treść Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia

Transkrypt

Załącznik do uchwały nr …..…../………./2013
Rady Powiatu Wołowskiego
z dnia ……..…….. 2013r.
Powiatowy Program
Ochrony Zdrowia Psychicznego
dla Powiatu Wołowskiego
na lata 2013 – 2020
Wołów 2013r.
Spis treści
Wprowadzenie
.
.
1. Zdrowie psychiczne – terminologia
.
.
.
.
.
.
.
2
.
.
.
.
.
.
.
3
1.1 Co to jest zdrowie psychiczne i jakie czynniki mają na nie wpływ, jakie jest
znaczenie zdrowia psychicznego
.
.
.
.
.
.
3
2. Prawne podstawy ochrony zdrowia psychicznego .
.
.
.
.
.
5
2.1 Zdrowie psychiczne w dokumentach międzynarodowych .
.
.
.
5
2.2 Prawne podstawy ochrony zdrowia psychicznego w Polsce
.
.
.
6
3. Charakterystyka powiatu wołowskiego
.
.
.
.
.
.
7
4.Opieka ambulatoryjna i stacjonarna w powiecie wołowskim
.
.
.
.
15
5. Diagnoza stanu zdrowia psychicznego mieszkańców powiatu wołowskiego .
.
.
24
5.1 Dzieci i młodzież ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
.
.
.
24
5.2 Pomoc społeczna
.
.
.
.
.
.
.
.
29
5.3 Niepełnosprawni na rynku pracy
.
.
.
.
.
.
39
5.4 Opieka medyczna
.
.
.
.
.
.
.
.
45
5.5 Uzależnienia
.
.
.
.
.
.
.
.
49
.
.
.
.
.
.
.
.
54
6. Analiza SWOT
.
.
7. Priorytetowe obszary ochrony zdrowia psychicznego dla powiatu wołowskiego na lata 2013-2020
57
8. Harmonogram realizacji Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego
.
.
67
9. Realizatorzy programu
10. Adresaci programu
.
.
.
.
.
.
.
.
.
78
.
.
.
.
.
.
.
.
78
.
.
.
.
.
.
.
79
11. Źródła finansowania programu
12. Koordynator programu
.
.
.
.
.
.
.
.
79
13. Wskaźniki monitoringu
.
.
.
.
.
.
.
.
79
14. Sprawozdawczość
.
.
.
.
.
.
.
.
.
79
15. Spis tabel
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
80
16. Słownik
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
82
1
Wprowadzenie
Głównymi celami programu jest promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom
psychicznym, a także zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie
dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku
rodzinnym i społecznym. Program ma kształtować wśród mieszkańców powiatu wołowskiego postawę zrozumienia i akceptacji oraz traktowania osób, które doświadczyły kryzysu psychicznego w sposób sprawiedliwy, pozytywny i z szacunkiem. Ma zapobiegać stygmatyzacji i wykluczeniu społecznemu chorych. Ponadto ma wskazać wszystkim osobom dotkniętym problemami psychicznymi, a także
ich najbliższym, gdzie szukać pomocy, tym samym umożliwić chorym życie pełnią życia oraz realizowanie w pełni ról społecznych.
Program uwzględnia uwarunkowania powiatu wołowskiego oraz występujące i przewidywane
potrzeby.
Zdrowie psychiczne jest istotnym elementem zainteresowań zdrowia publicznego. Z uwagi na
uwarunkowania epidemiologiczne, poziom rozwoju zasobów opieki psychiatrycznej i pomocy społecznej oraz integralności problemów zdrowotnych i społecznych istnieje potrzeba wypracowania
programu powiatowego ochrony zdrowia psychicznego.
Program powinien służyć wszystkim instytucjom społecznym, organizacjom pozarządowym, które działają na rzecz ochrony zdrowia psychicznego.
Program skierowany jest do dzieci, młodzieży i osób dorosłych, mieszkańców powiatu wołowskiego i
osób przebywających na terenie powiatu wołowskiego, w szczególności skierowany jest do osób z
zaburzeniami psychicznymi, tj. osób chorych psychicznie (wykazujących zaburzenia psychotyczne),
osób upośledzonych umysłowo oraz osób wykazujących inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoby te wymagają
świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym.
2
1. Zdrowie psychiczne – terminologia
1.1 Co to jest zdrowie psychiczne i jakie czynniki mają na nie wpływ, jakie jest znaczenie zdrowia
psychicznego
Przyjęta w 1948 konstytucja Światowej Organizacji Zdrowia określa zdrowie psychiczne jako
pełny dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny człowieka. Ze względu na wieloznaczność i ogólnikowość terminu, pojęcie zdrowia psychicznego jest w różny sposób kategoryzowane i uściślane, choć
przeważa pogląd, iż nie istnieje jedna i bezwzględnie uniwersalna definicja zdrowia psychicznego, nie
ma jednej, „oficjalnej” definicji, ponieważ (według WHO) różnice kulturowe, subiektywne odczucia
oraz rywalizujące ze sobą profesjonalne teorie wpływają na to, jak termin ten jest rozumiany. Jedynym aspektem z którym zgadza się większość ekspertów jest to, że zdrowie psychiczne i zaburzenie
psychiczne nie są do siebie przeciwstawne, czyli brak rozpoznanej choroby psychicznej nie musi oznaczać zdrowia psychicznego 1.
1. Definicje medyczne – określają zdrowie psychiczne jako niewystępowanie objawów psychopatologicznych, homeostazę w procesach fizjologicznych, brak defektów w strukturze i funkcjach psychicznych.
2. Definicje psychologiczne – określają jako zdolność do twórczego rozwoju i samorealizacji, akceptację i poczucie własnej wartości i tożsamości, zdolność osiągania satysfakcji z życia, realistyczną percepcję rzeczywistości,
3. Definicje socjologiczne – jako zdolność przystosowania się jednostki do norm kulturowych
i środowiska społecznego, uwewnętrzniania norm w przebiegu socjalizacji, umiejętności prawidłowej koegzystencji w grupie i właściwego funkcjonowania w rolach społecznych.
Według psycholog Marii Jahody jednostka zdrowa psychicznie, to:
•
jednostka aktywnie przystosowująca się do otoczenia, usiłująca spełniać wymagania otoczenia bez utraty indywidualności,
•
jednostka charakteryzująca się spójną oraz zintegrowaną osobowością,
•
jednostka postrzegająca siebie i świat adekwatnie do sytuacji i własnych możliwości, czasami
niezależnie od własnych potrzeb (brak egoizmu z zachowaniem egocentryzmu) 2.
1
Opis zdrowia psychicznego według WHO – Word Heath Organization
2
źródło: pl.wikipedia.org
3
Natomiast według prof. Kazimierza Dąbrowskiego zdrowie psychiczne to zdolność do rozwoju
w kierunku wszechstronnego rozumienia, przeżywania, odkrywania i tworzenia coraz wyższej hierarchii rzeczywistości i wartości, aż do konkretnego ideału indywidualnego i społecznego 3.
Do czynników warunkujących prawidłową czynność psychiczną należą:
1. Czynniki biologiczne, do nich zaliczamy:
•
brak obciążeń genetycznych w kierunku zaburzeń i schorzeń psychicznych,
•
niewystępowanie w okresie ciąży, okołoporodowym i pourodzeniowym mikroi makrouszkodzeń w obrębie C.U.N.
•
ogólna odporność organizmu, niska chorobowość w ciągu życia,
•
dbanie o higienę psychiczną, wypoczynek, „regenerację sił witalnych” (styl życia)
2. Czynniki psychospołeczne:
•
dostateczny poziom społecznego uczenia i warunkowania (prawidłowy rozwój osobowości,
„społecznego przystosowania”),
•
prawidłowe relacje z otoczeniem (rodzina, znajomi, koledzy z pracy), warunkujące samoakceptację, akceptację ze strony innych osób oraz wzmacniające poczucie oparcia,
•
odgrywanie właściwych dla siebie ról społecznych (kwestia wykształcenia, ambicji, itp.),
•
status materialny (praca, stabilność finansowa),
•
możliwość zaspakajania potrzeb intelektualnych i duchowych (praktyki religijne, kultura,
emocje sportowe, „pozytywne emocje”),
•
mniejsza ekspozycja na stres.
Zdrowie psychiczne ma ogromne znaczenie dla jakości życia w społeczeństwie. Dobry stan zdrowia
psychicznego stanowi część socjalnego, ludzkiego i gospodarczego kapitału społeczeństwa.
3
K. Dąbrowski: Zdrowie psychiczne. Warszawa: PWN, 1985.
4
2. Prawne podstawy ochrony zdrowia psychicznego
2.1 Zdrowie psychiczne w dokumentach międzynarodowych
Podstawowym dokumentem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyczącym zdrowia
psychicznego jest raport z 2001 r. pt. „Zdrowie psychiczne: nowe rozumienie, nowa
nadzieja.” Prezentuje on współczesne spojrzenie na problematykę zdrowia psychicznego
i chorób psychicznych oraz zawiera szereg zaleceń do wdrożenia w praktyce, w ramach
realizacji programów ochrony zdrowia psychicznego. Powyższe zalecenia dotyczą:
•
potrzeby formułowania polityki poświęconej poprawie zdrowia psychicznego
populacji,
•
zapewnienia powszechnego dostępu do odpowiednich i efektywnych pod względem
kosztowym usług zdrowotnych, obejmujących promocję zdrowia psychicznego oraz
prewencję schorzeń psychicznych,
•
zapewnienia odpowiedniej opieki i ochrony praw człowieka pacjentom z poważnymi
zaburzeniami, przebywającym w instytucjach zamkniętych,
•
prowadzenia monitoringu i oceny stanu zdrowia psychicznego wspólnot lokalnych,
•
promowania zdrowego stylu życia i sposobów redukcji czynników ryzyka,
•
wspierania stabilności życia rodzinnego, spójności społecznej i rozwoju człowieka,
•
wspierania badań przyczyn chorób psychicznych i zaburzeń zachowania, rozwoju
efektywnych metod leczenia oraz monitorowania i oceny systemu ochrony zdrowia
psychicznego.
Raport określa również zasady kształtowania polityki zdrowia psychicznego w ramach
ogólnej polityki zdrowotnej oraz problematykę dostarczania usług zdrowotnych. Podkreśla on znaczenie opieki środowiskowej i konieczność jej rozwoju oraz zaleca stopniowe zamykanie dużych szpitali psychiatrycznych, przekształcanie ich w centra aktywnego leczenia i rehabilitacji, a także rozwijanie oddziałów psychiatrycznych w szpitalach ogólnych.
Rekomendacje WHO w zakresie ochrony zdrowia psychicznego są następujące:
•
zapewnienie leczenia w ramach podstawowej opieki zdrowotnej,
•
zapewnienie dostępu do leków psychotropowych,
•
dostarczanie opieki w ramach wspólnot lokalnych,
•
edukacja opinii publicznej,
•
angażowanie w programy wspólnot lokalnych, rodzin i osób indywidualnych,
•
ustalanie narodowej polityki, programów i prawa,
5
•
rozwijanie zasobów ludzkich,
•
tworzenie sieci powiązań z innymi sektorami,
•
monitorowanie na poziomie lokalnym wskaźników zdrowia psychicznego,
•
wspieranie badań naukowych.
2.2 Prawne podstawy ochrony zdrowia psychicznego w Polsce
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U.
Nr 111, poz. 535 z późn. zm.) ochronę zdrowia psychicznego zapewniają organy administracji rządowej i samorządowej oraz inne powołane do tego instytucje. W działaniach z zakresu ochrony zdrowia
psychicznego mogą uczestniczyć stowarzyszenia i inne organizacje społeczne, fundacje, samorządy
zawodowe, kościoły i inne związki wyznaniowe, grupy samopomocy pacjentów i ich rodzin oraz inne
osoby fizyczne i prawne.
Działania zapobiegawcze w zakresie ochrony zdrowia psychicznego podejmowane są przede
wszystkim wobec dzieci, młodzieży, osób starszych oraz osób znajdujących się w sytuacjach
stwarzających zagrożenie dla ich zdrowia psychicznego i obejmują w szczególności:
•
stosowanie zasad ochrony zdrowia psychicznego w pracy szkół, placówek oświatowych, opiekuńczo-wychowawczych, resocjalizacyjnych,
•
tworzenie placówek rozwijających działalność zapobiegawczą, przede wszystkim poradnictwa
psychologicznego, oraz placówek specjalistycznych, z uwzględnieniem wczesnego rozpoznawania potrzeb dzieci z zaburzeniami rozwoju psychoruchowego,
•
wspieranie grup samopomocy i innych inicjatyw społecznych w zakresie ochrony zdrowia
psychicznego,
•
rozwijanie działalności zapobiegawczej w zakresie ochrony zdrowia psychicznego przez zakłady opieki zdrowotnej,
•
wprowadzanie zagadnień ochrony zdrowia psychicznego do programu przygotowania zawodowego osób zajmujących się wychowaniem, nauczaniem, resocjalizacją, leczeniem i opieką,
zarządzaniem i organizacją pracy oraz organizacją wypoczynku,
•
podejmowanie
badań
naukowych
służących
umacnianiu
zdrowia
psychicznego
i zapobieganiu zaburzeniom psychicznym,
•
uwzględnianie zagadnień zdrowia psychicznego w działalności publicznych środków masowego przekazu, zwłaszcza w programach radiowych i telewizyjnych.
6
Kolejnym bardzo istotnym aktem prawnym jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 24,
poz. 128).
Pozostałe podstawy prawne:
1. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn.
zm.).
2. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592
z późn. zm.).
3. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.).
4. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.).
5. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U z 2005 r. Nr 179 poz.1485
z późn. zm.).
6. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn.
zm.).
7. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U.
z 2008 r. Nr 69, poz.415 z późn. zm.).
8. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123 z 1997 r., poz. 776, z późn. zm.).
7
3. Charakterystyka powiatu wołowskiego
Powiat wołowski jest jednym z 29 powiatów należących do województwa dolnośląskiego. Powiat graniczy od wschodu z powiatem trzebnickim, od północy z powiatem górowskim, od zachodu
z powiatem lubińskim, a od południa z powiatami średzkim i legnickim. Spośród różnych elementów
określających położenie powiatu wołowskiego wyróżnić należy położenie pomiędzy dwoma dużymi
ośrodkami miejskimi – aglomeracją wrocławską i Legnicko-Głogowskim Okręgiem Miedziowym (Zagłębie Miedziowe). Bliskość tych dwóch dużych ośrodków ma w dużej mierze wpływ na rynek pracy
(zatrudnienie mieszkańców) oraz inne kwestie społeczne (zapewnienie specjalistycznej opieki zdrowotnej, oferta edukacyjna, kulturalna itd.). Z drugiej strony powiat może pełnić funkcję tzw. „sypialni” dla obu aglomeracji.
Rzeźbę terenu powiatu określają 2 jednostki fizjograficzne: Nizina Śląska i Wzgórza Trzebnickie
oraz Odra, stanowiąca zachodnią i południową część granicy. Geomorfologia, a co za tym idzie krajobraz powiatu jest bardzo zróżnicowany, co, w połączeniu z „atrakcyjnością” przyrodniczą (ponad 33%
lesistości, park krajobrazowy Doliny Jezierzycy, 5 obszarów Natura 2000) może mieć pozytywny
wpływ na budowanie i rozwijanie funkcji mieszkaniowych, rekreacyjnych i turystycznych.
Główne
drogowe
trasy
komunikacyjne
o
charakterze
międzynarodowym
i międzyregionalnym omijają powiat (przez gminę Wińsko na niewielkim odcinku przebiega droga
krajowa nr 36), natomiast dobrze rozwinięta jest sieć dróg regionalnych i lokalnych obsługujących
powiat i sąsiednie obszary. Warto dodać, że w związku z budową mostu na rz. Odrze wyraźnej poprawie ulegnie skomunikowanie samochodowe ze stolicą Dolnego Śląska - most, wraz z drogami dojazdowymi, będzie też stanowił docelowo element zachodniej części odcinka Obwodnicy Aglomeracji
Wrocławia, który na południu, w Kątach Wrocławskich, będzie łączył się z istniejącą autostradą A4,
a na północy, w Żmigrodzie, z drogą krajową nr 5 w kierunku Poznania. Jako stosunkowo dobrą należy uznać komunikację kolejową z Wrocławiem - przez powiat przebiega linia kolejowa nr 273 (tzw.
nadodrzańska) Wrocław-Zielona Góra-Szczecin (w ostatnich latach zwiększyła się ilość połączeń, niestety stan infrastruktury, a co za tym idzie czas przejazdu, jest w dalszym ciągu niezadowalający), przy
czym należy zaznaczyć, że dotyczy ona jedynie 5 miejscowości w powiecie (w tym Brzeg Dolny i Wołów). Regresowi ulega komunikacja autobusowa, co ma szczególnie negatywne znaczenie dla miejscowości wiejskich.
Powiat wołowski swoim zasięgiem obejmuje trzy gminy: 2 wiejsko-miejskie: Wołów i Brzeg Dolny oraz 1 wiejską – Wińsko. Na obszarze 67496 ha (675 km2) położonych jest 99 miejscowości (w tym
2 miasta) w 92 sołectwach. Gęstość zaludnienia to 70 osób na km2 – w województwie 144/km2. Ludność miejska stanowi 52,7% i wartość ta utrzymuje się na mniej więcej takim samym poziomie od
8
wielu lat. Wg danych z serwisu www.mojapolis.pl za 2010r. 63,45% obszaru powiatu objęta jest planami zagospodarowaniu przestrzennego, co jest wynikiem wyróżniającym się. Około 57% ogólnej
powierzchni powiatu stanowią użytki rolne. Prawie 12% zajmują obszary prawnie chronione.
Miejsko-wiejska gmina Wołów wykazuje charakter przemysłowo-rolniczy. Miejsko-wiejska gmina Brzeg Dolny, która jest usytuowana najbliżej aglomeracji wrocławskiej, jest jednym z ważniejszych
ośrodków przemysłowych na mapie Dolnego Śląska (zakłady chemiczne), z największym centrum
przemysłu na terenie powiatu. Najbardziej na północ położona gmina – Wińsko, należy do gmin typowo rolniczych. Gmina leży w strefie rolno-leśnej i rekreacyjnej, w strefie działań zmierzających do
objęcia ochroną i utworzenia korytarzy ekologicznych i zalesień. W gminach Brzeg Dolny i Wołów
funkcjonują podstrefy Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Invest-Park (powierzchnia odpowiednio 43,7 oraz 10,11 ha).
Według stanu w końcu 2010r. na terenie powiatu działało 3837 podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze REGON – tj. 810 na 10 tys. mieszkańców, podczas gdy w województwie
wskaźnik ten wynosi średnio 1151. Jak widać w porównaniu z regionem powiat charakteryzuje się
niższą aktywnością gospodarczą, ale wskaźniki te cały czas ulegają poprawie. W roku 2005 i 2010
wyniosły one odpowiednio:
2005
2010
podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności
741
810
jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10
tys. ludności
69
97
jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności
79
54
Warto przy tym zaznaczyć, że powiat wypada lepiej niż region w przypadku likwidacji firm –
w województwie, gdzie w 2010r. zostało wyrejestrowanych średnio 67 podmiotów na 10 tys. mieszkańców. Ponad 25% firm zarejestrowanych jest w sekcji G PKD 2007: handel hurtowy i detaliczny;
naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle. Kolejne najczęściej reprezentowane sekcje to: budownictwo (15,8%), działalność związana z obsługą rynku nieruchomości (11,6%), przetwórstwo przemysłowe (7,1%) oraz pozostała działalność usługowa (6,6%) i transport i gospodarka oraz
działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (po 5,5%).
9
Niemal 88% to firmy zatrudniające do 9 pracowników. W sektorze prywatnym (3640 podmiotów) prawie 74% stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.
Pracujący wg sektorów ekonomicznych PKD 2007
5000
4565
4000
3390
1000
3488
2666
3000
2000
3692
1761
1117
869
237
180
0
rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo
przemysł i budownictwo
handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i
gastronomia; informacja i komunikacja
W strukturze pracujących cały czas dominuje sektor przemysłu i budownictwa, choć w porównaniu z 2005 rokiem widać wyraźny spadek z ponad 42% do niewiele ponad 33% na rzecz sektora
usług i co ciekawe szeroko rozumianego sektora rolniczego – wzrost o 7,6%.
Warto podkreślić, że liczba pracujących wzrasta – w 2010r wynosiła 11143 osób i w stosunku do
jedynie 2009r. nastąpił tu wzrost o 1003 osoby! Wyraźnie wzrasta też liczba pracujących kobiet –
w 2010r 5338, podczas gdy w 2009r. 4832, tak więc ponad połowę wzrostu stanowiły właśnie kobiety. W tym kontekście bardzo ciekawie przedstawia się porównanie ilości osób pracujących w latach 2005 i 2010, gdzie liczba mężczyzn nieznacznie spadła, natomiast liczba pracujących kobiet
wzrosła o 7,5%.
10
Niestety, pomimo wzrostu liczby pracujących, bezrobocie jest nadal poważnym problemem społecznym powiatu. W 2010r stopa bezrobocia wynosiła aż 21% - w województwie 13% (w 2011r –
20,1%), co oznacza, po okresie spadku liczby bezrobotnych w ostatnich latach (w 2008r. do poziomu
15,8%) powrót do wskaźników z 2005r, kiedy to stopa bezrobocia przekraczała 22% (w województwie
20,6%). Zwiększa się tym samym udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku
produkcyjnym. Warto przy tym zauważyć, że jeśli w roku 2005 powyższe wskaźniki dla powiatu i województwa były zbliżone, to obecnie powiat wyraźnie „odstaje” od regionu.
11
Niestety wśród bezrobotnych wzrasta liczba osób pozostających dłuższy czas bez pracy: w grupie
wiekowej 18-24 bez pracy dłużej niż 6 miesięcy pozostawało w 2011r. 289 osób - w 2008 liczba ta
wynosiła 167. Podobnie wygląda sytuacja w grupie 55-64 lata – tu przez dłużej niż rok bezrobotnymi
było 255 osób – w 2008 – 100 osób – problem ten dotyczy w większym stopniu mężczyzn – ich liczba
w stosunku do 2008r prawie się potroiła, podczas gdy kobiet podwoiła. Jednocześnie jeśli porównamy udział osób pozostających bez pracy dłużej niż 24 miesiące w latach 2005 i 2011, to widoczny jest
wyraźny spadek z 33,6% do 21,2%. Należy jednak zaznaczyć, że od 2009r, kiedy wskaźnik ten osiągnął
niewiele ponad 15,5% notujemy ponowny wzrost tej negatywnej tendencji.
Struktura bezrobotnych w Powiecie Wołowskim w 2010r
ogółem
3597
w tym kobiety
1894
osoby poprzednio pracujące
2896
osoby dotychczas niepracujące
701
zamieszkali na wsi
1909
z prawem do zasiłku
599
100%
52,65%
80,51%
19,49%
53,07%
16,65%
Jednocześnie liczba ludności w wieku mobilnym (18—44 lata) w 2010r. wyniosła 19 018 czyli
61% ludności w wieku produkcyjnym (w 2005r wskaźnik ten wynosił 59,6%).
Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w 2010r.
Podobnie jak w całym kraju wzrasta udział grup w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym, choć
wzrost w stosunku do 2005r. nie wydaje się znaczący 0 odpowiednio o 1,7 i 0,9 punktu procentowego. Jeżeli jednak przyjrzymy się tzw. wskaźnikom obciążenia demograficznego, to wyraźnie zauważalny jest negatywny trend.
12
Wskaźnik obciążenia demograficznego powiatu wołowskiego w l. 2005 i 2010.
2005
2010
ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym
56,7
52,6
ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym
76,2
91,3
ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym
24,5
25,1
Nieznacznie lepiej prezentują się dane dot. liczby mieszkańców powiatu wołowskiego. Choć liczba mieszkańców ulega zmniejszeniu: w 2000r powiat zamieszkiwało 47894 osób, w 2010r 47347
(stan na 31 grudnia wg faktycznego miejsca zamieszkania), to spadek ten jest mniejszy niż prognozowany (wg prognoz GUS w 2011 powiat miało zamieszkiwać 46959 osób) i jednocześnie w stosunku do
2008r. notujemy nieznaczny wzrost mieszkańców o 15 osób. Saldo migracji prezentują się odpowiednio:
Saldo migracji na pobyt stały
saldo migracji gminnych wewnętrznych
saldo migracji zagranicznych
osoba
osoba
2002
-113
-5
2004
11
-11
2006
23
-93
2008
-32
-24
2010
42
-15
Wskaźnik salda dla migracji na pobyt stały międzypowiatowych prezentuje się również korzystnie i wynosił w 2010r. 42 osoby – dla porównania w 2005r. było to – 23 osoby. Jeżeli chodzi
o ruch naturalny, to przyrost naturalny na 1000 ludności wyniósł w 2010r -0,5 i uległ nieznacznej poprawie w stosunku do 2005r, kiedy to wynosił -0,7.
Ruch naturalny wg płci w powiecie wołowskim
Urodzenia żywe
ogółem
mężczyźni
kobiety
Zgony ogółem
ogółem
mężczyźni
kobiety
Zgony niemowląt
ogółem
mężczyźni
kobiety
Przyrost naturalny
ogółem
mężczyźni
kobiety
2000
2005
2010
-
449
229
220
420
209
211
445
229
216
-
461
265
196
454
276
178
469
241
228
-
3
2
1
2
1
1
1
0
1
-
-12
-36
24
-34
-67
33
-24
-12
-12
13
Dla analizy demograficznej istotne znaczenie ma poziom wykształcenia mieszkańców. Poniższy
wykres pokazuje procentowy wskaźnik wykształcenia mieszkańców powiatu wołowskiego wg danych
z Narodowego Spisu Powszechnego w 2002r. (szczegółowe dane z NSP 2011 nie są jeszcze dostępne):
Jednocześnie w roku szkolnym 2009/2010 33% absolwentów szkół ponadgimnazjalnych stanowili licealiści, 20% absolwenci techników, a 18% liceów profilowanych. 29% stanowili absolwenci
szkół zawodowych zasadniczych.
Poziom wykształcenia pozostaje w bezpośredniej korelacji z problemami edukacji i rynku pracy.
Poniższy wykres przedstawia strukturę poziomu wykształcenia do wieku:
podstawowe nieukończone i
bez wykształcenia
60 i więcej
podstawowe ukończone
zasadnicze zawodowe
50-59
średnie zawodowe
40-49
średnie ogólnokształcące
średnie razem
30-39
policealne
20-29
wyŜsze
0
1000
2000
3000
4000
5000
Jak widać na wykresie, poziom wykształcenia jest w dużej mierze zależny od wieku i jest wyższy w młodszych grupach wiekowych (zarówno jeśli chodzi o udział mieszkańców z wykształceniem
wyższym jak i średnim).
14
4. Opieka ambulatoryjna i stacjonarna w powiecie wołowskim
W powiecie wołowskim istnieją następujące instytucje udzielające wsparcia i pomocy osobom
z zaburzeniami psychicznymi:
1. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Wołowie
PCPR jest jednostką organizacyjną Powiatu Wołowskiego. Realizuje zadania z zakresu pomocy społecznej i rehabilitacji społecznej mające na celu poprawę funkcjonowania rodziny, zapobieganie
i przeciwdziałanie sytuacjom kryzysowym.
2. Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności – działający przy Powiatowym Centrum
Pomocy Rodzinie w Wołowie wydaje orzeczenia o niepełnosprawności osób, które nie ukończyły 16
roku życia, stopniu niepełnosprawności osób, które ukończyły 16 rok życia, wskazaniach do ulg
i uprawnień osób posiadających orzeczenia o inwalidztwie lub niezdolności do pracy, o których mowa
w art. 5 i 62 ustawy, zwane dalej "orzeczeniami o wskazaniach do ulg i uprawnień".
3. Powiatowe Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno – Pedagogicznej w Wołowie,
W skład centrum wchodzą: Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Wołowie oraz w Brzegu Dolnym, Powiatowy Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Wołowie i Biblioteka Pedagogiczna. Do głównych zadań poradni należą: diagnozowanie poziomu rozwoju, potrzeb i możliwości oraz zaburzeń
rozwojowych i zachowań dysfunkcyjnych dzieci i młodzieży, wspomaganie dzieci i młodzieży odpowiednio do ich potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych, prowadzenie
terapii dzieci i młodzieży w zależności od rozpoznanych potrzeb, prowadzenie edukacji dotyczącej
ochrony zdrowia psychicznego, podejmowanie działań z zakresu profilaktyki uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży.
4. Środowiskowy Dom Samopomocy – Powiatowy Ośrodek Wsparcia w Wołowie –
Ośrodek przeznaczony jest dla osób po kryzysach psychicznych (przewlekle chorych psychicznie),
znajdujące się w okresie remisji, będące pod opieką lekarza psychiatry oraz dla osób niepełnosprawnych intelektualnie. Ośrodek wsparcia przeznaczony jest dla 30 osób i ma charakter otwarty.
Jego funkcjonowanie opiera się na współpracy z rodzinami i opiekunami, społecznością lokalną, placówkami kulturalno-oświatowymi oraz organizacjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych.
15
5. Środowiskowy Dom Samopomocy w Brzegu Dolnym
Jest ośrodkiem wsparcia - dziennego pobytu dla 30 osób dorosłych: przewlekle psychicznie chorych
(typ „A”) lub upośledzonych umysłowo (typ „B”). Dom zapewnia wsparcie osobom, które w wyniku
upośledzenia niektórych funkcji organizmu lub zdolności adaptacyjnych wymagają pomocy w życiu
rodzinnym i społecznym, w szczególności poprzez zwiększenie ich zaradności i samodzielności życiowej oraz integracji społecznej. W ośrodku świadczone są usługi w ramach indywidualnych lub zespołowych treningów samoobsługi i treningów umiejętności społecznych, polegających na nauce,
rozwijaniu i podtrzymywaniu umiejętności w zakresie czynności dnia codziennego i funkcjonowania
w życiu społecznym.
6. Powiatowy Ośrodek Wsparcia Dziennego „Nasz Dom” prowadzony przez Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych w Wołowie.
Ośrodek wsparcia jest placówką dziennego pobytu dla 20 dorosłych osób przewlekle psychicznie
chorych (dom typu A) i upośledzonych umysłowo (dom typu B). Ośrodek zapewnia wsparcie osobom, które ze względu na stan zdrowia nie są w stanie samodzielnie zaspakajać swoich podstawowych potrzeb życiowych: bytowych, materialnych, edukacyjnych i psychospołecznych. Nadrzędnym
jego zadaniem jest rozwijanie i podtrzymywanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania poprzez udział w zajęciach terapeutycznych.
7. Opieka medyczna
Powiatowe Centrum Medyczne w Wołowie
Rozpoczęło swoją działalność w listopadzie 2008 r., jako spółka, której udziałowcami są: Powiat Wołowski, Gmina Wołów, Gmina Brzeg Dolny, Gmina Wińsko, w celu prowadzenia jednostki służby
zdrowia na terenie powiatu wołowskiego. PCM prowadzi działalność diagnostyczno - leczniczą oraz
konsultacyjną specjalistyczną w ramach następujących działów: podstawowa opieka zdrowotna,
lecznictwo zamknięte, opieka długoterminowa, ambulatoryjna opieka specjalistyczna, rehabilitacja
medyczna. Do dyspozycji pacjentów oddanych jest 156 łóżek w lecznictwie zamkniętym oraz 60 łóżek w opiece długoterminowej. Celem głównym medycznej opieki stacjonarnej jest podejmowanie
działań na rzecz ochrony i poprawy stanu zdrowia ludności poprzez organizowanie i prowadzenie
działalności leczniczej, profilaktycznej i rehabilitacyjnej, stałe podnoszenie poziomu świadczonych
usług oraz propagowanie zachowań prozdrowotnych.
16
Zakład Pielęgnacyjno - Opiekuńczy w Wołowie
W skład ZPO wchodzą: zakład pielęgnacyjno – opiekuńczy oraz pielęgniarska opieka długoterminowa. Placówka jest zakładem stacjonarnym, udzielającym całodobowych świadczeń zdrowotnych,
obejmujący swoim zakresem pielęgnację i rehabilitację osób niewymagających pobytu w klasycznych oddziałach szpitalnych. ZPO zapewnia im opiekę przewlekłą obejmującą pielęgnację, leczenie,
pobyt i wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia. Celem zakładu jest objęcie całodobową opieką
i leczeniem osób, które przebyły ostrą fazę leczenia szpitalnego, mają ukończony proces diagnozowania, leczenia operacyjnego lub intensywnego leczenia zachowawczego oraz nie wymagają już
dalszej hospitalizacji, jednak ze względu na stan zdrowia i stopień niepełnosprawności oraz brak
możliwości samodzielnego funkcjonowania w środowisku domowym wymagają stałego nadzoru
pielęgniarskiego i rehabilitacji. W zakładzie chory może przebywać czasowo. Średni czas pobytu pacjenta wynosi od 3 do 6 miesięcy.
NZOZ Joanna Manasterska
W ramach NZOZ Joanna Manasterska pacjenci mogą korzystać ze świadczeń w zakresie medycyny
ogólnej i rodzinnej, medycyny pracy, jak również z porad alergologa, endokrynologa, diabetologa
oraz psychiatry.
Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Lubiążu
Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych jest samodzielnym publicznym Zakładem
Opieki Zdrowotnej. Zapewnia stacjonarną i ambulatoryjną opiekę i leczenie chorób i zaburzeń psychicznych.
W skład Szpitala wchodzą:
1. Oddziały psychiatryczne:
•
I Całodobowy oddział psychiatryczny sądowy o wzmocnionym zabezpieczeniu,
•
II Oddział odwykowy o wzmocnionym zabezpieczeniu dla młodzieży,
•
III Oddział psychiatrii sądowej o wzmocnionym zabezpieczeniu dla młodzieży,
•
IV Oddział psychiatrii sądowej,
•
V Całodobowy oddział psychiatryczny ogólny,
•
VI Całodobowy oddział psychiatryczny ogólny,
•
VII Oddział psychiatrii sądowej.
2. Zakład Opiekuńczo – Leczniczy z Całodobowymi oddziałami Psychiatrycznymi OpiekuńczoLeczniczymi.
3. Poradnia Zdrowia Psychicznego.
17
4. Pracownie diagnostyczne w zakresie analityki medycznej i obrazowej oraz pracownia elektrofizjologii.
8. Zespół Placówek Resocjalizacyjnych w Brzegu Dolnym
Zespół Placówek Resocjalizacyjnych jest placówką całodobową, całoroczną, sprawuje opiekę przez
wszystkie dni tygodnia. W skład Zespołu Placówek Resocjalizacyjnych wchodzi:
•
Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii
•
Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy:
•
Szkoła Podstawowa Specjalna w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym
•
Gimnazjum Specjalne w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym.
Placówka przeznaczona jest dla dzieci i młodzieży (MOS), które z powodu zaburzeń rozwojowych,
trudności w uczeniu się i zaburzeń w funkcjonowaniu społecznym mogą być zagrożone niedostosowaniem społecznym lub uzależnieniami i wymagają stosowania specjalnej organizacji nauki, metod
pracy i wychowania oraz specjalistycznej pomocy psychoedukacyjnej. Natomiast MOW przeznaczony jest dla dzieci i młodzieży, niedostosowanych społecznie wymagających stosowania specjalnej
organizacji nauki, metod pracy, wychowania i resocjalizacji.
9. Zespół Szkół Specjalnych w LubiąŜu
Zespół Szkół Specjalnych w Lubiążu powstał w 2010r., wcześniej był oddziałem zamiejscowym Zespołu
Placówek Resocjalizacyjnych w Brzegu Dolnym. Wychowankami placówki jest młodzież o szerokim spektrum problemów zarówno zdrowotnych jak oraz związanych z funkcjonowaniem w społeczeństwie. Najczęściej występują: uzależnienie od substancji psychoaktywnych, zaburzenia zachowania, zaburzenia psychiczne, choroby psychiczne, agresje, depresje, deficyt umiejętności społecznych, minimalizm celów życiowych, porzucenie nauki, upośledzenia umysłowe.
W skład zespołu wchodzą:
•
Szkoła Podstawowa Specjalna w Lubiążu
•
Gimnazjum Specjalne w Lubiążu
•
Liceum Ogólnokształcące Specjalne w Lubiążu
18
10. Zespół Szkół Specjalnych w Wołowie
W skład Zespołu Szkół Specjalnych Nr 4 w Wołowie wchodzą:
•
Szkoła Podstawowa Specjalna Nr 4 w Wołowie - 6-letnia z oddziałem zerowym dla dzieci
z niepełnosprawnością umysłową w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym.
•
Gimnazjum Specjalne Nr 4 w Wołowie dla młodzieży niepełnosprawnej umysłowo w stopniu
lekkim, umiarkowanym i znacznym (3-letni okres kształcenia).
•
Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna Nr 4 w Wołowie dla młodzieży niepełnosprawnej
umysłowo w stopniu lekkim. 2 lub 3-letni okres kształcenia; klasy wielozawodowe: stolarz,
ślusarz, piekarz, kucharz małej gastronomii, mechanik pojazdów samochodowych, sprzedawca, cukiernik.
•
Szkoła Przysposabiająca do Pracy w Wołowie dla młodzieży niepełnosprawnej umysłowo
w stopniu umiarkowanym i znacznym o 3-letnim okresie kształcenia. Umiejętności z zakresu
gastronomii, ogrodnictwa.
•
Oddziały rewalidacyjno - wychowawcze dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością umysłową w stopniu głębokim od 6 do 25 roku życia.
11. Powiatowy Urząd Pracy w Wołowie
Powiatowy Urząd Pracy w Wołowie funkcjonuje od 1 stycznia 1999r., wcześniej nosił nazwę Rejonowego Urzędu Pracy. Powiatowy Urząd Pracy jest jednostką organizacyjną Powiatu Wołowskiego.
PUP realizuje zadania samorządu powiatu zakresie:
•
polityki rynku pracy,
•
rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych.
Do podstawowych zadań PUP w zakresie polityki rynku pracy w szczególności należy:
1) opracowanie i realizacja programu promocji zatrudnienia oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy
stanowiącego część powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych,
2) pozyskiwanie i gospodarowanie środkami finansowymi na realizację zadań z zakresu aktywizacji
lokalnego rynku pracy,
3) udzielanie pomocy bezrobotnym i poszukującym pracy w znalezieniu pracy, a także pracodawcom w pozyskaniu pracowników przez pośrednictwo pracy i poradnictwo zawodowe,
19
4) realizowanie projektów w zakresie promocji zatrudnienia, w tym przeciwdziałania bezrobociu,
łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej bezrobotnych, wynikających z programów operacyjnych współfinansowanych z środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Pracy.
Do zadań PUP w zakresie rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych należy wspieranie tych
osób na rynku pracy poprzez:
1) prowadzenie pośrednictwa pracy dla osób niepełnosprawnych,
2) prowadzenie poradnictwa zawodowego dla osób niepełnosprawnych,
3) umożliwianie osobom niepełnosprawnym korzystanie z usług i instrumentów rynku pracy,
a w szczególności korzystanie ze szkoleń, staży, przygotowań zawodowych, klubów pracy.
12. Powiatowa Społeczna Rada ds. Osób Niepełnosprawnych
Powołana została 31 sierpnia 2011r. zarządzeniem Starosty Wołowskiego na 4 – letnią kadencję. Do
zakresu działania powiatowych rad należy, inspirowanie przedsięwzięć zmierzających do integracji
zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, realizacji praw osób niepełnosprawnych, opiniowanie projektów powiatowych programów na rzecz osób niepełnosprawnych, ocena realizacji programów, opiniowanie projektów uchwał i programów przyjmowanych przez radę powiatu pod kątem
ich skutków dla osób niepełnosprawnych.
13. Gminne Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Komisje działają na podstawie art.4 ust.2 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu
w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 70 poz.473 z późn.zm.) Celem
Komisji jest prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu i innych środków psychoaktywnych
oraz działań związanych z przeciwdziałaniem przemocy. Na terenie powiatu wołowskiego działają
Gminne Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Wołowie, Brzegu Dolnym i Wińsku.
14. Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień „MONAR” w Brzegu Dolnym
Celem poradni jest świadczenie pomocy osobom przeżywającym problemy związane z zażywaniem
środków psychoaktywnych, ich rodzinom oraz bliskim.
20
Działanie poradni obejmuje następujące formy pomocy:
•
konsultacje specjalistów dla osób eksperymentujących z narkotykami, pragnących utrzymać
abstynencje,
•
interwencja kryzysowa,
•
rozpoznanie problemów i kierowanie osób poszukujących pomocy do odpowiednich dla nich
ośrodków,
•
przygotowanie do podjęcia terapii,
•
konsultacje i poradnictwo na rzecz rodziców, członków rodzin, nauczycieli, pracowników placówek opiekuńczo-wychowawczych i innych zainteresowanych,
•
terapia indywidualna,
•
terapia grupowa.
15. Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych w Wołowie
Powstało w 2002r. Stowarzyszenie jest organizacją społeczną zrzeszającą osoby działające na rzecz
dzieci, młodzieży niepełnosprawnej i niepełnosprawnych osób dorosłych. Celem stowarzyszenia jest
prowadzenie działalności w sferze działań publicznych na rzecz osób niepełnosprawnych będących
w trudnej sytuacji życiowej lub materialnej, reprezentowanie interesów osób niepełnosprawnych
poprzez m.in:
• dążenie do zniesienia barier architektonicznych, urbanistycznych, komunikacyjnych i psychospołecznych.
• Prowadzenie działań zmierzających do stworzenia równych praw i szans życiowych w społeczeństwie dla rodzin, opiekunów wychowujących dziecko niepełnosprawne.
• Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i dyskryminacji osób niepełnosprawnych.
16. Stowarzyszenie Przyjaciół Osób Niepełnosprawnych w Wołowie
Stowarzyszenie Przyjaciół Osób Niepełnosprawnych w Wołowie zostało zarejestrowane w 2004 roku.
W skład Komitetu Założycielskiego weszli nauczyciele uczniów Zespołu Szkół Specjalnych w Wołowie.
Swoją działalność koncentruje na bezpośredniej pomocy dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej poprzez wspieranie statutowej działalności Zespołu Szkół Specjalnych w Wołowie. Począwszy od 2005
roku Stowarzyszenie wspierało finansowo przedsięwzięcia organizowane dla uczniów Zespołu Szkół
Specjalnych w Wołowie, a w 2009 r. rozpoczęto prowadzenie zajęć dogoterapii.
W roku 2006 Stowarzyszenie zakupiło sprzęt rehabilitacyjny do wyposażenia sali rehabilitacyjnej dla
uczniów Zespołu Szkół Specjalnych w Wołowie, przy współfinansowaniu ze środków PFRON. Ponownie sprzęt do rehabilitacji ruchowej dzieci i młodzieży został zakupiony w 2008, 2009 i 2010 roku.
21
W roku 2010 r. rozpoczęto prowadzenie zajęć z rehabilitacji ruchowej dla uczniów Zespołu Szkół Specjalnych w Wołowie. Zrealizowano również cztery projekty dofinansowane ze środków Powiatu Wołowskiego, adresowane także do uczniów Zespołu Szkół Specjalnych.
17. Fundacja „Złote Psy”
Powstała 27 kwietnia 2010r. Do jej głównych zadań należy: upowszechnianie i promowanie wiedzy
z zakresu dogoterapii oraz edukacji dotyczącej szeroko pojętych relacji ludzi i zwierząt, praca terapeutyczna z udziałem zwierząt, mająca na celu pomoc i rehabilitację osób niepełnosprawnych, przewlekle chorych, niedostosowanych społecznie oraz o obniżonych możliwościach edukacyjnych, edukacja
dzieci i młodzieży w zakresie wolontariatu i działalności w organizacjach pozarządowych, mających na
celu dobro zwierząt i propagujących terapie z ich udziałem, pomoc osobom niepełnosprawnym oraz
czynne uczestniczenie w integracji tego środowiska.
18. Fundacja Centrum Spotkań i Dialogu w Krzydlinie Małej
Fundacja działająca pod nazwą Fundacja Centrum Spotkań i Dialogu Misjonarze Klaretyni z siedzibą
w Krzydlinie Małej, zwana dalej Fundacją, ustanowiona przez Misjonarzy Klaretynów, dnia
19.05.2009 roku. Celami Fundacji są:
1) Dążenie do osiągnięcia porozumienia pomiędzy narodami i różnymi grupami społecznymi, kulturowymi, zawodowymi i religijnymi oraz ich pokojowego współżycia i wszechstronnie pojętego
rozwoju.
2) Udzielanie szeroko rozumianej pomocy grupom społecznym, kulturowym, zawodowym, religijnym w nawiązaniu i prowadzeniu dialogu i współpracy.
3) Prowadzenie oraz wspieranie działalności na rzecz inicjowania procesu zmian cywilizacyjnych
i kulturowych, tworzących ludziom warunki równych szans na drodze do stabilizacji życiowej
i rozwoju: intelektualnego, duchowego, społecznego, kulturowego, zawodowego.
19. Miejskie/Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej.
Celem polityki społecznej jest tworzenie warunków budowania zintegrowanego i efektywnego
systemu zapobiegania i rozwiązywania problemów społecznych, w szczególności poprawa bezpieczeństwa socjalnego mieszkańców. Założenia polityki społecznej są zdefiniowane wokół czterech głównych obszarów:
22
•
przeciwdziałania marginalizacji i wykluczeniu społecznemu najsłabszych grup społ. żyjących
w ubóstwie, wynikającym szczególnie z bezrobocia w połączeniu z takimi dysfunkcjami jak:
niezaradność opiekuńczo - wychowawcza rodziców, bezdomność, alkoholizm, narkomania,
•
rozwój systemu wsparcia dla osób niepełnosprawnych oraz osób z zaburzeniami psychicznymi,
•
rozwój systemu pomocy dziecku i rodzinie w celu zapewnienia opieki i wychowania dzieciom
całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodziców oraz dzieciom niedostosowanym
społecznie,
•
wdrażanie i koordynacja strategii integracji i polityki społecznej.
W powiecie wołowskim działa: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Wołowie, Gminny Ośrodek
Pomocy Społecznej w Brzegu Dolnym oraz Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Wińsku.
23
5. Diagnoza stanu zdrowia psychicznego mieszkańców powiatu wołowskiego
5.1 Dzieci i młodzież ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
Edukacji dla dzieci i młodzieży o specjalnych potrzebach edukacyjnych opiera się na tworzeniu
przyjaznego środowiska edukacyjnego, w którym każde dziecko, bez względu na predyspozycje zdrowotne i indywidualne możliwości rozwojowe, znajdzie warunki dla własnego rozwoju. Specjalne potrzeby edukacyjne według prof. M.Bogdanowicz odnoszą się do tej grupy uczniów, która nie może
podołać wymaganiom powszechnie obowiązującego programu edukacyjnego. Mają oni, bowiem
znacznie większe trudności w uczeniu się niż ich rówieśnicy. Są w stanie kontynuować naukę, ale potrzebują pomocy pedagogicznej w formie specjalnego programu nauczania i wychowania, specjalnych
metod, dostosowanych do ich potrzeb, możliwości i ograniczeń. Powinni być nauczani przez specjalistyczną kadrę pedagogiczną w odpowiednich warunkach bazowych przy uwzględnieniu odmiennych
rozwiązań organizacyjnych 4.
Rozpoznawanie i zaspokajanie specjalnych potrzeb dotyczy, zatem osób z odchyleniami od normy. Odchylenia mogą odnosić się do właściwości biologicznych, psychologicznych i społecznych. Mogą mieć charakter ilościowy i jakościowy, przez co wywierają mniejszy lub większy wpływ na przebieg
rozwoju i wychowania człowieka.
Odchylenia ujemne powodują ograniczenia rozwoju fizycznego i psychicznego, utrudniają naukę
i adaptację zawodową, zakłócają społeczne funkcjonowanie człowieka, czyniąc go osobą niepełnosprawną. Przyjmując jako kryterium rodzaj niepełnosprawności, wyróżnia się:
•
osoby z uszkodzeniami sensorycznymi umysłowo
•
osoby z niesprawnością motoryczną (osoby z uszkodzeniem narządu ruchu oraz osoby
z przewlekłymi chorobami narządów),
•
osoby z niepełnosprawnością psychiczną (osoby upośledzone z niepełnosprawnością intelektualną, osoby psychicznie chore z zaburzeniami osobowości i zachowania oraz osoby cierpiące na epilepsję),
•
osoby z niepełnosprawnością złożoną
•
osoby z zaburzeniami emocjonalnymi,
•
osoby z zaburzeniami komunikacji językowej,
•
osoby z autyzmem dziecięcym i pokrewnymi schorzeniami,
•
osoby ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się,
4
M. Bogdanowicz. Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci – nowa definicja i miejsce w klasyfikacjach
międzynarodowych; (w:) Psychologia Wychowawcza nr1/ 1996
24
•
osoby z niepełnosprawnością społeczną,
•
osoby z przewlekłymi schorzeniami somatycznymi 5.
Dzieci ze zdiagonozwanym upośledzeniem umysłowym mogą realizować obowiązek szkolny
w Zespole Szkół Specjalnych w Wołowie oraz w Ośrodku Rewalidacyjnym w Wołowie, który działa
przy Stowarzyszeniu Osób Niepełnosprawnych w Wołowie. Obie jednostki zapewniają rehabilitację
i terapię. Poniższa tabela przedstawia ilość uczniów Zespołu Szkół Specjalnych w Wołowie na przestrzeni 6 lat z podziałem na rodzaj upośledzenia i płeć.
ROK
2005 2006 2007 2008 2009 2010
2011 rok
wg stanu
na 31 X
1 Liczba uczniów ogółem wg stanu na 31 XII
136
151
134
128
118
116
103
2 w tym dziewcząt
53
64
56
52
50
42
33
3 Uczniowie z upośledzeniem umysłowym w
stopniu lekkim
4 w tym dziewcząt
87
91
77
72
67
63
51
29
34
27
25
27
19
11
5 z wiersza 3 pozostający pod opieką z PZP
9
8
4
6
9
14
13
6 z tego dziewcząt
2
1
3
4
4
5
2
stopniu umiarkowanym i znacznym
8 w tym dziewcząt
39
46
44
44
39
43
41
19
24
23
22
18
19
17
9 w tym z wiersza 7 pozostający pod opieką z
PZP
7
9
9
7
6
8
11
10 z tego dziewcząt
2
3
3
2
1
2
3
stopniu głębokim
12 w tym dziewcząt
10
14
13
12
12
10
11
5
6
6
5
5
4
5
13 w tym z wiersza 11 pozostający pod opieką z
PZP
14 z tego dziewcząt
2
4
3
3
3
4
5
2
1
1
1
1
1
2
Tabela nr 1. Liczba uczniów Zespołu Szkół Specjalnych w Wołowie na przestrzeni ostatnich 6 lat z podziałem
na rodzaj upośledzenia i płeć.
Coroczny spadek ilości uczniów spowodowany jest zapewne niżem demograficznym. Do Zespołu
Szkół Specjalnych w Wołowie uczęszczało najwięcej dzieci w 2006r. (151) i 2005 (136). Na podstawie
5
Dr J. Jastrząb. Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci – nowa definicja i miejsce w klasyfikacjach
międzynarodowych; (w:) Psychologia Wychowawcza nr1/ 1996
25
zabranych danych zauważyć można, że więcej jest chłopców korzystających z placówki niż dziewcząt.
W 2005 dziewczęta stanowiły 38,97 %, a w 2006 42,38 % uczniów Zespołu Szkół Specjalnych w Wołowie. Najwięcej uczniów ma orzeczenie upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim.
Dzienny Ośrodek Rehabilitacyjno – Wychowawczy działający przy Stowarzyszeniu Osób Niepełnosprawnych w Wołowie prowadzi Grupę Rewalidacyjno – Wychowawczą. Zespół rewalidacyjnowychowawczy powstał z myślą o dzieciach i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu
głębokim oraz ze sprzężonymi niepełnosprawnościami w celu umożliwienia obowiązku szkolnego. Do
grupy mogą należeć dzieci w wieku od 3 do 25 lat. Grupa rewalidacyjno wychowawcza rozpoczęła
swoja działalność od września 2010 roku.
Rok
Liczba wychowanków
korzystają-
2010
2011
2012
4
4
4
cych z zajęć
Tabela nr 2. Liczba dzieci korzystających z zajęć rewalidacyjno – wychowawczych
W powiecie wołowskim funkcjonuje również Zespół Szkół Specjalnych w Lubiążu. Uczniowie tej
placówki kierowani są do szkoły w powodu uzależnień od środków psychoaktywnych, zaburzeń zachowania i emocji lub zaburzeń psychicznych. Poniższa tabela przedstawia liczbę uczniów w latach
2010 – 2011 w podziale na płeć oraz przyczynę przebywania w placówce.
Płeć
2010
Uzależnienie od
Zaburzenia
środków
2011
RAZEM
Zaburzenia
wania, emocji, psy-
środków
chowania, emo-
aktywnych
chiczne
aktywnych
cji, psychiczne
dziewczęta
11
11
22
17
18
35
chłopcy
27
28
55
37
38
72
psycho-
za-
RAZEM
Uzależnienie od
psycho-
zacho-
Tabela nr 3. Liczba uczniów w Zespole Szkół Specjalnych w Lubiążu w podziale na płeć oraz przyczynę pobytu
w latach 2010 – 2011.
Z powyższych danych wynika, że dziewczęta stanowią mniejszy procent wychowanków, w 2010 roku
28, 57% a w 2011 roku 32,71%. Najwięcej uczniów trafia do Zespołu Szkół Społecznych w Lubiążu z powodu
zaburzeń zachowania i emocji oraz zaburzeń psychicznych.
26
Stopień upośledzenia
Rok
Lekkie
Umiarkowane
2010
4
1
5
2011
8
3
11
RAZEM
Tabela nr 4. Liczba uczniów upośledzonych umysłowo w latach 2010 – 2011 w Zespole Szkół Specjalnych
w Lubiążu
Kolejną placówką jest Zespół Placówek Resocjalizacyjnych w Brzegu Dolnym (ZPR), w który składa
się z: Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego (MOW) oraz Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapii (MOS).
ZPR jest placówką przeznaczoną dla chłopców w wieku od 11 roku życia do 18 roku życia.
Poniższa tabela przedstawia ilość wychowanków w roku szkolnym 2009/2010, 2010/2011 i 2011/2012
Rok szkolny
2009/2010
2010/2011
2011/2012
(stan na 9 lipca 2012)
MOW
48
48
72
MOS
48
48
48
Tabela nr 5. Liczba wychowanków Zespołu Placówek Resocjalizacyjnych w roku szkolnym 2009/2010,
2010/2011, 2011/2012 (stan na dzień 9 lipca 2012)
Do Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego kierowanie są dzieci na podstawie postanowienia
sądu. Do Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapii dzieci kierowane mogą być na wniosek rodziców.
W roku szkolnym 2011/2012 na wniosek rodziców w Młodzieżowym Ośrodku Socjoterapii przebywają 22 osoby. Główną przyczyną kierowania do Zespołu Placówek Resocjalizacyjnych jest głównie brak
realizacji obowiązku szkolnego. Wychowankowie skierowani do Zespołu Placówek resocjalizacyjnych
pochodzą spoza powiatu wołowskiego. W roku szkolnym 2010/2011 w MOW przebywała 1 osoba z
powiatu wołowskiego oraz w MOS 1. W Roku szkolnym 2011/2012 2 osoby przebywały w MOW i 1
w MOS.
Wśród wychowanków placówki jest 26 chłopców pod opieką poradni zdrowia psychicznego
z powodów zaburzeń zachowania i emocji, 2 z powodu uzależnień. 3 wychowanków Młodzieżowego
Ośrodka Wychowawczego i 2 Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapii posiada orzeczenie o niepełnosprawności. Głównie orzeczenia te dotyczą zaburzeń psychicznych 02 – P.
27
Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne prowadzą działalność diagnostyczną, terapeutyczną,
profilaktyczną i doradczą w środowiskach wychowujących dzieci i młodzież. Celem pomocy psychologiczno-pedagogicznej jest wielozakresowa współpraca z rodziną, szkołą i placówkami oświatowowychowawczymi. Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Brzegu Dolnym i w Wołowie wchodzące
w skład Powiatowego Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno – Pedagogicznej realizuje swoje
cele poprzez diagnozowanie, opiniowanie, działalność terapeutyczną, działalność profilaktyczną, poradnictwo, prowadzenie grup wsparcia, prowadzenie mediacji, działalność w interwencji kryzysowej,
konsultacje oraz działalność informacyjno – szkoleniową.
2009/2010
2010/2011
2011/2012 do 31 marca 2012r.
Liczba badań
Wołów
Brzeg Dolny
Wołów
Brzeg Dolny
Wołów
Brzeg Dolny
Psychologicznych
476
443
370
360
498
245
Pedagogicznych
642
413
617
468
442
220
Logopedycznych
131
391
210
381
331
233
Lekarskich
66
55
80
44
65
48
Liczba przyjętych dzieci
608
815
842
732
847
609
Tabela nr 6. Działalność diagnostyczna Poradni Psychologiczno – Pedagogicznych w Wołowie i Brzegu Dolnym
opracowana według Systemu Informacji Oświatowej
2009/2010
2010/2011
2011/2012 do 31 marca 2012r.
Inne formy pracy
Orzecznictwo
Zajęcia korekcyjnokompensacyjne
Terapia logopedyczna
Psychoterapia
Inne formy pomocy
indywidualnej
Inne formy pomocy
grupowej
Porady bez badań
Warsztaty
Wołów
Brzeg Dolny
Wołów
Brzeg Dolny
Wołów
Brzeg Dolny
66
58
83
41
65
48
13
11
13
4
7
2
63
27
41
32
29
24
42
12
42
14
13
10
28
45
52
68
114
36
10
0
20
0
151
0
91
274
31
0
10
69
70
43
105
22
0
Tabela nr 7. Inne formy pracy realizowane w Poradniach Psychologiczno – Pedagogicznych w Wołowie i Brzegu Dolnym opracowana według Systemu Informacji Oświatowej
28
5.2 Pomoc społeczna
Pomoc społeczna – jedna z instytucji polityki społecznej państwa, której głównym zadaniem jest pomoc osobom i rodzinom w radzeniu sobie w trudnych sytuacjach życiowych, jakich nie mogą one same
pokonać przy wykorzystaniu swoich możliwości, uprawnień i własnych środków 6.
Pomocy społeczna polega głównie na:
•
przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń (np.: zasiłek celowy, zasiłek okresowy),
•
pracy socjalnej,
•
prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej,
•
analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej,
•
realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych,
•
rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb.
W skład struktury pomocy społecznej w Polsce wchodzą m.in:
•
ośrodki pomocy społecznej działające w każdej gminie, udzielające pomocy, pieniężnej, usługowej
i rzeczowej oraz kierujące do domów pomocy społecznej,
•
powiatowe centra pomocy rodzinie (w miastach na prawach powiatu – miejskie centra pomocy
rodzinie), powiaty prowadzą domy pomocy społecznej, zapewniają opiekę nad dziećmi w placówkach opiekuńczo-wychowawczych (tj. domach dziecka, pogotowiach opiekuńczych) i w rodzinach
zastępczych.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Wołowie realizuje zadania powiatu dotyczące rozwiązywania
problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, wspierania
osób niepełnosprawnych, zarówno niepełnosprawnych dzieci jak i osób dorosłych.
Jednym z zadań PCPR jest dofinansowanie do turnusów rehabilitacyjnych.
6
R. Gierszewska. Pomoc społeczna: w Leksykon polityki społecznej, Instytut Polityki Społecznej UW, Warszawa
2002
29
2009
złożone wnioski
2010
2011
dorośli
dzieci
dorośli
dzieci
dorośli
dzieci
20
3
24
3
11
4
3
2
5
1
2
3
przyznane dofinansowanie
kwota dofinansowania
3050 zł
2 607 zł
2750
Tabela nr 8. Dofinansowanie do turnusów rehabilitacyjnych ze środków PFRON w latach 2009 – 2011 dla
osób z chorobą psychiczną i upośledzeniem umysłowym
W 2009 roku na 23 złożone wnioski przyznano tylko 5 dofinansowań w łącznej kwocie 3050 zł.
W latach następnych kwota dofinansowania ulega zmniejszeniu, niestety liczba osób, które mogły
skorzystać z dofinansowania również się nie zwiększa. Zapewne brak możliwości dofinansowania
wszystkich złożonych wniosków wynika z ograniczonych środków finansowych.
2009
złożone wnioski
2010
2011
dorośli
dzieci
dorośli
dzieci
dorośli
dzieci
18
1
14
3
20
2
18
1
13
3
10
2
przyznane dofinansowanie
kwota dofinansowania
15 000 zł
30 473 zł
25 450 zł
Tabela 9. Dofinansowanie do zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze w latach 2009 – 2011 dla osób z chorobą psychiczną i upośledzeniem umysłowym
W porównaniu do skali dofinansowywania do turnusów rehabilitacyjnych dużo lepiej przedstawiają się wyniki dofinansowywania w sprzęt rehabilitacyjny oraz przedmioty ortopedyczne i środki
pomocnicze. W roku 2009 na 19 łącznie złożonych wniosków wszystkie zostały rozpatrzone pozytywnie, Łączna przyznana kwota wynosiła 15.000 zł. W roku 2010 na 17 wniosków pozytywnie rozpatrzono 16 na łączną kwotę 30 473 zł, natomiast w roku 2011 na 22 prośby dofinansowano tylko 12 na
kwotę 25 450 zł.
30
Lp.
Potrzeby osób powyżej 16 r. ż ubiegających się o ustalenie stopnia niepełnosprawności
1.
Odpowiednie zatrudnienie
2.
2009
2010
2011
2
5
9
Uczestnictwo w warsztatach terapii zajęciowej
1
1
0
3.
Korzystanie z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji
(korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych oraz zasiłku stałego, świadczenie pielęgnacyjne)
31
62
95
4.
Zasiłek pielęgnacyjny
80
97
72
5.
Inne ulgi i uprawnienia (ulgowe przejazdy PKP i PKS, odpisy od podatku, itp.)
12
14
6
Tabela nr 10. Potrzeby osób ubiegających się o ustalenie niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności
w latach 2009 - 2011
Lp.
Potrzeby przedstawicieli ustawowych/opiekunów prawnych osób
2009
2010
2011
poniżej 16 r. ż
1.
Zasiłek pielęgnacyjny
19
23
19
2.
Inne ulgi i uprawnienia (ulgowe przejazdy PKP i PKS, dodatkowy urlop wychowawczy, itp.)
2
2
5
Tabela nr 11. Potrzeby przedstawicieli ustawowych/opiekunów prawnych osób poniżej 16 r. ż.
Analizując powyższe dane zauważyć można, że w przypadku potrzeb osób powyżej 16 r. ż najwięcej osób zainteresowanych jest korzystaniem z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji poprzez korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych, rehabilitacyjnych oraz świadczeń pielęgnacyjnych. W roku 2009 przyznano ich 31, w 2010 – 62, a w 2011 – 95.
Stwierdzić też można, że istnieje również duże zapotrzebowanie na zasiłki pielęgnacyjne, w roku 2009
– 80, w 2010 – 97 i w 2011 – 72. W przypadku zasiłków pielęgnacyjnych osób poniżej 16 r. ż w 2009 –
19, 2010 – 23, 2011 – 19.
Kolejnym z zadań PCPR jest wydawanie zaświadczeń o stopniu niepełnosprawności. Zarówno dla
dzieci do 16 r. ż i osób dorosłych. Warto zaznaczyć, że dzieci do 16 r. ż. nie orzeka się o stopniu upośledzenia. Lekarz pediatra orzeka o ich upośledzeniu umysłowym albo chorobie psychicznej.
31
Lp.
Symbol niepełnosprawności
Razem
Wiek
2009
0-3 lata
4 – 7 lat
Płeć
8 – 16 lat
K
M
1.
01-U -upośledzenie umysłowe
9
0
3
6
5
4
2.
02 - P - choroby psychiczne
12
1
4
7
2
10
2010
1.
01-U -upośledzenie umysłowe
9
0
2
7
4
5
2.
02 – P- choroby psychiczne
16
1
7
8
5
11
2011
1.
01-U-upośledzenie umysłowe
5
0
0
5
2
3
2.
02 - P– choroby psychiczne
19
0
7
12
5
14
Tabela nr 12. Wydane orzeczenia o niepełnosprawności dla osób do 16 roku życia w latach 2009 - 2011
Na podstawie przedstawionych powyżej danych zauważyć można, że więcej wydawanych jest
orzeczeń dotyczących chorób psychicznych niż upośledzeń umysłowych. Dane pokazują również, że
częściej orzeka się o niepełnosprawności chłopców niż dziewcząt.
W dalszej kolejności dzieci te powinny trafić do Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej, której
zadaniem będzie wydanie opinii o potrzebach kształcenia specjalnego (w tym orzeczenie o stopniu
upośledzenia) jak i nauczania indywidualnego.
32
W przypadku osób dorosłych stopień niepełnosprawności może być znaczny, umiarkowany lub lekki. W 2009 roku najwięcej osób orzeczono z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym w przedziale wiekowym 16 -25 lat. Podobnie jak u dzieci częściej orzeka się mężczyzn. Na
12 orzeczonych osób 10 to mężczyźni, co daje 83%. Najczęściej osoby te posiadają wykształcenie podstawowe i nie pracują. Jeżeli chodzi o choroby psychiczne to w stopniu umiarkowanym orzeczono 91 na 114 osób, w przedziale wiekowym 41 – 60 lat. Choroby psychiczne dotykają mężczyzn, stanowią oni
63% ogółu. Dominuje wykształcenie podstawowe
Stopień niepełnosprawności
wiek
Lp
Symbol
1
01-U Upośledzenie
umysłowe
5
5
2
2
02-P Choroby psychiczne
19
91
4
płeć
wykształcenie
zatrudnienie
1625
2640
4160
60 i
więcej
12
6
3
1
2
2 10
0
8
4
0
114
22
29
52
11
42 72
5
55
34
18
znaczny umiarkowany lekki razem
k
m
Mniej niż
podstawowe zasadnicze średnie wyższe
podstawowe
tak
nie
0
0
12
2
6
18
Tabela nr 13. Wydane orzeczenia o stopniu niepełnosprawności dla osób powyżej 16 roku życia w roku 2009
Lp
1
2
Symbol
01-U Upośledzenie
umysłowe
wiek
płeć
1625
2640
4160
60 i
więcej
k
m
wykształcenie
zatrudnienie
Mniej niż
podstawowe
tak
nie
21
2
1
24
2
1
1
20
15 9
3
16
3
1
1
0
24
60
90
4
154
32
38
51
33
55 99
12
70
48
21
3
5
149
33
W 2010r. najwięcej orzeczeń wydano dla upośledzenia umysłowego w stopniu znacznym. Na 24 osoby u 21 stwierdzono upośledzenie umysłowe
w stopniu znacznym, w przedziale wiekowym 60 lat i więcej. Tutaj dominują kobiety (62,5%), wykształcenie podstawowe oraz żadna z tych osób nie jest aktywna zawodowo. Choroby psychiczne zostały orzeczone dla 154 osób, z czego 90 w stopniu umiarkowanym i 60 lekkim. Osoby te to głównie mężczyźni
(64%), dominuje wykształcenie podstawowe (45%) oraz zasadnicze zawodowe (31%). 97 % osób jest nieaktywnych zawodowo.
Lp
1
2
Symbol
01-U Upośledzenie
umysłowe
wiek
płeć
1625
2640
4160
60 i
więcej
k
m
wykształcenie
zatrudnienie
Mniej niż
podstawowe
tak
nie
34
7
6
47
5
4
2
36
29 18
21
20
5
1
0
2
45
34
100
1
135
23
44
49
19
46 89
28
48
31
23
5
2
133
W 2011 roku na 47 wydanych orzeczeń upośledzenia umysłowego, 34 osoby posiadają znaczy stopień. W roku 2011 więcej orzeczeń wydano dla kobiet,
dominuje wykształcenie mniej niż podstawowe i podstawowe. 45 (96%) z 47 osób nie pracuje. Jeżeli chodzi o choroby psychiczne na 135 wydanych orzeczeń, 100 było w stopniu umiarkowanym, w przedziale wiekowym 26 – 40 lat oraz 41 – 60 lat. Osoby te najczęściej posiadają wykształcenie podstawowe
i zasadnicze. 67% osób orzekanych w 2011r. to mężczyźni.
34
Miejski i Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej
Miejskie lub Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej są miejscem pierwszego kontaktu osób poszukujących pomocy społecznej. Zgodnie z prawem działają
w każdej gminie. Kierują osoby potrzebujące do domów pomocy społecznej lub kwalifikują do wypłaty zasiłku. A przede wszystkim prowadzą szeroko zakrojoną pracę socjalną z ludźmi dotkniętymi patologią, marginalizacją, wykluczeniem lub niedostosowanie społecznym.
Osoby niepełnosprawne korzystające
ze świadczeń pomocy społecznej (w tym
osoby chore psychicznie lub zaburzone)
Rok
Osoby skierowane do środowiskowego
domu samopomocy
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2005
125
148
149
138
122
134
7
7
7
7
7
2
2
1
6 w tym 4 z zaburzeniami psychicznymi
4
(37)
(44)
(42)
(41)
(36)
(40)
102
105
133
212
224
235
32
35
-
13
26
Wińsko
Wołów
Osoby skierowane do domów pomocy społecznej
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Są to te same osoby, skierowane
w 2005r.
-
14
14
30
28
19
20
17
24
Tabela nr 16. Liczba osób korzystających z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wińsku w latach 2005 – 2011 oraz Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wołowie w latach 2006 – 2011.
35
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Brzegu Dolnym
1. W latach 2005-2011 z pomocy korzystało 210 osób z orzeczoną niepełnosprawnością w tym
36 osób chorych psychicznie lub zaburzonych.
2. W latach 2005-2011 zostało skierowanych 41 osób do środowiskowych domów samopomocy.
3. W latach 2005-2011 w domach pomocy społecznej przebywało 10 osób.
4. W latach 2008-2011 z usług rehabilitacyjnych korzystało 29 osób z zaburzeniami psychicznymi.
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
1
118(18)
117(18)
144(20)
124(19)
119(18)
130(25)
123(30)
2
31
35
46
42
37
47
36
3
2
2
2
4
4
6
5
4
13
17
21
23
24
25
29
Środowiskowe Domy Samopomocy
Do zadań środowiskowych domów samopomocy należy budowanie sieci oparcia społecznego,
przygotowanie do życia w społeczeństwie i funkcjonowania w środowisku:
•
osób przewlekle psychicznie chorych
•
niepełnosprawnych intelektualnie.
Najważniejszym celem jest pomoc osobom z zaburzeniami psychicznymi w powrocie do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie oraz przywrócenie samodzielności dającej możliwość
zaspokajania podstawowych potrzeb bytowych. Realizacja przyjętych założeń programowych odbywa
się głównie poprzez prowadzenie różnorodnych treningów, terapii zajęciowej, terapii psychologicznej, psychiatrycznej, opieki zdrowotnej oraz pomocy i poradnictwa.
W powiecie wołowskim działają trzy takie placówki. Powiatowy Ośrodek Wsparcia - Środowiskowy Dom Samopomocy w Wołowie , Powiatowy Ośrodek Wsparcia Dziennego „Nasz Dom” prowadzony przez Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych w Wołowie oraz Środowiskowy Dom Samopomocy w Brzegu Dolnym.
36
Rodzaj niepełnosprawności
Liczba osób
korzystających
w latach 2005
– 2011
Lekki
Umiarkowany
Rodzaj zaburzeń
Znaczny
Częściowa
niezdolność
do pracy
Całkowita
niezdolność
do pracy
całkowita
niezdolność
do pracy i
samodzielnej
egzystencji
Upośledzenie
umysłowe
(lekki, umiarkowany i
znaczny)
Zaburzenia
psychiczne
ŚDS Brzeg Dolny
47
6
30
11
32
15
POW - ŚDS Wołów
48
5
27
16
25
23
Tabela nr 17. Liczba osób uczęszczających do Środowiskowego Domu Samopomocy w Brzegu Dolnym oraz
Powiatowego Ośrodka Wsparcia – Środowiskowego Domu Samopomocy w Wołowie.
Oferta ŚDS – ów, która ma na celu zapobieganie nawrotom choroby psychicznej oraz przystosowanie
osób po przebytym leczeniu psychiatrycznym do funkcjonowania w środowisku między innymi poprzez utrzymanie dobrej formy fizycznej, psychicznej, kształtowanie i podtrzymywanie umiejętności
społecznych - samoobsługa, zaradność życiowa, funkcjonowanie w życiu codziennym, nawiązywanie
i utrzymywanie kontaktów społecznych, podnoszenie sprawności funkcjonowania w codziennym
życiu w miejscu zamieszkania i w środowisku lokalnym, rozwijanie umiejętności spędzania i organizacji czasu wolnego, - rozwijanie zdolności i zainteresowań (artetriapia, muzykoterapia, biblioterapia,
terapia kulinarna, zajęcia informatyczne, zajęcia sportowe, rekreacja itp.), wykonywanie różnorodnych prac z zakresu gospodarstwa domowego, wspieranie i pomoc w trudnych sytuacjach życiowych,
poradnictwo oraz wsparcie psychologiczne dla domowników i rodzin.
Liczba osób
korzystających
Powiatowy Ośrodek Wsparcia
Dziennego „Nasz
Dom”
20
Rodzaj zaburzeń
I grupa
II grupa
Upośledzenie Zaburzenia
Znaczny Umiarkowany
Sprzężone
inwalidzka inwalidzka
umysłowe psychiczne
4
1
11
4
7
3
10
Tabela nr 18. Liczba osób uczęszczających do Powiatowego Ośrodka Wsparcia w Wołowie „Nasz Dom”.
Z usług POW „Nasz Dom” skorzystało dotychczas 25 osób (5 osób zrezygnowało z powodu brak
transportu lub problemów z adaptacją w nowym środowisku). Stowarzyszenie ma stały kontakt
37
z tymi osobami, są one zapraszane na różnego rodzaju wydarzenia organizowane przez Stowarzyszenie, jednak ze względu na poważne problemy adaptacyjne, osoby te nie są w stanie uczęszczać stale
do żadnego ośrodka.
Powyższe tabele przedstawiają liczbę osób korzystających z oferty środowiskowych domów samopomocy w podziale na rodzaj zaburzeń i stopień niepełnosprawności. W przypadku zaburzeń psychicznych, są to głównie: schizofrenia paranoidalna, organiczne zaburzenia zachowania i osobowości,
zaburzenia urojeniowe, zaburzenia lekowe, organiczne zaburzenia nastroju, cyklofrenia, encefalopatia, depresja, choroba afektywna dwubiegunowa.
Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych w Wołowie.
Obniżonej niepełnosprawności intelektualnej bardzo często towarzyszą dodatkowe obciążenia
chorobowe oraz zaburzenia zachowania, które są z nimi sprzężone.
2010
2011
Dorośli
Kobiety
Mężczyźni
Kobiety
Mężczyźni
Ogółem
14
21
15
21
W tym z zaburzeniem
sprzężonym
5
16
5
16
Dzieci
Dziewczynki
Chłopcy
Dziewczynki
Chłopcy
Ogółem
4
6
4
6
W tym z zaburzeniem
sprzężonym
3
6
3
6
Tabela nr 19. Liczba podopiecznych Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych w Wołowie w latach 2010 –
2011.
38
5.3 Niepełnosprawni na rynku pracy
W Polsce jest blisko 3,4 mln osób niepełnosprawnych, w tym 2,1 mln w wieku produkcyjnym.
Spośród nich pracuje zaledwie 465 tys. (27,3%) – (Dane GUS za III kwartał 2011r).
W latach 2005 – 2011 w PUP w Wołowie zarejestrowanych było 689 osób niepełnosprawnych.
Wszystkie te osoby były objęte usługą pośrednictwa pracy i doradztwa zawodowego.
Liczba zarejestrowanych
01 – U upośledzenie umysłowe
22
02- P choroby psychiczne
92
03 – L zaburzenia głosu, mowy, choroby słuchu
34
04 – O choroby narządu wzroku
61
05 – R upośledzenia narządu ruchu
287
06 – E epilepsja
-
07 – S choroby układu oddechowego i krążenia
84
08 – T choroby układu pokarmowego
15
09 – M choroby układu moczowego
19
10 – N choroby neurologiczne
64
11 – I inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne,
zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układy krwiotwórczego
14
Tabela nr 20. Liczba osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Wołowie w latach 2005 – 2011
z podziałem na rodzaj niepełnosprawności.
Najwięcej bezrobotnych osób niepełnosprawnych miała problemy z upośledzeniem narządu ruchu, aż 287. Wszystkie te osoby były objęte usługą pośrednictwa pracy i doradztwa zawodowego,
mogły skorzystać z następujących form aktywizacji:
39
Ilość osób objętych usługą pośrednictwa pracy i doradztwem zawodowym w latach 2005-2011 w Powiatowym Urzędzie Pracy w Wołowie
01-U 02-P
03-L
04-O 05-R
07-S
08-T 09-M 10-N
11-I
staż
5
7
7
3
15
4
-
1
8
1
podjęcie pracy w ramach programów specjalnych
-
1
-
-
-
-
-
-
-
-
roboty publiczne
-
5
3
4
17
9
1
-
8
-
prace społecznie użyteczne
3
10
4
7
29
9
4
-
12
-
szkolenia
1
3
1
1
22
8
2
1
5
-
przygotowanie zawodowe
-
5
3
-
6
4
-
-
2
-
dotacja na podjęcie działalności gospodarczej
-
2
-
1
2
1
-
-
-
1
podjęcie pracy w ramach refundacji ze środków
PFRON
-
-
-
1
1
-
-
-
-
-
refundacja kosztów zatrudnienia
-
-
-
-
2
-
-
-
1
-
prace interwencyjne
-
-
-
-
2
-
-
-
-
pożyczka na podjęcie działalności gospodarczej
-
-
-
-
1
-
-
-
-
Tabela nr 21. Formy aktywizacji Powiatowego Urzędu Pracy w Wołowie dla osób bezrobotnych niepełnosprawnych w latach 2005 – 2011.
Jak wynika z powyższej tabeli, bezrobotni niepełnosprawni najczęściej korzystali z prac społecznie użytecznych oraz szkoleń.
W latach 2005 – 2011 w ramach organizowanych staży usługą pośrednictwa pracy i doradztwem
zawodowym objęto 51 osób niepełnosprawnych. Organizatorami staży były jednostki samorządu
terytorialne i jednostki im podległe oraz sektor prywatny - głównie w dziedzinie handlu, gastronomii,
usług, budownictwa i transportu.
W ramach organizacji robót publicznych usługą pośrednictwa pracy i doradztwa zawodowego
objęto 47 osób niepełnosprawnych. Wszystkie roboty publiczne organizowane były przez JST tj. powiat i gminy oraz w jednostkach im podległych.
40
-
W ramach prac społecznie użytecznych usługą pośrednictwa pracy i doradztwa zawodowego objęto
78 osób niepełnosprawnych. Wszystkie prace społecznie użyteczne były organizowane w gminach
powiatu wołowskiego i podległym im jednostkach tj. MOPS, GOPS, szkoły oraz przedszkola.
Osoby skierowane na szkolenia, zainteresowane były główne szkoleniami z zakresu:
1) informatyka i wykorzystanie komputerów, w tym: grafika komputerowa, projektowanie
stron www, podstawy obsługi komputera,
2) rachunkowość, księgowość, bankowość, ubezpieczenia, analiza inwestycyjna, w tym: obsługa kadr z naliczaniem płac, księgowość komputerowa,
3) technika i handel artykułami technicznymi, w tym: mechanika, metalurgia, energetyka,
elektronika, telekomunikacja, miernictwo, naprawa i konserwacja pojazdów, w tym: kurs
spawania metodą MAG, spawanie stali nierdzewnych wysokostopowych elektroda nietopliwa
w osłonie gazów obojętnych metodą TIG, magazynier z obsługą wózków jezdniowych.
4) sprzedaż, marketing, public relations, handel nieruchomościami, w tym: przedstawiciel
handlowy z prawem jazdy kat. B, efektywny sprzedawca z obsługą kasy fiskalnej i podstawami obsługi komputera, obsługa kas fiskalnych,
5) opieka społeczna, w tym: opieka nad osobami niepełnosprawnymi, starszymi, dziećmi, wolontariat, w tym: opiekun osób starszych z językiem niemieckim,
6) usługi transportowe, w tym kursy prawa jazdy, w tym: prawo jazdy kat. C, kurs kwalifikacji
wstępnej przyśpieszonej dla kierowców wykonujących przewóz rzeczy,
7) sztuka, kultura, rzemiosło artystyczne, w tym: decoupage i tworzenie biżuterii z elementami
przedsiębiorczości, obsługą kas fiskalnych oraz podstawy obsługi komputera, kurs florystyczny z obsługą kasy fiskalnej,
8) zarządzanie i administrowanie, w tym: ABC przedsiębiorczości,
9) rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo, w tym: drwal - operator pilarek.
W latach 2005-2011 w ramach przygotowania zawodowego usługą pośrednictwa pracy u doradztwa
objęto 20 osób niepełnosprawnych Organizatorami przygotowania zawodowego były jednostki samorządu terytorialnego i jednostki im podległe oraz sektor prywatny - głównie w dziedzinie handlu,
gastronomii, usług, budownictwa, transportu.
W ramach uzyskiwania dotacji usługą pośrednictwa pracy i doradztwa zawodowego objęto 7 osób.
Działalność dotyczyła usług i handlu.
41
Wykształcenie
2008
2009
2010
2011
wyższe
2
0
2
2
policealne i średnie zawodowe
16
30
29
29
0
0
0
0
2
6
11
9
0
0
0
0
34
50
59
62
0
0
1
0
2
1
4
2
0
0
0
0
28
41
49
35
1
1
0
0
w tym specjalne
średnie ogólnokształcące
w tym specjalne
zasadnicze zawodowe
w tym specjalne
gimnazjalne
w tym specjalne
podstawowe i podstawowe nieukończone
w tym specjalne
Tabela nr 22. Poziom wykształcenia niepełnosprawnych osób zarejestrowanych w latach 2008 – 2011 w Powiatowym Urzędzie Pracy w Wołowie
Podstawowym źródłem problemów osób niepełnosprawnych na rynku pracy wydają się być bariery edukacyjne i niski poziom wykształcenia. Niepełnosprawni mają nadal gorszy dostęp do edukacji, szczególnie edukacji wyższej, a tym samym utrudniony dostęp do zatrudnienia. Jak pokazują powyższe dane najwięcej osób posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe i podstawowe.
Istnieje szereg barier, które niekorzystnie wpływają na liczbę pracujących niepełnosprawnych.
Większość na charakter systemowy. Przykładem może być niejasność i zmienność przepisów prawa
czy nieefektywny i nieadekwatny system kształcenia. Z drugiej strony mamy jednak do czynienia
z barierami o charakterze jednostkowym takimi jak np. postawa wobec pracy, czy stereotypowe myślenie na temat osób niepełnosprawnych. Aktywność zawodowa jest jednym z najlepszych sposobów
na rehabilitację, wyjście z izolacji i ogólną poprawę jakości życia osób niepełnosprawnych.
Z powodów braku w wykształceniu nie zwiększa się zatrudnienie osób niepełnosprawnych
w Polsce, choć bariery edukacyjne to niejedna przyczyna dla której wciąż niewielka liczba pracodawców w Polsce oferuje zatrudnienie osobom niepełnosprawnym. Inne bariery niż poziom wykształcenia i umiejętności (z punktu widzenia pracodawców) to postrzeganie niepełnosprawnych jako niewydajnych pracowników, przysparzających kłopotów, niekonkurencyjnych w stosunku do osób sprawnych.
42
Wyszczególnienie
2008
2009
2010
2011
kobiety
38
49
63
56
mężczyźni
46
79
91
83
miasto
37
68
82
79
wieś
47
60
72
60
ogółem
4
11
16
12
w tym kobiety
1
4
5
4
ogółem
15
17
15
16
w tym kobiety
5
4
6
9
ogółem
6
20
25
26
w tym kobiety
2
9
7
11
ogółem
38
58
57
45
w tym kobiety
24
26
28
21
ogółem
19
18
36
37
w tym kobiety
6
6
17
11
ogółem
2
4
5
3
W tym kobiety
0
0
0
0
płeć
miejsce zamieszkania
18 - 24
25-34
35-44
wiek
45-54
55-59
60 i więcej
Tabela nr 23. Niepełnosprawni bezrobotni w podziale na płeć, wiek i miejsce zamieszkania w latach 2008 –
2011.
Jak pokazuje powyższa tabela wśród niepełnosprawnych bezrobotnych dominują mężczyźni.
Najwięcej było ich w roku 2010, szczególnie w przedziale wiekowym 45 – 54 lata.
W celu zaistnienia na rynku pracy młodych osób do 25 roku życia Urząd Pracy podjął się od
2006r. realizacji programu „JUNIOR – program aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych”.
W ramach programu staż odbyło na przestrzeni lat 2006 – 2012 67 niepełnosprawnych absolwentów z orzeczonym znacznym, umiarkowanym bądź lekkim stopniem niepełnosprawności. Absolwenci
otoczeni byli wsparciem ze strony pracodawców oraz doradcy zawodowego PUP w Wołowie. Po zakończeniu stażu realizowanego w ramach programu JUNIOR zatrudnienie podjęło 13 osób niepełnosprawnych do 25 roku życia.
Osoby niepełnosprawne są również uwzględniane w projektach realizowanych w ramach POKL,
o czym świadczy ich udział w formach aktywnych projektu „Aktywność , kwalifikacje – Twój kapitał”.
43
Na przestrzeni lat 2008 – 2011 objęto aktywnym wsparciem 18 osób niepełnosprawnych, w tym
10 kobiet. W ramach projektu ze stażu skorzystało 5 osób, 8 osób ze szkolenia, 3 z dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej oraz 2 osoby z przygotowania zawodowego. Analizując poszczególne
lata obserwuje się wzrost osób niepełnosprawnych uczestniczących w projekcie „Aktywność, kwalifikacje – Twój kapitał”. W 2008 uczestniczyło – 3 osoby, w roku 2009 – 1 osoba, w roku 2010 – 5 osób,
w roku 2011 – 9 osób.
Niepełnosprawne osoby bezrobotne mogą korzystać również ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przeznaczonych na aktywizację zawodową. W latach 2008
– 2012 skorzystało z nich 18 osób. Udzielono 5 dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej, 5
refundacji dla pracodawców tworzących miejsca pracy dla osób niepełnosprawnych oraz ich zatrudniających, zorganizowano także 1 staż oraz objęto szkoleniami 5 osób.
Obok udziału niepełnosprawnych w aktywnych formach odnotowuje się w statystyce PUP
w Wołowie podjęcia pracy przez osoby niepełnosprawne na otwartym rynku pracy lub w Zakładach
Pracy Chronionej. Podjęcie pracy przez osoby niepełnosprawne jest najczęściej efektem ukierunkowanych działań pracowników urzędu pracy bądź efektem samodzielnego poszukiwania zatrudnienia.
Na przestrzeni lat 2005 – 2011 obserwuje się zdecydowany wzrost liczby osób niepełnosprawnych,
które podjęły zatrudnienie.
Najczęściej są to podjęcia pracy w zawodach, które nie wymagają wysokich kwalifikacji. W przypadku kobiet jest to sprzątaczka, natomiast dla mężczyzn – pracownik ochrony.
44
5.4 Opieka medyczna
Opiekę nad mieszkańcami powiatu wołowskiego w ramach świadczeń ambulatoryjnej opieki
zdrowotnej sprawują zakłady opieki zdrowotnej. W odniesieniu do ochrony zdrowia psychicznego na
terenie powiatu zadania te realizują:
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Joanna Manasterska
W ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia NZOZ Joanna Manasterska prowadzi
Poradnię Zdrowia Psychicznego oraz Poradnię Psychologiczną.
Rok
Ilość leczoLiczba osób leczonych z
nych ze
Liczba
podziałem na rodzaj
porad względu na
zaburzeń
płeć
1001
Ilość leczonych ze
względu na wiek
0-18
27
19-29
124
30-64
695
65 i powyżej
155
0-18
18
19-29
76
30-64
572
65 i powyżej
163
0-18
10
19-29
74
30-64
495
65 i powyżej
104
0-18
8
19-29
76
30-64
457
65 i powyżej
139
0-18
5
19-29
46
K - 627
7
F00 - F09
105
F10 - F50
793
2011
miasto - 565
4357
M - 374
F51 - F99
103
829
wieś - 436
K - 548
F00 - F09
107
F10 - F50
667
2010
miasto - 488
3866
M - 281
F51 - F99
55
683
wieś - 341
K - 428
F00 - F09
113
F10 - F50
517
2009
miasto - 362
3043
M - 255
F51 - F99
53
680
wieś - 321
K - 382
F00 - F09
106
F10 - F50
529
2008
miasto - 348
3649
M - 298
F51 - F99
2007
45
2838
348
wieś - 332
K - 184
F00 - F09
7
Ilość leczonych
miasto/wieś
65
miasto - 214
Słownik znajduje się na końcu dokumentu
45
F10 - F50
273
30-64
228
65 i powyżej
69
0-18
8
19-29
74
30-64
250
65 i powyżej
74
0-18
16
19-29
42
30-64
234
65 i powyżej
71
M - 164
F51 - F99
10
wieś - 134
406
K - 250
F00 - F09
72
F10 - F50
315
2006
miasto - 261
2025
M - 156
F51 - F99
19
wieś - 145
363
K - 235
F00 - F09
61
F10 - F50
273
2005
miasto - 207
630
M - 128
F51 - F99
29
wieś - 156
Tabela nr 24. Liczba osób leczonych oraz udzielonych porad w Poradni Zdrowia Psychicznego oraz w Poradni
Psychologicznej w latach 2005 – 2011 (NZOZ Joanna Manasterska).
Na podstawie powyższych danych zauważyć można coroczny wzrost ilości osób leczonych, jak
i korzystających z porad. W roku 2011 leczyło się 1001 osób z czego 627 czyli 62,63 % pacjentów stanowiły kobiety. Najwięcej osób leczyło się w związku z zaburzeniami psychicznymi i zaburzeniami
zachowania spowodowanymi użyciem alkoholu oraz osoby z zaburzeniami odżywiania w przedziale
wiekowym 30 – 64 lata. W roku 2011 udzielono 4357 porad. W porównaniu do lat poprzednich ilość
porad również ulegała zwiększeniu.
Powiatowe Centrum Medyczne
W ramach Powiatowego Centrum Medycznego działa Poradnia Zdrowia Psychicznego. Poniższa
tabela przedstawia ilość leczonych oraz udzielonych porad w latach 2010 - 2011
Rok
Liczba leczonych z podziałem na rodzaj zaburzeń
Liczba
porad
293
F00 - F09
2011
Ilość leczonych ze względu
względu na
na wiek
płeć
K - 175
102
F10 - F50
168
F51 - F99
23
1295
M - 118
2010
1326
296
F00 - F09
K - 176
98
0-18
0
19-29
17
30-64
207
65 i powyżej
69
0-18
1
19-29
22
Ilość leczonych miasto/wieś
miasto - 232
wieś - 61
miasto - 227
wieś - 69
46
F10 - F50
178
M - 120
F51 - F99
20
30-64
201
65 i powyżej
72
Tabela nr 25. Liczba leczonych oraz ilość udzielonych porad w Poradni Zdrowia Psychicznego w PCM w latach
2010 – 2011
Powyższe dane pokazują, że w przypadku Poradni Zdrowia Psychicznego w PCM częściej korzystają kobiety, w 2010 – 176, w 2011 – 175. Częściej korzystają z Poradni Zdrowia Psychicznego
mieszkańcy miast niż wsi. Zarówno w roku 2010 jak i 2011 leczą się osoby w przedziale wiekowym 30
– 64 lata.
Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Lubiążu
p.
oddział
Leczeni z zaburzeniami psychicznymi w szpitalu
w latach 2005-2011
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
1.
I całodobowy oddział
psychiatryczny sądowy
2.
II oddział odwykowy o
wzmocnionym zabezpieczeniu dla młodzieży
88
81
101
65
77
95
92
Leczone
jednostki
chorobowe
F00-F99
F1X.2
0
0
11
34
66
68
64
F1X5-9
3.
III oddział psychiatrii
sądowej o wzmocnionym zabezpieczeniu dla
młodzieży
0
0
0
4
46
58
54
F00-F99
4.
IV oddział psychiatrii
sądowej
0
0
0
0
0
67
66
F00-F99
5.
V całodobowy oddział
psychiatryczny ogólny
668
706
841
839
859
782
871
F00-F99
6.
VI całodobowy oddział
psychiatryczny ogólny
622
644
702
669
641
547
631
F00-F99
7.
VII oddział psychiatrii
sądowej
0
0
0
0
0
62
82
F00-F99
8.
Zakład opiekuńczoleczniczy - całodobowy
oddział psychiatryczny
C
F00-F09,
F20-F29,
108
98
82
104
105
92
68
F30-F39,
F70-F79
47
F00-F09,
9.
Zakład opiekuńczoleczniczy - całodobowy
oddział psychiatryczny
E
F20-F29,
105
91
90
96
95
94
76
F30-F39,
F70-F79
Ogółem
2057 2073 2002 1941 1954 1865 2004
Tabela nr 26. Leczeni w szpitalu w latach 2005-2011
Jak przedstawiają powyższe dane najwięcej pacjentów leczy się na V i VI całodobowym oddziale psychiatrycznym ogólnym, jednostki chorobowe to: zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania.
Rok
Ilość leczonych
w tym ze wsi
2005
397
334
2006
373
268
2007
459
400
2008
393
356
2009
410
344
2010
351
291
2011
383
280
Leczone schorzenia
F00, F01, F02, F04,
F07, F08, F09, F03,
F05, F06, F20, F21F32, F31, F33, F40F48, F70-F79
Tabela nr 27. Leczeni w Poradni Zdrowia Psychicznego w latach 2005-2011
Jak pokazują powyższe dane na przestrzeni 7 lat, liczba leczonych osób w Poradni Zdrowia Psychicznego nie ulega zwiększeniu oprócz roku 2007 i 2009, gdzie liczba leczonych przewyższyła 400 osób.
Osoby korzystające z poradni najczęściej pochodzą ze wsi.
48
5.5 Uzależnienia
Jednym z poważniejszych uzależnień jest alkoholizm, zarówno ze względu na swe rozpowszechnienie, jak i konsekwencje. Problem opanowania alkoholizmu zaostrzają jeszcze postawy wobec picia,
jakie istnieją w społeczeństwie. Umiarkowane picie jest tolerowane. Jednak osoba, która uzależniła
się od alkoholu, nie budzi współczucia, lecz ganiona jest za „brak silnej woli”, krytykowana jest za
brak odpowiedzialności i pozostawiona sama sobie, ponieważ często zakłada się, że osoba uzależniona nie chce pomocy. Picie sprawia, że życie chwilo staje się lepsze do zniesienia, alkohol stwarza możliwość ucieczki od problemów.
Według E.M. Jelinek alkoholizm najlepiej zrozumieć traktując go jako proces chorobowy, w którym defekt fizyczny stopniowo powiększa się wraz z upływem czasu i wzrostu konsumpcji alkoholu8.
Poradnia uzależnień w Powiatowym Centrum Medycznym
Liczba leczonych z
podziałem na rodzaj
zaburzeń
Rok
Liczba porad
względu na
płeć
73
względu na wiek
0-18
0
19-29
6
30-64
64
65 i powyżej
3
0-18
0
19-29
9
30-64
81
65 i powyżej
5
K - 11
2011
Ilość leczonych miasto/wieś
miasto - 47
516
F10.2
73
M - 62
95
wieś - 26
K - 18
2010
miasto - 68
602
F10.2
95
M - 77
wieś - 27
Tabel nr 28. Liczba leczonych w poradni oraz liczba udzielonych porad w Poradni Uzależnień.
Jak pokazują powyższe dane, problem uzależnień częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet. W roku
2010 leczyło się 77 mężczyzn i 18 kobiet, natomiast w roku 2011 62 mężczyzn i 11 kobiet. Zarówno
w roku 2010 i 2011 problem ten dotyczył przedziału wiekowego 30 – 64 lata.
8
www.psychologia.edu.pl
49
W powiecie wołowskim oprócz poradni zdrowia psychicznego, poradni uzależnień które zajmują
się problemem uzależnień, w każdej z gmin działają Gminne Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Otrzymane dane jednoznacznie wskazują, że z roku na rok zwiększa się liczba osób korzystających z pomocy.
Skierowane
na leczenie
przymusowe
18
22
20
17
21
15
Rodziny korzystające z
pomocy
GKRPA
70
86
85
79
84
90 110
Terapie indywidualne
10
13
17
18
20
22
3
13
5
2011
2008
2010
2007
2009
2006
2005
2011
GKRPA nie prowadzi rejestru
osób korzystających z pomocy
13 b.d b.d b.d b.d
30
Wołów
2010
90 110
2009
84
2008
79
2007
2010
85
2006
2009
86
2005
2008
Ilość osób
korzystających 70
z pomocy
Lata
2011
2007
Wińsko
2006
Brzeg Dolny
2005
Gmina
133 93
87
98 121 115 138
1
19
13
22
30
28
23
28
24
19
31
33
35
46
49
56
52
63
82
93
86
Tabela nr 29. Działalność Gminnych Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w powiecie wołowskim w latach 2005 – 2011.
W gminie Brzeg Dolny od 2007 roku można zauważyć wzrost ilości osób korzystających z pomocy. W roku 2011 było to 110 osób oraz rodzin, którym udzielono pomocy. Zauważyć można spadek
ilości osób kierowanych na leczenie przymusowe w roku 2011 było to 13 osób, w 2010 – 15 osób,
a w 2009 – 21 osób. Od 2005 roku zwiesza się corocznie ilość osób korzystających z terapii indywidualnych. W 2005 roku było to 10 osób a w 2011 30 osób. Jest to związane ze wzrostem świadomości
społecznej, zrozumienia, że jest to coraz poważniejszy problem.
W gminie Wińsko w roku 2010 skierowano na leczenie przymusowe 13 osób, natomiast w roku
2011 - 5 osób. Jeżeli chodzi o ilość osób korzystających z pomocy czy też korzystających z terapii indywidualnych, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Wińsku nie prowadzi
rejestru takich osób, w związku z czym trudno jest dokonać analizy. Gminna Komisja Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych w Wińsku prowadzi rejestr osób korzystających z porady psychologa zatrudnionego w Punkcie Konsultacyjnym, w roku 2011 psycholog udzielił 110 porad.
W gminie Wołów od roku 2007 można zauważyć znaczny coroczny wzrost osób korzystających
z pomocy. W 2007 roku było to 87 osób, natomiast w 2011 138 osób. W latach 2005 – 2009 ilość
50
osób skierowanych na leczenie przymusowe sukcesywnie wzrastała, i tak: w 2005 roku była to jedna
osoba, a już w 2009 – 30 osób. Od roku 2010 zauważyć można spadek ilości osób kierowanych na
leczenie przymusowe. W roku 2011 były to 23 osoby. Zwiększa się również ilość rodzin korzystających
z pomocy w Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Od 2007 roku liczba ta co
roku wzrasta.
Oprócz wcześniej opisanych jednostek w powiecie wołowskim działa Fundacja Centrum Spotkań
i Dialogu w Krzydlinie Małej. Fundacja w ramach swoich działań statutowych organizuje równego
rodzaju warsztaty oraz spotkania dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Osoby korzystające z oferty Fundacji pochodzą głównie spoza terenu powiatu wołowskiego Wrocław, Legnica, Bolesławiec, Lwówek Śląski. Fundacja nie prowadzi rejestru, jednak Prezes Fundacji szacuje, że tylko 5%
z uczestników spotkań to mieszkańcy powiatu wołowskiego. Większość stanowią mężczyźni około
70%.
Warsztaty
trzeźwość praca integracja
Organizacja
czasu wolnego
ostatki Boże
Narodzenie
Sylwester
RAZEM
Rok
Warsztaty odnowy życia
Warsztaty
letnie spotkanie integracyjne
2006
38 osób
25
-
34
97
2007
62 osoby
32
-
41
135
2008
79 osób
52
-
82
213
2009
62 osoby + CeSiD 90 osób
77
62
CeSiD 97
388
2010
CeSiD 231 osób
CeSiD 81
CeSiD 83 os
CeSiD 108
503
2011
CeSiD 272 osoby
CeSiD 127
CeSiD 113
CeSiD 163
675
Łącznie
2011
9
Tabela nr 30. Liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym biorących udział w działaniach Fundacji
Centrum Spotkań i Dialogu w Krzydlinie Małej
Narkomania jest jednym z najpoważniejszych problemów społecznych. Zagraża wszystkim grupom społecznym szczególnie jednak zagrożone są dzieci i młodzież. Nadal największa progresja tego
zjawiska występuje w dużych aglomeracjach miejskich lecz coraz częściej docierają sygnały z terenów
wiejskich o pojawieniu się narkotyków. Osoby handlujące narkotykami docierają wszędzie tam gdzie
9
Fundacja Centrum Spotkań i Dialogu w Krzydlinie Małej
51
gromadzi się młodzież: dyskoteki, prywatki, imprezy masowe, salony gier, parki, dworce, kąpieliska.
Zjawisko narkomanii stanowi narastający problem społeczny. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Wołowie udziela poradnictwa osobom uzależnionym od środków psychoaktywnych oraz kieruje do specjalistycznych zakładów celem leczenia. Pomocy i wsparcia osobom uzależnionym od narkotyków i środków odurzających udziela w szerszym zakresie Poradnia Profilaktyki
i Terapii Uzależnień „Monar” w Brzegu Dolnym. Poradnia jest placówką ambulatoryjną, istnieje od
1993 roku. Udziela ona kompleksowej pomocy leczniczo-profilaktycznej w zakresie uzależnienia
i innych problemów związanych z używaniem narkotyków dla mieszkańców powiatu.
Poradnia przyjmuje osoby niezależnie od wieku, zarówno objęte powszechnym ubezpieczeniem
zdrowotnym, jak i nieubezpieczone. Część pacjentów stanowią osoby faktycznie szukające pomocy w
rozwiązaniu problemu, jakim jest narkomania, ale jest też spora grupa osób, dla których problemem
samym w sobie jest branie narkotyków lub raczej szkody i trudności wynikające z ich używaniem.
Pomoc w Poradni znajdują również rodziny, a zwłaszcza rodzice osób uzależnionych. Program Poradni
skierowany jest do trzech głównych grup odbiorców. Grupę pierwszą stanowią osoby uzależnione
i eksperymentujące dla której prowadzona jest:
•
diagnostyka uzależnień,
•
poradnictwo,
•
terapia indywidualna,
•
terapia grupowa (grupa dla młodzieży oraz osób uzależnionych),
•
kierowanie do oddziałów detoksykacyjnych i placówek leczenia stacjonarnego,
•
konsultacje,
•
skierowania na różnorodne formy terapii, m.in. programy substytucyjne, readaptacyjne.
Drugą grupę stanowią członkowie rodzin osób uzależnionych. Poradnia oferuje poradnictwo
oraz grupy wspierająco - edukacyjne dla rodziców. Propozycja grup edukacyjno-wspierających wynika
z założenia, iż narkomania jest problemem nie tylko jednostki, lecz całej rodziny. Większość pacjentów poradni nie jest jeszcze samodzielna i wciąż zamieszkuje w domu rodzinnym, nawet, jeśli jest już
pełnoletnia. Praca z takimi ludźmi pokazuje, że tak naprawdę chory nie jest tylko pacjent uzależniony
od narkotyków, ale chora jest cała rodzina. Dla rodzin pacjentów poradnia oferuje:
•
konsultację i porady prawne,
•
terapię indywidualną dla osób współuzależnionych,
•
terapię grupową dla osób współuzależnionych,
52
•
grupa wsparcia.
Ponadto rodziny mogą uzyskać pomoc w załatwianiu różnego rodzaju spraw:
•
pomoc w nawiązaniu konstruktywnej współpracy z różnymi instytucjami,
•
pomoc w uzyskaniu bezpłatnej porady prawnej,
•
pomoc w załatwianiu spraw społecznych.
Grupę trzecią stanowią dzieci i młodzież. W tym przypadku programem są działania profilaktyczne skierowane do dzieci i młodzieży. Poradnia prowadzi również poradnictwo w zakresie HIV/AIDS.
Codziennie w godzinach pracy poradni działa również telefon zaufania. W razie potrzeby innego
rodzaju konsultacji specjalistycznych poradnia kieruje do innych miejsc, w których się one odbywają.
W okresie od 2008 do 2010r. w zajęciach oferowanych przez placówkę wzięło udział: 1014 osób eksperymentujących i uzależnionych od środków psychoaktywnych, oraz 433 osób - rodziny, opiekunowie, rodzeństwo i osoby najbliższe. Na oddziały detoksykacyjne skierowanych zostało 170 osób, natomiast do ośrodków rehabilitacyjno – readaptacyjnych na terenie całego kraju skierowanych zostało
114 osób. Większość z tych osób przebywa do tej pory na leczeniu. Poradnia też wspiera te osoby,
które wyzwoliły się od narkotyków. Poradnia udzieliła porad i pomocy w załatwianiu leczenia dla 76
osób uzależnionych od alkoholu i ich rodzin. Poradnictwo i pomoc dla 36 osób bezdomnych. Uruchomiono całodobowy telefon „Pogotowie strzykawkowe” pod którym mieszkańcy Brzegu Dolnego
mogą zgłaszać informacje o porzuconym zużytym „sprzęcie”. Po otrzymanym sygnale pracownicy
udają się we wskazane miejsce i zabezpieczają porzucony sprzęt 10.
10
Dane dotyczące Poradni Monar pochodzą z Powiatowej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych
opracowanej przez PCPR w Wołowie
53
6. Analiza SWOT
Analizę SWOT opracowano na podstawie ankiet „Ankieta potrzeb”. Celem ankiety było określenie potrzeb instytucji w obszarze ochrony i promocji zdrowia. Na podstawie zebranych wyników
określono mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia.
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
Funkcjonowanie specjalistycznych jednostek jak:
1
Brak dostępu do specjalistów (psychiatra dziecięcy,
neurolog, prawnik, terapeuta, psychiatra, instruktor terapii zajęciowej, mediator)
Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie
Chorych w Lubiążu
Zespół Szkół Specjalnych w Lubiążu funkcjonujący
•
przy wojewódzkim szpitalu
Zespół Placówek Resocjalizacyjnych w Brzegu Dol•
nym
2
Niewystarczająca baza lokalowa jednostek zajmujących się osobami niepełnosprawnych
• Zespół Szkół Specjalnych w Wołowie
3
Brak szkoleń dot. pracy z osobami niepełnosprawnymi oraz z zaburzeniami psychicznymi
2
Działalność organizacji pozarządowych na rzecz
osób z zaburzeniami rozwoju psychicznego, upośledzeniami psychicznymi
4
Brak poradni, centrów, które w sposób kompleksowy zajmowałyby się problemami osób
z zaburzeniami psychicznymi (poradnictwo, profilaktyka, terapia, leczenie ambulatoryjne)
3
Różnorodność form wsparcia w zakresie aktywizacji
zawodowej (staże, prace interwencyjne, doradztwo, kursy zawodowe – PUP, PCPR)
5
Mała liczba pracowników socjalnych wspierających
rozwój oraz aktywność osób niepełnosprawnych
4
Doświadczenia jednostek wsparcia/pomocy w realizacji programów np. aktywizacji zawodowej,
przeciwdziałania przemocy
6
Brak środków finansowych na wsparcie osób z
zaburzeniami psychicznymi, niepełnosprawnych
(pedagogów, psychologów, kampanie społeczne i
inne)
7
Negatywny stosunek społeczeństwa do niepełnosprawności, brak społecznego zrozumienia problemu niepełnosprawności, chorób psychicznych
8
Brak oddziału szpitalnego dla osób z zaburzeniami
psychicznymi w PCM
9
Mała liczba działań profilaktycznych (brak warsztatów, szkoleń, drzwi otwartych, poradników zarówno dla dorosłych jak i dla dzieci np. dot. stresu,
depresji)
10
Niewystarczająca informacja dla zainteresowanych
osób o ich problemach, formach wsparcia itd.
1
•
• placówki wsparcia dziennego ŚDPS
54
11
Brak interdyscyplinarnej pomocy (brak koordynatora ds. osób z zaburzeniami psychicznymi)
12
Brak ofert pracy dla osób niepełnosprawnych
13
Niewystarczająca ilość zakładów aktywizacji zawodowej, spółdzielni socjalnych
14
Brak mieszkań chronionych
15
Brak psychologa i pedagoga w szkole na pełnym
etacie
SZANSE
ZAGROŻENIA
1
Działania ośrodków wsparcia dziennego w powiecie
wołowskim
1
Negatywny stosunek społeczeństwa do niepełnosprawności, stereotypy
2
Edukacja społeczeństwa w zakresie zaburzeń psychicznych
2
Nie zabezpieczanie środków finansowych na
wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi, niepełnosprawnych
3
Podejmowanie działań na rzecz integracji np. imprezy kulturalne, sportowe, itp.
3
Rezygnacja z zadań ze względu na brak środków
finansowych
4
Wsparcie prawne osób niepełnosprawnych
4
Brak społecznego zrozumienia problemu niepełnosprawności, chorób psychicznych
5
Współpraca organizacji i instytucji wspierających
osoby z zaburzeniami psychicznymi
5
Szybkie wypalenie się zawodowe osób pracujących z osobami niepełnosprawnymi, upośledzonymi psychicznie
6
Szkolenia w zakresie współpracy z osobami chorymi
psychicznie, niepełnosprawnymi
6
Obawa osób niepełnosprawnych, upośledzonych
psychicznie przed reakcją środowiska, wykluczeniem
7
Powstanie Grup Wsparcia dla osób potrzebujących
i ich rodzin (dotyczących chorób psychicznych,
niepełnosprawności)
7
Brak chęci i motywacji ze strony potencjalnych
odbiorców do udziału w programach wsparcia
8
Inicjatywy organizacji pozarządowych, instytucji w
zakresie wsparcia, integracji
8
Obawa pracodawców przed zatrudnieniem osób
niepełnosprawnych/ z problemami psychicznymi
9
Różnorodne formy terapii, np. terapia przez sztukę
(Ogólnopolski Plener Jak Utrillo, Piknik Integracyjny)
9
Pogłębianie się zjawiska wykluczenia społecznego
osób niepełnosprawnych/ zaburzonych
10
Możliwość pozyskiwania środków zewnętrznych
10
Pogłębiające się bezrobocie,
55
11
Możliwość rozwoju działań wolontariatu
11
„Dziedziczenie” stylu życia i problemów, cech osobowościowych biernych społecznie rodziców przez
dzieci (osoby długotrwale bezrobotne są mało
aktywne społecznie, zapadają częściej na choroby
psychiczne, depresje, a to ma negatywny wpływ na
całe rodziny)
Analiza słabych i mocnych stron ukazuje, iż na terenie powiatu wołowskiego funkcjonują placówki, instytucje i organizacje pozarządowe posiadające wykwalifikowaną kadrę, która chce poszerzać swoje kwalifikacje i kompetencje. Bez wątpienia słaba stroną jest niewystarczająca baza lokalowa (np. specjalistyczne gabinety, sale do zajęć, terapii) do pracy z osobami niepełnosprawnymi/ zaburzonymi, brak środków finansowych na pełną realizację działań. Brak jest również środków na powstawanie zakładów aktywizacji zawodowej, mieszkań chronionych skierowanych wyłącznie do osób
z zaburzeniami psychicznymi. Słabą stroną jest również brak specjalistów głównie: psychiatry dziecięcego, neurologa – jest to istotne ze względu na znaczenie wczesnej diagnostyki. Brakuje również mediatorów, prawników, pracowników socjalnych oraz instruktorów terapii zajęciowej (w każdej z ankietowanych placówek).
Ankietowani wskazali na konieczność powołania do życia Centrum Ochrony Zdrowia Psychicznego lub Poradni Zdrowia Psychicznego, która w sposób kompleksowy zajmie się problemami osób
z zaburzeniami psychicznymi (poradnictwo, profilaktyka, terapia oraz leczenie ambulatoryjne). Istnieje potrzeba powołania koordynatora, który „zepnie” wszelkie działania skierowane na rzecz osób
z zaburzeniami psychicznymi realizowanymi w powiecie. Brakuje również w powiecie wołowskim
przepływu informacji pomiędzy poszczególnymi instytucjami/jednostkami i bardziej interdyscyplinarnego działania.
Mocną stroną jest bez wątpienia ilość instytucji działających na rzecz osób niepełnosprawnych,
osób z zaburzeniami psychicznymi. Dużą szansą dla mieszkańców powiatu jest niewątpliwie możliwości wykorzystania funduszy unijnych i ministerialnych na realizację programów wsparcia dla osób
z zaburzeniami psychicznymi, jak również działania samorządów gmin i powiatu dla wzrostu świadomości, inicjatyw i działań na rzecz osób z zaburzeniami.
Zagrożenia to głównie wypalenie się zawodowe osób pracujących z osobami niepełnosprawnymi/zaburzonymi, niewystarczające środki finansowe na realizację zadań, a przede wszystkim brak
zainteresowania i bierność potencjalnych beneficjentów wynikająca ze strachu postrzegania ich przez
środowisko lokalne. Podejmowane działania na rzecz osób niepełnosprawnych/ zaburzonych są zbyt
zinstytucjonalizowane i nie wpływają przez to na ograniczanie procesu wykluczania społecznego.
56
7. Priorytetowe obszary ochrony zdrowia psychicznego dla powiatu wołowskiego
na lata 2013 – 2020.
Obszar pierwszy: świadomość społeczna
Zaburzenia i choroby psychiczne są wciąż swoistym tabu społecznym, choć dotykają coraz większą liczbę osób. Nie tylko brakuje świadomości, że są to „normalne” jednostki chorobowe, których nie
należy się wstydzić i należy leczyć, ale także podstawowej wiedzy na ich temat, w tym przyczyn, charakteru czy wpływu na daną osobę, jej rodzinę i najbliższe otoczenie oraz form pomocy i wsparcia czy
wzorców zachowań. W związku z faktem, iż gro zaburzeń/chorób psychicznych jest związanych
z nadużywaniem alkoholu czy innych środków psychotropowych, niezbędne są wszelkie akcje informacyjno-profilaktyczne w tym zakresie. Konieczne jest także budowanie tolerancji oraz przeciwdziałaniu lekceważeniu i niezrozumieniu problemów i sytuacji osób z zaburzeniami psychicznymi oraz
z upośledzeniem umysłowym. W związku z powyższym zakłada się następujący cel i działania:
Cel: Zwiększenie świadomości i wiedzy mieszkańców powiatu wołowskiego na temat
zdrowia psychicznego.
Działania:
upowszechnienie podstawowej wiedzy dot. zaburzeń i chorób psychicznych, np. skali ich występowania, istocie i rodzajach, objawach oraz skutkach itd.
przełamywanie wstydu i negatywnych stereotypów oraz mitów dot. zaburzeń i chorób psychicznych z podkreśleniem możliwości ich wystąpienia u każdej osoby bez względu na wiek,
płeć, status ekonomiczny czy wykształcenie.
promocja zdrowego stylu życia i odpowiednich zachowań w przypadku wystąpienia pierwszych
objawów zaburzeń lub sytuacji kryzysowych (m.in. radzenie sobie z negatywnym stresem, higiena życia, wzmacnianie optymizmu, pozytywnego nastawienia, zachowywanie dystansu, samoświadomość itd.)
budowanie tolerancji i postaw życzliwości i zrozumienia dla osób z zaburzeniami/chorobami
psychicznymi, w tym dla osób z upośledzeniem umysłowym (w tym przeciwdziałanie obojętności, lekceważenia i promowanie pomocy sąsiedzkiej)
upowszechnianie wiedzy i zwiększanie świadomości dot. zagrożeń uzależnień od alkoholu oraz
innych środków odurzających/psychotropowych
upowszechnienie świadomości, iż częstymi przyczynami zaburzeń/chorób psychicznych (jak
depresja, lęki itd.) jest agresja i przemoc w domu i w społeczności lokalnej
upowszechnianie wiedzy na temat form i instytucji wsparcia, do których można się zwrócić
w szeroko rozumianych sytuacjach kryzysowych oraz w przypadku problemów związanych ze
57
zdrowiem psychicznym (z zakresu opieki zdrowotnej, pomocy społecznej, rehabilitacji społeczno-zawodowej dostępnych/oferowanych zarówno bezpośrednio w powiecie jak i na poziomie
regionalnym/krajowym np. telefony zaufania, specjalistyczne ośrodki itd.) np. poprzez przygotowanie i wydanie przewodnika informującego o dostępnych formach opieki zdrowotnej i pomocy społecznej oraz aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi.
Powyższe działania realizowane będą poprzez akcje, kampanie i programy informacyjne i informacyjno-edukacyjne oraz profilaktyczne skierowane zarówno do szerokiej grupy odbiorców, jak i do
poszczególnych grup (np. młodzież, seniorzy, osoby już dotknięte zaburzeniami, grup szczególnie
narażone itd.). Działania realizowane będą samodzielnie na poziomie powiatowym, jak i poprzez
uczestnictwo w wojewódzkich lub ogólnokrajowych akcjach i programach.
Obszar drugi: prawidłowy rozwój psychiczny dzieci i młodzieży
Dzieciństwo to niezwykle ważny okres dla kształtowania podstaw osobowości człowieka na całe
życie. Zaburzenia, deficyty i braki, które występują na tym etapie wpływają często negatywnie na
dalsze życie i funkcjonowanie w społeczeństwie. Odpowiedzialność za wychowanie spoczywa nie
tylko na rodzicach, ale na wszystkich grupach i środowiskach, z którymi dziecko się spotyka – rodzina,
szkoła, rówieśnicy. Dlatego tak ważne jest kształtowanie prawidłowego środowiska i odpowiednich
wzorców wychowawczych. Niestety znaczna część rodziców wykazuje niewiedzę lub niedostateczny
poziom wiedzy z zakresu pedagogiki i psychologii, w wyniku czego popełnia liczne błędy czy zaniedbania, które mogą zaburzać prawidłowy rozwój dzieci i młodzieży. Jednocześnie obserwujemy rosnącą falę przestępczości i nasilającej się brutalizacji życia wśród dzieci i młodzieży, coraz częstsze
nałogi (alkoholizm, nikotynizm i narkomanię), wczesną inicjację seksualną wśród młodzieży, brak
poczucia odpowiedzialności i postawy hedonistyczne wobec życia. Negatywny wpływ na kształtowanie poglądów, tworzenie zdeformowanej i zdegradowanej wizji życia i otaczającej rzeczywistości mają
środki masowego przekazu, szczególnie telewizja i Internet. Trudne warunki życia i transformacja
ustrojowa w Polsce sprawiły, że zwiększa się także liczba rodzin z określoną patologią, a to przekłada
się na nasilenie zjawiska dziecka maltretowanego, krzywdzonego.
Oczywiście kluczową rolę w wychowaniu spełnia i powinna spełniać rodzina, ale warto podkreślać, że to system oświaty, zgodnie z ustawą, zapewnia wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli
rodziny oraz dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych
uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form
pracy dydaktycznej. Zapewnia również utrzymywanie prozdrowotnych warunków życia i pracy ucznia
i nauczyciela w szkole i placówce oświatowej. Tak więc niezbędne jest skorelowanie tych dwóch,
najważniejszych dla dziecka i młodego człowieka, środowisk i stworzenie w nich przyjaznego otocze58
nia dla rozwoju dzieci i młodzieży, a także mechanizmów wsparcia w sytuacjach kryzysowych i problemowych.
Cel: Zapewnienie optymalnych warunków do prawidłowego rozwoju psychicznego dzieci
i młodzieży oraz efektywnego systemu wsparcia w rodzinie i szkole.
Działania:
opracowywanie i wdrażanie projektów i systemów mających na celu wczesną (wstępną) diagnozę i interwencję w zaburzeniach rozwoju
wdrażanie poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego w jednostkach działających
w systemie oświaty
wzmocnienie w szkołach roli pedagoga oraz zapewnienie dyżurów, spotkań, otwartych sesji itp.
z psychologiem i innymi specjalistami
wdrażanie przez szkoły i PCEiPPPP programów terapeutyczno – edukacyjnych oraz programów
promocji zdrowia, mających m.in. na celu wzmacnianie naturalnych zasobów psychologicznoemocjonalnych oraz wyposażanie w nowe kompetencje w zakresie radzenia sobie ze stresem;
zapobieganie przemocy i kształtowanie postaw prospołecznych oraz utrwalanie relacji międzyludzkich charakteryzujących się poszanowaniem i tolerancją, kulturą współżycia, uprzejmością
i życzliwością, uśmiechem na co dzień.
wsparcie rodziców w wychowywaniu poprzez szkolenia, kursy, doradztwo, grupy wsparcia itd.
– wspieranie pozytywnego rodzicielstwo pro aktywnego
uwrażliwianie rodziców i opiekunów na symptomy w funkcjonowaniu młodzieży z zaburzeniami
psychicznymi świadczącymi o konieczności udania się do poradni – (trudności w nauce, funkcjonowaniu społecznym, kłopoty zdrowotne itp.), spotkania warsztatowe dla rodziców „Szkoła
dla Rodziców”
opracowanie i wdrażanie programów profilaktycznych w zakresie uzależnień, w tym m.in. mających na celu propagowanie stylu życia wolnego od nałogów i używek oraz upowszechnienie
wiedzy na temat skutków i efektów nałogów, a także nowych form/postaci używek i sposobów
rozpoznawania objawów/zaburzeń spowodowanych zażywaniem środków psychoaktywnych
wzmacnianie ochronnej roli środowiska rówieśniczego (np. nauka odczytywania u koleżanki/kolegi emocji, przeżyć zapowiadających pojawianie się problemów psychologicznych, empatii, zapobieganie obojętności i braku reakcji na negatywne zjawiska/zdarzenia)
prowadzenie zajęć terapeutycznych dla dzieci szkół podstawowych i młodzieży gimnazjalnej,
będącymi ofiarami przemocy rówieśniczej w szkole „Trening pewności siebie”
59
wdrożenie oceny stanu zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży poprzez badania przekrojowe,
przesiewowe, sondaże, ankietyzację itd.
szkolenie nauczycieli w zakresie rozpoznawania i postępowania w przypadkach występowania
zaburzeń psychicznych (także w formie studiów podyplomowych)
upowszechnianie wiedzy na temat zdrowia psychicznego w szkołach i przedszkolach skierowanej do pedagogów, dotyczącej problematyki, ze szczególnym uwzględnieniem „samobójstwa
wśród młodzieży”
współpraca z organizacjami pozarządowymi i instytucjami w zakresie realizacji wspólnych projektów informacyjno-edukacyjnych oraz integrowanie działań różnych instytucji wsparcia na
bazie środowiska szkolnego.
propagowanie mediacji jako sposobu rozwiązywania konfliktów w szkole oraz wprowadzanie/wzmacnianie funkcji mediatora w szkołach, w tym mediatorów młodzieżowych
wdrażanie dedykowanych programów skierowanych do grup szczególnie zagrożonych zaburzeniami psychicznymi: dzieci niepełnosprawne, przewlekle chore, z rodzin zastępczych, z problemami wychowawczymi, z rozbitych rodzin itd.
Obszar trzeci: niepełnosprawni intelektualnie
Niepełnosprawność intelektualna to stan zahamowania lub niepełnego rozwoju umysłowego,
charakteryzujący się zaburzeniami zdolności poznawczych, mowy, ruchowych i społecznych. Powstaje
w okresie rozwojowym, na skutek uszkodzenia lub nieprawidłowej budowy mózgu lub/i znacznego
zaniedbania rozwoju dziecka. Jest to stan psychiczny, a nie choroba! Głównym problemem niepełnosprawności umysłowej (intelektualnej) jest trudność w rozumieniu czy uczeniu się z wykorzystaniem
myślenia logicznego, wyobraźni i pamięci. Mocną stroną osób upośledzonych umysłowo są dobre
emocje i możliwości w zakresie funkcjonowania społecznego. Osoby z niepełnosprawnością intelektualną uczą się z wykorzystaniem konkretów, praktycznej działalności, w powtarzalnych sytuacjach,
we współpracy z innymi, w sprzyjającej atmosferze bezpieczeństwa, akceptacji i doświadczania sukcesów. Najlepszą szkołą dla nich jest udział w autentycznym życiu oraz kontaktach z rówieśnikami.
Zgodnie z obecnie obowiązująca terminologią do zaburzeń psychicznych zalicza się niepełnosprawność intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim . Mimo pozytywnych zmian, które zaszły w ciągu ostatnich kilkunastu lat, wciąż napotykamy na nieprawdziwy i stereotypowy obraz, a co za tym idzie nieodpowiednie podejście instytucjonalne jak i społeczne do tych
osób. Istotne jest więc stworzenie im możliwości prowadzenia normalnego życia z formami aktywności dostosowanymi do ich wieku, w otwartym środowisku, w którym mogliby mieć kontakt z rówieśnikami.
60
Cel: Efektywne wspieranie osób z niepełnosprawnością intelektualną w osiąganiu przez
nich jak największej samodzielności i niezależności.
Działania:
zapewnienie regularnego, stałego i profesjonalnego wspomagania rozwoju ruchowego, poznawczego, społecznego i rozwoju mowy od momentu zauważenia objawów, obejmującego
edukację, wychowanie, terapię oraz rehabilitację
tworzenie/wsparcie dziennych ośrodków pobytu pełniących także funkcje centrów wsparcia
i integracji społecznej i zawodowej
wsparcie warsztatów terapii zajęciowej, nakierunkowanych szczególnie na rozwijanie kompetencji społecznych i samodzielności
wdrożenie programu asystenta osoby niepełnosprawnej (opartego zarówno o wolontariat, jak
i systemowe/organizacyjne rozwiązania instytucji/organizacji pomocy)
organizacja i wspieranie imprez integracyjnych, w tym cyklicznych, o różnorodnym charakterze
(sportowych, artystycznych itp.), a także wsparcie udziału niepełnosprawnych intelektualnie
w „standardowych” imprezach
wsparcie i szeroka prezentacja twórczości i rękodzieła niepełnosprawnych intelektualnie oraz
organizacja występów artystycznych niepełnosprawnych intelektualnie podczas gminnych
i powiatowych uroczystości oraz imprez masowych i okolicznościowych
podkreślanie i uwypuklanie pozytywnych cech, talentów, umiejętności i kwalifikacji osób niepełnosprawnych intelektualnie m.in. poprzez współpracę z lokalnymi środkami masowego
przekazu w zakresie propagowania wydarzeń artystycznych i sportowych z udziałem niepełnosprawnych intelektualnie oraz popularyzacji ich sukcesów;
wspieranie organizacji turnusów, obozów, kolonii i wczasów rehabilitacyjnych-terapeutycznych
oraz zwiększenia w nich uczestnictwa niepełnosprawnych intelektualnie
rozwijanie współpracy i wspólnych projektów z organizacjami pozarządowymi i związkami zrzeszającymi osoby niepełnosprawne i działającymi na rzecz tych osób.
wsparcie rodzin i opiekunów poprzez grupy wsparcia, doradztwo oraz programy edukacyjnoszkoleniowe.
Obszar czwarty: zaburzenia i choroby psychicznie
Zaburzenia i choroby psychiczne mogą utrudniać funkcjonowanie w rodzinie i społeczeństwie.
Wiele ich objawów prowadzi do tego, że osoby nimi dotknięte nie są akceptowane przez otoczenie.
Niezrozumienie, odczuwalny brak akceptacji, a niekiedy wyraźna dezaprobata czy obawa przed społecznym napiętnowaniem są powodem izolowania się, nie podejmowania leczenia, a co za tym idzie
61
pogłębiania się zaburzenia czy choroby. Jeżeli trwa ona wiele lat i odbywa się z licznymi nawrotami,
w ciężkich przypadkach może wystąpić trwała degradacja psychofizyczna i społeczna.
Warto podkreślić, że choroba psychiczna ma często przebieg cykliczny, w okresie remisji następuje powrót do normalnego życia. Zaburzenia ustępują lub minimalizują się po podjęciu prawidłowego leczenia, a odpowiednio wczesna reakcja jest równie ważna jak przy innych chorobach. Dlatego
dla prawidłowego przebiegu procesu leczenia, a co za tym idzie funkcjonowania, niezwykle ważne
jest bezpośrednie wsparcie w najbliższym środowisku.
Cel: Ułatwienie i wspieranie normalnego funkcjonowania osoby z zaburzeniami psychicznymi/chorej psychicznej poprzez tworzenie wszechstronnego wsparcia środowiskowego
Działania:
wdrażanie programów terapeutycznych i edukacyjnych, skierowanych również do rodziny
i otoczenia, mających na celu integrację i wsparcie funkcjonowanie w normalnym środowisku,
wdrożenie programów instytucji/organizacji opieki społecznej nastawionych na wsparcie osób
poprzez pomoc opiekuna na wzór modelu stosowanego w UK, gdzie leczenie zamknięte stosowane jest w ostateczności (brak rokowań na zatrzymanie się choroby).
Opracowanie i realizacja programów terapeutycznych, form wsparcia bezpośredniego, akcji informacyjnych (w tym np. otwarte dni, otwarte spotkania/warsztaty, punkty pierwszego kontaktu), skierowanych do grup ryzyka: bezdomnych, osób niepełnosprawnych, rodzin i opiekunów
osób z zaburzeniami psychicznymi, osób z przewlekłymi chorobami somatycznymi, osób przechodzących życiowe zmiany (utrata pracy, rozwód, śmierć kogoś bliskiego)
wspieranie zdrowego psychicznie starzenia się – poprawa zdrowia psychicznego seniorów poprzez odpowiednie działania profilaktyczne oraz wspieranie aktywności fizycznej i społecznej
w różnych obszarach,
opracowanie i wdrażanie programów terapeutycznych i osłonowych dla grup ryzyka/specyficznych grup, np. alkoholicy, osoby opuszczające zakład karny, wychowankowie placówek wychowawczych, rodzin zastępczych itd., obejmujących nie tylko dane osoby, ale także
ich rodziny/najbliższe otoczenie
podejmowanie działań edukacyjno-profilaktycznych, mających na celu zapobieganie sytuacjom
trudnym,
organizacja samopomocy środowiskowej i wspieranie samopomocowych inicjatyw osób z zaburzeniami psychicznymi oraz organizacji pozarządowych, służących rozwojowi form oparcia
społecznego,
wspieranie finansowe projektów pozarządowych realizujących formy środowiskowego oparcia
społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi
62
umożliwienie większej liczbie osób z zaburzeniami psychicznymi możliwości uczestnictwa
w turnusach rehabilitacyjnych, mających na celu poprawę ich sprawności psychofizycznej, wyrobienie życiowej zaradności i rozwijanie różnych zainteresowań
organizowanie szkoleń i konferencji (we współpracy z lekarzami, działaczami organizacji pozarządowych) celem wymiany doświadczeń, a w przyszłości podjęcia wspólnych działań na rzecz
zdrowia psychicznego,
Obszar piąty: Opieka medyczna i terapeutyczna
Profesjonalna opieka medyczna i terapeutyczna, dostępna możliwie najbliżej jest jednym z warunków szybkiego rozpoznania i podjęcia odpowiedniego leczenia, a następnie terapii. Konieczne jest
też wzmocnienie współpracy pomiędzy jednostkami opieki medycznej a instytucjami/organizacjami
szeroko rozumianej pomocy społecznej, a także stałe dokształcenie kadr i wdrażanie nowoczesnych
standardów działania.
Cel: Zapewnienie nowoczesnej, odpowiednio zorganizowanej i dostosowującej się do zachodzących zmian i potrzeb opieki medycznej i terapeutycznej.
Działania:
utworzenie Centrum Zdrowia Psychicznego, funkcjonującej zarówno jako jednostka pierwszego
kontaktu jak i ośrodek oferujący kompleksowe wsparcie osobom z zaburzeniami psychicznymi/chorym psychicznie i ich rodzinom w różnych aspektach, w tym tworzenie ośrodków interwencji kryzysowej,
utworzenie otwartego oddziału psychiatrycznego w ramach opieki stacjonarnej (PCM)
powołanie koordynatora ds. promocji zdrowia psychicznego w powiecie wołowskim
wzmocnienie i zwiększenie dostępności psychiatrycznego i psychologicznego poradnictwa ambulatoryjnego
cykliczna organizacja dni otwartych poradni, różnych otwartych spotkań, sesji i warsztatów
z udziałem specjalistów, a także mobilnych punktów „pierwszego poradnictwa” w miejscowościach wiejskich
wdrożenie specjalistycznego poradnictwa geriatrycznego
wsparcie udziału personelu służby zdrowia (w tym szczególnie lekarzy pierwszego kontaktu
i pielęgniarki środowiskowe) w kursach/szkoleniach/studiach w zakresie wczesnego rozpozna-
63
nia zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży, w populacji osób dorosłych oraz w populacji
osób starszych,
wdrożenie, między innymi poprzez szkolenia, odpowiednich standardów postępowania personelu medycznego (w tym przede wszystkim opieki stacjonarnej) w kontaktach z pacjentami będących w sytuacjach kryzysowych/traumatycznych,
szkolenie i rozwój kadr o zróżnicowanych kompetencjach niezbędnych do wdrożenia i realizacji
środowiskowego modelu opieki zdrowotnej, w tym kadr opieki społecznej/organizacji pozarządowych z uwzględnieniem szkoleń i warsztatów wspólnych,
wdrażanie kompleksowych programów wsparcia osób uzależnionych, które będą nastawione
na długookresowe i zróżnicowane działania, dopasowane do potrzeb osób znajdujących się na
danym etapie leczenia/terapii,
wzmacnianie współpracy między jednostkami opieki zdrowotnej i społecznej poprzez m.in. organizowanie szkoleń, warsztatów i konferencji (we współpracy z lekarzami, działaczami organizacji pozarządowych) celem wymiany doświadczeń, a w przyszłości podjęcia wspólnych działań
na rzecz zdrowia psychicznego,
wdrożenie cyklicznych badań przekrojowych stanu zdrowia psychicznego mieszkańców powiatu wołowskiego, ze szczególnym uwzględnieniem grup ryzyka, np. młodzież, osoby starsze.
Obszar szósty: Osoby niepełnosprawne i chore, u których przyczyną niepełnosprawności/choroby nie są zaburzenia psychiczne
Niepełnosprawność lub choroba (w tym szczególnie przewlekła) nie mająca podłoża psychicznego może prowadzić do wystąpienia zaburzeń psychicznych jak stres czy depresja, co z kolei może
pogłębić chorobę podstawową. Ograniczenia spowodowane stanem zdrowia przekładają się na izolację i nasilanie negatywnych zachowań i postaw. Takie osoby, ale także ich najbliższa rodzina i/lub
opiekunowie, wymagają odpowiedniego, ciągłego wsparcia, którego celem będzie wzmocnienie psychologiczne i emocjonalne oraz przeciwdziałanie zaburzeniom psychicznym.
Cel: Wsparcie i integracja osób niepełnosprawnych i chorych mająca na celu profilaktykę
możliwych zaburzeń psychicznych.
Działania:
wdrożenie specjalistycznych programów terapeutycznych oraz form wsparcia ukierunkowanych na specyfikę i potrzeby osób niepełnosprawnych i chorych z zakresu zdrowia psychicznego
64
wsparcie grup samopomocowych
wdrożenie modelu asystenta osoby niepełnosprawnej w oparciu zarówno o wolontariat, jak
i systemowe rozwiązania instytucji/organizacji pomocy społecznej
rozwój systemu wsparcia i poradnictwa dla rodzin i opiekunów osób niepełnosprawnych/chorych
Zwiększenie dostępności turnusów rehabilitacyjnych, terapeutycznych, zajęć warsztatowych,
imprez o różnorakim charakterze itp. mających na celu integrację oraz szeroko rozumianą poprawę stanu psychicznego lub psychofizycznego
Obszar siódmy: rynek pracy i aktywizacja zawodowa
Obszar ten należy traktować dwutorowo – z jednej strony jako aktywizację czy umożliwienie aktywności zawodowej osobom z zaburzeniami psychicznymi lub osobom niepełnosprawnym z niepełnosprawnością o innym podłożu (rehabilitacja zawodowa jako element przeciwdziałania zaburzeniom
psychicznym), a z drugiej strony jako obszar, gdzie praca/miejsce pracy może być i często jest źródłem ryzyka zaburzeń lękowych, depresyjnych, patologicznego stresu i wypalenia. Zły stan zdrowia
psychicznego jest jedną z trzech najczęściej występujących przyczyn absencji chorobowej i trwałej
niezdolności do pracy. Działania w tym obszarze powinny się zatem koncentrować na dwóch kierunkach: wsparcie zawodowe osób z zaburzeniami psychicznymi oraz upowszechnianie właściwych warunków i relacji w miejscu pracy oraz wzmocnienie pozycji pracownika, przekładające się na wzrost
zadowolenia z pracy i wydajności pracy oraz zmniejszenie stresu.
Cel: Wsparcie aktywności zawodowej osób z zaburzeniami psychicznymi oraz niepełnosprawnych oraz upowszechnienie przyjaznych warunków pracy.
Działania:
zwiększenie dostępności rehabilitacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi poprzez organizację dedykowanego poradnictwa zawodowego, szkoleń zawodowych i z zakresu
kompetencji społecznych oraz aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu w ramach posiadanych środków (staże, prace interwencyjne, przygotowanie zawodowe, dotacje na rozpoczęcie działalności, refundacja kosztów związanych z utworzeniem stanowiska pracy dla osoby
niepełnosprawnej)
wdrożenie pilotażowego programu zatrudnienia wspomaganego w oparciu o trenera pracy
(wsparcie osoby niepełnosprawnej w poszukiwaniu, ale także w utrzymaniu stanowiska pracy
poprzez pomoc specjalnie wykwalifikowanych opiekunów – „trenerów pracy”)
przygotowanie i realizacja skierowanej do pracodawców kampanii szkoleniowo – informacyjnej
promującej zatrudnienie osób z zaburzeniami psychicznymi (np. ulotki informacyjne, kampania
65
medialna, stałe zamieszczenie na stronie www informacji o możliwościach wsparcia zatrudnienia osób z zaburzeniami psychicznymi i innych aspektach z tym związanych, baza danych instytucji/organizacji zajmujących się aktywizacją zawodową osób z zaburzeniami psychicznymi) itd.
zwiększenie udziału zagadnień zatrudniania osób z zaburzeniami psychicznymi w działalności
Powiatowego Urzędu Pracy.
Kampanie informacyjno-edukacyjne dla pracodawców i współpracowników osób z zaburzeniami psychicznymi dotyczących codziennych relacji w miejscu pracy.
Przygotowanie kadr służb zatrudniania do obsługiwania/pracy z osobami z zaburzeniami psychicznymi (kursy, szkolenia, studia, warsztaty, konferencje itp.)
promocja zdrowia psychicznego w miejscu pracy – kampanie i projekty edukacyjnoinformacyjne skierowane zarówno do pracodawców (np. dot. tworzenia przyjaznego środowiska pracy, organizacji pracy, zarządzania pracownikami itd.) jak i pracowników (np. radzenia
sobie ze stresem, organizacja czasu i pracy, racjonalny stosunek do pracy, zachowanie równowagi id.)
przeprowadzanie w porozumieniu z pracodawcami anonimowych badań ankietowych dot.
możliwych przyczyn problemów w pracy, stresu i wypalenia zawodowego, obszarów potencjalnego zagrożenia i konfliktów wymagających podjęcia odpowiednich kroków
promocja włączania aspektów zdrowia psychicznego w ogólną politykę zarządzania firmy poprzez konkursy i wyróżnienia
organizacja szkoleń dla kadr kierowniczych dotyczących rozpoznawania symptomów stresu
u pracowników oraz poszukiwania rozwiązań służących jego ograniczaniu
udostępnianie informacji o wdraŜanych (równieŜ w miejscu pracy) środkach i programach słuŜących poprawie stanu psychicznego pracowników
zwiększenie dostępności i wzmocnienie poradnictwa i opieki terapeutyczno-zdrowotnej dla
zawodów szczególnego ryzyka, np. służb mundurowych, pracowników zakładu karnego, placówek resocjalizacyjnych itp.
66
8. Harmonogram realizacji Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego
Obszar pierwszy - świadomość społeczna.
Cel: Zwiększenie świadomości i wiedzy mieszkańców powiatu wołowskiego na temat zdrowia psychicznego
L.p.
Nazwa zadania
Termin realizacji
Podmiot realizujący
1
Upowszechnienie podstawowej wiedzy dot. zaburzeń i chorób psychicznych, np. skali ich występowania,
istocie i rodzajach, objawach oraz skutkach
Realizacja ciągła
Wszystkie podmioty
2
Przełamywanie wstydu i negatywnych stereotypów oraz mitów dot. zaburzeń i chorób psychicznych z podkreśleniem możliwości ich wystąpienia u każdej osoby bez względu na wiek, płeć, status ekonomiczny czy
wykształcenie
Realizacja ciągła
Wszystkie podmioty
3
Promocja zdrowego stylu życia i odpowiednich zachowań w przypadku wystąpienia pierwszych objawów
zaburzeń lub sytuacji kryzysowych
Realizacja ciągła
Wszystkie podmioty
4
Budowanie tolerancji i postaw życzliwości i zrozumienia dla osób z zaburzeniami/chorobami psychicznymi,
w tym dla osób z upośledzeniem umysłowym (w tym przeciwdziałanie obojętności, lekceważenia i promowanie pomocy sąsiedzkiej)
Realizacja ciągła
Wszystkie podmioty
5
Upowszechnianie wiedzy i zwiększanie świadomości dot. zagrożeń uzależnień od alkoholu oraz innych
środków odurzających/psychotropowych
Realizacja ciągła
Policja, Poradnie Uzależnień, Gminne Komisje
Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, PCE i
PPP, organizacje pozarządowe
6
Upowszechnienie świadomości, iż częstymi przyczynami zaburzeń/chorób psychicznych (jak depresja, lęki
itd.) jest agresja i przemoc w domu i w społeczności lokalnej
Realizacja ciągła
PCPR, Policja
67
7
Upowszechnianie wiedzy na temat form i instytucji wsparcia, do których można się zwrócić w szeroko rozumianych sytuacjach kryzysowych oraz w przypadku problemów związanych ze zdrowiem psychicznym (z
zakresu opieki zdrowotnej, pomocy społecznej, rehabilitacji społeczno-zawodowej dostępnych/oferowanych zarówno bezpośrednio w powiecie jak i na poziomie regionalnym/krajowym np. telefony zaufania, specjalistyczne ośrodki itd.) np. poprzez przygotowanie i wydanie przewodnika informującego
o dostępnych formach opieki zdrowotnej i pomocy społecznej oraz aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Realizacja ciągła
Wszystkie podmioty
Obszar drugi - prawidłowy rozwój psychiczny dzieci i młodzieży.
Cel: Zapewnienie optymalnych warunków do prawidłowego Rozwoju psychicznego dzieci i młodzieży oraz efektywnego systemu wsparcia w rodzinie
i szkole.
L.p.
Nazwa zadania
Termin realizacji
1
Opracowywanie i wdrażanie projektów i systemów mających na celu wczesną (wstępną) diagnozę i interwencję w zaburzeniach rozwoju
2013-2015
PCEiPPP
2
Wdrażanie poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego w jednostkach działających w systemie
oświaty
2013-2015
PCEiPPP, Poradnie Zdrowia Psychicznego
3
Wzmocnienie w szkołach roli pedagoga oraz zapewnienie dyżurów, spotkań, otwartych sesji itp. z psychologiem i innymi specjalistami
Realizacja ciągła
PCEiPPP, Powiat Wołowski, samorządy gminne
4
Wdrażanie przez szkoły i PCEiPPPP programów terapeutyczno – edukacyjnych oraz pro-gramów promocji
zdrowia, mających m.in. na celu wzmacnianie naturalnych zasobów psychologiczno-emocjonalnych oraz
wyposażanie w nowe kompetencje w zakresie radzenia sobie ze stresem; zapobieganie przemocy i kształtowanie postaw prospołecznych oraz utrwalanie relacji międzyludzkich charakteryzujących się poszanowa-
Realizacja ciągła
PCEiPPP, szkoły
68
niem i tolerancją, kulturą współżycia, uprzejmością i życzliwością, uśmiechem na co dzień.
5
Wsparcie rodziców w wychowywaniu poprzez szkolenia, kursy, doradztwo, grupy wsparcia itd. – wspieranie
pozytywnego rodzicielstwo pro aktywnego
Realizacja ciągła
PCEiPPP, szkoły, organizacje pozarządowe
6
Uwrażliwianie rodziców i opiekunów na symptomy w funkcjonowaniu młodzieży z zaburzeniami psychicznymi świadczącymi o konieczności udania się do poradni – (trudności w nauce, funkcjonowaniu społecznym, kłopoty zdrowotne itp.), spotkania warsztatowe dla rodziców „Szkoła dla Rodziców”
Realizacja ciągła
PCEiPPP, szkoły, Poradnie
Zdrowia Psychicznego,
organizacje pozarządowe
7
Opracowanie i wdrażanie programów profilaktycznych w zakresie uzależnień, w tym m.in. mających na celu
propagowanie stylu życia wolnego od nałogów i używek oraz upowszechnienie wiedzy na temat skutków i
efektów nałogów, a także nowych form/postaci używek i sposobów rozpoznawania objawów/zaburzeń
spowodowanych zażywaniem środków psychoaktywnych
2013-2015
PCEiPPP, szkoły, organizacje pozarządowe, Gminne
Komisje Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych, Policja
8
Wzmacnianie ochronnej roli środowiska rówieśniczego (np. nauka odczytywania u koleżan-ki/kolegi emocji,
przeżyć zapowiadających pojawianie się problemów psychologicznych, empatii, zapobieganie obojętności i
braku reakcji na negatywne zjawiska/zdarzenia)
Realizacja ciągła
PCEiPPP, szkoły
9
Prowadzenie zajęć terapeutycznych dla dzieci szkół podstawowych i młodzieży gimnazjalnej, będącymi
ofiarami przemocy rówieśniczej w szkole „Trening pewności siebie”
Realizacja ciągła
PCEiPPP, szkoły
10
Wdrożenie oceny stanu zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży poprzez badania przekrojowe, przesiewowe, sondaże, ankietyzację itd.
2013-2015
PCEiPPP, szkoły, Poradnie
Zdrowia Psychicznego,
11
Szkolenie nauczycieli w zakresie rozpoznawania i postępowania w przypadkach występowania zaburzeń
psychicznych (także w formie studiów podyplomowych)
2013-2016
PCEiPPP,
12
Upowszechnianie wiedzy na temat zdrowia psychicznego w szkołach i przedszkolach skierowanej do pedagogów, dotyczącej problematyki, ze szczególnym uwzględnieniem „samobójstwa wśród młodzieży”
Realizacja ciągła
PCEiPPP, szkoły, Koordynator, Poradnie Zdrowia
Psychicznego, Policja
69
13
Współpraca z organizacjami pozarządowymi i instytucjami w zakresie realizacji wspólnych projektów informacyjno-edukacyjnych oraz integrowanie działań różnych instytucji wsparcia na bazie środowiska szkolnego.
Realizacja ciągła
Wszystkie podmioty
14
Propagowanie mediacji jako sposobu rozwiązywania konfliktów w szkole oraz wprowadza-nie/wzmacnianie
funkcji mediatora w szkołach, w tym mediatorów młodzieżowych
Realizacja ciągła
PCEiPPP, szkoły
15
Wdrażanie dedykowanych programów skierowanych do grup szczególnie zagrożonych zaburzeniami psychicznymi: dzieci niepełnosprawne, przewlekle chore, z rodzin zastępczych, z problemami wychowawczymi,
z rozbitych rodzin itd.
Realizacja ciągła
PCEiPPP, organizacje
pozarządowe, PCPR, szkoły
Obszar trzeci - niepełnosprawni intelektualnie.
Cel: Efektywne wspieranie osób z niepełnosprawnością intelektualną w osiąganiu przez nich jak największej samodzielności i niezależności
L.p.
1
2
Nazwa zadania
Termin realizacji
Zapewnienie regularnego, stałego i profesjonalnego wspomagania rozwoju ruchowego, poznawczego,
społecznego i rozwoju mowy od momentu zauważenia objawów, obejmującego edukację, wychowanie,
terapię oraz rehabilitację
Realizacja ciągła
PCEiPPPP, szkoły, organizacje pozarządowe
Tworzenie/wsparcie dziennych ośrodków pobytu pełniących także funkcje centrów wsparcia i integracji
społecznej i zawodowej
Terminy realizacji
uzależnione od aktualnych możliwości
finansowych oraz
lokalowych
PCPR, MOPS, GOPS, organizacje pozarządowe
70
3
Wsparcie warsztatów terapii zajęciowej, nakierunkowanych szczególnie na rozwijanie kompetencji społecznych i samodzielności
Realizacja ciągła
ŚDS, Ośrodki Wsparcia,
4
Wdrożenie programu asystenta osoby niepełnosprawnej (opartego zarówno o wolontariat, jak i systemowe/organizacyjne rozwiązania instytucji/organizacji pomocy)
2013-2014
PCPR, MOPS, GOPS, organizacje pozarządowe,
Urząd Pracy, Powiat Wołowski, samorządy gminne
5
Organizacja i wspieranie imprez integracyjnych, w tym cyklicznych, o różnorodnym charakterze (sportowych, artystycznych itp.), a także wsparcie udziału niepełnosprawnych intelektualnie w „standardowych”
imprezach
Realizacja ciągła
Wszystkie podmioty
6
Wsparcie i szeroka prezentacja twórczości i rękodzieła niepełnosprawnych intelektualnie oraz organizacja
występów artystycznych niepełnosprawnych intelektualnie podczas gminnych i powiatowych uroczystości
oraz imprez masowych i okolicznościowych
Realizacja ciągła
ŚDS, PCPR, organizacje
pozarządowe, Powiat
Wołowski, PCEiPPP, szkoły
7
Podkreślanie i uwypuklanie pozytywnych cech, talentów, umiejętności i kwalifikacji osób niepełnosprawnych intelektualnie m.in. poprzez współpracę z lokalnymi środkami masowego przekazu w zakresie propagowania wydarzeń artystycznych i sportowych z udziałem niepełnosprawnych intelektualnie oraz popularyzacji ich sukcesów;
Realizacja ciągła
ŚDS, Ośrodki Wsparcia,
PCPR, organizacje pozarządowe, Powiat Wołowski
8
Wspieranie organizacji turnusów, obozów, kolonii i wczasów rehabilitacyjnych-terapeutycznych oraz zwiększenia w nich uczestnictwa niepełnosprawnych intelektualnie
Realizacja ciągła
9
Rozwijanie współpracy i wspólnych projektów z organizacjami pozarządowymi i związkami zrzeszającymi
osoby niepełnosprawne i działającymi na rzecz tych osób.
Realizacja ciągła
10
Wsparcie rodzin i opiekunów poprzez grupy wsparcia, doradztwo oraz programy edukacyjno-szkoleniowe
Realizacja ciągła
PCPR , Powiat Wołowski,
samorządy gminne,
MOPS, GOPS
PCPR, Powiat Wołowski,
samorządy gminne, PCEiPPP
PCEiPPP, organizacje
pozarządowe
71
Obszar czwarty - zaburzenia i choroby psychiczne.
Cel: Ułatwienie i wspieranie normalnego funkcjonowania osoby z zaburzeniami psychicznymi/ chorej psychicznie poprzez tworzenie wszechstronnego
wsparcia środowiskowego
L.p.
Termin realizacji
1
Wdrażanie programów terapeutycznych i edukacyjnych, skierowanych również do rodziny i otoczenia,
mających na celu integrację i wsparcie funkcjonowanie w normalnym środowisku,
2013-2015
PCPR, MOPS, GOPS, PCEiPPP, organizacje pozarządowe
2
Wdrożenie programów instytucji/organizacji opieki społecznej nastawionych na wsparcie osób poprzez
pomoc opiekuna na wzór modelu stosowanego w UK, gdzie leczenie zamknięte stosowane jest w ostateczności (brak rokowań na zatrzymanie się choroby).
2013-2015
MOPS, GOPS, PCPR, ŚDS,
Ośrodki Wsparcia
3
Opracowanie i realizacja programów terapeutycznych, form wsparcia bezpośredniego, akcji informacyjnych
(w tym np. otwarte dni, otwarte spotkania/warsztaty, punkty pierwszego kontaktu), skierowanych do grup
ryzyka: bezdomnych, osób niepełnosprawnych, rodzin i opiekunów osób z zaburzeniami psychicznymi, osób
z przewlekłymi chorobami somatycznymi, osób przechodzących życiowe zmiany (utrata pracy, rozwód,
śmierć kogoś bliskiego)
2013-2015
Koordynator przy
współpracy z MOPS,
GOPS, PCPR, PCEiPPP,
Urzędu Pracy
4
Wspieranie zdrowego psychicznie starzenia się – poprawa zdrowia psychicznego seniorów poprzez odpowiednie działania profilaktyczne oraz wspieranie aktywności fizycznej i społecznej w różnych obszarach,
Realizacja ciągła
Służba zdrowia,
5
Opracowanie i wdrażanie programów terapeutycznych i osłonowych dla grup ryzyka/specyficznych grup,
np. alkoholicy, osoby opuszczające zakład karny, wychowankowie placówek wychowawczych, rodzin zastępczych itd., obejmujących nie tylko dane osoby, ale także ich rodziny/najbliższe otoczenie
2013-2015
MOPS, GOPS, PCPR, PCEiPPP, Poradnie uzależnień,
Gminne Komisje rozwiązywania problemów alkoholowych,
11
Nazwa zadania
11
Koordynator: Pełnomocnik do Spraw Ochrony i Promocji Zdrowia powołany zarządzeniem Starosty Wołowskiego nr 57/2012 z dnia 9 lipca 2012r.
72
PCEiPPP, Poradnie zdrowia psychicznego, Policja,
Sąd (kuratorzy)
ŚŚ, Ośrodki Wsparcia,
PCPR, organizacje pozarządowe
6
Podejmowanie działań edukacyjno-profilaktycznych, mających na celu zapobieganie sytuacjom trudnym,
Realizacja ciągła
7
Organizacja samopomocy środowiskowej i wspieranie samopomocowych inicjatyw osób z zaburzeniami
psychicznymi oraz organizacji pozarządowych, służących rozwojowi form oparcia społecznego,
Realizacja ciągła
8
Wspieranie finansowe projektów pozarządowych realizujących formy środowiskowego oparcia społecznego
dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Realizacja uzależniona od dostępnych
środków finansowych
Powiat Wołowski, samorządy gminne, PCPR
9
Umożliwienie większej liczbie osób z zaburzeniami psychicznymi możliwości uczestnictwa w turnusach
rehabilitacyjnych, mających na celu poprawę ich sprawności psychofizycznej, wyrobienie życiowej zaradności i rozwijanie różnych zainteresowań
Realizacja ciągła
PCPR
10
Organizowanie szkoleń i konferencji (we współpracy z lekarzami, działaczami organizacji pozarządowych)
celem wymiany doświadczeń, a w przyszłości podjęcia wspólnych działań na rzecz zdrowia psychicznego
Realizacja ciągła
PCEiPPP
Obszar piąty - opieka medyczna i terapeutyczna.
Cel: Zapewnienie nowoczesnej, odpowiednio zorganizowanej i dostosowującej się do zachodzących zmian i potrzeb opieki medycznej i terapeutycznej
L.p.
Nazwa zadania
Termin realizacji
1
Utworzenie Centrum Zdrowia Psychicznego, funkcjonującego zarówno jako jednostka pierwszego kontaktu
jak i ośrodek oferujący kompleksowe wsparcie osobom z zaburzeniami psychicznymi/chorym psychicznie i
ich rodzinom w różnych aspektach, w tym tworzenie ośrodków interwencji kryzysowej
Termin uzależniony
od aktualnych możliwości finansowych i
lokalowych
PCM, PCPR, Powiat Wołowski, samorządy gminne,
Utworzenie otwartego oddziału psychiatrycznego w ramach opieki stacjonarnej (PCM)
Termin uzależniony
od aktualnych możliwości finansowych i
lokalowych
PCM
2
73
3
Powołanie Koordynatora ds. Promocji i Ochrony Zdrowia w powiecie wołowskim
4
Powołany w 2012
Starosta Wołowski
Wzmocnienie i zwiększenie dostępności psychiatrycznego i psychologicznego poradnictwa ambulatoryjnego
Realizacja ciągła
PCM, Szpital Lubiąż, Poradnie Zdrowia Psychicznego
5
Cykliczna organizacja dni otwartych poradni, różnych otwartych spotkań, sesji i warsztatów z udziałem
specjalistów, a także mobilnych punktów „pierwszego poradnictwa” w miejscowościach wiejskich
Realizacja ciągła
PCM, Poradnie Zdrowia
Psychicznego, Szpital
Lubiąż
6
Wdrożenie specjalistycznego poradnictwa geriatrycznego
2013-2015
PCM, służba zdrowia
7
Wsparcie udziału personelu służby zdrowia (w tym szczególnie lekarzy pierwszego kontaktu i pielęgniarki
środowiskowe) w kursach/szkoleniach/studiach w zakresie wczesnego rozpoznawania zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży, w populacji osób dorosłych oraz w populacji osób starszych
Realizacja ciągła
PCM
Służba zdrowia
8
Wdrożenie, między innymi poprzez szkolenia, odpowiednich standardów postępowania personelu medycznego (w tym przede wszystkim opieki stacjonarnej) w kontaktach z pacjentami będących w sytuacjach kryzysowych/traumatycznych
Realizacja ciągła
PCM
Służba zdrowia
9
Szkolenie i rozwój kadr o zróżnicowanych kompetencjach niezbędnych do wdrożenia i realizacji środowiskowego modelu opieki zdrowotnej, w tym kadr opieki społecznej/organizacji pozarządowych z uwzględnieniem szkoleń i warsztatów wspólnych
Realizacja ciągła
PUP, PCEiPPP, organizacje
pozarządowe
10
Wdrażanie kompleksowych programów wsparcia osób uzależnionych, które będą nastawione na długookresowe i zróżnicowane działania, dopasowane do potrzeb osób znajdujących się na danym etapie leczenia/terapii
2013-2015
Gminne Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Poradnie
Uzależnień, organizacje
pozarządowe
11
Wzmacnianie współpracy między jednostkami opieki zdrowotnej i społecznej poprzez m.in. organizowanie
szkoleń, warsztatów i konferencji (we współpracy z lekarzami, działaczami organizacji pozarządowych)
celem wymiany doświadczeń, a w przyszłości podjęcia wspólnych działań na rzecz zdrowia psychicznego,
Realizacja ciągła
Powiat Wołowski, PCM,
organizacje pozarządowe,
PCEiPPP, PCPR
12
Wdrożenie cyklicznych badań przekrojowych stanu zdrowia psychicznego mieszkańców powiatu wołowskiego, ze szczególnym uwzględnieniem grup ryzyka, np. młodzież, osoby starsze
Realizacja ciągła
PCM, organizacje pozarządowe, PCEiPPP, uczelnie wyższe (studenci)
74
Obszar szósty - osoby niepełnosprawne i chore, u których przyczyną niepełnosprawności / choroby nie są zaburzenia psychiczne.
Cel: Wsparcie i integracja osób niepełnosprawnych i chorych mająca na celu profilaktykę możliwych zaburzeń psychicznych
L.p.
Nazwa zadania
Termin realizacji
2013-2015
PCPR, GOPS, MOPS, organizacje pozarządowe
Realizacja ciągła
2013-2015
1
Wdrożenie specjalistycznych programów terapeutycznych oraz form wsparcia ukierunkowanych na specyfikę i potrzeby osób niepełnosprawnych i chorych z zakresu zdrowia psychicznego
2
Wsparcie grup samopomocowych
3
Wdrożenie modelu asystenta osoby niepełnosprawnej w oparciu zarówno o wolontariat, jak i systemowe
rozwiązania instytucji/organizacji pomocy społecznej
4
Rozwój systemu wsparcia i poradnictwa dla rodzin i opiekunów osób niepełnosprawnych/chorych
Realizacja ciągła
5
Zwiększenie dostępności turnusów rehabilitacyjnych, terapeutycznych, zajęć warsztatowych, imprez o
różnorakim charakterze itp. mających na celu integrację oraz szeroko rozumianą poprawę stanu psychicznego lub psychofizycznego
Realizacja ciągła
PCPR
75
Obszar siódmy – Rynek pracy i aktywizacja zawodowa.
Cel: Wsparcie aktywności zawodowej osób z zaburzeniami psychicznymi oraz niepełnosprawnych oraz upowszechnienie przyjaznych warunków pracy
L.p.
Nazwa zadania
Termin realizacji
1
Zwiększenie dostępności rehabilitacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi poprzez organizację
dedykowanego poradnictwa zawodowego, szkoleń zawodowych i z zakresu kompetencji społecznych oraz
aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu w ramach posiadanych środków (staże, prace interwencyjne,
przygotowanie zawodowe, dotacje na rozpoczęcie działalności, refundacja kosztów związanych z utworzeniem stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej)
Realizacja ciągła
PUP, organizacje pozarządowe
2
Wdrożenie pilotażowego programu zatrudnienia wspomaganego w oparciu o trenera pracy (wsparcie osoby niepełnosprawnej w poszukiwaniu, ale także w utrzymaniu stanowiska pracy poprzez pomoc specjalnie
wykwalifikowanych opiekunów – „trenerów pracy”)
2013-2014
PUP, organizacje pozarządowe
3
Przygotowanie i realizacja skierowanej do pracodawców kampanii szkoleniowo – informacyjnej promującej
zatrudnienie osób z zaburzeniami psychicznymi (np. ulotki informacyjne, kampania medialna, stałe zamieszczenie na stronie www informacji o możliwościach wsparcia zatrudnienia osób z zaburzeniami psychicznymi i innych aspektach z tym związanych, baza danych instytucji/organizacji zajmujących się aktywizacją zawodową osób z zaburzeniami psychicznymi) itd.
2013-2014
PUP, Koordynator, Poradnie Zdrowia Psychicznego
4
Zwiększenie udziału zagadnień zatrudniania osób z zaburzeniami psychicznymi w działalności Powiatowego
Urzędu Pracy.
Realizacja ciągła
PUP
5
Kampanie informacyjno-edukacyjne dla pracodawców i współpracowników osób z zaburzeniami psychicznymi dotyczących codziennych relacji w miejscu pracy.
Realizacja ciągła
PUP, Koordynator
6
Przygotowanie kadr służb zatrudniania do obsługiwania/pracy z osobami z zaburzeniami psychicznymi (kursy, szkolenia, studia, warsztaty, konferencje itp.)
2013-2015
PUP
7
Promocja zdrowia psychicznego w miejscu pracy – kampanie i projekty edukacyjno-informacyjne skierowane zarówno do pracodawców (np. dot. tworzenia przyjaznego środowiska pracy, organizacji pracy, zarządzania pracownikami itd.) jak i pracowników (np. radzenia sobie ze stresem, organizacja czasu i pracy, racjonalny stosunek do pracy, zachowanie równowagi id.)
Realizacja ciągła
PUP, koordynator
76
8
Przeprowadzanie w porozumieniu z pracodawcami anonimowych badań ankietowych dot. możliwych przyczyn problemów w pracy, stresu i wypalenia zawodowego, obszarów potencjalnego zagrożenia i konfliktów
wymagających podjęcia odpowiednich kroków
2013-2014
PUP, uczelnie wyższe
studenci
9
Promocja włączania aspektów zdrowia psychicznego w ogólną politykę zarządzania firmy poprzez konkursy
i wyróżnienia
Realizacja ciągła
PUP, Organizacje pozarządowe, Powiat Wołowski, samorządy gminne
10
Organizacja szkoleń dla kadr kierowniczych dotyczących rozpoznawania symptomów stresu u pracowników
oraz poszukiwania rozwiązań służących jego ograniczaniu
Realizacja ciągła
Wszystkie podmioty
11
Udostępnianie informacji o wdrażanych (również w miejscu pracy) środkach i programach służących poprawie stanu psychicznego pracowników
Realizacja ciągła
Wszystkie podmioty
12
Zwiększenie dostępności i wzmocnienie poradnictwa i opieki terapeutyczno-zdrowotnej dla zawodów
szczególnego ryzyka, np. służb mundurowych, pracowników zakładu karnego, placówek resocjalizacyjnych
itp.
Realizacja ciągła
PCM, odpowiednie służby
zawodowe (np. ZK, Policja)
77
9. Realizatorzy programu
Program ma charakter otwarty. Do jego realizacji mogą włączyć się wszystkie podmioty realizujące statutowe zadania w zakresie zdrowia psychicznego.
Podmioty uczestniczące:
•
Starostwo Powiatowe w Wołowie
•
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Wołowie
•
Powiatowy Urząd Pracy w Wołowie
•
Środowiskowe Domy Samopomocy w powiecie wołowskim
•
Miejski i Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej w powiecie wołowskim
•
Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w powiecie wołowskim
•
poradnie zdrowia psychicznego i uzależnień
•
szkoły
•
organizacje pozarządowe działające na rzecz zdrowia psychicznego
•
samorządy gminne
10. Adresaci programu
Działania zapobiegawcze podejmowane w zakresie ochrony zdrowia psychicznego kierowane są
przede wszystkim do:
•
dzieci i młodzieży,
•
osób znajdujących się w sytuacjach stwarzających zagrożenie dla ich zdrowia psychicznego,
•
osób starszych,
•
osób chorych psychicznie i upośledzonych umysłowo,
•
osób wykazujących inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy
medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoby te wymagają świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym.
Względem tych osób podejmowane powinny być działania zmierzające do zapewnienia wielo-
stronnej, zintegrowanej i dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form pomocy niezbędnych do
życia w środowisku społecznym, rodzinnym i zawodowym.
78
11. Źródła finansowania programu
Powiatowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego finansowany będzie z następujących źródeł:
•
środki własne powiatu,
•
środki własne realizatorów programu,
•
środki Narodowego Funduszu Zdrowia,
•
środki Państwowego Funduszy Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,
•
środki Funduszu Pracy,
•
środki budżetu państwa przeznaczone na realizację narodowego programu zdrowia psychicznego,
•
środki zewnętrzne (w tym środki pochodzące z funduszy europejskich)
12. Koordynator programu
Koordynatorem programu będzie Pełnomocnik ds. Ochrony i Promocji Zdrowia powołany zarządzeniem Starosty Wołowskiego nr 57/2012 z dnia 9 lipca 2012r.
13. Wskaźniki monitoringu
•
liczba przygotowanych i zrealizowanych programów oraz przedsięwzięć profilaktycznych,
•
liczba osób, którym udzielono świadczeń zdrowotnych,
•
liczba wykrytych zaburzeń,
•
liczba korzystających z poszczególnych form pomocy,
•
liczba osób z problemami zdrowia psychicznego.
14. Sprawozdawczość
Podmioty realizujące Powiatowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego zobowiązane będą
do przesyłania sprawozdania z realizacji programu Pełnomocnikowi ds. Ochrony i Promocji Zdrowia /
koordynatorowi do 31 marca za rok poprzedni.
79
15. Spis tabel
Tabela nr 1. Liczba uczniów Zespołu Szkół Specjalnych w Wołowie na przestrzeni ostatnich 6 lat z podziałem na
rodzaj upośledzenia i płeć.
Tabela nr 2. Liczba dzieci korzystających z zajęć rewalidacyjno – wychowawczych
Tabela nr 3. Liczba uczniów w Zespole Szkół Specjalnych w Lubiążu w podziale na płeć oraz przyczynę pobytu
w latach 2010 – 2011.
Tabela nr 4. Liczba uczniów upośledzonych umysłowo w latach 2010 – 2011 w Zespole Szkół Specjalnych
w Lubiążu
Tabela nr 5. Liczba wychowanków Zespołu Placówek Resocjalizacyjnych w roku szkolnym 2009/2010,
2010/2011, 2011/2012 (stan na dzień 9 lipca 2012)
Tabela nr 6. Działalność diagnostyczna Poradni Psychologiczno – Pedagogicznych w Wołowie i Brzegu Dolnym
opracowana według Systemu Informacji Oświatowej
Tabela nr 7. Inne formy pracy realizowane w Poradniach Psychologiczno – Pedagogicznych w Wołowie i Brzegu
Dolnym opracowana według Systemu Informacji Oświatowej
Tabela nr 8. Dofinansowanie do turnusów rehabilitacyjnych ze środków PFRON w latach 2009 – 2011 dla osób z
chorobą psychiczną i upośledzeniem umysłowym
Tabela 9. Dofinansowanie do zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze w latach 2009 – 2011 dla osób z chorobą psychiczną i upośledzeniem umysłowym
Tabela nr 10.Potrzeby osób ubiegających się o ustalenie niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności w
latach 2009 – 2011
Tabela nr 11. Potrzeby przedstawicieli ustawowych/opiekunów prawnych osób poniżej 16 r. ż.
Tabela nr 12. Wydane orzeczenia o niepełnosprawności dla osób do 16 roku życia w latach 2009 – 2011
Tabela nr 16. Liczba osób korzystających z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wińsku w latach 2005 –
2011 oraz Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wołowie w latach 2006 – 2011.
Tabela nr 17. Liczba osób uczęszczających do Środowiskowego Domu Samopomocy w Brzegu Dolnym oraz
Powiatowego Ośrodka Wsparcia – Środowiskowego Domu Samopomocy w Wołowie.
Tabela nr 18. Liczba osób uczęszczających do Powiatowego Ośrodka Wsparcia w Wołowie „Nasz Dom”.
Tabela nr 19. Liczba podopiecznych Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych w Wołowie w latach 2010 –
2011.
Tabela nr 20. Liczba osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Wołowie w latach 2005 – 2011
z podziałem na rodzaj niepełnosprawności.
Tabela nr 21. Formy aktywizacji Powiatowego Urzędu Pracy w Wołowie dla osób bezrobotnych niepełnosprawnych w latach 2005 – 2011.
80
Tabela nr 22. Poziom wykształcenia niepełnosprawnych osób zarejestrowanych w latach 2008 – 2011 w Powiatowym Urzędzie Pracy w Wołowie
Tabela nr 23. Niepełnosprawni bezrobotni w podziale na płeć, wiek i miejsce zamieszkania w latach 2008 –
2011.
Tabela nr 24. Liczba osób leczonych oraz udzielonych porad w Poradni Zdrowia Psychicznego oraz w Poradni
Psychologicznej w latach 2005 – 2011 (NZOZ Joanna Manasterska).
Tabela nr 25. Liczba leczonych oraz ilość udzielonych porad w Poradni Zdrowia Psychicznego w PCM w latach
2010 – 2011
Tabela nr 26. Leczeni w szpitalu w latach 2005-2011
Tabela nr 27. Leczeni w poradni zdrowia psychicznego w latach 2005-2011
Tabel nr 28 Liczba leczonych w poradni oraz liczba udzielonych porad w poradni uzależnie
Tabela nr 29. Działalność Gminnych Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w powiecie wołowskim
w latach 2005 – 2011.
Tabela nr 30. Liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym biorących udział w działaniach Fundacji Centrum Spotkań i Dialogu w Krzydlinie Małej
81
16. Słownik
(F00-F99) Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania
(F00-F09) Zaburzenia psychiczne organiczne, włącznie z zespołami objawowymi
F00 Otępienie w chorobie Alzheimera
F01 Otępienie naczyniowe
F02 Otępienie w innych chorobach sklasyfikowanych gdzie indziej
F03 Otępienie bliżej nieokreślone
F04 Organiczny zespół amnestyczny nie wywołany alkoholem i innymi substancjami psychoaktywnymi
F05 Majaczenie nie wywołane alkoholem i innymi substancjami psychoaktywnymi
F06 Inne zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i chorobą somatyczną
F07 Zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu
F08
F09 Nieokreślone zaburzenia psychiczne organiczne lub objawowe
(F10-F19) Zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane używaniem środków [substancji] psychoaktywnych
F10 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu
F10.2 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu (zespół uzależnienia)
F11 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem opiatów
F12 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem kanabinoli
F13 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji nasennych
i uspakajających
F14 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem kokainy
F15 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem innych niż kokaina środków
pobudzających w tym kofeiny
F16 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem halucynogenów
F17 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane paleniem tytoniu
F18 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane odurzaniem się lotnymi rozpuszczalnikami
organicznymi
F1X2 Zespół uzależnienia spowodowany używaniem środków (substancji) psychoaktywnych
F1X5-9 Zaburzenia psychotyczne, zespół amnestyczny, rezydualne i późno ujawniające się zaburzenia psychotyczne, inne zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania, zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania nie
określone spowodowane używaniem środków (substancji) psychoaktywnych
(F20-F29) Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii [schizotypowe] i urojeniowe
F20 Schizofrenia
82
F21 Zaburzenie typu schizofrenii (schizotypowe)
F22 Uporczywe zaburzenia urojeniowe
F23 Ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne
F24 Indukowane zaburzenie urojeniowe
F25 Zaburzenia schizoafektywne
F28 Inne nieorganiczne zaburzenia psychotyczne
F29 Nieokreślona psychoza nieorganiczna
(F30-F39) Zaburzenia nastroju [afektywne]
F30 Epizod maniakalny
F31 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe
F32 Epizod depresyjny
F33 Zaburzenia depresyjne nawracające
F34 Uporczywe zaburzenia nastroju (afektywne)
F38 Inne zaburzenia nastroju (afektywne)
F39 Zaburzenia nastroju (afektywne), nie określone
(F40-F48) Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną
F40 Zaburzenia lękowe w postaci fobii
F41 Inne zaburzenia lękowe
F42 Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw)
F43 Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne
F44 Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne)
F45 Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną (somatoform disorders)
F48 Inne zaburzenia nerwicowe
F50 Zaburzenia odżywiania
F51 Nieograniczone zaburzenia snu
(F70-F79) Upośledzenie umysłowe
F70 Upośledzenie umysłowe lekkie
F71 Upośledzenie umysłowe umiarkowane
F72 Upośledzenie umysłowe znaczne
F73 Upośledzenie umysłowe głębokie
F78 Inne upośledzenie umysłowe
83
F79 Upośledzenie umysłowe, nie określone
(F90-F98) Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym
F99 Zaburzenie psychiczne, inaczej nie określone
84

treść Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia

Transkrypt

Podobne dokumenty

Ogłoszenie konkursu w ramach schematu makro

mental health.POLISH_korekta - Southern Health and Social Care

Przedłużono termin składania ofert na konkursy ogłoszone 29

Stop izolacji – tak tolerancji

regulamin turnieju - Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna w Wołowie

Psychologia zdrowia i promocja zdrowia psychicznego

Jak przygotować środowisko szkolne do pracy z uczniem z

Czym jest oparcie społeczne dla osób z zaburzeniami psychicznymi?

OGŁOSZENIE O NABORZE NA STANOWISKO OPIEKUNA DO