docUchwała Nr XLI/178/09 Rady Gminy w Dwikozach z dnia
download 
Reklamacja Transkrypt
Uchwała Nr XLI/178/09 Rady Gminy w Dwikozach z dnia
Uchwała Nr XLI/178/09 Rady Gminy w Dwikozach z dnia 2 grudnia 2009r. w sprawie zatwierdzenia Planu Odnowy Miejscowości Góry Wysokie w ramach Programu Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (t. j. Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) w związku z §10 ust. 2 pkt 2) ppkt b) Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju wsi z dnia 14 lutego 2008r. w sprawie szczególnych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. Nr 38, poz. 220) Rada Gminy w Dwikozach uchwala, co następuje: §1 Zatwierdza się „Plan Odnowy Miejscowości Góry Wysokie” przyjęty przez Zebranie Wiejskie wsi Góry Wysokie w dniu 1 grudnia 2009r., stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. §2 Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Dwikozy. §3 Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i podlega ogłoszeniu zgodnie z przepisami obowiązującymi w tym zakresie. Załącznik nr 1 do Uchwały Nr XLI/178/09 Rady Gminy w Dwikozach z dnia 2 grudnia 2009 roku Plan Odnowy Miejscowości Góry Wysokie na lata 2009-2016 Góry Wysokie 2009 SPIS TREŚCI I. Wstęp…………………………….................................................. 3 II. Charakterystyka miejscowości Góry Wysokie …..………... 4 II.1. Położenie wsi oraz środowisko przyrodnicze…………………. 4 II.2 Powierzchnia i liczba ludności………………………………... 7 II.3. Historia Miejscowości………………………………………… 9 II.4 Przestrzenna struktura miejscowości…………………………. 11 III. Inwentaryzacja zasobów służących odnowie miejscowości:………………………………………………....... 13 III.1. Dziedzictwo kulturowe………………………………………. 13 III.2. Obiekty i tereny……………………………………………… 14 III.3. Infrastruktura społeczna……………………………………. 15 III.4. Infrastruktura techniczna…………………………………… 15 III.5. Gospodarka i rolnictwo……………………………………… 16 III.6 Kapitał społeczny i ludzki……………………………………. 17 IV. Ocena mocnych i słabych stron miejscowości Góry Wysokie - Analiza SWOT…………………………………………………… 19 V. Opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną w latach 2009-2016…..... 21 2 I. Wstęp Niniejszy Plan Odnowy Miejscowości został opracowany zgodnie z Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 lutego 2008r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 (Dz. U. z 2008 r. nr 38 poz. 220). Niniejszy dokument ma charakter planowania strategicznego i z tego tytułu jego założenia są zgodne z dokumentami strategicznymi wyższego rzędu o charakterze lokalnym i regionalnym. Plan Odnowy Miejscowości wpisuje się zatem w: Strategię Rozwoju Gminy Dwikozy, Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Dwikozy na lata 2008-2013, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Dwikozy, Strategię Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego, Strategię Rozwoju Kraju, Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia oraz Strategię Rozwoju Obszarów Wiejskich i Rolnictwa na lata 2007-2013. Obligatoryjnym wymogiem pozyskania dofinansowania ze środków programu PROW 2007-2013, Działanie „Odnowa i rozwój wsi” jest posiadanie przez miejscowość, w której realizowana będzie inwestycja Planu Odnowy Miejscowości. „Odnowa i rozwój wsi” jest działaniem, którego założenia zakładają rozwój tożsamości społecznej, oraz pobudzenie aktywności lokalnych społeczności. Spełniając te założenia w przygotowaniu Planu Odnowy Miejscowości Góry Wysokie aktywnie uczestniczyli jego mieszkańcy razem ze swoimi przedstawicielami: radą sołecką w Górach Wysokich oraz sołtysem i radnym miejscowości Góry Wysokie. Obszarem realizacji Planu Odnowy Miejscowości Góry Wysokie jest teren tej miejscowości. Plan zawiera działania planowane do realizacji w okresie najbliższych siedmiu lat oraz wskazuje kierunek rozwoju miejscowości wraz z metodami realizacji i wdrażania. 3 II. Charakterystyka miejscowości Góry Wysokie II.1. Położenie wsi oraz środowisko przyrodnicze. Góry Wysokie to wieś o statusie sołectwa wznosząca się na wysokości od 150 do 210m n.p.m. Według podziału fizycznogeograficznego (J. Kondrackiego), położona jest w Prowincji Wyżyny Małopolskiej, Podprowincji Wyżyny Środkowomałopolskiej, Makroregionie Wyżyny Kielecko – Sandomierskiej, w Mezoregionie Wyżyny Sandomierskiej. Wieś położona jest zarówno na terenach wyżynnych jak i nizinnych, nad i w dolinie rzeki Opatówka. Mieści się w centralnej części Gminy Dwikozy, położonej w powiecie sandomierskim, w województwie świętokrzyskim. Odległość od centrum gminy wynosi ok. 4km. Głównym dojazdem do sołectwa jest droga powiatowa nr 0769T. Jest to wieś z dobrze rozwiniętą infrastrukturą drogową, Sieć dróg tworzą dwie drogi powiatowe, drogi gminne oraz drogi wewnętrzne i transportu rolnego. Wieś graniczy od strony północnej z wsią Garbów Stary i Czermin, od południowej z Dwikozami, od zachodniej z wsią Kichary Stare i Kichary Nowe oraz od wschodniej strony z wsią Słupcza. Góry Wysokie to duża wieś, przede wszystkim ogrodnicza z uprawami pod osłonami, a także sadami. Wieś, tak jak cała gmina charakteryzuje się korzystnymi warunkami glebowo – klimatycznymi. Teren sołectwa Góry Wysokie pod względem geologicznym, położony jest w obrębie dwóch jednostek strukturalnych: trzonu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich i północnego obrzeżenia mezozoicznego Gór Świętokrzyskich. Na osadach obydwu jednostek występują utwory trzeciorzędowe, a te z kolei przykryte są serią osadów czwartorzędowych. Gleby są tu w większości bardzo urodzajne – czarnoziemy w 80%. Na terenie sołectwa miejscami występują trzeciorzędowe, szare piaskowce wapienno-kwarcowe. Kopalina ta może mieć zastosowanie w budownictwie i drogownictwie. 4 Cechą charakterystyczną krajobrazu wsi są palczasto rozgałęziające się rozdoły i wąwozy o głębokości od 5 do 15metrów, stale poddawane erozji powierzchniowej. Pokrywa lessowa porozcinana jest dodatkowo głęboko wciętymi dolinami płaskodennymi rzeki Opatówki i cieków okresowych wgłębiających się od 5 do 15 metrów w lessowy calec. Wody gruntowe zalegają na różnych głębokościach w zależności od położenia. W dolinie rzeki Opatówki od 2 do 5 metrów pod powierzchnią ziemi, na wysoczyźnie lessowej na głębokości od 30 do 50metrów. Jakość wody jest dobra. Rys 1. Położenie miejscowości Góry Wysokie na tle Gminy Dwikozy. 5 Szata roślinna jest jednym z najważniejszych elementów przyrodniczych oraz istotnym składnikiem krajobrazu terenu wsi jak i całej gminy. Obszar wsi jest zróżnicowany. W miejscach trudno dostępnych dla upraw rolniczych spotyka się zespoły roślin charakterystycznych dla suchych stanowisk, głównie na ścianach wąwozów drogowych. W dolinie Opatówki, przy samym brzegu rzeki można spotkać większe powierzchnie wtórnej roślinności dzikiej. W naturalnej szacie roślinnej przeważają zbiorowiska roślinne powstałe w wyniku ingerencji człowieka w otaczające go naturalne środowisko. Na szczególna uwagę zasługują skarpy krawędzi doliny Opatówki gdzie można spotkać dzikie enklawy bujnej roślinności drzewiastej i krzaczastej, a także bezpośrednio poznać procesy erozyjne. Najciekawszy i zarazem najpiękniejszy odcinek doliny Opatówki w Górach Wysokich ciągnie się po obu stronach rzeki, od wschodnich peryferii Kichar Nowych do początkowych zabudowań Dwikóz. Można tu oglądać imponujące odkrywki skalne i lessowe, wąwozy i rynny poerozyjne, ostańce skalne, wysięki i źródełka. Obok zespołów charakterystycznych dla środowisk wilgotnych występują w górnych partiach doliny kserofity, a także rośliny synantropijne i zdziczałe sadki. W obrębie muraw i zarośli kserotermicznych występuje najwięcej stanowisk roślin rzadkich lub chronionych, takich jak kłosownica przenna, szałwia łąkowa, rutewka mniejsza, macierzanka, krwawnik panoński, kostrzewa bruzdkowana, strzęplica nadobna. Obok pospolitych gatunków, występują tu także rośliny będące rzadkim elementem we florze Polski: miłek letni, dąbrówka żółtokwiatowa, kurzyślad błękitny, przewiercień okrągłolistny. Świat zwierząt wykazuje silne związki z szatą roślinną i warunkami mikroklimatycznymi. Obszar sołectwa charakteryzuje się dominacją terenów rolniczych przeplatanych dolinami rzecznymi z licznymi polami uprawnymi i łąkami. Faunę tego obszaru można podzielić na gatunki związane z dolinami rzek, gatunki przestrzeni otwartych oraz gatunki leśne – ponieważ wieś graniczy z lasem leżącym we wsi Słupcza. Wprawdzie geodezyjnie las nie leży 6 na terenach Gór Wysokich to jednak najlepsze i najdogodniejsze dojazdy i dojścia do niego znajdują się od strony tej miejscowości. Las jest nierozerwalnie związany z Górami Wysokimi, stąd też pochodzi jego nazwa zwyczajowa „Górski las”. W ostatnich latach w wyniku wtórnego dziczenia brzegów doliny Opatówki, a także trudnych do uprawy rozdołów, wąwozów, skarp dolin poerozyjnych, tworzą się siedliska dzikiej zwierzyny. Spotyka się tu często wiewiórki, zające, kuny, łasice, tchórze, bobry. Chętnie gnieżdżą się tu ptaki takie jak brzegówki i zimorodki. Na terenach otwartych występują drobne gryzonie, ssaki owadożerne (ryjówki, jeże, krety), ptaki (skowronki, pokrzewki, pliszki, świergotki, jastrzębie) oraz drobna zwierzyna łowna – bażanty, kuropatwy. Na terenach leśnych i zadrzewionych dużą liczebnością odznaczają się ptaki śpiewające: kowalik, wilga, pełzacz, kilka gatunków sikor, pokrzewka, zaganiacz i in. Część gatunków wybiera za miejsca lęgowe biotopy pośrednie pomiędzy lasami i terenami otwartymi (krogulec, pustułka, turkawka, kukułka, puszczyk i kilka gatunków dzięciołów). Spośród leśnych gatunków występują: sarna, dzik, lis, borsuk. Dużą wartość przyrodniczą przedstawia także drzewostan o charakterze parkowym, podworskim o powierzchni 1ha. Na terenie parku zachował się starodrzew składający się z grupy kasztanowców, starego sadu i krzewów ozdobnych. II.2 Powierzchnia i liczba ludności Powierzchnia wsi Góry Wysokie wynosi 530,82ha, co stanowi 6,2% powierzchni całej Gminy Dwikozy. Powierzchnia gruntów rolnych wynosi 492,25ha. Struktura gruntów rolnych (wg danych starostwa powiatowego w Sandomierzu) przedstawia się następująco: • grunty orne - 401,85 ha • sady - 28,38 ha 7 • łąki trwałe - 3,7 ha • pastwiska trwałe - 35,92 ha • grunty rolne zabudowane - 22,7 ha Pozostałe grunty to grunty leśne, zadrzewione i zakrzewione, tereny zabudowane oraz drogi. Struktura tych gruntów przedstawia się następująco: • grunty leśne, zadrzewione i zakrzewione - 19,83 ha • grunty zabudowane i drogi - 16,04 ha • nieużytki - 1,05 ha • grunty pod wodami - 1,65 ha Grunty Rolne 19,83 4% Grunty zadrzewione i zakrzewione 16,04 3% 1,05 0% Tereny zabudowane i drogi 1,65 0% Nieużytki Grunty pod wodami 492,25 93% Rys 2. Struktura gruntów miejscowości Góry Wysokie Obecnie wg danych Urzędu Gminy w Dwikozach we wsi Góry Wysokie zameldowanych jest 552 osoby, co stanowi 5,9 % ogólnej liczby mieszkańców gminy. 8 II.3. Historia Miejscowości Góry Wysokie to stara wieś o średniowiecznej metryce. Pierwsza wzmianka na temat wsi Góry Wysokie pojawiła się w źródłach historycznych w XIII wieku. „W 1217 roku Iwo herbu Odrowąż, kanonik krakowski, kantor gnieźnieński, kanclerz Leszka Białego, księcia krakowskiego i sandomierskiego, syn Szawła czyli Saula z Końskich, w bardzo starym osiedlu nazwanym Góry, na skraju puszczy sandomierskiej, niedaleko miasta Sandomierza, w pobliżu rzeczki Łukawy, buduje drewniany kościołek pod wezwaniem św. Wita Męczennika na miejscu, gdzie stała świątynia pogańska bożka Światowida, zakłada i uposaża parafię, osadziwszy przy niej plebana, który w lesistej i nawpół dzikiej okolicy roznieca światło ewangelji Chrystusowej…1”. Góry Wysokie w średniowiecznych dokumentach nazywane: Góry Superior, Wyszegory, Góry Wyższe, dzisiejszą nazwę uzyskują w XVIII wieku. Około 1440 roku w Górach Wysokich było 19 kmiecych łanów, z których dawano dziesięcinę snopową i po 4 wiązki konopnej, archidiakonowi zawichojskiemu. Była także karczma plebańska bez pól. Z dwóch ogrodów z polami i folwarku szlacheckiego dawano dziesięcinę snopową plebanowi górskiemu, który miał swoje własne pole. Dziedzicem Gór Wyższych był tego roku Jan z Oleśnicy. Początkowo Góry były samodzielną wioską należącą do właścicieli świeckich. W średniowieczu Góry były składem majątkowym „klucza górskiego2”, który najpierw kupili, a następnie podarowali sandomierskim benedyktynkom Sieniawscy. Sytuacja społeczno-gospodarcza w czasach staropolskich w tej wsi była podobna do innych folwarków w tym zespole majątków ziemskich. Bezpośrednio gospodarowaniem zajmowali się zarządcy. Stosunki między poddanymi, a klasztorem układały się różnie. Dobre warunki klimatyczno-glebowe w tych stronach pozwalały jednak na przyzwoitą egzystencję tutejszym chłopom. Często jednak dochodziło do konfliktów 1 Monografia Historyczna Parafii Góry Wysokie Sandomierskie, ks. Aleksander Bastrzykowski, NA-1936 W historii gospodarczej gminy Dwikozy ważną rolę odegrały sandomierskie benedyktynki, które gospodarzyły przez ponad 250 lat na dużym stosunkowo obszarze dzisiejszego terytorium gminy, zwanym kluczem górskim. 2 9 między wsią a klasztorem, a raczej dozorem. Dla benedyktynek klucz górski stawał się azylem na czas niepokojów historycznych (m.in. w 1656, 1809), kiedy to zakonnice przeniosły się z Sandomierza do swej drugiej siedziby w dolinie Opatówki. W 1819 roku Góry Wysokie zostały benedyktynkom odebrane i stały się jako własność rządowa – uposażeniem biskupa sandomierskiego ks. Aleksandra Dobrzańskiego. W 1869 roku zaś Góry Wysokie i Gałkowice (ok. 400ha) weszły w skład majątku donacyjnego zwanego Góry majorat i mogły trafić tylko w ręce rosyjskiego właściciela. Do 1919 roku dobra te były własnością rodziny Romejko-Górko. Bezpośrednio działalnością gospodarczą w Górach Wysokich zajmowali się dzierżawcy. W 1919 roku donacja Góry Wysokie majorat zostało rozparcelowana i ziemię nabyli drogą sprzedaży – kupna miejscowi chłopi. Kościół w Górach Wysokich posiada styl późnobarokowy. Powstał w 1718 roku na miejscu starej, zniszczonej i rozebranej świątyni. Jego konsekracja odbyła się dopiero w roku 1741. W 1792 roku pleban Józef Karśnicki, znakomity architekt i budowniczy przebudował kościół według własnych planów. Ten późnobarokowy wygląd zachował do dzisiaj mimo przeróbek i zniszczeń. Kościół oddalony od zwartej zabudowy wiejskiej stanowi silny akcent w krajobrazie. Choć niewielkich rozmiarów, zdumiewa jego imponująca, bogato rozczłonowana bryła. Najciekawszą jej częścią jest fasada. Dwie trzykondygnacyjne wieże chronią przedsionek zwieńczony późnobarokowym szczytem o charakterystycznym spływie. W jego tle widnieje trójkątny szczyt nawy. Za nim wychodzi z korpusu wieża główna o łagodnej linii. Kościół jest w zasadzie budowlą jednonawową. Do boków nawy głównej przylegają jednak niskie korytarze, które można nazwać nawami bocznymi, choć oddzielone są od nawy głównej ścianami. Kościół razem z kompleksem cmentarnym jest wpisany do rejestru zabytków. Pierwsza szkoła na terenie gminy powstała w Górach Wysokich. Była to szkoła przyparafialna, według protokołu wizytacji archidiakonu zawichojskiego dokonanej w 1592 roku w szkole od 30 lat uczył Wojciech Dobek z Szydłowca. 10 W szkole tej uczyło się 20 uczniów. Niestety w następnych latach, a nawet wiekach zakończono szerzenie oświaty wśród dzieci wiejskich. Dopiero w roku 1861 Ks. Julian Wosiński wikariusz parafii Góry Wysokie zainteresował się założeniem szkoły parafialnej przy kościele. Szkoła została założona i uruchomiona, jednakże czas jej trwania był bardzo krótki. W 1871 powstała szkoła gminna, która istnieje do dziś. Jest to najstarsza szkoła podstawowa w gminie, obecnie prowadzona przez stowarzyszenie, które znakomicie realizuje swoje zadania Z najnowszej historii Gór Wysokich warto wymienić budowę Wiejskiego Domu Kultury, który powstał w latach 80-tych wspólnym wysiłkiem społeczeństwa i władz gminy. II.4 Przestrzenna struktura miejscowości Na obszarze Gór Wysokich przeważa zabudowa zagrodowa, jednorodzinna o charakterze w większości skupionym, rzadziej rozproszonym, składająca się z 121 budynków mieszkalnych, szeregu budynków inwentarskich i gospodarczych. Budynki te w znacznej części pełnią rolę gospodarstw rolnych. Struktura przestrzenna wsi Góry Wysokie jest dość zróżnicowana. Należy wyróżnić dwie części miejscowości: wyżynną i nizinną położoną przy rzece Opatówce. Do pierwszej z nich główny dojazd stanowi droga powiatowa relacji Dwikozy – Góry Wysokie – Stary Garbów. Ta część miejscowości jest zdecydowanie większa i bardziej rozbudowana. Tutaj znajduje się Szkoła Podstawowa budynek Wiejskiego Domu Kultury, sklep spożywczy, oraz większa część budynków mieszkalnych i gospodarczych. W części wyżynnej znajdują się również główne dojścia i dojazdy do wspomnianego wyżej lasu. Część nizinna położona w dolinie rzeki Opatówki charakteryzuje się znacznie bardziej rozproszoną zabudową. Posesji mieszkalnych jest tutaj niewiele a najbardziej charakterystycznym punktem jest niewielka przetwórnia warzyw – firma MEGAWITA, produkująca kiszonki i sałatki o krótkim terminie przydatności do spożycia. Ta część posiada znaczne walory 11 krajobrazowe o zgoła odmiennym charakterze. Malownicza dolina Opatówki to wspaniałe miejsce na spacery, wycieczki piesze i rowerowe oraz miejsce połowu ryb. W obu częściach Gór Wysokich występują charakterystyczne dla całej Gminy Dwikozy kapliczki – figurki przydrożne 12 III. Inwentaryzacja zasobów służących odnowie miejscowości: III.1. Dziedzictwo kulturowe Góry Wysokie są miejscowością o bogatym dziedzictwie kulturowym. W ubiegłych latach, na terenie Wiejskiego Domu Kultury odbywała się duża ilość lokalnych imprez, promujących miejscowość w ujęciu lokalnym i ponad lokalnym m.in. dożynki gminne, zabawy wiejskie itp. Do lat 80-tych w Górach Wysokich funkcjonowało Koło Gospodyń Wiejskich angażujące i aktywizujące niemal wszystkie kobiety z tego terenu. KGW było organizatorem i uczestnikiem niemal wszystkich inicjatyw kulturowo - społecznych na terenie Gór Wysokich. Obecnie działalność KGW jest zawieszona, jednakże coraz bardziej aktywna społeczność rozważa przywrócenie tej formy aktywizacji kobiet wiejskich. Szczególnie w ujęciu wzrostu popularności ludowych zespołów śpiewaczych promujących lokalne obyczaje i tradycje. Niezwykle ważnym elementem w odniesieniu do kulturowych i historycznych tradycji jest zabytkowy kościół w Górach Wysokich. W latach przedwojennych parafia Góry Wysokie była największą parafią na terenie Gminy Dwikozy i obejmowała swym zasięgiem m.in. Dwikozy i Słupczę. Mieszkańcy Gór Wysokich podkreślają często znaczne walory krajobrazowe i przyrodnicze swojej okolicy. Szczególnie w ujęciu bliskości lasu oraz rzeki Opatówka. Niewątpliwie położenie krajobrazowe i związane z nim kulturowe dzieje Gór Wysokich powinno być szeroko wypromowane i wykorzystane dla rozwoju miejscowości. Do lat 60 – tych w Górach Wysokich funkcjonowała jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej. Obecnie powoli czynione są starania mające na celu jej reaktywację. 13 Obecnie działalność kulturowa prowadzona jest głównie przez prężnie działające Stowarzyszenie na rzecz Ekorozwoju wsi Góry Wysokie prowadzące społeczną szkołę w Górach Wysokich. Od kilku lat Góry Wysokie są terenem Marszu Puławiaków – szlakiem powstańców styczniowych. Podczas tej historycznej imprezy uczestnicy marszu kierują się na cmentarz w Górach Wysokich gdzie postawiony jest pomnik powstańców. Odbywają się tam krótkie obrzędy i apel poległych. Marsz co roku przyciąga coraz większą liczbę uczestników co przyczynia się do promocji miejscowości. III.2. Obiekty i tereny Sołectwo Góry Wysokie posiada znaczną ilość terenów, które mogą zostać wykorzystane na cele agroturystyczne, turystyczno - rekreacyjne takie jak pola namiotowe, kampingi, trasy rowerowe, piesze ścieżki turystyczne. Obecnie na terenie Gór Wysokich przebiega jeden szlak rowerowy. Malownicze tereny wąwozów lessowych, tereny leśne oraz dolina Opatówki już teraz wykorzystywane są często na cele turystyki pieszej i rowerowej. Zróżnicowana struktura miejscowości sprzyja rozwojowi turystyki. Stwarza to możliwości stworzenia atrakcyjnego produktu turystycznego promującego całą miejscowość. Wyróżnić należy zabytkowy kościół oraz zabytkowy kompleks cmentarny, które są jedną z dominant przestrzennych w Górach Wysokich. Jako tereny zabytkowe mogą również posłużyć promocji Gór Wysokich jako miejscowości przyjaznej turystom. Ważnym obiektem jest także budynek najstarszej szkoły w Gminie Dwikozy. Obecnie dzięki Stowarzyszeniu na rzecz ekorozwoju wsi Góry Wysokie obiekt ten jest gruntownie wyremontowany i jest jedną z najbardziej zadbanych szkół podstawowych na terenie Gminy Dwikozy. 14 III.3. Infrastruktura społeczna Ważnym elementem lokalnej infrastruktury społecznej jest wspomniana wyżej szkoła podstawowa. Ta prężnie działająca placówka edukacyjna zapewnia dostęp do podstawowych usług edukacyjnych na poziomie przedszkolnym i szkolnym podstawowym. Poziom edukacji w tej prowadzonej przez stowarzyszenie szkole jest dość wysoki o czym świadczy uczęszczanie do niej dzieci z wielu innych, nawet odległych miejscowości. Jest to możliwe dzięki zapewnieniu przez stowarzyszenie własnego transportu i dowozu dzieci. Kolejnym ważnym obiektem infrastruktury społecznej jest powstały w latach 80-tych budynek Wiejskiego Domu Kultury. Budynek powstał wysiłkiem społeczeństwa w czynie społecznym co dobrze świadczy o tradycji przywiązaniu mieszkańców do własnej miejscowości. Do pewnego czasu budynek Domu Kultury stanowił centrum kultury sołectwa. W budynku były organizowane różne zabawy taneczne, festyny, a także konkursy i zabawy dla najmłodszych. W chwili obecnej budynek jest w bardzo złym stanie technicznym; nie jest także doposażony w odpowiedni sprzęt do prowadzenia działalności kulturalnej Odnowa, wyposażenie i przywrócenie budynkowi dawnej rangi jest dla miejscowości strategicznym przedsięwzięciem aktywizującym społeczność lokalną. Po wyremontowaniu i wyposażeniu budynek powinien stać się centrum kulturowym miejscowości i być wykorzystywany na różne formy spotkań i rekreacji. III.4. Infrastruktura techniczna Góry Wysokie mają dobrze zorganizowany system drogowy. Główne dojazdy do miejscowości stanowią drogi powiatowe Dwikozy – Góry Wysokie – Kichary Stare - Gałkowice (do części wyżynnej), Dwikozy – Bykowiec – Kichary Nowe – Gałkowice Ocin (do części nizinnej). Od dróg powiatowych rozchodzą się drogi gminne których nawierzchnia w większości jest 15 w zadowalającym stanie. W dość kiepskim stanie jest natomiast droga powiatowa Dwikozy – Góry Wysokie – Kichary Stare - Gałkowice; szczególnie w centralnej części miejscowości. Poważnym problemem jest brak rowów przydrożnych odprowadzających wody opadowe. W wypadku występowania większych opadów prowadzi to do lokalnych podtopień i zalewania niektórych posesji. W kiepskim stanie są także drogi dojazdowe do gruntów rolnych. Przez tereny sołectwa przebiegają sieci: gazowa, telefoniczna oraz wodociągowa, do których przyłączona jest większość budynków mieszkalnych. Na terenie miejscowości istnieje możliwość podłączenia do sieci internetowej. Rury wodociągowe wymagają wymiany z uwagi na użycie do ich budowy materiałów zawierających azbest. Jak w całej gminie, tak i w Górach Wysokich brak jest kanalizacji. Obecnie prowadzone są już działania, które poprawią ten stan rzeczy. Są to budowa oczyszczalni ścieków w Dwikozach, a w przyszłości system kanalizacji dla całej gminy. III.5. Gospodarka i rolnictwo Rolnictwo jest głównym źródłem dochodu dla większości mieszkańców Gór Wysokich. Mieszkańcy wsi uprawiają warzywa na otwartych polach oraz pod osłonami foliowymi. Dominują uprawy warzyw gruntowych a także roślin ciepłolubnych pod osłonami foliowymi (pomidory, ogórki, papryka) czemu sprzyja lokalny agroklimat. Coraz częściej uprawiane są również kwiaty ozdobne. Mieszkańcy Gór Wysokich zajmują się również sadownictwem. Struktura sadów jest zróżnicowana. Występują jabłonie, wiśnie, śliwki, morele itp. Dominują gospodarstwa o małej powierzchni upraw. Średnia wielkość gospodarstwa indywidualnego wynosi ok. 3ha. Sporadycznie rolnicy sołectwa Góry Wysokie zajmują się hodowlą zwierząt. Z uwagi na nowe wymogi rynku zauważa się wśród rolników przymiarki do tworzenia grup producenckich. Proces ten jest jednakże utrudniony z uwagi na duże rozdrobnienie gospodarstw i duże zróżnicowanie upraw. 16 W ostatnich latach mieszkańcy narzekają na mniejszą rentowność ogrodnictwa. Dużo osób pracuje poza wsią lub szuka pracy w innym sektorze niż rolnictwo, co jest utrudnione przez pogarszającą się sytuację gospodarczą kraju powodowaną kryzysem ogólnoświatowym. Na terenie miejscowości ma siedzibę dobrze prosperująca firma MEGAWITA, będąca producentem kiszonek oraz sałatek warzywnych o krótkim terminie przydatności do spożycia. Podkreślić należy iż nawet w czasach kryzysu gospodarczego firma utrzymuje swe zatrudnienie oraz wprowadza na rynek nowe produkty. Nadmienić należy iż przetwory MEGAWITY uznane są również poza granicami gminy w ujęciu ponadregionalnym a nawet ogólnopolskim. Właściciele firmy angażują się również w działalność turystyczną. W chwili obecnej obok głównego zakładu powstaje gospodarstwo agroturystyczne, gdzie już niebawem będzie można spróbować świeżo złowionego pstrąga oraz lokalnych potraw. Ponadto na terenie miejscowości jest także kilka małych firm usługowych i handlowych. Funkcjonuje również mały sklep spożywczy o charakterze turystyczno - rekreacyjnym, na wylocie szlaku pieszego z lasu górskiego. Nieopodal sklepu niebawem otwarte zostanie kolejne gospodarstwo agroturystyczne. Ponadto w tym terenie powstaje stadnina koni, która również przyczyni się do promocji turystycznej miejscowości Brak jest natomiast większego sklepu spożywczo – przemysłowego. W tym zakresie bieżące potrzeby zaspokajane są głównie przez sklepy w pobliskich Starych Kicharach lub Dwikozach. III.6 Kapitał społeczny i ludzki Zasób ludzki miejscowości Góry Wysokie jest wyraźnie zaznaczony poprzez funkcjonowanie różnych formalnych i nieformalnych grup społecznych. Na szczególną uwagę zasługuje działające od 1999 r. Stowarzyszenie na rzecz ekorozwoju wsi Góry Wysokie, prowadzące szkołę podstawową i przedszkole. 17 Stowarzyszenie jest organizatorem wielu inicjatyw edukacyjnych i społecznych w Górach Wysokich. W chwili obecnej przejęło znaczną rolę w organizacji czasu wolnego dzieci i młodzieży. Należy nadmienić iż Stowarzyszenie szczególnie dobrze wykorzystuje szanse płynące z możliwości pozyskania zewnętrznych środków na działanie podmiotów z sektora NGO. Do ciekawych inicjatyw należy zaliczyć: Postawienie budynku przedszkola obok szkoły w r. 2009. Wyjazdy na zieloną szkołę, konkursy dla dzieci i młodzieży, wyjazdy na basen. Mieszkańcy Gór Wysokich mają dużą świadomość możliwości płynących z dogodnego położenia miejscowości oraz dużego potencjału turystycznego. Świadczą o tym powstające gospodarstwa agroturystyczne i punkt nastawiony na obsługę cateringową turystów. Podkreślić należy zaangażowanie w życie społeczne właścicieli firmy MEGAWITA Jadwigę i Mariusza Małkiewiczów. Uczestniczą oni w różnych inicjatywach nakierowanych na rozwój lokalny. Przez tereny Gór Wysokich przebiega Sandomierski Szlak Jabłkowy, którego częścią i atrakcją jest firma MEGAWITA oraz powstające przy niej gospodarstwo agroturystyczne. Rolę lokalnych liderów oprócz wyżej wspomnianych pełnią: Marzanna Ryczan – radna miejscowości Góry Wysokie, będąca jednoczenie przedstawicielką Stowarzyszenia na rzecz ekorozwoju wsi Góry Wysokie oraz dyrektorem prowadzonej przez nie szkoły, Marian Dekasiński – sołtys Gór Wysokich. Oraz członkowie rady soleckiej – Małgorzata Pawlica, Dorota Kula, Aleksander Chorab. Ponadto w działalność społeczną angażuje się znacznie proboszcz parafii Góry Wysokie ks. Sławomir Świstak. Wokół tych osób funkcjonuje wiele nieformalnych grup nastawionych na realizację konkretnych celów. 18 IV. Ocena mocnych i słabych stron miejscowości Góry Wysokie - Analiza SWOT. MOCNE STRONY 1. Malownicze tereny. 2. Korzystny dla upraw rolniczych SŁABE STRONY 1. Słaba baza turystyczna gastronomiczna, noclegowa. 2. Słabo rozw. Baza usługowa - agroklimat. 3. Posiadanie budynku Wiejskiego i handlowa. 3. Zły stan budynku infrastruktury Domu Kultury i Szkoły Podstawowej. 4. 5. społecznej (Wiejski Dom Kultury). Zabytki – kościół i kopleks 4. Brak boiska sportowego. cmentarza 5. Niezadowalający stan dróg. Dobrze zorganizowana i aktywna 6. Słabo rozwinięta infrastruktura społeczność lokalna. techniczna 6. Działania Stowarzyszenia. - brak kanalizacji 7. Aktywni przedsiębiorcy 7. Wodociąg do remontu. (MEGAWITA, stadnina koni – 8. Brak dużego sklepu P. Sochy). 8. Dogodny układ komunikacyjny. 9. Brak polityki 19 SZANSE I MOŻLIWOŚCI ZAGROŻENIA ROZWOJU ROZWOJU 1. Korzystne położenie i warunki 1. Słaby przyrost naturalny. krajobrazowe (las i dolina 2. Migracja młodzieży do większych Opatówki). aglomeracji. 2. Polepszenie warunków do rozwoju 3. Bezrobocie. tożsamości lokalnej, kultury, sportu 4. Niskie wykorzystanie walorów (remont Wiejskiego Domu krajobrazowych w odniesieniu do Kultury). potencjalnych możliwości. 3. Rozwój agroturystyki. Wytyczenie 5. Niskie zaangażowanie społeczne szlaku turystycznego i ścieżek we własną działalność gospodarczą. rowerowych. - słaby rozwój bazy usługowej. 4. Zbudowanie oferty turystycznej 6. Nieopłacalna produkcja rolnicza – w oparciu o lokalizację likwidacja gospodarstw rolnych. miejscowości. 7. Niedostateczne środki finansowe na 5. Poprawa wizerunku i estetyki wsi realizację zadań. (przydrożne kapliczki i plac w centrum sołectwa). 6. Organizacja festynów, imprez kultywujących rozwój lokalny i promujących dziedzictwo kulturowe wsi. 7. Włączenie się rolników w organizację grup producenckich. 20 V. Opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną w latach 2009-2016. Podczas prac nad opracowaniem niniejszego planu przeprowadzono szereg spotkań z udziałem mieszkańców wsi Góry Wysokie. Na spotkaniach uzgodniono następujące zadania do realizacji na najbliższe 7 lat: Zadanie 1 Nazwa zadania Cel zadania Nasze małe ojczyzny – odnowa dziedzictwa kulturowego na terenie Gminy Dwikozy Zwiększenie dostępności oraz standardu usług kulturalnych IV kwartał 2009 – złożenie wniosku o dofinansowanie Harmonogram realizacji I-II kwartał 2010 – podpisanie umowy na realizację zadania II-III kwartał 2010 – realizacja i rozliczenie zadania Ogółem na 4 miejscowości uczestniczące w projekcie Szacunkowe koszty – 693 857 PLN W tym ok. 168 000 PLN na miejscowość Góry Wysokie Źródła pozyskania Budżet Gminy Dwikozy, środków finansowych PROW 2007-2013 (Oś 4. LEADER) Rodzaj zadania: Inwestycyjno aktywizujące aktywizujące/inwestycyjne 21 Zadanie 2 Budowa boiska sportowego Nazwa zadania Cel zadania Zwiększenie możliwości spędzenia wolnego czasu, rozwój sportu i promocja zdrowego trybu życia Harmonogram realizacji 2011r. Szacunkowe koszty 50.000 PLN Źródła pozyskania Gmina Dwikozy, PROW 2007-2013 (Oś 4. środków finansowych LEADER) Rodzaj zadania: Inwestycyjno aktywizujące aktywizujące/inwestycyjne Zadanie 3 Nazwa zadania Cel zadania Harmonogram realizacji Reaktywacja Koła Gospodyń Wiejskich Rozwój i promocja własnej „małej ojczyzny”, kultywowane lokalnych tradycji i obyczajów 2010r. – zebrania założycielskie, statut, ukonstytuowanie władz, rejestracja w KRS 3.000 PLN Szacunkowe koszty Źródła pozyskania Składki społeczne, środków finansowych Rodzaj zadania: aktywizujące aktywizujące/inwestycyjne 22 Zadanie 4 Nazwa zadania Utworzenie dużego placu zabaw i rekreacji Zwiększenie możliwości spędzenia wolnego czasu i Cel zadania rekreacji, zapewnienie najmłodszym bezpiecznego miejsca zabaw Harmonogram realizacji 2012 Szacunkowe koszty 100.000 PLN Źródła pozyskania Budżet Gminy Dwikozy, środków finansowych Środki UE Rodzaj zadania: aktywizujące/inwestycyjne Inwestycyjno - aktywizujące Zadanie 5 Nazwa zadania Cel zadania Organizacja dożynek gminnych Promocja lokalnych tradycji i dziedzictwa kulturowego Harmonogram realizacji 2010 Szacunkowe koszty 50.000 PLN Źródła pozyskania Budżet Gminy Dwikozy, środków finansowych PROW 2007-2013 (Oś 4. LEADER) Rodzaj zadania: ] aktywizujące aktywizujące/inwestycyjne 23 Zadanie 6 Nazwa zadania Cel zadania Wykonanie chodnika na drodze powiatowej Zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców, poprawa estetyki wsi. Harmonogram realizacji 2011-2013 Szacunkowe koszty corocznie ok. 150.000 PLN Źródła pozyskania Starostwo Powiatowe w Sandomierzu, Gmina Dwikozy, środki UE środków finansowych Rodzaj zadania: Inwestycyjne aktywizujące/inwestycyjne Zadanie 7 Nazwa zadania Ogrodzenie terenu wokół budynku Domu Kultury Cel zadania Poprawa estetyki wsi oraz infrastruktury kultury Harmonogram realizacji 2012 Szacunkowe koszty 50.000 PLN Źródła pozyskania środków finansowych Rodzaj zadania: aktywizujące/inwestycyjne budżet Gminy Dwikozy, środku UE Inwestycyjno - aktywizujące 24 Zadanie 8 Nazwa zadania Odnowienie uszkodzonych nawierzchni dróg gminnych i budowa nowych Ulepszenie lokalnych systemów komunikacyjnych, Cel zadania poprawa bezpieczeństwa drogowego, wsparcie ruchu turystycznego Harmonogram realizacji 2009-2016 (w miarę potrzeb) Szacunkowe koszty Rokrocznie 150.000 PLN Źródła pozyskania Budżet Gminy Dwikozy, środki UE Rodzaj zadania: Inwestycyjne aktywizujące/inwestycyjne Zadanie 9 Nazwa zadania Cel zadania Harmonogram realizacji Racjonalizacja gospodarki wodno ściekowej Gór Wysokich Poprawa jakości życia na wsi, wsparcie rozwoju gospodarczego bazy turystycznej 2014-2016 – budowa kanalizacji sanitarnej, program przydomowych oczyszczalni ścieków Szacunkowe koszty 2.000.000 PLN Źródła pozyskania Budżet Gminy Dwikozy, środki UE Rodzaj zadania: Inwestycyjne aktywizujące/inwestycyjne 25 Zadanie 10 Nazwa zadania Cel zadania Budowa chodnika na zabytkowym cmentarzu Ochrona i zachowanie dziedzictwa historycznego, poprawa estetyki wsi Harmonogram realizacji 2011 Szacunkowe koszty 100.000 PLN Źródła pozyskania Budżet Gminy Dwikozy, środki UE, fundusze kościelne Rodzaj zadania: Inwestycyjno aktywizujące aktywizujące/inwestycyjne Zadanie 11 Renowacja starej plebanii Nazwa zadania Cel zadania Ochrona i zachowanie dziedzictwa historycznego, poprawa estetyki wsi Harmonogram realizacji 2013 Szacunkowe koszty 100.000 PLN Źródła pozyskania Budżet Gminy Dwikozy, środki UE, fundusze kościelne Rodzaj zadania: Inwestycyjno aktywizujące aktywizujące/inwestycyjne 26 Opracowany Plan Odnowy Miejscowości zakłada realizację zadań inwestycyjnych oraz aktywizujących na najbliższe 7 lat. Istotą tych zadań jest pobudzenie aktywności środowisk lokalnych oraz stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju i promocji wartości związanych z miejscowymi uwarunkowaniami społeczno – kulturowymi. Zakładane działania przewidują wzrost znaczenia Gór Wysokich jako lokalnego ośrodka rozwoju kultury, edukacji, sportu i rekreacji. Realizacja Planu Odnowy Miejscowości Góry Wysokich ma także służyć integracji społeczności lokalnej, zwiększeniu zaangażowania w sprawy wsi, zagospodarowaniu wolnego czasu dzieci i młodzieży oraz rozwojowi organizacji społecznych. 27
