docBiuletyn firmowy ELEKS (96) grudzień 5/2011
download 
Reklamacja Transkrypt
Biuletyn firmowy ELEKS (96) grudzień 5/2011
SEP dfsadfdfb dfbadfbab aerfbhabna Aleksandra Krzemieƒ biuletyn informacyjny ELEKTROBUDOWY SA 5/2011 (96) WYDANIE SPECJALNE ISSN 1428-3328 Na ok∏adce: Bartek Ciurkowski 1 spis treÊci 9 10 11 20 wywiad numeru 2 3-4 8 Europa, Polska, ELEKTROBUDOWA SA, rodzina O problemach i sukcesach mówi Jacek Faltynowicz, prezes naszej firmy. 9 Szlachetni z naszej firmy Miko∏aj historia na Êwi´ta 10,15-19Edison i Westinghouse – wojna pràdów nasze sprawy aktualnoÊci 21-22 Horoskop na 2012 rok 5 7-6 23 Informacje bie˝àce Co si´ stało po 19 sierpnia roku 28 naszej ery biuletyn informacyjny ELEKTROBUDOWY SA 5/2011 (96) WYDANIE SPECJALNE ISSN 1428-3328 Bàdê dobrze poinformowany w podró˝y s∏u˝bowej Naczelna Aleksandra Krzemieƒ tel.: 32/ 25 90 313 fax: 32/ 25 90 216 mobile: 601 388 428 e-mail: [email protected] ELEKTROBUDOWA SA Katowice, ul. Porcelanowa 12 Skład i łamanie: KOLORES Korekta: Krzysztof Szymczyk Nakład 1200 egz. grudzieƒ 2011 Szanowna Pani Redaktor (Droga Olu) Gratuluj´ kolejnego Êwietnego numeru Eleksa, czyta si´ go Êwietnie, po prostu jednym tchem chłonàc wieÊci z ELEKTROBUDOWY SA. Dla mnie jest to szczególnie cenna lektura, bo mimo ˝e od kilku lat nie pracuj´ ju˝ dla firmy, to ch´tnie i aktywnie staram si´ Êledziç jej losy i cieszyç jej sukcesami. I tym razem z du˝à uwagà i zainteresowaniem „po˝arłem” kolejny numer Eleksa i prawd´ mówiàc, chciałoby si´ jeszcze. Mam jednak, jako niepoprawny kibic piłkarski, pewne drobne spostrze˝enie, a mianowicie w artykule o szynoprzewodach jest informacja o monta˝u bloków wyprowadzenia mocy w elektrowni wodnej niedaleko miasta Trabzon i tamtejszym klubie piłkarskim, w którym – jak twierdzi autor – gra trzech Polaków. W tym miejscu wkradła si´ drobna nieÊcisłoÊç, albowiem podobnie jak ELEKTROBUDOWA SA, tak˝e i polscy piłkarze bardzo polubili to miasto i jest ich tam dokładnie czterech: Arkadiusz Głowacki, bracia Paweł i Piotr Bro˝ek i Adrian Mierzejewski. ˚ycz´ zarówno ELEKTROBUDOWIE SA, jak i polskim piłkarzom coraz wi´cej sukcesów na tureckiej ziemi. Raz jeszcze gratuluj´ Eleksa i serdecznie pozdrawiam Tomek Chrobok wywiad numeru Europa, Polska, ELEKTROBUDOWA SA, rodzina O problemach i sukcesach mówi Jacek Faltynowicz, prezes naszej firmy. Rozmawia∏a: Aleksandra Krzemieƒ Foto: archiwum 3 Prezes Jacek Faltynowicz z rodzinà. Rok 2011 nie nale˝ał do najbardziej udanych nie tylko w naszej firmie, ale w całej gospodarce. Dlaczego? Tak bym nie powiedział. JeÊli chodzi o działalnoÊç rynkowà – rewelacyjnie! Po raz pierwszy w swej historii ELEKTROBUDOWA SA zdobyła w ciàgu jednego roku zamówienia o wartoÊci przekraczajàcej miliard złotych. Jeszcze kilka lat temu mogliÊmy o tym tylko marzyç. Tak jak marzà o tym dzisiaj nasi konkurenci. B´dziemy mieli portfel zamówieƒ powy˝ej 750 mln. Siedem razy wi´cej ni˝ 10 lat temu i 150 mln wi´cej ni˝ rok temu. Poziom sprzeda˝y wróci do poziomu najlepszego dotychczas, 2008 roku. To sukcesy. Nie osiàgamy nie- stety zało˝onego poziomu rentownoÊci. Czemu? Trudno w tej chwili powiedzieç. W przyszłym roku przyjdzie czas na analiz´ i przeciwdziałanie. Druga fala kryzysu to ju˝ fakt? Co b´dzie dalej? MyÊl´, ˝e nie. Prosz´ spojrzeç na centra handlowe. Ludzi nie ubyło. Wydaje mi si´, ˝e wr´cz przeciwnie. Co nie oznacza, ˝e nie widz´ powa˝nych problemów. Jak po- wiedziałem wczeÊniej, mamy zamówienia, rekordowà sprzeda˝, podwy˝szyliÊmy ponownie wydajnoÊç pracy, koszty stałe nie wzrosły. A nie mamy oczekiwanej mar˝y i zysku. Dziwne. Mo˝e to właÊnie jest istotà tzw. drugiej fali? Nie wiem. Czy Pana zdaniem strefa euro przetrwa? Jakie b´dà dalsze losy UE? OczywiÊcie, ˝e tak. UE, najwi´kszy Po raz pierwszy w swej historii ELEKTROBUDOWA SA zdobyła w ciàgu jednego roku zamówienia o wartoÊci przekraczajàcej miliard złotych. grudzieƒ 2011 Zamówienia ELEKTROBUDOWY SA roku 2011 wywiad numeru przekroczyły miliard złotych. Zamówienia ELEKTROBUDOWY SA (podane w milionach złotych) w roku 2011 przekroczyły miliard złotych. 1500,0 1125,0 750,0 436,9 262,9 1999 2000 4 777,7 198,1 287,6 226,2 328,4 376,1 1016,0 888,7 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 eksperyment od czasów póênego Êredniowiecza, ma moim zdaniem ogromnà przyszłoÊç. OczywiÊcie Europa nie powróci do siły i pozycji z XV i XVI wieku, gdy była tak naprawd´ hegemonem. Ale utrzyma pozycj´ jednego z dwóch, trzech głównych oÊrodków politycznogospodarczych współczesnego Êwiata. Stworzy swoim obywatelom optymalne warunki ˝ycia i funkcjonowania. Wierz´ w to. A nasza firma? Do tej pory postrzegani jesteÊmy jako solidna, stabilna, wr´cz „nudna” firma. Czy coÊ si´ zmieni? I tak b´dzie dalej. Mo˝ecie paƒstwo byç spokojni. Robimy wszystko, by tak było. I wiemy, co i jak nale˝y zrobiç. 375,0 696,6 739,1 566,2 0 2010 2011 (prognoza) lokalnych. Wielu z tych rzeczy nie doceniliÊmy. JednoczeÊnie uczymy si´. Błyskawicznie. Z bólem. Ale zdobywamy unikalne umiej´tnoÊci. To b´dzie naszà kolejnà przewagà konkurencyjnà. I jeszcze na tym zarabiamy. Czego mo˝emy sobie ˝yczyç w roku 2012? Pracy. Takiej, która da nam satysfakcj´, naszej firmie dobre wyniki, akcjonariuszom zysk i wzrost wartoÊci. Pracy, która pozwoli nam cieszyç si´ kolejnymi Êwi´tami, tak jak mo˝emy cieszyç si´ nadchodzàcymi. nicznych naszych rdzennych Dzi´kujemy i ˝yczymy spokoju pracowników i przyjmowanych i wytchnienia na Êwi´ta, a na tylko do realizacji jednego kon- Nowy Rok – wielu racjonalizatraktu. Nie znaliÊmy organizacji torskich pomysłów! prac na obiektach jàdrowych. Nie do koƒca rozpoznaliÊmy lokalne prawo pracy, prawo zwiàzkowe i inne. PopełniliÊmy bł´dy w obsadzie stanowisk. Nie wiedzieliÊmy, ˝e nasza obecnoÊçpracownika, na tym rynku Efektywność czyli sprzedaż na zatrudnionego b´dzie takim zagro˝eniem dla firm (liczona w tysiącach dolarów). EfektywnoÊç pracownika, czyli sprzeda˝ na zatrudnionego 300,0 (liczona w tysiàcach dolarów). 225,0 150,0 Dochodzà do nas niepokojàce informacje z naszego kontraktu OLKILUOTO 3 w Finlandii. Mo˝e Pan wyjaÊniç, z czego wynikajà problemy na budowie fiƒskiej elektrowni nuklearnej? Sprawa mocno skomplikowana. Cz´Êç przyczyn jest niezale˝na od nas. Wiele bł´dów popełniliÊmy, dopiero teraz je naprawiamy. Nie doceniliÊmy ró˝nic kultur tech- 209,2 170,4 52,9 53,3 70,8 86,4 75,0 116,4 2002 2003 2004 2005 2006 2007 122,7 2008 128,3 151,9 0 2009 2010 2011 (prognoza) grudzieƒ 2011 aktualnoÊci Wojciech Paleczny – nowy dyrektor marketingu Rynku Wytwarzania Energii Konkurs znajomoÊci przepisów i wiedzy o BHP Andrzej Kowalik, Paweł Famulski i Krzysztof Sacharczuk zostali zwyci´zcami konkursu zorganizowanego 21 paêdziernika 2011 r. w ramach szkoleƒ okresowych kierowników oraz kadry in˝ynieryjno-technicznej. Konkurs, dotyczàcy znajomoÊci przepisów BHP, prawa pracy oraz zagro˝eƒ wyst´pujàcych w Êrodowisku, zo- stał zorganizowany przez Dział BHP ELEKTROBUDOWY SA. Komisja konkursowa w składzie: Marta Bralich, Maria Kumiega i Stefan Pabian po jednoetapowym teÊcie – 35 pytaƒ teoretycznych – przyznała zwyci´zcom nagrody. Gratulujemy przede wszystkim znajomoÊci tematu i ˝yczymy wszystkim pracownikom bezpiecznej pracy. Korekta prognozy rocznej grupy kapitałowej ELEKTROBUDOWA SA na 2011 rok który zwiàzany jest z zaostrzajàcà si´ walkà konkurencyjnà oraz zmianà struktury sprzeda˝y. Narastajàco po trzech kwartałach skonsolidowane przychody ELEKTROBUDOWY SA wyniosły 612,6 mln zł (wzrost o 22,5 proc. rok do roku), a zysk netto przypadajàcy na akcjonariuszy 23,4 mln zł (spadek o 28,5 proc.). Po trzech kwartałach nowe szacunki skonsolidowanych wyników zostały zrealizowane odpowiednio w 65,8 proc. i 61,4 proc. Skorygowana prognoza wyników przewiduje 38,1 mln zł skonsolidowanego zysku netto przypadajàcego na akcjonariuszy Spółki jednostki dominujàcej i 930,8 mln zł przychodów ze sprzeda˝y. Opublikowany w lutym bud˝et przewidywał, ˝e grupa zakoƒczy ten rok z 793,5 mln zł obrotów i 48,3 mln zł zysku przypadajàcego na akcjonariuszy (dla porównania: w 2010 r. miała 45,1 mln zł zysku przypadajàcego na akcjonariuszy i 786,7 mln zł obrotów). Prognoza sprzeda˝y została jednak podniesiona w zwiàzku ze wzrostem wartoÊci pozyskanych zamówieƒ. Szacunek zysku został natomiast obni˝ony, m.in. za sprawà spadku mar˝, grudzieƒ 2011 1 paêdziernika 2011 r. stanowisko dyrektora marketingu w Oddziale Rynku Wytwarzania Energii objàł Wojciech Paleczny. Wojciech Paleczny urodził si´ 19 lutego 1974 r. w Jaworznie. Dla ELEKTROBUDOWY SA pracuje od 2 sierpnia 1999 r., kiedy to jako absolwent Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie rozpoczynał prac´ w Grupie Pomiarów Pomonta˝owych w Jaworznie. Poczàtkowo jako sta˝ysta, a nast´pnie in˝ynier i specjalista pomiarów pomonta˝owych. DoÊwiadczenie zdobywał tak˝e na stanowiskach specjalisty ofert i kosztorysowania oraz specjalisty badaƒ i projektowania. Od 2004 roku nieprzerwanie pełnił funkcje kierownicze na realizowanych przez Oddział Rynku Wytwarzania Energii projektach, jako kierownik robót i kierownik kontraktu, nadzorujàc tak˝e kontrakty realizowane poza granicami Polski. Posiada uprawnienia SEP E i D. Ukoƒczył szereg szkoleƒ specjalistycznych i mened˝erskich. Wojciech Paleczny jest ˝onaty, w styczniu br. urodziła mu si´ córka Ewa. Panu Wojciechowi ˝yczymy wielu sukcesów we współpracy z klientami, owocujàcych zwi´kszeniem konkurencyjnoÊci i pozycji rynkowej ELEKTROBUDOWY SA zarówno w energetyce, jak i w innych obszarach działalnoÊci. 5 aktualnoÊci Co si´ stało po 19 sierpnia roku 28 naszej ery Tekst: Jan Ryszard Kurylczyk W minionym roku napisałem, i˝ teraz opowiem o tym, co si´ stało z Jezusem po 19 sierpnia 28 r. naszej ery, a tak˝e – dlaczego była to szczególna data. 6 Zapyta ktoÊ: A có˝ mogło si´ wydarzyç niezwykłego, skoro Jezus wiedział nie tylko o tym, co niesie ów dzieƒ i ka˝dy nast´pny? Tak, to prawda, ON wiedział, ale co wiedzieli ówczeÊni ˚ydzi? Co b´dà o NIM myÊleç i mówiç, kiedy w sierpniowy dzieƒ dotrze w to szczególne miejsce, do którego zmierzał… Wtedy ˚ydzi uznawali, w odró˝nieniu od swoich sàsiadów, ba – całego staro˝ytnego Êwiata, tylko jednego Boga. Tego, który na górze Synaj przekazał Moj˝eszowi tablice z dziesi´ciorgiem przykazaƒ i wyjawił swoje imi´: JAHWE. Ale za czasów Jezusa ˝aden ˚yd nie wypowiedział głoÊno, a najpewniej i szeptem, imienia Bo˝ego, byłoby to bluênierstwem! Zastàpiono je aramejskim słowem „ADONAJ” (Pan, greckie „KY- grudzieƒ 2011 RIOS”). ˚ydzi ufali Panu i czekali z ut´sknieniem na przybycie wysłannika Bo˝ego – MESJASZA (aramejskie „Masziach”, greckie „Christos”), który wybawi ich z rzymskiej niewoli i potwierdzi specjalny status narodu ˝ydowskiego – wybranego przez Boga. Ilu ju˝ było pretendentów do tej roli? DwadzieÊcia lat wczeÊniej tak mówił o sobie Judasz z Gamali – uznano, ˝e bluênił, i został ukamienowany. Póêniej jeszcze nast´pnych pi´ciu ˚ydów Êmiało o sobie tak mówiç – zostali wybato˝eni i przegnani z Jerozolimy. 19 sierpnia 28 r. n.e. miało byç inaczej… W chwili, o której pisz´, ˚ydzi byli zwyci´˝eni, upokorzeni i rzàdzeni przez rzymskich prokuratorów i namiestników oraz ˝ydowskich stronników Rzymu – saduceuszy. Dlatego nie bez przyczyny nienawidzili zwyci´zców, wi´cej – wszystkich obcych, którzy wyznawali innà ni˝ oni religi´. A w ich ˝ycie miał za chwil´ wkroczyç ktoÊ, kto powie, ˝e Boga nale˝y miłowaç bezgranicznie, ale w nie mniejszym stopniu… bliêniego! Powie: „Kochaj bliêniego jak siebie samego”. Zaraz, zaraz… Ka˝dego bliêniego? A wi´c i Rzymianina?! Czy u ówczesnych ˚ydów myÊl taka mogła znaleêç poparcie? Było to raczej bluênierstwo! ˚ydzi mieliby miłowaç Rzymian, ba, upokorzeni „mieli nadstawiaç drugi policzek”! Tak mógłby mówiç Mesjasz, który miał wybawiç ˚ydów z rzymskiej niewoli?! A przecie˝ Jezus wiedział, ˝e powie wi´cej, powie, ˝e Boga wielbiç mo˝na w ka˝dym miejscu, nie tylko w jerozolimskich synagogach. Nie poprà GO kapłani – faryzeusze. Oni wiedzà, ˝e jeÊli pielgrzymi przestanà przychodziç do jerozolimskich synagog, nie tylko Êwiàtynie, ale całe miasto zbiednieje. Wie o tym równie dobrze ówczesna władza. Nie znajdzie wi´c Jezus i u nich poparcia. praw: „Bzdurami si´ zajmujecie, bo to, co w prawie najwa˝niejsze, to SPRAWIEDLIWOÂå, MIŁOSIERDZIE, WIARA i MIŁOÂå – wobec Boga i bliêniego!”. Tak, doktorzy prawa nie mieli najmniejszych wàtpliwoÊci – Jezus bluênił! Mało tego, ten odmieniec religijny nie zwa˝ał na to, by jedzenie było koszerne, ON Êmie mówiç, ˝e: „Nie to, co wchodzi do ust, czyni człowieka nieczystym, ale to, co człowiek tymi ustami bezmyÊlnie powie, mo˝e go nieczystym uczyniç”. Tak, doktorzy praw nie mieli wahaƒ: ˚yda o tak wywrotowych poglàdach nie tylko nie mo˝na popieraç, jego trzeba Êcigaç, pojmaç i ukaraç!! Jezus wie, ˝e to wszystko si´ stanie, mimo to owego sierpniowego ranka pewnie zmierzał dalej – ku swemu przeznaczeniu… A mo˝e znajdzie uznanie w oczach doktorów praw strzegàcych moralnoÊci i przestrzegania prawa? Oni wówczas zastanawiali si´ przecie˝ nad wa˝nymi dla ˚ydów sprawami: czy wolno zjeÊç jajko zniesione przez kur´ w szabat, bo kura wykonała prac´, a w szabat pracowaç nie wolno; czy w szabat mo˝na zabiç wesz, bo prawo zakazuje w ten dzieƒ zabijania zwierzàt… A tu przyjdzie do synagogi zuchwały prostak, syn zwykłego cieÊli i rzuci w twarz doktorom My współczeÊni, oddaleni o prawie dwa tysiàce lat od tamtych czasów, te˝ wiemy, co wydarzyło si´ po 19 sierpnia 28 r. Wiemy, ale czy potrafimy to zrozumieç, ogarnàç w szczegółach? Mo˝e jednak warto wróciç do tych wydarzeƒ, poznaç je dokładniej, przemyÊleç… Ale o tym – za rok. Na razie Jezus zmierza ku brzegom Jordanu, gdzie oczekuje GO Jan Chrzciciel. grudzieƒ 2011 7 aktualnoÊci Szlachetni z naszej firmy Tekst: Aleksandra Krzemieƒ Foto: Barbara Rehlich 8 Pracownicy z Katowic przy∏àczyli si´ do ogólnopolskiej akcji SZLACHETNA PACZKA. Akcja, której g∏ównym za∏o˝eniem jest idea przekazywania bezpoÊredniej pomocy – skutecznej, konkretnej i sensownej – realizowana jest od 2001 roku przez Stowarzyszenie WIOSNA. W SZLACHETNEJ PACZCE prywatni darczyƒcy odpowiadajà na potrzeby osób najbardziej ubogich ze swojego miasta lub okolicy. O potrzebach tych dowiadujà si´ wolontariusze, którzy sami w swoich spo∏ecznoÊciach poszukujà rodzin dotkni´tych biedà, odwiedzajà je i pytajà o to, czego im najbardziej brakuje. Oko∏o miesiàca przed Bo˝ym Narodzeniem informacje te sà umieszczane w anonimowej bazie internetowej, by darczyƒca móg∏ wybraç konkretnà rodzin´ i przygotowaç dla niej paczk´ na Êwi´ta. „Nasza Rodzina” to rodzice wychowujàcy trójk´ dzieci, mieszkajàcy dodatkowo z najstarszà córkà i dwójkà jej dzieci. OÊmioosobowa rodzina mieszka w ma∏ym, dwupokojowym mieszkaniu. Po dokonaniu op∏at pozostaje 1000 z∏ na miesiàc (125 z∏ na jed- grudzieƒ 2011 nego cz∏onka rodziny). Przyczynà trudnej sytuacji jest brak pracy. Ojciec ze wzgl´du na pogarszajàcy si´ stan zdrowia nie mo˝e jej podjàç, a panie zosta∏y niedawno zwolnione. Akcji w naszej firmie, zainicjowanej i koordynowanej przez zespó∏ ZZL, nie mo˝na odmówiç spontanicznoÊci, ale i rozmachu i wielkiej ˝yczliwoÊci. Mimo krótkiego czasu, dzi´ki hojnoÊci osób z Biura Spó∏ki, RDE, RP, RWE i firmy Konip uda∏o si´ skompletowaç niemal ca∏à list´ potrzebnych produktów spo˝ywczych, Êrodków czystoÊci oraz artyku∏ów szkolnych, zabawek i odzie˝y. ELEKTROBUDOWA SA ze swojej strony zakupi∏a dla „Naszej Rodziny” pralk´ Electrolux. Dobroç jeszcze raz zwyci´˝y∏a, a my pomogliÊmy spe∏niç marzenia Roberta, Fabiana, Oliwki, Wiktorii, Dawida i ich Rodziców. aktualnoÊci Tradycyjnie z okazji Mikołaja dzieci i wnuki naszych pracowników z Katowic i okolic zostały zaproszone 7 grudnia br. do wspólnej zabawy w Krainie Dziecięcej Rozrywki Nibylandia w Katowicach. Foto: Małgosia Posmyk i Maciek Odrzywołek 9 grudzieƒ 2011 historia na Êwi´ta Edison i Westinghouse – wojna pràdów Tekst: Jacek Nowicki 10 Dlaczego w elektroenergetyce powszechnie u˝ywamy pràdu przemiennego, trójfazowego, a nie na przykład pràdu stałego? Aby odpowiedzieç na to banalne z pozoru pytanie, nale˝y si´ cofnàç a˝ do lat osiemdziesiàtych i dziewi´çdziesiàtych XIX wieku i przyjrzeç z bliska czasom, gdy najt´˝sze umysły ówczesnych wynalazców i przemysłowców pracowały nad rozwiàzaniami technicznymi majàcymi słu˝yç praktycznemu wykorzystaniu energii elektrycznej. Dwóch spoÊród nich, Edison i Westinghouse, toczyło „walk´ na Êmierç i ˝ycie”, która do historii przeszła pod nazwà wojny pràdów (ang. war of currents). Manhattan rozbłyskuje Êwiatłem ˝arówek Edisona Poczàtkowy sukces praktycznych systemów zasilania elektrycznego w latach osiemdziesiàtych XIX w. nale˝ał do rozwiàzaƒ bazujàcych na wykorzystaniu pràdu stałego. Pierwsze typy ˝arówek Edisona W Stanach Zjednoczonych ich wielkim promotorem był Thomas Alva Edison (1847–1931) – amerykaƒski wynalazca i przemysłowiec, autor wielu przełomowych wynalazków, m.in. fonografu, kamery filmowej i ˝arówki, a tak˝e póêniejszy współzało˝yciel korporacji General Electric Company, posiadacz licznych patentów na urzàdzenia techniczne opracowane przez siebie i swych współpracowników. Poczàtkowo systemy pràdu stałego budowane były w du˝ych miastach osobno dla ró˝nych zastosowaƒ – do oÊwietlenia, do przemysłowych nap´dów elektrycznych i do powstajàcej właÊnie trakcji tramwajowej. Pràd stały doskonale si´ sprawdzał w zasilaniu najbardziej typowych obcià˝eƒ, zło˝onych wówczas przede wszystkim z ˝arówek i silników. Pràdnice pràdu stałego mogły łatwo pracowaç równolegle z bateriami akumulatorów i ze Thomas Alva Edison (1847–1931) grudzieƒ 2011 sobà nawzajem, co zapewniało łatwiejsze wyrównywanie obcià˝eƒ, podwy˝szało niezawodnoÊç zasilania i umo˝liwiało wykorzystanie pràdnic małej mocy podczas zmniejszonego zapotrzebowania. We wrzeÊniu 1882 r. w Nowym Jorku uruchomiono pierwszy du˝y komercyjny system zasilania stałopràdowego, obsługiwany przez spółk´ Edison Electric Illuminating Company. Był on zasilany z poło˝onej na dolnym Manhattanie elektrowni Pearl Street Station, z szeÊcioma pot´˝nymi jak na owe czasy pràdnicami o mocy ok. 100 kW, nazywanymi jumbo-dynamo. Ka˝da z nich dostarczała mocy wystarczajàcej dla zasilenia 1200 ˝arówek zasilanych napi´ciem stałym 110 V. Energia dostarczana była do odbiorców podziemnymi kablami o łàcznej długoÊci ok. 30 km. Elektrownia działała na obszarze ok. 1 mili kwadratowej miasta. W chwili oddania do u˝ytku system miał 85 odbiorców wyposa˝onych łàcznie w ok. 400 ˝arówek. Energia Dominik MaÊlankiewicz Dzieci Jacka Filipkowskiego Mikołaj Szczepankiewicz. Córeczka Ireny Tomaszewskiej Lenka Gulczyƒska Mateusz Turecki 11 Helenka Marcisz Ró˝a Marcisz AdaÊ i Marta Kacprowicz Nasze kochane maluchy StaÊ Marcisz Jagienka - wnuczka Marka Pradelskiego Dawid i Dominik Wojciechowscy Wnuczek Basi Rakoczy Syn Krzysztofa Litwickiego Livia Sonia i Stella Marie Bàk Artur - syn Magdy i Zbyszka AntoÊ Juskowiak Franciszek Jan Eitner Dominik i Adrian Gliwiccy PiotruÊ i Tomasz Chojnowscy Maciek Wadelski Jarema Krupiƒski 12 Patryk J´draszek Nasze kochane maluchy Karol Kania Wnuczki Ewy Rejment - Lenka i Ingusia Wiktoria Zdziebło Marta Wilk Maksymilian Rutkowski Ninka - córka Ani Hachu∏y 13 Monika Grabiec Maja i Miłosz Posmyk Amelia Grabiec Martynka i Pawełek MiÊkiewicz Nasze kochane maluchy Kuba Łomozik Oskar Zab∏otny Miłosz Zwaniecki Marcel Zwaniecki Natalia Strzelecka Paulinka Kalin Natalka Kalin BartuÊ Wojtal Vanessa Voinich Patrycja Voinich 14 Córka Mariusza Wujcika Makary Gałka Ola K´pczyƒska Malwina Gałka Nasze kochane maluchy historia na Êwi´ta nale˝y do systemów pràdu stałego. Do 1886 r. w USA i Kanadzie oddano do u˝ytku ok. 50 elektrowni wodnych zasilajàcych systemy stałopràdowe. Do 1888 r. było ich ju˝ ok. 200. Pràdnica pràdu stałego konstrukcji Edisona elektryczna wykorzystywana była niemal wyłàcznie do oÊwietlenia, była bardzo droga i posiadała wszelkie cechy „dobra luksusowego”. Wynalezione przez Edisona ˝arówki pozwalały na łatwe i bezpieczne oÊwietlanie wn´trz budynków (w przeciwieƒstwie do wczeÊniejszych lamp łukowych). Praktyczne wykorzystanie elektrycznoÊci w nap´dach mechanicznych umo˝liwiło wprowadzenie do u˝ycia silnika elektrycznego pràdu stałego opracowanego dla systemów Edisona przez Franka J. Sprague. Przez pierwsze dwa lata przedsi´biorstwo Edison Electric Illuminating Company, b´dàce prekursorem współczesnych elektrowni i spółek dystrybucyjnych, przynosiło straty, gdy˝ wpływy ze sprzeda˝y energii nie pokrywały kosztów eksploatacyjnych. Nie zra˝ony tym Thomas A. Edison konsekwentnie instalował podobne systemy w innych miastach. 4 lipca 1883 r. osobiÊcie uczestniczył w uruchomieniu kolejnej elektrow- ni, w Sunbury w Pensylwanii, po raz pierwszy wykorzystujàcej trójbiegunowy układ stałopràdowy: +110 V / 0 / –110 V, co pozwalało na zasilanie zarówno standardowych odbiorników 110 V (włàczanych mi´dzy jeden z dwóch biegunów 110 V i przewód zerowy), jak i silników o napi´ciu znamionowym 220 V (włàczanych pomi´dzy +110 V i –110 V), przy istotnym zmniejszeniu zu˝ycia miedzi na kable zasilajàce. W pierwszym nowojorskim systemie zasilania stałopràdowego zabezpieczenie obwodów instalacji elektrycznych przed zwarciami i przecià˝eniami stanowiły bezpieczniki topikowe. Edison opracował i wprowadził tak˝e do praktycznego u˝ytkowania pierwszy stałopràdowy licznik energii elektrycznej, co znakomicie ułatwiło rozliczenia finansowe z odbiorcami. W połowie lat osiemdziesiàtych XIX wieku wydawało si´, ˝e przyszłoÊç elektroenergetyki niepodzielnie grudzieƒ 2011 Pràd przemienny – idea rodem z Europy System pràdu stałego, pomimo swych licznych zalet, miał tak˝e powa˝ne wady. Niemo˝liwe było łatwe podwy˝szanie i obni˝anie napi´ç w celu ułatwienia przesyłu energii na wi´ksze odległoÊci. Du˝e spadki napi´ç ograniczały powa˝nie odległoÊç od miejsca jej wytwarzania do miejsca u˝ytkowania. Perspektywa wykorzystania pràdu przemiennego wydawała si´ interesujàca: zastosowanie transformatorów pozwalało na łatwe podwy˝szanie i obni˝anie napi´ç, zaÊ naturalne przejÊcie pràdu przez zero mogło uproÊciç konstrukcj´ aparatów przeznaczonych do łàczenia coraz wi´kszych pràdów. O ile „ojczyznà” praktycznych systemów pràdu stałego były bez wàtpienia Stany Zjednoczone, o tyle historia zastosowania pràdu przemiennego zacz´ła si´ w na Starym Kontynencie. Na poczàtku rozwoju systemów pràdu przemiennego w sukurs ówczesnym in˝ynierom i przemysłowcom przyszedł niedoceniany dotàd wynalazek paryskiego konstruktora i wynalazcy Hippolyte Pixiiego (1808–1835), który ju˝ w 1832 r. zbudował prototyp generatora – pràdnicy pràdu przemiennego, bazujàcy na wykorzystaniu magnesu stałego, indukujàcego w sàsiadujàcej z nim nieruchomej cewce sinusoidalnie zmiennà sił´ elektromotorycznà. Wynalazek ten przez ponad 40 kolejnych lat uwa˝any był za mało u˝yteczny, choç prowadzono eksperymenty z jego u˝yciem. Francuski lekarz 15 historia na Êwi´ta 16 Guillaume Duchenne (1806–1875) posługiwał si´ pràdnicà Pixiiego w swych pracach nad elektrodiagnozà i elektroterapià, przeprowadzajàc wiele pionierskich eksperymentów medycznych. Przełom nastàpił w latach siedemdziesiàtych i osiemdziesiàtych XIX w. wraz z pracami nad pierwszymi maszynami pràdu przemiennego. W 1881 r. Lucien Gaulard i John D. Gibbs zademonstrowali w Londynie prototyp transformatora pràdu przemiennego. W latach 1882–1885 próbowali oni bezskutecznie opatentowaç swój wynalazek w Anglii, co jednak skutecznie uniemo˝liwili im konkurenci – wÊród nich Sebastian de Ferranti (1864–1930), posiadacz szeregu patentów na opracowane przez siebie urzàdzenia – m.in. pràdnic´ pràdu przemiennego nazywanà „Ferranti Dynamo” i praktyczne rozwiàzania z dziedziny transformatorów. W latach 1884–85 trzej w´gierscy in˝ynierowie: Károly Zipernowsky, Ottó Bláthy, Miksa Déri (tzw. zespół Z.B.D.) pracujàcy w zakładach Ganz Vállalatok w Budapeszcie skonstruowali pierwszy na Êwiecie transformator o zamkni´tym rdzeniu, charakteryzujàcy si´ wysokà sprawnoÊcià i pozwalajàcy na regulacj´ napi´cia, co było niemo˝liwe w poprzednich konstrukcjach bezrdzeniowych lub wykorzystujàcych rdzenie otwarte. Kolejny przełom przyniosły prace Galileo Ferrarisa (1847–1897), który od 1885 r. prowadził we Włoszech doÊwiadczenia z ró˝nymi rodzajami magnetycznych pól wirujàcych. Ferraris stwierdził, ˝e dwa przesuni´te w fazie, lecz zsynchronizowane pràdy mogà wytworzyç magnetyczne pole wirujàce bez koniecznoÊci stosowania jakichkolwiek łàczeƒ lub mechanicznych elementów ruchomych. W tym samym 1885 r. prace nad praktycznym wykorzystaniem systemów pràdu przemiennego w USA podjàł Elihu Thomson w firmie Thomson-Houston. George Westinghouse (1846–1914) Jednak najwi´ksze znaczenie dla rozwini´cia si´ biznesu zwiàzanego z systemami pràdu przemiennego miało osobiste zaanga˝owanie George’a Westinghouse’a (1846– 1914), wynalazcy, który w latach siedemdziesiàtych XIX w. zbił fortun´ na swym patencie na u˝ywany powszechnie do dziÊ system kolejowych hamulców na spr´˝one powietrze. Westinghouse, zaintrygowany potencjalnie interesujàcym nowym obszarem elektrotechniki, zdecydował si´ wykupiç prawa patentowe Gaularda i Gibbsa na Ameryk´ Północnà do transformatora ich konstrukcji. Nabywszy w Europie generator Siemensa i transformator Gaularda i Gibbsa, przystàpił do powa˝nych prac nad stworzeniem praktycznych systemów pràdu przemiennego w swej firmie w Pittsburgu w Pensylwanii. Na ich rezultaty nie trzeba było długo czekaç: w 1886 r. w Great Barrington w stanie Massachusetts zainstalowano pierwszy system grudzieƒ 2011 dystrybucyjny pràdu przemiennego o napi´ciu 1 kV, z transformatorami podwy˝szajàcymi i obni˝ajàcymi napi´cie. Jego twórcà był William Stanley Jr. (który m.in. udoskonalił konstrukcj´ transformatorów Gaularda i Gibbsa), zaÊ inwestorem projektu – sam George Westinghouse. Jeszcze w tym samym roku Westinghouse, z którym pracowali William Stanley i Oliver B. Shallenberger, uruchomił pierwszy komercyjny system pràdu przemiennego w Buffalo w stanie Nowy Jork. Dalszy rozwój systemów pràdu przemiennego, wobec szerokiego rozpowszechnienia si´ urzàdzeƒ pràdu stałego, napotykał jednak na opór. W chwili gdy systemy pràdu stałego były ju˝ w praktycznym u˝ytkowaniu, wcià˝ brakowało praktycznego i ekonomicznego opracowania dla silnika pràdu przemiennego, który mógłby przetworzyç energi´ elektrycznà z powrotem na mechanicznà. Nikola Tesla – niedoceniony uczeƒ Edisona W latach 1887–88 uwaga konstruktorów skupiła si´ na nowych, obiecujàcych rozwiàzaniach wielofazowych systemów pràdu przemiennego. W 1887 r. w USA Charles Schenk Bradley skonstruował pierwszy trójfazowy generator pràdu przemiennego. Zaledwie kilka miesi´cy póêniej podobne urzàdzenie zbudował w Niemczech Friedrich August Haselwander. W 1888 r. intensywne prace nad urzàdzeniami i maszynami dla systemów trójfazowych prowadził Michał Doliwo-Dobrowolski (1862–1919) – in˝ynier, konstruktor i wynalazca pochodzàcy z mieszanej rodziny rosyjsko-polskiej (praktycznie całe ˝ycie zawodowe sp´dził w Niemczech, a od 1908 r. był dyrektorem fabryki AEG w Berlinie), a tak˝e szwedzki wynalazca Jonas Wenström. historia na Êwi´ta W kwietniu 1888 r. włoski uczony i wynalazca Galileo Ferraris zaprezentował publicznie swój bezszczotkowy silnik pràdu przemiennego, nad którym prowadził prace od 1885 r. Raport na temat tego wynalazku został opublikowany przez włoskà Królewskà Akademi´ Nauk w Turynie i trafił do ràk George’a Westinghouse’a, który dostrzegł mo˝liwoÊç przełamania z jego pomocà dominacji systemów stałopràdowych. Nikola Tesla (1856–1943) W tym momencie na aren´ rozgrywki o przyszłoÊç energetyki wkroczył Nikola Tesla (1856–1943) – młody wynalazca, który ze swej rodzimej Chorwacji (wówczas b´dàcej cz´Êcià Cesarstwa AustroW´gierskiego) przybył kilka lat wczeÊniej do Stanów Zjednoczonych. Syn prawosławnego duchownego ukoƒczył dzi´ki przyznanemu mu stypendium Politechnik´ w Grazu w Austrii, a nast´pnie wykazał si´ niezwykłymi talentami, pracujàc w budapeszteƒskim urz´dzie telegraficznym, paryskich zakładach Continental Edison Company i wreszcie w laboratorium Edisona w USA. Tu miał okazj´ zaprezentowaç swe pomysły samemu Edisonowi. W ciàgu zaledwie roku przyczynił si´ do wprowadzenia licznych udoskonaleƒ w systemach pràdu stałego. Wzmocniony siłà odniesionego sukcesu zaproponował Edisonowi, ˝e jego elektrownie i systemy dystrybucyjne mogà działaç jeszcze lepiej, jeÊli dokona on przejÊcia na pràd przemienny. Tego jednak było ju˝ za wiele. Edison uwa˝ał mo˝liwoÊç praktycznego wykorzystania pràdu przemiennego za mrzonk´, twierdzàc, ˝e „idee Tesli sà doskonałe, ale całkowicie niepraktyczne”. ZłoÊliwi historycy dodajà, ˝e niech´ç Edisona do pràdu przemiennego podyktowana była niezrozumieniem opisujàcego go matematycznego rachunku liczb zespolonych, choç posuwajà si´ tu zapewne za daleko. Fakt jest faktem, ˝e sfrustrowany i niedoceniony Tesla został... zwolniony z pracy u Edisona, na co wpływ mogło mieç tak˝e jego rozgoryczenie z powodu nie wypłaconej, a rzekomo obiecanej premii. Młody in˝ynier znalazł si´ na bruku i przez rok, od wiosny 1886 r. do wiosny 1887, zmuszony był podejmowaç si´ najró˝niejszych zaj´ç, łàcznie z kopaniem rowów. UÊmiech losu sprawił, ˝e dzi´ki pomocy finansowej od właÊcicieli firmy Western Union Telegraph Company udało mu si´ zało˝yç własny biznes, pod nazwà Tesla Electric Light Company. W firmie tej Tesla kontynuował prac´ nad pràdem przemiennym, wcielajàc w ˝ycie swój kolejny wynalazek – Êwietlówk´ – i opracowujàc podstawy praktycznego wykorzystania wielofazowych maszyn elektrycznych. Dla Nikoli Tesli dzieƒ tryumfu nadszedł 16 maja 1888 r. 32-letni wynalazca stanàł przed audytorium Amerykaƒskiego Instytutu In˝ynierów Elektryków (AIEE – ang. American Institute of Electrical Engineers). Przed słuchaczami tego grudzieƒ 2011 szacownego gremium wygłosił przełomowy wykład zatytułowany: „Nowy system silników i transformatorów pràdu przemiennego”, w którym przedstawił urzàdzenia słu˝àce do skutecznego wytwarzania i wykorzystywania wielofazowych systemów pràdu przemiennego, w tym m.in. silnika bezszczotkowego. George Westinghouse w ciàgu tygodnia po głoÊnym wykładzie postanowił wprowadziç Tesl´ do swej spółki, która przej´ła prawo do uzyskanych przezeƒ patentów. Okazało si´ przy tym, ˝e Tesla tylko nieznacznie wyprzedził innego konstruktora – Olivera Shallenbergera, który ju˝ wczeÊniej pracował nad silnikiem wielofazowym dla Westingouse’a. Pierwszeƒstwo Tesli do opatentowanych przezeƒ rozwiàzaƒ było póêniej niejednokrotnie kwestionowane. Wszak w Europie równolegle niemal identyczne prace prowadzili wspomniani ju˝ wczeÊniej Ferraris, Doliwo-Dobrowolski, Haselwander i Wenström. W USA doszło nawet do procesu, sàd uznał jednak, ˝e opis silnika wielofazowego podany w patencie Tesli (U.S. Patent 381,968) był pełniejszy od opisu podanego w publikacji Ferrarisa i dlatego jego pierwszeƒstwo do praw patentowych nie mo˝e byç kwestionowane. Skandal wokół krzesła elektrycznego Westinghouse „uzbrojony” w patenty Tesli stał si´ najgroêniejszym rywalem Edisona. Mi´dzy oboma wielkimi wynalazcami, ich firmami, a ostatecznie mi´dzy systemami pràdu stałego i wielofazowymi pràdu przemiennego rozpocz´ła si´ ostra rywalizacja, która do historii przeszła pod nazwà „wojny pràdów” (ang. war of currents). Obie strony prowadziły kampanie, jak byÊmy to dziÊ okreÊlili – „medial- 17 historia na Êwi´ta u˝ycie krzesła elektrycznego okazało si´ spektakularnà klapà. 6 sierpnia 1890 r., podczas egzekucji Williama Kemmlera, pierwsze załàczenie pràdu spowodowało powa˝ne pora˝enie, ale nie Êmierç. Skazaniec wcià˝ ˝ył, wi´c procedur´ załàczenia pràdu trzeba było powtórzyç. Obecny przy egzekucji reporter jednej z gazet opisał to jako „koszmarny spektakl, znacznie gorszy od wykonania kary Êmierci przez powieszenie”. Z kolei George Westinghouse złoÊliwie skomentował: „pewnie lepiej zrobiliby to siekierà”. Generator pràdu przemiennego zbudowany przez Ferrantiego 18 ne”, podkreÊlajàce walory własnego rozwiàzania i wady rozwiàzania konkurencyjnego, niejednokrotnie uciekajàc si´ do całkowicie pozamerytorycznych argumentów. W tej konkurencyjnej walce Edison si´gnàł po, nieobce mu zresztà w innych działaniach biznesowych, wr´cz gangsterskie Êrodki z pogranicza prawa i dobrych obyczajów. Rozp´tał on kampani´ prasowà majàcà wykazaç zgubne skutki wykorzystywania pràdu przemiennego, w której przekupieni dziennikarze rozpisywali si´ o fatalnych w skutkach wypadkach spowodowanych jego stosowaniem. Próbowano przy tym wylansowaç nowe słowo w j´zyku angielskim – westinghoused, majàce oznaczaç osob´ pora˝onà pràdem elektrycznym – w miejsce przyj´tego dotàd electrocuted. Dwóch techników pracujàcych dla Edisona organizowało makabryczne publiczne pokazy, podczas których zabijano poprzez Êmiertelne pora˝enie pràdem przemiennym zwierz´ta: psy, koty, a tak˝e bydło i konie przy jednoczesnym prezentowaniu sys- temów stałopràdowych Edisona jako „przyjaznych i bezpiecznych”. Poprzez swych lobbystów Edison próbował zakazaç stosowania pràdu przemiennego w prawach poszczególnych stanów USA. Jednak najbardziej spektakularnym z wydarzeƒ „wojny pràdów” stała si´... rywalizacja o sposób zasilania krzesła elektrycznego, majàcego staç si´ nowym „humanitarnym” narz´dziem do wykonywania najwy˝szego wymiaru kary w stanie Nowy Jork. Edison po kryjomu opłacił Harolda P. Browna – konstruktora tego niesławnego urzàdzenia, aby do zasilania wykorzystał kupionà na rynku wtórnym pràdnic´ pràdu przemiennego wyprodukowanà w zakładach Westinghouse’a. Dla przekupionej przez Edisona prasy miało to stanowiç koronny argument – przecie˝ ludzie nie b´dà chcieli wykorzystywaç w swych domach tej formy elektrycznoÊci, jakà stosuje si´ do wykonywania kary Êmierci. Jak na ironi´, pierwsze praktyczne grudzieƒ 2011 Zwyci´˝a trójfazowy pràd przemienny Za finał „wojny pràdów” mo˝na uznaç prezentacj´, jaka miała miejsce podczas Mi´dzynarodowej Wystawy Elektrycznej we Frankfurcie nad Menem w Niemczech w 1891 r., zorganizowanej przez Towarzystwo Elektrotechniczne (niem. Elektrotechnische Gesellschaft) z inicjatywy Leopolda Sonnemanna, wydawcy dziennika „Frankfurter Zeitung”. Zaprezentowano wówczas kompletny trójfazowy system wytwarzania, przesyłu i u˝ytkowania zaprojektowany i zbudowany pod kierunkiem Michała Doliwo-Dobrowolskiego, pracujàcego dla firmy AEG. W skład systemu wchodziła linia przesyłowa pracujàca pod napi´ciem 8 kV o długoÊci ok. 175 km łàczàcà elektrowni´ wodnà w Lauffen nad rzekà Neckar z terenem wystawy we Frankfurcie. W Lauffen, poło˝onym na południe od miasta Heilbronn, zainstalowano alternator o mocy ok. 300 KM z 32 biegunami, wirujàcy z pr´dkoÊcià 150 obr./min, dostarczajàcy trójfazowego pràdu przemiennego o napi´ciu 55 V i cz´stotliwoÊci 40 Hz. Zastosowano transformator olejowy podnoszàcy napi´cie do 8 kV (w póêniejszym okresie systemu tego u˝yto do prób działania historia na Êwi´ta pod napi´ciem mi´dzyfazowym dowali o „wygaszeniu” Edisonow- do dziÊ standardem dla energetyki 25 kV). Na budow´ linii przesyło- skich ambicji dalszego promowa- w USA. wej zu˝yto ok. 60 ton drutu mie- nia pràdu stałego i włàczeniu si´ Za dat´ przełomowà dla Êwiatowej dzianego o Êrednicy 4 mm. Na w rywalizacj´ w systemach pràdu elektroenergetyki nale˝y uznaç 26 terenie wystawy, którà odwiedziło przemiennego. Za decyzjami po- sierpnia 1895 r., kiedy to uruchołàcznie ok. 1,2 miliona goÊci z ca- szły powa˝ne inwestycje i utworze- miona została elektrownia wodna łego Êwiata, energia dostarczana nie własnego zespołu zajmujàcego Edward Dean Adams Power Station za poÊrednictwem linii przesyłowej si´ tà technologià. Znalazł si´ na wodospadzie Niagara. Elektrowzasilała m.in. oÊwietlenie bramy w nim pochodzàcy z Niemiec Char- nia miała nie spotykanà w owych wejÊciowej, zło˝one z 1000 ˝aró- les P. Steinmetz, który jako pierwszy czasach moc 37 MW, uzyskiwanà wek, jak równie˝ nap´dzany elek- przedstawił aparat matematyczny z generatorów nap´dzanych turtrycznie sztuczny wodospad. pozwalajàcy w pełni zrozumieç binami wodnymi. Do przetargu na dostaw´ generatorów dla tego proJeszcze w tym samym 1891 roku istot´ pràdu trójfazowego. w Londynie uruchomiona została 7 wrzeÊnia 1883 r. w USA urucho- jektu stan´ły w 1893 r. firmy Genepierwsza elektrownia pràdu prze- miona została hydroelektrownia ral Electric i Westinghouse. General Electric proponomiennego Depford wał wykorzystaPower Station, wraz Za dat´ przełomowà dla Êwiatowej elek- nie cz´stotliwoÊci z miejskim systemem dystrybucyjnym, za- troenergetyki nale˝y uznaç 26 sierpnia 1895 r., 41,66 Hz. Z kolei projektowana przez kiedy to uruchomiona została elektrownia wodna w oryginalnej ofercie WestinghouseFerrantiego, zaÊ WeEdward Dean Adams Power Station na wodo- ’a proponowano stinghouse zainstalosystem 30 lub 60 wał systemy opaten- spadzie Niagara. Hz. Ostatecznie towane przez Tesl´ w elektrowni wodnej Ames Hydro- Mill Creek – Redlands Power House wybrana została zmodyfikowana electric Generating Plant. w Dolinie San Bernardino w Kali- oferta Westinghouse’a. ZdecydoW 1892 r. w USA utworzona zo- fornii. Twórcami tego pierwszego wano si´ na zastosowanie dwóch stała spółka General Electric Com- komercyjnego systemu generacji generatorów dwufazowych zapany z siedzibà w Schenectady i dystrybucji energii elektrycznej miast trójfazowych, pracujàcych w stanie Nowy Jork. Utworzenie z wykorzystaniem pràdu przemien- przy cz´stotliwoÊci 25 Hz. U˝ycie firmy poprzedziło skupienie do nego w Ameryce byli twórcy ze- systemu dwu faz wynikało z prze1890 r. przez Thomasa A. Ediso- społu „zmiennopràdowego” firmy konania inwestora, ˝e ułatwi to na udziałów posiadanych przezeƒ General Electric: Louis Bell, Almi- dystrybucj´ w sieci miejskiej inprzedsi´biorstw w jednà korporacj´ rian Decker, Elihu Thomson, Wil- stalacjami jednofazowymi. Poo nazwie Edison General Electric. liam Stanley i Charles P. Steinmetz. czàtkowo elektrownia zapewniła Równolegle kierowana przez Char- Elektrownia wyposa˝ona w dwa zasilanie linià 2,2 kV znajdujàcej lesa Coffina spółka Thomson-Ho- generatory nap´dzane turbinami si´ w pobli˝u hucie aluminium uston Electric Company wzmocniła Peltona dysponowała maksymalnà i fabryce karborundu. W nast´pnym swà pozycj´ rynkowà poprzez wy- mocà 250 kW, pracowała przy roku uruchomiono lini´ 11 kV kupienie licznych przedsi´biorstw cz´stotliwoÊci 50 Hz i przesyłała o długoÊci 40 km do miasta Buffalo, konkurencyjnych. Obie te firmy zo- energi´ do miasta linià o długoÊci zasilajàc miejski system oÊwietlenia stały połàczone, zapoczàtkowujàc 11 km. Dwa lata póêniej, w 1885 r., i trakcj´ tramwajowà. działalnoÊç istniejàcej do dziÊ General Electric zbudował Nowoczesna energetyka oparta korporacji General Electric (GE). w Kalifornii kolejnà elektrowni´: na trójfazowych systemach pràdu Przedsi´biorstwo to było wówczas Folsom Power House, o mocy przemiennego stała si´ faktem, posiadaczem wi´kszoÊci kluczo- 3 MW, dostarczajàcà energi´ linià na zawsze zmieniajàc gospodark´ wych patentów z dziedziny elektro- 11 kV o długoÊci 35 km do Sa- i styl ˝ycia ludzi. techniki (w tym słynnych patentów cramento. Instalacja ta pracowaEdisona), dzi´ki czemu na długi ła przy cz´stotliwoÊci 60 Hz, jaka czas zaj´ło jednà z kluczowych po- wkrótce stała si´ obowiàzujàcym zycji w bran˝y. Prezes GE, Charles Coffin, i zarzàd nowej spółki zdecygrudzieƒ 2011 19 nasze sprawy BARAN (21.03 – 19.04) Hasło przewodnie: jestem, przewodz´! Cechy charakteru: aktywnoÊç, spontanicznoÊç, niecierpliwoÊç, egocentryzm, agresja Kolor: czerwony Dzieƒ: wtorek Planeta: Mars Barany to ludzie o gwałtownym temperamencie, Baran astrologiczny to poczàtek tworzenia ˝ycia, a wi´c „je- stem!”. Pierwsza połowa nowego roku to walka o zdobywanie Êrodków finansowych. Finanse, chocia˝ barany nie bywajà materialistami, zajmà główne miejsce w działaniach. Druga połowa 2012 to czas próby dzielenia si´ doÊwiadczeniami, ale jako ˝e jesteÊ niełatwym partnerem, zostanà przy tobie tylko najwierniejsi przyjaciele. Przeznaczeniem osób spod znaku Barana jest walka ze wszystkimi i wszystkim. BYK (20.04 – 20.05) Hasło przewodnie: posiadam! Cechy charakteru: wytrwałoÊç, praktycyzm, przedsi´biorczoÊç, uczuciowoÊç, wygodnictwo, realizm Kolor: czerwony i niebieski Dzieƒ: piàtek Planeta: Wenus Czeka ci´ najwi´ksza metamorfoza od 12 lat, zarówno duchowa, jak i mentalna. Du˝e zmiany w ka˝dej dziedzinie ˝ycia ju˝ w pierwszej połowie roku. Pilnuj dobrze zarówno zawodowej, jak i osobistej sfery ˝ycia, z niczym si´ nie spieszàc. BLIèNI¢TA (21.05 – 21.06) Hasło przewodnie: myÊl´! Cechy charakteru: inteligencja, ruchliwoÊç, niezamierzona dwulicowoÊç, bardzo chwiejna uczuciowoÊç Kolor: ˝ółty Dzieƒ: Êroda Planeta: Merkury Najwa˝niejsza cecha osobowoÊci bliêniàt to komunikatywnoÊç. Pierwsza połowa roku to myÊli o przemijaniu i trosce o zdrowie. Nie b´dzie łatwo, ale ju˝ po 13 czerwca karta si´ odwróci i czekajà ci´ ˝yciowe zmiany o zasadniczym znaczeniu. Pilnuj i nie przyspieszaj zawodowej i osobistej strefy ˝ycia. RAK (22.06 – 22.07) Hasło przewodnie: czuj´! Cechy charakteru: bogata wyobraênia i ambicja, uczuciowoÊç i silne przywiàzanie do rodziny Kolor: fioletowy Dzieƒ: poniedziałek Planeta: Ksi´˝yc Droga do samorealizacji wiedzie przez stworzenie szcz´Êliwej rodziny. Na poczàtku roku nie ograniczaj podró˝y, dzi´ki którym nabierzesz potrzebnego dystansu do ˝ycia i problemów. Bàdê uwa˝ny przy podejmowaniu decyzji, podj´te w odpowiednim momencie pomogà w realizacji wielu marzeƒ i celów. 20 grudzieƒ 2011 LEW (23.07 – 22.08) Hasło przewodnie: tworz´! Cechy charakteru: uczuciowoÊç, szlachetnoÊç, ch´ç dominacji, pycha, przesadna ambicja Kolor: złoty, pomaraƒczowy Dzieƒ: niedziela Planeta: Słoƒce Lwy lubià byç podziwiane i chwalone. Do 13 czerwca lew skupi si´ na karierze zawodowej i nie sprawi mu to du˝ego wysiłku, jeÊli nie zapomni, ˝e jego przeznaczeniem jest samorealizacja przez tworzenie. Druga połowa roku to koniecznoÊç odpoczynku, dzi´ki któremu uzyskasz przypływ nowej energii i poczucie dobrze spełnionego obowiàzku. PANNA (23.08 – 22.09) Hasło przewodnie: analizuj´! Cechy charakteru: praktycyzm, krytycyzm w stosunku do siebie i otoczenia, oszcz´dnoÊç graniczàca ze skàpstwem Kolor: ciemno˝ółty Dzieƒ: Êroda Planeta: Merkury W pierwszej połowie roku panna musi si´ nauczyç nie odrzucaç przez swój krytycyzm nadziei, optymizm i nadzieja sà bowiem wi´cej warte ni˝ twarda rzeczywistoÊç. Dzi´ki optymizmowi panna mo˝e dojÊç bardzo wysoko w zawodowej sferze ˝ycia. Dzi´ki optymizmowi i radoÊci sukcesy w pracy w drugiej połowie roku dadzà przedsmak podobnego szcz´Êcia i powodzenia w miłoÊci. 21 WAGA (23.09 – 22.10) Hasło przewodnie: próbuj´! Cechy charakteru: elegancja, zdolnoÊci artystyczne i dyplomatyczne, wahania przy podejmowaniu decyzji, lekkomyÊlnoÊç Kolor: bł´kit Dzieƒ: piàtek Planeta: Wenus PodÊwiadoma misja ˝yciowa wag to dà˝enie do harmonii z innymi ludêmi. W tym roku waga powinna wybieraç drog´ po namyÊle, od rozsàdnych decyzji b´dzie zale˝eç nie tylko jej bezpieczeƒstwo, ale równie˝ stan posiadania. Druga połowa roku zbli˝y wag´ do spełnienia si´ w ramach swego przeznaczenia. SKORPION (23.10 – 21.11) Hasło przewodnie: ˝ycz´ sobie! Cechy charakteru: skrytoÊç, silna intuicja, emocjonalnoÊç, mÊciwoÊç Kolor: ciemnoczerwony Dzieƒ: wtorek Planeta: Pluton Skorpion, jeÊli podejmuje walk´, to po to, by jà wygraç. Pierwsza połowa roku to du˝e zmiany i podejmowanie trudnych decyzji ˝yciowych, niewykluczone rozstania. W drugiej połowie roku stabilizacja i odpoczynek, wskazane pozytywne myÊlenie, wyzbycie si´ agresji, która rodzi ci´˝kie i nieodwracalne choroby. grudzieƒ 2011 STRZELEC (22.11 – 21.12) Hasło przewodnie: widz´! Cechy charakteru: du˝a energia i intuicja, poszukiwanie prawdy filozoficznej, optymizm, donkiszoteria, skłonnoÊç do przesady Kolor: złoty Dzieƒ: czwartek Planeta: Jowisz Ogromna intuicja i optymizm strzelców powodujà, ˝e zawsze czujà si´ dobrze. W pierwszej połowie roku zwróç uwag´ na zdrowie, dà˝ do równowagi mi´dzy pracà a wypoczynkiem i pami´taj, ˝e bezczynnoÊç nie daje szcz´Êcia. Druga cz´Êç roku to sprawy osobiste, podejmowanie wa˝nych decyzji i przezwyci´˝anie trudnoÊci dzi´ki nowej energii. KOZIORO˚EC 22.12 – 19.01) Hasło przewodnie: władam! Cechy charakteru: konsekwencja, realizm, powaga, skłonnoÊç do melancholii Kolor: ciemna zieleƒ Dzieƒ: sobota Planeta: Saturn Kozioro˝ec odnosi sukcesy zawodowe dzi´ki wrodzonemu uporowi. Swój cel i drog´ ˝yciowà zna od zawsze. W tym roku doskonała aura dla twórczoÊci oraz miłoÊci. Druga połowa roku to czas na podejmowanie wyzwaƒ, które pomaga konsekwentnie realizowaç obranà drog´ ˝yciowà, przy jednoczesnym pami´taniu o relaksie i odpoczynku. Hasło przewodnie: mog´, wiem! Cechy charakteru: potrzeba wolnoÊci i ucieczki od rzeczywistoÊci, oryginalnoÊç, ekscentrycznoÊç Kolor: zielony Dzieƒ: sobota Planeta: Uran i Saturn Rozpi´toÊç mo˝liwoÊci jest tak wielka, ˝e osoby spod tego znaku mo˝na spotkaç od zamiataczy ulic do głów paƒstwa. „UcieczkowoÊç” wodnika polega na stałej gotowoÊci do ucieczki od ˝yciowych problemów. W tym roku nale˝y zwróciç uwag´ na bezpieczeƒstwo i utrzymanie stanu posiadania. Po 13 czerwca zapragniesz ciepła, miłoÊci i samorealizacji. Hasło przewodnie: wyobra˝am sobie, mam nadziej´! Cechy charakteru: idealizm, marzycielstwo, brak zainteresowania ˝yciem innych Kolor: srebrnoszary Dzieƒ: czwartek Planeta: Neptun i Jowisz Konfrontacja z rzeczywistoÊcià cz´sto prowadzi do rozczarowaƒ i stresów. Ka˝de niepowodzenie rani ryby do gł´bi. Pierwsze miesiàce to spotkania z dawnymi znajomymi i przyjaciółmi w celu dzielenia si´ swoimi doÊwiadczeniami z szerszym otoczeniem. Druga połowa roku bardziej chaotyczna i mniej harmonijna. Nie zapominaj o swojej rodzinie! 22 WODNIK (20.01 – 18.02) RYBY (19.02 – 20.03) grudzieƒ 2011 nasze sprawy Bàdê dobrze poinformowany w podró˝y s∏u˝bowej Na podstawie VADEMECUM DOBRYCH OBYCZAJÓW W BIZNESIE Peter & Peggy Post Zwyczaje i kultura Nale˝y si´ zapoznaç przynajmniej z podstawowymi faktami dotyczàcymi kraju, do którego zmierzasz. JeÊli wyka˝esz si´ bardziej dogł´bnà wiedzà, nie tylko zrobisz wra˝enie na tubylcach, ale tak˝e unikniesz wielu stresujàcych sytuacji. Zacznij przyspieszony kurs poznawania kraju od informacji ogólnych, a nast´pnie przejdê do szczegółów. Najpierw przeszukaj strony internetowe, na których znajdziesz wa˝ne fakty i poznasz okreÊlone dziedziny kultury danego kraju. Nast´pnie si´gnij po przewodniki turystyczne, które szczegółowo omawiajà histori´ i kultur´ kraju. A na miejscu nie zapomnij o lokalnych gazetach, aby dowiedzieç si´ np. o wydarzeniach kulturalnych. Pami´taj o tym, ˝e kultura nie jest okreÊlona wyłàcznie przez granice paƒstwa. I tak na przykład kraj Basków i Andaluzja w Hiszpanii majà odr´bne kultury, podobnie jak Sycylia i Toskania we Włoszech. J´zyk te˝ nie okreÊla kultury, czego dowodem sà Amerykanie i Anglicy. Seks, polityka i religia Stare porzekadło, które mówi, ˝e nigdy nie powinieneÊ dyskutowaç o seksie, polityce i religii w wytwornym towarzystwie, ma jeszcze wi´kszà racj´ bytu za granicà. Seks jako temat jest całkowicie wykluczony. Polityka Polityka to nieprzyjemny temat w wi´kszoÊci krajów Êwiata, zazwyczaj zbyt dra˝liwy, by go poruszaç. Nigdy zatem nie krytykuj przywódców czy rzàdu kraju twojego gospodarza ani własnego. Je˝eli zostaniesz zapytany o strategi´ czy polityk´ swego kraju czy mi´dzynarodowà, uprzejmie przyznaj, ˝e nie jesteÊ ekspertem w tej dziedzinie. Pami´taj tak˝e, i˝ b´dàc w podró˝y słu˝bowej, jesteÊ ambasadorem swego kraju, a nie mało znaczàcym turystà. Religia Gdziekolwiek jedziesz, zapytaj o dominujàcà w tym kraju religi´. grudzieƒ 2011 Mo˝esz dowiedzieç si´ te˝ czegoÊ wi´cej o Êwi´tach religijnych i Êwieckich. Nie umawiaj si´ np. na spotkania 14 lipca we Francji – w dniu zdobycia Bastylii – ani nie załatwiaj interesów w piàtkowe popołudnie w Jerozolimie, gdy wszystkie restauracje sà nieczynne ze wzgl´du na przygotowania do ˝ydowskiego Êwi´ta szabas. Obyczaje religijne to jeszcze wa˝niejsza kwestia. Np. w Tajlandii fotografowanie posàgów lub innych wyobra˝eƒ Buddy to Êwi´tokradztwo. W Arabii Saudyjskiej z kolei, jeÊli towarzyszysz muzułmaƒskiemu gospodarzowi, to zatrzyma si´ on kilka razy dziennie, by odmówiç modlitwy. Takie sà osobliwoÊci religijne, o których mo˝esz niewiele wiedzieç, lecz których przyj´te normy i zwyczaje musisz respektowaç. To Êwiadczy o szacunku dla twojego gospodarza i przekłada si´ na bardziej pomyÊlne działania biznesowe. Poszanowanie etyki pracy Nie bàdê zaskoczony, jeÊli za granicà nie spotkasz zbyt wielu pracoholików. W ró˝nych krajach rodzina i ˝ycie prywatne, a nie praca sà najwa˝niejszà cz´Êcià Êwiata biznesowego. Nigdy nie interpretuj odmiennej postawy zagranicznych współpracowników jako lenistwa czy oboj´tnoÊci. Mogà byç tak samo skrupulatni i powa˝ni w pracy, lecz inaczej podchodzà do kwestii czasu. Ogólnie rzecz bioràc, przerwanie rozmów na jeden dzieƒ to jeszcze nie powód, ˝eby czuç si´ winnym. 23 „Nierdzewka”, balustrady i por´cze, czyli nowa oferta z Tychów Tekst i foto: Marek Lasek „Za ka˝dym razem, kiedy widzisz biznes, który odnosi sukces, oznacza to, ˝e ktoÊ podjàł odwa˝nà decyzj´” Peter Druckner Słowa te, wypowiedziane przez pioniera teorii zarzàdzania, przyÊwiecajà wprowadzeniu przez ZPW Tychy nowej gamy produktów. Jesienià tego roku rozpocz´liÊmy produkcj´ wyrobów ze stali nierdzewnej. Najwi´kszy nacisk poło˝yliÊmy na wykonawstwo i monta˝ balustrad oraz por´czy. Gama wyrobów, jak i wachlarz usług zwiàzanych z obróbkà stali nierdzewnej b´dà stopniowo poszerzane. Pozwala na to bardzo bogate, wieloletnie doÊwiadczenie pracowników produkcyjnych. Produkcja szynoprzewodów to w znacznej mierze obróbka metali. A por´cz to w sumie nic innego, jak ekran szynoprzewodu w miniaturce… Nowoczesny park maszynowy został doposa˝ony w maszyny przeznaczone do obróbki stali nierdzewnej, umo˝liwiajàce wykonanie wyrobu wysokiej jakoÊci i utrzymanie odpowiedniej wydajnoÊci produkcji. Do obsługi nowego wyrobu został wyłoniony z obecnych struktur ZPW Tychy zespół odpowiedzialny za przygotowanie ofert, udział w przetargach publicznych, produkcj´ i monta˝ u klienta. Po krótkim okresie działania Zespół mo˝e si´ pochwaliç wygranà w pierwszym przetargu na dostaw´ i monta˝ kilkunastu kompletów balustrad zewn´trznych dla Wielospecjalistycznego Szpitala w Nowej Soli oraz kilkoma projektami dla klientów indywidualnych. Tak jak napisałem w poprzednim numerze ELEKSU – jesieƒ, zima, no i wiosna zapowiadajà si´ pracowicie… Wa˝na informacja dla pracowników ELEKTROBUDOWY SA: Êwiàteczno-noworoczna promocja na balustrady i por´cze. Preferencyjne ceny!
