analiza dyskursu disco polo na przykładzie utworu tomasza niecika

analiza dyskursu disco polo na przykładzie utworu tomasza niecika

ANALIZA DYSKURSU DISCO POLO NA PRZYKŁADZIE UTWORU TOMASZA NIECIKA
PT.: CZTERY OSIEMNASTKI
Aleksandra Karlik, Dariusz Dykas, Wojciech Małnowicz
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie
Streszczenie
W 2015 roku muzyka disco polo wchodzi z wielką siłą w polską rzeczywistość społeczną. Coraz więcej
jest jej w telewizji, coraz częściej słychać ją w radiu. Zauważalna jest głośna promocja tego gatunku
muzycznego za pomocą produkcji filmowej, a także medialny rozgłos poprzez śpiew i zabawę piłkarzy
reprezentacji Polski w piłce nożnej. disco polo zatacza w Polsce coraz szersze kręgi. Aby zrozumieć
fenomen disco polo należy przyjrzeć się temu zjawisku z szerszej perspektywy. W oparciu o triadę van
Dijka, nie unikając krytycznej gałęzi analizy dyskursu, przedstawiamy dlaczego discopolowa bańka
rośnie w szybkim tempie, powracając bumerangowym torem mającym swój początek w latach 90. XX
wieku a koniec w drugiej dekadzie XXI wieku. Przyjrzenie się językowi disco polo, przekazywanym ideom, spojrzenie na interakcję społeczną związaną z tego typu twórczością, może przybliżyć do refleksji
pomagającej zrozumieć, dlaczego muzyki disco polo „prawie nikt nie słucha” a jednak „prawie każdy
ją zna”. Celem artykułu jest przybliżenie odpowiedzi na pytania: co, jak, dlaczego i wskutek czego
disco polo ponownie znalazło miejsce i ma się dobrze w polskiej rzeczywistości.
Discourse Analysis of Disco Polo music Tomasz Niecik’s song „Cztery Osiemnastki” as an example
Summary
In 2015 Disco Polo genre enters strongly the polish social reality. It grows strong in television, and it
grows popular in the radio. The genre has been promoted in films and short clips by polish football
representation. Thus, Disco Polo popularity grows in various circles of interests. To understand the
Disco Polo phenomenon we need to see it from distant perspective based on the van Dijk’s triad, not
avoiding the critical discourse, we explain why Disco Polo bubble grows so fast. Furthermore why it
returns similarly to boomerang after the successful period of the 90’s. A short analysis of the Disco
Polo language, the ideas that it brings, together with social response and its interaction – allowed us
to understands. Why “nobody listens to it” but everybody knows it. The goal of the article is to answer
why Disco Polo found its way back to polish social reality.
www.think.wsiz.rzeszow.pl, ISSN 2082-1107, Nr 4 (24) 2015, s. 8-16
Analiza dyskursu disco polo na przykładzie utworu Tomasza Niecika pt.: Cztery Osiemnastki
Wprowadzenie w dyskurs
Dyskurs podlega uwarunkowaniom społecznym, kulturowym i historycznym. Warunkuje go silne oddziaływanie konkretnych sytuacji komunikacyjnych i kontekstów, w jakich te sytuacje zachodzą. Jest
on uzależniony od jakości wiedzy o świecie uczestników procesu komunikacji a także możliwości zastosowania tej wiedzy w danych okolicznościach. Dyskurs nie jest niewinnym zjawiskiem a jego zaistnienie nie cechuje bezinteresowność. Należy więc podkreślić, że dyskurs nie pojawia się znikąd1.
Triada van Dijka zakłada analizę dyskursu w odniesieniu do trzech głównych jego wymiarów: a) użycia
języka, b) przekazywanych idei oraz c) interakcji społecznej. Jest więc metodą badawczą dającą szeroką perspektywę spojrzenia na dyskurs. Zawiera w sobie interdyscyplinarność, gdyż każdy z tych
trzech elementów podstawy dyskursu, jest powiązany z różnymi dziedzinami naukowymi. I tak: użycie języka z lingwistyką badającą język i formy w jakich jest on użyty, przekazywane idee z psychologią
analizującą przekonania i sposobem ich komunikowania, interakcja społeczna z naukami społecznymi
umożliwiającymi badanie interakcji w kontekstach społecznych. Analiza w oparciu o triadę van Dijka
zmierza więc do przedstawienia wszystkich trzech wymiarów dyskursu – użycie języka, przekazywane
idee, interakcję społeczną – w sposób zintegrowany. Żadnego bowiem z tych komunikacyjnych
aspektów nie da się pominąć analizując treść i społeczny wpływ różnego rodzaju dyskursów2. Jak
pisze Teun A. van Dijk: Zadaniem analizy dyskursu jest dostarczenie zintegrowanego opisu tych trzech
wymiarów komunikacji: jak dane użycie języka wpływa na wyobrażenia człowieka o świecie i na przebieg interakcji, oraz vice versa – oraz jak różne aspekty interakcji warunkują formę wypowiedzi, a
także jak przekonania żywione przez uczestników komunikacji, decydują o wyborze określonych środków językowych i o dynamice sytuacji. Poza tym od analizy dyskursu możemy oczekiwać nie tylko
sporządzenia systematycznych opisów, ale też sformuowania teorii, które by wyjaśniły owe relacje
między językiem, sposobami myślenia i czynnikami interakcyjnymi3.
Analiza dyskursu jako jedna z niewielu dyscyplin naukowych dostarcza szerokiego, interdyscyplinarnego, wielokulturowego spojrzenia na komunikację i interakcję, procesy poznawcze oraz społeczne
ujęcie języka. Umożliwia ona koncentrację na – mających wielkie znaczenie – detalach tekstów lub
wypowiedzi, procesach ludzkiego poznania, uwarunkowaniach społeczno-mentalnych, uwzględniając
jednocześnie problemowość społeczną i polityczną naszych czasów. Pozwala na stosowanie szerokich
ram wyjaśniających i łączenie ich z formalną precyzją, objaśniając sposób używania języka przez ludzi,
ich myślenie i oddziaływanie na siebie, jak również współtworzenie i odtwarzanie swoich grup, społeczeństw i kultur4.
1
Lisowska-Magdziarz M, Analiza tekstu w dyskursie medialnym, Wyd. UJ., Kraków 2006, s. 19.
van Dijk T. (red.), Badania nad dyskursem. Dyskurs jako struktura i proces, Dobrzyńska T. (red.), WN PWN, Warszawa 2001,
s. 10.
3
Tamże, s. 10-11.
4
Tamże, s. 43.
2
9
Analiza dyskursu disco polo na przykładzie utworu Tomasza Niecika pt.: Cztery Osiemnastki
1. Disco polo comeback
Popularność disco polo, nazwanej pierwotnie muzyką chodnikową5, w latach 90. to niezaprzeczalny
fakt. Fakt ten określany jest mianem fenomenu mającego ogromne znaczenie w kształtowaniu społeczno-kulturowej a także ekonomicznej rzeczywistości tamtego okresu6. Próby dotarcia do naukowej
wiedzy na temat disco polo, prowadzą poszukującego do poważnej informacji, iż w disco polo należy
doszukiwać się konotacji z muzyką ludową7 oraz brukową8. Można więc wnioskować przekornie, że
muzyka ta jest osadzona w polskiej tradycji.
Tradycja nie ginie – disco polo triumfalnie powraca. Comeback widoczny jest w postaci coraz śmielszej promocji tego rodzaju muzyki, w nowopowstałych kanałach telewizyjnych m. in. Polo TV, Disco
Polo Music. Słyszalny jest w falach eteru, wskutek zastępowania jednych rozgłośni radiowych niesprzyjających disco polo, na inne, chętnie promujące ten gatunek, np.: Eska Rock na VOX FM lub prób
przemianowania się na takowe, np.: Radio WAWA na Non Stop Polo. Zauważalny jest na plenerowych
festynach, juwenaliach a także koncertach, podczas których zespoły disco polo bawią różnorodną
publiczność9. Koniec końców, jego istnienie zdradza liczba kliknięć discopolowej twórczości na kanale
Youtube, a także tegoroczna premiera filmu pod jakże odkrywczym tytułem: Disco Polo10.
Discopolową rzeczywistość społeczno-kulturową lat 90., skomentuje zespół Big Cyc w 1996 roku słowami: Shazza Shazza Shazza Shazza ktoś mi ciebie kochać kazał. W kontekście rozgłosu medialnego
stworzonego w 2015 roku słowa te nabierają nowego znaczenia.
2. Trochę historii z interakcji społecznej
Złote czasy disco polo – lata 90 XX wieku – to okres zdecydowanie największej świetności tego gatunku, za czego symptom niewątpliwie uznać należy oglądalność programów telewizyjnych: Disco Relax i
Disco Polo Live. Pomimo wielkiej popularności, discopolowe zjawisko było przez szereg mediów po5
Nazywano ją tak w związku ze sprzedażą kaset z przenośnych łóżek polowych rozstawianych na chodnikach, z których
rozbrzmiewały jej dźwięki, za.: Wachcińska O., Disco polo kontynuacją folkloru? Rozwój muzyki chodnikowej i jej charakterystyka w kontekście rodzimej twórczości ludowej, „Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukwy”, 2012, nr 4, s. 89,
http://www.kwartalnik.wsiie.olsztyn.pl/pl/node/16, 15.06.2015.
6
W analizie tego zjawiska określenie „fenomen” wydaje się adekwatne z kilku powodów. Disco polo zyskało popularność na
skalę ogólnokrajową, a w niektórych przypadkach nawet światową. Zaskakujący jest również stosunkowo krótki czas, w
jakim to się dokonało: począwszy od niewinnych kaset magnetofonowych po autorskie programy telewizyjne i niebagatelne
sumy, jakie udało się zarobić przez lata wykonawcom. Przyglądając się tym osiągnięciom, należałoby stwierdzić, że disco
polo stało się czymś więcej niż tylko gatunkiem muzycznym, bowiem stanowi również cały zespół praktyk kulturowych, które
łączą i wyrażają określony sposób bycia, wartości i tożsamości, za.: Filar W. , Fenomen muzyki disco polo w kontekście polskiej kultury popularnej lat 90., „Kultura popularna”, 2014, nr 1(39), s. 103, http://kulturapopularnaonline.pl/abstracted.php, 15.06.2015.
7
Kwestią znamienną jest, że powstała przed ponad osiemdziesięciu laty analiza pieśni ludowej w wielu punktach stanowi
zarazem charakterystykę muzyki disco polo (…), za: Wachcińska O., Disco polo…, dz. cyt., s. 93.
8
Dalekich krewnych piosenki disco polo, zwanej początkowo chodnikową, można szukać już na początku naszego stulecia. W
miastach dużą popularnością cieszyła się wtedy piosenka nazywana brukową, podwórzową czy uliczną. Różne były rodowody przedwojennych miejskich piosenek. Część z nich stanowiła oryginalną twórczość domorosłych poetów i ulicznych śpiewaków. Inne z kolei weszły do publicznego śpiewnika z repertuarów kabaretów, operetek i teatrzyków, za.: Kowalczyk A., Krótka historia disco polo, „Wiedza i Życie”, 1997, nr 9, http://archiwum.wiz.pl/1997/97093200.asp, 15.06.2015.
9
Węglarczyk A., Disco polo szturmem zdobywa wielkomiejską publiczność. Przychodzą i hipsterzy, i studenci, i pracownicy
korporacji, http://natemat.pl/50423, 15.06.2015.
10
Premiera „Disco Polo”, materiał filmowy, 25.02.2015,
http://www.filmweb.pl/video/relacja+wideo/Premiera+%22Disco+Polo%22-35493, 15.06.2015.
10
Analiza dyskursu disco polo na przykładzie utworu Tomasza Niecika pt.: Cztery Osiemnastki
wszechnie bojkotowane. Jedynie funkcjonująca od niedawna Telewizja Polsat zdecydowała się na
emisję programów muzycznych poświęconych temu właśnie gatunkowi. Komercyjne początki Polsatu
charakteryzowały zatem klimaty disco polo, przaśność, odpowiednia stylistyka i kolorystyka, i tym też
telewizja ze słoneczkiem w logo zyskiwała coraz większą popularność. Disco Relax stał się hitem Polsatu, emitowano go w latach 1994-2002 w niedziele, o godzinie 10.00, drugi z programów w okresie
1996-2002, w soboty o zmieniających się na przestrzeni lat porach. Co istotne, świadczące o popularności – jakiej życzyłyby sobie liczne współczesne programy – ich oglądalność liczyła sobie nawet
8 milionów widzów. Świadectwem tego wielkiego zainteresowania, były tak surrealistyczne sytuacje,
jak konieczność zmiany godziny niedzielnej mszy w niektórych wiejskich parafiach z uwagi na najnowszy odcinek Disco Relax11. Widzowie ci okazywali swoją sympatię także w listach do redakcji. Fragment jednego z nich mówi: Wyrażamy całą rodziną radość z tej godziny muzyki w Polsacie, rano w
niedzielę, gdzie nie ma zespołu Hey i ich pogiętej muzyki. Przy tej muzyce mogę się napić kawy, siostra
i małe dzieci mogą potańczyć. I nikogo ta muzyka nie wkurwia12. Ten trwający czterdzieści cztery minuty program muzyczny, w którym prezentowano teledyski najpopularniejszych wówczas wykonawców disco polo, wykreował rzeszę ówczesnych gwiazd gatunku: Shazza, Bayer Full, Top One i wiele
innych. Za sprawą swej ogromnej oglądalności przyciągnął również gwiazdy polskiej estrady dotąd nie
kojarzonych jednoznacznie z tą stylistyką: Krzysztofa Krawczyka, Bohdana Smolenia i Andrzeja Rosiewicza. Samo pojawienie się Disco Relax zapoczątkowało tworzenie teledysków do produkcji disco
polo. Jak wspomina Sławomir Skręta właściciel wytwórni Blue Star, wydającej utwory wszystkich
gwiazd gatunku tamtego okresu, proces ten stał jednak na głowie. To nie program mnie, ale ja programowi płaciłem za wprowadzenie teledysku na antenę. I były to duże pieniądze. Na tyle duże, że
przed denominacją trzeba było nesesera, by je spakować. Jechało się więc do telewizji z kasetą i walizką pieniędzy. Jak na gangsterskich filmach13.
3. Mafiopolo14, czyli to jednak nie film gangsterski
Wylansowanie disco polo do poziomu istnego boomu lat 90. przypisuje się mafii, środowiskom gangsterskim z konkretnymi osobami na czele, ale przede wszystkim ich inwestycjom, czego konsekwencją stały się niewyobrażalne zyski. Gangsterzy kontrolowali 60-70% rynku disco polo, inwestowali w
tamtejszy przemysł fonograficzny, tłocznie płyt kompaktowych czy discopolowe dyskoteki. Krociowe
zyski tego biznesu trafiały do kieszeni osobistości takich jak Pershing – wielbicieli tego nurtu muzycznego, którzy postanowili połączyć swoje zainteresowania z interesami. Polscy mafiosi zyskali, zarobili
i bardzo wzbogacili się na fali popularności disco polo, do której zresztą sami doprowadzili
i podtrzymywali jak najdłużej za sprawą wszelkiego rodzaju promocji zespołów i samej muzyki. Mafia
pruszkowska, wołomińska z czerpania zysków, czyli przysłowiowej kasy z nurtu disco polo uczyniła
swego czasu filar swojej działalności, a w dążeniu do jej wylansowania skierowała się w stronę telewizji. I tu również pojawiły się zyski, tyle że tym razem na disco polo wzbogaciła się debiutująca wów11
Piwowarczyk D., Ksiądz zmieniał godzinę mszy, bo wszyscy oglądali Disco Relax. Ta muzyka nigdy nie umarła. Ona była w
drugim obiegu, http://www.tokfm.pl/Tokfm/1,103089,12949572,Ksiadz zmienial godzine mszy bo wszyscy ogladali.html,
15.06.2015.
12
Szczygieł M., Niedziela, która zdarzyła się w środę, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2011, s. 138.
13
Miecik I. T., Triumfalny powrót disco polo, 27.12.2015, http://polska.newsweek.pl/triumfalny-powrot-discopolo,35164,1,1.html, 15.06.2015.
14
Pasztelański R., Krysiak P., Mafiopolo, „Wprost”, 2007, nr 9(1262), http://www.wprost.pl/ar/?O=101998&I=1262,
15.06.2015.
11
Analiza dyskursu disco polo na przykładzie utworu Tomasza Niecika pt.: Cztery Osiemnastki
czas telewizja Polsat. Świeża na rynku medialnym telewizja zyskała kapitał, a w konsekwencji emisji
hitowego programu Disco Relax, rekordową publiczność i godną pozazdroszczenia przez konkurencję
popularność. Koneksje mafii i disco polo w czasach szczytów popularności nurtu pozostają zatem
niezaprzeczalne, tyle tylko, że nasuwającym się wnioskiem jest daleka pozycja samej muzyki, będącej
tylko środkiem. Mafiopolo to zysk i tylko on się wówczas liczył.
4. Użycie języka i przekazywane idee – wrażenia z Czterech osiemnastek15
Artysta wielowymiarowy. Jego niecodzienna osobowość przejawia się w wielu dziedzinach16, takim
tekstem Tomasz Niecik reklamuje samego siebie na swojej stronie internetowej. 30-latek znany jest
szerszej publiczności przede wszystkim jako wykonawca Disco Polo, natomiast w przeszłości był również tancerzem. Pochodzący z Warmii, a dokładniej z Grajewa artysta nagrał kilka hitów. Jego utwory
są oczywiście ogólnodostępne w sieci, a najpopularniejsze tytuły to: Siedemnastki, Tutti Frutti oraz
najbardziej rozpoznawalne wśród masowych odbiorców Cztery osiemnastki. Pan Tomasz osiągnął
szybki sukces swoimi nagraniami, a chcąc nabrać popularności zdecydował się na występ
w popularnym show Mam Talent, w którym został odrzucony przez jurorów, a w ramach oceny usłyszał, że powinien nauczyć się śpiewać. Niewątpliwie występ ten przysporzył mu tylko dodatkowych
fanów oraz zwiększył jego rozpoznawalność, a TVN nie zyskał na tym nic. Czy zajęcie króla disco (to
również jeden z jego utworów), jakim jest komponowanie tak specyficznej muzyki jest wyborem
przypadkowym? Czy może przemyślaną zagrywką, która wynikła z wiedzy o ludziach? Jak przyznał
podczas czatu przeprowadzonego w trakcie wizyty w studiu TVN17 swoje utwory komponuje oraz
teksty pisze samodzielnie. W dalszej części tej samej konwersacji dowiadujemy się, że chłopak z Mazur posiada dyplom magisterski z Politologii, a zatem można przypuszczać, że Tomasz Niecik to nie
człowiek zupełnie oderwany od rzeczywistości, który postanowił nagrywać disco. To wykształcona
osoba, która postanowiła wykorzystać najłatwiejsze narzędzia do zrobienia kariery, pozyskania fanów
i zarobienia pieniędzy.
Można z pełną odpowiedzialnością stwierdzić, iż autor tekstów świadomy jest, że komunikowanie do
masowego odbiorcy to przede wszystkim jak najprostszy język, dzięki temu nasz komunikat jest zrozumiany szybko i bez wysiłku. Potwierdzeniem tego jest wypowiedź bohatera podczas wywiadu, który udzielił gazecie Fakt zapytany o fenomen muzyki disco polo odpowiedział: Wszystko leży w prostocie, naturalności, szczerości. Od razu potrafimy nawiązać kontakt, wzbudzić euforię. Jestem otwarty
na wszystkich. I bardzo prostych, i bardziej inteligentnych, bo trafiam do różnych ludzi. Jeżeli jestem w
gronie ludzi pod krawatami, to staram się inteligentne teksty puszczać. Jeżeli jestem na dyskotece, to
mówię slangiem, żeby młodzież skumała, o co mi chodzi.18. Jego popularność stale rośnie, a ostatnio
swoich sił spróbował w filmie Disco Polo wyreżyserowanym przez Macieja Bochniaka.
Dyskurs utworu Cztery Osiemnastki, który po 5. latach od premiery posiada ponad 19 milionów wyświetleń, zaczyna się od tego, że król disco w imitacji bolidu formuły 1 jest wpychany przez cztery
bardzo skąpo ubrane modelki na pierwszy plan. Już w tym momencie mamy do czynienia ze stereo15
Cztery osiemnastki, tytuł utworu Tomasza Niecika, https://www.youtube.com/watch?v=GKbTC8Z_EGc, 16.06.2015
Oficjalna strona internetowa Tomasza Niecika, http://www.tomaszniecik.pl/index.php?m=artykul&kat=46&lang=pl,
16.06.2015.
17
Czat z Tomaszem Niecikiem, http://dziendobry.tvn.pl/czaty/czat-z-tomaszem-niecikiem,566,c.html, 16.06.2015.
18
Nasza muzyka polega na prostocie i szczerości, wywiad z Tomaszem Niecikiem, http://www.fakt.pl/gwiazdy/tomaszniecik-o-swoim-sukcesie-i-filmie-disco-polo,artykuly,527324.html, 16.06.2015.
16
12
Analiza dyskursu disco polo na przykładzie utworu Tomasza Niecika pt.: Cztery Osiemnastki
typowym podejściem do relacji kobieta – samochód. Przede wszystkim bolidy takie są bardzo drogie.
Nadawca chce więc pokazać swój status i jednocześnie zakomunikować, że posiadając super wóz
jesteśmy w stanie przyciągnąć do siebie kobiety, a w przypadku tego konkretnego obrazu, nawet
zmusić je do wysiłku fizycznego z uśmiechem na twarzy. Następnie bolid zatrzymuje się w miejscu, a
Pan Tomasz czy to siedząc w bardzo ekstrawagancki sposób czy jako kierowca otoczony czwórką kobiet zaczyna nam opowiadać swoją historię. Warto tutaj zwrócić uwagę na ubiór wykonawcy, gdyż
jest to kombinezon rodem z wyścigów. Przekaz jest językowo potęgowany już na samym wstępie,
gdyż autor zdradza nam, że mały epizod wyjdzie dziś z ukrycia, a więc otoczony kobietami mężczyzna
buduje napięcie. On, cztery kobiety i zaraz staniemy się świadkami opowieści o miłosnych podbojach.
Mężczyzna w bardzo banalny i krótki sposób opisuje – jak mogłoby się wydawać – kobiety, co dodatkowo podsuwa nam obraz widoczny na ekranie. Natomiast nawiązując do scenerii i ubioru artysty
można spokojnie stwierdzić, że historia dotyczy kompletu aluminiowych obręczy kół samochodowych
o rozmiarze 18 cali, pierwsze z nich były tzw. szprychy19, a drugie były czarne20, które bardzo lubi i w
dalszym ciągu o nich myśli. Rzecz jasna gdyby ktokolwiek wprost śpiewał o samochodach i kołach nie
zyskałby popularności o tyle połączenie wyobraźni z doświadczeniem motoryzacyjnym okazało się
genialnym pomysłem. Absolwent Politologii igra z nieświadomym odbiorcą komunikatu, gdyż używa
określeń, które sugerują, że chodzi o istotę ludzką, a nie o rzecz. Natomiast może to wynikać z jego
pasji oraz przywiązania do samochodów, a skoro utwór ma się sprzedać nie może być jednoznaczny.
Dlatego przyrównuje felgi do płci żeńskiej, a na dodatek pokrywa się to z opisem kobiet, które go
otaczają podczas teledysku: czarna, blondynka. Kiedy dochodzimy do refrenu utworu, ma miejsce
kulminacja:
Cztery Osiemnastki, tylko w moim samochodzie
To jest teraz trendy to jest teraz w modzie,
Cztery Osiemnastki, tylko w mojej furze.
Lubią być na dole, kiedy ja na górze!21
Słowa dopełniają to co przeciętny odbiorca widzi na ekranie, a więc cztery modelki faktycznie są na
jego samochodzie. Pan Tomasz sugeruje, że to jest teraz bardzo popularne, co można interpretować
w różny sposób. Przede wszystkim pokazanie siebie jako macho, ale także jako próbę wepchnięcia
myśli, że posiadanie super auta to droga do pewnych sukcesów i popularności. Jest to zabieg, który w
skuteczny sposób wykorzystują specjaliści od reklamy. Mówią nam oni często, że to co właśnie widzimy w mediach podczas reklamy to właśnie, to czego potrzebujemy i musimy to mieć, a dopełnieniem jest szczęście, powodzenie, pozytywne emocje. Kolejne dwa wersety to znowu odwoływanie się
do instynktów oraz do najlepiej sprzedającej się rzeczy na świecie czyli seksu. Z jednej strony odbiorca już zbombardowany może pomyśleć: No tak partnerka na dole, on na górze. Natomiast warto sobie uzmysłowić, że wszystkie koła w samochodach sportowych lub osobowych są poniżej kierowcy, w
taki sposób dowiadujemy się, że felgi i kierowca to coś co nawzajem się uzupełnia. Dalsza część utworu jest utrzymana w bardzo podobnym tonie, o ile opisując trzecią pannę nie było choćby śladu na
temat motoryzacji o tyle, przy czwartej możemy już usłyszeć o nogach, a gdyby przeistoczyć samochód w coś bardziej ludzkiego, to koła można nazwać nogami samochodu. Niemalże przez cały teledysk gwiazdor występuje w kombinezonie rajdowym, swój strój porzuca tylko na chwilę, wtedy też
19
http://www.szprychowe.pl/felgi_gs/15x7-fwd_02.jpg, 16.06.2015.
http://i57.tinypic.com/ak8svc.jpg, 16.06.2015.
21
Refren utworu Tomasza Niecika Cztery osiemnastki, https://www.youtube.com/watch?v=GKbTC8Z_EGc, 16.06.2015.
20
13
Analiza dyskursu disco polo na przykładzie utworu Tomasza Niecika pt.: Cztery Osiemnastki
znajduje się na krześle znanym z barów piwnych – tak, facetowi po dniu ciężkiej jazdy z osiemnastkami należy się relaks.
Teledysk do piosenki Tomasza Niecika nie odbiega od innych utworów disco polo. Przyglądając się
dzisiejszym hitom tego gatunku Ona tańczy dla mnie, Ale ale Aleksandra, Miód malina, należy zwrócić
na typową konstrukcję teledysków. Mężczyzna – ubrany czy to w garnitur, kostium kierowcy czy w
podkoszulek ale zawsze śpiewający a więc mający coś do powiedzenia. Kobieta ma się nie odzywać
ma tańczyć, uśmiechać się niewinnie i oczywiście jak najwięcej odsłaniać. To utrwalenie stereotypowego patrzenia na relację mężczyzna – kobieta. W powyższych teledyskach należy jeszcze zwrócić
uwagę na ciągle – co dwie, trzy sekundy – zmieniające się ujęcia, co w połączeniu z ruchem osób występujących w teledysku, powoduje niemożność skupienia się na treści a co za tym idzie odnalezienia
sensu w utworze przez potencjalnego odbiorcę.
Dyskurs Czterech osiemnastek to człowiek i jego najniższe instynkty. Proste instynkty wygrywają i
prowadzą do tego, że ktoś zainteresuje się prostą twórczością. Buduje to podstawy do tego, by
stwierdzić, że Tomasz Niecik to spryciarz, który wykorzystał wiedzę oraz instynkty ludzkie do zaistnienia jako osoba popularna i rozpoznawalna.
Podsumowanie – powody sukcesu discopolowego dyskursu
Czas świetności disco polo z lat 90. XX wieku to fenomen. Programy z tą muzyką nadawane w niedzielę, przyciągały przed telewizory całe rodziny, a konkurować z nimi musiały nawet kościoły – co w naszym mocno związanym z katolicyzmem kraju trzeba uznać za niesamowitą siłę. Z czasem ten typ
muzyki został jednak zdyskredytowany. Publicznie mało kto chciał się przyznać do jej słuchania, o
artystach było coraz mniej słychać i samej twórczości również. Lecz dusza disco polo nie umarła,
przeniosła się do klubów, gdzieniegdzie serwowana jako główne menu, a gdzie indziej cyklicznie. Sporą furorę i miłe reakcje wzbudzała w okresie wakacyjnym w ośrodkach wypoczynkowych. To tam
przezimowała ciężki dla siebie okres, by wraz z rozwojem nowych mediów i po pojawieniu się Internetu w koncepcji Web 2.0, a więc gdzie użytkownicy tworzą kontent, powrócić jak Feniks w nieco
innym wydaniu. Wiele osób, artystów, polityków, ludzi z pomysłem na życie, odnalazło w Internecie
sposób na karierę i zarobek. Narzędziem, które dało okno na świat i niemalże nieograniczone możliwości prezentowania siebie i swojej twórczości to portal Youtube. Tuba to super-narzędzie zarówno
dla wschodzących gwiazd jak i dla tych, które już mają spory dorobek za sobą. Ludzie przenieśli się z
ulic i klubów do domów i Internetu, a więc muzyka popularna, produkowana dla mas przeniosła się
do miejsca bardziej przyjaznego dla odbiorcy. Niektórzy artyści zaczęli zarabiać dzięki wyświetleniom
ich teledysków, co jest bardziej opłacalne niż sprzedawanie krążków CD w sklepie muzycznym. A tych
również już można poszukiwać ze świeczką i kompanią towarzyszy. Wszystko to przyczyniło się do
umasowienia sztuki, gdyż ludzie nie musieli szukać sposobów na zaistnienie publiczne, perspektywa
pojawiła się sama. Z takiej perspektywy skorzystał Tomasz Niecik. Najpierw nakręcił kilka utworów,
później wspomógł się talent show, który uznał go za osobę niepoważną i bez talentu – ale jak wiadomo w show głównym celem jest show. Tym zabiegiem król disco przysporzył sobie dodatkowej popularności i rozreklamował swoje imię. Od tamtej pory jego popularność zdecydowanie wzrosła i ma się
dobrze do dzisiaj, czego potwierdzeniem jest zaproszenie do filmu. Premiera filmu Disco polo, którą
bezwzględnie należy zakwalifikować jako reklamę przypominającą, że disco polo ma się dobrze i dobrze można na nim ponownie zarabiać. Sam reżyser filmu zdaje się to potwierdzać – Muzykę do filmu
– największe hity disco polo – zaaranżowaliśmy na nowo, śpiewają je aktorzy. Tu odnieśliśmy wielki
14
Analiza dyskursu disco polo na przykładzie utworu Tomasza Niecika pt.: Cztery Osiemnastki
sukces – bo chociaż Dawid jest klarnecistą po szkole muzycznej, to śpiewać nie umiał za grosz. Brał
lekcje u nauczyciela, który wyuczył wielu discopolowców. I nauczył się tak, że gdy wykonywał „Wolność” Boysów, mieliśmy łzy w oczach. Radek Liszewski z Weekendu zaproponował mu duet. Czy może
być większy dowód uznania? Z kolei Piotr Głowacki, który w filmie, zanim stanie się discopolowcem,
gra na fisharmonii pokoślawiony niczym Glenn Gould, w ogóle nie miał wcześniej do czynienia
z muzyką, ale nauczył się grać na keyboardzie i sam wykonuje wszystkie utwory. Jeśli uda się wydać
soundtrack, to będzie to przebój każdej hipsterskiej imprezy22.- nic ująć a dodać tylko: kolejna okazja
do zarobku.
Nasza praca wskazuje, że Pan Niecik, jak prawdziwy discopolowy przedsiębiorca, miła wszystko
przemyślane. Bawi się swoimi odbiorcami, gdyż – jak sam mówi – zmienia swój wizerunek czy to w
kontaktach z ludźmi, czy to kreując go w swoich utworach. Jest osobą wykształconą, która wykorzystała podstawowe instynkty oraz narzędzia do zdobycia popularności. Wraz z karierą i popularnością
przychodzi też hejt i przykre komentarze, ale to jest najlepszym dowodem na to, że wszystkie jego
działania powodują interakcję społeczną. Oprócz przyciągania ludzi na koncerty, jego osoba powoduje dyskusje czego najlepszym przykładem jest ilość komentarzy pod teledyskiem Cztery osiemnastki –
w tej chwili jest to ponad 13 000 wpisów.
Przystępując do pisania projektu nie spodziewaliśmy się, że pod tak na pozór płytkim przekazem i
wizerunkiem Tomasza Niecika kryje się tak sprytna i dokładnie zaplanowana broń do zdobywania
popularności. Jedyną przykrością w tym wypadku jako takim, staje się to, że ludzie nie szukają prawdy, przyczepiają negatywne cechy oraz opisy do osób, a cieszy i powoduje w nich reakcje prostota,
seks oraz język rodem z podwórka. Spłyca się przez to kultura oraz nasze społeczeństwo co daje szansę nie tylko świadomemu nadawcy, ale również specjalistom od reklamy, którzy zamknęli świat w
uniwersum, w bańce z której nie sposób się wydostać. Przeciętny odbiorca nie szuka prawdy, sensu,
nie próbuje opuścić uniwersum, by poznać dodatkowy sens, jest dobrze tak jak jest i osoby świadome
tej sytuacji to wykorzystują do różnych celów zarówno dobrych i złych. Masowy świat zmierza w
dziwnym kierunku. Coraz więcej mamy ludzi wykształconych, ale przenika się to wzajemnie z lenistwem, chęcią bycia cool i pozostania na płyciźnie, która w tej chwili najłatwiej się sprzedaje. W
związku z tym można spodziewać się, że muzyka disco polo będzie trwać nadal, a wszystko to co
głębsze niż szklanka wody zostanie tylko dla elit intelektualnych, świadomych swojego położenia i
otaczającej rzeczywistości. Elity te będą zarządzać wedle uznania masą, a posługiwać się będą do
tego prostymi środkami.
Charakterna Historia z jej charakterystyczną właściwością toczenia się w kółko, daje o sobie znać raz
kolejny. Internet, Youtube to supernarzędzia w rękach każdego. Stając się nieodłącznym elementem
kultury masowej, pozwala masom na niczym nieograniczoną interakcję społeczną. Te dzisiejsze supernarzędzia to nic innego jak rozkładane kiedyś łóżka polowe, jak proste dźwięki brzmiące prosto z
chodnika. Jest internet – łózko polowe, jest Youtube – chodnik. Brakuje tylko mafii.
22
yes, Teledysk z filmu "Disco polo". Dawid Ogrodnik jak Zenek Martyniuk, Laser jak Akcent, 26.02.2015,
http://wyborcza.pl/1,75475,17485659,Teledysk_z_filmu__Disco_polo___Dawid_Ogrodnik_
jak.html, 16.06.2015.
15
Analiza dyskursu disco polo na przykładzie utworu Tomasza Niecika pt.: Cztery Osiemnastki
Bibliografia
1.
Filar W. , Fenomen muzyki disco polo w kontekście polskiej kultury popularnej lat 90., „Kultura popularna”, 2014, nr 1(39), http://kulturapopularna-online.pl/abstracted.php
2.
Kowalczyk A., Krótka historia disco polo, „Wiedza i Życie”, 1997, nr 9,
http://archiwum.wiz.pl/1997/97093200.asp
3.
Lisowska-Magdziarz M, Analiza tekstu w dyskursie medialnym, Wyd. UJ., Kraków 2006, s. 19
4.
Miecik I. T., Triumfalny powrót disco polo, 27.12.2015, http://polska.newsweek.pl/triumfalny-powrotdisco-polo,35164,1,1.html
5.
Nasza muzyka polega na prostocie i szczerości, wywiad z Tomaszem Niecikiem,
http://www.fakt.pl/gwiazdy/tomasz-niecik-o-swoim-sukcesie-i-filmie-disco-polo,artykuly,527324.html
6.
Pasztelański R., Krysiak P., Mafiopolo, „Wprost”, 2007, nr 9(1262),
http://www.wprost.pl/ar/?O=101998&I=1262
7.
Piwowarczyk D., Ksiądz zmieniał godzinę mszy, bo wszyscy oglądali Disco Relax. Ta muzyka nigdy nie
umarła. Ona była w drugim obiegu, http://www.tokfm.pl/Tokfm/1,103089,12949572,Ksiadz zmienial
godzine mszy bo wszyscy ogladali.html
8.
Premiera „Disco Polo”, materiał filmowy, 25.02.2015,
http://www.filmweb.pl/video/relacja+wideo/Premiera+%22Disco+Polo%22-35493
9.
Szczygieł M., Niedziela, która zdarzyła się w środę, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2011, s. 138,
16.06.2015
10. van Dijk T. (red.), Badania nad dyskursem. Dyskurs jako struktura i proces, Dobrzyńska T. (red.), WN
PWN, Warszawa 2001
11. Wachcińska O., Disco polo kontynuacją folkloru? Rozwój muzyki chodnikowej i jej charakterystyka w
kontekście rodzimej twórczości ludowej, „Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukwy”, 2012, nr 4
12. Węglarczyk A., Disco polo szturmem zdobywa wielkomiejską publiczność. Przychodzą i hipsterzy, i studenci, i pracownicy korporacji, http://natemat.pl/50423
13. yes, Teledysk z filmu "Disco polo". Dawid Ogrodnik jak Zenek Martyniuk, Laser jak Akcent, 26.02.2015,
http://wyborcza.pl/1,75475,17485659,Teledysk_z_filmu__Disco_polo___Dawid_Ogrodnik_jak.html,
16.06.2015
16