22 marca – Światowy Dzień Wody

22 marca – Światowy Dzień Wody
Jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w województwie
warmińsko-mazurskim w 2010 r.
Zbiorowe zaopatrzenie w wodę
Zasady i warunki zbiorowego zaopatrzenia wodę reguluje ustawa z 7 czerwca 2001 r.
o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2006 r.
Nr 123, poz. 858 z późn. zm). W myśl zapisów tej ustawy, zbiorowe zaopatrzenie
mieszkańców w wodę do spożycia jest zadaniem własnym gminy. Przedsiębiorstwa
wodociągowe bądź gminne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej mają
obowiązek zapewnić zdolność posiadanych urządzeń wodociągowych do realizacji dostaw
wody w wymaganej ilości w sposób ciągły i niezawodny, a także zapewnić należytą jakość
dostarczanej wody. Wymagania dotyczące jakości wody przeznaczonej do spożycia przez
ludzi określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz.417 z późń. zm.).
Rozporządzenie reguluje:

sposób oceny przydatności wody,

zakres badań, częstotliwość i miejsca pobierania próbek do badań,

program monitoringu jakości wody,

nadzór nad materiałami i wyrobami stosowanymi w procesach uzdatniania
i dystrybucji wody,

nadzór nad laboratoriami wykonującymi badania jakości wody,

postępowanie przed organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej w przypadku, gdy
woda nie spełnia wymagań jakościowych oraz sposób informowania konsumentów o
jakości wody.
W 2010 roku na terenie województwa warmińsko-mazurskiego były zewidencjonowane i
eksploatowane 694 wodociągi zbiorowego zaopatrzenia w wodę, w tym:

487 wodociągów o wydajności poniżej 100 m3 /d,

175 wodociągów o wydajności 100-1000 m3 /d,

30 wodociągów o wydajności 1000-10 000 m3 /d,
1

2 wodociągi o wydajności 10 000-100 000 m3 /d.
Ponadto nadzorem objęto: 74 urządzenia wodociągowe zaopatrujące w wodę szpitale,
zakłady karne, kolonie, obozy, obiekty turystyczne oraz 79 studni publicznych.
Rys.1. Liczba wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę na terenie województwa
warmińsko-mazurskiego w 2009 i 2010 roku w zależności od produkcji wody (m3/d).
Ilość wodociągów
600
525 487
500
400
300
169 175
200
32
100
30
2
2
0
<100
100-1000
1000-10000
10000-100000
Produkcja wody (m3/dobę)
Rok 2009
Rok 2010
Rys. 2. Liczba ludności zaopatrywanej w wodę (w tys.) w 2010 roku
z poszczególnych grup urządzeń wodnych.
545,826
366,709
320,681
199,156
0
0,988
4,713
wodociąg zbiorowego zaopatrzenia w wodę o produkcji wody < 100 m/dobę
wodociągi zbiorowego zaopatrzenia w wodę o produkcji wody 100-1000 m/dobę
wodociągi zbiorowego zaopatrzenia w wodę o produkcji wody 1000-10000 m/dobę
wodociągi zbiorowego zaopatrzenia w wodę o produkcji wody 10000 - 100000 m/dobę
wodociągi zbiorowego zaopatrzenia w wodę o produkcji wody > 100000 m/dobę
studnie
inne podmioty zaopatrujące ludność w wodę
2
Jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
Woda jest bezpieczna dla zdrowia ludzkiego, jeżeli jest wolna od mikroorganizmów
chorobotwórczych i pasożytów w liczbie stanowiącej potencjalne zagrożenie dla zdrowia
ludzkiego, wszelkich substancji w stężeniach stanowiących potencjalne zagrożenie dla
zdrowia oraz nie ma agresywnych właściwości korozyjnych.
Parametry, jakie powinna posiadać woda nadająca się do spożycia przez ludzi
określone są w załącznikach do rozporządzenia Ministra Zdrowia z 29 marca 2007 r. w
sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz.417 z późń.
zm.).
Ocena przydatności wody do spożycia przeprowadzana jest przez inspekcję sanitarną
w ramach monitoringu kontrolnego i przeglądowego. Koordynatorem monitoringu
jest Główny Inspektor Sanitarny. Badania jakości pobranych próbek wody wykonują
laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub inne laboratoria o udokumentowanym
systemie jakości, zatwierdzonym przez właściwego powiatowego inspektora sanitarnego.
Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej dokonują ocen obszarowych jakości wody
oraz szacowania ryzyka zdrowotnego konsumentów wody. Właściwi powiatowi inspektorzy
sanitarni oceniają obszar gminy oraz powiatu i przekazują do wiadomości właściwemu
organowi (wójt, burmistrz, prezydenta). Warmińsko-Mazurski Państwowy Wojewódzki
Inspektor Sanitarny ocenia obszar województwa i przekazuje do wiadomości Marszałkowi
Województwa Warmińsko-Mazurskiego.
Przedsiębiorstwa wodociągowe mają również obowiązek badania jakości wody w
ramach kontroli wewnętrznej. O jakości wody konsumenci są informowani zgodnie z
przepisami o informacji publicznej.
Na terenie województwa warmińsko-mazurskiego do zaopatrzenia ludności w wodę
ujmowane są wody podziemne o dobrej jakości mikrobiologicznej oraz stabilnej jakości
chemicznej. Na drodze migracji zanieczyszczeń do wód podziemnych istnieje naturalna
bariera, którą stanowią gleba i warstwa gruntowo-skalna oraz przebiegające w nich procesy
samooczyszczania.
W nadzorowanych wodociągach przekroczenia parametrów mikrobiologicznych
występowały okresowo i były skutkiem wtórnego zanieczyszczenia. Jeżeli woda nie spełnia
wymagań Ministra Zdrowia, właściwy inspektor sanitarny po rozważeniu stopnia zagrożenia
dla zdrowia ludzi wydaje decyzję określającą brak przydatności wody do spożycia lub
3
warunkową przydatność wody do spożycia i nakazuje usuniecie zanieczyszczenia oraz
dezynfekcję wody. W 2010 roku działań naprawczych ze względu na zanieczyszczenie
mikrobiologiczne wymagało 40 wodociągów.
W województwie wszystkie wodociągi produkujące wodę do spożycia ujmują wodę
podziemną, której cechą charakterystyczną jest wysoka zawartość żelaza i manganu,
podwyższona mętność i barwa. Uzdatnianie wód podziemnych polega na utlenianiu
związków żelaza i manganu, najczęściej poprzez napowietrzanie i usuwanie w procesach
filtracji.
Rys. 3. Stosunek liczby wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę dostarczających
wodę dobrej jakości do ogólnej liczby wodociągów w poszczególnych grupach w 2010 r.
Liczba
wodociągów
dostarczających
wodę dobrej
jakości
486
175
500
400
300
30
414
200
100
154
0
27
2
Ogólna liczba
wodociągów
2
3/d
0m
<1 0
/d
/d
/d
m3
m3
m3
00
00
00
0
0
0
1
0
0
10
0-1
100
00100
100
Tab.2. Liczba wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę na terenie województwa
warmińsko-mazurskiego w 2009 i 2010 roku dostarczających wodę odpowiadającą
wymaganiom sanitarnym.
L.p
1.
2.
4.
5.
Produkcja wody
3
w m /dobę
Liczba skontrolowanych
wodociągów w 2009 r.
ogółem
z wodą
dobrej jakości
Liczba skontrolowanych
wodociągów w 2010 r.
ogółem
z wodą
dobrej jakości
<100
100 -1000
1000-100000
>100000
522
169
32
2
486
175
30
2
424
143
32
2
414
154
30
2
Najczęściej przekroczenie dopuszczalnych wartości dotyczyło żelaza i manganu, co
wpływało na pogorszenie parametrów organoleptycznych wody. W rozporządzeniu MZ
najwyższe dopuszczalne wartości dla żelaza i manganu przyjęto nie z powodu zagrożenia
4
zdrowia ludzi w razie przekroczenia tych wartości, lecz z uwagi na fakt, że wyższe wartości
stężenia mogą prowadzić do niepożądanych zmian właściwości organoleptycznych wody. Ze
względu na wzrost barwy i mętność oraz metaliczny posmak woda może budzić uzasadnione
zastrzeżenia konsumentów. Ponadto woda, w której stężenie żelaza i manganu przekracza
dopuszczalne normy może być powodem problemów w eksploatacji sieci wodociągowej,
sprzyjać wytrącaniu się osadów.
W trzech wodociągach wystąpiły przekroczenia dopuszczalnych stężeń parametrów,
które mogą wywierać niekorzystny wpływ na zdrowie ludzi. W powiecie działdowskim w
miejscowości Grzybiny wodociąg zaopatrujący mieszkańców po byłych PGR produkował
wodę o zwiększonej zawartości azotanów. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w
Działdowie w lipcu 2010 r. udzielił zgody na odstępstwo od wymaganych parametrów jakości
wody na okres do końca 2012 r. W powiecie elbląskim w wodociągu Bielica stwierdzono
ponadnormatywną zawartość arsenu, w powiecie nidzickim w wodociągu Cebulki
ponadnormatywną zawartość azotanów. Powiatowi Inspektorzy Sanitarni, po rozważeniu
stopnia zagrożenia dla zdrowia ludzi, przyznali w 2008 r. zgodę na odstępstwo od wymaganej
jakości wody i nakazali w terminie do końca 2009 r. przeprowadzenie działań naprawczych.
Administratorzy wodociągów zobowiązani zostali również do systematycznej kontroli jakości
wody oraz utrzymywania wartości kwestionowanych parametrów wody na określonym
poziomie. Jednakże przeprowadzone działania naprawcze okazały się nieskuteczne, w
związku z czym administratorzy wystąpili z wnioskiem o wydanie drugiej zgody na
odstępstwo od wymaganej jakości wody. Warmińsko-Mazurski Państwowy Wojewódzki
Inspektor Sanitarny w styczniu 2010 r., po przeanalizowaniu sprawozdań z dotychczasowych
działań naprawczych i harmonogramów nowych rozwiązań oraz ocenie zagrożenia dla
zdrowia człowieka, wydał drugą zgodę na odstępstwo (Bielica do 31 grudnia 2011 r., Cebulki
di 31 lipca 2011 r.).
W wodociągu w Bielicy (pow. elbląski) działania naprawcze zostały zrealizowane w
grudniu 2010 r. Wybudowano sieć wodociągową o długości 1589,7m łączącą sieć
zaopatrującą w wodę miejscowość Bielica z siecią wodociągu w Godkowie, który produkuje
wodę dobrej jakości. Badania laboratoryjne jakości wody z sieci Bielica przeprowadzone w
grudniu 2010 r. wykazały, że woda odpowiada normom sanitarnym.
Wykaz udzielonych w 2010roku zgód na odstępstwo od wymaganych parametrów jakości
wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
5
Nazwa
urządzenia
Jednostka
odpowiedzialna za
jakość wody
1.
W- M PWIS
druga zgoda
Wodociąg
Bielica
Gm.
Godkowo
Zakład Usług
Komunalnych
Godkowo
2.
W- M PWIS
druga zgoda
Wodociąg
Cebulki
Gm.
Kozłowo
Zakład
Gospodarki Kom.
i Mieszkaniowej
Kozłowo
3.
PPI S
w Działdowie
pierwsza
zgoda
Wodociąg
Grzybiny
Gm.
Uzdowo
Agencja
Nieruchomości
Rolnych Oddział
Terenowy
Olsztyn ul.
Głowackiego 6
PIS
Data wydania
zgody
Liczba
zaopatr
ludności
Termin
wyd.
zgody
07.01.2010r. Arsen
288
31.12.2011r.
19.01.2010r. Azotany
452
31.07.2011r.
14.07.2010r. Azotany
395
31.12.2011r.
Parametr
Właściwości korozyjne wody
Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia
przez ludzi wymaga, aby woda nie miała agresywnych właściwości korozyjnych. Skutkiem
agresywnej właściwości wody jest korozja w instalacjach wodociągowych, powodująca
zwiększoną awaryjność sieci, pogorszenie właściwości organoleptycznych wody i zmianę jej
składu chemicznego. Korozja i niszczenie przewodów wodociągowych stwarza zagrożenie
wtórnego zanieczyszczenia wody.
O korozyjności wody decydują jej właściwości fizykochemiczne, jak: pH,
temperatura, zawartość agresywnego dwutlenku węgla, tlenu, jonów chlorkowych i
siarczanowych. Również obecność w wodzie mikroorganizmów (redukujących siarczany,
żelazistych, nitryfikacyjnych) jest przyczyną wzrostu korozyjności wody.
Skuteczne zapobieganie zjawisku nadmiernej korozji wymaga podejmowania
odpowiednich działań na etapie produkcji wody oraz na etapie projektowania, wykonania i
eksploatacji instalacji wodociągowej. Przy projektowaniu instalacji wodociągowej niezbędne
są informacje dotyczące właściwości agresywnych wody w stosunku do materiału, z jakiego
ma być wykonana instalacja. Parametry wody decydujące o jej właściwościach korozyjnych
są oznaczane w ramach prowadzonego nadzoru przez inspekcję sanitarną i producentów
wody.
6
Woda z wodociągu zbiorowego zaopatrzenia w Olsztynie w 2010 r nie wykazywała
przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń dla tych parametrów.
Nadzór nad materiałami i wyrobami stosowanymi w procesach uzdatniania i
dystrybucji wody
Zadaniem właściwych powiatowych inspektorów sanitarnych jest wydawanie oceny
higienicznej materiału lub wyrobu używanego do uzdatniania i dystrybucji wody
oraz prowadzenie wykazu wydanych ocen wraz z wykazem parametrów, które wymagają
monitorowania w wodzie dostarczanej odbiorcom z uwagi na zastosowany materiał lub
wyrób.
W 2010 r. na terenie województwa zostało wydanych 29 ocen higienicznych, w tym:
1 – powiat kętrzyński, 4 – powiat iławski, 4 – powiat elbląski, 12 – powiat bartoszycki,
2 – powiat działdowski, 6 – powiat olsztyński.
Podsumowanie i działalność kontrolno-represyjna za 2010 r.

Liczba ludności korzystającej z wody o kontrolowanej jakości wynosiła 1 413 452.

W ciągu całego roku 2010 w 196 wodociągach zaopatrujących 265 244 osoby
wystąpiły przekroczenia dopuszczalnych wartości parametrów jakości wody.

Inspekcja sanitarna pobrała z terenu województwa do badań laboratoryjnych 4593
próbek wody do spożycia przez ludzi, wykonała 1447 oznaczeń chemicznych, 1852
oznaczeń fizycznych i 797 mikrobiologicznych. W związku z niewłaściwą jakością
wody wydała 245 decyzji merytorycznych, 285 decyzji płatniczych, 37 postanowień,
11 tytułów wykonawczych.
7