Emancypacja kobiet

Emancypacja kobiet
Ewa Furgał
Historię, podobnie jak kulturę, cechuje skupienie się na doświadczeniach mężczyzn traktowanych
jako uniwersalne, stąd zainteresowanie źródeł historycznych władzą i konfliktami, czyli historią
polityczną. Historia społeczna, historia codzienności, w której obecne są kobiety, wciąż stanowi
margines badań. Aż do powstania ruchu emancypacji kobiet historia interesuje się kobietami
jedynie jako wybitnymi jednostkami, nigdy jako grupą społeczną. W XIX wieku – dzięki pracy
działaczek emancypacyjnych oraz przemianom społecznym – zaczyna się zmieniać pozycja kobiet
w społeczeństwie, w obszarze edukacji, pracy, praw politycznych, również w dziedzinie sztuki.
Pojawiają się kobiety artystki, twórczynie wiążące swoje życie ze sztuką. Pojawia się również kwestia
wpływu płci na twórczość artystyczną, możliwości rozwoju, pozycję w historii sztuki.
Fotografia „Architektura Krakowa.
Fotomontaż: Biała płaszczyzna Rynku Głównego” Jana Motyki
Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie
Kraków był jednym z miast, w których po raz pierwszy obchodzono Międzynarodowy Dzień
Kobiet, ustanowiony podczas konferencji kobiet w Kopenhadze w sierpniu 1910 roku. Pierwsze
obchody przypadły na 19 marca 1911 roku, kiedy to przez Rynek Główny przeszła kilkutysięczna
demonstracja na rzecz praw politycznych dla kobiet. Obchody rozpoczął wiec w budynku dawnej
Ujeżdżalni przy ulicy Rajskiej, następnie demonstracja przeszła na Rynek. Pochód zakończył się
pod budynkiem magistratu przy placu Wszystkich Świętych. Do prezydenta Krakowa, Juliusza Lea,
udała się delegacja z Ignacym Daszyńskim na czele (wpływowym politykiem, przewodniczącym
Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej, która współorganizowała demonstrację i popierała walkę
o prawa polityczne i ekonomiczne kobiet). Wręczyła ona prezydentowi postulat politycznego
równouprawnienia kobiet. Współcześnie demonstracje na rzecz praw kobiet, odbywające się 8
marca, czyli Manify, są organizowane w Krakowie od 2004 roku.
Rekomendacje:
E. Furgał, Kraków 100 lat później. Pierwsze obchody Dnia Kobiet w Krakowie,
„Sabatnik” 2011, nr 4, http://sabatnik.pl/news.php [dostęp: 21.12.2011].
Strona Krakowskiego Komitetu Manifowego, http://manifakrakow.blox.pl/html
[dostęp: 21.12.2011].
D. Kłuszyńska, Walka o polityczne prawa kobiet (19 marca), „Przedświt” 1911,
http://lewicowo.pl/walka-o-polityczne-prawa-kobiet-19-marca/ [dostęp: 21.12.2011].
-Sufrażystki w Krakowie. Dzień Kobiet w roku 1911, fot. Wikimedia Commons,
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:1911_poch%C3%B3d_w_Dzie%C5%84_Kobiet.jpg
[dostęp: 21.12.2011]
Rzeźba „Taniec” Marii Jaremy
Muzeum Narodowe w Krakowie
Maria Jarema należała do Grupy Krakowskiej, zarówno do przedwojennej, jak i do drugiej,
działającej od 1957 roku. II Grupa Krakowska była złożona głównie z mężczyzn, a jej
www.muzea.malopolska.pl
funkcjonowanie odzwierciedlało patriarchalne strategie wobec artystek w okresie PRL. Kobiety
miały szansę wejść do Grupy głównie poprzez związki emocjonalne z mężczyznami – członkami
Grupy. Jarema była wyjątkiem: nie tylko funkcjonowała w Grupie jako członkini-założycielka
i „łączniczka” z przedwojenną Grupą, ale również była jedyną kobietą docenianą za swoją
twórczość. Członkiniami Grupy Krakowskiej były również: Erna Rosenstein, Jadwiga Maziarska,
Janina Kraupe-Świderska i Teresa Rudowicz, z czasem dołączyły: Danuta Urbanowicz, Maria
Stangret, Wanda Czełkowska i Maria Pinińska-Bereś.
Rekomendacje:
E. Toniak, Artystki w PRL-u, [w:] Artystki polskie, Bielsko-Biała 2011.
A. Markowska, Maria Jarema, [w:] Artystki polskie, Bielsko-Biała 2011.
A. Grajewska, Teresa Rudowicz (1928–1994). Collage na licencji creative common,
[w:] Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek, red. E. Furgał,
Kraków 2009.
Maria Jarema, fot. Tadeusz Rolke, źródło: Wikimedia Commons
Odlew „Głowa Piotra” (z cyklu „Zielnik”) Aliny Szapocznikow
Muzeum Narodowe w Krakowie
Alina Szapocznikow, jedna z najwybitniejszych polskich rzeźbiarek, jest uważana za prekursorkę
sztuki feministycznej. Interesowało ją przede wszystkim ciało, stworzyła wiele rzeźb
różnych fragmentów kobiecego ciała, głównie ust, piersi, brzucha, tym samym odzyskując
i upodmiotawiając ciało kobiety. W swojej twórczości pracowała z własnymi doświadczeniami,
m.in. doświadczeniem przejścia przez obozy koncentracyjne i walki z nowotworem. Rok przed
śmiercią pisała w swoim artystycznym credo: „Jestem przekonana, że wśród wszystkich przejawów
nietrwałości, ciało ludzkie jest najwrażliwszym, jedynym źródłem wszelkiej radości, wszelkiego
bólu i wszelkiej prawdy, a to z powodu swej ontologicznej nędzy tak samo nieuniknionej, jak –
w płaszczyźnie świadomości – zupełnie nie do przyjęcia”.
Rekomendacje:
E. Toniak, Artystki w PRL-u, [w:] Artystki polskie, Bielsko-Biała 2011.
A. Jakubowska, Alina Szapocznikow, [w:] Artystki polskie, Bielsko-Biała 2011.
M. Kitowska-Łysiak, Alina Szapocznikow, http://www.culture.pl/baza-sztuki-pelna-tresc/-/eo_
event_asset_publisher/eAN5/content/alina-szapocznikow [dostęp: 21.12.2011].
www.muzea.malopolska.pl
Alina Szapocznikow podczas pracy nad rzeźbą Wielkie brzuchy, 1968,
fot. Roger Gain/WIELS, źródło: Culture.pl
Żydowska obrączka ślubna
Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu
Na przełomie XIX i XX wieku w Krakowie nastąpiła fala konwersji młodych Żydówek na
chrześcijaństwo. Ponieważ nie miały w tym czasie możliwości otrzymania formalnej edukacji
w żydowskich szkołach, wykształcenie mogły zdobyć w polskiej szkole, jednocześnie ucząc
się języka polskiego i tradycji polskiej zamiast żydowskiej, co wzmacniało procesy asymilacji.
Zazwyczaj młode Żydówki przybywały do Krakowa z okolicznych miejscowości z okazji własnego,
planowanego przez rodziców, ślubu – który oznaczał dla nich m.in. brak dostępu do edukacji – po
czym trafiały do klasztoru Felicjanek, gdzie przygotowywano je do konwersji. W odpowiedzi na
to zjawisko w 1917 roku Sara Szenirer założyła szkołę Bejs Jakow, gdzie żydowskie dziewczęta
otrzymywały edukację religijną. Do 1937 roku powstało 250 takich szkół w kilkunastu krajach; do
dziś szkoły Bejs Jakow istnieją w USA i Izraelu.
Rekomendacje:
K. Czerwonogóra, Żydówki polskie. Wybrane zagadnienia emancypacji i obecności w historii,
[w:] Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek, red. E. Furgał,
Kraków 2009.
R. Manekin, The Lost Generation, [w:] Polin. Studies on Polish Jewry. Volume Eighteen.
Jewish Women in Eastern Europe, red. C. Freeze, P. Hyman, A. Polonsky, Oxford, Portland,
Oregon 2005.
J. Fabijańczuk, Matka Izraela. Sara Schenirer, [w:] Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka
po Krakowie emancypantek, red. E. Furgał, Kraków 2009.
Sara Szenirer, fot. ze zbiorów Archiwum Państwowego w Krakowie
www.muzea.malopolska.pl
Lada na przybory pisarza Rady Miejskiej
Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
Od XIII aż do XX wieku w Radzie Miejskiej Krakowa zasiadali tylko mężczyźni. Od lat 80. XIX
wieku krakowskie emancypantki domagały się prawa wyborczego dla kobiet, stosując różne formy
nacisku na władze miasta Krakowa: pisały petycje, organizowały wiece i demonstracje, zgłaszały
interpelacje, tworzyły komitety wyborcze. Czynne prawo wyborcze do rady miejskiej Krakowa
udało się im wywalczyć w 1912 roku, a więc 6 lat przed wprowadzeniem prawa wyborczego
dla wszystkich Polek w II Rzeczpospolitej. Prawo to jednak było ograniczone cenzusem: wieku,
osiadłości, majątku i wykształcenia. Głosować mogły kobiety, które: ukończyły 24 lata, mieszkały
w Krakowie od co najmniej 3 lat, ukończyły szkołę średnią lub seminarium nauczycielskie i zapłaciły
należny podatek.
Rekomendacje:
B. Czajecka, Z domu w szeroki świat.
Droga kobiet do niezależności w zaborze austriackim w latach 1890–1914, Kraków 1990.
E. Furgał, Emancypacyjny Kraków, [w:] Krakowski Szlak Kobiet.
Przewodniczka po Krakowie emancypantek, red. E. Furgał, Kraków 2009.
Kostium aktorki Jadwigi Mrozowskiej do roli Lady Makbet
Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
Sytuacja aktorek w Galicji na początku XX wieku była bardzo trudna. Zarobki kobiet pracujących
w tym zawodzie były dramatycznie niskie, natomiast obciążenie pracą ogromne – w ciągu miesiąca
aktorki grały 20–30 razy. Powszechne było mniemanie o niemoralnym trybie ich życia. Jadwiga
Mrozowska-Toeplitz była jedną z najwybitniejszych aktorek Galicji, występowała w teatrach we
Lwowie i w Krakowie. U szczytu kariery wyjechała z Krakowa i przeniosła się do Włoch, porzuciła
teatr na rzecz podróżowania, była wybitną odkrywczynią, zwiedziła Indie, Cejlon, Birmę, Iran,
Kaszmir i Ladakh. Jako pierwsza kobieta przeszła przez Tybet, odkryła wiele dróg i przełęczy; jedną
z nich Włoskie Towarzystwo Geograficzne nazwało jej nazwiskiem.
Rekomendacje:
B. Czajecka, Z domu w szeroki świat.
Droga kobiet do niezależności w zaborze austriackim w latach 1890–1914, Kraków 1990.
Ł. Iwanczewska, Jadwiga Mrozowska-Toeplitz (1880–1966).
Pozostać sobą..., [w:] Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek,
red. E. Furgał, Kraków 2009.
J. Mrozowska-Toeplitz, Słoneczne życie, Kraków 1963.
Jadwiga Mrozowska jako Lady Makbet, fot. pochodzi z jej książki Słoneczne życie, Kraków 1963
www.muzea.malopolska.pl
Gorset sukienny podhalański
Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem
Strój z danej epoki odzwierciedla normy dotyczące płci. Gorset był głównym elementem stroju
kobiet ze średniej i wyższej klasy od XVI wieku, w XIX wieku upowszechnił się, a zarazem stał
się niezwykle niewygodny. Miał wysmuklać sylwetkę, uwydatniać biust, podkreślać linię talii.
W XVIII i XIX wieku gorsety stawały się coraz ciaśniejsze i sztywniejsze, a kobiety w gorsetach –
coraz bardziej ściśnięte i zasznurowane. Gorsety wymuszały nienaturalne wygięcie ciał kobiet,
powodowały deformację narządów wewnętrznych, niewydolność oddechową, krwotoki
wewnętrzne, również przedwczesne zgony. Dopiero ruch emancypacji kobiet ujawnił szkodliwość
tego rodzaju ubioru, a także rozpropagował gimnastykę i sport kobiet oraz dbałość o zdrowie,
przyczyniając się do wyzwolenia kobiet z konieczności noszenia gorsetów.
Rekomendacje:
D. Dzido, Kulturowe kody płci, [w:] J.M. Kurczewski i in., Praktyki cielesne, Warszawa 2006.
M. Ciechomska, Od matriarchatu do feminizmu, Poznań 1996.
History of the Corset, http://laracorsets.com/History_of_the_corset_001_Start_page.htm
[dostęp: 21.12.2011].
Suknia ogrodowa
Muzeum Narodowe w Krakowie
W połowie XIX wieku do stroju kobiet wprowadzono stelaż krynolinowy, który pozwalał rozpinać
suknię na metalowych obręczach. Już w poprzednich wiekach stosowano różnego rodzaju
stelaże poszerzające biodra (fortugał w XVI–XVII wieku czy panier w XVIII wieku), składające
się z wiklinowych lub fiszbinowych elementów, ale dotyczyło to tylko kobiet wywodzących się
z arystokracji, natomiast krynolina weszła do powszechnego użycia. Krynolinowa klatka skutecznie
ograniczała swobodę ruchów kobiet, ograniczając ich aktywność i sprowadzając do roli ozdoby.
W tym czasie stroje mężczyzn i kobiet coraz bardziej się różnicowały, przy czym męskie ubrania
cechowała praktyczność, sprzyjająca aktywności w sferze publicznej. Emancypacja kobiet miała
ogromny wpływ na zmianę na rzecz funkcjonalności stroju kobiecego.
Rekomendacje:
D. Dzido, Kulturowe kody płci, [w:] J.M. Kurczewski i in., Praktyki cielesne, Warszawa 2006.
K. Kłosińska, Ciało, pożądanie, ubranie, Kraków 1999.
A. Kusiak-Brownstein, Stare szaty Amerykanki.
O modzie, narodzie, emancypacji i pop-kulturze w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku,
http://www.obieg.pl/artmix/21840 [dostęp: 21.12.2011].
Rękopis „Statut cechu szewskiego”
Muzeum Regionalne PTTK im. Ignacego Łukasiewicza w Gorlicach
W okresie późnego średniowiecza mieszczanki zajmowały się rzemiosłem i handlem, zdarzało się,
że wykonywały również wolne zawody, jak Katarzyna z Krakowa, XIII-wieczna lekarka. Niektóre
zajęcia, np. aptekarstwo, tkactwo, akuszerstwo, warzenie piwa, były tradycyjnie kobiece. Sytuacja
się zmieniła, kiedy produkcję przeniesiono z domów do zakładów i kiedy cechy rzemieślnicze
przestały przyjmować kobiety. Cechy najostrzej walczyły z kobietami w XVI wieku, zezwalano
tylko na zatrudnianie kobiet w rodzinnych warsztatach. Kobiety nie mogły prowadzić działalności
gospodarczej, często wykonywały najcięższe i najgorzej płatne prace, takie jak taszczenie beczek
z piwem czy piłowanie drewna. Zaczęły więc pracować chałupniczo, co z czasem przyczyniło się do
upadku cechów w związku z niższymi kosztami pracy.
www.muzea.malopolska.pl
Rekomendacje:
M. Bogucka, Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI, Warszawa 2005.
M. Ciechomska, Od matriarchatu do feminizmu, Poznań 1996.
Fotografia „Kraków, plac Szczepański, pierzeja północna”
Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie
Na przełomie XIX i XX wieku w Galicji postępowała emancypacja kobiet w sferze zawodowej,
która jednak dotyczyła głównie przedstawicielek klasy średniej. W austriackiej służbie państwowej:
w urzędach telegraficznych, pocztowych i w służbie kolejowej, kobiety zaczęto zatrudniać w latach
70. XIX wieku. W 1900 roku w Krakowie dopuszczono kobiety do zawodu aptekarskiego, w 1903 –
do prowadzenia praktyki lekarskiej. Dla niższej warstwy zarobkowanie było życiową koniecznością.
Najczęściej kobiety pracowały jako służba domowa lub zajmowały się handlem; plac Szczepański
był jednym z większych skupisk krakowskich straganiarek. Zdecydowaną większość pracowników,
900 na 1000 zatrudnionych osób, stanowiły kobiety w C.K. Fabryce Tytoniu, zwanej Cygarfabryką –
największym wówczas zakładzie produkcyjnym w Krakowie.
Rekomendacje:
A. Dauksza, O koleżankach Czarnej Mańki.
Próba rekonesansu sytuacji robotnic miast Galicji przełomu XIX i XX wieku, [w:]
Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek, red. E. Furgał,
Kraków 2011.
Dzieje Krakowa. Kraków w latach 1796–1918, t. III, red. J. Bieniarzówna,
J.M. Małecki, Kraków 1994.
E. Furgał, Emancypacyjny Kraków, [w:] Krakowski Szlak Kobiet.
Przewodniczka po Krakowie emancypantek, red. E. Furgał, Kraków 2009.
Cygarniczka, fot. ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego
Dyplom magisterski farmacji siostry zakonnej Konstancji Studzińskiej
Muzeum Farmacji UJ Collegium Medicum w Krakowie
Konstancja i Filipina Studzińskie, siostry Zakonu Miłosierdzia, uzyskały dyplomy magistra farmacji
na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1824 roku. Był to ewenement na skalę
europejską, kobiety zaczęły studiować na uniwersytetach ok. 1850 roku. Pamiętać jednak należy
o tym, że siostry studiowały eksternistycznie, jako kobiety nie miały wstępu w mury uniwersytetu,
również egzamin końcowy odbył się nie na UJ, lecz w szpitalu św. Łazarza. Dopiero w 1894
roku, dzięki zaangażowaniu i uporowi krakowskich emancypantek, przede wszystkim Kazimiery
Bujwidowej, na UJ pojawiły się studentki, także farmaceutki: Jadwiga Sikorska, Stanisława
Dowgiałło i Janina Kosmowska. One również nie były studentkami zwyczajnymi, studiowały
w charakterze hospitantek. Dopiero od 1897 roku UJ przyjmuje na studia kobiety.
www.muzea.malopolska.pl
Rekomendacje:
L.J. Ekiert, Historia farmacji. Pierwsze studentki farmacji na Uniwersytecie Jagiellońskim,
„Bez Recepty. Magazyn Partnerów Polskiej Grupy Farmaceutycznej”,
http://bez-recepty.pgf.com.pl/index.php?co=artyk&id_artyk=115 [dostęp: 21.12.2011].
U. Perkowska, Pierwsze studentki UJ sprzed stu laty, „Alma Mater” 1997, nr 6,
http://www3.uj.edu.pl/alma/06/26.html [dostęp: 21.12.2011].
J. Sikorska-Klemensiewiczowa, Przebojem ku wiedzy, Wrocław 1960.
M. Petryna, Jadwiga Sikorska-Klemensiewiczowa. Droga do świątyni wiedzy, [w:]
Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek, t. II,
red. E. Furgał, Kraków 2010.
Jadwiga Sikorska, Jadwiga Kosmowska, Stanisława Dowgiałło,
fot. ze zbiorów Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego
Obraz „Dziewczynka z chryzantemami” Olgi Boznańskiej
Muzeum Narodowe w Krakowie
Olga Boznańska, jedna z najwybitniejszych polskich artystek, nie mogła kształcić się na Akademii
Sztuk Pięknych w Krakowie, ponieważ polskie uczelnie artystyczne zaczęły przyjmować kobiety
dopiero na mocy równości wobec prawa uchwalonej w II Rzeczypospolitej. Boznańska korzystała
więc z prywatnych lekcji i szkół jako jedynych dostępnych form edukacji artystycznej kobiet pod
koniec XIX wieku. Kształciła się m.in. na Wyższych Kursach dla Kobiet im. Adriana Baranieckiego,
uczęszczała też na lekcje do Kazimierza Pochwalskiego i Józefa Siedleckiego. W latach 1886–1889
kształciła się prywatnie w Monachium. Wyrazista, silna, niezależna osobowość, zainicjowała
założenie Koła Artystek Polskich w Krakowie w 1899 roku, które wspierało kobiety chcące tworzyć
i kształcić się w dziedzinie sztuki.
Rekomendacje:
M. Poprzęcka, Olga Boznańska, [w:] Artystki polskie, Bielsko-Biała 2011.
J. Sosnowska, Poza kanonem. Sztuka polskich artystek 1880–1939, Warszawa 2003.
J. Kras, Wyższe Kursy dla Kobiet im. A. Baranieckiego w Krakowie 1868–1924, Kraków 1972.
Rzeźba „Cyrk” Aliny Ślesińskiej
Muzeum Narodowe w Krakowie
Alina Ślesińska, wybitna rzeźbiarka, która w latach 60. XX wieku odniosła międzynarodowy oraz
medialny sukces, dzisiaj raczej zapomniana, prowokuje pytania o obecność i miejsce kobiet
w historii sztuki. Ślesińska była jedną z niewielu polskich rzeźbiarek tworzących w okresie PRL, która
łączyła rzeźbę z architekturą, i to w wyjątkowy sposób. Tworzyła futurystyczne projekty wieżowców,
stadionów, mostów, miejskich arterii komunikacyjnych, a więc projektowała przestrzeń miasta,
wykraczając tym samym poza tradycyjnie przypisane kobietom role w przestrzeni miejskiej. Przez
www.muzea.malopolska.pl
pewien czas niezwykle znana i popularna, była wręcz hołubiona przez media, które jednak dużo
bardziej interesowała uroda Ślesińskiej niż jej twórczość artystyczna.
Rekomendacje:
E. Toniak, Artystki w PRL-u, [w:] Artystki polskie, red. nauk. A. Jakubowska, Bielsko-Biała 2011.
P. Freus, Alina Ślesińska, http://www.culture.pl/baza-sztuki-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/
eAN5/content/alina-slesinska [dostęp: 21.12.2011].
Alina Ślesińska, fot. z archiwum rodzinnego artystki, źródło: Culture.pl
Statuetka „Napoleon na koniu” Piotra Michałowskiego
Muzeum Narodowe w Krakowie
Za najtrwalsze ze swoich dzieł Napoleon Bonaparte uważał Kodeks Napoleona, uchwalony w 1804
roku. Pierwszy francuski kodeks cywilny, wprowadzony po Wielkiej Rewolucji Francuskiej, uważany
jest za nowoczesny dokument, sankcjonujący upadek feudalizmu i konsolidujący prawo własności.
Kobietom przyniósł jednak znaczne obniżenie statusu społecznego, ograniczenie ich praw
ekonomicznych i politycznych oraz wykluczenie ze sfery publicznej. Utraciły prawo do zarządzania
majątkiem i możliwość uczestniczenia w życiu publicznym, przestrzeń życiowa kobiet została
ograniczona do przestrzeni domowej, zdolność do czynności prawnych przekazana zaś ich mężom.
Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego w 1807 roku Kodeks Napoleona obowiązywał również na
ziemiach polskich.
Rekomendacje:
M. Bobako, Powrót kobiet do historii – niedokończony projekt?,
http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0083bobako.pdf [dostęp: 21.12.2011].
S. Wielichowska, Rewindykując przeszłość. Kilka słów o women’s history, [w:] Per aspera ad astra. Materiały z XVI Ogólnopolskiego Zjazdu Historyków Studentów,
t. XII: Metodologia historii, historiografia i historia gender, Kraków 2008, s. 195–202.
M. Bogucka, Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI, Warszawa 2005.
Fotografia „Portret dwóch chłopców” Ignacego Kriegera
Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie
Zbiór klisz i odbitek fotograficznych Ignacego Kriegera zachował się dzięki staraniom jego córki,
Amalii Krieger, która również była fotografką, jedną z pierwszych kobiet w Galicji wykonującą ten
zawód. Amalia pracowała w zakładzie fotograficznym wraz z ojcem i bratem Natanem, po ich
śmierci przez ponad 20 lat samodzielnie prowadziła atelier. W tym czasie bardzo rzadko zdarzało
się, aby kobiety prowadziły pracownię fotograficzną, bywały raczej kopistkami lub retuszerkami.
Nie sposób odróżnić, które zdjęcia wykonywane były przez Amalię, a które przez Ignacego lub
Natana, ponieważ wszystkie sygnowane były „I. Krieger”, także już po śmierci Ignacego. Dzięki
Amalii zbiór około 9 tysięcy fotografii dokumentujących ówczesny Kraków i życie w mieście trafił do
zbiorów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.
www.muzea.malopolska.pl
Rekomendacje:
O. Kruk, Amalia Krieger. Pionierka krakowskiej fotografii, [w:] Krakowski Szlak Kobiet.
Przewodniczka po Krakowie emancypantek, red. E. Furgał, Kraków 2011.
Dokumentalistki. Polskie fotografki XX wieku, red. K. Lewandowska, Warszawa 2008.
Amalia Krieger, fot. ze zbiorów MHK.
Ewa Furgał – członkini Zarządu Fundacji Przestrzeń Kobiet, współautorka programu Krakowski
Szlak Kobiet, odzyskującego zapomniany dorobek wybitnych kobiet związanych z Krakowem,
trenerka autorskich warsztatów historii kobiet. Redaktorka czterech tomów książki Krakowski Szlak
Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek (wyd. Fundacja Przestrzeń Kobiet, Kraków
2009, 2010, 2011, 2012).
www.muzea.malopolska.pl