanych przez Gminę w ciągu roku [szt.]
8.4 Harmonogram realizacji Programu
W poniższej tabeli przedstawiono harmonogram wdrażania aktualizacji Programu
Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2016-2020. Harmonogram ten ujmuje
cyklicznie prowadzone działania opisane wcześniej. Należy zaznaczyć, iż możliwe są
modyfikacje tego harmonogramu w zależności od oceny postępów w zakresie osiągania
celów i zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych.
Tabela 8.1
Harmonogram wdrażania i monitorowania Programu ochrony środowiska
Zadania do wykonania
2016
Opracowanie celów
oraz kierunków działań
Opracowanie listy
przedsięwzięć
proponowanych
do realizacji
2017
2018
2019
2020
do 2020
na okres
2016-2020
Prowadzenie
monitoringu stanu
środowiska
na okres
2018-2020
(weryfikacja)
w każdym roku
w ramach
aktualizacji
POŚ
Opracowanie mierników
efektywności Programu
w ramach POŚ
Oceny stopnia realizacji
przedsięwzięć
i ewaluacja celów
w ramach Raportu
z realizacji POŚ
w ramach
Raportu
z realizacji POŚ
w ramach
Raportu
z realizacji POŚ
Opracowanie Raportów
z realizacji Programu
X
X
X
Aktualizacja Programu
ochrony środowiska
dla Gminy Polkowice
X
Zgodnie z art. 18. ustawy Prawo ochrony środowiska Raporty z realizacji Programu
wykonuje się w cyklu dwuletnim, natomiast aktualizacja Programu wymagana będzie po
aktualizacji dokumentów strategicznych (ważne do roku 2020). Biorąc pod uwagę
dostępność danych i informacji niezbędnych do opracowania Raportów z realizacji POŚ
(w szczególności sprawozdań z wykonania budżetu za rok miniony) oraz kolejnych
aktualizacji Programu (tu znaczenie ma uchwała budżetowa na kolejny rok i WPF), zaleca
się przystępowanie do opracowania dokumentów w następujących okresach:
- I połowa 2016 r. – opracowanie Raportu z wykonania Programu za lata 2014 – 2015,
- I połowa 2018 r. – opracowanie Raportu z wykonania Programu za lata 2016 – 2017,
Strona 150
proGEO Sp. z o.o.
151
- I połowa 2020r. – opracowanie Raportu z wykonania Programu za lata 2018 – 2019
(służącego jednocześnie za materiał wyjściowy do opracowania aktualizacji Programu),
- II połowa 2020 r. lub I połowa 2021 r. – opracowanie aktualizacji Programu ochrony
środowiska (najlepiej równolegle z aktualizacją Strategii Rozwoju Zrównoważonego Gminy
Polkowice).
Zgodnie z art. 18 ust. 3 ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz
niektórych innych ustaw [3] po przedstawieniu raportów odpowiednio radzie gminy, raporty
są przekazywane przez organ wykonawczy gminy do organu wykonawczego powiatu.
Strona 151
proGEO Sp. z o.o.
152
9. LITERATURA I ŹRÓDŁA
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]
[15]
[16]
[17]
[18]
[19]
[20]
[21]
[22]
[23]
[24]
[25]
[26]
[27]
Kondracki J., 2002, Geografia Regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Polkowice (tekst) Załącznik nr 1 do Uchwały Nr XXXVI/418/14 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 16 kwietnia
2014 r.
Opracowanie ekofizjograficzne dla Województwa Dolnośląskiego, Wojewódzkie Biuro
Urbanistyczne we Wrocławiu, listopad 2005, http://eko.wbu.wroc.pl/eko
Program ochrony Środowiska dla Województwa Dolnośląskiego na lata na lata 2008-2011
z uwzględnieniem lat 2012-2015, przyjęty uchwałą nr LIV/969/10 Sejmiku Województwa
Dolnośląskiego z dnia 29 kwietnia 2010 r.
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata
2015-2018, Eko-Projekt, Poznań - styczeń 2011 r., przyjęty uchwałą Nr IX/91/11 Rady Miejskiej w
Polkowicach z dnia 10 czerwca 2011 r.
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Polkowickiego na lata 2012-2015 z perspektywą do
2019 r., proGEO sp. z o.o., Wrocław, 2011 r.
Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym,
Instytut Ochrony Środowiska, Zakład Polityki Ekologicznej, 2002
Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-1012, z perspektywą do roku 2016, Rada Ministrów,
Warszawa, 2008 r.
Przegląd celów strategii Europa 2020: http://ec.europa.eu/europe2020/pdf/targets_en.pdf
Internetowy Biuletyn Finanse Publiczne(finanse-publiczne.pl), Niedeka Mikołaj „EMAS w Gminie”
(http://finanse-publiczne.pl/artykul.php?view=152)
Januchta-Szostak A. „Usługi ekosystemów wodnych w miastach”, Zrównoważony Rozwój —
Zastosowania, nr 3, 2012 r., Politechnika Poznańska
Giecewicz J., „Obszary rolne jako czynnik przyrodniczej rewitalizacji miasta”, Zakład Architektury
w Krajobrazie, Politechnika Warszawska, Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. – OL PAN, 2005 r.
Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb województwa dolnośląskiego w 2008 r. Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, Wrocław, 2009 r.
Ocena stanu czystości wód podziemnych na terenie województwa dolnośląskiego w 2010 roku,
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, Wrocław 2011 r.
Ocena jakości powietrza na terenie województwa dolnośląskiego w 2008 roku, Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, Wrocław 2009 r.
Ocena poziomów substancji w powietrzu, oraz wyniki klasyfikacji stref województwa
dolnośląskiego za 2008 rok, WIOŚ we Wrocławiu, Wrocław 2009 r.
Strona 152
proGEO Sp. z o.o.
153
[28] Ocena poziomów substancji w powietrzu, oraz wyniki klasyfikacji stref województwa
[31] Strategia Rozwoju Zrównoważonego Gminy Polkowice na lata 2015-2020
[32] Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2004-2007
[35] Aktualizacja inwentaryzacji przyrodniczej Gminy Polkowice, Biuro Urządzania Lasu i Geodezji
Leśnej w Brzegu, 2012 r.
[36] Strona internetowa: http://www.kierunekenergetyka.pl/artykul,12272,kghm-otworzyl-bloki-gazowoparowe-w-polkowicach-i-glogowie-zobacz-zdjecia.html
[37] Ocena jakości wód podziemnych na obszarach uprzemysłowionych, narażonych na
oddziaływanie punktowych źródeł zanieczyszczeń w województwie dolnośląskim w 2013 roku,
WIOŚ 2014 r.
[38] Analiza zagrożeń powiatu polkowickiego, Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w
Polkowicach, Polkowice, styczeń 2015 r.
[39] GUS, Bank Danych Regionalnych: http://www.stat.gov.pl/bdr/bdrap.strona.indeks
[40] Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa dolnośląskiego na lata 2009 –
2013, Załącznik do Uchwały Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 29 kwietnia 2010 r.
Nr LIV/951/10, Wrocław 2010
[41] Plan Gospodarki Odpadami dla Gmin należących do "ZGZM" - Związku Gmin Zagłębia
Miedziowego na lata 2008 - 2011, proGEO, Wrocław, 2009 r.
[42] Program Poszanowania Energii i Wspierania. Wykorzystania Źródeł Odnawialnych na lata 20092015 dla Powiatu Polkowickiego, Fundacja Ekologiczna Zielona Akcja Polkowice 2010
[43] PONE – Programu Ograniczenia Niskiej Emisji dla miasta Polkowice na lata 2012-2020, WGS84
Polska Sp. z o.o., Warszawa, marzec 2013 r.
[44] Plan urządzeniowo-rolny Gminy Polkowice, Dolnośląskie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych,
Wrocław 2012 r.
[45] Prognoza oddziaływania na środowisko Programu ochrony środowiska przed hałasem dla
województwa dolnośląskiego na lata 2013 – 2017, SGS Projekt,
[46] Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce, wg stanu na 31.12.2013 r. PIG Warszawa 2014 r.
[47] Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych
innych ustaw (Dz. U. 2014, poz. 1101).
[48] Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. Nr 84/2009,
poz. 712 z późn. zm.)
[49] Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(tekst jednolity Dz. U. 2013, poz. 1235).
[50] Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności, Ministerstwo
Administracji i Cyfryzacji, Warszawa, 11 stycznia 2013 r.
[51] Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego,
Warszawa, wrzesień 2012 r.
[52] Wojewódzki Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata 2014-2017
z perspektywą do 2021 r., BFF Sp. z o.o., Wrocław 2014 r., przyjęty uchwałą Nr LV/2121/14.
[53] Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020, przyjęta przez Sejmik Województwa
Dolnośląskiego Uchwałą Nr XXXII/932/13 z dnia 28 lutego 2013 r.
[54] Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu Strategii Rozwoju Województwa
Dolnośląskiego 2020, EKOPLAN, Opole, styczeń 2013 r.
[55] Wieloletnia prognoza finansowa Gminy Polkowice na lata 2015-2033 (wraz ze zmianami)
[56] Budżet Gminy Polkowice na 2015 r. (wraz ze zmianami)
[57] Audyt zasobów energii odnawialnej i możliwości jej wykorzystania dla Gmin należących do
Związku Gmin Zagłębia Miedziowego, red. Z.Wiertelorz, Katowice 2009/2010
[58] Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Polkowice
[59] Projekt Programu Ochrony Środowiska przed hałasem dla Województwa Dolnośląskiego, SGS
EKO-PROJEKT Sp. z o. o., z siedzibą w Pszczynie, Wrocław 2014 r.
[60] Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Związku Gmin Zagłębia
Miedziowego za rok 2014
Strona 153
proGEO Sp. z o.o.
154
[61] Zagrożenia bakteryjne wód powierzchniowych, Smyłła A., Zakład Mikrobiologii i Biotechnologii,
Akademia J. Długosza Częstochowa.
[62] Najwyższa Izba Kontroli o ekranach akustycznych i hałasie w dużych miastach lipiec 2014 r.,
http://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-ekranach-akustycznych-i-halasie-w-duzych-miastach.html
[63] NIK o hałasie w dużych miastach, sierpień 2014 r., http://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-ohalasie-w-duzych-miastach.html
[64] Raport Europejskiej Federacji Transport & Environment, 2008 r. „Can you hear us? Why it is
finally time for the EU to tackle the problem of noise from road and rail traffic”, T&E 08/1
http://www.transportenvironment.org/sites/te/files/media/200802_traffic_noise_can_you_hear_us.pdf)
[65] Informacja NIK o wynikach kontroli „Ochrona mieszkańców dużych miast przed hałasem”,
24 czerwca 2014 r., LBI-4101-11-00/2013, http://www.nik.gov.pl/plik/id,7116,vp,8988.pdf
[66] Najwyższa Izba Kontroli o przeładowanych pojazdach i niszczeniu dróg, marzec 2012 r.,
http://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-przeladowanych-pojazdach-i-niszczeniu-drog.html
10. STOSOWANE SKRÓTY I OZNACZENIA
ARiMR - Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
B(a)P – benzo(a)piren
BAT – najlepsza dostępna technika/technologia, (z ang. Best Available Technique)
b.d - brak danych
BDL – bank danych lokalnych
BOŚ – Bank Ochrony Środowiska
c.o. – centralne ogrzewanie
CO – tlenek węgla
CO2 – dwutlenek węgla
dB – decybel
DSDiK - Dolnośląska Służba Dróg i Kolie we Wrocławiu
DZMiUW - Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu
EE – edukacja ekologiczna
EFR - Europejski Fundusz Rolny
EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
Energetyka - „Energetyka” sp. z o.o. z Lubina (spółka należąca do Grupy KGHM)
ESOCh – Ekologiczny System Obszarów Chronionych
GDOŚ – Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
GIOŚ – Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
GIS – System Informacji Geograficznej, (z ang. Geographic Information System)
GL – jakość gleb
GO – gospodarka odpadami
GPZON – Gminny Punkt Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych
GUS – Główny Urząd Statystyczny
H – klimat akustyczny
IMGW – Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej
IUNG – Instytut Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach
JCW – Jednolite Części Wód
JCWPd – Jednolite Części Wód Podziemnych
JST – jednostki samorządu terytorialnego
KDPR – Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej
KGHM - KGHM Polska Miedź S.A.
KPGO – Krajowy Plan Gospodarki Odpadami
KPOŚK – Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych
KW PSP – Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej
kWh – kilowatogodzina
LGD - Lokalna Grupa Działania (Stowarzyszenie Wzgórza Dalkowiskie)
LSSE - Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna
MA – mapa akustyczna
Strona 154
proGEO Sp. z o.o.
155
Mg – megagram (milion gram, tona)
MPZP (mpzp, m.p.z.p.) – miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
m.s.c. – miejska sieć ciepłownicza
MŚ – Ministerstwo Środowiska
MT – margines tolerancji
MW – megawat
MWh – megawatogodzina
NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
ng – nanogram, (miliardowa część grama)
NOx – tlenki azotu
NO2 – dwutlenek azotu
NPL – oznaczenie Najbardziej Prawdopodobnej Liczby bakterii
NPPDL - Narodowy Program Przebudowy Dróg Lokalnych
ODR – Ośrodki Doradztwa Rolniczego
OP – zasoby przyrodnicze
OSCh-R – Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza
OSN - obszary szczególnie narażone
OSO – obszary specjalnej ochrony ptaków
OSP - Ochotnicze Straże Pożarne
OUOW - obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych
OZE – odnawialne źródła energii
OZW - obszary mające znaczenie dla Wspólnoty
O3 – ozon
PA – powietrze atmosferyczne
PAP – zapobieganie poważnym awariom
Pb – ołów
PCUZ - Polkowickie Centrum Usług Zdrowotnych
PD – poziom dopuszczalny
PEE - Program Edukacji Ekologicznej dla gminy Polkowice na lata 2015-2021
PEM – pola elektromagnetyczne
PEP – Polityka Ekologiczna Państwa
PGN - Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Polkowice
PGM - Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach
PGMiKM - Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej i Komunikacji Miejskiej w Polkowicach
PGO – Plan gospodarki odpadami
PONE - Program Ograniczenia Niskiej Emisji dla miasta Polkowice na lata 2012-2020
PM10 – Pył zawieszony o granulacji do 10 µm
PM2,5 - Pył zawieszony o granulacji do 2,5 µm
PMŚ – Państwowy Monitoring Środowiska
POH – Program ochrony środowiska przed hałasem
POIiŚ - Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
POP – Program ochrony powietrza
POŚ – Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2016 - 2020
Poś – ustawa Prawo ochrony środowiska
Program Wojewódzki – Wojewódzki Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego
na lata 2014 – 2017, z perspektywą do 2021 r.
PROW – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
PWN - Wydawnictwo Naukowe PWN SA
RDLP – Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych
RDOŚ – Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
RDW – Ramowa Dyrektywa Wodna
RIPOK – Regionalna Instalacja Przetwarzania Odpadów Komunalnych
RLM – równoważna liczba mieszkańców
RM – Rada Ministrów
ROD - Rodzinne Ogrody Działkowe
Strona 155
proGEO Sp. z o.o.
156
RPO – Regionalny Program Operacyjny
RPO WD - Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego
RZGW – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
SM – kopaliny
SOO - specjalne obszary ochrony siedlisk
SO2 – dwutlenek siarki
SP, Starostwo Powiatowe – Starostwo Powiatowe w Polkowicach
T – turystyka
UE – Unia Europejska
UG - Urząd Gminy w Polkowicach
W – wody powierzchniowe i podziemne
WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
WPF – Wieloletni Program Finansowy
WPGO – Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego, Wrocław, 2012r.
WPI – Wieloletni Plan Inwestycyjny
RPO – Regionalny Program Operacyjny
WSSE – Wojewódzka Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna
ZGZM - Związek Gmin Zagłębia Miedziowego
ZPK – Zarządy Parków Krajobrazowych
ZDR – zakład dużego ryzyka
ZZR – zakład zwiększonego ryzyka
µg – mikrogram, (milionowa część grama).
Strona 156
PROGNOZA
ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
Programu ochrony środowiska
dla Gminy Polkowice
na lata 2016 – 2020
Wrocław, styczeń 2016 r.
Strona 1
Prognoza oddziaływania na środowisko
proGEO Sp. z o.o.
Programu ochrony środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2016 – 2020
Wykonawca:
proGEO
sp. z o.o.
Al. Armii Krajowej 45, 50-541 Wrocław, tel. 71 360 45 15, tel./fax: 71 360 45 31
Skład zespołu:
2
Strona 2
proGEO Sp. z o.o.
SPIS TREŚCI
1.
W STĘP .................................................................................................................. 5
1.1
1.2
1.3
2.
CELE I ZAWARTOŚĆ PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ......................................... 10
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
3.
Podstawa formalno-prawna ................................................................................. 5
Zakres i stopień szczegółowości informacji zawartych w Prognozie ............... 5
Metodyka opracowania Prognozy ....................................................................... 8
Uwarunkowania i powiązania Programu z innymi dokumentami.................... 10
Zawartość Programu .......................................................................................... 10
Cele i Priorytety Programu ................................................................................. 12
Lista przedsięwzięć planowanych do realizacji................................................ 16
Odniesienie się do dokumentów międzynarodowych ..................................... 24
AKTUALNY STAN ŚRODOWISKA ............................................................................... 26
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
3.7
3.8
3.9
3.9.1
3.9.2
Położenie administracyjno – geograficzne ....................................................... 26
Użytkowanie gruntów ......................................................................................... 26
Jakość gleb ......................................................................................................... 27
Zasoby złóż kopalin i budowa geologiczna ...................................................... 28
Warunki klimatyczne .......................................................................................... 28
Jakość powietrza ................................................................................................ 29
Wody powierzchniowe ....................................................................................... 33
Wody podziemne ................................................................................................ 35
System przyrodniczy Gminy .............................................................................. 37
Lasy i zieleń miejska .........................................................................................................37
Ochrona przyrody .............................................................................................................37
3.10 Klimat akustyczny i PEM .................................................................................... 39
3.11 Podsumowanie – istotne problemy i zagrożenia dot. ochrony środowiska na
terenie Gminy Polkowice ............................................................................................... 41
4.
METODYKA I TRUDNOŚCI PROGNOZOWANIA ............................................................. 42
5. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO PRZEDSIĘWZIĘĆ OKREŚLONYCH W
PROGRAMIE ................................................................................................................. 43
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
5.6
5.7
5.8
5.9
5.10
5.11
5.12
5.13
5.14
5.15
5.16
6.
Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych ........ 56
Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska............................................. 56
Zarządzanie środowiskowe w gminie ............................................................... 56
Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym .......................................... 56
Edukacja ekologiczna społeczeństwa ............................................................... 56
Ochrona przyrody i krajobrazu .......................................................................... 56
Ochrona i zrównoważony rozwój lasów ........................................................... 57
Ochrona i racjonalne użytkowanie zasobów wodnych .................................... 58
Ochrona gleb i powierzchni ziemi ..................................................................... 61
Gospodarowanie zasobami geologicznymi ...................................................... 62
Wykorzystanie energii odnawialnej ................................................................... 63
Jakość powietrza atmosferycznego .................................................................. 64
Jakość wód powierzchniowych i podziemnych ............................................... 66
Ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi PEM ....................... 67
Przemysł oraz bezpieczeństwo przeciwpożarowe i ekologiczne .................... 67
Gospodarowanie odpadami komunalnymi ....................................................... 68
CHARAKTERYSTYKA ODDZIAŁYWAŃ NA WYBRANE KOMPONENTY ŚRODOWISKA ........... 69
6.1
Ocena oddziaływania na zdrowie i życie ludzi.................................................. 69
3
Strona 3
proGEO Sp. z o.o.
6.2
Ocena oddziaływania na obiekty zabytkowe .................................................... 69
6.3
Możliwe transgraniczne oddziaływanie............................................................. 70
6.4
Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym
oddziaływaniem .............................................................................................................. 70
6.5
Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację
przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, skutków realizacji
Programu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz
integralność tego obszaru ............................................................................................. 70
6.6
Podsumowanie oceny oddziaływania ............................................................... 72
7.
OCENA PRZY BRAKU PODEJMOWANIA DZIAŁAŃ ......................................................... 74
7.1
7.2
8.
Potencjalne skutki dla środowiska przy zaniechaniu działań ......................... 74
Potencjalne skutki dla człowieka przy zaniechaniu działań ............................ 76
MONITORING WDRAŻANIA PROGRAMU..................................................................... 78
8.1
Przewidywane
metody
analizy
skutków
realizacji
postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwość jej przeprowadzania ....................... 79
9.
10.
STRESZCZENIE W
JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM.................................................... 81
LITERATURA ...................................................................................................... 86
SPIS RYSUNKÓW
Rysunek 3.1 Struktura użytkowania gruntów, wg stanu na koniec 2014 r. [dane GUS] .......27
z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego (24-godz.) [WIOŚ] .....................30
Rysunek 3.3 Zmiany poziomu stężeń średniorocznego pyłu PM10 w latach 2005-2014
[WIOŚ] ...........................................................................................................30
Rysunek 3.4 Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe ołowiu oraz zmiany stężeń
średniorocznych [WIOŚ] .................................................................................31
Rysunek 3.5 Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe kadmu oraz zmiany stężeń
Rysunek 3.6 Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe niklu oraz zmiany stężeń
Rysunek 3.8 Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe benzo(a)pirenu oraz zmiany
stężeń średniorocznych [WIOŚ]......................................................................33
Rysunek 5.1 Ekologicznie uzasadnione terminy wykonywania konserwacji melioracji [5] ...59
Rysunek 8.1 Cykl monitorowania i aktualizacji Programu ....................................................78
SPIS TABEL
Tabela 3.1
Tabela 3.2
Tabela 3.3
Tabela 5.1
Jakość wód w Gminie Polkowice w roku 2012 [17].........................................35
Wyniki monitoringu wód powierzchniowych w roku 2014 [WIOŚ] ...................35
Wyniki pomiaru hałasu na terenie miasta Polkowice w 2009 i 2014 r. [WIOŚ] 40
Matryca możliwych oddziaływań przedsięwzięć określonych w Programie .....44
4
Strona 4
proGEO Sp. z o.o.
1. WSTĘP
1.1 Podstawa formalno-prawna
Przedmiotem niniejszego opracowania jest Prognoza oddziaływania na środowisko
projektu dokumentu pn. Program ochrony środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2016 –
2020 (w skrócie: Program). Celem dokumentu jest zaktualizowanie polityki ekologicznej
zawartej w poprzednim Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011 –
2014 z perspektywą na lata 2015 – 2018, przyjętym uchwałą Nr IX/91/11 Rady Miejskiej w
Polkowicach z dnia 10 czerwca 2011 r. [11].
Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
[24]: „Organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy, w celu realizacji polityki ochrony
środowiska, sporządza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony
środowiska, uwzględniając cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach
programowych”, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju [27]. Art. 14, w ust. 2 dodaje: „Polityka ochrony środowiska jest
prowadzona również za pomocą wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów
ochrony środowiska”.
Burmistrz Gminy zapewnia możliwość udziału społeczeństwa na zasadach i w trybie
określonych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko [26], w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie programu
ochrony środowiska (art. 17 ust. 4 ustawy Prawo ochrony środowiska [24]).
Zgodnie z art. 46 pkt 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz
o ocenach oddziaływania na środowisko [26], projekt Programu ochrony środowiska zalicza
się do dokumentów wymagających przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na
środowisko, bowiem w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, gospodarki wodnej,
gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, czy wykorzystywania terenu wyznacza ramy dla
późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,
wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko [13]. W związku
z powyższym, dokument ten wymaga przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania
na środowisko.
-
Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko jest postępowaniem obejmującym:
uzgodnienie stopnia szczegółowości informacji zawartych w prognozie oddziaływania
na środowisko,
sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko,
uzyskanie wymaganych ustawą opinii,
zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu.
1.2 Zakres i stopień szczegółowości informacji zawartych w Prognozie
Zgodnie z art. 51, ust. 2. ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko [26] Prognoza oddziaływania na środowisko:
5
Strona 5
proGEO Sp. z o.o.
1) zawiera:
a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami,
b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym;
2) określa, analizuje i ocenia:
a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku
realizacji projektowanego dokumentu,
b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających
ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody [21]
d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym,
wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu,
oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione
podczas opracowywania dokumentu,
e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie,
pośrednie,
wtórne,
skumulowane,
krótkoterminowe,
średnioterminowe
i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot
ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na
środowisko, a w szczególności na:
- różnorodność biologiczną,
- ludzi,
- zwierzęta,
- rośliny,
- wodę,
- powietrze,
- powierzchnię ziemi,
- krajobraz,
- klimat,
- zasoby naturalne,
- zabytki,
- dobra materialne,
- z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska
i między oddziaływaniami na te elementy;
3) przedstawia:
a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację
przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem
realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony
obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,
b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot
ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru — rozwiązania
alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz
z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego
wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania
napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej
wiedzy.
6
Strona 6
proGEO Sp. z o.o.
Informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko, w myśl art. 52, ust. 1
ww. ustawy, powinny być opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod
oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego
dokumentu oraz etapu przyjęcia tego dokumentu w procesie opracowywania projektów
dokumentów powiązanych z tym dokumentem. Ponadto (art. 52, ust. 2), w prognozie
oddziaływania na środowisko uwzględnia się informacje zawarte w prognozach
oddziaływania na środowisko sporządzonych dla innych, przyjętych już, dokumentów
powiązanych z projektem dokumentu będącego przedmiotem postępowania.
Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu uzgodnił następujący zakres
i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko
ustaleń projektu pn. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2016 –
2020:
1. Prognoza winna być zgodna z treścią całego art. 51 ust. 2 ustawy o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie (…) [26]. Ponieważ w przepisach nie wskazano
na możliwość odstąpienia od wymagań co do zawartości prognozy oddziaływania na
środowisko, stwierdza się, że winna zawierać wszystkie elementy wymienione
w powyższym artykule, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień, o których mowa
poniżej.
2. Prognoza powinna w szczególności określać, analizować i oceniać potencjalny wpływ
ustaleń projektu na:
- stanowiska chronionych gatunków roślin i zwierząt, w tym wykazane w inwentaryzacji
przyrodniczej gminy Polkowice,
- ochronę krajobrazu naturalnego i kulturowego Obszaru Chronionego Krajobrazu
„Lasy Chocianowskie” na terenie którego obowiązują zakazy określone
w rozporządzeniu Wojewody Dolnośląskiego Nr 26 z dnia 28 listopada 2008 r. w
sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Lasy Chocianowskie” (Dz. Urz. Woj. Doln.
Nr 317, poz. 3925),
- ochronę krajobrazu naturalnego i kulturowego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego
„Trzebcz”, na terenie którego obowiązują zapisy zawarte w Uchwale Nr
XXXIII/344/10 Rady Miejskiej w Polkowicach w sprawie ustanowienia „Zespołu
przyrodniczo-krajobrazowego Guzicki Potok” (Dz. Urz. Woj. Doln. Nr 136, poz. 2093),
- ochronę krajobrazu naturalnego i kulturowego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego
„Guzicki Potok”, na terenie którego obowiązują zapisy zawarte w Uchwale Nr
XXXIII/343/10 Rady Miejskiej w Polkowicach w sprawie ustanowienia „Zespołu
przyrodniczo-krajobrazowego Trzebcz” (Dz. Urz. Woj. Doln. Nr 136, poz. 2094),
- siedliska przyrodnicze wymienione w załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia
21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory
(Dz. U. UE.L92.206.7, Dz.U.UE-sp.15-2-102 z późn. zm.), położone na terenie gminy
Polkowice.
3. Informacje zawarte w prognozie powinny być opracowane stosownie do stanu
współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia
szczegółowości projektowanego dokumentu (art. 52 ust. 1 wyżej cyt. ustawy).
4. Prognoza powinna stanowić:
- ocenę projektu z punktu widzenia ochrony środowiska jako całości - ocenie należy
zatem poddać wszystkie elementy środowiska, na które ustalenia tego projektu mogą
wywierać wpływ przekształcający,
- analizę zagrożeń oraz skutków, które dla środowiska mogą stanowić zaprojektowane
w Programie zadania,
- propozycje rozwiązań, które mogą przyczynić się do zmniejszenia, ograniczenia lub
eliminacji tych zagrożeń,
- prognoza winna oszacować na ile zadania zawarte w projekcie pozwolą na
zachowanie istniejących wartości środowiska, wzbogacą lub odtworzą obniżone
wartości środowiska oraz w jakim stopniu będą potęgować zagrożenia już istniejące.
7
Strona 7
proGEO Sp. z o.o.
5. Zgodnie z art. 52 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie (…),
prognoza winna uwzględniać informacje zawarte w prognozach oddziaływania na
środowisko sporządzonych dla innych, przyjętych już dokumentów powiązanych
z przedmiotowym projektem.
6. Ze względu na udział społeczeństwa w procedurze strategicznej oceny oddziaływania na
środowiska szczególnie ważnym elementem prognozy jest rzetelnie sporządzone
streszczenie w języku nie specjalistycznym, pozwalające wszystkim zainteresowanym,
także tym nieposiadającym specjalistycznej wiedzy z zakresu ochrony środowiska,
zapoznać się z wynikami i wnioskami z oceny, a także uczestniczyć w dyskusji nad
ustaleniami projektu i jego wpływem na zmiany stanu środowiska.
Burmistrz Polkowic zwrócił się również z prośbą o uzgodnienie zakresu i stopnia
szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko dla
projektu przedmiotowego dokumentu do Dolnośląskiego Państwowego Wojewódzkiego
Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu. Po zapoznaniu się z wnioskiem Burmistrza Polkowic,
Inspektor postanowił uzgodnić zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych
w prognozie oddziaływania na środowisko pod względem wymagań higienicznych i
zdrowotnych zgodnie z art. 51 ust. 2 i art. 52 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o
udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko [26].
Informacje zawarte w niniejszej Prognozie zostały opracowane stosownie do stanu
współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia
szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu jego przyjęcia. Z uwagi na
strategiczny charakter projektowanego dokumentu, jakim jest Program ochrony środowiska,
tworzy on ramy dla realizacji różnorodnych przedsięwzięć, w tym inwestycyjnych
i nieinwestycyjnych, jednorazowych i stałych (cyklicznych), a także planowanych do realizacji
w zróżnicowanym horyzoncie czasowym. W związku z tym zakres prognozy oddziaływania
na środowisko działań przedstawionych w dokumencie został opracowany na zbliżonym
poziomie ogólności.
1.3 Metodyka opracowania Prognozy
Przy sporządzaniu Prognozy posłużono się dwoma metodami. Pierwszą z nich jest
metoda opisowa, która polegała na charakterystyce Gminy Polkowice, w szczególności na
określeniu zasobów środowiska, aktualnego stanu podstawowych komponentów środowiska
i jego zagrożeń. Opis oparto na informacjach i materiałach otrzymanych z Urzędu Gminy
Polkowice, a także danych pochodzących od innych podmiotów działających w sektorze
publicznym i prywatnym na omawianym terenie. Do analizy wykorzystano również dane
udostępniane przez WIOŚ, GUS, dostępną literaturę tematu oraz ustalenia własne zespołu
autorskiego.
W celu analizy stanu środowiska przyrodniczego i jego zagrożeń przedstawiono
w miarę posiadanych danych, trendy zmian stanu podstawowych komponentów środowiska
w minimum czteroletnim okresie poprzedzającym prace nad Programem. Dokonując wyboru
przedziału czasowego dla przedstawienia możliwie pełnego i wiarygodnego obrazu stanu
najważniejszych komponentów środowiska przyrodniczo – społeczno - gospodarczego
Gminy, kierowano się ilością i spójnością dostępnych danych oraz zapisami ustawy Prawo
ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. [24] oraz jej ostatniej nowelizacji, ustawy
z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych
ustaw [19].
8
Strona 8
proGEO Sp. z o.o.
W celu prognozowania mogących wystąpić oddziaływań na środowisko naturalne
oraz dla przeprowadzenia wariantowania wykorzystano metodę macierzy opisaną
szczegółowo w rozdziale 5.1 niniejszego dokumentu.
9
Strona 9
proGEO Sp. z o.o.
2. CELE I ZAWARTOŚĆ PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
2.1 Uwarunkowania i powiązania Programu z innymi dokumentami
W ramach przedmiotowego Programu przeanalizowano i przedstawiono powiązania
i uwarunkowania wynikające ze Strategii Rozwoju Zrównoważonego Gminy Polkowice na
lata 2015-2020, a także z następujących dokumentów strategicznych wyższego szczebla:
- Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030,
- Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020,
- Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 r.,
- Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego 2020,
- Wojewódzki program ochrony środowiska dla województwa dolnośląskiego na lata
2014 – 2017 z perspektywą do 2021 r.
Cele i kierunki działań zawarte w przedmiotowym dokumencie pozostają w zgodzie
z wymaganiami ww. dokumentów strategicznych. Ponadto przy opracowaniu Programu
wzięto pod uwagę ustalenia licznych dokumentów sektorowych, z których najważniejsze to:
- Program ochrony powietrza dla województwa dolnośląskiego, przyjęty w 2014 r.,
- Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa dolnośląskiego na lata
2013 – 2017,
- Wojewódzki plan gospodarki odpadami dla województwa dolnośląskiego 2012,
- PONE – Programu Ograniczenia Niskiej Emisji dla miasta Polkowice na lata 20122020, z 2013 r.
- Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Związku Gmin Zagłębia
Miedziowego za 2014 r.,
- Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Polkowice - z listopada roku 2015 r.
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy
Polkowice z 2014 r.
- Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Polkowickiego na lata 2012-2015
z perspektywą do 2019 r., przyjęty w 2011 r.
- Program Edukacji Ekologicznej dla gminy Polkowice na lata 2015-2021, opracowany
w 2014 r.
2.2 Zawartość Programu
Podstawy merytoryczne realizacji Programu opierają się głównie o zapisy zawarte
w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska [24], wraz z istotnymi
zmianami wprowadzonymi ustawą z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony
środowiska oraz niektórych innych ustaw [19], a także strategiach rozwoju, programach
i dokumentach programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o
zasadach prowadzenia polityki rozwoju [27] oraz Wytycznych do sporządzania programów
ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym [28,29].
Na zawartość projektu Programu, pozostającą w zgodzie z powyższymi zapisami,
składają się:
- STAN ŚRODOWISKA I CHARAKTERYSTYKA ZAGROŻEŃ oraz CHARAKTERYSTYKA
SPOŁECZNO – GOSPODARCZA GMINY POLKOWICE w zakresie poszczególnych
komponentów środowiska oraz sektorów działalności społeczno-gospodarczej człowieka,
mających istotny wpływ na stan środowiska przyrodniczego, wraz z określeniem trendów
zmian w odniesieniu do stanu przedstawionego w poprzednim Programie ochrony
środowiska oraz ostatnim raporcie z realizacji Programu [13]. W ramach prac zebrane
zostały dostępne dane statystyczne, literaturowe oraz wyniki badań i pomiarów.
10
Strona 10
proGEO Sp. z o.o.
- CELE STRATEGICZNE OCHRONY ŚRODOWISKA – biorąc pod uwagę najważniejsze
problemy i potrzeby w kontekście stanu aktualnego środowiska oraz celu głównego
określone zostały najważniejsze, priorytetowe działania, których realizacja powinna mieć
pierwszeństwo w okresie krótkoterminowym.
- DZIAŁANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM – w rozdziale tym sformułowano cele
i kierunki działań w odniesieniu do takich zagadnień systemowych w ochronie środowiska,
jak: uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych, aktywizacja
rynku na rzecz ochrony środowiska, zarządzanie środowiskowe oraz aspekt ekologiczny w
planowaniu przestrzennym. W rozdziale zawarto ponadto Program edukacji na rzecz
zrównoważonego rozwoju, a także propozycje zadań realizujących założone cele.
- OCHRONA ZASOBÓW PRZYRODY – w rozdziale tym poruszone zostały zagadnienia
ochrony podstawowych zasobów przyrody ożywione i nieożywionej, w tym: przyrody
i krajobrazu, lasów, zasobów wodnych, gleb i powierzchni ziemi, oraz zasobów
geologicznych. Podobnie, jak w innych rozdziałach części strategicznej Programu,
sformułowano cele, kierunki działań oraz propozycje zadań do realizacji na kolejne lata.
- POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA i BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO – jako,
że większość unijnych standardów, którym Polska musi sprostać jako kraj członkowski UE,
dotyczy jakości środowiska, zadania z tego zakresu należą do najistotniejszych
i najbardziej kosztochłonnych, ponieważ obejmują tak ważne dziedziny, jak ochrona
powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych i podziemnych, klimatu akustycznego,
ochrona przed promieniowaniem, gospodarowanie odpadami oraz poprawa
bezpieczeństwa ekologicznego. W rozdziale tym zawarto również Program usuwania
azbestu.
- ZARZĄDZANIE PROGRAMEM – w rozdziale tym rozwinięto opis zasad wdrażania
Programu na tle instrumentów zarządzania środowiskiem, przedstawiono monitoring
i harmonogram realizacji Programu oraz oszacowano ramy finansowe jego wdrażania,
wraz z udziałem poszczególnych źródeł finansowania. Przedstawiono także propozycję
wskaźników służących ocenie efektywności osiągania celów zawartych w dokumencie.
W charakterystyce poszczególnych komponentów środowiska skoncentrowano się
na przedstawieniu danych statystycznych i liczbowych, omówieniu działań i czynników,
mających wpływ na środowisko oraz omówieniu trendów zmian i oceny aktualnego stanu
środowiska. W momencie zakończenia prac nad projektem Programu, tj. w grudniu 2015 r.,
nie wszystkie dane dot. stanu środowiska za rok 2014 były dostępne. Źródłem informacji
o środowisku był w szczególności państwowy monitoring środowiska, zgodnie z art. 25
ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska [24].
11
Strona 11
proGEO Sp. z o.o.
2.3 Cele i Priorytety Programu
Polityka ochrony środowiska to zespół działań mających na celu stworzenie
warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska, zgodnie z zasadą
zrównoważonego rozwoju. Realizacja przedmiotowego Programu ma na celu doprowadzenie
do poprawy stanu środowiska naturalnego, zrównoważonego zarządzania zasobami
naturalnymi oraz zapewnienie skutecznych mechanizmów chroniących środowisko Gminy
przed degradacją, a także ma stworzyć warunki dla wdrożenia wymagań obowiązującego w
tym zakresie prawodawstwa krajowego i unijnego.
Celem opracowania nowego programu ochrony środowiska dla Gminy Polkowice nie
jest wyłącznie spełnienie wymagań ustawowych. Program ten może, i powinien, stanowić
dodatkowe źródło wiedzy, inspiracji i motywacji dla mieszkańców i władz Gminy, jednostek
administracyjnych oraz organizacji pozarządowych do wspólnego działania na rzecz poprawy
stanu środowiska, bezpieczeństwa ekologicznego oraz zrównoważonego rozwoju Gminy
Polkowice.
Jako główny cel strategiczny Programu przyjęto jeden z celów zapisanych w Strategii
Rozwoju Zrównoważonego Gminy Polkowice na lata 2015-2020 – jest cel dot. ochrony
środowiska, który brzmi [16]:
Użytkowanie zasobów lokalnych zgodnie z zasadami ekorozwoju
W ramach Strategii celowi temu przyporządkowane są następujące cele operacyjne [16]:
1) SKUTECZNA OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO (O13)
2) W DROŻONE SYSTEMY GOSPODARKI ODPADAMI (O14)
3) ZREWITALIZOWANE I UKSZTAŁTOWANE ZASOBY ŚRODOWISKA NATURALNEGO (O15)
4) DOSTĘPNA INFORMACJA O ŚRODOWISKU I POWSZECHNE KOMPETENCJE W ZAKRESIE JEGO
OCHRONY (O16)
Biorąc pod uwagę powyższe cele, a także wnioski z analizy stanu aktualnego
poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego oraz sytuacji społeczno –
ekonomicznej Gminy, przyjęto następujące wzajemnie równoważne priorytety w zakresie
ochrony środowiska na kolejny okres programowania, tj. lata 2016 – 2020:
Priorytet 1 – Poprawa jakości powietrza poprzez redukcję emisji ze źródeł
komunikacyjnych, komunalno-bytowych i przemysłowych
wodnych
Priorytet 3 – Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach cennych przyrodniczo
Priorytet 4 – Zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych
Priorytet 5 – „Zazielenianie” zamówień publicznych
Priorytet 6 – Edukacja ekologiczna społeczeństwa
12
Strona 12
proGEO Sp. z o.o.
Przyjęte priorytety stanowią integralną część strategii działań Gminy Polkowice
w zakresie ochrony środowiska do 2020 r., w ramach której wyznaczono szereg celów,
kierunków działań i zadań do realizacji w poszczególnych rozdziałach podzielonych na trzy
bloki działań strategicznych, co przedstawia poniższy schemat:
STRATEGIA DZIAŁAŃ DO 2020 R.
KIERUNKI DZIAŁAŃ
SYSTEMOWYCH
I. Uwzględnienie zasad
ochrony środowiska
w strategiach
sektorowych
II. Aktywizacja rynku
na rzecz ochrony
środowiska
III. Zarządzanie
środowiskowe
w Gminie
IV. Aspekt ekologiczny
w planowaniu
przestrzennym
V. Edukacja
ekologiczna
społeczeństwa
OCHRONA I
POPRAWA JAKOŚCI
ZRÓWNOWAŻONE
WYKORZYSTANIE
ZASOBÓW
NATURALNYCH
I ENERGII
ŚRODOWISKA
I BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO
VI.
Ochrona przyrody
i krajobrazu
XI.
Jakość powietrza
atmosferycznego
VII.
Ochrona
i zrównoważony
rozwój lasów
XII.
Jakość wód
powierzchniowych
i podziemnych
VIII.
Ochrona i
racjonalne
użytkowanie
zasobów wodnych
XIII.
Ochrona przed
hałasem i polami
elektromagnetycznymi (PEM)
XIV.
Przemysł oraz
bezpieczeństwo
przeciwpożarowe
i ekologiczne
XV.
Gospodarowanie
odpadami
komunalnymi
IX.
Ochrona gleb
i powierzchni
ziemi
X.
Gospodarowanie
zasobami
geologicznymi
XI.
Wykorzystanie
energii
odnawialnej
Przyjęta w przedmiotowym Programie polityka ochrony środowiska wyrażona jest
poprzez poszczególne cele strategiczne i kierunki działań zawarte w kolejnych rozdziałach
opracowania. Przyjęta polityka ochrony środowiska jest spójna ze Strategią Strategii
Rozwoju Zrównoważonego Gminy Polkowice na lata 2015-2020, szeregiem dokumentów
strategicznych wyższego szczebla, a także aktualnym Programem ochrony środowiska dla
województwa dolnośląskiego, na co położono szczególny nacisk uwzględniając zwłaszcza
rekomendowane tam kierunki działań. Poniżej zostały przedstawione cele w ramach
każdego z działów i podrozdziałów przyjętej strategii działań do 2020 r.
13
Strona 13
proGEO Sp. z o.o.
I.
KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH
1. Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych
Cel do 2020 r.
Poddawanie sektorowych dokumentów strategicznych, zgodnie z obowiązującym prawem,
ocenie oddziaływania na środowisko oraz uwzględnianie jej wyników w tych dokumentach.
2. Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska
Cel do 2020 r.
Uwzględnienie aspektów środowiskowych w procedurach zamówień publicznych.
3. Zarządzanie środowiskowe w gminie
Cel do 2020 r.
Promowanie i wspieranie wdrażania systemów zarządzania środowiskowego (SZŚ) w gminie
4. Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym
Cel do 2020 r.
Osiąganie coraz wyższego stopnia implementacji zasad zrównoważonego rozwoju
w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego Gminy Polkowice.
5. Edukacja ekologiczna społeczeństwa
Cel do 2020 r.
Ukształtowanie prawidłowych postaw względem poszczególnych komponentów środowiska
i problemów ekologicznych we wszystkich grupach wiekowych społeczeństwa zgodnie
z zasadą: „myśl globalnie, działaj lokalnie”.
II.
OCHRONA
I
ZRÓWNOWAŻONE
NATURALNYCH I ENERGII
WYKORZYSTANIE
ZASOBÓW
1. Ochrona przyrody i krajobrazu
Cel do 2020 r.
Kształtowanie spójnego przestrzennie systemu przyrodniczych obszarów chronionych
i pozostałych terenów zielonych oraz udostępnianie ich walorów społeczeństwu.
14
Strona 14
proGEO Sp. z o.o.
2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów
Cel do 2020 r.
Zrównoważona i wielofunkcyjna gospodarka zasobami leśnymi na terenie Gminy.
3. Ochrona i racjonalne użytkowanie zasobów wodnych
Cel do 2020 r.
Zrównoważone zarządzanie zasobami
(podtopieniami lokalnymi) i suszą
wodnymi
oraz
ochrona
przed
powodzią
4. Ochrona gleb i powierzchni ziemi
Cel do 2020 r.
Ochrona gleb przed degradacją i rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych.
5. Gospodarowanie zasobami geologicznymi
Cel do 2020 r.
Racjonalna gospodarka zasobami złóż kopalin i rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.
6. Wykorzystanie energii odnawialnej
Cel do 2020 r.
Promocja i wspomaganie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych (OZE)
III.
POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO
1. Jakość powietrza atmosferycznego
Cel do 2020 r.
Poprawa jakości powietrza poprzez sukcesywną redukcję emisji zanieczyszczeń.
2. Jakość wód powierzchniowych i podziemnych
Cel do 2020 r.
Dążenie do osiągnięcia i utrzymania dobrego stanu i potencjału wód powierzchniowych i
podziemnych.
15
Strona 15
proGEO Sp. z o.o.
3. Ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi (PEM)
Cel do 2020 r.
Ochrona
mieszkańców
elektromagnetycznych.
gminy
przed
szkodliwym
wpływem
hałasu
i
pól
4. Przemysł oraz bezpieczeństwo przeciwpożarowe i ekologiczne
Cel do 2020 r.
Wzmacnianie ochrony przed zagrożeniami naturalnymi i gotowości do usuwania ich skutków
oraz ograniczanie ryzyka wystąpienia poważnych awarii przemysłowych i transportowych.
5. Gospodarowanie odpadami komunalnymi
Cel do 2020 r.
Stworzenie i utrzymywanie systemu gospodarki odpadami, zgodnego z zasadą
zrównoważonego rozwoju i opartego na hierarchii sposobów postępowania z odpadami
komunalnymi.
2.4 Lista przedsięwzięć planowanych do realizacji
Zadania planowane do realizacji, zawarte w poszczególnych rozdziałach części
strategicznej przedmiotowego Programu, będą służyć dążeniu do osiągnięcia wyznaczonych
celów. Wyróżniono trzy rodzaje przedsięwzięć:
- realizowane w określonych latach – jednostkowe przedsięwzięcia inwestycyjne, mające
określony zakres wykonania, nakłady finansowe i okres realizacji;
- realizowane na bieżąco (stałe) – realizowane stale, o często nie do końca określonym
lub zmiennym zakresie (zależnym od potrzeb lub dostępnych zasobów), mogące
wymagać lub też nie wymagać dodatkowych nakładów finansowych;
- realizowane corocznie (cyklicznie) – określone przedsięwzięcia realizowane każdego
roku, często w tym samym czasie i podobnym zakresie.
Poniżej przedstawiony został pełny katalog zadań planowanych do realizacji
w ramach Programu. Celem identyfikacji pochodzenia każdego z zawartych w Programie
zadań, w nawiasach kwadratowych podano źródło, na podstawie którego dane zadanie
zostało sformułowane.
L.p.
Przedsięwzięcie
Jednostka
realizująca
Lata
realizacji
od
I.
1.
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
Wprowadzanie do strategii, polityk
i programów sektorowych gminy zasad
zrównoważonego rozwoju oraz celów
polityki ekologicznej Gminy
Gmina
na
bieżąco
brak
nie dotyczy
16
Strona 16
proGEO Sp. z o.o.
L.p.
Przedsięwzięcie
Jednostka
realizująca
Lata
realizacji
od
2.
II.
Gmina
do
na
bieżąco
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
brak
nie dotyczy
1.
Udzielanie zamówień publicznych
z możliwie najszerszym uwzględnianiem
aspektów środowiskowych oraz
rozwiązań minimalizujących negatywny
wpływ na środowisko naturalne
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
2.
Podnoszenie kwalifikacji pracowników
Urzędu Gminy z zakresu prowadzenia
zielonych zamówień publicznych GPP
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
3.
Promowanie zachowań ekologicznych
oraz tworzenie warunków do powstawania
zielonych miejsc pracy
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
III.
1.
Informowanie i zachęcanie
przedsiębiorców, instytucji i organizacji
działających w gminie do wprowadzania
systemów zarządzania środowiskowego
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
2.
Promowanie i wspieranie na lokalnym
rynku przedsiębiorców i organizacje,
legitymizujące się certyfikowanymi
systemami zarządzania środowiskowego
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
IV.
1.
wymagań ochrony środowiska
oddziaływania na środowisko i opracowań
ekofizjograficznych.
Gmina
stale
brak
nie dotyczy
2.
Prowadzenie racjonalnej polityki
przestrzennej (kształtowanie przestrzeni),
uwzględniającej wartości przyrodnicze i
ład przestrzenny.
Gmina
stale
brak
nie dotyczy
3.
wymogów dotyczących zaopatrywania
mieszkań w ciepło z nośników nie
powodujących nadmiernej „niskiej emisji”
Gmina
stale
brak
nie dotyczy
4.
Wyznaczanie w planach obszarów na
których mogą być realizowane inwestycje
związane z odnawialnymi źródłami energii
(OZE)
Gmina
stale
brak
nie dotyczy
5.
Uwzględnienie w planach miejscowych
działań oddziaływań związanych z
eksploatacją złóż miedzi i kruszyw
naturalnych
Gmina
stale
brak danych
nie dotyczy
17
Strona 17
proGEO Sp. z o.o.
L.p.
Jednostka
realizująca
Przedsięwzięcie
Lata
realizacji
od
V.
Koszty
do
Źródła
finansowania
[zł]
1.
i działaniach proekologicznych w gminie
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
2.
informacyjnych UG kampanii społecznych
służących wyrabianiu ekologicznych
nawyków wśród mieszkańców wszystkich
grup wiekowych
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy
3.
Podnoszenie kompetencji nauczycieli i
osób prowadzących edukację
ekologiczną
Gmina,
jednostki
oświatowe,
LGD
Stowarzyszenie
Wzgórza
Dalkowskie
stałe
brak danych
budżet Gminy,
środki LGD, środki
zewnętrzne*
4.
Tworzenie sieci wymiany informacji i
wiedzy wśród osób zaangażowanych w
edukację ekologiczną
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
5.
Organizacja akcji, konkursów i projektów
ekologicznych
Gmina, inni
uczestnicy
Programu
Edukacji
Ekologicznej
stałe
brak danych
budżet Gminy
6.
społecznych w zakresie planowanych
inwestycji mogących oddziaływać na
środowisko
Gmina,
przedsiębiorcy
stałe
brak
nie dotyczy
7.
Edukacja ekologiczna młodzieży szkolnej
i dzieci przedszkolnych
Szkoły
Podstawowe,
Gimnazja,
Przedszkola
stałe
budżet Gminy,
8.
Zielone szkoły
UG, Szkoły
Podstawowe
stałe
budżet Gminy, inne
środki
9.
Organizacja Polkowickiego Festiwalu
Ziemi
Gmina, Zespół
Szkół w
Polkowicach
stałe
brak danych
budżet Gminy,
środki uczestników
PEE
10.
Program zdrowotny z zakresu promocji
zdrowia w ochronie ekologicznej dziecka
PCUZ
(Polkowickie
Centrum Usług
Zdrowotnych)
stałe
brak danych
budżet Gminy,
11.
Realizacja Programu Edukacji
Ekologicznej (PEE) na terenie gminy
Polkowice
wszystkie
podmioty
współpracujące
przy realizacji
PEE
brak danych
budżet Gminy,
środki innych
podmiotów
zaangażowanych w
realizację PEE,
VI.
stałe
1.
Ścieżki edukacyjne, ochrona terenów i
obiektów cennych przyrodniczo
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy,
środki zewnętrzne
2.
Opracowania programów, planów i
sprawozdań dotyczących ochrony
środowiska
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy,
środki zewnętrzne
18
Strona 18
proGEO Sp. z o.o.
L.p.
Jednostka
realizująca
Przedsięwzięcie
Lata
realizacji
od
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
3.
parków
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy,
4.
Gmina
corocznie
brak danych
budżet Gminy
5.
okazów drzew na terenie gminy oraz
gatunków zagrożonych wyginięciem
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy
6.
Objęcie obszarową formą ochrony
terenów cennych przyrodniczo
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy
7.
krajobrazu
Gmina,
Nadleśnictwa,
właściciele
nieruchomości
brak danych
budżet Gminy,
środki zewnętrzne*,
nieruchomości
VII.
stałe
1.
Promowanie i wspieranie zalesiania
gruntów nieprzydatnych rolniczo
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
2.
Lokalizacja zalesień i zadrzewień
w planach zagospodarowania
przestrzennego
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
VIII.
1.
Lokalizacja i ochrona obszarów
o zwiększonej retencji wodnej w planach
Gmina
na
bieżąco
brak
budżet Gminy
2.
oszczędzaniu wody przez działania
edukacyjno-promocyjne skierowane do
wszystkich grup społecznych
Gmina, inni
uczestnicy PEE
stałe
brak
nie dotyczy
3.
przeciwpowodziowej Gm.Polkowice zadanie nr 2 Budowa polderu Sobin
Gmina
DZMiUW
20162019
brak danych
budżet
województwa,
4.
Utrzymanie i remont urządzeń
melioracyjnych na terenie gminy
Gmina
stałe
budżet Gminy
5.
i urządzeń melioracji wodnych
podstawowych i szczegółowych
Gmina
DZMiUW
KGHM
stałe
brak danych
budżet Gminy,
budżet
Województwa
budżet KGHM
6.
odcinku od Komornik w kierunku ujścia
do Moskorzynki na długości 0,83 km
KGHM
20162017
brak danych
budżet KGHM
IX.
1.
Likwidacja „dzikich wysypisk” i
zapobieganie powstawaniu nowych
Gmina,
właściciele
nieruchomości,
Straż Miejska
stałe
brak danych
budżet Gminy,
nieruchomości,
19
Strona 19
proGEO Sp. z o.o.
L.p.
Jednostka
realizująca
Przedsięwzięcie
Lata
realizacji
od
2.
3.
Ochrona gruntów ornych o najwyższej
bonitacji przed przeznaczaniem na cele
nierolnicze i nieleśne
Gmina
Gmina, LGD
Stowarzyszenie
Wzgórza
Dalkowskie,
gospodarstw ekologicznych oraz
PZD Polkowice
(Powiatowy
prowadzących zrównoważoną
Zespół
gospodarkę rolną i leśną na terenie gminy
Doradców
należący do
DODR)
X.
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
stałe
brak
nie dotyczy
stałe
brak
prywatnych
1.
Uwzględnienie w opracowaniach
planistycznych wszystkich
udokumentowanych złóż kopalin, ujęć
wód podziemnych w granicach
ochronnych zbiorników wód podziemnych
i ich ochrona przed trwałym
zainwestowaniem
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
2.
Ochrona i racjonalna gospodarka złożami
kopalin, w tym zapobieganie i
minimalizacja nowych oddziaływań
górniczych
przedsiębiorcy
stałe
brak danych
środki własne
XI.
1.
Podnoszenie efektywności energetycznej
w istniejących budynkach publicznych i
komunalnych oraz w ramach eksploatacji
oświetlenia drogowego, poprzez montaż
instalacji wykorzystujących OZE (np.
panele fotowoltaiczne, gruntowe
wymienniki ciepła) oraz
termomodernizację
Gmina,
PGMiKM
stałe
brak danych
Budżet Gminy,
2.
Wprowadzenie w nowych obiektach
źródeł energii w większym stopniu
opartych na OZE
Gmina
stałe
brak danych
Budżet Gminy,
3.
promocyjnych związanych z zachęcaniem
mieszkańców i przedsiębiorców z terenu
gminy do poprawienia efektywności
energetycznej w posiadanych budynkach
i wykorzystaniu energii z OZE
Gmina
stałe
brak danych
Budżet Gminy,
4.
Podnoszenie efektywności energetycznej
w istniejących budynkach mieszkalnych
poprzez termomodernizację oraz
wymianę okien i drzwi w tym realizacja
Programu poszanowania energii
Gmina,
Inwestorzy
prywatni,
Spółdzielnia
Mieszkaniowa
„CUPRUM”
Wspólnoty
mieszkaniowe
stałe
brak danych
środki inwestorów
prywatnych,
Budżet Gminy
20
Strona 20
proGEO Sp. z o.o.
L.p.
Jednostka
realizująca
Przedsięwzięcie
Lata
realizacji
od
5.
fotowoltaiczne, pompy ciepła, źródła
zasilane biogazem itp.)
XII.
Inwestorzy
prywatni,
GminaPGMiKM,
Wspólnoty
mieszkaniowe,
Spółdzielnia
Mieszkaniowa
„CUPRUM”
do
stałe
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
brak danych
(na realizację
zadań PGN
przewidziano
ok. 131 mln zł,
w tym na
OZE)
Budżet Gminy,
środki inwestorów
prywatnych
1.
Gmina, LSSE
2016–
2020
brak danych
budżet Gminy,
środki LSSE
2.
Budowa i przebudowa dróg na terenie
Gminy
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy,
środki zewnętrzne
3.
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy
4.
Prowadzenie kontroli w zakresie
przestrzegania przepisów ochrony
środowiska i gospodarowania odpadami –
dążenie do likwidacji problemu spalania
odpadów poza instalacjami do tego
przeznaczonymi
Gmina, Straż
Miejska
stałe
brak
nie dotyczy
5.
i wspierających wykorzystywanie
odnawialnych źródeł energii w gminie
Gmina
stałe
brak
nie dotyczy
6.
gminy
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy,
7.
Wymiana starych i
nieekologicznych źródeł
cieplnych oraz zmiana struktury
stosowanych do ogrzewania
paliw w tym realizacja PONE
Gmina,
właściciele
nieruchomości
2016 –
2020
brak danych
Budżet Gminy
nieruchomości
8.
harmonogramie rzeczowo-finansowym
PGN**
inwestorzy
prywatni,
GminaPGMiKM,
Wspólnoty
mieszkaniowe,
realizatorzy
PGN
20162020
ok.
224 mln
środki własne,
środki realizatorów
PGN
9.
Modernizacja i rozbudowa istniejącego
taboru komunikacji miejskiej w
Polkowicach (autobusy spełniające normę
Euro VI, autobusy elektryczne)
GminaPGMiKM
20162020
brak danych
budżet Gminy,
Wymiana samochodów służbowych o
napędzie spalinowym diesla na
samochody ekologiczne z napędem
elektrycznym
GminaPGMiKM
20162020
brak danych
budżet Gminy,
10.
21
Strona 21
proGEO Sp. z o.o.
L.p.
Przedsięwzięcie
Jednostka
realizująca
Lata
realizacji
od
XIII.
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
1.
Przebudowa rowu odprowadzającego
wody deszczowe z „Nowych Polkowic”
Gmina
20162019
brak danych
budżet Gminy,
2.
Renowacja kanalizacji sanitarnej i
deszczowej na osiedlu Dąbrowskiego
w Polkowicach
PGM
20162020
ok. 4 500 000
budżet Gminy,
3.
Zadania związane z bieżącym
utrzymaniem sieci kanalizacji deszczowej,
tj. przegląd i konserwację wylotów do
rzek, badania laboratoryjne ścieków
wprowadzanych do cieków wodnych,
montaż urządzeń przeciw-zalewowych,
naprawę krat, skrzynek, pokryw i koryta
odpływowego, mechaniczne czyszczenie
wpustów ulicznych, przykanalików
deszczowych i kolektorów, utrzymanie
przepompowni wód deszczowych oraz
monitorowanie kolektora głównego.
PGM
corocznie
brak danych
budżet Gminy
XIV.
Ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi (PEM)
1.
zapisów poświęconych ochronie przed
hałasem oraz oddziaływaniem PEM,
w przypadku zaistnienia zagrożeń.
Gmina
2016 –
2020
(stałe)
brak
nie dotyczy
2.
gminy
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy,
3.
Zarządca Dróg
Krajowych
2017
60 000
różne źródła
finansowania
4.
Polkowice (ul.Głogowska - od PCUZ do
stadionu)
Zarządca Dróg
Krajowych
2017
155 000
różne źródła
finansowania
5.
technicznym - DK 3 Polkowice
(ul.Głogowska - rejon ROD Relaks i
Marysieńka)
Zarządca Dróg
Krajowych
2017
115 000
różne źródła
finansowania
6.
Kaźmierzów
Zarządca Dróg
Krajowych
2017
80 000
różne źródła
finansowania
XV.
Przemysł oraz bezpieczeństwo przeciwpożarowe i ekologiczne
1.
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy
2.
Gmina
20162020
1 000 000
budżet Gminy
(dotacja)
22
Strona 22
proGEO Sp. z o.o.
L.p.
Jednostka
realizująca
Przedsięwzięcie
Lata
realizacji
od
do
Koszty
Źródła
finansowania
[zł]
3.
Tarnówek
Gmina
20162020
8 000
budżet Gminy
(dotacja)
4.
Utrzymanie i obsługa sprzętu
pomiarowego monitorującego wstrząsy
pochodzenia górniczego
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy
XVI.
Zadania własne
corocznie
ok. 0,5 %
budżetu
Gminy
Polkowice
budżet Gminy
Gmina,
właściciele
nieruchomości
stałe
brak danych
budżet Gminy
nieruchomości
Gmina
stałe
brak danych
budżet Gminy,
środki osób
prywatnych, środki
zewnętrzne*
1.
(składka do ZGZM)
Gmina
2.
Realizacja Programu usuwania wyrobów
zawierających azbest z terenu gminy
Polkowice na lata 2015-2032
3.
Likwidacja dzikich wysypisk i
zapobieganie ich powstawaniu w tym
monitoring i edukacja ekologiczna
Zadania koordynowane
4.
Prowadzenie akcji informacyjnej
i edukacyjnej w zakresie gospodarki
odpadami komunalnymi
ZGZM
stałe
brak danych
środki własne
ZGZM
5.
(wydatki bieżące)
ZGZM
stałe
brak danych
środki własne
ZGZM
Użyte oznaczenia:
*
środki WFOŚiGW, NFOŚiGW, środki unijne, stowarzyszeń itp.
** planowane działania obejmują m.in. poprawę efektywności energetycznej budynków, modernizację taboru
komunikacyjnego, budowę i modernizację dróg, modernizację węzłów cieplnych, realizację instalacji OZE
(farmy fotowoltaiczne, pompy ciepła, instalacje na biogaz) i inne.
23
Strona 23
proGEO Sp. z o.o.
2.5 Odniesienie się do dokumentów międzynarodowych
VII Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego
Podstawowym dokumentem określającym cele ochrony środowiska na szczeblu Unii
Europejskiej jest VII Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego:
„Dobrze żyć w granicach naszej planety. VII EAP ustanawia wspólnotowe ramy polityki
ochrony środowiska do 2020 r. Program opiera się na istotnych osiągnięciach 40 lat polityki
ochrony środowiska UE i kilku ostatnich dokumentach strategicznych w tej dziedzinie, w tym:
Europa efektywnie Korzystająca z Zasobów, Strategii UE na rzecz Różnorodności
Biologicznej do 2020 i Unijnego Planu działań na rzecz Gospodarki Niskoemisyjnej. VII
Program Działań powinien zapewnić zaangażowanie instytucji UE, państw członkowskich,
władz regionalnych i lokalnych oraz innych zainteresowanych stron na rzecz wspólnych
działań polityki ochrony środowiska do 2020 roku.
Program, określa strategiczne plany kształtowania polityki w zakresie środowiska
z dziewięcioma priorytetowymi celami, które mają zostać osiągnięte do 2020:
1. ochrona, zachowanie i poprawa kapitału naturalnego Unii;
2. przekształcenie Unii w zasobooszczędną, zieloną i konkurencyjną gospodarkę
niskoemisyjną;
3. ochrona obywateli Unii przed związanymi ze środowiskiem obciążeniami i
zagrożeniami dla zdrowia i dobrostanu;
4. maksymalizacja korzyści płynących z prawodawstwa Unii w zakresie ochrony
środowiska;
5. poprawa dowodów stanowiących podstawę polityki ochrony środowiska;
6. zabezpieczenie inwestycji na rzecz polityki ochrony środowiska i przeciwdziałania
zmianie klimatu oraz urealnieniu cen;
7. poprawa uwzględniania aspektu ochrony środowiska i zwiększeniu spójności polityki;
8. wspieranie zrównoważonego charakteru miast Unii;
9. zwiększenie efektywności Unii w przeciwdziałaniu regionalnym i globalnym
wyzwaniom w zakresie ochrony środowiska.
Cele te powinny zostać powiązane z celami strategii „Europa 2020” na różnych poziomach
sprawowania władzy i w każdym wypadku z uwzględnieniem zasady pomocniczości.
Strategia Europa 2020
Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu
społecznemu „Europa 2020”, przyjęta przez Radę Europejską dnia 17 czerwca 2010 r., to
kluczowy dokument dla średniookresowej strategii rozwoju kraju w kontekście członkostwa
Polski w Unii Europejskiej. Określa działania, których podjęcie w skoordynowany sposób
przez państwa członkowskie przyspieszy wyjście z obecnego kryzysu i przygotuje
europejską gospodarkę na wyzwania przyszłości. W przedmiotowym Programie
uwzględniono następujące priorytety Strategii, których realizacja odbywać się będzie na
szczeblu unijnym oraz krajowym:
24
Strona 24
proGEO Sp. z o.o.
-
-
Wzrost inteligentny (zwiększenie roli wiedzy, innowacji, edukacji i społeczeństwa
cyfrowego), zrównoważony (produkcja efektywniej wykorzystująca zasoby, przy jednoczesnym zwiększeniu konkurencyjności).
Wzrost wydatków na działalność badawczą i rozwojową.
Ograniczenie emisji CO2 i osiągnięcia celów 20/20/20 w zakresie klimatu i energii.
Karta Lipska na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich
Dokument ten podkreśla potrzebę opracowania strategii zintegrowanego rozwoju
miejskiego, przy uwzględnieniu aspektu ekonomicznego, społecznego i ekologicznego,
a także wymiaru zdrowotnego i kulturowego oraz zdolności instytucjonalnych państwa.
Ponadto, prowadzenie polityki zintegrowanego rozwoju obszarów miejskich winno
uwzględniać warunki i potrzeby lokalne oraz zasadę pomocniczości. Program w swych
celach uwzględnia ww. założenia Karty Lipskiej ze szczególnym naciskiem na:
Zintegrowany rozwój miejski przy uwzględnieniu aspektu społecznego, aspektu
ekologicznego oraz warunki lokalne i pomocniczość.
Nowa Karta Ateńska
Wizja tego dokumentu wyraża się w koncepcji miasta spójnego, charakteryzującego
się zarówno historyczną ciągłością, jak i spójnością społeczną, ekonomiczną, środowiskową
oraz syntezą przestrzenną. Karta Ateńska opisuje również problemy i wyzwania, z którymi
borykają się współcześnie miasta europejskie oraz przedstawia system wartości, którym
powinni kierować się urbaniści pełniący funkcje twórców planów, doradców politycznych,
mediatorów, administratorów, naukowców i pracowników naukowych. Program ochrony
środowiska dla Gminy Polkowice nawiązuje do wizji miast przedstawionych w Nowej Karcie
Ateńskiej, zwłaszcza do założeń, iż miasta powinny:
Przyczyniać się do dobrobytu i wygodnego życia ich mieszkańców.
Łączyć harmonijnie środowisko zurbanizowane ze środowiskiem przyrodniczym.
Europejska Strategia Zrównoważonego Rozwoju
Ważnym dokumentem jest także odnowiona Europejska Strategia Zrównoważonego
Rozwoju, mająca na celu zrównoważenie wzrostu gospodarczego i wysokiego poziomu życia
z ochroną środowiska naturalnego, przyjęta przez Radę Europejską 26 czerwca 2006 roku.
Dokument koncentruje się na kwestiach związanych z zarządzaniem zasobami naturalnymi,
w tym zaleca sposoby produkcji konsumpcji, które chronią ograniczone zasoby Ziemi.
Analizowany dokument uwzględnia cele zebrane w obszarze:
Ochrona środowiska naturalnego (rozwój gospodarczy bez niszczenia środowiska).
25
Strona 25
proGEO Sp. z o.o.
3. AKTUALNY STAN ŚRODOWISKA
3.1 Położenie administracyjno – geograficzne
jedno miasto (Polkowice). Największymi sołectwami są: Sobin, Sucha Górna, Jędrzychów
i Komorniki. Graniczy od północy z gminami Jerzmanowa i Grębocice, od wschodu z gminą
Rudna, od południowego wschodu z gminą Lubin (wiejska), od południowego zachodu z
gminą Chocianów a od zachodu z gminą Radwanice.
Pod względem geograficznym, zgodnie z podziałem na jednostki fizycznogeograficzne (J. Kondracki, 2000) obszar gminy znajduje się w zasięgu makroregionu Wał
Trzebnicki. W ramach tego makroregionu występują następujące jednostki niższego rzędu tj.
mezoregion Wzgórza Dalkowskie. Niewielki fragment w południowej części obszaru gminy
zaliczany jest do makroregionu Nizina Śląsko-Łużycka, mezoregiony: Równina Szprotawska
i Wysoczyzna Lubińska.
Ukształtowanie terenu jest stosunkowo zróżnicowane. W północnej części gminy
dominują formy pochodzenia lodowcowego wykształcone w postaci spiętrzonych wzgórz i
pagórków morenowych. Deniwelacje terenu przekraczają tu 126 m. W południowej części
gminy Polkowice, w obrębie mezoregionu Równiny Szprotawskiej wykształciły się formy
pochodzenia wodnolodowcowego w postaci równin sandrowych i wodnolodowcowych.
Wzdłuż południowej granicy gminy przebiega dno doliny rzecznej Szprotawy, ponad którą
wykształciły się tarasy akumulacyjne zalewowe oraz erozyjno-akumulacyjne zalewowe
i nadzalewowe.
Cechą charakterystyczną gminy Polkowice jest występowanie dominującej jednostki
osadniczej w postaci miasta Polkowice, w której skupia się ok. 79% liczby mieszkańców
gminy (22558 osób). Na obszarach wiejskich zamieszkuje natomiast 4767 osób. Łącznie
zatem Gminę Polkowice zamieszkuje ponad 27,3 tys. osób, wg stanu na koniec 2014 r. (wg
GUS).
3.2 Użytkowanie gruntów
W strukturze zagospodarowania terenu całej gminy Polkowice (stan na koniec 2014
r.) przeważają grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione - ok. 50 % oraz grunty rolne ok. 36%. Grunty zabudowane i zurbanizowane stanowią natomiast ok. 12 % w tym
komunikacyjne (drogi i kolejowe) - ok. 3%.
Wśród użytków rolnych dominują grunty orne (72,2%), łąki (17,2 %) i pastwiska (6,5%).
W przypadku obszarów wiejskich gminy Polkowice udział lasów i gruntów leśnych
wraz z zadrzewieniami wynosi ok. 55%. Użytki rolne stanowią ok. 34,0%, grunty pod wodami
zajmują ok. 1 % powierzchni gminy a tereny zabudowane ok. 8 %.
26
Strona 26
proGEO Sp. z o.o.
Rysunek 3.1
Struktura użytkowania gruntów, wg stanu na koniec 2014 r. [dane GUS]
[wg stanu na 31.12.2014 r.]
Grunty
leśne
50,3%
Użytki rolne
36,4%
Tereny różne
0,2%
Nieużytki
0,5%
Grunty pod
wodami
0,2%
Grunty
zabudowane i
zurbanizowane
12,4 %
3.3 Jakość gleb
Na obszarze gminy Polkowice istotnym źródłem zanieczyszczeń gleby, poprzez
emisję pyłu, jest OUOW „Żelazny Most”. Ponadto na stan gleb może mieć wpływ działalność
przemysłowa i rolnicza oraz procesy erozyjne [17].
Jak już wspomniano źródłem zanieczyszczenia gleb jest OUOW „Żelazny Most”. Jednak
zgodnie z danymi zawartymi w opracowaniu pt. „Ocena oddziaływania obiektu
unieszkodliwiania odpadów wydobywczych „Żelazny Most” na środowisko w 2012 r.”
[Czaban S. i inni, kwiecień 2013] gleby gminy Polkowice w rejonie OUOW nie są znacząco
zanieczyszczone metalami ciężkimi - stężenie żadnego z badanych w 2012 r. pierwiastków
(miedzi, kadmu, ołowiu, cynku i niklu) w glebach nie przekroczyło wartości dopuszczalnych,
określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie
standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165, poz. 1359).
Zawartości poszczególnych pierwiastków we wszystkich z badanych próbek gleb nie
przekraczają standardów jakości gleb ustanowionych (według wytycznych PIOŚ i IUING) dla
gruntów rolniczych, leśnych, rekreacyjnych i zurbanizowanych. Wprawdzie w 2012 r.
odnotowano podwyższoną zawartość miedzi (w trzech punktach w rejonie Tarnówka) i
ołowiu (w jednym punkcie w rejonie Tarnówka) w glebach, ale były to zawartości stosunkowo
niewielkie, kwalifikujące do:
• drugiego stopnia zanieczyszczenia gleb (tj. gleby słabo zanieczyszczone) dla miedzi;
• pierwszego stopnia zanieczyszczenia gleb (tj. gleby z podwyższoną – w stosunku do
zawartości naturalnej – zawartością metali) dla ołowiu.
Odnotowane w 2012 r. zawartości w glebach: arsenu, cynku, kadmu i niklu, mieszczą
się w zakresie ilości uznawanych za naturalne (0 stopień zanieczyszczenia gleb). Dotyczy to
także gleb w sąsiedztwie pompowni „Tarnówek”, które badano w 2012 r. w czterech
punktach pomiarowych.
Reasumując, gleby na obszarze gminy Polkowice nie należą do szczególnie
zanieczyszczonych. Przeprowadzone na obszarze gminy Polkowice badania wykazały
wprawdzie podwyższone zawartości niektórych pierwiastków, ale nie są to wartości
przekraczające wielkości dopuszczalne. Znaczna część polkowickich gleb narażona jest na
erozję wietrzną a w małym stopniu, na erozję wodną.
27
Strona 27
proGEO Sp. z o.o.
3.4 Zasoby złóż kopalin i budowa geologiczna
złoża rud miedzi:
- gminy;
części gminy;
3.5 Warunki klimatyczne
Obszar gminy Polkowice leży w najcieplejszym regionie Polski. Występują tutaj
korzystne warunki klimatyczne dla wegetacji upraw polowych. Średnia temperatura roczna
kształtuje się od 8,0°C do 8,7°C. Okres wegetacyjny trwa tu ponad 220 dni.
Suma opadów rocznych waha się w przedziale 500-600 mm. Rzadko utrzymują się mrozy
trwające bez przerwy dwa tygodnie.
Średnioroczna prędkość wiatru wynosi tu około 3 m/s, ale na terenach wyżej położonych
jest ona większa. Udział energetycznych prędkości wiatru (4 do 25 m/s) szacuje się na 40%,
a udział cisz – na poniżej 15%. Dominują wiatry z kierunków zachodnich (ok. 40%); W –
17,4%, SW – 11,8%. NW – 9,7%. Relatywnie wysoki jest też udział wiatrów południowych (S
– 14,8%) i południowo-wschodnich (ok. 12%) [17].
Klimat lokalny kształtowany jest przez rzeźbę terenu, występujące kompleksy leśne i podłoże
glebowe. Na obszarze wzgórz i wysoczyzn, poza głębokimi dolinami występuje korzystne
nasłonecznienie i dobre przewietrzanie. Natomiast w dolinach rzecznych mogą występować
mgły, wychłodzenia i duża wilgotność powietrza.
28
Strona 28
proGEO Sp. z o.o.
3.6 Jakość powietrza
Stan jakości powietrza atmosferycznego na obszarze gminy Polkowice monitorowany
jest m.in. przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu - w ramach
systemu Państwowego Monitoringu Środowiska. W stacji pomiarowej zlokalizowanej na
ul. Kasztanowej w Polkowicach prowadzone są pomiary stężeń zanieczyszczeń pyłowych:
ołowiu, kadmu, niklu, arsenu, węglowodorów wielopierścieniowych - WWA/BaP i stężenia
24-godzinnego pyłu zawieszonego PM10. Niezależnie od tego, monitoring stanu powietrza
atmosferycznego prowadzi też KGHM Polska Miedź S.A. - na stacji pomiarowej Tarnówek
zlokalizowanej w rejonie OUOW „Żelazny Most”. Należy podkreślić, że wyniki pomiarów
dokonywanych na tej stacji są przekazywane do WIOŚ i dlatego są one uwzględniane w
publikowanych corocznie raportach o stanie środowiska w województwie dolnośląskim.
Badania z roku 2011
W 2011 r. na obszarze gminy Polkowice odnotowano zwiększoną zawartość w powietrzu
pyłu zawieszonego PM10; w odniesieniu do normy średniodobowej odnotowano
przekroczenia dopuszczalnej liczby dni ze stężeniami powyżej 50 µg/m3 (o 59 dni w stacji
pomiarowej przy ul. Kasztanowej; o 44 dni w stacji pomiarowej Tarnówek). Średnioroczne
stężenie pyłu zawieszonego PM10 na stacji w Polkowicach wynosiło ok. 35 µg/m3 - nie
przekraczało dopuszczalnego stężenia rocznego. Przy czym stężenie średnie w sezonie
grzewczym wyniosło 50 µg/m³, co przekracza wartość dopuszczalnego poziomu rocznego, w
sezonie pozagrzewczym - 19 µg/m³, co stanowi wartość nieprzekraczającą dopuszczalnego
poziomu rocznego. W stacji Tarnówek średnioroczne stężenie pyłu zawieszonego PM10
wynosiło 30 µg/m3 (stężenie średnie w sezonie grzewczym - 40 µg/m³, co stanowi wartość
dopuszczalnego poziomu rocznego, w sezonie pozagrzewczym - 19 µg/m³) [4].
Poprzez oznaczenie zawartości metali w pyle zawieszonym PM10 prowadzony jest
monitoring zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi. W stacji pomiarowej przy ul.
Kasztanowej w Polkowicach nie odnotowano przekroczeń średniorocznego poziomu
dopuszczalnego ołowiu, kadmu oraz niklu. Znacząco natomiast został przekroczony
dopuszczalny poziom zawartości benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 - odnotowano
stężenie równe 3,6 ηg/m3 (średnioroczny poziom docelowy 1 ηg/m3) [4].
Badania z roku 2014
Badania przeprowadzone przez WIOŚ we Wrocławiu w roku 2014 [5] wykazały iż w
odniesieniu pyłu PM10 przekroczenia dopuszczalnej liczby przekroczeń normy
średniodobowej zanotowano na 19 badanych stanowiskach na terenie województwa
dolnośląskiego w tym w Polkowicach na ul. Kasztanowej (38 dni). Przekroczenia
średniodobowej wartości normatywnej pyłu zawieszonego PM10 występują głównie
w sezonie grzewczym. W punkcie tym zanotowano także przekroczenia poziomu
docelowego określonego dla benzo(a)pirenu (1 ng/m3) - zmierzono 4 ng/m3 oraz arsenu
(6 ng/m3) - zmierzono 7 ng/m3 .
Stan jakości powietrza w roku 2014 na terenie Gminy Polkowice przedstawiają
poniższe rysunki.
29
Strona 29
proGEO Sp. z o.o.
z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego (24-godz.) [WIOŚ]
Rysunek 3.3
Zmiany poziomu stężeń średniorocznego pyłu PM10 w latach 2005-2014 [WIOŚ]
30
Strona 30
proGEO Sp. z o.o.
Rysunek 3.4
Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe ołowiu oraz zmiany stężeń
Rysunek 3.5
Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe kadmu oraz zmiany stężeń
31
Strona 31
proGEO Sp. z o.o.
Rysunek 3.6
Rysunek 3.7
Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe niklu oraz zmiany stężeń
Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe arsenu oraz zmiany stężeń
32
Strona 32
proGEO Sp. z o.o.
Rysunek 3.8
Stężenia średnioroczne oraz średnie sezonowe benzo(a)pirenu oraz zmiany stężeń
Obserwując zmiany stężeń pyłu PM10, metali oraz benzo(a)pirenu w latach 2005-2014
można zauważyć dość duże wahania. Dla przykładu wyraźne wzrosty stężeń PM10 i
benzo(a)pirenu notowane są w latach 2009-2011 a w kolejnych następuje tendencja
zniżkowa. W tych samych latach spadło natomiast stężenie metali (ołów, kadm, arsen) by w
kolejnych latach znowu wzrosnąć.
Klasyfikacja strefy dolnośląskiej za rok 2014 wykazała następujące klasy dla
poszczególnych zanieczyszczeń w odniesieniu do kryterium ochrony zdrowia [4]:
- klasa A: SO2, NO2, benzen, CO, PM2.5, Pb, Ni, Cd;
- klasa C: PM10, ozon, As, benzo(a)piren;
- klasa D2:ozon.
Klasyfikacja strefy dolnośląskiej za rok 2014 wykazała następujące klasy stref dla
poszczególnych zanieczyszczeń w odniesieniu do kryterium ochrony roślin [4]:
- klasa A: SO2, NOX;
- klasa C: ozon;
- klasa D2:ozon.
3.7 Wody powierzchniowe
Południowo-zachodnia część obszaru gminy należy do zlewni rzeki Szprotawy, której ok. 4,5
km odcinek przepływa wzdłuż południowo-zachodniej granicy gminy. Do większych cieków
tej zlewni należą ponadto Kalina (9,5 km; średni spadek 1,3‰; źródła znajdują się w rejonie
miasta Polkowice), Skłoba (13,0 km; średni spadek – 5,5‰), Sucha Górna i Zielenica. W
zasięgu zlewni Rudnej największymi ciekami gminy są Moskorzynka (15,3 km) z dopływami
Żdżerowita (7,1 km), Trzebcz i Stobna. Prawostronny dopływ Moskorzynki – Żdżerowita,
posiadający źródła w rejonie wsi Dąbrowa, odwadnia przedpole zachodniego odcinka
obwałowania obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych „Żelazny Most” i przejmuje
– za pośrednictwem rowu II S i Kalinówki Zachodniej – wody infiltracyjne z tego obiektu.
33
Strona 33
proGEO Sp. z o.o.
Niektóre z płynących przez obszar gminy cieków uznano jako istotne dla regulacji stosunków
wodnych na potrzeby rolnictwa. Są to: Moskorzynka, Zdżerowita, Kalina, Mokrzyca i Skłoba
[17].
Sieć hydrograficzna gminy jest uboga, brak jest też większych zbiorników wodnych
(naturalnych lub sztucznych). Jedynie w południowo-zachodniej części gminy (obręby Nowa
Wieś Lubińska, Sobin, Jędrzychów) sieć hydrograficzną wzbogacają liczne kanały i rowy
melioracyjne.
Wody powierzchniowe obejmują niespełna 0,6% powierzchni gminy Polkowice.
Jakość wód powierzchniowych
Prawdopodobnie głównym źródłem zanieczyszczeń wód powierzchniowych jest przemysł,
przede wszystkim OUOW „Żelazny Most”. Pomimo oczyszczania wód nadosadowych z
obiektu w mechaniczno-chemicznej oczyszczalni wód kopalniano-technologicznych przed
odprowadzeniem ich do Odry, oddziaływanie obiektu na wody powierzchniowe nie zostało w
pełni ograniczone.
Wody zgromadzone w OUOW „Żelazny Most”, w wyniku siły ciężkości, infiltrują do wód
podziemnych, powodując wzrost stężenia m.in.: chlorków, sodu, potasu, siarczanów, żelaza
ogólnego, manganu oraz magnezu. Potencjalne źródło zanieczyszczenia wód
powierzchniowych
powyższymi związkami stanowią także hałdy i inne miejsca, z których pierwiastki mogą być
wypłukiwane. Stopień zanieczyszczenia wód powierzchniowych w wyniku kontaktu z wodami
podziemnymi zależy od stopnia zanieczyszczenia wód podziemnych oraz zasięgu ich
występowania.
Obszarowym źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych w gminie Polkowice może
być nieprawidłowo prowadzona gospodarka rolna – zwłaszcza na glebach lżejszych.
Niewłaściwe stosowanie mineralnych i organicznych nawozów oraz chemicznej ochrony
roślin przyczynia się do nadmiernego wzbogacania wód w substancje biogenne, co w
efekcie obniża biochemiczne parametry wód.
Emisje zanieczyszczeń do wód powierzchniowych (zarówno bezpośrednie, jak i pośrednie) z
przedstawionych powyżej źródeł, mogą znacząco negatywnie wpływać na stan. Potwierdzają
to poniekąd wyniki badań jakości wód Moskorzynki przeprowadzone w ramach systemu
Państwowego Monitoringu Środowiska. Stan wód Moskorzynki badany był przy ujściu do
rzeki Rudnej, tj. poza obszarem gminy, w 2010 r. Jej wody według: klasyfikacji elementów
biologicznych zaliczono do klasy II, zgodnie z klasyfikacją elementów fizykochemicznych,
oceniono na stan poniżej dobrego, natomiast stan/potencjał ekologiczny oceniono jako
umiarkowany [WIOŚ we Wrocławiu, 2011].
Ze względu na fakt, iż OUOW „Żelazny Most” stanowi istotne źródło oddziaływania na
środowisko, na zlecenie KGHM Polska Miedź S.A. prowadzony jest dodatkowy (poza
Państwowym Monitoringiem Środowiska) monitoring stanu jakości wód m.in.: Moskorzynki (2
punkty pomiarowe), Żdżerowity (3 punkty pomiarowe) i Stobnej (1 punkt pomiarowy),
płynących m.in. prze obszar gminy Polkowice. Wyniki oceny jakości wód powyższych
cieków - według nieobowiązującej już klasyfikacji wód powierzchniowych określonej w
rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu
klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. z 2008 r., Nr 162, poz.
1008) przedstawiono w poniższej tabeli (stan z 2012 r.).
34
Strona 34
proGEO Sp. z o.o.
Tabela 3.1
Rzeka
Fizyczne
Moskorzynka
Żdzerowita
Stobna
I
I
I
I
I
I
Jakość wód w Gminie Polkowice w roku 2012 [17]
Klasyfikacja według grup wskaźników
Substancje szczególnie
Zasolenie
szkodliwe dla środowiska
Warunki
wodnego
tlenowe
Specyficzne
Priorytetowe
Chlorki
Siarczany
(Cu, Zn)
(Cd, Pb, Ni)
II
>II
II
D
D
I
I
I
D
D
I
I
I
D
D
I
II
I
D
D
I
>II
>II
D
D
II
I
I
D
D
Ocenę stanu wód powierzchniowych wykonuje się w odniesieniu do jednolitych części
wód powierzchniowych (JCW), na podstawie wyników państwowego monitoringu środowiska
i prezentuje poprzez: ocenę stanu ekologicznego bądź potencjału ekologicznego (potencjał
ekologiczny w przypadku wód, których charakter został w znacznym stopniu zmieniony
w następstwie fizycznych przeobrażeń, będących wynikiem działalności człowieka), ocenę
stanu chemicznego i ocenę stanu. Przeprowadza się ją na podstawie wytycznych zawartych
w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu
klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm
jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. 2011 nr 257, póz. 1545) oraz rozporządzeniu
Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego,
potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych
(Dz.U. 2011 nr 258, póz. 1549).
Wyniki ostatnich badań monitoringowych JCW położonych w rejonie Gminy
Polkowice przedstawia poniższa tabela.
Tabela 3.2
Rok
2014
Wyniki monitoringu wód powierzchniowych w roku 2014 [WIOŚ]
Rzeka
Punkt pomiarowokontrolny
Kod JCW
Rudna od źródła
do Moskorzynki
Rudna – powyżej
Moskorzynki i
Kalinówki (m.
Krzydłowice)
PLRW60001815259
III
I
Rudna od
Moskorzynki do
Odry
Rudna – poniżej
Cukrowni "Głogów"
PLRW60001915299
I
I
Stan/potencjał
ekologiczny
Ocena
stanu
II
UMIARKOWANY
ZŁY
II
DOBRY
Klasyfikacja
B
HM FCH
SS
Moskorzynka – ujście
PLRW60001715269
II
I
PPD
UMIARKOWANY
ZŁY
do Rudnej
B – elementy biologiczne, HM - elementy hydromorfologiczne, FCH – elementy fizykochemiczne,
SS - wskaźniki z grupy substancji szczególnie szkodliwych dlaśrodowiska wodnego.
Klasyfikacja elementów: 5-klasowa skala, gdzie klasa: I - stan bardzo dobry, II - dobry, III - umiarkowany, IV - słaby
PSD – poniżej stanu dobrego, PPD – poniżej potencjału dobrego, DOBRY+ – dobry i powyżej dobrego
jcw silnie zmienione
Moskorzynka
3.8 Wody podziemne
Na obszarze gminy Polkowice występują zbiorniki wód podziemnych o wysokiej
zasobności, głównie trzeciorzędowe i czwartorzędowe. Piętra wodonośne związane są także
ze starszymi strukturami litologicznymi – wapieniami i dolomitami cechsztynu oraz
piaskowcami czerwonego spągowca. Są one jednak słabo rozpoznane i nie są użytkowane.
Trzeciorzędowe poziomy wodonośne związane są z piaszczysto-żwirowymi warstwami
zalegającymi na różnej głębokości – od 14 do ponad 200 m. Sumaryczną miąższość wód
trzeciorzędowych określa się na 40 m, a warstwy wodonośne charakteryzują się
35
Strona 35
proGEO Sp. z o.o.
współczynnikiem filtracji 1-35,8 m/d (średnio 4,5 m/d), przewodnością od 12,1 do 286 m²/d
(średnio 171 m²/d).
Potencjalne wydajności studni określa się na 10 do 30 m³/h w południowej i środkowej części
gminy oraz do 50-70 m³/h – w rejonie Kaźmierzowa.
Czwartorzędowe zbiorniki wód podziemnych związane są z piaszczysto-żwirowymi
plejstoceńskimi utworami fluwioglacjalnymi oraz holoceńskimi utworami rzecznymi. Zbiorniki
te zasilane są głównie przez bezpośrednią infiltrację. Wyróżnia się trzy główne rejony
użytkowych zasobów czwartorzędowych wód podziemnych: Wzgórz Dalkowskich, struktury
kopalnej „Potoczek-Jabłonów” oraz struktury „Sobin-Jędrzychów” [17].
Gmina Polkowice w większości położona jest w obrębie dwóch JCWPd - Nr 77 i 78.
Niewielki fragment w południowej części Gminy zlokalizowany jest na obszarze
trzeciorzędowego zbiornika wód podziemnych dla którego wydzielono Obszar Wysokiej
Ochrony Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP-OWO) Nr 316. Jest to Subzbiornik
2
(Tr) Lubin o powierzchni
258 km , średniej głębokości ujęć wynoszącej 130 m,
i o szacunkowych zasobach dyspozycyjnych 50 tys. m3/d. Ze względu na występowanie tu
okien hydraulicznych ta trzeciorzędowa warstwa wód podziemnych jest wrażliwa na
przenikanie zanieczyszczeń z powierzchni gruntu.
Jakość wód podziemnych
W roku 2013 WIOŚ we Wrocławiu przeprowadził ocenę jakości wód podziemnych na
obszarach uprzemysłowionych, narażonych na oddziaływanie punktowych źródeł
zanieczyszczeń w województwie dolnośląskim [8]. Wśród przebadanych 17 obiektów
2 znajdowały się na terenie Gminy Polkowice. Były nimi OUOW „Żelazny Most” oraz zbiornik
odpadów poflotacyjnych „Gilów”.
Obiekt Unieszkodliwiania Odpadów Wydobywczych „Żelazny Most”
Do badań pobrano próbki wód podziemnych z 4 piezometrów zlokalizowanych wokół
obiektu. Wszystkie monitorowane piezometry położone są na kierunku spływu wód ze
składowiska. Ocena jakości wód podziemnych wykazała, że wody jednego z piezometrów
zakwalifikowano do wód zadawalającej jakości (III klasa). O takiej klasyfikacji zadecydowały
stężenia chlorków w klasie IV. Wartości pozostałych badanych wskaźników w tym punkcie
mieściły się w klasie I i II.
W porównaniu do badań prowadzonych w roku 2007 nastąpiła poprawa jakości wód w tym
piezometrze, odnotowano spadek wartości siarczanów, przewodności elektrolitycznej i
chlorków.
Jakość wód w piezometrach była zróżnicowana. Wody jednego z piezometrów
zakwalifikowano do wód bardzo dobrej jakości (klasa I), pomimo iż stężenia chlorków i
siarczanów odpowiadały granicom klasy II. Bardzo dobrą jakością (klasa I) charakteryzowały
się wody kolejnego piezometru, pomimo stężeń siarczanów w granicach klasy II.
Wody następnego piezometru zaklasyfikowano do wód dobrej jakości (klasa II), o czym
zadecydowało stężenie azotanów (12 mg/l). Także stężenie siarczanów osiągnęło granice
klasy II.
Stan chemiczny wód w analizowanych piezometrach uznać można za dobry.
36
Strona 36
proGEO Sp. z o.o.
Zbiornik odpadów poflotacyjnych „Gilów”
Próbki wód podziemnych pobrano z 4 piezometrów, wchodzących w skład sieci
obserwacyjnej wokół składowiska „Gilów”, zlokalizowanych wzdłuż drogi E65 na kierunku
spływu wód podziemnych ze składowiska. Przepływ wód podziemnych odbywa się w
kierunku południowym.
Ocena jakości wód podziemnych wykazała, że wody z jednego z piezometrów to wody
bardzo dobrej jakości (klasa I). Jedynie stężenie siarczanów mieściło się w granicach klasy
II, a wartości pozostałych badanych wskaźników w tym punkcie mieściły się w klasie I.
Wody z kolejnego piezometru zakwalifikowano do wód zadowalającej jakości (klasa III).
Zadecydowało o tym stężenia chlorków w klasie IV. Wartości pozostałych badanych
wskaźników w tym punkcie mieściły się w klasie I za wyjątkiem wartości przewodności
elektrolitycznej odpowiadającej klasie II.
W próbkach wód pobranych z dwóch kolejnych piezometrów odnotowano wysokie stężenia
chlorków, w granicach klasy V. Stężenia pozostałych badanych wskaźników w wodach ww.
piezometrów odpowiadały klasie I za wyjątkiem przewodności elektrolitycznej w jednym z
piezometrów w klasie IV a w kolejnym w klasie V. Stężenie siarczanów w jednym z
piezometrów osiągnęło granice klasy V. Jednak ze względu na to iż wymienione wskaźniki
nie są oznaczone w obowiązującym załączniku do rozporządzenia w sprawie kryteriów i
sposobu oceny stanu wód podziemnych symbolem „H", wody z dwóch piezometrów
zaliczono do wód niezadowalającej jakości (klasa IV).
Stan chemiczny w 2 piezometrach uznać można za dobry, a w kolejnych 2 za słaby.
3.9 System przyrodniczy Gminy
3.9.1 Lasy i zieleń miejska
Lasy i grunty leśne na terenie gminy Polkowice zajmują około 8424 ha (GUS, stan na
koniec 2014 r.), co stanowi ponad 49% jej ogólnej powierzchni. Wskaźnik lesistości gminy
kształtuje się na bardzo wysokim poziomie i jest znacznie wyższy od wskaźnika lesistości dla
województwa dolnośląskiego (ok. 29 %). W strukturze własności przeważają lasy państwowe
należące do Nadleśnictw Lubin, Głogów i Chocianów. Zdecydowana większość, bo ponad
97% stanowią lasy będące własnością Skarbu Państwa zarządzane przez Regionalną
Dyrekcję Lasów Państwowych. Udział prywatnych gruntów leśnych w powierzchni ogólnej
gruntów leśnych na terenie gminy wynosi ponad 3%.
Tereny zieleni, do których zaliczamy parki spacerowo-wypoczynkowe (45,18 ha),
zieleńce (7,03 ha), zieleń uliczną (38,0 ha), zieleń osiedlową (75,50 ha), cmentarze (12,80
ha) i lasy gminne (35,19 ha) zajmują łącznie ok. 0,8 % ogólnej powierzchni Gminy.
3.9.2 Ochrona przyrody
Na terenie gminy Polkowice najcenniejsze i najbardziej atrakcyjne ze względu na walory
przyrodniczo – krajobrazowe, są obszary występowania dużych kompleksów leśnych na
obszarze całej gminy, a także doliny cieków i potoków zachowane w naturalnym stanie, które
są miejscem występowania cennych siedlisk flory i fauny, typowych dla obszarów
podmokłych. Wykonana w 2012 r. Aktualizacja inwentaryzacji przyrodniczej [9], stwierdziła
występowanie na terenie gminy obszarów i obiektów przyrodniczych, które należałoby objąć
ochroną konserwatorską. Są to przede wszystkim ekosystemy leśne, łąkowe, szuwarowe,
torfowe oraz wodne. W chwili obecnej większość cennych przyrodniczo i krajobrazowo
obszarów nie jest objęta żadną formą ochrony przyrody, dlatego też dla skutecznej ochrony
cennych siedlisk przyrodniczych jakie występują na terenie gminy, należy jak najszybciej
podjąć działania ochronne.
Z obszarów objętych ochroną prawną w południowo-zachodniej części gminy
Polkowice, znajduje się fragment lasów należących do Obszaru Chronionego Krajobrazu
37
Strona 37
proGEO Sp. z o.o.
„Lasy Chocianowskie” o powierzchni około 610 ha. Występują tu fragmenty lasów łęgowych i
olsów, a także stanowiska lęgowe ptaków leśnych oraz kilka gatunków roślin chronionych.
Jest on również obszarem łączącym teren gminy z cenniejszym kompleksem leśnym jakim
są Bory Dolnośląskie (obszar sieci Natura 2000).
Z innych form ochrony przyrody na terenie gminy znajdują się dwa zespoły przyrodniczokrajobrazowe o łącznej powierzchni około 46 ha:
• „Guzicki Potok” – około 24 ha (obręb Guzice),
• „Trzebcz” – około 22 ha (obręby: Trzebcz, Komorniki i Guzice).
Ponadto występują tu również inne obiekty cenne przyrodniczo i kulturowo. Są to pomniki
przyrody, zabytkowe parki oraz zabytkowe pałace, dwory, kościoły, cmentarze i
zabudowania gospodarcze.
Obecnie na obszarze gminy istnieją dwa uznane pomniki przyrody ożywionej:
• 1 dąb szypułkowy, który znajduje się w okolicach Żelaznego Mostu,
• aleja 346 dębów szypułkowych w Nowym Dworze na terenie obrębu Jędrzychów.
Podczas opracowywania Aktualizacji inwentaryzacji w wyniku przeprowadzonych
prac zarówno terenowych, jak i kameralnych, które obejmowały analizę dostępnych
materiałów w postaci istniejących i tworzonych dokumentów planistycznych oraz literatury i
inwentaryzacji przyrodniczej gminy Polkowice z 1996 roku, zbudowano spójną bogatą bazę
danych przyrodniczych z terenu gminy. Na bazie zebranych informacji i oceny stanu
bieżących zasobów przyrodniczych zaproponowano 13 obszarów do objęcia ich ochroną
prawną w postaci rezerwatów przyrody (3 obszary), zespołów przyrodniczo-krajobrazowych
(2 obszary) i użytków ekologicznych (8 obszarów). W stosunku do inwentaryzacji z 1996
roku większość propozycji powołania obszarów chronionych została utrzymana. Są to:
• Proponowany rezerwat przyrody „Żukowskie Śnieżyce”
• Proponowany rezerwat przyrody „Dolina Lipówki”
• Proponowany rezerwat przyrody „Lasy Barszowskie”
• Proponowany zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Tarnówek”
• Proponowany zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Strumień Stobna”
• Proponowany użytek ekologiczny „Dolina Skłoby”
• Proponowany użytek ekologiczny „Rozlewisko w Jędrzychowie”
• Proponowany użytek ekologiczny „Park podworski w Nowym Dworze”
• Proponowany użytek ekologiczny „Rosiczka pod Sobinem”
• Proponowany użytek ekologiczny „Źródło w Żelaznym Moście”
• Proponowany użytek ekologiczny „Szafirek”
• Proponowany użytek ekologiczny „Glinianki w Polkowicach”
• Proponowany użytek ekologiczny „Leśne glinianki koło Pieszkowic”
Na obszarze Gminy Polkowice odnotowano występowanie 104 pojedynczych drzew
oraz 4 grup drzew w postaci alei drzew o wymiarach pomnikowych bądź godnych ochrony ze
względów krajobrazowych. Wśród wyróżnionych drzew znalazły się zarówno gatunki
rodzime, jak i obce. Największą liczbę okazów o wymiarach pomnikowych posiadał dąb
szypułkowy (44 egzemplarze), następnie wiąz szypułkowy (8 egzemplarzy), głóg
jednoszyjkowy (6 egzemplarzy), kasztanowiec biały (6 egzemplarzy, w tym 3 stanowiące
grupy drzew w postaci alei), lipa szerokolistna (6 egzemplarzy) i klon zwyczajny (5
egzemplarzy, w tym 1 stanowiący grupę drzew w postaci alei). Do najbardziej okazałych
drzew należało 7 dębów szypułkowych i jedna lipa szerokolistna
Zgodnie z przyjętymi kryteriami na terenie Gminy Polkowice zinwentaryzowano 10
obiektów (głazów narzutowych) spełniających warunki pomników przyrody.
Obszar gminy Polkowice znajduje się poza układem sieci ECONET-POLSKA.
W najbliższym sąsiedztwie gminy znajdują się obszary w randze korytarza ekologicznego o
38
Strona 38
proGEO Sp. z o.o.
znaczeniu międzynarodowym - Dolina Odry poniżej Ścinawy, obszar węzłowy o znaczeniu
krajowym – Bory Dolnośląskie oraz łączący go z doliną Odry korytarz ekologiczny o
znaczeniu krajowym (Liro 1995).
Z kolei zgodnie z „Koncepcją korytarzy ekologicznych łączących Europejską Sieć
Natura 2000 w Polsce” (Jędrzejewski i in. 2005) kompleksy leśne we wschodniej części
gminy, pomiędzy miejscowościami Tarnówek – Żelazny Most – Jędrzychów są częścią
Korytarza Południowo-Centralnego (KPdC). Lasy te stanowią łącznik pomiędzy Doliną Odry
a Borami Dolnośląskimi i pełnią funkcje krajobrazowe.
W granicach Gminy Polkowice brak obszarów należących do europejskiej sieci
granic Gminy.
Na obszarach wiejskich Gminy zabytkowe parki znajdują się w 7 miejscowościach:
Guzice, Kaźmierzów, Nowy Dwór (obręb Jędrzychów), Moskorzyn, Sucha Górna, Trzebcz i
Żuków. Cztery z nich wpisane są do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków
(Guzice, Nowy Dwór, Kaźmierzów i Żuków). Większość parków w/w miejscowościach jest
własnością Gminy i są one na bieżąco utrzymywane. W sumie rejestr obiektów zabytkowych
(WKZ) zawiera 20 pozycji, a ponad 170 obiektów znajduje się na gminnej liście ewidencji
zabytków i obiektów o walorach kulturowych. Występują one w 15 miejscowościach na
obszarach wiejskich gminy.
3.10 Klimat akustyczny i PEM
W największym stopniu na klimat akustyczny gminy Polkowice oddziałuje transport i
komunikacja, m.in. ze względu na stale wzrastającą liczbę pojazdów i niezadowalającą
jakość dróg. Istonym źródłem hałasu jest także przemysł. Hałas mający źródło w przemyśle,
w przypadku gminy Polkowice związany jest głównie z zakładami KGHM Polska Miedź S.A
oraz innymi działającymi na terenie Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Nadmierny
hałas komunikacyjny powodowany jest przede wszystkim przez ruch kołowy na drodze
krajowej nr 3, drogach tranzytowych oraz na głównych ulicach miasta Polkowice.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu przeprowadził w 2014 r.
badania hałasu komunikacyjnego w wybranych punktach woj. dolnośląskiego. Głównym
założeniem wykonanych pomiarów akustycznych było określenie warunków panujących
w bezpośrednim sąsiedztwie tras komunikacyjnych i uzyskanie informacji o uciążliwości
akustycznej analizowanych tras. Pomiary przeprowadzono w 54 punktach, zlokalizowanych
na terenie powiatów jaworskiego, średzkiego, polkowickiego, bolesławieckiego, lubańskiego
oraz górowskiego. Pomiary wykonywano w porze dziennej, w trzech okresach
w następujących porach doby:
- poranna w godzinach pomiędzy 600- 900,
- południowa w godzinach pomiędzy 900- 1800,
- wieczorna w godzinach pomiędzy 1800- 2200.
Cykl badawczy prowadzony był od kwietnia do grudnia 2014 roku. W wyniku
przeprowadzonych badań wskazano obszary, na których hałas jest szczególnie uciążliwy,
zinwentaryzowano budynki chronione zlokalizowane na tych obszarach oraz oszacowano
liczbę ludności narażoną na oddziaływanie ponadnormatywnego hałasu. Poniższa tabela
prezentuje wyniki pomiarów przeprowadzonych w granicach miasta Polkowice.
39
Strona 39
proGEO Sp. z o.o.
Tabela 3.3
Wyniki pomiaru hałasu na terenie miasta Polkowice w 2009 i 2014 r. [WIOŚ]
Dane podane w powyższej tabeli wskazują, iż zmierzony poziomu hałasu w roku
2014 jest niższy od tego z roku 2009. W 2 punktach pomiarowych (ul. Chocianowska 123
i ul. Dąbrowskiego 2) zanotowano przekroczenia wynoszące odpowiednio 4,4 i 0,3 dB.
Porównując dane z lata 2009 i 2014 można zauważyć, iż pomimo dużego wzrostu natężenia
ruchu na analizowanych ciągach komunikacyjnych (punkty 2 i 3) lub niewielkiego jego
zmniejszenia (punkty 1 i 4) wszędzie notuje się spadek poziomu hałasu (od 0,6 do
2,0 dB).
W czerwcu 2014 r. Sejmik Województwa Dolnośląskiego uchwalił „Program ochrony
środowiska przed hałasem dla województwa dolnośląskiego na lata 2013 – 2017” [12].
Program oparty jest na mapach akustycznych. Na podstawie danych pozyskanych z map
akustycznych województwa dolnośląskiego zidentyfikowano obszary podlegające ochronie
akustycznej, w obrębie których zarejestrowano przekroczenia obowiązujących wartości
dopuszczalnych dla hałasu drogowego. Na terenie Gminy Polkowice przekroczenia dotyczą
następujących lokalizacji:
• Biedrzychowa - obszar przekroczeń LDWN i LN obejmuje jeden budynek i opiera się na
elewacji znajdującej się najbliżej drogi, a przekroczenia nie przekraczają 5 dB;
• Polkowice, ul. Głogowska (lp. 109) - obszar przekroczeń LDWN i LN sięga pierwszej linii
zabudowy, a przekroczenia wynoszą głównie 1 – 5 dB oraz 5 – 10 dB ale opierają się
na elewacjach od strony Ulicy. W najbliższej odległości od drogi przekroczenia
wynoszą > 10 dB ale nie siegają do pierwszej linii zabudowy. W obrębie
przekroczenia znajduje się jeden budynek szkolny;
• Polkowice, ul. Głogowska (lp. 110) - obszar przekroczenia nie sięga do pierwszej linii
zabudowy;
• Kaźmierzów - obszar przekroczeń LDWN i LN obejmuje jeden budynek. Przekroczenia
wynoszą głównie 1 – 5 dB oraz 5 – 10 dB. W najbliższej odległości od drogi
przekroczenia wynoszą > 10 dB, ale nie obejmują zabudowy.
Pola elektromagnetyczne (PEM)
WIOŚ we Wrocławiu wykonuje badania poziomów pól elektromagnetycznych
w wybranych punktach województwa dolnośląskiego w cyklach trzyletnich. Do badań
typowane są tereny w strefie oddziaływania stacji bazowych telefonii komórkowej. Na terenie
Gminy Polkowice o ostatnim okresie nie były prowadzone badania natężenia PEM.
40
Strona 40
proGEO Sp. z o.o.
3.11 Podsumowanie – istotne problemy i zagrożenia dot. ochrony środowiska
na terenie Gminy Polkowice
Powyższa analiza pozwala wskazać istotne problemy i zagrożenia dot. ochrony
środowiska na terenie Gminy Polkowice, którymi są w szczególności:
1)
Niezadowalający stan jakości powietrza atmosferycznego, spowodowany emisją
komunikacyjną, niską emisją w okresie grzewczym oraz emisją napływową, które
powodują występowanie przekroczeń poziomów dopuszczalnych pyłu PM10 oraz
poziomów docelowych benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 i arsenu, w związku
z czym konieczne jest podjęcie szeregu działań naprawczych określonych w Planie
gospodarki niskoemisyjnej Gminy Polkowice.
2)
Występowanie ponadnormatywnego hałasu drogowego, powodowanego przede
wszystkim przez ruch kołowy na drodze krajowej nr 3 oraz na głównych ulicach miasta
Polkowice - ul. Chocianowska (DW331) i ul. Dąbrowskiego.
3)
Mozliwość występowania lokalnych niecek obniżeniowych, którym towarzyszą
deformacje powierzchni terenu, wskutek eksploatacji górniczej prowadzonej na terenie
gminy.
4)
Możliwość występowania lokalnych podtopień w dolinie rzeki Kaliny (głównie rejon
miejscowości Sobin).
5)
Możliwość zanieczyszczenia wód i gleb w przypadku wystąpienia sytuacji awaryjnych
na terenie OUOW „Żelazny Most” (rozszczelnienia).
6)
Występowanie miejscowego zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi, związanego ze
zorganizowaną i niezorganizowaną emisją pyłów i gazów, głównie wskutek rozwoju
przemysłowego Gminy, transportu samochodowego, składowaniem odpadów,
napływem transgranicznych zanieczyszczeń powietrza oraz emisją zanieczyszczeń ze
zbiornika „Żelazny Most”.
41
Strona 41
proGEO Sp. z o.o.
4. METODYKA I TRUDNOŚCI PROGNOZOWANIA
W ramach oceny możliwych oddziaływań na środowisko uwzględniono zadania
inwestycyjne jak i nieinwestycyjne planowane do realizacji w ramach poszczególnych
rozdziałów Programu. Analizą objęto zarówno zadania własne Gminy Polkowice –
finansowane z budżetu gminy, jak i zadania koordynowane – realizowane na terenie gminy
przez inne podmioty publiczne oraz prywatne i finansowane ze źródeł zewnętrznych. Stopień
i zakres oddziaływania zależeć może od lokalizacji danego zadania, czy będzie ono
realizowane na terenach zurbanizowanych czy niezagospodarowanych lub też na obszarach
charakteryzujących się większą wartością przyrodniczą, gdzie negatywny zakres
oddziaływania może być największy.
Określenie zmian stanu środowiska na obszarach objętych przewidywanym
znaczącym oddziaływaniem w odniesieniu do zadań inwestycyjnych zaplanowanych
w Programie jest utrudnione. W szczególności jeśli brak jest informacji o sposobie
i dokładnych miejscach realizacji poszczególnych przedsięwzięć. Biorąc jednak pod uwagę,
że większość z przedsięwzięć inwestycyjnych planowanych do realizacji w ramach Programu
wymagać będzie przeprowadzenia postępowań w sprawie oceny oddziaływania na
środowisko, uwzględniających konkretne warunki środowiskowe przyjęto, że na tym etapie
ogólności wystarczające jest omówienie typowych oddziaływań i ich potencjalnych skutków
środowiskowych. Tak przeprowadzona ocena pozwala na generalne określenie
potencjalnych niekorzystnych skutków środowiskowych związanych z realizacją
poszczególnych przedsięwzięć. Procedura oceny uwzględnia typowe dla danego
przedsięwzięcia i najczęściej występujące skutki przeobrażeń związane zarówno z etapem
jego realizacji jak i eksploatacji.
Odnosząc się do pozostałych trudności napotkanych przy opracowywaniu niniejszej
Prognozy należy wskazać na zagadnienia związane z przepisami prawnymi. Utrudnieniem
w prawidłowej ocenie rozwiązań zawartych w Programie jest ciągła zmiana przepisów.
W przypadku ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ustawy Prawo ochrony
środowiska, Prawo wodne oraz Prawo geologiczne i górnicze oraz aktami wykonawczymi do
ww. ustaw należy się liczyć z dalszymi zmianami, co wiązać się będzie z ciągłym
uwzględnianiem nowych przepisów w przyszłej realizacji zadań.
Trudnością jest także sama metoda oceny, obarczona pewnym błędem. Wynika to
z subiektywnej oceny siły presji na środowisko poszczególnych czynników
antropogenicznych, a także subiektywnej oceny wielkości pozytywnego wpływu działań
zawartych w Programie na środowisko.
W uwagach działaniami nieinwestycyjnymi określone te w wyniku których nie
zostanie wybudowana/zmodernizowana infrastruktura lub wykonane inne działania
inwestycyjne. Dotyczy to głównie zadań związanych ze szkoleniami, promocją, edukacją i
informowaniem społeczeństwa, opracowywaniem mpzp itp.
W kolejnym rozdziale przedstawiono w formie tabeli matrycę możliwych oddziaływań
poszczególnych przedsięwzięć na następujące komponenty środowiska:
– różnorodność biologiczną,
– ludzi,
– zwierzęta,
– rośliny,
– wodę,
– powietrze,
– powierzchnię ziemi,
– krajobraz,
– klimat,
42
Strona 42
proGEO Sp. z o.o.
– zasoby naturalne,
– zabytki,
– dobra materialne
– gatunki chronione i pomniki przyrody
Wśród możliwych oddziaływań wyróżniono (zaznaczając odpowiednim kolorem):
- możliwe negatywne oddziaływanie
- możliwe pozytywne oddziaływanie
- możliwe jest wystąpienie pozytywnych jak też negatywnych oddziaływań
- brak oddziaływania lub zadanie nie ingeruje w środowisko
Dodatkowo charakter oddziaływania opisano następującymi parametrami (oznaczając
odpowiednim skrótem):
- bezpośrednie
- Bezp
- pośrednie
- Pośr
- wtórne
- Wt
- skumulowane
- Sk
- krótkoterminowe
- Krót
- długoterminowe
- Dł
- chwilowe
- Ch
- odwracalne
- Odw
- stałe
- St
5. PRZEWIDYWANE
ODDZIAŁYWANIE
OKREŚLONYCH W PROGRAMIE
NA
ŚRODOWISKO
PRZEDSIĘWZIĘĆ
W poniższej tabeli przedstawiono matrycę możliwych oddziaływań przedsięwzięć
określonych w „Programie ochrony środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2016 – 2020” na
poszczególne komponenty środowiska. Następnie w podrozdziałach zgodnych z rozdziałami
zawartymi w Programie, omówiono możliwe potencjalne oddziaływanie przedsięwzięć.
43
Strona 43
proGEO Sp. z o.o.
Tabela 5.1
Matryca możliwych oddziaływań przedsięwzięć określonych w Programie
zasoby naturalne
zabytki
dobra materialne
gatunki chronione
i pomniki przyrody
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
II.
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
wodę
Uwagi
2.
powietrze
Wt
Dł
St
rośliny
Wt
Dł
St
zwierzęta
Wt
Wprowadzanie do strategii, polityk i programów
Dł
sektorowych gminy zasad zrównoważonego
St
rozwoju oraz celów polityki ekologicznej Gminy
ludzi
klimat
1.
krajobraz
I.
Przedsięwzięcie
różnorodność
biologiczną
L.p.
powierzchnię ziemi
Oddziaływanie na:
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
1.
Udzielanie zamówień publicznych z możliwie
najszerszym uwzględnianiem aspektów
środowiskowych oraz rozwiązań
minimalizujących negatywny wpływ na
środowisko naturalne
2.
Podnoszenie kwalifikacji pracowników Urzędu
Gminy z zakresu prowadzenia zielonych
zamówień publicznych GPP
3.
Wt
Promowanie zachowań ekologicznych oraz
Dł
tworzenie warunków do powstawania zielonych
St
miejsc pracy
44
Strona 44
proGEO Sp. z o.o.
dobra materialne
gatunki chronione
i pomniki przyrody
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
2.
IV.
1.
2.
3.
4.
wodę
zabytki
zasoby naturalne
Wt
Dł
St
krajobraz
Wt
Dł
St
powietrze
klimat
1.
Informowanie i zachęcanie przedsiębiorców,
instytucji i organizacji działających w gminie do
wprowadzania systemów zarządzania
środowiskowego
Promowanie i wspieranie na lokalnym rynku
przedsiębiorców i organizacje, legitymizujące
się certyfikowanymi systemami zarządzania
środowiskowego
rośliny
Bezp
Dł
St
III.
zwierzęta
Wt
Dł
St
ludzi
Przedsięwzięcie
różnorodność
biologiczną
L.p.
powierzchnię ziemi
Oddziaływanie na:
Uwagi
Uwzględnianie w planach zagospodarowania
przestrzennego wymagań ochrony środowiska
oddziaływania na środowisko i opracowań
ekofizjograficznych.
Prowadzenie racjonalnej polityki przestrzennej
(kształtowanie przestrzeni), uwzględniającej
wartości przyrodnicze i ład przestrzenny.
Uwzględnianie w planach zagospodarowania
przestrzennego wymogów dotyczących
zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników
nie powodujących nadmiernej „niskiej emisji”
Wyznaczanie w planach obszarów na których
mogą być realizowane inwestycje związane z
odnawialnymi źródłami energii (OZE)
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
działanie
nieinwestycyjne,
45
Strona 45
proGEO Sp. z o.o.
krajobraz
klimat
zasoby naturalne
zabytki
dobra materialne
gatunki chronione
i pomniki przyrody
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
Wt
Dł
St
Wt
społecznych w zakresie planowanych inwestycji Dł
mogących oddziaływać na środowisko
St
Wt
Edukacja ekologiczna młodzieży szkolnej i
Dł
dzieci przedszkolnych
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
i działaniach proekologicznych w gminie
2.
informacyjnych UG kampanii społecznych
służących wyrabianiu ekologicznych nawyków
wśród mieszkańców wszystkich grup
wiekowych
3.
Podnoszenie kompetencji nauczycieli i osób
prowadzących edukację ekologiczną
4.
Tworzenie sieci wymiany informacji i wiedzy
wśród osób zaangażowanych w edukację
ekologiczną
6.
7.
Uwagi
1.
5.
rośliny
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
zwierzęta
Wt
Dł
St
Uwzględnienie w planach miejscowych działań
oddziaływań związanych z eksploatacją złóż
miedzi i kruszyw naturalnych
ludzi
powierzchnię ziemi
V.
powietrze
5.
Przedsięwzięcie
różnorodność
biologiczną
L.p.
wodę
Oddziaływanie na:
Organizacja akcji, konkursów i projektów
ekologicznych
działanie
nieinwestycyjne,
działanie
nieinwestycyjne,
działanie
nieinwestycyjne,
działanie
nieinwestycyjne,
46
Strona 46
proGEO Sp. z o.o.
5.
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
rośliny
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
zwierzęta
gatunki chronione
i pomniki przyrody
4.
dobra materialne
3.
zabytki
2.
zasoby naturalne
1.
klimat
VI.
krajobraz
11.
powierzchnię ziemi
10.
powietrze
9.
Wt
Dł
St
Wt
Organizacja Polkowickiego Festiwalu Ziemi
Dł
St
Wt
Program zdrowotny z zakresu promocji zdrowia
Dł
w ochronie ekologicznej dziecka
St
Wt
Realizacja Programu Edukacji Ekologicznej
Dł
(PEE) na terenie gminy Polkowice
St
Zielone szkoły
wodę
8.
Przedsięwzięcie
ludzi
L.p.
różnorodność
biologiczną
Oddziaływanie na:
Uwagi
działanie
nieinwestycyjne,
działanie
nieinwestycyjne,
działanie
nieinwestycyjne,
działanie
nieinwestycyjne,
Bezp
Ścieżki edukacyjne, ochrona terenów i obiektów
Dł
cennych przyrodniczo
St
Pośr
Opracowania programów, planów i sprawozdań
Dł
dotyczących ochrony środowiska
St
Bezp
Dł
parków
St
Bezp
Dł
St
Bezp
okazów drzew na terenie gminy oraz gatunków Dł
zagrożonych wyginięciem
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
działanie
nieinwestycyjne,
47
Strona 47
proGEO Sp. z o.o.
zasoby naturalne
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
VII.
1.
Promowanie i wspieranie zalesiania gruntów
nieprzydatnych rolniczo.
2.
Lokalizacja zalesień i zadrzewień w planach
VIII.
1.
Lokalizacja i ochrona obszarów o zwiększonej
retencji wodnej w planach zagospodarowania
przestrzennego
2.
oszczędzaniu wody przez działania edukacyjnopromocyjne skierowane do wszystkich grup
społecznych
3.
przeciwpowodziowej Gm.Polkowice - zadanie
nr 2 Budowa polderu Sobin
4.
Utrzymanie i remont urządzeń melioracyjnych
na terenie gminy
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Ch
Odw
Pośr
Ch
Odw
Bezp
Ch
Odw
Bezp
Ch
Odw
Pośr
Krót
St
Pośr
Krót
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
gatunki chronione
i pomniki przyrody
klimat
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
dobra materialne
krajobraz
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
zabytki
powierzchnię ziemi
krajobrazu
powietrze
7.
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
wodę
Objęcie obszarową formą ochrony terenów
cennych przyrodniczo
rośliny
6.
zwierzęta
Przedsięwzięcie
ludzi
L.p.
różnorodność
biologiczną
Oddziaływanie na:
działanie
nieinwestycyjne,
Pośr
Dł
St
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
Pośr
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
Uwagi
działanie
nieinwestycyjne,
działanie
nieinwestycyjne,
działanie
nieinwestycyjne,
Bezp
Ch
St
Bezp
Ch
St
48
Strona 48
proGEO Sp. z o.o.
powietrze
powierzchnię ziemi
krajobraz
klimat
zasoby naturalne
Pośr
Dł
St
Pośr
Ch
Odw
Bezp
Ch
Odw
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Krót
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Ch
St
6.
odcinku od Komornik w kierunku ujścia do
Moskorzynki na długości 0,83 km
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Ch
Odw
Bezp
Ch
Odw
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Krót
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Ch
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Krót
Odw
Pośr
Dł
St
Pośr
Krót
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Krót
St
Bezpr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezpr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
IX.
Likwidacja „dzikich wysypisk” i zapobieganie
powstawaniu nowych
2.
Ochrona gruntów ornych o najwyższej bonitacji
przed przeznaczaniem na cele nierolnicze i
nieleśne
3.
Pośr
gospodarstw ekologicznych oraz prowadzących Dł
zrównoważoną gospodarkę rolną i leśną na
St
terenie gminy
1.
Uwagi
1.
X.
gatunki chronione
i pomniki przyrody
wodę
Bezp
Dł
St
dobra materialne
rośliny
i urządzeń melioracji wodnych podstawowych i
szczegółowych
Przedsięwzięcie
zabytki
zwierzęta
5.
L.p.
różnorodność
biologiczną
ludzi
Oddziaływanie na:
Wt
Uwzględnienie w opracowaniach planistycznych
Dł
wszystkich udokumentowanych złóż kopalin,
St
ujęć wód podziemnych w granicach
ochronnych zbiorników wód podziemnych i ich
ochrona przed trwałym zainwestowaniem
Wt
Dł
St
49
Strona 49
proGEO Sp. z o.o.
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
gatunki chronione
i pomniki przyrody
dobra materialne
Wt
Dł
St
zabytki
Pośr
Dł
St
klimat
krajobraz
powietrze
wodę
rośliny
zwierzęta
Pośr
Dł
St
zasoby naturalne
XI.
Ochrona i racjonalna gospodarka złożami
kopalin, w tym zapobieganie i minimalizacja
nowych oddziaływań górniczych
powierzchnię ziemi
2.
Przedsięwzięcie
ludzi
L.p.
różnorodność
biologiczną
Oddziaływanie na:
Uwagi
Bezp
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
1.
Podnoszenie efektywności energetycznej w
istniejących budynkach publicznych i
komunalnych oraz w ramach eksploatacji
oświetlenia drogowego, poprzez montaż
instalacji wykorzystujących OZE (np. panele
fotowoltaiczne, gruntowe wymienniki ciepła)
oraz termomodernizację
2.
Wprowadzenie w nowych obiektach źródeł
energii w większym stopniu opartych na OZE
3.
promocyjnych związanych z zachęcaniem
mieszkańców i przedsiębiorców z terenu gminy
do poprawienia efektywności energetycznej w
posiadanych budynkach i wykorzystaniu energii
z OZE
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
S
Wt
Dł
St
4.
Podnoszenie efektywności energetycznej w
istniejących budynkach mieszkalnych poprzez
termomodernizację oraz wymianę okien i drzwi
w tym realizacja Programu poszanowania
energii
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
S
Bezp
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
50
Strona 50
proGEO Sp. z o.o.
Bezp
Krót
Odw
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Krót
Odw
Bezp
Dł
St
Bezp
Krót
Odw
Bezp
Krót
Odw
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Krót
Odw
gatunki chronione
i pomniki przyrody
Bezp
Krót
Odw
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Krót
Odw
Bezp
Dł
St
Bezp
Krót
Odw
dobra materialne
Wt
Dł
St
Bezp
Krót
Odw
zabytki
Bezp
Krót
Odw
Bezp
Krót
Odw
zasoby naturalne
Bezp
Krót
Odw
Bezp
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Bezp
Krót
Odw
Bezp
Dł
St
klimat
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
powietrze
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
wodę
krajobraz
2.
Budowa i przebudowa dróg na terenie Gminy
3.
6.
powierzchnię ziemi
1.
5.
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Uwagi
Wt
Dł
St
Poprawa jakości powietrza atmosferycznego
4.
Wt
Dł
St
rośliny
XII.
fotowoltaiczne, pompy ciepła, źródła zasilane
biogazem itp.)
zwierzęta
5.
Przedsięwzięcie
ludzi
L.p.
różnorodność
biologiczną
Oddziaływanie na:
Prowadzenie kontroli w zakresie przestrzegania
przepisów ochrony środowiska i
gospodarowania odpadami – dążenie do
likwidacji problemu spalania odpadów poza
instalacjami do tego przeznaczonymi
i wspierających wykorzystywanie odnawialnych
źródeł energii w gminie
Budowa ścieżek rowerowych na terenie gminy
Pośr
Krót
Odw
Bezp
Krót
Odw
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Wt
Dł
St
Bezp
Krót
Odw
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
51
Strona 51
proGEO Sp. z o.o.
10.
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
1.
Przebudowa rowu odprowadzającego wody
deszczowe z „Nowych Polkowic”
2.
Renowacja kanalizacji sanitarnej i deszczowej
na osiedlu Dąbrowskiego w Polkowicach
3.
Zadania związane z bieżącym utrzymaniem
sieci kanalizacji deszczowej, tj. przegląd i
konserwację wylotów do rzek, badania
laboratoryjne ścieków wprowadzanych do
cieków wodnych, montaż urządzeń przeciwzalewowych, naprawę krat, skrzynek, pokryw i
koryta odpływowego, mechaniczne czyszczenie
Pośr
Krót
Odw
Pośr
Krót
Odw
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Bezp
Krót
Odw
Bezp
Krót
Odw
wodę
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
zasoby naturalne
Wt
Dł
St
klimat
Wt
Dł
St
krajobraz
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
Odw
XIII.
powierzchnię ziemi
Bezp
Dł
St
powietrze
Wt
Dł
St
rośliny
gatunki chronione
i pomniki przyrody
9.
Modernizacja i rozbudowa istniejącego taboru
komunikacji miejskiej w Polkowicach (autobusy
spełniające normę Euro VI, autobusy
elektryczne)
Wymiana samochodów służbowych o napędzie
spalinowym diesla na samochody ekologiczne z
napędem elektrycznym
Bezp
Dł
St
dobra materialne
8.
harmonogramie rzeczowo-finansowym PGN
Pośr
Wt
Dł
St
Bezp
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
Odw
zabytki
7.
Wymiana starych i nieekologicznych źródeł
cieplnych oraz zmiana struktury stosowanych
do ogrzewania paliw w tym realizacja PONE
zwierzęta
Przedsięwzięcie
ludzi
L.p.
różnorodność
biologiczną
Oddziaływanie na:
Uwagi
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
52
Strona 52
proGEO Sp. z o.o.
Wt
Dł
St
gatunki chronione
i pomniki przyrody
Bezp
Dł
St
dobra materialne
Wt
Dł
St
zabytki
klimat
Wt
Dł
St
zasoby naturalne
krajobraz
powierzchnię ziemi
powietrze
wodę
rośliny
zwierzęta
Przedsięwzięcie
ludzi
L.p.
różnorodność
biologiczną
Oddziaływanie na:
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Uwagi
wpustów ulicznych, przykanalików deszczowych
i kolektorów, utrzymanie przepompowni wód
deszczowych oraz monitorowanie kolektora
głównego.
XIV.
1.
zagospodarowania przestrzennego zapisów
poświęconych ochronie przed hałasem oraz
oddziaływaniem PEM, w przypadku zaistnienia
zagrożeń.
2.
Budowa ścieżek rowerowych na terenie gminy
3.
4.
technicznym, wprowadzenie środków trwałego
uspokojenia ruchu - DK 3 Polkowice
(ul.Głogowska - od PCUZ do stadionu)
5.
technicznym - DK 3 Polkowice (ul.Głogowska rejon ROD Relaks i Marysieńka)
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Wt
Dł
St
Bezp
Wt
Dł
St
Bezp
Wt
Dł
St
Bezp
Krót
Odw
Bezp
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Krót
Odw
Bezp
Krót
Odw
Bezp
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
53
Strona 53
proGEO Sp. z o.o.
Wt
Dł
St
gatunki chronione
i pomniki przyrody
zasoby naturalne
klimat
krajobraz
powierzchnię ziemi
wodę
powietrze
zwierzęta
rośliny
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Uwagi
Bezp
Wt
St
Bezp
Ch
St
Bezp
Ch
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Realizacja Programu usuwania wyrobów
Dł
zawierających azbest z terenu gminy Polkowice
St
na lata 2015-2032
Bezp
Wt
Dł
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Pośr
Krót
Odw
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
1.
2.
3.
Tarnówek
4.
Utrzymanie i obsługa sprzętu pomiarowego
monitorującego wstrząsy pochodzenia
górniczego
XVI.
Bezp
Dł
St
dobra materialne
XV.
Bezp
Wt
Dł
St
technicznym, wprowadzenie środków trwałego
uspokojenia ruchu - DK 3 Kaźmierzów
zabytki
6.
Przedsięwzięcie
ludzi
L.p.
różnorodność
biologiczną
Oddziaływanie na:
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Krót
Odw
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Krót
Odw
Pośr
Dł
St
Pośr
Dł
St
Działania własne
1.
2.
Funkcjonowanie systemu gospodarowania
odpadami komunalnymi (składka do ZGZM)
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Bezp
Krót
Odw
Wt
Dł
St
54
Strona 54
proGEO Sp. z o.o.
Bezp
Krót
St
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
gatunki chronione
i pomniki przyrody
Wt
Dł
St
dobra materialne
Pośr
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
zabytki
Bezp
Dł
St
Bezp
Dł
St
zasoby naturalne
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
klimat
Pośr
Krót
St
krajobraz
Pośr
Krót
Odw
powierzchnię ziemi
Pośr
Dł
St
powietrze
Pośr
Dł
St
wodę
rośliny
Likwidacja dzikich wysypisk i zapobieganie ich
powstawaniu w tym monitoring i edukacja
ekologiczna
zwierzęta
3.
Przedsięwzięcie
ludzi
L.p.
różnorodność
biologiczną
Oddziaływanie na:
Uwagi
Działania koordynowane
1.
Prowadzenie akcji informacyjnej i edukacyjnej
w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi
2.
Funkcjonowanie systemu gospodarowania
odpadami komunalnymi (wydatki bieżące)
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
Wt
Dł
St
działanie
nieinwestycyjne,
55
Strona 55
proGEO Sp. z o.o.
5.1 Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych
Zadania realizowane w ramach tego rozdziału mają jedynie charakter
nieinwestycyjny. Nie przewiduje się zatem bezpośredniego oddziaływania na któryś
z komponentów środowiska. Uwzględnienie działań prośrodowiskowych w innych
dokumentach planistycznym może natomiast wiązać się z pozytywnym oddziaływaniem na
poszczególne komponenty środowiska w sposób wtórny, długoterminowy i stały.
5.2 Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska
z komponentów środowiska. Uwzględnienie aspektów środowiskowych w procedurach
zamówień publicznych może natomiast wiązać się z pozytywnym oddziaływaniem na
poszczególne komponenty środowiska w sposób wtórny, długoterminowy i stały.
5.3 Zarządzanie środowiskowe w gminie
z komponentów środowiska. Promowanie i wspieranie wdrażania systemów zarządzania
środowiskowego (SZŚ) w gminie może natomiast wiązać się z pozytywnym oddziaływaniem
na poszczególne komponenty środowiska w sposób wtórny, długoterminowy i stały.
5.4 Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym
rozwoju
z komponentów
środowiska.
Uwzględnienie
zasad
zrównoważonego
w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego może natomiast wiązać się z
pozytywnym oddziaływaniem na poszczególne komponenty środowiska w sposób wtórny,
długoterminowy i stały.
5.5 Edukacja ekologiczna społeczeństwa
Zadania realizowane w ramach tego rozdziału mają charakter nieinwestycyjnych
działań edukacyjnych. Nie przewiduje się zatem bezpośredniego oddziaływania na któryś z
komponentów środowiska. Ukształtowanie prawidłowych postaw względem poszczególnych
komponentów środowiska i problemów ekologicznych we wszystkich grupach wiekowych
społeczeństwa może natomiast wiązać się z pozytywnym oddziaływaniem na poszczególne
komponenty środowiska w sposób wtórny, długoterminowy i stały.
5.6 Ochrona przyrody i krajobrazu
Zadania realizowane w ramach tego rozdziału w większości mają charakter
nieinwestycyjnych działań bieżących. Nie przewiduje się dla nich bezpośredniego
oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska. Jedynie działania związane
z bieżącym utrzymaniem i konserwacją terenów zieleni, mogą związać się z oddziaływaniem
na niektóre komponenty środowiska. Przewiduje się, że w przypadku nieumiejętnego i
nieprofesjonalnego prowadzenia prac mogą wystąpić niekorzystne, bezpośrednie
oddziaływania na różnorodność biologiczną, rośliny lub zwierzęta. Jeżeli teren parkowy lub
56
Strona 56
proGEO Sp. z o.o.
cmentarz stanowi obiekt zabytkowy, można także mówić o oddziaływaniu na zabytki. Mogą
to być między innymi:
- wykonywanie cięć sanitarnych drzew starych i dziuplastych w nieodpowiednich okresach
roku i bez sprawdzenia ich zasiedlenia przez zwierzęta (ptaki, nietoperze, owady);
- wykonywanie grabienia trawników w nieodpowiednich okresach roku i bez sprawdzenia
występowania roślin objętych ochroną gatunkową;
- instalowanie niewłaściwych opraw oświetlenia parkowego;
- dokonywanie nasadzeń gatunków inwazyjnych i „agresywnych” względem istniejącej flory
wartej zachowania i konserwacji.
Wymienione prace mogą prowadzić do bezpośredniego, niekorzystnego wpływu na
wybrane osobniki lub populacje, polegającego na fizycznej eliminacji, pogorszeniu warunków
siedliskowych lub utraty miejsc rozrodu. Należy zaznaczyć, że opisana możliwość
negatywnego oddziaływania występować będzie tylko w przypadku prowadzenia prac bez
uwzględnienia ich wpływu na gatunki chronione i okazy cenne przyrodniczo (np. drzewa o
charakterze pomnikowym). Zapobieganie, ograniczenie lub minimalizacja oddziaływania
uzależniona jest od indywidualnej wiedzy i podejścia osób planujących i wykonujących te
prace.
Możliwymi działaniami w tym zakresie są zatem odpowiednie szkolenia pracowników
oraz przygotowanie i przestrzeganie odpowiednich procedur prowadzenia prac. Należy także
zaznaczyć, że prace te nie stanowią przedsięwzięć, o których mowa w rozporządzeniu Rady
Ministrów z dnia 09.11.2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na
środowisko [13].
Odnosząc się do kwestii wpływu realizacji zadań określonych w Programie na
obszary podlegające ochronie na podstawie przepisów o ochronie przyrody, należy
zaznaczyć, że nie powinny one wpłynąć negatywnie na następujące obszary:
- Obszar Chronionego Krajobrazu: Lasy Chocianowskie,
- Zespół przyrodniczo krajobrazowy „Guzicki Potok”,
- Zespół przyrodniczo krajobrazowy „ZPK „Trzebcz”,
oraz na siedliska przyrodnicze położone na terenie gminy Polkowice.
Warunkiem jest jednak prowadzenie tych prac zgodnie z zaleceniami opisanym wyżej,
wydanymi decyzjami o środowiskowych uwarunkowaniach oraz innymi wytycznymi z zakresu
ochrony środowiska.
5.7 Ochrona i zrównoważony rozwój lasów
Planowane do realizacji zadani dotyczą promowania zalesiania gruntów oraz
lokalizacji zalesień i zadrzewień w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
Nie przewiduje się zatem bezpośredniego oddziaływania na któryś z komponentów
środowiska. Jeżeli plany będą realizowane w przyszłości to zalesianie wiązać się będzie
przypuszczalnie z pośrednim lub wtórnym korzystnym oddziaływaniem na przyrodę ożywioną
oraz na ludzi, powierzchnię ziemi i krajobraz. Podobnie jak w przypadku pielęgnacji terenów
parkowych (i innych zielonych), przewiduje się, że w przypadku nieumiejętnego i
nieprofesjonalnego prowadzenia prac pielęgnacyjnych mogą wystąpić niekorzystne,
bezpośrednie oddziaływania na różnorodność biologiczną, rośliny lub zwierzęta.
Nieprawidłowości prowadzące do negatywnych oddziaływań obejmować mogą:
- wykonywanie cięć drzew starych i dziuplastych w nieodpowiednich okresach roku i bez
sprawdzenia ich zasiedlenia przez zwierzęta (ptaki, nietoperze, owady);
- wykonywanie zrywki drewna przez obszary z cennym runem leśnym i bez sprawdzenia
występowania roślin objętych ochroną gatunkową i z niedostosowaną techniką zrywki;
- dokonywanie odnowienia lasu z wykorzystaniem nieodpowiednich gatunków.
57
Strona 57
proGEO Sp. z o.o.
Wymienione prace mogą prowadzić do bezpośredniego, niekorzystnego wpływy na
wybrane osobniki lub populacje, polegającego na fizycznej eliminacji, pogorszeniu warunków
siedliskowych lub utraty miejsc rozrodu. Należy zaznaczyć, że opisana możliwość
uwzględnienia ich wpływu na siedliska, gatunki chronione i okazy cenne przyrodniczo (np.
drzewa o charakterze pomnikowym). Zapobieganie, ograniczenie lub minimalizacja
oddziaływania uzależniona jest od indywidualnej wiedzy i podejścia osób planujących i
wykonujących te prace. Możliwymi działaniami w tym zakresie są zatem odpowiednie
szkolenia pracowników oraz przygotowanie i przestrzeganie odpowiednich procedur
prowadzenia prac. Należy także zaznaczyć, że prace te nie stanowią przedsięwzięć, o
których mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 09.11.2010 r. w sprawie
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko [13].
5.8 Ochrona i racjonalne użytkowanie zasobów wodnych
Zadania realizowane w ramach tego rozdziału generalnie mają charakter
nieinwestycyjny i bieżący. Przewiduje się, że będą one w sposób wtórny, pośredni lub
bezpośredni korzystnie oddziaływać na ludzi, wodę, i zasoby naturalne (rozumiane jako
zasoby wód podziemnych). Jedynie zadania związane z utrzymaniem cieków, rowów
i urządzeń melioracji wodnych podstawowych i szczegółowych, mogą związać się
z niekorzystnym oddziaływaniem na niektóre komponenty środowiska.
Typowy zakres prac bieżącego utrzymania urządzeń melioracyjnych obejmuje:
- wykaszanie skarp i dna rowów;
- odmulanie dna rowów (w celu utrzymania wymaganej głębokości i zapewnienia odpływu
wody z wylotów drenarskich) oraz odmulanie przepustów;
- naprawa uszkodzonych umocnień dna i skarp rowów;
- usuwanie na bieżąco z rowów odpadów i śmieci, którymi są zanieczyszczane;
- naprawianie budowli wodno-melioracyjnych.
Przewiduje się, że w przypadku niewłaściwego planowania oraz nieumiejętnego
i nieprofesjonalnego prowadzenia prac mogą wystąpić niekorzystne, bezpośrednie
oddziaływania na różnorodność biologiczną, rośliny lub zwierzęta. Ocenia się, że wykonanie
robót konserwacyjnych wpływa na stan flory i fauny koryta cieku, polegający głównie na
obniżeniu bioróżnorodności występujących tam zbiorowisk. Różnorodność gatunkowa
zbiorowisk ulegać może jednak tylko nieznacznemu obniżeniu. Mogą to być między innymi:
- trwałe pogorszenie jakości przyrodniczej rzecznego siedliska przyrodniczego lub siedliska
gatunków żyjących w rzece;
- okresowe zamulenie lub inne zaburzenie siedliska w wyniku prac;
- niszczenie gatunków żyjących w mule lub na dnie;
- zaburzenie tarła i migracji ryb oraz innych gatunków wodnych w przypadku niewłaściwych
terminów prac;
- zniszczenia lub zaburzenia siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków na brzegach,
bezpośrednie niszczenie, wygniatanie, zasypywanie runa odkładanym materiałem, inne
zmiany struktury, zawlekanie obcych gatunków;
- wpływ na poziom wód gruntowych obok i powyżej (ułatwienie odpływu wód);
- bezpośrednie zniszczenie gatunków żyjących na drzewach i krzewach;
- zmiana struktury krajobrazu i w konsekwencji sposobu wykorzystywania przestrzeni przez
żyjące tam gatunki.
Należy zaznaczyć, że opisana możliwość negatywnego oddziaływania występować
będzie tylko w przypadku prowadzenia prac bez uwzględnienia ich wpływu na siedliska
i gatunki chronione. Zapobieganie lub ograniczenie oddziaływania uzależniona jest od
indywidualnej wiedzy i podejścia osób wykonujących te prace. Najważniejsze zalecenia
dotyczące zabiegów konserwacyjnych z punktu widzenia ochrony środowiska
58
Strona 58
proGEO Sp. z o.o.
przyrodniczego, jakie powinny być uwzględniane przez osoby planujące i realizujące bieżące
utrzymanie urządzeń melioracji wodnych podstawowych i szczegółowych to:
- odmulanie dna prowadzi zazwyczaj do okresowego zanieczyszczenia wód, niszczy faunę
i florę denną oraz zakłóca bytowanie fauny przybrzeżnej. Jednocześnie jednak powoduje
usunięcie z cieków znacznych ilości materii organicznych oraz różnego rodzaju
zanieczyszczeń i odpadków zalegających dno. W niektórych przypadkach może dojść do
sytuacji, że namuły zalegające dno rzeki poniżej wylotów kolektorów kanalizacyjnych
mają charakter osadów ściekowych, o znacznej zawartości części organicznych, dużym
ładunku biogenów, a niejednokrotnie metali ciężkich i innych związków toksycznych.
Odmulanie dna w takim przypadku powinno być wykonywane w okresach niskich
temperatur wody, tak aby nie powodować gwałtownych procesów zagniwania;
- usuwanie roślinności dennej i wykaszanie roślinności przybrzeżnej (szuwarów),
wprowadza okresowe zakłócenia warunków bytowania fauny wodnej. Zakłócenia takie są
szczególnie szkodliwe w okresie rozrodu i wychowania. Usuwanie roślinności pozwala
wycofać z cieków znaczne ilości biogenów, dlatego musi być wykonywane w czasie pełnej
wegetacji. Przy prowadzeniu odmulania dna, usuwania roślinności dennej i wykaszaniu
roślinności przybrzeżnej, należy dać faunie możliwość ucieczki i schronienia. Na rzekach
zabudowanych jazami bądź innymi przeszkodami dla ryb należy pamiętać, że przy
odmulaniu dna należy stosować przerwy w pracy pogłębiarek, celem umożliwienia
przejścia ryb z odcinka odmulanego na odcinek już oczyszczony;
- pielęgnacja skarp nasypów i wałów, która polega przede wszystkim na jedno- lub
dwukrotnym wykaszaniu w sezonie wegetacyjnym oraz niekiedy na uzupełnianiu ubytków
ziemi nie stwarzają istotnych problemów. Prace te powinny być wykonywane po okresie
rozrodu i wychowania młodych. Na budowlach piętrzących, takich jak zapory, wały
przeciwpowodziowe, groble stawowe itp. nieodzowne jest niszczenie zwierząt ryjących
podziemne jamy (przy zachowaniu wymogów ochrony gatunkowej);
- pielęgnacja zadrzewień, która polega na usuwaniu chorych bądź obumarłych gałęzi i pni
oraz gałęzi utrudniających przepływ wody oraz stosowaniu nasadzeń uzupełniających, nie
budzi istotnych zastrzeżeń ekologicznych.
Biorąc pod uwagę potrzebę ochrony środowiska przyrodniczego, dla najważniejszych
prac bieżącego utrzymania urządzeń melioracji wodnych podstawowych i szczegółowych,
można wskazać grafik optymalnego terminu ich prowadzenia. Szczegółowe dane
przedstawia poniższy schemat.
Rysunek 5.1
Ekologicznie uzasadnione terminy wykonywania konserwacji melioracji [3]
Jak wynika z powyższej tabeli, odmulanie dna powinno być prowadzone
w miesiącach od września do grudnia, gdyż w pozostałych miesiącach występuje zagrożenie
dla ryb, płazów, bezkręgowców. Usuwanie roślinności dennej należy wykonywać od czerwca
59
Strona 59
proGEO Sp. z o.o.
do października, ponieważ w tym czasie można zminimalizować zagrożenia dla fauny takiej
jak: ptaki, ryby, płazy czy bezkręgowce. W tym samym terminie prowadzi się również
pielęgnację skarp wykopów i nasypów. Wykonywanie pielęgnacji skarp wykopów i nasypów
w tych miesiącach ogranicza również negatywny wpływ na ssaki, płazy, gady oraz
bezkręgowce. Wykaszanie roślinności przybrzeżnej powinno się wykonywać od lipca do
końca roku. W pozostałych miesiącach oddziaływanie na faunę w rowie jest dużo bardziej
niekorzystne. Z kolei pielęgnację zadrzewień przywodnych najlepiej wykonywać
w miesiącach od października do marca (późna jesień i zima), w pozostałych miesiącach
prowadzenie tych robót istotnie oddziałuje na warunki życia fauny rowów i terenów
przyległych. Prace na obszarach wypoczynku przywodnego ludności najlepiej prowadzić
w okresie poza letnim.
Mówiąc o bieżącym utrzymaniu urządzeń melioracyjnych należy wrócić szczególną
uwagę na systematyczność realizacji tych prac. Rowy odwadniające wskutek braku
systematycznej konserwacji bardzo szybko ulegają zamuleniu i zarośnięciu. Zaniechanie
prac konserwacyjnych przez dłuższy okres czasu sprawia, że ich ponowne podjęcie nie
może być już uznane za bieżącą konserwację. Przez pojęcie "bieżącej konserwacji" należy
rozumieć wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót nie polegających na
odtworzeniu stanu pierwotnego, ale mających na celu utrzymanie obiektu budowlanego
w dobrym stanie, w celu jego zabezpieczenia przed szybkim zużyciem się, czy też
zniszczeniem i dla utrzymania go w celu użytkowania w stanie zgodnym z przeznaczeniem
tegoż obiektu. Tak więc bieżącą konserwacją będą prace budowlane wykonywane na
bieżąco w węższym zakresie niż roboty budowlane określone jako remont.
Odmulenie mocno zamulonych rówów, odtwarzające ich parametry projektowe sprzed lat,
nie może być uważane za „bieżącą konserwację”. Prace takie na obszarze cennym
przyrodniczo wymagają „decyzji ustalającej warunki prowadzenie robót” w trybie art. 118
ustawy o ochronie przyrody [21], a zatem wcześniej także decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach. Jeśli natomiast utrzymanie urządzeń melioracyjnych ma charakter
"bieżącej konserwacji", to nawet na terenach o szczególnych wartościach przyrodniczych, na
prace takie nie jest wymagane uzyskanie decyzji regionalnego dyrektora ochrony
środowiska określającego warunki prowadzenia przedmiotowych robót.
Zadaniami z zakresu systemu ochrony przeciwpowodziowej są:
- Kalina - modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej Gm.Polkowice - zadanie nr
2 Budowa polderu Sobin,
- Regulacja cieku wodnego Zdżerowita na odcinku od Komornik w kierunku ujścia do
Moskorzynki na długości 0,83 km (zadanie realizowane przez KGHM).
Na terenie gminy Polkowice problemy zagrożenia podtopieniami i zalaniem mają charakter
lokalny i wynikają przede wszystkim ze zbyt małej retencji gruntów. Podtopienia i zalania są
wywoływane głównie przez ulewne deszcze, roztopy oraz zatory lodowe. Najbardziej
dotkliwe zalewy dotyczyły rzeki Kalina i zlokalizowanej w jej dolinie miejscowości Sobin.
Obecnie trwają prace modernizacyjne, które mają zlikwidować problem wylewającej rzeki.
Realizowane jest zadanie pn. „Kalina-modernizacja systemy ochrony przeciwpowodziowej
Gm.Polkowice - zadanie nr 2 Budowa polderu Sobin”. Zakończono już I etap budowy tego
polderu w zakresie budowy urządzenia wlotowu-wylotowego oraz kształtowania czaszy
polderu wraz z pogłębieniem dna. W latach 2015-2016 planowane są kolejne prace
związane z realizację tego zadania. W ramach modernizacji systemu ochrony
przeciwpowodziowej Legnicki oddział Dolnośląskiego Zakładu Melioracji i Urządzeń
Wodnych przebudował koryto rzeki Kaliny na odcinku ponad 8 kilometrów od ujścia do
Szprotawy w Parchowie. Koryto rzeki zostało pogłębione, a dno i brzegi wzmocnione
specjalną siatką, na której wyłożone są kamienie. Z kolei dotychczasowe mosty zastąpiono
solidnymi przepustami.
Przy współdziałaniu polderu zalewowego Sobin oraz korekcie przekroju koryta i niwelety dna
miarodajny przepływ powodziowy zostanie zredukowany do wielkości tzw. przepływu
60
Strona 60
proGEO Sp. z o.o.
dozwolonego – nie powodującego zagrożenia powodziowego terenów niżej położonych
(głównie wsi Sobin). Zostaną przywrócone korzystniejsze stosunki gruntowo-wodne w dolinie
rzeki Kalina, a zwłaszcza na dwóch dużych obszarach, które uległy podtopieniu wskutek
osiadania powierzchni terenu.
Dla zadań związanych z budową polderu Sobin przeprowadzone zostały postępowania
w sprawie decyzji z środowiskowych uwarunkowaniach i stosowne pozwolenia
wodnoprawne. Podobne postępowania będą prowadzone dla zadania związanego
z regulacją cieku Zdżerowita.
5.9 Ochrona gleb i powierzchni ziemi
Większość wymienionych zadań w tym zakresie dotyczy działań nieinwestycyjnych.
Nie przewiduje się zatem bezpośredniego oddziaływania na któryś z komponentów
środowiska. Pośrednie oddziaływanie wystąpi natomiast w przypadku prac związanych z
likwidacją miejsc porzucenia odpadów i usuwaniem tzw. „dzikich wysypisk”. Ocenia się
jednak, że usunięcie odpadów z terenów nieprzeznaczonych do składowania zawsze w
sposób korzystny wpływać będzie na środowisko, w szczególności na środowisko wodne
(eliminacja źródeł zanieczyszczenia wód), powietrze (eliminacja źródeł rozprzestrzeniania się
odorów oraz zanieczyszczeń pyłowych), powierzchnię ziemi i krajobraz. Jedynie w
przypadku zwierząt może wystąpić krótkotrwałe, przejściowe oddziaływanie negatywne,
związane z płoszeniem, czy likwidacją schronień i miejsc żerowania.
Odnosząc się do kwestii wpływu na powierzchnię ziemi realizacji różnorodnych zadań
określonych w przedmiotowym Programie, należy zaznaczyć, że część zadań
inwestycyjnych związanych z prowadzeniem prac budowlanych oraz ziemnych może
stanowić źródło potencjalnego oddziaływania na powierzchnię ziemi i krajobraz. Najczęściej
jednak negatywne oddziaływania będą ograniczać się jedynie do fazy budowy. Zakres
oddziaływania uzależniony będzie ściśle od wielkości przestrzennej inwestycji i jej
usytuowania na terenach zurbanizowanych lub niezagospodarowanych. Ocenia się, że na
tym etapie brak podstaw do stwierdzenia, aby jakiekolwiek zapisy Programu powodowały
negatywny wpływ na powierzchnię ziemi. Istotne znaczenie ma znalezienie najlepszych
rozwiązań na etapie bezpośredniej realizacji indywidualnych przedsięwzięć, które
zabezpieczą interes środowiska, a jednocześnie pozwolą osiągnąć cel realizacji danego
przedsięwzięcia. Każda z realizowanych inwestycji szczegółowych, będzie podlegać osobnej
procedurze oceny oddziaływania na środowisko skutków jej realizacji. Istotne jest właściwe
prowadzenie równolegle z budową oraz po jej zakończeniu, wszelkich działań
minimalizujących negatywne oddziaływania na powierzchnię ziemi, gleby, wody podziemne i
powierzchniowe, powietrze oraz siedliska przyrodnicze.
Główne zasady oraz cele ochrony powierzchni ziemi określają przepisy ustawy Prawo
ochrony środowiska [24]. Istota działań ochronnych polega na zapobieganiu
i przeciwdziałaniu niekorzystnym zmianom powierzchni ziemi, a w razie jej uszkodzenia lub
zniszczenia – na przywróceniu do stanu właściwego. Zasadniczą jednak i zarazem
najbardziej szczegółową regulacją dotyczącą problematyki ochrony zasobów i jakości
gruntów jest ustawa z 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych [25]. Celem jej jest
zachowanie jak największego obszaru gruntów, poprawa ich wartości oraz pełne
wykorzystanie dla potrzeb produkcji rolnej i leśnej. Cel ten ma charakter wprawdzie
gospodarczy, jednakże łączą się z nim także cele środowiskowe, bowiem grunty rolne i leśne
należycie zagospodarowane są też cennym elementem środowiska, podnoszącym jego
wartość przyrodniczą.
Ocena oddziaływania na obszarach objętych pracami rekultywacyjnymi
Przedmiotowy Program, zgodnie z wymogami prawa, zaleca prowadzenie prac
rekultywacyjnych
gleb
oraz
terenów
zdegradowanych
–
poprzemysłowych
61
Strona 61
proGEO Sp. z o.o.
i poeksploatacyjnych, a także rekultywację składowisk odpadów komunalnych
i przemysłowych oraz miejsc nielegalnego składowania odpadów. Z jednej strony są to
zalecenia ogólne, wyrażone w formie celów i kierunków działań, oparte na aktualnych
wymogach formalnych i prawnych. W przypadku prowadzenia prac rekultywacyjnych w
danym miejscu na terenie objętym opracowaniem, przedsięwzięcie to będzie podlegało
szczegółowej ocenie z punktu widzenia oddziaływania na stan środowiska w trakcie oraz po
zakończeniu prac rekultywacyjnych.
5.10 Gospodarowanie zasobami geologicznymi
W dziedzinie ochrony złóż kopalin przewiduje się dalszą eksploatację złóż miedzi
przez KGHM Polska Miedź SA.
Eksploatacja górnicza złóż rud miedzi w granicach administracyjnych Gminy Polkowice
Odnowienie koncesji dla KGHM poprzedzone zostało przeprowadzeniem przez Krajową
Komisję ds. Ocen Oddziaływania na Środowisko (KKOOŚ) osobnej procedury oddziaływania
na środowisko. Śledząc przedstawione prognozy wpływu kontynuacji eksploatacji rud miedzi
na różne aspekty środowiska, stwierdzić można, iż [15]:
- KGHM Polska Miedź S.A. posiadając wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu
eksploatacji górniczej jest dobrze przygotowana do realizacji działalności przedmiotowego
przedsięwzięcia, w sposób zmierzający do minimalizacji wpływu na środowisko.
- KGHM Miedź Polska S.A. nadal będzie realizować ugruntowane już procedury
„prośrodowiskowe", dostosowując je do zmian skali i intensywności oddziaływań.
- Program rozwojowy KGHM Polska Miedź S.A. zakłada rozbudowę systemów
eksploatacyjnych z użyciem obecnych i będących kontynuacją obecnych wyrobisk
i infrastruktury podziemnej, co powoduje, że oddziaływania na elementy abiotyczne pod
ziemią oraz oddziaływania na środowisko (zarówno na elementy biotyczne jak
i abiotyczne) na powierzchni są znane pod względem jakościowym.
- Rozwój infrastruktury podziemnej oraz wyrobisk doprowadzi do wzajemnej zależności
wszystkich obecnie funkcjonujących zakładów górniczych, powodując iż skumulowane
oddziaływania pod ziemią będą mogły być optymalnie mitygowane poprzez zintegrowane
systemy odwodnienia, wentylacji, odstawy urobku, itp. (co będzie szczególnie istotne przy
likwidacji kopalń).
- Optymalnym rozwiązaniem dla ochrony środowiska byłaby realizacja koncepcji kopalni
zintegrowanej, dająca możliwość szybkiego i efektywnego reagowania na pojawiające się
lub intensyfikujące się oddziaływania.
- Z punktu widzenia oddziaływania obecnie prowadzonej i możliwej w przyszłości
eksploatacji górniczej złóż miedzi na obiekty podlegające ochronie na mocy ustaw:
o ochronie przyrody [21], Prawo wodne [22] i o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
[23], można stwierdzić, iż:
• projektowana eksploatacja złóż nie będzie oddziaływać znacząco na formy ochrony
przyrody, nie powinny więc stanowić one ograniczenia dla dalszych możliwości
wykorzystania tych złóż. Chronione obiekty nie powinny także mieć znaczącego
wpływu na ewentualną lokalizację nowych obiektów zakładów górniczych;
• obecna strategia inwestora nie przewiduje dalszej rozbudowy infrastruktury
powierzchniowej, która wymagałaby zajmowania nowych powierzchni. W perspektywie
docelowej możliwe są pewne zmiany wyposażenia technicznego, wielkości produkcji
oraz zmiany organizacyjne, skutkujące wahaniami poziomów obecnego oddziaływania,
jednak będą to zmiany relatywnie niewielkie, nie wpływające zarówno na skalę
oddziaływań, jak i ich jakościową ocenę;
62
Strona 62
proGEO Sp. z o.o.
•
•
w zakresie oddziaływania aktywności górniczej na powietrze atmosferyczne głównymi
źródłami zanieczyszczeń są operacje prowadzone w wyrobiskach kopalń. Unoszone
do powietrza kopalnianego zanieczyszczenia emitowane są do atmosfery w sposób
zorganizowany, wydechowymi szybami wentylacyjnymi kopalń. W sposób
niezorganizowany z nielicznych źródeł zlokalizowanych na powierzchni kopalń,
emitowane są zanieczyszczenia, nieznacznie wpływające na stan powietrza
atmosferycznego. Generalnie, wpływ emisji opadu pyłu ze źródeł kopalnianych
(zarówno aktualny, jak i prognozowany) jest niewielki. Emisja ta nie powoduje poza
terenem, do którego KGHM Polska Miedź SA posiada tytuł prawny, przekraczania
standardów jakości powietrza;
warunkiem dalszego zapobiegania negatywnym zmianom w zakresie hydrologii
(przepływów) cieków powierzchniowych na terenach górniczych jest utrzymywanie
odbiorników wód w dobrym stanie przez wszystkie odpowiedzialne za to strony. Przy
zachowaniu podobnych środków ostrożności jak dzisiaj, projektowana eksploatacja
złóż rud miedzi Monokliny Przedsudeckiej nie powinna być zagrożeniem dla wód
powierzchniowych. Należy jednak prowadzić na bieżąco monitoring.
W przedmiotowym Programie znalazły się dwa zadania (w tym jedno nieinwestycyjne)
mające związek z działalnością wydobywczą KGHM „Polska Miedź” SA. Ocenia się, że
realizacja każdego z nich będzie miała pozytywne oddziaływanie na poszczególne
komponenty środowiska.
5.11 Wykorzystanie energii odnawialnej
Zadania realizowane w ramach tego rozdziału mają głównie charakter inwestycyjnej
działalności bieżącej (zadania własne gminy) oraz charakter działań realizowanych przez
inne podmioty (zadania koordynowane).
Ocenia się, że najważniejszym zadaniem mogącym oddziaływanie na różnorodne
komponenty środowiska może być realizacja projektów OZE (w tym głownie elektrowni
fotowoltaicznych
wielkopowierzchniowych
i
biogazowni).
Pozostałe
działania
tj. stosowanie gruntowych wymienników ciepła lub paneli fotowoltaicznych o niewielkich
powierzchniach będą odziaływać na środowisko tylko w sposób pozytywny.
Elektrownie słoneczne (fotowoltaiczne)
Na obszarze gminy Polkowice przewiduje się tworzyć warunki do rozwoju energetyki
słonecznej. Elektrownia fotowoltaiczna służy do bezpośredniej konwersji energii
promieniowania słonecznego na energię elektryczną. Inwestycja polegająca na
wykorzystaniu ogniw fotowoltaicznych do produkcji energii elektrycznej, w myśl
rozporządzenia w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,
należy do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko i w
związku tym będzie podlegać przeprowadzeniu procedury w zakresie wydania decyzji
o środowiskowych uwarunkowaniach. Elektrownie oddziaływać będą główwnie na krajobraz,
glebę i roślinność (zajęcie powierzchni) oraz ornitofaunę (możliwy efekt olśnienia).
W przypadku zatosowania się do zaleceń określonych w wydanych decyzjach oddziaływanie
ocenia się, że przedsięwzięcia tego typu nie będą negatywnie wpływać na środowisko.
Biogazownie
Biogazownie są przedsięwzięciami mającymi na celu wytworzenie biogazu i wykorzystanie
go w procesie produkcji odnawialnej energii elektrycznej i cieplnej. Przedsięwzięcia tego typu
wiążą się z wykorzystaniem technologii, która pozwoli efektywnie zredukować emisję gazów
cieplarnianych. Jednocześnie produktem ubocznym procesu technologicznego jest osad
pofermentacyjny, który z powodzeniem może być dalej stosowany (użyźnianie pól
uprawnych, wykorzystanie jako podściółka).
63
Strona 63
proGEO Sp. z o.o.
Realizacja tego typu inwestycji nie powinna powodować przekroczeń standardów jakości
powietrza na terenach sąsiednich. Funkcjonowanie biogazowni wiąże się ponadto ze
zmniejszeniem emisji wielu substancji zanieczyszczających do powietrza, przede wszystkim
pochodzących z wytwarzanych na terenach sąsiednich nawozów naturalnych (gnojowica,
obornik).
Podobnie jak w przypadku elektrowni fotowoltaicznych biogazownie kwalifikowane są jako
przedsięwzięcia mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko i w związku
tym będą również podlegać przeprowadzeniu procedury w zakresie wydania decyzji
o środowiskowych uwarunkowaniach.
W przypadku zatosowania się do zaleceń określonych w wydanych decyzjach oddziaływanie
ocenia się, że przedsięwzięcia tego typu nie będą negatywnie wpływać na środowisko.
W przypadku działań związanych z termomodrnizacją obiektów opis oddziaływania jest
przedstawiony w punkcie poniżej (5.12).
5.12 Jakość powietrza atmosferycznego
Zadania realizowane w ramach tego rozdziału mają charakter nieinwestycyjnej
działalności bieżącej (zadania własne gminy), jak również charakter inwestycyjny (w tym
zadania koordynowane, tj. realizowane przez inne podmioty niż gmina). Zaliczamy do nich
następujące przedsięwzięcia:
1. działania związane z modernizacją taboru komunikacji miejskiej (pojazdy spełniające
normę Euro VI i elektryczne) oraz wymianie samochodów służbowych należących do
Gminy (pojazdy elektryczne);
2. działania związane z utrzymaniem dobrego stanu technicznego oraz czystości
nawierzchni dróg i ulic a także związane z budową nowych dróg i ścieżek
rowerowych;
3. działania związane z wymianą instalacji grzewczych w budynkach;
4. działania związane z wymianą stolarki, dociepleniem ścian i stropodachów budynków.
Generalnie przewiduje się, że w większości zadania te będą w sposób
wtórny/pośredni korzystnie oddziaływać na ludzi, zwierzęta, rośliny, powietrze, klimat
(lokalny) i zabytki. Podstawą korzystnego oddziaływania na wskazane komponenty
środowiska będzie przede wszystkim zmniejszenie się emisji zanieczyszczeń do powietrza
atmosferycznego z energetycznego spalania paliw, zarówno w budynkach jak też
w transporcie.
Zadania inwestycyjne, związane z dociepleniem ścian i stropodachów budynków,
mogą związać się z potencjalnym negatywnym oddziaływaniem na niektóre komponenty
środowiska. Przewiduje się, że w przypadku nieumiejętnego i nieprofesjonalnego
prowadzenia prac mogą wystąpić niekorzystne, bezpośrednie oddziaływania na zwierzęta.
A w przypadku jeśli modernizowany budynek stanowi obiekt zabytkowy, można także mówić
o oddziaływaniu na zabytki. Mogą to być między innymi:
- zmniejszanie liczby miejsc lęgowych i odpoczynku poprzez zatykanie (warstwami
styropianu, elewacji, kratkami) wszelkich występujących nieszczelności w murach, czyli
kanałów wentylacyjnych, otworów wlotowych itp., które są często głównym miejscem
lęgów oraz schronieniem zwierząt podlegających ochronie (jerzyk, oknówka, kopciuszek,
kawka, wróbel, pustułka, płomykówka, pójdźka, różne gatunki nietoperzy);
- zamurowywanie żywcem ptaków siedzących na jajach, piskląt oraz całych kolonii
nietoperzy z młodymi.
Ocenia się, że podstawowym sposobem przeciwdziałania wskazanym oddziaływaniom jest
przestrzeganie wymogów ochrony gatunkowej w planowaniu i realizacji prac
termomodernizacyjnych. W myśl obowiązujących przepisów (ustawa o ochronie przyrody
[21]) obowiązuje zakaz niszczenia siedlisk i ostoi gatunków chronionych. Miejsca lęgowe,
64
Strona 64
proGEO Sp. z o.o.
zlokalizowane na budynkach mieszkalnych należy więc traktować, jako ich siedliska,
podlegające ochronie prawnej. Obecnie w większości przypadków jednostki przed
przystąpieniem do prac termomodernizacyjnych zlecają doświadczonym ekspertom
przyrodnikom wykonanie ekspertyzy przyrodniczej, która zawiera inwentaryzację wszystkich
zwierząt zamieszkujących obiekt, jak również przedstawia taki sposób prowadzenia prac,
który nie spowoduje niekorzystnego oddziaływania na przyrodę. W chwili stwierdzenia
obecności na obiekcie gatunków chronionych, jednostka prowadząca prace musi wystąpić
do właściwego terytorialnie regionalnego dyrektora ochrony środowiska o zgodę na
przystąpienie do prac. Jeżeli prace spowodują zniszczenie miejsc lęgowych, należy wykonać
kompensację przyrodniczą np. w postaci wywieszenie skrzynek dla ptaków. Wskazane jest
aby taki wymóg obowiązywał przynajmniej w przypadku projektów dofinansowywanych przez
Gminę Polkowice.
Zadania o charakterze działalności bieżącej dot. dróg i transportu w większości mają
charakter inwestycyjny (utrzymanie i remonty dróg). Pomimo tego większość z nich może
oddziaływać na wybrane komponenty środowiska:
- na ludzi w sposób bezpośredni, wpływając korzystnie na poprawę warunków
transportu zbiorowego na terenie gminy i utrzymanie w dobrym stanie infrastruktury
drogowej. Remonty elementów systemu transportowego przyczynią się także do
ograniczenia hałasu emitowanego ze źródeł liniowych, co wpłynie korzystnie na
warunki życia mieszkańców;
- na powietrze w sposób wtórny, przyczyniając się to usprawnienia ruchu drogowego
i wzrost wykorzystania transportu zbiorowego, a tym samym do zmniejszenia się
emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego z silników spalinowych.
Ocenia się, że bezpośrednie oddziaływanie ewentualnych prac remontowych wynikać będzie
ściśle z ich zakresu i ingerencji w środowisko przyrodnicze, którego zasięg będzie bardzo
niewielki, gdyż prace utrzymaniowe i remontowe dróg ograniczają się zwykle do pasów
jezdni. Nie można tu mówić o oddziaływaniu na siedliska czy populacje, lecz raczej na
pojedyncze osobniki gatunków chronionych lub drzew. Ponadto potencjalnie negatywne
oddziaływanie ma charakter odwracalny i będzie ustępować wraz z zakończeniem prac. Na
obecnym etapie planowania robót trudno jest jednak prognozować bardziej szczegółowo
możliwe oddziaływania. Nie znając konkretnej lokalizacji oraz zakresu przedsięwzięcia nie
sposób jest wskazać wszystkich faktycznych źródeł oddziaływania ani dokonać oceny
oddziaływania ewentualnych robót budowlanych na wszystkie komponenty środowiska.
Mówiąc o typowym oddziaływaniu infrastruktury drogowej, należy wskazać, że głównym
problemem w realizacji inwestycji komunikacyjnych jest zachowanie standardów jakości
środowiska w zakresie hałasu na granicy funkcji chronionej akustycznie. Na obecnym stanie
realizacji przedsięwzięć nie jest jednak możliwe prognozowanie tej uciążliwości. Trudno jest
także wskazywać jakie są możliwe działania związane z zapobieganiem, ograniczaniem lub
kompensacją przyrodniczą negatywnych oddziaływań na rośliny, zwierzęta i powierzchnię
ziemi w trakcie prowadzenia prac remontowych.
Podobne oddziaływania do opisanego powyżej ale o większym zakresie
oddziaływania będą dotyczyć budowy nowych dróg. Dodatkowo przedzięwzięcia tego typu
będą oddziaływać na powierzchnię ziemi, wody powierzchniowe i podziemne oraz
środowisko przyrodnicze (zajęcie terenu pod drogę, hałas, emisja zanieczyszczeń gazowych
i pyłowych, spływy powierzchniowe, systuacje awaryjne). Tak jak wcześniej opisano na
obecnym etapie planowania trudno jest jednak prognozować bardziej szczegółowo możliwe
oddziaływania. Nie znany jest jeszcze bowiem ostateczny zakres tego typu przedsięwzięć.
Należy także podkreslić, iż inwestycje w zakresie budowy dróg mogą wymagać
przeprowadzenia osobnej procedury oddziaływania na środowisko. Na tym etapie zostanie
szczegółowo określony wpływ tych zadań na poszczególne komponenty środowiska oraz
ustalone będą niezbędne działania minimalizujące potencjalne negatywne oddziaływania.
65
Strona 65
proGEO Sp. z o.o.
Oceniając generalnie zadania przewidziane do realizacji w ramach całego Programu
Ochrony Środowiska, należy stwierdzić że brak realizacji zadań i działań kierunkowych może
przyczynić się do powolnego pogarszania się jakości powietrza atmosferycznego. W wyniku
sukcesywnego wzrostu liczby pojazdów samochodowych przy jednoczesnym ich złym stanie
technicznym przypuszczalnie może nastąpić wzrost emisji do powietrza. Istotne z punktu
widzenia polepszenia jakości powietrza stają się również inwestycje związane
z modernizacją indywidualnych urządzeń grzewczych, zmiany aktualnie wykorzystywanych
paliw na bardziej ekologiczne oraz termomodernizacje budynków.
Swój wkład w poprawę jakości powietrza atmosferycznego gminy będą miały działania
edukacyjne na temat zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza ze źródeł niskiej emisji.
Negatywnie na jakość powietrza atmosferycznego (na etapie realizacji) będą wpływały
działania związane z przeprowadzeniem różnych prac remontowo-budowlanych. Prace te
wiążą się z użyciem ciężkiego sprzętu budowlanego. Zaliczyć można do nich m.in. budowę i
remonty infrastruktury drogowej. Niewykluczone jest generowanie pyłów na skutek ścierania
opon i nawierzchni drogowej utrzymanej w złym stanie technicznym, co może powodować
lokalne podwyższenie stężeń niektórych substancji w powietrzu. Dotyczy to substancji
emitowanych z silników spalinowych z transportu i ciężkich maszyn. Dokładniejsze
określenie skali oraz zasięgu oddziaływania poszczególnych zadań jest bezzasadne, gdyż z
punktu widzenia przepisów prawnych, krótkotrwałe oddziaływanie związane z pracami
budowlanymi nie podlega normowaniu. W tym wypadku istotną rolę odgrywać będzie aspekt
organizacyjny, ponieważ sposób prowadzenia prac oraz wykorzystywanie sprzętu
spełniającego odpowiednie normy przyczyni się do zmniejszenia emisji szkodliwych
substancji do powietrza. Oddziaływanie to będzie mieć charakter krótkotrwały i ustąpi z
chwilą zakończenia robót budowlanych.
Podsumowując, ocenia się, że na tym etapie brak podstaw do stwierdzenia, aby
jakiekolwiek zapisy Programu powodowały trwały negatywny wpływ, na jakość powietrza
i klimatu. Realizacja przedsięwzięć uwzględnionych w Programie, w perspektywie
długookresowej doprowadzi do redukcji zanieczyszczeń powietrza oraz redukcji strat energii,
a tym samym wpłynie na polepszenie jakości powietrza i stanu zdrowia mieszkańców.
5.13 Jakość wód powierzchniowych i podziemnych
Zadania realizowane w ramach tego rozdziału w większości mają charakter
inwestycyjny (poza częścią składową zadań polegającą na prowadzeniu monitoringu i
badań). Przewiduje się w szczególności bieżące utrzymanie sieci kanalizacji deszczowej a
także prace związane z renowacją kanalizacji sanitarnej i deszczowej. Jedno z zadań
dotyczy także przebudowy rowu odprowadzającego wody deszczowe. Inwestycje związane z
renowacją/przebudową sieci kanalizacji w sposób bezpośredni będą korzystnie oddziaływały
na środowisko wodne poprzez ograniczenie możliwości wystąpienia sytuacji awaryjnych i
możliwości zanieczyszczenia środowiska ściekami. Na ograniczenie zaistnienia takich
systuacji wpłyną rówież zadania związane z bieżącym utrzymaniem sieci kanalizacyjnych
(przegląd i konserwacja wylotów, czyszczenie wpustów, kolektórów i przykanalików itp.).
Negatywne oddziaływania prac renowacyjnych lub przebudowy sieci mogą natomiast
dotykać bezpośrednio elementów lokalnej fauny i flory, a pośrednio wpływać na
różnorodność biologiczną. Oddziaływania te występować mogą na etapie budowy i związane
mogą być przede wszystkim z:
- naruszeniem powierzchni ziemi poprzez wykopy;
- bezpośrednim zniszczeniem siedlisk i gatunków roślin i zwierząt występujących
w pasie inwestycji;
66
Strona 66
proGEO Sp. z o.o.
- zakłóceniem ruchu drogowego (oraz związane z tym: zwiększona emisja spalin
i hałasu z ruchu samochodowego, pylenie z dróg, zmniejszenie bezpieczeństwa na
drodze);
- wytwarzaniem odpadów budowlanych oraz powstawaniem nieużytecznych w danym
miejscu mas ziemnych;
- emisją spalin i hałasu z maszyn budowlanych.
Prace budowlane mogą potencjalnie prowadzić do bezpośredniego, niekorzystnego wpływu
na wybrane osobniki lub populacje, polegającego na fizycznej eliminacji, pogorszeniu
warunków siedliskowych lub utraty miejsc rozrodu. Należy zaznaczyć, że opisana możliwość
uwzględnienia ich wpływu na gatunki chronione i okazy cenne przyrodniczo.
Wpływ ww. inwestycji na wody powierzchniowe i podziemne będzie ponadto oceniany
w oparciu o procedurę ocen oddziaływania na środowisko w procesie ubiegania się o
decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla realizacji inwestycji. W ramach oceny
oddziaływania na środowisko możliwe będzie także zaproponowanie konkretnych działań
zapobiegających, ograniczających lub minimalizujących. W szczególności należy zaznaczyć,
że dopiero wiedza o lokalnym występowaniu cennych obiektów przyrodniczych (siedlisk,
gatunków itp.) oraz zakresu i charakterze przedsięwzięcia może być podstawą do
stwierdzenia, że dane przedsięwzięcie może wiązać się z negatywnym oddziaływaniem.
Aktualnie, bez dokładniejszych danych nie można twierdzić o negatywnym oddziaływaniu
inwestycji, a jedynie o potencjalnej możliwości, bez wskazywanie gdzie i w jakim zakresie
ono wystąpi.
5.14 Ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi PEM
Podstawowym działaniem związanym z ograniczeniem hałasu na terenie Gminy
Polkowice jest realizacja zadań wynikających z wojewódzkiego programu ochrony
środowiska przed hałasem [12]. Działania te dotyczą:
- egzekwowania ograniczeń prędkości,
- wprowadzenia środków trwałego uspokojenia ruchu na drogach,
- wdrożenia w mieście zintegrowanego systemu zarządzania ruchem,
- utrzymania nawierzchni dróg w dobrym stanie technicznym.
Oceniając generalnie zadania przewidziane do realizacji w ramach całego Programu
ochrony środowiska, należy stwierdzić że brak realizacji celów i działań może przyczynić się
do powolnego zwiększania się uciążliwości akustycznych na terenie Gminy Polkowice
(głównie obszar miasta). Wszelkiego rodzaju inwestycje zwiększające płynność ruchu,
przede wszystkim na obszarach zwartej zabudowy w perspektywie długoterminowej
przyczyniają się do istotnego zmniejszenia ryzyka zdrowotnego powodowanego przez hałas,
w tym wypadku są to zaproponowane działania modernizacyjne i bieżące, ograniczone
zasięgiem ewentualnego oddziaływania do terenu zajmowanego przez drogę. Działania te
wpłyną korzystnie na budynki zlokalizowane w bliskim sąsiedztwie ciągów komunikacyjnych,
ponieważ zmniejszą się drgania i wibracje, które mogą powodować ich uszkodzenie. Ze
względu na specyfikę robót drogowych może wystąpić krótkotrwała emisja hałasu i in.
zanieczyszczeń do środowiska. Ocenia się, że na tym etapie brak podstaw do stwierdzenia,
aby jakiekolwiek zapisy Programu powodowały długotrwały negatywny wpływ na klimat
akustyczny.
5.15 Przemysł oraz bezpieczeństwo przeciwpożarowe i ekologiczne
Zadania realizowane w ramach tego rozdziału mają jedynie charakter działań
bieżacych i związanych z doposażeniem Ochotniczych Straży Pożarnych z sprzęt
67
Strona 67
proGEO Sp. z o.o.
ratowniczy. Nie przewiduje się zatem bezpośredniego oddziaływania na któryś
z komponentów środowiska. Uwzględnienie działań związanych z zapewnieniem
bezpieczeństwa publicznego może wiązać się z pozytywnym oddziaływaniem bezpośrednio
na ludzi, a na poszczególne komponenty środowiska w sposób wtórny, długoterminowy
i stały. Jedynie w przypadku zakupu pojazdu pożarniczego możemy mówić o chwilowym
negatywnym ale odwracalnym oddziaływaniu na powietrze atmosferyczne (spaliny) oraz
zasoby naturalne (zużycie wody).
5.16 Gospodarowanie odpadami komunalnymi
Zadania w tym rozdziale wynikają głównie z obowiązków, jakie na gminę nałożyła
ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach [20]. Są to
obowiązki związane z odbieraniem i zagospodarowywaniem odpadów komunalnych, mają
bezpośrednio pozytywny wpływ na życie i zdrowie ludzi, a na poszczególne komponenty
środowiska pozytywny wpływ wtórny, długoterminowy i stały. W przypadku działania
polegającego na likwidacji „dzikich wysypisk” oddziaływanie na środowisko opisane w
punkcie 5.9. niniejszej Prognozy.
Program usuwania azbestu
W przypadku zadania polegającego usuwaniu wyrobów zawierających azbest jest ono
realizowane w oprarciu o Uchwała Rady Miejskiej w Polkowicach Nr XXV/292/13 z dnia
26 marca 2013 w sprawie przyjęcia Programu usuwania wyrobów zawierających azbest z
terenu gminy Polkowice.
Na sesji Rady Miejskiej z dniu 28.01.2016 r. zatwierdzony został Program usuwania
wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Polkowice na lata 2015-2032 stanowiący
aktualizację programu z roku 2013.
W ramach opracowywania obu dokumentów przeprowadzono procedurę informowania
społeczeństwa o projekcie oraz uzyskano opinie odpowiednich organów stwierdzajace brak
konieczności przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.
Według prognoz [30] realizacja programu usuwanbia azbestu będzie miała pozytywny wpływ
na stan środowiska, w szczególności na zdrowie człowieka. Stwierdzone w ramach
opracowywania Prognozy negatywne oddziaływania są nieliczne i w większości mają
charakter lokalny. Istnieje także bardzo duża szansa wyeliminowania negatywnych
oddziaływań poprzez stosowanie odpowiednich standardów wykonywania prac polegających
na usuwaniu azbestu, jego transporcie i składowaniu. Realizację Programu należy
pozytywnie ocenić w odniesieniu do kwestii związanych z ochroną zabytków oraz wzrostu
walorów krajobrazowych Gminy Polkowice. Dodatkowo należy podkreślić, że
przeprowadzenie prac polegających na usuwaniu azbestu (a przez to wymuszenie prac
remontowych) nie tylko będzie powodowało podnoszenie wartości modernizowanych
budynków, ale także w wielu przypadkach poprawiony zostanie ich stan techniczny jak
również podwyższone zostaną ich standardy termoizolacyjne, co pozwoli ograniczyć wydatki
energetyczne niezbędne do ich ogrzewania. Stwierdzone w ramach Prognozy możliwe
potencjalne oddziaływanie na zdrowie osób zajmujących się usuwaniem, transportem i
składowaniem azbestu przy zachowaniu odpowiednich standardów prowadzenia tych prac
(wymaganych obowiązującymi przepisami) oraz uwzględnieniu faktu, że prace takie
wykonywać mogą tylko uprawnione podmioty (posiadające odpowiednie zgody właściwych
organów) będzie bardzo ograniczone. Realizacja Programu nie powinna także powodować
zwiększenia ryzyka wystąpienia wypadku/urazu w odniesieniu do osób wykonujących prace
remontowe, ponieważ wzrost intensywności przeprowadzania prac remontowych na skutek
realizacji postanowień Programu ma ograniczony wymiar. Zakładać należy, że realizowana
zgodnie z założeniami Programu koncepcja prowadzenia edukacji ekologicznej skutecznie
ograniczy podejmowanie prac remontowych i rozbiórkowych przez osoby do takich prac
nieuprawnione. Na podstawie wykonanych analiz nie stwierdzono możliwości występowania
oddziaływań transgranicznych związanych z realizacją Programu. Nie stwierdzono także
68
Strona 68
proGEO Sp. z o.o.
możliwości występowania
przyrodnicze.
6. CHARAKTERYSTYKA
znaczących
negatywnych
ODDZIAŁYWAŃ
NA
środowisko
oddziaływań
na
WYBRANE
KOMPONENTY
ŚRODOWISKA
6.1 Ocena oddziaływania na zdrowie i życie ludzi
Zadania określone w Programie związane z wykonywaniem prac budowlanych oraz
ziemnych mogą stanowić źródło potencjalnego oddziaływania na zdrowie ludzkie – prace
związane z budową, przebudową i remontami dróg oraz z budową infrastruktury sieciowej.
Wspomniane prace realizacyjne mogą stanowić zagrożenie dla ruchu pieszego i kołowego,
w związku z powyższym istotne jest odpowiednio wczesne poinformowanie lokalnej ludności
o prowadzonych pracach budowlanych i ziemnych, które umożliwi przygotowanie się do
ewentualnych utrudnień oraz odpowiednie oznakowanie miejsc objętych budową,
przebudową infrastruktury drogowej. Prace o największym stopniu uciążliwości powinny
odbywać się w porze dziennej. Wszystkie prace budowlane i ziemne powinny odbywać się
zgodnie z obowiązującymi przepisami Prawa budowlanego, BHP itp.
Wniosek:
nie przewiduje się, aby realizacja zamierzeń Programu mogła mieć
w perspektywie długoterminowej negatywny wpływ na zdrowie i życie
ludzi. Wskazane zadania wpłyną korzystnie na zdrowie ludzi oraz
spowodują poprawę standardu życia ludności. Natomiast brak realizacji
w/w projektu, może skutkować między innymi pogłębieniem się braku
świadomości ekologicznej, co może w efekcie zagrażać zdrowiu i życiu
mieszkańców.
6.2 Ocena oddziaływania na obiekty zabytkowe
Ocenia się, że zadania przewidziane w dokumencie nie powinny wywierać
negatywnego wpływu na obiekty zabytkowe. Jedynie w przypadku zadań związanych z:
- bieżącym utrzymaniem i konserwacją miejskich terenów zieleni;
- wymianą stolarki, dociepleniem ścian i stropodachów budynków w ramach
termomodernizacji;
potencjalnie może dojść do negatywnego oddziaływania na obiekt zabytkowy, jeśli te prace
realizowane będą bezpośrednio na tym obiekcie. Przewiduje się, że w przypadku
nieumiejętnego i nieprofesjonalnego prowadzenia prac mogą wystąpić niekorzystne,
bezpośrednie oddziaływania. Należy zatem zaznaczyć, że ewentualne niekorzystne
oddziaływanie wystąpić może tylko w przypadku zaniechania wymaganych procedur
względem obiektów zabytkowych. W przypadku podejmowania działań związanych
z zajęciem terenu na potrzeby realizacji przedsięwzięć wyszczególnionych w Programie, na
wykonawcy ciąży obowiązek przeprowadzenia osobnej procedury oceny oddziaływania na
środowisko, w ramach której podjęte zostaną kroki mające na celu odpowiednią ochronę
obiektów zabytkowych w tym parków zabytkowych, stanowisk archeologicznych i stref
ochrony konserwatorskiej (np. strefy „A”, „B”, ochrony archeologicznej). Podjęcie działań
zmierzających do realizacji przedsięwzięć należy każdorazowo poprzedzić sprawdzeniem,
czy dana lokalizacja i charakter przedsięwzięcia nie jest konfliktowa ze szczegółowymi
zapisami dotyczącymi danej strefy.
Wniosek: nie przewiduje się, aby realizacja zamierzeń Programu mogła mieć
negatywny wpływ na obszary i obiekty zabytkowe; w szczególności nie
przewiduje się wystąpienia negatywnych oddziaływań o charakterze
69
Strona 69
proGEO Sp. z o.o.
bezpośrednim, pośrednim, wtórnym, skumulowanym, krótkoterminowym,
średnioterminowym i długoterminowym, stałym lub chwilowym.
6.3 Możliwe transgraniczne oddziaływanie
Ze względu na położenie Gminy Polkowice, jak również na prośrodowiskowy
charakter rozwiązań zawartych w ocenianym dokumencie, nie wydaje się celowe rozważanie
możliwości występowania transgraniczego oddziaływania, związanego z realizacją programu
ochrony środowiska. Zwraca się jednak uwagę na brak możliwości oceny wpływu budowy
instalacji i obiektów planowanych w przyszłości w gospodarce wodno-ściekowej, transporcie,
przemyśle, czy gospodarce odpadami i innych dziedzinach, na etapie opracowania
przedmiotowego dokumentu. Dlatego też w toku procedur przystąpienia do realizacji
każdego z wymienionych w dokumencie, a planowanych w przyszłości przedsięwzięć
inwestycyjnych, przeprowadzone zostaną osobno standardowe procedury oceny
oddziaływania inwestycji na środowisko, umożliwiające ocenę możliwości transgranicznego
oddziaływania.
Wniosek: ocenia się, na tym etapie, że realizacja zamierzeń Programu nie wiąże się
bezpośrednio z transgranicznym oddziaływaniem.
6.4 Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym
oddziaływaniem
W przypadku realizacji zapisów Programu nie przewiduje się, że wystąpić mogą
obszary objęte znaczącym oddziaływaniem. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów
z dnia 09.11.2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na
środowisko [13] do inwestycji, mogących znacząco oddziaływać na środowisko, potencjalnie
mogą się zaliczać następujące zadania planowane do realizacji w ramach Programu:
- inwestycje w gospodarce wodno – ściekowej,
- inwestycje na terenie strefy przemysłowej.
Należy jednakże podkreślić, że wszelkie założenia inwestycyjne, omawiane w ramach
ocenianego Programu, są w nim przedstawione jako planowane, natomiast szczegóły tych
planów zawarte są lub będą w konkretnych dokumentach planistycznych, koncepcjach,
projektach budowlanych i innych opracowaniach. Jako planowane, inwestycje wymienione
w Programie – w przypadku przystąpienia do ich realizacji – podlegać będą osobnym
procedurom oceny oddziaływania na środowisko, w ramach których będzie można stwierdzić
wystąpienie bądź brak obszarów objętych znaczącym oddziaływaniem.
Wniosek: ocenia się, że zapisy Programu nie skutkują bezpośrednio możliwością
wystąpieniem obszarów objętych znaczącym oddziaływaniem i nie ma
potrzeby przedstawiania jaki jest ich stan środowiska. Do oceny
oddziaływania na tych obszarach jest obowiązany projektant oraz
wykonawca tych inwestycji w ramach osobnej procedury oceny
oddziaływania na środowisko.
6.5 Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację
przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, skutków realizacji
Programu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000
oraz integralność tego obszaru
70
Strona 70
proGEO Sp. z o.o.
Nie stwierdzono wystąpienia ryzyka znaczącego negatywnego oddziaływania na
środowisko, w tym na gatunki i siedliska chronione, bezpośrednio wynikającego z realizacji
przedsięwzięć wyszczególnionych w analizowanym Programie. W przypadku planowanych
zadań inwestycyjnych, wymagających przeprowadzenia robót budowlanych, odrębne
przepisy stanowią o obowiązkach ciążących na wykonawcy, które zapewnić mają
bezpieczeństwo i ochronę dóbr przyrodniczych i kulturowych, a także zdrowia mieszkańców.
W niniejszej prognozie w ramach oceny przewidywanego oddziaływania na
środowisko przedsięwzięć określonych w Programie, wskazano szereg zadań, które
potencjalnie mogą powodować negatywne oddziaływanie na wybrane komponenty
środowiska. W ramach analizy wskazano także rozwiązania mające na celu zapobieganie,
ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko,
skutków realizacji Programu. Poniżej przedstawiono najważniejsze wskazane rozwiązania:
1)
2)
3)
4)
5)
- Prowadzenie prac z uwzględnieniem ich wpływu na gatunki chronione i okazy cenne
przyrodniczo. Zapobieganie lub ograniczenie oddziaływania uzależnione jest od
indywidualnej wiedzy i podejścia osób planujących i wykonujących prace związane
z bieżącym utrzymaniem i konserwacją gminnych terenów zieleni.
- Prowadzenie prac z uwzględnieniem ich wpływu na siedliska, gatunki chronione
i okazy cenne przyrodniczo (np. drzewa o charakterze pomnikowym). Zapobieganie
lub ograniczenie oddziaływania uzależnione jest od indywidualnej wiedzy i podejścia
osób planujących i wykonujących prace związane z pielęgnacją lasów.
- Prowadzenie prac z uwzględnieniem ich wpływu na siedliska i gatunki chronione.
Zapobieganie, ograniczenie lub minimalizacja oddziaływania uzależnione jest od
indywidualnej wiedzy i podejścia osób planujących i wykonujących prace związane
z bieżącym utrzymaniem urządzeń melioracji wodnych.
- Najważniejsze zalecenia dotyczące zabiegów konserwacyjnych z punktu widzenia
ochrony środowiska przyrodniczego, jakie powinny być uwzględniane przez osoby
planujące i realizujące bieżące utrzymanie urządzeń melioracji wodnych
podstawowych i szczegółowych to:
a) Odmulanie dna w takim przypadku powinno być wykonywane w okresach niskich
temperatur wody, tak aby nie powodować gwałtownych procesów zagniwania.
b) Usuwanie roślinności musi być wykonywane w czasie pełnej wegetacji. Należy dać
faunie możliwość ucieczki i schronienia.
c) Pielęgnacja skarp nasypów i wałów (wykaszanie) powinna być wykonywana po
okresie rozrodu i wychowania młodych.
d) Należy stosować optymalne terminy wykonywania poszczególnych prac.
- Planowanie i prowadzenie prac termomodernizacyjnych z uwzględnieniem wymogów
ochrony gatunkowej ptaków i nietoperzy. W myśl obowiązujących przepisów (ustawa
o ochronie przyrody) obowiązuje zakaz niszczenia siedlisk i ostoi gatunków
chronionych. Miejsca lęgowe, zlokalizowane na budynkach mieszkalnych należy więc
traktować jako ich siedliska, podlegające ochronie prawnej.
- Przed przystąpieniem do prac termomodernizacyjnych wykonana powinna zostać
ekspertyza przyrodnicza, która zawiera inwentaryzację wszystkich zwierząt
zamieszkujących obiekt, jak również przedstawia taki sposób prowadzenia prac, który
nie spowoduje niekorzystnego oddziaływania na przyrodę. Wskazane jest aby taki
wymóg obowiązywał przynajmniej w przypadku projektów dofinansowywanych przez
Gminę Polkowice.
71
Strona 71
proGEO Sp. z o.o.
- Prowadzenie prac związanych z budową infrastruktury sieciowej z uwzględnieniem
ich wpływu na siedliska i gatunki chronione. Istotną kwestią jest dokładna analiza
warunków przyrodniczych na terenach objętych pracami, tak, aby realizowana
inwestycja nie spowodowała trwałych znaczących zmian w środowisku
- Bezpośrednim narzędziem zapewniającym zapobieganie, ograniczenie lub
kompensację ewentualnych negatywnych oddziaływań inwestycji związanych
z budową infrastruktury sieciowej będzie procedura oceny oddziaływania na
środowisko w procesie ubiegania się o decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach
dla realizacji inwestycji. Aktualnie, bez dokładniejszych danych nie można twierdzić o
negatywnym oddziaływaniu inwestycji, a jedynie o potencjalnej takiej możliwości, bez
wskazywanie gdzie i w jakim zakresie ono wystąpi.
Ponadto brak podstaw do formułowania dodatkowych propozycji rozwiązań mających
chronić środowisko ponad te, które w trosce o jakość i ochronę walorów
przyrodniczych i kulturowych obszaru oraz poszczególnych komponentów
środowiska naturalnego zostały zaproponowane w Programie i w treści niniejszej
Prognozy.
6.6 Podsumowanie oceny oddziaływania
Cele oraz główne kierunki działań określone w projekcie POŚ dla Gminy Polkowice,
mają na celu umożliwić osiągnięcie długofalowej poprawy jakości wszystkich komponentów
środowiska na terenie Gminy. Analiza wskazanych kierunków działań daje obraz, że
realizacja tych działań może oprócz oczywistych pozytywnych skutków, stanowić potencjalne
źródło zagrożenia dla środowiska. Potencjalne zagrożenia skupiają się głównie na fazie
budowy realizacji inwestycji proekologicznych takich jak:
- budowa nowych odcinków dróg oraz modernizacja odcinków dróg istniejących
wraz towarzyszącą temu infrastrukturą,
- budowa i modernizacja sieci wodno-kanalizacyjnej i kanalizacji deszczowej,
- budowa systemu zabezpieczeń przeciwpowodziowych,
- prace termomodernizacyjne budynków.
Przedsięwzięcia te związane są z nieuniknionymi oddziaływaniami, takimi jak:
- zmiany krajobrazowe,
- ingerencja w świat roślinności i zwierząt,
- czasowe oddziaływanie w zakresie emisji spalin i hałasu.
Realizacja tych inwestycji wynika również z realizacji obowiązków, nałożonych przez
dokumenty strategiczne wyższego rzędu na poziomie wojewódzkim, krajowym
i wspólnotowym. Wobec powyższego istotne znaczenie ma znalezienie najlepszych
rozwiązań na etapie bezpośredniej realizacji indywidualnych przedsięwzięć, które
zabezpieczą interes środowiska, a jednocześnie pozwolą osiągnąć cele danego
przedsięwzięcia.
Istotne jest właściwe prowadzenie równolegle z budową oraz po jej zakończeniu, wszelkich
działań mających na celu minimalizację potencjalnie negatywnego oddziaływania na
powierzchnię ziemi, gleby, wody podziemne i powierzchniowe, powietrze oraz siedliska
przyrodnicze.
Odnośnie powyższych oddziaływań należy zaznaczyć, że projekt POŚ nie przedstawia
żadnych szczegółowych informacji na temat sposobu technicznego i zakresu realizacji
inwestycji. Przedstawia jedynie możliwość ich zrealizowania, wynikającą z konieczności
ochrony środowiska zgodnie z obowiązującą strategią.
72
Strona 72
proGEO Sp. z o.o.
Wynika z tego duży margines ryzyka i niepewności w zakresie prognozowania oddziaływań
poszczególnych inwestycji proekologicznych. Wobec powyższego, na etapach planowania
i realizacji przedsięwzięcia należy bezwzględnie zachować priorytety ochrony środowiska.
Podsumowując ocenia się, że prawdopodobieństwo wystąpienia negatywnych
oddziaływań na środowisko w związku z realizacją wymienionych przedsięwzięć jest niskie,
a ewentualne oddziaływania będą miały zasięg lokalny. Nie będą niosły ze sobą oddziaływań
skumulowanych lub transgranicznych. Wskutek ich przeprowadzenia zmniejszy się ryzyko
dla zdrowia ludzi i zagrożenia dla środowiska. W przypadku podejmowania działań
związanych z zajęciem terenu na potrzeby realizacji wymienionych przedsięwzięć, na
wykonawcy będzie ciążył obowiązek przeprowadzenia osobnej procedury oceny
oddziaływania na środowisko, w wyniku której zostaną określone i podjęte kroki mające na
celu odpowiednie zabezpieczenie stanowisk roślin lub zwierząt chronionych, w tym gatunków
i siedlisk wymienionych w załącznikach do dyrektyw unijnych.
Należy również pamiętać, iż Program ma formułę otwartą, co oznacza, że będzie
cyklicznie monitorowany oraz aktualizowany, a także ponad kadencyjną, gdyż określa
politykę ochrony środowiska Gminy w perspektywie wieloletniej. Należy jednakże podkreślić,
że Program ochrony środowiska nie jest aktem prawa miejscowego, zatem zawarte w nim
planowane zadania nie są obligatoryjnie wymagane do realizacji, a wyznaczone priorytety,
cele i kierunki działań powinny być traktowane jedynie jako wytyczne do określania zadań
inwestycyjnych oraz pozainwestycyjnych na kolejne lata.
73
Strona 73
proGEO Sp. z o.o.
7. OCENA PRZY BRAKU PODEJMOWANIA DZIAŁAŃ
7.1 Potencjalne skutki dla środowiska przy zaniechaniu działań
Obecny sposób korzystania ze środowiska generuje stosunkowo duże obciążenia,
których odbiorcą i nośnikiem są podstawowe składniki środowiska przyrodniczego
w gminie. Największe negatywne oddziaływania generowane są przez następujące źródła:
urbanizacja i sektor komunalny
przemysł
system transportowy
gospodarka odpadami
rolnictwo
turystyka i rekreacja
hałas i PEM
krajobraz
powietrze atmosferyczne
świat zwierzęcy
gleby
świat roślinny
wody powierzchniowe
wody podziemne
Wpływają one na różnorodne komponenty środowisk (patrz powyższy schemat).
Osadnictwo, urbanizacja oraz system transportowy mają decydujący wpływ na
kształtowanie krajobrazu, użytkowanie i jakość gleb, szatę roślinną oraz pozostałe
komponenty środowiska. Uwzględnienie potrzeb ochrony, zrównoważonego kształtowania
oraz rewitalizacji środowiska przyrodniczego, w tym lokalizacja zalesień i zadrzewień
w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, dają szansę ograniczenia
negatywnych skutków istnienia i rozwoju przestrzeni rolniczej i zurbanizowanej.
Sektor komunalny, czyli gospodarka wodno – ściekowa, ogrzewanie budynków
mieszkalnych i użyteczności publicznej, zagospodarowanie odpadów itd., jest czynnikiem,
którego niewydajne, czy nieprawidłowe funkcjonowanie ma negatywny wpływ na środowisko,
a zwłaszcza na wody powierzchniowe i podziemne (w tym na żyjące w rzekach i potokach
organizmy wodne) oraz jakość powietrza atmosferycznego, a pośrednio także na
zanieczyszczenie gleb i spadek bioróżnorodności. Regularna rozbudowa i modernizacja sieci
oraz urządzeń wodno-kanalizacyjnych, racjonalizacja wykorzystania zasobów wodnych,
redukcja niskiej emisji są zadaniami kluczowymi w tej dziedzinie. Zaniechanie działań
przedstawionych w projekcie aktualizacji Programu może być przyczyną zmniejszenia i
degradacji zasobów wodnych oraz dalszego pogorszenia jakości powietrza
atmosferycznego, a przez to znacznego obniżenia jakości środowiska oraz życia i zdrowia
mieszkańców.
Przemysł i eksploatacja złóż potencjalnie może stanowić istotną przyczynę
zanieczyszczenia i degradacji środowiska. Potencjalnie narażone na degradację są
praktycznie wszystkie zasoby środowiska przyrodniczego. Wyłączając losowe przypadki
awarii przemysłowych, oddziaływanie istniejących w rejonie gminy Polkowice zakładów
przemysłowych na środowisko limitują określone w pozwoleniach normy emisji, na których
przestrzeganie mają wpływ przede wszystkim właściciele zakładów. Są jednak kierunki
działań zaproponowane w Programie, których realizacja leży w gestii władz i mieszkańców
gminy, a dzięki którym możliwe jest ograniczenie negatywnego oddziaływania przemysłu na
środowisko i jakość życia mieszkańców, np.:
wspieranie powstawania małych i średnich podmiotów gospodarczych nieuciążliwych dla
środowiska,
wspieranie działań zakładów przemysłowych na rzecz wdrażania systemów zarządzania
środowiskiem i technologii przyjaznej środowisku,
eliminowanie i zmniejszanie negatywnych skutków dla mieszkańców i środowiska
z tytułu poważnych awarii przemysłowych.
74
Strona 74
proGEO Sp. z o.o.
System transportowy wywiera rozległy i znaczący wpływ na wszystkie komponenty
środowiska. Przede wszystkim należy podkreślić, że budowa i modernizacja sieci dróg
stanowi trwałą, niekorzystną ingerencję w naturalny krajobraz terenu, w istotny sposób
zmieniając jego rolę, zasoby siedlisk przyrodniczych i postrzeganie przez mieszkańców.
Ponadto transport, a zwłaszcza produkty spalania paliw napędowych są źródłem
zanieczyszczenia gleb i powietrza atmosferycznego. Zanieczyszczenie to jest tym większe,
im większe jest natężenie ruchu pojazdów, oraz im gorszy jest stan nawierzchni, płynność
ruchu i przepustowość sieci dróg. Pośrednio transport wywiera również istotny wpływ na
jakość wód (zanieczyszczenia drogowe docierające do wód wraz ze spływem
powierzchniowym, z ulic, chodników, nawierzchni placów i parkingów), oraz na świat roślinny
i zwierzęcy (poprzez zanieczyszczenie powietrza i gleb, hałas komunikacyjny, fragmentację
siedlisk).
Realizacja zaproponowanych w Programie celów i kierunków działań może
spowodować znaczne ograniczenie negatywnych oddziaływań ze strony systemu
transportowego, szczególnie na jakość powietrza i gleby. Osiągnięcie dobrego stanu
technicznego dróg i pozostałej infrastruktury drogowej oraz rozwój alternatywnych,
„czystych” środków transportu zmniejszy poziom emisji spalin i hałasu.
Hałas i promieniowanie elektromagnetyczne (PEM) należą do negatywnych źródeł
oddziaływań o ograniczonym zasięgu. Są uciążliwe przede wszystkim dla ludzi i świata
zwierzęcego. Zaproponowane w programie cele i kierunki działań nastawione są na
monitorowanie i ograniczenie negatywnego oddziaływania u źródła. Emisja hałasu
i promieniowania w środowisku wysoce zurbanizowanym są nieuniknione, lecz realizacja
postawionych w omawianym dokumencie celów może skutecznie ograniczyć ich skutki.
Porównując zaniechanie wszelkich działań zawartych w Programie (stan obecny,
wariant zerowy) z podjęciem działań i realizacji celów zawartych w Programie (stan
w przyszłości, wariant pierwszy) można stwierdzić między innymi:
wysoka negatywna presja antropogeniczna na krajobraz jest w przypadku obszarów
zurbanizowanych zrozumiała i trudna do ograniczenia;
wysoka negatywna presja na powietrze atmosferyczne jest możliwa do ograniczenia
przez realizację celów i działań zawartych w Programie;
podobnie możliwa do ograniczenia jest presja w przypadku gleb, wód podziemnych
i powierzchniowych;
z kolei wysoki poziom negatywnego oddziaływania na świat roślinny i zwierzęcy jest
spowodowany znacznym zredukowaniem występowania naturalnej flory i fauny
w przestrzeni rolniczej i zurbanizowanej, a także przemysłowo przekształconej. Jednak
w przypadku roślin i zwierząt (zarówno zasięgu ich występowania, jak i właściwej
różnorodności gatunkowej) istnieje wiele możliwości ograniczenia wpływu negatywnych
oddziaływań, ich kompensacji, a nawet poprawy obecnego stanu, zarówno na drodze
należytej i stabilnej ochrony obszarów cennych przyrodniczo i krajobrazowo, jak również
poprzez np.: tworzenie nowych pasm zadrzewień, utrzymywanie w dobrej kondycji oraz
tworzenie nowych skupisk roślinności przydrożnej, czy też tworzenie obiektów małej
retencji wodnej.
Podsumowując
należy
stwierdzić,
że
zaniechanie
działań
zawartych
w przedmiotowym Programie ochrony środowiska dla Gminy Polkowice będzie miało
zdecydowanie niekorzystny wpływ na poszczególne komponenty środowiska,
a w szczególności na powietrze atmosferyczne, wody, klimat akustyczny oraz florę
i faunę regionu.
75
Strona 75
proGEO Sp. z o.o.
7.2 Potencjalne skutki dla człowieka przy zaniechaniu działań
Działania realizowane w Programie odnoszące się do człowieka, podyktowane są
z jednej strony dążeniem do zaspokojenia podstawowych potrzeb człowieka, z drugiej strony
natomiast zasadą zrównoważonego rozwoju i potrzebą spełnienia wymogów prawnych. Brak
realizacji Programu spowoduje, że zanieczyszczone lub zdegradowane komponenty
środowiska utrudnią możliwości korzystania z zasobów naturalnych oraz obniżą skuteczność
ich ochrony. Spowoduje to konieczność zwielokrotnienia nakładów na zapewnienie zdrowia
i zaspokojenie potrzeb mieszkańców oraz na spełnienie norm prawnych odnośnie
korzystania ze środowiska i jego ochrony.
krajobraz
świat zwierzęcy
powietrze atmosferyczne
gleby
świat roślinny
wody powierzchniowe
wody podziemne
zdrowie, rekreacja i wypoczynek ludności
spełnienie wymogów prawnych
ochrona gatunkowa
ochrona zasobów wodnych
ochrona powietrza
obiekty zabytkowe i osiedla mieszkaniowe
ochrona obszarowa
Zgodnie z powyższym schematem należy podkreślić, że suma negatywnych
oddziaływań ze strony zanieczyszczonych komponentów środowiska może być najwyższa
w stosunku do zdrowia mieszkańców, oraz zapewnienia im możliwości normalnej
egzystencji, wypoczynku i rekreacji. Jest całkowicie zrozumiałe, że złej jakości gleby, wody
i powietrze będą miały zdecydowanie negatywny wpływ na zdrowie człowieka,
a w zanieczyszczonym środowisku znalezienie miejsca na wypoczynek i rekreację będzie
utrudnione.
Degradacja
i zanieczyszczenie
poszczególnych
komponentów
środowiska
naturalnego stwarzają poważne ryzyko niewypełnienia wymogów prawnych dot. jakości
i ochrony środowiska. Obszar prawa UE dotyczący ochrony środowiska obejmuje około 70
dyrektyw. Podstawą przepisów UE jest zrównoważony rozwój, w Polsce będący
obowiązkiem konstytucyjnym. Ma on na celu stworzenie takich warunków rozwoju, które
pozwolą na zaspokojenie teraźniejszych potrzeb bez poświęcania zdolności przyszłych
pokoleń do zaspokajania swoich potrzeb. Do tego celu prowadzi kilka podstawowych zasad,
wchodzących w skład wymienionych wyżej działań:
•
•
•
•
•
•
zasada stosowania najlepszych dostępnych technologii NDT – tzw. BAT i BATNEEC,
zasada dostępności do informacji o stanie środowiska,
zasada zapobiegania zanieczyszczeniom lub unieszkodliwiania ich u źródła,
zasada odpowiedzialności zanieczyszczającego za szkodę “zanieczyszczający płaci”,
zasada przezorności, o zaniechaniu działań, których skutków nie można przewidzieć,
zasada zintegrowanego ujęcia ochrony środowiska – uwzględniająca wpływ wszystkich
aspektów funkcjonowania na różne segmenty środowiska (ziemia, woda, powietrze).
W Polsce regulacje ogólnoprawne i instrumenty prawno-administracyjne regulujące
korzystanie ze środowiska i wpływające na jakość jego składników zawarte są w wielu
ustawach i rozporządzeniach:
• prośrodowiskowe normy prawne w Konstytucji RP,
• Kodeksie karnym,
• Kodeksie wykroczeń,
• Kodeksie cywilnym,
• Kodeksie postępowania cywilnego,
• Kodeksie postępowania administracyjnego,
• Kodeksie pracy,
76
Strona 76
proGEO Sp. z o.o.
•
ustawach tworzących system zarządzania środowiskiem (wyznaczających normy jakości
środowiska,
normy
emisji,
normy
techniczno-technologiczne
i produkcyjne,
proekologiczne procedury postępowania).
Szczegółowe wymogi prawne odnośnie jakości poszczególnych komponentów środowiska
znajdują się w kilkudziesięciu aktach wykonawczych do poszczególnych ustaw: Prawo
ochrony środowiska, Prawo wodne, ustawy o ochronie przyrody, ustawy Prawo geologiczne
i górnicze, i in.
Spełnienie wymagań prawnych, dotyczących jakości poszczególnych komponentów
oraz warunków korzystania ze środowiska i jego ochrony, przy braku realizacji celów
określonych w Programie, może być utrudnione lub nawet niemożliwe, obecnie lub
w przyszłości, na skutek pogorszenia się stanu środowiska w wyniku antropogenicznej
presji. Zaniechanie działań zawartych w Programie wyraźnie zwiększa ryzyko niespełnienia
wymagań prawnych. Zaproponowane w Programie cele i kierunki działań pozostają
w zgodzie z uwarunkowaniami prawa polskiego i unijnego, przez co sprzyjają lub nawet
umożliwiają dotrzymanie obowiązujących norm jakości i warunków korzystania z zasobów
środowiska obecnie oraz w przyszłości.
Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdza się, że zaniechanie działań
zawartych w przedmiotowym Programie ochrony środowiska dla Gminy Polkowice
będzie miało zdecydowanie niekorzystny wpływ na poszczególne obszary działalności
człowieka, a w szczególności na możliwości zapewnienia zdrowia ludności, w tym
warunków wypoczynku i rekreacji, oraz spełnienia obowiązujących wymogów
prawnych odnośnie jakości i warunków korzystania ze środowiska.
77
Strona 77
proGEO Sp. z o.o.
8. MONITORING WDRAŻANIA PROGRAMU
Monitorowanie realizacji dokumentu umożliwi ocenę prawidłowości i efektywności
działań oraz sprawne i elastyczne reagowanie na zmiany. Analiza powinna odbywać się
na dwóch płaszczyznach, obejmujących ewolucję sytuacji zewnętrznej (województwa,
regionu) oraz zmiany zachodzące na obszarze Gminy.
Ocenia się, że analizowany dokument przedstawia prawidłowo plan
monitoringu wdrażania rozwiązań w nim zawartych. W związku z tym poniżej
przedstawiono szczegółowe zapisy w tym zakresie:
-
-
Burmistrz Gminy składa co 2 lata radzie miejskiej raport z realizacji programu ochrony
środowiska. Sprawozdania powinny w szczególności oceniać i podsumowywać plan
działań, wraz z oceną stopnia wykonania szczegółowych zadań.
Po przedstawieniu raportu odpowiednio radzie miejskiej, raport powinien zostać
przekazany do organu wykonawczego powiatu.
Rysunek 8.1
Cykl monitorowania i aktualizacji Programu
1)
Z powyższego wynika, że przedmiotowy dokument podlega okresowej weryfikacji
i aktualizacji. Wraz z realizacją z biegiem czasu pojawiać się będą nowe zadania,
a podsumowywać trzeba będzie te, które już zrealizowano lub te, które w inny sposób
utraciły aktualność.
2)
Weryfikacja dokumentu może oznaczać tylko aktualizację, jak też całkowitą jego
przebudowę, jeśli zmiany będą znaczące. Weryfikacji podlega cały dokument, tj.
podstawowe warunki i założenia, dane wyjściowe, opis istniejącej sytuacji (zmienionej
w wyniku realizacji planu krótkoterminowego), program działań oraz analiza oddziaływań
i uwarunkowań formalno – prawnych.
3)
W ramach raportu i aktualizacji należy odnieść się do sytuacji zewnętrznej, również
poprzez uwzględnienie podobnych opracowań przygotowanych na szczeblu gminnym,
wojewódzkim i krajowym.
4)
W przygotowaniu aktualizacji należy także wykorzystywać decyzje wydawane przez
starostę lub wojewodę w zakresie objętym planowaniem.
,
78
Strona 78
proGEO Sp. z o.o.
8.1 Przewidywane
metody
analizy
skutków
realizacji
postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwość jej przeprowadzania
-
Analiza skutków realizacji projektu POŚ może być przeprowadzona na podstawie:
analizy realizacji Programu w ramach wykonywania w cyklach dwuletnich raportów
z realizacji programu ochrony środowiska przedkładanych Radzie Miejskiej,
analizy wyników Państwowego Monitoringu Środowiska realizowanego przez
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu oraz Główny Inspektorat
Ochrony Środowiska.
Proponuje się przeprowadzać analizę skutków realizacji postanowień projektowanego
POŚ w ujęciu ilościowym i jakościowym.
Ujęcie ilościowe – obrazowało będzie prognozę zmian konkretnych wielkości (wskaźników).
Za ich pomocą możliwe jest przeprowadzenie prognozy ilościowej niektórych elementów
środowiska w formie: komponent środowiska – wskaźnik, w tym m.in.:
1. warunki klimatyczne i jakość powietrza atmosferycznego
a. wyniki oceny jakości powietrza
2. hałas
a. wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego lub innych źródeł uciążliwości akustycznej
3. promieniowanie elektromagnetyczne
a. liczba stacji bazowych telefonii komórkowej
4. wody podziemne
a. wyniki monitoringu jakości wód podziemnych
5. wody powierzchniowe
a. ocena diagnostyczna jakości wód powierzchniowych
b. liczba obiektów małej retencji
6. gospodarka wodno-ściekowa
a. długość sieci wodociągowej i liczba przyłączy do budynków
b. długość sieci kanalizacyjnej i liczba przyłączy do budynków
c. ludność korzystająca z sieci wodociągowej i kanalizacyjnej
d. ładunek zanieczyszczeń w ściekach odprowadzanych do oczyszczalni
e. zużycie wody
7. użytkowanie gruntów
a. analiza wg danych Starostwa Powiatowego w Polkowicach
8. gleby i ich przeobrażenie
a. jakość gleb użytkowanych rolniczo
9. lasy i zieleń gminna
a. powierzchni terenów zieleni gminnej
b. liczba drzew o parametrach „pomnikowych”
c. liczba i powierzchnia terenów objętych ochroną prawną
10. zaopatrzenie w gaz, ciepło, energię elektryczną
a. charakterystyka sieci i ludność z nich korzystająca
11. gospodarka odpadami komunalnymi
a. ilość składowanych odpadów
79
Strona 79
proGEO Sp. z o.o.
b. ilość odpadów poddanych odzyskowi
c. ilość zebranych odpadów
d. liczba i powierchnia zlikwidowanych dzikich wysypisk śmieci
12. zasoby kopalin
a. zasoby i eksploatacja złóż
13. odnawialne źródła energii
a. liczba ekologicznych pojazdów w taborze komunikacji miejskiej
b. liczba instalazcji wykorzystujących OZE w obiektach komunalnych
Ujęcie jakościowe – dla elementów środowiska, dla których nie można prognozować
określonych wskaźników lub jest to utrudnione, należy wykorzystać ocenę jakościową, która
stanowiła jednocześnie uzupełnienie do oceny ilościowej.
Określenie wskaźników wymagać będzie posiadania odpowiednich informacji pochodzących
przede wszystkim z monitoringu środowiska czy też danych statystycznych. W oparciu o
analizę zmiany wskaźników w poszczególnych latach możliwa będzie ocena skutków
realizacji postanowień zawartych w projekcie POŚ dla Gminy Polkowice. Ze względu na
częstotliwość gromadzenia oraz udostępniania danych monitoring ten powinien być
prowadzony w cyklu rocznym, a sprawozdania z jego realizacji powinny być łącznie ze
raportami z postępów wykonania Programu udostępnione co najmniej w cyklu dwuletnim.
80
Strona 80
proGEO Sp. z o.o.
9. STRESZCZENIE W
JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
Przedmiotem niniejszego opracowania jest Prognoza oddziaływania na środowisko
projektu dokumentu pn. „Program ochrony środowiska dla Gminy Polkowice lata 2016 –
2020 (w skrócie: Program). Celem dokumentu jest zaktualizowanie polityki ekologicznej
zawartej w poprzednim Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011 –
2014 z perspektywą na lata 2015 – 2018 [11].
Zgodnie z art. 46 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji
oddziaływania na środowisko [26], projekt Programu ochrony środowiska zalicza się do
dokumentów wymagających przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na
środowisko, wyznacza bowiem ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko, co wiąże się z obligatoryjnym sporządzeniem
Prognozy oddziaływania na środowisko przedmiotowego dokumentu.
W charakterystyce poszczególnych komponentów środowiska skoncentrowano się
na przedstawieniu danych statystycznych i liczbowych, omówieniu działań i czynników,
mających wpływ na środowisko oraz omówieniu trendów zmian i oceny aktualnego stanu
środowiska. Trendy zmian stanu podstawowych komponentów środowiska w celu możliwie
pełnego i wiarygodnego obrazu stanu najważniejszych komponentów środowiska zostały
przedstawione w wieloletnim horyzoncie czasowym.
W niniejszej Prognozie przedstawiono skrócony opis aktualnego stanu środowiska
oraz trendów zmian poszczególnych jego komponentów na terenie Gminy Polkowice. Pełny
opis stanu środowiska, wraz z rysunkami i tabelami, znajduje się w projekcie Programu.
Program ochrony środowiska odzwierciedla pewne ogólne zasady, leżące u podstaw
krajowej oraz unijnej polityki ochrony środowiska. W ramach przedmiotowego Programu
przeanalizowano i przedstawiono powiązania i uwarunkowania wynikające z następujących
dokumentów strategicznych wyższego szczebla, takich jak:
- Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030,
- Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020,
- Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 r.,
- Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego 2020,
- Wojewódzki program ochrony środowiska dla województwa dolnośląskiego na lata
2014 – 2017 z perspektywą do 2021 r.
Cele i kierunki działań zawarte w przedmiotowym dokumencie pozostają w zgodzie
z wymaganiami ww. dokumentów, a także z ustaleniami licznych lokalnych i ponadlokalnych
dokumentów sektorowych, z których najważniejsze to:
- Program ochrony powietrza dla województwa dolnośląskiego, przyjęty w 2014 r.,
- Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa dolnośląskiego na lata
2013 – 2017,
- Wojewódzki plan gospodarki odpadami dla województwa dolnośląskiego 2012,
- PONE – Programu Ograniczenia Niskiej Emisji dla miasta Polkowice na lata 20122020, z 2013 r.
- Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Związku Gmin Zagłębia
Miedziowego za 2014 r.,
- Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Polkowice - z listopada roku 2015 r.
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy
Polkowice z 2014 r.
- Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Polkowickiego na lata 2012-2015
z perspektywą do 2019 r., przyjęty w 2011 r.
81
Strona 81
proGEO Sp. z o.o.
- Program Edukacji Ekologicznej dla gminy Polkowice na lata 2015-2021, opracowany
w 2014 r.
jedno miasto (Polkowice). Zajmuje powierzchnię ok. 168 km2 i liczy ponad 27 tys.
mieszkańców. Analiza stanu środowiska przeprowadzona na potrzeby opracowania
przedmiotowego Programu pozwala wskazać istotne problemy ochrony środowiska na
terenie gminy Polkowice, którymi są w szczególności:
1) Niezadowalający stan jakości powietrza atmosferycznego, spowodowany emisją
komunikacyjną, niską emisją w okresie grzewczym oraz emisją napływową, które
powodują występowanie przekroczeń poziomów dopuszczalnych pyłu PM10 oraz
poziomów docelowych benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 i arsenu, w związku
z czym konieczne jest podjęcie szeregu działań naprawczych określonych w Planie
gospodarki niskoemisyjnej Gminy Polkowice.
2) Występowanie ponadnormatywnego hałasu drogowego, powodowanego przede
wszystkim przez ruch kołowy na drodze krajowej nr 3 oraz na głównych ulicach miasta
Polkowice - ul. Chocianowska i ul. Dąbrowskiego (DW331).
3) Mozliwość występowania lokalnych niecek obniżeniowych, którym towarzyszą
deformacje powierzchni terenu, wskutek eksploatacji górniczej prowadzonej na terenie
gminy.
4) Możliwość występowania lokalnych podtopień w dolinie rzeki Kaliny (głównie rejon
miejscowości Sobin).
5) Możliwość zanieczyszczenia wód i gleb w przypadku wystąpienia sytuacji awaryjnych
na terenie OUOW „Żelazny Most” (rozszczelnienia).
6) Występowanie miejscowego zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi, związanego ze
zorganizowaną i niezorganizowaną emisją pyłów i gazów, głównie wskutek rozwoju
przemysłowego Gminy, transportu samochodowego, składowaniem odpadów,
napływem transgranicznych zanieczyszczeń powietrza oraz emisją zanieczyszczeń ze
zbiornika „Żelazny Most”.
Realizacja nowego Programu ochrony środowiska dla gminy Polkowice ma na celu
doprowadzenie do poprawy stanu środowiska naturalnego, zrównoważonego zarządzania
zasobami naturalnymi oraz zapewnienie skutecznych mechanizmów chroniących środowisko
gminy przed degradacją, a także ma stworzyć warunki dla wdrożenia wymagań
obowiązującego w tym zakresie prawodawstwa krajowego i unijnego. Celem opracowania
dokumentu nie jest wyłącznie spełnienie wymagań ustawowych. Program ten może,
i powinien, stanowić dodatkowe źródło wiedzy, inspiracji i motywacji dla mieszkańców i władz
Gminy, jednostek administracyjnych oraz organizacji pozarządowych do wspólnego działania
na rzecz poprawy stanu środowiska, bezpieczeństwa ekologicznego oraz zrównoważonego
rozwoju gminy Polkowice.
Jako główny cel strategiczny w nowym Programie przyjęto jeden z celów
strategicznych zapisanych w Strategii Rozwoju Zrównoważonego Gminy Polkowice na lata
2015-2020 – jest cel dot. ochrony środowiska, który brzmi [16]: Użytkowanie zasobów
lokalnych zgodnie z zasadami ekorozwoju. Biorąc pod uwagę uwarunkowania prawne
oraz wynikające z dokumentów wyższego szczebla, a także wnioski z analizy stanu
aktualnego poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego oraz sytuacji
społeczno – ekonomicznej miasta, przyjęto następujące wzajemnie równoważne priorytety
w zakresie ochrony środowiska na kolejny okres programowania, tj. lata 2016 – 2020:
Priorytet 1 – Poprawa jakości powietrza poprzez redukcję emisji ze źródeł komunikacyjnych,
komunalno-bytowych i przemysłowych
82
Strona 82
proGEO Sp. z o.o.
wodnych
Priorytet 3 – Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach cennych przyrodniczo
Priorytet 4 – Zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych
Priorytet 5 – „Zazielenianie” zamówień publicznych
Priorytet 6 – Edukacja ekologiczna społeczeństwa
Przyjęte priorytety stanowią integralną część strategii działań Gminy Polkowice
w zakresie ochrony środowiska do 2020 r., w ramach której wyznaczono szereg celów,
kierunków działań i zadań do realizacji w poszczególnych rozdziałach podzielonych na trzy
bloki działań strategicznych:
1. Działania o charakterze systemowym, na które składają się następujące
zagadnienia:
I.
II.
III.
Zarządzanie środowiskowe w Gminie
IV.
V.
2. Ochrona zasobów przyrody, na którą składają się następujące zagadnienia:
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
3. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, na którą
składają się następujące zagadnienia:
XII.
XIII.
XIV.
XV.
XVI.
Realizowana w przedmiotowym Programie polityka ochrony środowiska wyrażona
jest poprzez poszczególne cele strategiczne i kierunki działań oraz zadania zawarte w
kolejnych rozdziałach opracowania. Zadania będą służyć dążeniu do osiągnięcia
wyznaczonych celów. Wyróżniono trzy rodzaje przedsięwzięć:
- realizowane w określonych latach – jednostkowe przedsięwzięcia inwestycyjne, mające
określony zakres wykonania, nakłady finansowe i okres realizacji;
- realizowane na bieżąco (stałe) – realizowane stale, o często nie do końca określonym
lub zmiennym zakresie (zależnym od potrzeb lub dostępnych zasobów), mogące
wymagać lub też nie wymagać dodatkowych nakładów finansowych;
- realizowane corocznie (cyklicznie) – określone przedsięwzięcia realizowane każdego
roku, często w tym samym czasie i podobnym zakresie.
W celu oceny realizacji Programu ochrony środowiska przedstawiono w formie tabeli
matrycę możliwych oddziaływań poszczególnych zadań na ludzi, zabytki i dobra materialne
oraz różnorodne komponenty środowiska. W większości zadania przewidziane w Programie
skutkować będą korzystnym oddziaływaniem na środowisko. Jedynie niektóre zadania,
oprócz korzystnego oddziaływania, mogą wiązać się z potencjalnie negatywnym
oddziaływaniem na środowisko:
83
Strona 83
proGEO Sp. z o.o.
-
bieżące utrzymanie i pielęgnacja gminnych terenów zieleni;
realizacja zadań pielęgnacyjnych wynikających z gospodarki leśnej;
konserwacja sieci i urządzeń melioracji wodnych podstawowych i szczegółowych;
budowa systemów zabezpieczenia przeciwpowodziowego;
budowa nowych dróg oraz bieżące utrzymanie i remonty dróg istniejących;
działania związane z wymianą stolarki, dociepleniem ścian i stropodachów budynków
(termomodernizacja);
- budowa i modernizacja infrastruktury sieciowej;
- niektóre zadania inwestycyjne podmiotów prywatnych w tym dotyczące odnawialnych
źródeł energii.
Nie stwierdzono natomiast wystąpienia ryzyka znaczącego negatywnego
oddziaływania na środowisko, w tym na gatunki i siedliska chronione oraz obiekty
zabytkowe, bezpośrednio wynikającego z realizacji przedsięwzięć wyszczególnionych w
analizowanym Programie. W przypadku realizacji zapisów Programu nie przewiduje się, że
wystąpić mogą obszary objęte znaczącym oddziaływaniem. Do inwestycji, mogących
potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, zaliczać się mogą następujące zadania
przewidziane w Programie:
- inwestycje w gospodarce wodno – ściekowej,
- inwestycje w zakładach przemysłowych.
Należy jednakże podkreślić, że wszelkie założenia inwestycyjne, omawiane w ramach
ocenianego Programu, są w nim przedstawione jako planowane, natomiast szczegóły tych
planów zawarte są lub będą w konkretnych dokumentach planistycznych, koncepcjach,
projektach budowlanych i innych opracowaniach dotyczących danego przedsięwzięcia. Jako
planowane, inwestycje wymienione w Programie – w przypadku przystąpienia do ich
realizacji – podlegać będą osobnym procedurom oceny oddziaływania na środowisko,
w ramach których będzie można stwierdzić wystąpienie bądź brak obszarów objętych
znaczącym oddziaływaniem.
Obecny sposób korzystania ze środowiska generuje stosunkowo duże obciążenia,
których odbiorcą i nośnikiem są podstawowe składniki środowiska przyrodniczego
w gminie. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdza się, że zaniechanie działań,
wyszczególnionych w treści Programu ochrony środowiska dla Gminy Polkowice będzie
miało zdecydowanie niekorzystny wpływ na poszczególne obszary działalności człowieka,
a w szczególności na możliwości zapewnienia zdrowia ludności, w tym warunków
wypoczynku i rekreacji, oraz spełnienia obowiązujących wymogów prawnych odnośnie,
jakości i warunków korzystania ze środowiska.
Cele oraz główne kierunki działań określone w projekcie Programu, mają umożliwić
osiągnięcie długofalowej poprawy, jakości wszystkich komponentów środowiska na terenie
gminy.
W przypadku inwestycji wiążących się z prowadzeniem robót budowlanych
i ziemnych, istotne jest właściwe prowadzenie równolegle z budową oraz po jej zakończeniu,
wszelkich działań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub minimalizację
potencjalnie negatywnego oddziaływania na powierzchnię ziemi, gleby, wody podziemne
i powierzchniowe, powietrze oraz siedliska przyrodnicze.
Odnośnie powyższych oddziaływań należy zaznaczyć, że projekt Programu nie przedstawia
żadnych szczegółowych informacji na temat sposobu technicznego i zakresu realizacji
planowanych inwestycji. Uzasadnia jedynie konieczność ich zrealizowania, wynikającą
z potrzeb ochrony środowiska zgodnie z zawartą w projekcie strategią działań do 2020 r.
Wynika z tego pewien margines ryzyka i niepewności w zakresie prognozowania
oddziaływań poszczególnych inwestycji proekologicznych. Wobec powyższego, na etapach
84
Strona 84
proGEO Sp. z o.o.
planowania i realizacji każdego przedsięwzięcia należy bezwzględnie mieć na uwadze
priorytety ochrony środowiska.
Podsumowując ocenia się, że prawdopodobieństwo wystąpienia negatywnych
oddziaływań na środowisko w związku z realizacją wymienionych przedsięwzięć jest
niskie, a ewentualne oddziaływania będą miały zasięg lokalny i przemijający. Nie będą
niosły ze sobą oddziaływań skumulowanych lub transgranicznych. Wskutek ich
przeprowadzenia zmniejszy się ryzyko dla zdrowia ludzi i zagrożenia dla środowiska.
W przypadku podejmowania działań związanych z zajęciem terenu na potrzeby
realizacji wymienionych przedsięwzięć, na wykonawcy będzie ciążył obowiązek
przeprowadzenia osobnej procedury oceny oddziaływania na środowisko, w wyniku
której zostaną określone i podjęte kroki mające na celu odpowiednie zabezpieczenie
stanowisk roślin lub zwierząt chronionych, w tym gatunków i siedlisk wymienionych
w załącznikach do dyrektyw unijnych.
85
Strona 85
proGEO Sp. z o.o.
10. LITERATURA
1. Atlas hydrogeologiczny Polski, w skali 1:500 000; red. B. Paczyński, Państwowy Instytut
Geologiczny, Warszawa, 1995.
2. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce, wg stanu na 31 XII 2013 r., Państwowy
Instytut Geologiczny`, http://geoportal.pgi.gov.pl/surowce
3. C.Przybyła, J.Bykowski, J.Rutkowski; Środowiskowe uwarunkowania konserwacji cieków
melioracyjnych w aspekcie wykorzystania wielozadaniowej maszyny nowej generacji; Journal of
Research and Applications in Agricultural Engineering 2011, Vol. 56(4)
4. Ocena poziomów substancji w powietrzu, oraz wyniki klasyfikacji stref województwa
5. Ocena poziomów substancji w powietrzu oraz wyniki klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego
za 2014 rok, Wrocław, kwiecień 2015, WIOŚ we Wrocławiu.
6. Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb województwa dolnośląskiego w 2013 r. Wojewódzki
7. Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb w województwie dolnośląskim w 2014 r., Wojewódzki
Inspektorat Ochrony środowiska we Wrocławiu, Wrocław kwiecień 2015 r.
8. Ocena jakości wód podziemnych na obszarach uprzemysłowionych, narażonych na oddziaływanie
punktowych źródeł zanieczyszczeń w województwie dolnośląskim w 2013 roku, WIOŚ 2014 r.
9. Aktualizacja inwentaryzacji przyrodniczej Gminy Polkowice, Biuro Urządzania Lasu i Geodezji
Leśnej w Brzegu, 2012 r.
10. Program ochrony powietrza dla województwa dolnośląskiego, przyjęty uchwałą Nr XLVI/1544/14
Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 12 lutego 2014 r. (Dziennik Urzędowy Województwa
Dolnośląskiego z dnia 25 lutego 2014 r. poz. 985).
11. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata
2015-2018, Eko-Projekt, Poznań - styczeń 2011 r., przyjęty uchwałą Nr IX/91/11 Rady Miejskiej w
Polkowicach z dnia 10 czerwca 2011 r.
12. Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa dolnośląskiego na lata 2013 –
2017, przyjęty uchwałą nr LI/1832/14 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 26 czerwca
2014 r.
13. Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2012-2013
14. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. 2010 Nr 213, poz. 1397 ze zm.).
15. Stanowisko Zespołu Roboczego Krajowej Komisji ds. Ocen Oddziaływania na Środowisko, do
rozpatrzenia sprawy związanej z realizacją przedsięwzięcia pn. WYDOBYCIE RUDY MIEDZI ZE
ZŁOŻA „POLKOWICE", „SIEROSZOWICE", „RADWANICE-WSCHÓD”, „RUDNA" ORAZ „LUBINMAŁOMICE", polegające na kontynuacji eksploatacji złoża rudy miedzi w granicach obszarów
górniczych: „POLKOWICE II", „SIEROSZOWICE I",„RADWANICE-WSCHÓD", „RUDNA I",
„RUDNA II", „MAŁOMICE I", „LUBIN I"; przyjęte na posiedzeniu zespołu roboczego w dniu
14 czerwca 2012 r.
16. Strategia Rozwoju Zrównoważonego Gminy Polkowice na lata 2015-2020
17. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Polkowice (tekst) Załącznik nr 1 do Uchwały Nr XXXVI/418/14 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 16 kwietnia 2014
r.
18. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. 2012, poz. 1059, ze zm.)
19. Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych
innych ustaw (Dz.U. 2014, poz. 1101).
20. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. 2013,
poz. 1399)
21. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2013, poz. 627)
22. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (t.j. Dz.U. 2015, poz. 469)
86
Strona 86
proGEO Sp. z o.o.
23. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz.U. 2014, poz.
1446)
24. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. 2013, poz. 1232 ze zm.)
25. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. Dz.U. 2015, poz. 909)
26. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
(t.j. Dz.U. 2013, poz. 1235)
27. Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (t.j. Dz.U. 2014, poz.
1649)
28. Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym,
Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzień 2002 r.
29. Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony
środowiska, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, wrzesień 2015 r.
30. Program usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Polkowice, Polkowice 2013 r.
31. Program usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Polkowice na lata 2015-2032,
Polkowice 2016 r,
87
Strona 87
UZASADNIENIE
I
PODSUMOWANIE
DOPROGRAMUOCHRONYŚRODOWISKA
DLAGMINYPOLKOWICE
Wrocław, maj 2016 r.
Strona 1
proGEO Sp. z o.o.
Uzasadnienie i Podsumowanie
do Programu ochrony środowiska dla Gminy Polkowice
na lata 2016 – 2020
2
Dokument opracowali:
mgr Magdalena Janiaczyk
mgr Andrzej Krzyśków
mgr Agata Niwińska
mgr Marcin Olearnik
Wykonawca:
proGEO
sp. z o.o.
Al. Armii Krajowej 45, 50-541 Wrocław, tel. (071) 360 45 15, tel./fax 360 45 31
Strona 2
proGEO Sp. z o.o.
na lata 2016 – 2020
3
SPIS TREŚCI
1. Podstawa formalno-prawna................................................................................................ 3
2. Uzasadnienie wyboru przyjętego dokumentu w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań
alternatywnych ................................................................................................................... 4
3. Ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko ............................................ 4
4. Opinie właściwych organów ............................................................................................... 5
5. Informacje o udziale społeczeństwa oraz sposobie uwzględnienia zgłoszonych uwag i
wniosków ........................................................................................................................... 5
6. Wyniki postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko .......... 5
7. Propozycje dotyczące metod i częstotliwości przeprowadzania monitoringu skutków
realizacji postanowień dokumentu...................................................................................... 5
1. Podstawa formalno-prawna
W dniu ……………. Rada Miejska w Polkowicach Uchwałą ……….. przyjęła
dokument pn. Program ochrony środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2016-2020,
zwany dalej Programem. Przyjęcie Programu, zgodnie z art. 46 pkt 2 ustawy z dnia
3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(t.j. Dz.U. 2016 r., poz. 353), poprzedzone zostało strategiczna oceną oddziaływania na
środowisko projektu tego dokumentu. W ramach oceny sporządzono prognozę
oddziaływania projektu Programu na środowisko, uzyskano opinie właściwych organów,
o których mowa w art. 57 i 58 ww. ustawy, oraz zapewniono możliwość udziału
społeczeństwa.
Niniejsze opracowanie wykonane zostało na podstawie art. 42 pkt 2 i art. 55 ust. 3
ww. ustawy. Zgodnie bowiem z art. 42 do przyjętego dokumentu dołącza się uzasadnienie
zawierające informację o udziale społeczeństwa w postępowaniu oraz o tym, w jaki sposób
zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione uwagi i wnioski zgłoszone
w związku z udziałem społeczeństwa. Natomiast art. 55 zobowiązuje do załączenia
do przyjętego dokumentu pisemnego podsumowania zawierającego uzasadnienie wyboru
przyjętego dokumentu w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych, a także
informację, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione:
- ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko,
- opinie właściwych organów, o których mowa w art. 57 i 58 ww. ustawy,
- zgłoszone uwagi i wnioski,
- wyniki postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko,
jeżeli zostało przeprowadzone,
- propozycje dotyczące metod i częstotliwości przeprowadzania monitoringu skutków
realizacji postanowień dokumentu.
Przyjęty dokument wraz z niniejszym opracowaniem przekazany zostanie
Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska we Wrocławiu oraz Dolnośląskiemu
Państwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu we Wrocławiu.
Strona 3
proGEO Sp. z o.o.
na lata 2016 – 2020
4
2. Uzasadnienie wyboru przyjętego dokumentu w odniesieniu do
rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych
Większość proponowanych do realizacji przedsięwzięć w ramach Programu ma
z założenia pozytywny wpływ na środowisko i proponowanie rozwiązań alternatywnych nie
ma uzasadnienia zarówno z formalnego, jak i ekologicznego punktu widzenia. Ponadto,
dokument ten ma charakter strategiczny, o wysokim stopniu ogólności, w związku z tym nie
ma możliwości precyzyjnego określenia działań alternatywnych dla zaproponowanych
przedsięwzięć.
Przejściowe, niepożądane skutki środowiskowe podejmowanych działań zależą od
lokalnej chłonności środowiska lub od występowania w rejonie realizacji przedsięwzięcia tzw.
obszarów wrażliwych. Dlatego też przy planowaniu i realizacji poszczególnych przedsięwzięć
należy rozważać wybór wariantu alternatywnego, który w najmniejszym stopniu będzie
negatywnie oddziaływać na środowisko.
Część wymienionych w Programie przedsięwzięć może być zaliczona do grupy
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. W takim przypadku
rozwiązania alternatywne przeanalizowane zostaną szczegółowo na etapie wydawania
decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008
r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz.U. 2016 r., poz. 353).
3. Ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu została sporządzona
w pełnym zakresie i uwzględnia wszystkie elementy wyszczególnione w art. 51 ust. 2 ustawy
z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
(t.j. Dz.U. 2016 r., poz. 353).
Program opracowany został w celu poprawy istniejącego stanu środowiska, niemniej
jednak niektóre z zaplanowanych do realizacji przedsięwzięć będą mogły lokalnie
negatywnie oddziaływać na środowisko. Podstawowym celem prognozy było wskazanie
potencjalnych skutków realizacji ustaleń Programu na środowisko. Oceną objęto przede
wszystkim takie elementy środowiska jak: ludzie, zwierzęta, rośliny, różnorodność
biologiczna, woda, powietrze, powierzchnia ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne
i zabytki. Zidentyfikowano oddziaływania na środowisko poszczególnych zadań
w odniesieniu do ww. aspektów. Przedstawiono je w formie matrycy pozwalającej na łatwą
identyfikację aspektów środowiskowych. Wykonana ocena nie wykazała oddziaływań
o charakterze znaczącym. Działania inwestycyjne realizowane będą głównie na terenach już
zainwestowanych, poza obszarami o szczególnych walorach przyrodniczych. Mając na
uwadze cechy obszaru objętego oddziaływaniem, rodzaj planowanych działań oraz ogólny
charakter przedmiotowego dokumentu nie przewiduje się, aby realizacja ustaleń Programu
spowodowała znacząco negatywne oddziaływanie na środowisko, w tym środowisko
przyrodnicze gminy.
Wg ustaleń prognozy, realizacja zamierzonych działań przyczyni się do poprawy
jakości środowiska, zachowania różnorodności biologicznej oraz dziedzictwa przyrodniczokulturowego, a także wpłynie pozytywnie na ograniczenie zużywania zasobów
środowiskowych. Wnioski wynikające z pracy nad prognozą były na bieżąco
wykorzystywane w procesie opracowywania projektu Programu.
Strona 4
proGEO Sp. z o.o.
na lata 2016 – 2020
5
4. Opinie właściwych organów
W ramach oceny oddziaływania na środowisko projektu Programu, w trybie art. 54
ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (t.j. Dz.U. 2016 r., poz. 353), uzyskano pozytywne opinie właściwych organów,
o których mowa w art. 57 i 58 ww. ustawy, tj. Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska
we Wrocławiu (pismo z dnia 18 marca 2016 r., znak: WSI.410.107.2016.KM) oraz
Dolnośląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu
(postanowienie z dnia 25 lutego 2016 r., znak ZNS.9022.2.212.2016.DG).
Ponadto, stosownie do art. 17 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo
ochrony środowiska (t.j.: Dz.U. z 2013 r., poz. 1232), projekt Programu został pozytywnie
i bez uwag zaopiniowany przez organ wykonawczy powiatu (Uchwała Nr 50/64/2016
Zarządu Powiatu Polkowickiego z dnia 15 kwietnia 2016 r.).
5. Informacje o udziale społeczeństwa oraz sposobie uwzględnienia
zgłoszonych uwag i wniosków
W ramach oceny oddziaływania na środowisko projektu Programu, zgodnie z art. 54
ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko (t.j. Dz.U. 2016 r., poz. 353), zapewniono możliwość udziału społeczeństwa.
Informację o opracowaniu projektu Programu wraz z prognozą oddziaływania
na środowisko podano do publicznej wiadomości w dniu 17 lutego 2016 r. Zgodnie
z art. 3 ust. 1 pkt 11 ww. ustawy, stosowne obwieszczenie udostępnione zostało na tablicy
ogłoszeń w siedzibie Urzędu Gminy w Polkowicach (ul. Rynek 1), na stronie Biuletynu
Informacji Publicznej Urzędu Gminy w Polkowicach (www.bip.ug.polkowice.pl) oraz
na stronie Portalu ekologicznego Gminy Polkowice (www.ekologia.polkowice.eu).
Projekt programu wraz z prognozą oddziaływania na środowisko został wyłożony do
wglądu w siedzibie Urzędu Gminy w Polkowicach (ul. Rynek 6, pokój nr 27) oraz
umieszczony na stronach Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu Gminy w Polkowicach
(www.bip.ug.polkowice.pl)
i
Portalu
ekologicznego
Gminy
Polkowice
(www.ekologia.polkowice.eu) w zakładce Przepisy prawne/Plany i programy. Termin
składania
uwag
i
wniosków
minął
z
dniem
8
marca
2016
r.
We wskazanym terminie uwagi i wnioski nie zostały złożone.
6. Wyniki
postępowania
dotyczącego
oddziaływania na środowisko
transgranicznego
Realizacja Programu nie wywoła oddziaływań transgranicznych, wobec czego nie
przeprowadzono transgranicznej oceny oddziaływania na środowisko projektu tego
dokumentu.
7. Propozycje dotyczące metod i częstotliwości przeprowadzania
monitoringu skutków realizacji postanowień dokumentu

Wdrażanie Programu podlegać będzie regularnej ocenie w zakresie:
określenia stopnia wykonania przedsięwzięć i zadań,
analizy porównawczej osiągniętych wyników z założeniami Programu,
Strona 5
proGEO Sp. z o.o.

na lata 2016 – 2020
6
identyfikacji przyczyn ewentualnych rozbieżności pomiędzy podjętymi działaniami
a stopniem osiągnięcia założonych celów,
korekty kierunków działań służących osiągnięciu założonych celów.
Dla celów monitoringu w Programie zaproponowano kontynuowanie metodyki
wykorzystującej wskaźniki (mierniki efektywności) określone w poprzedniej edycji programu
ochrony środowiska dla Gminy Polkowice. Przemawia za tym pięcioletnia seria danych,
dzięki której będzie można efektywnie śledzić trendy zmian stanu poszczególnych
komponentów środowiska oraz przemiany w sferze społeczno–gospodarczej Gminy
Polkowice mające wpływ na stan środowiska przyrodniczego. Wykorzystanie
dotychczasowych metod pozwoli w pełni ocenić zmiany jakie nastąpią w środowisku
w wyniku realizacji postanowień Programu.
Z wykonania Programu, zgodnie z art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.
Prawo ochrony środowiska (t.j.: Dz.U. z 2016 r., poz. 672), co 2 lata sporządzone zostaną
raporty. Raporty przedstawia się radzie gminy, a następnie przekazuje do organu
wykonawczego powiatu.
Strona 6

plik PDF - Urząd Gminy Polkowice

Transkrypt

Podobne dokumenty

WNIOSEK o przedłużenie umowy na lokal socjalny 1. Imię i

animator og³oszenie_2\374

Pobierz plik PDF - BIP - Urząd Gminy Polkowice

bezpłatne konsultacje na temat pozyskania funduszy unijnych