Oblicza cywilizacji

Oblicza cywilizacji
zadania
1. Na podstawie wiadomości z literatury, historii i sztuki ustalcie:
co to jest cywilizacja,
co decyduje o jej rozwoju bądź upadku,
w jaki sposób wpływają na siebie różne cywilizacje,
jakie problemy związane z rozwojem cywilizacji dostrzegacie we współczesnym świecie.
2. Przyjrzyjcie się schematowi przedstawiającemu problemy omawiane
w klasie pierwszej, a następnie podajcie przykłady ilustrujące wymienione
cechy cywilizacji.
powstanie miast
sztuka
ujarzmienie świata przyrody
cechy cywilizacji
pismo
organizacja społeczna
monumentalne budowle
3. Porozmawiajcie o współczesnej cywilizacji i powiedzcie, jakie pozytywne,
a jakie negatywne skutki dla człowieka wynikają z jej rozwoju.
4. Porównaj przedstawione obrazy i opisz, jak ukazano na nich miasto.
Canaletto, Krakowskie Przedmieście w stronę kolumny Zygmunta, 1774
Umberto Boccioni, Hałas uliczny wdzierający się do domu, 1911
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Cywilizacja jako szansa na. . .
195
Cywilizacja jako szansa na. . .
Jean-Pierre Blanchard (czyt. Żą-Pier Blanszar, 1753–1809) – francuski pionier
lotnictwa, jeden z pierwszych pilotów balonowych, w 1785 roku przeleciał
balonem nad kanałem La Manche (czyt. La Mansz), a w 1789 roku latał balonem nad Warszawą. Jako pierwszy zademonstrował użycie spadochronu.
Adam Naruszewicz
Człowiek
Balon
w przestworzach
Gdzie bystrym tylko orzeł polotem
Pierzchliwe pogania ptaki,
A gniewny Jowisz ognistym grotem
Powietrzne przeszywa szlaki,
Tymi on wsparty, bory wędrowne
Burzliwym morzom poruczył,
Wydarł z otchłani kruszce kosztowne
I skakać głazy nauczył.
Niezwykłych ludzi zuchwała para,
Zwalczywszy natury prawa,
Wznawia tor klęską sławny Ikara
I na podniebiu już stawa. [. . .]
Zbywają dzikiej mocy żywioły
Pod jego dzielnym rozkazem,
Leniwe woda opuszcza doły,
A góry ścielą się płazem.
Gminie, ku rzadkiej zbiegły zabawce,
Jakież ci cuda mózg kryśli?
Ty sobie roisz czary, latawce:
Filozof inaczej myśli.
Tego się styru w pogodnej porze
Gdy ujął mężny Sarmata,
Choć go opuścił i wiatr, i zorze,
Już wolniej sobie polata.
styr – ster
Choć się Natura troistym grodzi
Ze stali murów opasem,
Rozum człowieczy wszędy przechodzi,
Niezłomny, pracą i czasem.
Wszystko zwyciężysz, łódko szlachetna,
Na ciosy przeciwne twarda;
Statek twój sława uwieczni świetna
Chlubniej niż podróż Blancharda.
łódka – tu:
Rzeczpospolita
zadania
1. Wskaż fragmenty, w których zawarto następujące obrazy poetyckie:
przestworza,
obserwatorzy widowiska,
wizja filozofa.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Adam Naruszewicz
XVII
XVIII
XIX
196
OBLICZA CYWILIZACJI
2. Opisz sytuację przedstawioną w utworze. W opisie uwzględnij odpowiedzi na
pytania dotyczące wyodrębnionych obrazów poetyckich.
Obraz 1.
Kto panował w przestworzach?
Kto z ludzi jako pierwszy próbował je zdobyć?
Komu się to udało?
Obraz 2.
Jak podmiot liryczny nazywa obserwatorów?
Jak interpretuje ich zachowanie?
Obraz 3.
Między jakimi siłami toczy się walka?
Dzięki czemu rozum osiąga swoje cele?
3. Objaśnij, w czym się przejawia potęga rozumu.
a) Wskaż i zinterpretuj metafory przedstawiające pokonywanie natury.
b) Powiedz, jaką rolę może odegrać rozum w ratowaniu ojczyzny.
4. Przepisz do zeszytu podane zdania tak, by zawierały prawdziwe informacje.
dziękczynny.
Utwór Adama Naruszewicza ma charakter
pochwalny.
modlitewny.
patetycznym.
potocznym.
Wiersz utrzymany jest w stylu
podniosłym.
fikcyjne.
Pretekstem do wyrażenia refleksji było wydarzenie
prawdziwe.
fantastyczne.
potęgi rozumu.
W utworze została wyrażona pochwała
odwagi lotnika.
sił natury.
Oda (z gr. pieśń, śpiew) – jeden z podstawowych gatunków poetyckich wywodzący się z greckiej liryki chóralnej; utwór wierszowany, najczęściej stroficzny,
o charakterze pochwalno-panegirycznym lub dziękczynnym, utrzymany w patetycznym stylu, opiewający wybitną postać, wydarzenie, uroczystość, instytucję
czy ideę.
5. Napisz tekst poetycki (np. odę) lub prozatorski o panowaniu człowieka
nad naturą, poświęcony postaci, przedmiotowi, wartości.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl