04 niedz. zw. Mt 5,1-12, cz. 1

A – VI niedz. zw. Mt 5,1-12, cz. 1
Ew. św. Mt → służy/prowadzi do żywej relacji z Jezusem i ma pogłębić tę relację. Kard.
C. M. Martini zauważył, że 4 Ewangelie to cztery etapy dojrzewania chrześcijańskiego –
poziom wiary ocenia się przez ocenę relacji z JX i jej zażyłość. Relacja do JX = dojrzałość…
i tak:
- Mk – dla początkujących, którym brak wiary, którzy chcą wejść na drogę wiary, stoją
przed decyzją wyboru drogi z JX i stawiają pierwsze kroki.
- Mt – prowadzi do JX nauczającego by wzmocnić wiarę → katecheza
- Łk – uczy postawy wiary zanurzonej w konkretnej sytuacji bieżącej historii – byśmy
widzieli ją jako historię zbawienia. Uświadamia, że JX zbawia na drodze słabości.
- J
– zaprasza, by wejść w zażyłą relację z JX, wewnętrzną; wierne trwanie
w przyjaźni, doświadczenie odczuwalnej obecności JX.
św. Mt nawiązując do Pięcioksięgu zredagował nauki JX w formie pięciu mów → schemat ma
znaczenie teologiczne (także poszczególne mowy wg schematu: czytanie + zrozumienie):
1.
2.
3.
4.
5.
„Kazanie na Górze” (Mt 5-7,29) – mowa programowa JX - zasady obowiązujące
w Jego Królestwie;
„Wskazania do Dwunastu apostołów” - mowa misyjna (Mt 10,1-42) – nauka
skierowana do uczniów, którzy będą ogłaszać Królestwo Boże w świecie;
„Mowa w przypowieściach” - mowa o Królestwie (Mt 13,1-35) – cudowne
przedstawienie tajemnicy zakrytego i pokornego charakteru Królestwa Niebieskiego;
„Mowa Kościelna” (Mt 18,1-19,2) – obraz Kościoła, podkreślający jego dostępność
dla każdego nawracającego się człowieka;
„Eschatologiczna” - mowa przeciw faryzeuszom i o życiu przyszłym (Mt 23,1-26,1) –
zapowiedź czasu końca, podkreślenie wartości czynów płynących z wiary w Jezusa
i ukazanie ostatecznego tryumfu JX.
- mowy zaczynają się i kończą w podobny sposób
→
podobieństwo „wydarzenia”, którym jest JX, opisanego przez Mt do wydarzeń ST stawia
Jezusa w roli Nowego Mojżesza dającego Nowe Prawo nowemu Ludowi
!
w ST Prawo - to nie narzucony z góry zbiór nakazów lecz owoc historii zbawienia dla
zbawienia. Wyjście Izraela z niewoli egipskiej to źródło Prawa ale tak naprawdę to
w doświadczeniu wiary w czasie Wyjścia. Przepisy to mądrość pokoleń, by strzec
przymierza – czyli chronić żywą wiarę, to znak Jego obecności wśród ludu.
→ idzie więc tu o wolność ducha a nie zewn. praktyki (! inny akcent)
! Prawo należy rozumieć od wewnątrz! będąc uczestnikiem historii zbawienia
→ tylko ktoś kto sam uczestniczył w wydarzeniach „wyjścia” (z Egiptu), kto tak
doświadczył działania Boga, wie czym jest wolność i niewola, potrafi żyć wg praw
i nakazów
! tu idzie nie tylko, by zdobyć wolność ale i ją zachować → styl życia wyrażany prawem
dla ochrony żywej wiary – relacji Boga z człowiekiem
! Pwt 6,20-25 – odpowiedź: jakie jest znaczenie praw i nakazów…
PRAWO: – nie stanowi istoty, lecz chroni ją – tzn. relacje Boga z ludźmi a od strony
człowieka jest odpowiedzią na Bożą miłość
- nie daje zbawienia lecz porusza Boga w Jego miłosierdziu, by udziela Izraelowi
przebaczenia grzechów
wymowa/plan Mt (Ew. Mt jest zredagowana w misteryjny, przemyślany sposób → 3 elementy:
1.
inkluzja: Mt 1,23
Bóg z nami…
Mt 28,20
Ja jestem z wami…
Nie ma w Mt zakończenia mówiącego o wniebowstąpieniu… → Mt ukazuje JX jako
Tego, który wciąż jest z nami jako zmartwychwstały Pan
2.
Ośmiu błogosławieństwom w 1 mowie odpowiada 7 biada w mowie 5
→ liczby: 8 – Boży charakter
7 – w zestawieniu z 8 błogosł. podkreśla ludzki, doczesny wymiar
* podobnie zakończenie „8 błogosławieństw” to jakby 9 błogosławieństwo mówiące
o losie proroków (5,11-12a) i zakończenie przekleństwami dot. tych, którzy
proroków mordują (23,34-36)
3.
zestawienie nauki i opowiadań jest jak dawanie świadectwa: słowem i czynem
- Mt 4,23 JX nauczał i leczył
- Mt 9,35 jw.
→ to spojrzenie/ta logika zostaje przez Mt przeniesiona na dzieło
- Mt dzieli się z nami czymś, co jest owocem mądrej i dojrzałej wiary → tylko ten, kto
idzie za JX „otrzymuje”/zaczyna rozumieć siebie, nową tożsamość i rozumie wymogi
chrześcijaństwa
→ kompozycja księgi jest kluczem do interpretacji
Kontekst poprzedzający:
opis działalności JX (naucza i uzdrawia) → JX zbiera tłumy, wchodzi na górę i kieruje
słowa: Kazanie na Górze (Wielka Karta Chrystusowej Ewangelii) – mówi, kim są obywatele
Królestwa Bożego i jakie są warunki przynależności do tego król.
- jest to katecheza chrzcielna – kompendium życia chrześcijańskiego, reguła życia Syna,
styl człowieka nawróconego
- jest to tryb oznajmujący, który staje się niejako rozkazującym
Królestwo Boże ma charakter wewnętrzny – tzn. ten się w nim znajduje, kto się zestroi
z duchem panującym w Królestwie Bożym
- w centrum Kazania na Górze znajduje się modlitwa Ojcze nasz… (6,7-15) wokół niej
sytuują się dalsze tematy/okręgi
→ czyli na kim? skoro
Mt, mimo że wspomina o tłumach, koncentruje się na uczniach…
jeszcze ich nie powołał?
- dla Mt nie liczą się tłumy ale ci, którzy traktują JX jak Mistrza, ci którzy staną się
uczniami, tzn. będą słuchać Jego nauki i postępować wg Jego wskazań
- liczba 8 oznacza początek nowego stworzenia (osiem osób uratowanych w Arce Noego
1P 3,20, ósmy syn Jessego wybrany na króla izraelskiego 1Sm 16,10n; dzień
obrzezania Rdz 21,4, pierwsi chrześcijanie – 8 dzień = zmartwychwstanie) – zaczęło
się coś nowego…
Kontekst następujący:
- parabole mówiące o roli uczniów w świecie: są jako światło i sól w życiu codziennym
- a także przekleństwa/biada w końcowej części Mt 23,1-26,1 (Pwt 27,11-13 nawiązuje do
zakazu Mojżesza z Pwt 27,15-28,68 – to ci, co mimo znaków nie chcą przyjąć Dobrej
Nowiny)
Kazanie na Górze –
JX zajmuje się tym, kim mają być chrześcijanie
a nie co mają robić…
- to wymagania wykraczające daleko poza Prawo (5,21n). Jego nauka adresowa jest do
ludzi wybawionych przez dobrą nowinę, ludzi którzy są już w król. Bożym – to ludzie,
którzy otrzymali dar wybawienia – łaski, są popychani wewn. mocą przymusu do
pełnienia woli Ojca
relacja przykazania a błogosławieństwa
rola przykazań
rola błogosławieństw
jedynie wskazują drogę do celu
opisują cel
przykazania nie są dane po to, aby człowiek
ich praktykę doprowadził do doskonałości
i został za to na końcu obdarowany przez
Boga jakąś „nagrodą” proporcjonalną do
włożonego wysiłku, ale po to, aby wejść na
drogę uświęcenia, u której kresu jest stan
doskonałego podobieństwa do samego
Jezusa i zdolność do życia życiem samego
Boga, to znaczy życia wiecznego.
błogosławieństwa nie zastępują przykazań,
ale opisują i obiecują, co się stanie z kimś,
kto przykazania traktuje na serio.
Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo
albo Proroków. Nie przyszedłem znieść, ale
wypełnić (…) Dopóki niebo i ziemia nie
przeminą, ani jedna jota, ani jedna kreska
nie zmieni się w Prawie, aż się wszystko
spełni. Ktokolwiek więc zniósłby jedno
z tych przykazań, choćby najmniejszych,
i uczyłby tak ludzi, ten będzie najmniejszy
w królestwie niebieskim. A kto je wypełnia
i uczy wypełniać, ten będzie wielki
w królestwie niebieskim. (Mt 5,17-19)
- zbawienie wg Jezusowych Błogosławieństw, nie polega na otrzymaniu jakichś dóbr, które
sprawiałyby nam przyjemność i chroniły od cierpienia, ale na radykalnej przemianie tego,
czym jesteśmy dzisiaj, do takiej postaci, abyśmy stali się podobni do Boga na tyle, na ile
jest to dla człowieka możliwe z pomocą Jego łaski (Mt 5,45a. 48)
- Osiem Błogosławieństw to opis nieba
w. 1-2
* tłumy ὄχλους (ὄχλος) – uczniowie
- czy JX wychodząc na górę zamierzał się oddalić? (J 6,3) – raczej, by być lepiej
słyszanym i widzianym – jest to wstęp do nauczania (por. zakończ. 7,28nn)
- 2 kręgi słuchaczy:
1.
uczniowie μαθηταὶ (μαθητής) - Dwunastu (8,23; 10,1; 11,1…)
2.
tłum – świadkowie słów i czynów JX (8,1 i 18; 23,1)
* wyszedł na górę – ὄρος
- góra to w Biblii miejsce teofanii i Bożej mocy (Synaj, Moria, Karmel, Syjon, Nebo, Góra
Przemienienia, Góra Oliwna)
- zwrot kojarzy się z Mojżeszem (Wj 19,20; 24,1) - góra to miejsce otrzymania Prawa,
spotkania z Bogiem, schronienia i ucieczki (Ps 11,1), prawdziwego kultu (Wj 24,4)
i miejsce wypowiadania błogosławieństw i przekleństw nad ludem (Joz 8,30-35)
→ znak, że dokonuje się tu Boże objawienie, epifania Boga
* gdy usiadł – postawa nauczyciela (13,1.2; 15,29; 26,55nn)
- wskazuje na należny szacunek mistrzowi (19,28; 5,31..)
- zwyczajowa postawa nauczycieli
* otworzył usta – semicki, biblijny idiom zapowiadający uroczysty i ważną wypowiedź
(Hi 3,1; 33,2; Dn 10,16; Dz 8,35) u Mt jeszcze w 13,35; 17,27