DIAGNOSTYKA I BADANIA TECHNICZNE POJAZDÓW WARUNKIEM BEZPIECZNEJ
Transkrypt
DIAGNOSTYKA I BADANIA TECHNICZNE POJAZDÓW WARUNKIEM BEZPIECZNEJ
LOGISTYKA po przylocie œmig³owców do 7 Dywizjonu Lotniczego okaza³o siê, ¿e wszystkie œmig³owce wymagaj¹ usuniêcia pewnych niesprawnoœci. Wykryto m.in. wycieki oleju z t³umików hydraulicznych TLH-65, wycieki oleju z przegubów osiowych piast wirnika noœnego, niesprawnoœæ sztucznego horyzontu rezerwowego typu 510-27B oraz zespolonego wskaŸnika nawigacyjnego KPI-522. Usuniêcie niesprawnoœci wymaga³o udzia³u zak³adów produkcyjnych oraz poci¹gnê³o za sob¹ dodatkowe, nieplanowane koszty. A by³y to koszty niebagatelne. Wynios³y oko³o 2,6 mln. z³. stalacji olejowej silników. Jeden silnik, bêd¹cy w okresie gwarancyjnym, zosta³ usprawniony przez serwisantów „PZL-Rzeszów”. Trzy kolejne zosta³y usprawnione w 7 Dywizjonie Lotniczym przy wspó³udziale serwisantów, lecz usprawnienie szeœciu silników wymaga³o przekazania ich do zak³adu. Uszkodzenia silników by³y na tyle powa¿ne, a proces ich usprawniania na tyle d³ugotrwa³y, ¿e wed³ug deklaracji zak³adu ostatni z nich po usprawnieniu powinien opuœciæ zak³ad dopiero pod koniec 2006 r. Zatem dopiero wówczas bêdziemy mogli mówiæ o zakoñczeniu misji w Iraku przez œmig³owce W-3 Sokó³, gdy Najpowa¿niejsze niesprawnoœci dotyczy³y silników ostatni z usprawnionych silników PZL-10W zostanie z poPZL-10W, a polega³y m.in. na wyciekach oleju z I, wrotem zamontowany, a tym samym œmig³owiec przywróII, III i IV podpory oraz przedostawaniu siê paliwa do in- cony do eksploatacji. DIAGNOSTYKA I BADANIA TECHNICZNE POJAZDÓW WARUNKIEM BEZPIECZNEJ ICH EKSPLOATACJI Problem znacznego starzenia siê pojazdów i przekraczania St. chor. sztab. mgr in¿. przez nie resursu eksploatacji wystêpuje od kilkunastu lat DARIUSZ w Si³ach Zbrojnych RP. Wymaga to od pionu s³u¿by czo³gowoWO NIAK -samochodowej realizacji wielu dodatkowych przedsiêwziêæ U£K PRZECIWLOTNICZY 8 P w celu zapewnienia bezpieDiagnostyka pojazdów meczeñstwa eksploatacji tych pojazdów, obejmuj¹cych m.in. chanicznych jest to zespó³ czynnoœci maj¹cych na celu obiektywne diagnostykê i badania techniczne. Celem diagnostyki techstwierdzenie stanu technicznego nicznej jest ocena stanu technicznego, ustalenie przyczyn tapojazdu mechanicznego bez jego kiego stanu sprzêtu, a tak¿e przewidywanie zmian stanu przeddemonta¿u oraz okreœlenie przy- miotu diagnozy (np.: procesu, pary kinematycznej, mechaniczyn wykrytych niesprawnoœci. zmu, podzespo³u, zespo³u, uk³adu, pojazdu mechanicznego). C hc¹c osi¹gn¹æ w praktyce tak sprecyzowany cel diagnostyki technicznej, nale¿y dysponowaæ systemami diagnostycznymi (w tym warunkami i metodami), przyrz¹dami i urz¹dzeniami oraz œrodkami diagnostycznymi (w tym wyposa¿eniem). Ponadto trzeba znaæ zasady pos³ugiwania siê nimi oraz umieæ korzystaæ z algorytmów kontroli stanu i miejsca uszkodzeñ (w tym komputerowych). Diagnozowanie pojazdów mechanicznych mo¿e byæ realizowane nastêpuj¹cymi sposobami: okresowe lub ci¹g³e badania i ocena stanu technicznego za pomoc¹ przyrz¹dów diagnostycznych zewnêtrznych albo pok³adowych systemów diagnostycznych pod³¹czanych do pojazdu; kombinacji obu sposobów w celu dokonania kompleksowej diagnozy. PRZEGL¥D WOJSK L¥DOWYCH Na podstawie informacji zebranych w systemie eksploatacji pojazdu nale¿y ustaliæ: S stan pojazdu w danej chwili t (aktualny stan techniczny); S przewidywany stan pojazdu w chwili tp = t + ∆t (po okreœlonym czasie lub przebiegu); S resurs pojazdu do momentu likwidacji (lata, km, mtg); S resurs pojazdu do naprawy g³ównej (najczêœciej przebieg w km); S resurs pojazdu do kolejnego obs³ugiwania, remontu (OO, OT, PT, RG, RŒ, RK); S uszkodzone zespo³y i podzespo³y w przypadku niesprawnoœci pojazdu, zakres i przyczyny ich uszkodzenia oraz mo¿liwoœæ regeneracji (remontu) tych elementów; S stan pojazdu w chwili t – ∆t. 55 LOGISTYKA 2003 r. w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badañ technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach (DzU nr 227 z dnia 30.12.2003 r., poz. 2250). Wprowadzaj¹ jedynie termin badania technicznego pojazdów i przepisy wykonawcze. Znowelizowane rozporz¹dzenie Ministra Infrastruktury stosuje siê do badañ techniczRys. 1. Zasadnicze cele diagnozowania pojazdów nych pojazdów Si³ Przyk³adowy algorytm diagnostyki i jej powi¹zañ Zbrojnych RP i innych s³u¿b mundurowych. „Rozporz¹przedstawiono na rysunku 1. dzenie Ministra Spraw Wewnêtrznych i Administracji oraz Ministra Obrony Narodowej w sprawie badañ techniczpojazdów Si³ Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Prawne uregulowania dotycz¹ce badañ nych Policji i innych pojazdów u¿ytkowanych w sposób szczetechnicznych pojazdów gólny” (DzU nr 25 z 2005 r., poz. 211) okreœla m.in. W naszym kraju podstaw¹ systemu badañ technicznych § 1.1. ppkt 5 warunki i terminy przeprowadzania badañ pojazdów s¹ krajowe akty prawne oraz dyrektywy unijne. technicznych pojazdów specjalnych Si³ Zbrojnych RP, PoliPodstawowa jest „Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. »Pra- cji i innych pojazdów u¿ytkowanych w sposób szczególny. wo o ruchu drogowym«”(DzU nr 108, poz. 908, tekst jedW § 2 jest mowa o miejscu przeprowadzania badañ nolity), a konkretnie rozdzia³ 3 „Badania techniczne pojaz- pojazdów wojskowych. W § 3.1 s¹ zawarte postanowienia dów”. Artyku³y i paragrafy od artyku³u 81.1 do artyku³u 86.7 odnoœnie nadzoru nad stacj¹ kontroli pojazdów. W wojzawarte w tym rozdziale stanowi¹ doœæ spójn¹ i przejrzyst¹ sku nadzór ten sprawuje szef techniki l¹dowej Dowództwa wyk³adniê. Precyzuj¹ bowiem czas badañ technicznych ró¿- Wojsk L¹dowych, zwany „kierownikiem jednostki nadzonych pojazdów, motocykli, przyczep, ci¹gników rolniczych ruj¹cej”. W § 6.1 do 6.9 jest mowa o dokumentacji, jak¹ czy te¿ pojazdów z zamontowanymi urz¹dzeniami podlega- powinna prowadziæ stacja kontroli pojazdów (SKP). Istotj¹cymi dozorowi technicznemu. ny jest § 7.1 do 7.5, w których okreœlono zakres i sposób Ponadto, s¹ podane w nich: terminy pozosta³ych badañ, warunki wydawania zezwoleñ na wykonanie badañ technicznych, niezbêdne wyposa¿enie kontrolno-pomiarowe i lokalowe, rodzaje stacji kontroli, wymagania dotycz¹ce diagnostów, wzory dokumentów itp. przeprowadzania badañ pojazdów wojskowych wy³¹czonych z u¿ytkowania i bêd¹cych w przechowywaniu. § 8.1 ppkt 1 i 2 mówi¹ natomiast o miejscu przeprowadzania badañ ³¹cznie z zasadami korzystania z cywilnych SKP. Integraln¹ czêœæ rozporz¹dzenia stanowi¹ za³¹czniki: Badania techniczne polegaj¹ na sprawdzeniu, czy pojazd odpowiada warunkom technicznym. Zgodnie z cytowan¹ ustaw¹ badania techniczne dzieli siê m.in. na: okresowe, pierwsze, dodatkowe. za³¹cznik 1 – wymagania techniczno-organizacyjne dla stacji kontroli pojazdów; za³¹cznik 2 – wzór wniosku o wydanie upowa¿nienia do przeprowadzenia badañ technicznych pojazdów; za³¹cznik 3 – wzór upowa¿nienia Artyku³y 86 pkt 1 i 86 pkt 2 ppkt 1 do 7 nie naruszaj¹ do- do przeprowadzenia badañ technicznych pojazdów; zatychczas obowi¹zuj¹cych w wojsku unormowañ „Rozporz¹- ³¹cznik 4 – wzór rejestru umieszczonych w pojazdach dzenia MON i MSWiA z dnia 06 sierpnia 1999 r. w sprawie cech identyfikacyjnych oraz wykonanych i umieszczowarunków technicznych pojazdów specjalnych i u¿ywanych nych w pojazdach tabliczek znamionowych zastêpczych; do celów specjalnych SZ RP” (DzU nr 71 z dnia za³¹cznik 5 – wzór karty okresowej kontroli eksploatacyj27. 08.1999 r., poz. 799) i instrukcji dotycz¹cych organizacji nej urz¹dzeñ lub przyrz¹du kontrolno-pomiarowego stabadañ diagnostycznych, jak te¿ wytycznych zawartych nowi¹cego wyposa¿enie stanowiska kontrolnego; za³¹czw „Rozporz¹dzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 16 grudnia nik 6 – wzór zaœwiadczenia o umieszczeniu w pojeŸdzie 56 GRUDZIEÑ 2006 LOGISTYKA Rys. 2. Miejsce diagnostyki w systemie obs³ugowym cech identyfikacyjnych lub o wykonaniu i umieszczeniu w pojeŸdzie tabliczki znamionowej zastêpczej. Mimo ¿e stosowne instrukcje i wytyczne zwi¹zane z diagnostyk¹ i systemami diagnozowania pojazdów (sprzêtu) w wojsku zosta³y opracowane i wdro¿one do realizacji g³ównie w latach 1970-1990, nadal obowi¹zuj¹, co œwiadczy m.in. o roli i znaczeniu diagnostyki w procesie obs³ug i remontów pojazdów wojskowych (spr zêtu) (rys. 2, 3). Udzia³ diagnostyki w systemie eksploatacji pojazdów W tabeli przedstawiono podstawowy algorytm usytuowania i dzia³ania stacji kontroli pojazdów w systemie eksploatacji, obs³ug i remontów pojazdów w SZ RP. Nale¿y przy tym zwróciæ uwagê na koniecz- Tabela. ALGORYTM USYTUOWANIA SKP W POSZCZEGÓLNYCH ETAPACH EKSPLOATACJI POJAZDÓW WOJSKOWYCH FAZA EKSPLOATACJI UiSW MIEJSCE WYKONAWCA ZAKRES CZYNNOŒCI Obs³ugiwanie bie¿¹ce (OB) stanowisko OB za³oga wybrane czynnoœci kontrolne Obs³ugiwanie okresowe, roczne (OO -1, OO-2, OR) stacja diagnostyczna diagnostyka diagnostyka techniczna przed obs³ugiwaniem i po zakoñczeniu Badanie techniczne pojazdu ko³owego stacja kontroli pojazdów uprawniony diagnosta sprawdzenie, czy pojazd odpowiada warunkom technicznym okreœlonym w ustawie „Prawo o ruchu drogowym” i rozporz¹dzeniu Ministra Infrastruktury Lokalizacja uszkodzenia SKP, warsztat remontowy diagnosta, mechanicy okreœlenie zakresu remontu/napraw Remont bie¿¹cy (RB) stacja diagnostyczna diagnosta badanie diagnostyczne pe³ne lub czêœciowe (odbiór jakoœciowy pracy) Awaria pojazdu stacja diagnostyczna diagnosta, komisja ustalenie przyczyny awarii Remont œredni (RŒ), konserwacyjny (RK) stacja diagnostyczna diagnosta diagnostyka pe³na jako odbiór jakoœciowy Wypracowanie resursu (wg lat, przebiegu) stacja diagnostyczna diagnosta, komisja Kontrola OR komisja JW z udzia³em diagnosty okreœlenie stanu technicznego i przedstawienie orzeczenia koñcowego roczna ocena zdatnoœci UiSW po wykonaniu OR Ka¿dy etap eksploatacji stacja diagnostyczna diagnosta wg poleceñ szefa logistyki/sekcji technicznej PRZEGL¥D WOJSK L¥DOWYCH 57 LOGISTYKA Rys. 3. Miejsce diagnostyki w systemie remontów i napraw noœæ ³¹czenia siê i zamykania zwrotnego poszczególnych elementów ³añcucha. podstawowym narzêdziem utrzymania sprawnoœci pojazdów mechanicznych, poniewa¿: Potwierdzenie badania technicznego oraz dopuszczenia pojazdu do ruchu drogowego diagnosta ewidencjonuje w dowodzie rejestracyjnym, okreœlaj¹c termin nastêpnego badania. W wojsku nadal obowi¹zuj¹ dwa typy dowodów: nowy z miejscem na potwierdzenie badania i stary o ró¿nym formacie, gdzie diagnosta potwierdza badania na wk³adce. ocenia bie¿¹cy stan pojazdu, dostarczaj¹c tym samym podstawowych informacji u¿ytkownikowi (w³aœcicielowi); Wojskowe stacje kontroli pojazdów s¹ organizowane na identycznych zasadach jak stacje cywilne. Upowa¿nienia dla wojskowych SKP do wykonywania badañ wojskowych pojazdów mechanicznych nadaje w imieniu Ministra Obrony Narodowej szef techniki Dowództwa Wojsk L¹dowych po rozpatrzeniu wniosku z³o¿onego przez dowódcê jednostki. eliminuje b¹dŸ znacznie ogranicza zagro¿enia w ruchu drogowym zwi¹zane z eksploatacj¹ niesprawnych technicznie pojazdów; Dotychczasowe doœwiadczenia zwi¹zane z zastosowaniem praktycznym diagnostyki wskazuj¹, ¿e jest ona 58 przewiduje przysz³e stany pojazdu, daj¹c podstawy planowania odpowiednich terminów ich diagnozowania i obs³ugiwania; eliminuje niesprawne pojazdy z eksploatacji; zwiêksza bezpieczeñstwo, tzn. odpornoœæ pojazdów na b³êdy ich funkcjonowania, które s¹ przyczyn¹ zagro¿enia tego systemu, systemów z nim wspó³pracuj¹cych, œrodowiska i ludzkiego ¿ycia; przed³u¿a „¿ycie” pojazdów. GRUDZIEÑ 2006