AH Subkultury W2 - Teoria tożsamości społecznej

Materiały pomocnicze dla studentów (1)
Teoria Tożsamości Społecznej
Henrego Tajfela
(krótkie wprowadzenie)
Henri Tajfel (1922-1982)
Psycholog, żydowskiego pochodzenia, urodzony w
Polsce (Włocławek). Przed II wojną światową
studiował chemię na paryskiej Sorbonie. Okres
wojenny spędził w obozach jenieckich. W 1946
rozpoczął studia psychologiczne, początkowe we
Francji, a od 1954 w Wielkiej Brytanii. Tutaj
zaczął interesować się nową szkołą psychologii
społecznej (tzw. „New Look”) badając proces
błędów w percepcji. W 1967 został profesorem
psychologii społecznej na Uniwersytecie w
Bristolu, gdzie pracował do końca swojej
naukowej kariery. Tam opracował swój schemat
eksperymentalny znany jako minimal group
experiments do badań nad uprzedzeniami
międzygrupowymi i kategoryzacją społeczną.
Wraz z Johnem Turnerem opracował teorię
tożsamości społecznej - Social Identity Theory –
SIT.
Teoria tożsamości społecznej (1)
• Tożsamość społeczna to:
– nasze przekonania i uczucia
wobec własnej grupy,
– świadomość przynależności do
różnych grup, czyli suma
naszych społecznych
identyfikacji.
• Posiadamy:
– tożsamość osobistą - JA
– tożsamość społeczną - MY
Teoria tożsamości społecznej (1)
Dążymy do umacniania poczucia
własnej wartości, a drogą do tego jest
ugruntowanie pozytywnej tożsamości
społecznej, czyli przekonania że MY
(nasza grupa) jesteśmy lepsi od NICH
(innych grup), np. Małysz wygrał, ale
mówimy, że MY wygraliśmy; gdy
drużyna siatkarska wygrała z drużyną
rosyjską mówiliśmy: wygraliśmy z
Rosją.
Teoria tożsamości społecznej (2)
• Tworzenie się uprzedzeń wobec obcych jest
efektem naturalnego i wszechobecnego procesu
kategoryzacji społecznej "ja - inni", "my - oni", "swoi
- obcy".
• Proste, jednowymiarowe i konkretne kategoryzacje
są dostępne poznawczo już dla małych dzieci.
Prawdopodobnie są to pierwotne procesy
prowadzące do tworzenie się nieprzychylnychwrogich postaw wobec grup obcych.
Teoria tożsamości społecznej (2)
• Proces kategoryzacji nie wynika z konkretnych przesłanek
i wiedzy o cudzej i własnej grupie. Małemu dziecku
wystarczą narzucone "etykiety" lub pojedyncze,
wyraziste kryteria – może je dalej powielać.
• Kategoryzacja społeczna utrwala się, gdyż pełni dla
jednostek i grup ważne funkcje poznawcze i
motywacyjne. Związana jest z przynależnością do
własnej grupy, z tożsamością i samooceną osoby.
• Jeśli należymy do jakieś grupy czujemy się pewniejsi.
Teoria tożsamości społecznej (3)
na przykładzie DDA
Teoria tożsamości społecznej sugeruje, że dziecko
alkoholika funkcjonując na poziomie tożsamości
społecznej percypuje siebie i innych w ramach
społecznych kategorii - za wszelką cenę będzie
dążyć do akcentowania podobieństw między
członkami tej samej grupy i różnic między nimi
a członkami innych grup.
Członkowie grupy nie reagują na siebie i na innych
jak na jednostki z indywidualną historią, ale jak na
elementy wspólnej charakterystyki grupy.
Teoria tożsamości społecznej (3)
na przykładzie DDA
Podobieństwo stylu życia, wzorów konsumpcyjnych i
poglądów, które ma tendencję wzrostową, scala
grupę i umiejscawia ją w kontrze do reszty
społeczeństwa.
Zrzeszona (formalnie lub nieformalnie) grupa DDA,
czyni członków „wolnymi” (tu nikt ciebie nie
naznaczy), dzięki czemu mogą się realizować przy
pełnej akceptacji, wynikającej w dużym stopniu ze
świadomości problemu.
Jednocześnie jednak stają się od niej zależni i odcięci
od reszty. Pojawia się alienacja.