Kongres Historyków Języka 2016 program

Kongres Historyków Języka
Katowice, 13–15 IV 2016
KONGRES HISTORYKÓW JĘZYKA
Językoznawstwo historyczne – w poszanowaniu przeszłości, w trosce o przyszłość
Katowice, 13–15 kwietnia 2016 r.
Strona | 1
ŚRODA, 13 kwietnia 2016 r.
Wydział Prawa i Administracji UŚ (ul. Bankowa 11b, aula nr 7)
8.30–9.00
9.00–9.15
rejestracja gości
otwarcie Kongresu Historyków Języka
9.15–10.30
OBRADY PLENARNE
Bogdan Walczak (Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. J. Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu): Historia języka –
subdyscyplina polimetodologiczna
Stanisław Borawski (Uniwersytet Zielonogórski): Synteza dziejów polszczyzny a możliwość integracji badań
Maria Wojtak (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej): Genologia historyczna – zarys koncepcji
10.30–11.00
dyskusja
11.00–11.30
przerwa kawowa
11.30–13.00
OBRADY PLENARNE
Danuta Ostaszewska (Uniwersytet Śląski): Tytułowe pojęcia kongresu: „troska” i „poszanowanie” w kontekście współczesnej komunikologii
Bogusław Wyderka (Uniwersytet Opolski): O potrzebie nowej syntezy historii polszczyzny na Śląsku
Leszek Bednarczuk (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN): Prezentacja „Polskiego słownika etymologicznego” Witolda Mańczaka
13.00–13.30
dyskusja
Kongres Historyków Języka
Katowice, 13–15 IV 2016
13.45–15.00
OBIAD
15.00–18.30
OBRADY W SEKCJACH
Sekcja A
Rektorat (ul. Bankowa 12),
aula im. Kazimierza Lepszego, 1. piętro
15.00–16.30
Sekcja B
Rektorat (ul. Bankowa 12),
sala 61
Sekcja C
Rektorat (ul. Bankowa 12),
sala 29
Sekcja D
CINiBA (ul. Bankowa 11a),
sala konferencyjna, parter
Sekcja E
CINiBA (ul. Bankowa 11a),
sala dydaktyczna, parter
SEKCJA F
CINiBA (ul. Bankowa 11a), Strona | 2
sala seminaryjna, 2. piętro
15.00–16.30
15.00–16.30
15.00–16.30
15.00–16.30
15.00–16.30
Imke Mendoza (Universität
Salzburg): On the history of
relative constructions in
Polish. A corpus-based
approach
Krzysztof Tomasz Witczak
(Uniwersytet Łódzki): Zanik
liczby podwójnej – przyczyny
i konsekwencje
Anna Just, Monika Opalińska (Uniwersytet Warszawski): Rękopis w warsztacie
historyka języka, filologa
i wydawcy – reguła czy wyjątek?
Beata
Raszewska-Żurek
(Instytut Slawistyki PAN):
Metaforyzacja
wartości
w dawnej polszczyźnie –
konwencjonalność ujęć
Ewa Deptuchowa (Instytut
Języka Polskiego PAN):
Warsztat
współczesnego
leksykografa historycznego
Ewelina Kwapień (Uniwersytet Warszawski): Wykorzystywanie elektronicznych baz
danych do badań nad dziejami słownictwa
Tomasz Mika, Agnieszka
Słoboda, Zdzisława Krążyńska (Uniwersytet im.
Adama Mickiewicza w Poznaniu): Nowa koncepcja
opisu składni staropolskiej
jako narzędzie interpretacyjne
procesów składniowych
Mariola Jakubowicz (Instytut
Slawistyki PAN): O rekonstrukcji prajęzyków
Mariusz Leńczuk (Instytut
Języka Polskiego PAN):
Historia języka – możliwości
i konieczności badań źródłowych w XXI wieku
Katarzyna Sicińska (Uniwersytet Łódzki): Dylematy
interpretacyjne
badacza
dawnej polszczyzny południowokresowej
Włodzimierz Gruszczyński,
Dorota Adamiec, Magdalena Majdak, Wiesław Morawski (Instytut Języka Polskiego PAN): Jak definiować
znaczenia haseł w słowniku
historycznym?
Wybrane
problemy semantyki historycznej
Dariusz Piwowarczyk (Uniwersytet Jagielloński): Elektroniczna platforma do badań
nad fonologią i morfologią
historyczną
Bronisława Ligara (Uniwersytet Jagielloński): Badania
bilingwizmu (i wielojęzyczności) wybitnych nosicieli języka
w przestrzeni języka polskiego: nowa subdomena historii
języka?
Katarzyna Jasińska (Instytut
Języka Polskiego PAN):
Stare czy nowe? O metodach
badania dziedzictwa praindoeuropejskiego w polszczyźnie
Dorota Kołodziej, Magdale- Katarzyna
Konczewska
na Klapper (Instytut Języka (Grodno): Źródła historycznoPolskiego
PAN):
Glosa językowe w badaniach nad
w rękopisie, edycji i słowniku archaizmami
leksykalnymi
– na przykładzie glos polskich współczesnej
polszczyzny
z „Katalogu łacińskich rękopi- grodzieńskiej
sów średniowiecznych Biblioteki Jagiellońskiej”
16.30–17.00 przerwa kawowa
Wanda Decyk-Zięba, Monika Kresa, Izabela Stąpor
(Uniwersytet Warszawski):
„Słownik historyczny terminów gramatycznych” – koncepcja, źródła, przeznaczenie
Bożena Sieradzka-Baziur
(Instytut Języka Polskiego
PAN): Struktura słownictwa
staropolskiego w świetle
elektronicznego
„Słownika
pojęciowego języka staropolskiego”
Kongres Historyków Języka
Katowice, 13–15 IV 2016
17.00–18.30
17.00–18.30
17.00–18.30
17.00–18.30
17.00–18.30
17.00–18.30
Krzysztof Maćkowiak (Uniwersytet
Zielonogórski):
Źródła
metajęzykowe
w badaniach nad dawną
świadomością
językową
Polaków
Joanna Okoniowa (Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
w
Tarnowie):
O kształtowaniu się stylu
popularnonaukowego
na
przykładzie XVII-wiecznego
dzieła Erazma Sykstusa
„O cieplicach we Śkle”
Jadwiga Waniakowa (Uniwersytet Jagielloński): Rola
źródeł historycznojęzykowych
we współczesnych badaniach
etymologicznych
Halina Pelcowa (Uniwersytet
Marii
Curie-Skłodowskiej):
Diachroniczny aspekt badań
regionalnych
Jolanta Migdał, Agnieszka
Piotrowska-Wojaczyk (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu): Słowniki
jako źródło do badań historycznojęzykowych
Ewa Woźniak (Uniwersytet
Łódzki): Nowy wybór tekstów
do historii języka w dydaktyce
uniwersyteckiej
Dušan-Vladislav Paždjerski
(Uniwersytet Gdański): Elementy polityki językowej
i planowania języka kaszubskiego w twórczości Floriana
Ceynowy (1817-1881)
Urszula Sokólska (Uniwersytet w Białymstoku): Terminologia „motylowa” w „motylniczych” dziełach naukowych
XIX wieku
Dorota Kozaryn (Uniwersytet
Szczeciński):
Odkrywanie
znaczenia w tekstach dawnych
Jerzy Sierociuk (Uniwersytet
im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu): O różnym stopniu przydatności materiałów
terenowych dla badań historycznojęzykowych
Beata Kuryłowicz (Uniwersytet w Białymstoku): Słownik
historyczny jako źródło do
rekonstrukcji dawnych sposobów myślenia o świecie
Rafał Zarębski (Uniwersytet
Łódzki): Nowy "Wybór tekstów z dziejów języka polskiego" w świetle wyborów
dawniejszych
Tomasz Lisowski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu): Intelektualizacja
i jej pochodne: standaryzacja
oraz grafizacja jako czynniki
kształtujące
polszczyznę
literacką w początkach ery
typograficznej
Małgorzata
DawidziakKładoczna
(Uniwersytet
Wrocławski): Stan badań nad
komunikacją
polityczną
I Rzeczpospolitej
Joanna Kuć (Uniwersytet
Przyrodniczo-Humanistyczny
w Siedlcach): Akty notarialne
z XIX wieku jako źródła do
badań genologicznych
Maciej Rak (Uniwersytet
Jagielloński): Między historią
języka a dialektologią - słownictwo testamentów góralskich z XVII i XVIII w.
Joanna Kulwicka-Kamińska
(Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu): Cechy archaiczne i regionalne w odnalezionym fragmencie rękopisu
filomackiego przekładu Koranu na język polski
Kacper Kardas: Wyrazy
pochodzenia łacińskiego we
współczesnej polszczyźnie
potocznej
19.00
Uroczysta kolacja
Strona | 3
Kongres Historyków Języka
Katowice, 13–15 IV 2016
CZWARTEK, 14 kwietnia 2016 r.
Sala Rady Wydziału Filologicznego (Katowice, pl. Sejmu Śląskiego 1, 5. piętro)
Strona | 4
9.30–10.00
UROCZYSTE NADANIE INSTYTUTOWI JĘZYKA POLSKIEGO UŚ IMIENIA IRENY BAJEROWEJ
10.00–10.30
przerwa kawowa
10.30–11.50
SYMPOZJUM „NON OMNIS MORIAR” – WYSTĄPIENIA WSPÓŁPRACOWNIKÓW I CZŁONKÓW RODZINY PROFESOR IRENY BAJEROWEJ
Leonard Neuger: Występne przyjemności uczonego
Mateusz Turlej: Szlakiem pamięci Zenona Klemensiewicza
Renata Turlej: Narodziny języków współczesnej Hiszpanii
Aleksandra Niewiara: Wesół był Polak – z samodzielnych prac czeladnika
11.50–12.20
Głosy uczestników uroczystości
13.00–14.30
OBIAD
14.30–16.00
PANEL DYSKUSYJNY
CINiBA (ul. Bankowa 11a), sala konferencyjna, parter
Debata panelowa na temat wyzwań badawczych i metodologicznych lingwistyki historycznej
Prowadzący: Krystyna Kleszczowa (Uniwersytet Śląski), Tomasz Mika (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
Uczestnicy: Maciej Eder (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN), Magdalena Hawrysz (Uniwersytet Zielonogórski), Magdalena Pastuchowa (Uniwersytet Śląski),
Agnieszka Słoboda (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), Piotr Sobotka (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Izabela Winiarska-Górska (Uniwersytet Warszawski)
Kongres Historyków Języka
Katowice, 13–15 IV 2016
16.00–16.30
SESJA POSTEROWA
CINiBA (ul. Bankowa 11a), hol na parterze
Renata Bronikowska, Aldona Przyborska-Szulc (Instytut Języka Polskiego PAN): Elektroniczny korpus tekstów polskich z XVII i XVIII wieku (do 1772 r.)
Emilia Czarnota (Uniwersytet Śląski): Związki frazeologiczne o proweniencji biblijnej i mitologicznej w „Słowniku ortoepicznym...” Stanisława Szobera
Joanna Duska (Instytut Języka Polskiego PAN): Czy fraszki Kochanowskiego mogą dzisiaj „zachwycać”, czyli próba przybliżenia tekstu dawnego
Strona | 5
Anna Grzeszak (Uniwersytet Warszawski): O oryginalności polskiego działu słownika Piotra Lodereckera z 1605 roku
Dorota Kondratczyk-Przybylska (Uniwersytet Warszawski): Analiza porównawcza pola leksykalno-semantycznego ‘kobieta w relacji seksualnej’ w dobie staropolskiej
i współczesności
Magdalena Majdak, Paweł Kupiszewski (Instytut Języka Polskiego PAN): Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku
Dorota Mika (Instytut Języka Polskiego PAN): Uwaga jako proces poznawczy w świetle leksyki staropolskiej – zagadnienia semantyczne
Ewa Oronowicz-Kida, Agnieszka Myszka (Uniwersytet Rzeszowski): „Na tropach przeszłości języka” – czy gramatyka historyczna może być interesująca dla podejmujących studia polonistyczne
Marek Osiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu): Materialne uwarunkowania wariantywności graficznej i językowej w drukach i rękopisach z XVI wieku
Patrycja Potoniec, Krzysztof Opaliński (Instytut Badań Literackich PAN): Nowoczesność historii – „Słownik polszczyzny XVI wieku" w drodze do przyszłości
Kinga Wąsińska (Uniwersytet Śląski): Język jako archiwum kulturowe – konteksty śląskiej dydaktyki polonistycznej (na przykładzie „Dworzanina polskiego” Łukasza Górnickiego)
16.30–18.00
PANEL DYSKUSYJNY
CINiBA (ul. Bankowa 11a), sala konferencyjna, parter
Debata panelowa na temat językoznawstwa diachronicznego w dydaktyce akademickiej, szkolnej i w glottodydaktyce: Nauczycielskie zadania historyków języka wobec narodowej wspólnoty komunikatywnej dawniej i obecnie
Prowadzący: Stanisław Borawski (Uniwersytet Zielonogórski), Bernadeta Niesporek-Szamburska (Uniwersytet Śląski)
Uczestnicy: Magdalena Jurewicz-Nowak (Uniwersytet Zielonogórski), Jolanta Klimek-Grądzka (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II), Irmina Kotlarska (Uniwersytet Zielonogórski), Stanisław Koziara (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN), Iwona Pałucka-Czerniak (Uniwersytet Zielonogórski), Waldemar Podkidacz (III LO
im. Stefana Batorego w Chorzowie), Helena Synowiec (Uniwersytet Śląski), Dorota Szagun (Uniwersytet Zielonogórski), Mirosława Wronkowska-Dimitrowa (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy)
18.00
19.30
KOLACJA
KONCERT (Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia z siedzibą w Katowicach, plac Wojciecha Kilara 1, 40-202 Katowice )
Kongres Historyków Języka
Katowice, 13–15 IV 2016
PIĄTEK, 15 kwietnia 2016 r.
9.00–12.30
OBRADY W SEKCJACH
Sekcja A
Rektorat (ul. Bankowa 12), aula im.
Kazimierza Lepszego, 1. piętro
9.00–10.30
Sekcja B
Rektorat (ul. Bankowa 12), sala 159
Tadeusz Lewaszkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu): Syntezy historii języka
polskiego na tle wybranych syntez
historii innych języków słowiańskich
(problemy metodologiczne)
Strona | 6
Sekcja C
CINiBA (ul. Bankowa 11a), sala
konferencyjna, parter
9.00–10.30
Sekcja D
CINiBA (ul. Bankowa 11a), sala
dydaktyczna, parter
9.00–10.30
Sekcja E
CINiBA (ul. Bankowa 11a), sala
seminaryjna, 2. piętro
9.00–10.30
Józef Kość (Uniwersytet Marii
Curie-Skłodowskiej): Instytucjonalizacja
komunikacji
językowej
w sądach miejskich XVI wieku
Jolanta Tambor (Uniwersytet Śląski): Unifikacja tendencją w polskiej
gramatyce przełomu XX i XXI wieku
Radosław Pawelec (Uniwersytet
Warszawski): Od niewidomego
grzesznika do miss na wózku –
leksyka związana z niepełnosprawnością w historii polszczyzny
Leonarda Mariak (Uniwersytet
Szczeciński): Korespondencja prywatna jako przyczynek do badań
języka osobniczego (na podstawie
listów prywatnych Henryka Sienkiewicza)
Władysława Bryła (Uniwersytet
Marii Curie-Skłodowskiej): Językoznawstwo historyczne w Lublinie:
UMCS
Agnieszka Szczaus (Uniwersytet
Szczeciński): O trudnościach interpretacyjnych dawnych tekstów
naukowych i technicznych
Błażej Osowski (Uniwersytet im.
Adama Mickiewicza w Poznaniu):
Gwara i dialekt w perspektywie
historycznej
Agata Kwaśnicka-Janowicz (Uniwersytet Jagielloński): Staropolska
terminologia bartnicza – stan badań
i strategie interpretacyjne
Danuta Kowalska (Uniwersytet
Łódzki): Czy Mikołaj Rej jest autorem prozatorskiej parafrazy Psałterza? O dylematach badacza
w ustalaniu autorstwa dawnych
tekstów
Henryk Duda (Katolicki Uniwersytet
Lubelski Jana Pawła II): Językoznawstwo historyczne w Lublinie:
KUL
Joanna Przyklenk (Uniwersytet
Śląski): Pytając o zmianę językową.
Językoznawstwo
historyczne
a socjolingwistyka
Joanna Kamper-Warejko (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu):
Tekst źródłowy jako świadectwo
ewolucji języka specjalistycznego –
na przykładzie polskiego tłumaczenia poradnika Piotra Krescencjusza
Karolina Borowiec (Uniwersytet im.
Adama Mickiewicza w Poznaniu):
Metodologia badania tekstów polsko-czeskich
9.00–10.30
10.30–11.00 przerwa kawowa
Kongres Historyków Języka
Katowice, 13–15 IV 2016
11.00–12.30
11.00–12.30
11.00–12.30
11.00–12.30
11.00–12.30
Alina Kępińska (Uniwersytet Warszawski): Wzmocnione partykułami
operatory pytajne w polszczyźnie
dawnej i współczesnej
Artur Rejter (Uniwersytet Śląski):
Onomastyka literacka wobec lingwistyki tekstu i teorii dyskursu – perspektywa historyczna
Barbara Mitrenga (Uniwersytet
Śląski): O relacji mistrz – uczeń
w kształceniu historycznojęzykowym
Lidia Przymuszała (Uniwersytet
Opolski): O potrzebie badań nad
frazeologią historyczną
Maria Trawińska (Instytut Slawistyki PAN): Edycja średniowiecznych
rękopisów w świetle najnowszych
badań
Piotr Sobotka, Magdalena Żabowska (Uniwersytet Mikołaja
Kopernika w Toruniu): Problemy
funkcji gramatycznych, leksykalnych
i wypowiedzeniowych w badaniach
tekstów dawnych (na przykładzie
partykuł i spójników)
Magdalena Pietrzak (Uniwersytet
Łódzki):
Kronika
informacyjna
w prasie dziewiętnastowiecznej
z perspektywy genologicznej
Marcin Maciołek (Uniwersytet
Śląski): Dlaczego warto uczyć gramatyki historycznej i historii języka
oraz jak sprawić, by były one atrakcyjne dla uczniów i studentów?
Agnieszka Piela (Uniwersytet
Śląski): Polskie tradycjonalizmy
Dorota Masłej (Uniwersytet im.
Adama Mickiewicza w Poznaniu):
Tekst kanoniczny i jego realizacje.
22 średniowieczne przekazy „Ojcze
nasz” jako źródło wiedzy historycznojęzykowej
Aleksandra Janowska (Uniwersytet Śląski): Między stałością
a zmiennością. Rzecz o rozproszonych zbiorach
Renata Bizior (Akademia im. Jana
Długosza w Częstochowie): Perspektywa badawcza w pracy nad
kazaniami 2. połowy XIX wieku
Damian Pisarski (Uniwersytet
Śląski): Nauczanie języka starocerkiewno-słowiańskiego
kiedyś
i dziś - próba analizy
12.30–13.30
OBRADY PLENARNE
Rektorat (ul. Bankowa 12), aula im. Kazimierza Lepszego, 1. piętro
Magdalena Pastuchowa (Uniwersytet Śląski): Metoda czy metodologia? Współczesne potrzeby historii języka
Mirosława Siuciak (Uniwersytet Śląski): Nowe perspektywy i zadania historii języka polskiego
13.30–14.00
14.00
15.00
15.00
PODSUMOWANIE OBRAD I ZAMKNIĘCIE KONGRESU HISTORYKÓW JĘZYKA
OBIAD
zwiedzanie Muzeum Śląskiego
warsztaty na temat zbiorów specjalnych w CINiBA
Dorota Rojszczak-Robińska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu): Badania historycznojęzykowe w służbie mediewistyce
filologicznej
Strona | 7
Kongres Historyków Języka
Katowice, 13–15 IV 2016
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Patronaty honorowe
Wiceprezes Rady Ministrów
Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Jarosław Gowin
JM Rektor Uniwersytetu Śląskiego
prof. dr hab. Wiesław Banyś
Partnerzy
Patronaty medialne
oraz
Jarosław Wieczorek
Strona | 8