Pobierz artykuł - Roczniki Biblioteczne

Transkrypt

MARIAN PTASZYK
Toruń
Z BADAŃ NAD KSIĘGOZBIOREM PRYWATNYM
SAMUELA BOGUMIŁA LINDEGO
Biblioteka prywatna S.B. Lindego w świetle pośmiertnego inwentarza majątkowego z 1847 r.
Książki z biblioteki Lindego w zbiorach Biblioteki Rządowej w Warszawie – próba identyfikacji na podstawie inwentarza z 1855 r. Sposoby gromadzenia księgozbioru prywatnego przez
S.B. Lindego
Samuel Bogumił Linde, autor Słownika języka polskiego, uczony, pedagog,
bibliotekarz, znawca polskiej książki, przez całe swoje dorosłe życie gromadził
książki. W chwili śmierci – 8 sierpnia 1847 r. – posiadał 1024 dzieła w 1328
tomach. Tyle wykazano w inwentarzu spisanym 2 września 1847 r. Dokument
ten posłużył do rozliczeń majątkowych córek słownikarza: Ludwiki z Lindów
Góreckiej (1815–1900), Anny (1820–1871, od 1853 r. Brandtowej)1, Aleksandry
(1831–1896, od 1855 Karasowskiej), Emilii (1826–1857, od 1850 r. Otto). Anna
przygotowała wszystkie ruchomości ojca do spisania przez pisarza aktowego
Ksawerego Józefowicza i po sporządzeniu inwentarza oświadczyła:
Jako wszystko, co tylko składało pozostałość ojca mego ś.p. Samuela Bogumiła Lindego, rzetelnie i sumiennie do spisu niniejszego inwentarza podałam, ani wiem i nie widziałam, żeby kto
cokolwiek z tej pozostałości wziął, ubył lub zataił. More Evangelicorum2.
Jednak wcześniej siostry wyłączyły przedmioty, w tym książki, które
ich zdaniem nie powinny być spisane. I tak nie zapisano w inwentarzu rękopisów, w tym Słownika języka polskiego i Słownika porównawczego języków
1
Córka Lindego, Anna, przez kilkanaście lat prowadziła ojcu dom i trudniła się też sprzedażą
Słownika języka polskiego. Do niej zwrócił się 28 maja 1846 r. Samuel Orgelbrand z prośbą o wymianę oprawnego szóstego tomu na nieoprawny. Odpis listu w posiadaniu autora.
2 Archiwum Państwowe Miasta Stołecznego Warszawy, Kancelaria notarialna K. Józefowicza, 3836.
ROCZNIKI BIBLIOTECZNE, R. LII: 2008
Roczniki Biblioteczne 52, 2008
© for this edition by CNS
rb_52_II-kor.indd 79
2008-12-05 15:11:58
80
MARIAN PTASZYK
słowiańskich, a także dwóch portretów słownikarza (jeden pędzla Aleksandra
Kokulara, drugi nieznanego artysty) i medalionu z popiersiem Ludwiki z Bürgerów Lindowej. Córki mogły też zachować dla siebie po jednym egzemplarzu Słownika języka polskiego. Rękopis tego słownika był ważnym dowodem
w sporze o jego autorstwo. Rękopisem Słownika porównawczego... interesowały się władze rosyjskie, które były gotowe go kupić za cenę, jakiej zażądałaby
rodzina. Rękopis ten i materiały do niego przekazano w czerwcu 1855 r. Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich we Lwowie. Stały się one cennym źródłem autorskich uzupełnień i poprawek wprowadzonych do drugiego wydania
Słownika języka polskiego3. W 1872 r. rękopis tego dzieła wraz z innymi rękopisami ojca najstarsza córka Lindego, Ludwika Górecka, przekazała Bibliotece
Jagiellońskiej4. W 1853 r., gdy August Bielowski podjął starania o uzyskanie
pozostałych rękopisów Lindego dla Ossolineum, Ludwika Górecka, pokazała
pośredniczącemu w tej sprawie Kazimierzowi Władysławowi Wójcickiemu
„ogromne trzy pudła i kilkanaście małych”. Przed ich przekazaniem chciała
paczki „wobec literatów rozpieczętować i przejrzeć, żeby choć cokolwiek mieć
wyobrażenia o tych rękopismach”. Wójcicki przewidywał, że przesłanie tych
rękopisów z Warszawy do Lwowa „sumy bajońskie by kosztowało”5, dlatego
materiały do Słownika porównawczego przesłano okazyjnie furmanką.
We wrześniu 1847 r. księgozbiór Lindego wyceniono na 280 rubli i 95 kopiejek. Dziewięć pozostałych egzemplarzy Słownika języka polskiego było ponadto
warte 135 rubli, a jego 120 tomów zdefektowanych i egzemplarzy niekompletnych wyceniono na 36 rubli. Spisane wówczas książki Lindego warte były łącznie
451 rubli i 95 kopiejek. Spis książek nie jest tak szczegółowy jak wykazy innych
ruchomości pozostawionych przez zmarłego słownikarza. Podaje on w jedenastu
grupach wydzielonych ze względu zarówno na język, jak i tematykę tylko liczbę
dzieł, tomów i ich wartość.
3 August BIELOWSKI, Przedmowa, [w:] Samuel Bogumił LINDE, Słownik języka polskiego,
wyd. 2, t. 1, Lwów 1854 (właściwie 1855), s. 5–6. W latach następnych Ludwika z Lindów Górecka porozumiewała się z Bielowskim w sprawie przekazania rękopisów ojca do Ossolineum. Por.
N. Żmichowska do Felicji Borejskiej 4 VII 1876 r. Narcyza ŻMICHOWSKA, Listy, t. 3, Wrocław:
Wydaw. Zakł. Nar. im. Ossolińskch 1967, s. 434.
4 Rkps Biblioteki Jagiellońskiej, sygn. 3468–3478. Wcześniej z tego zbioru skorzystał
K.W. Wójcicki i opublikował dwa listy F. Skarbka do Lindego z 1810 r. (Fryderyk hr. Skarbek,
Biblioteka Warszawska 1871 t. 4, s. 415–416). Część korespondencji Lindego uległa zniszczeniu,
wykorzystywał on bowiem niezapisane kartki do pisania swych dzieł. Leopold Kronenberg miał
25 listów z tej korespondencji, a Jan Papłoński kilkadziesiąt. Por. Teodor WIERZBOWSKI, Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego i biografii pisarzów polskich, t. 2, Warszawa 1904,
s. 156 i nast. Jan PAPŁOŃSKI, Samuel Bogumił Linde. Życiorys, Kłosy 1871 nr 305, s. 284.
5 K.W. Wójcicki do A. Bielowskiego 28 IX 1853 r.; Rkps Biblioteki Zakładu Narodowego im.
Ossolińskich, sygn. 2432, s. 367.
2008-12-05 15:11:59
81
Z BADAŃ NAD KSIĘGOZBIOREM PRYWATNYM S.B. LINDEGO
Nr poz.
inwent.
Książki
Liczba
Wartość
dzieł
woluminów
ruble
kopiejki
150
polskie
253
294
46
10
151
rosyjskie
138
246
77
80
152
dotyczące Słowiańszczyzny
58
61
18
25
153
czeskie
42
75
33
35
154
niemieckie
242
302
50
93
155
francuskie
74
97
20
5
156
angielskie
157
łacińskie
158
greckie
159
włoskie i hiszpańskie
160
wschodnie i w mniej
znanych językach
Razem
6
6
160
193
60
31
32
3
90
7
8
2
75
13
14
1
40
1024
1328
280
95
9
54
135
00
120
36
00
1502
451
95
25
82
Słownik języka polskiego
kompletne egzemplarze
niekompletne
i zdefektowane
Ogółem
1031
Dane w spisie z 1847 r. różnią się zasadniczo od inwentarza spisanego 14 maja
1824 r. po śmierci pierwszej żony Lindego, gdzie odnotowano:
[Poz.] 347. Xiążek rozmaitych, używanych, sztuk czterysta, zł osiemset
348. Słownika Polskiego exemplarzy kompletnych sto, zł siedem tysięcy
dwieście
349. Słownika tegoż trzydzieści exemplarzy niekompletnych, zł czterysta
Ogół tego czyni
zł 800
zł 7200
zł 400
zł 84006.
Książki z biblioteki Lindego zostały sprzedane w dwóch ratach. We wrześniu 1854 r. Anna z Lindów Brandtowa z upoważnienia rodziny sprzedała część
książek po ojcu za 367 rubli i 8 ½ kop. Okręgowi Naukowemu Warszawskiemu,
który reskryptem z dn. 11[23] lipca 1855 r. przekazał do Biblioteki Rządowej
w Warszawie (obecnej Biblioteki Uniwersyteckiej) 260 dzieł (289 wol.), które
wyceniono na 78 rubli i 90 kop. i wpisano do inwentarza bibliotecznego7. Stanowią one, wyłączywszy Słownik języka polskiego, zaledwie 25,3% wszystkich
6
Archiwum Państwowe Miasta Stołecznego Warszawy, Kancelaria J.W. Bandtkiego, 4710.
Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego. Archiwum, sygn. 32: Inwentarz nabytków Biblioteki Rządowej za r. 1855, poz. 428–688.
7
2008-12-05 15:11:59
82
MARIAN PTASZYK
książek zapisanych w inwentarzu po śmierci Lindego. Ponieważ kurator Okręgu
Naukowego Warszawskiego był zobowiązany zaopatrywać w książki podległe
mu szkoły i Bibliotekę Rządową, część książek sprzedanych przez córki Lindego
mogła być przekazana do innych bibliotek lub włączona do zbioru książek pozostających w dyspozycji kuratora. Z dokumentów wynika, że do 30 stycznia
1855 r., tj. do czasu ostatecznego rozliczenia spadku po ojcu i po wcześniej
zmarłych matkach (Ludwice z Bürgerów Lindowej zmarłej w 1823 r. i Ludwice
z Nussbaumów Lindowej zmarłej w 1836 r.), córki Lindego sprzedały wszystkie książki łącznie z egzemplarzami Słownika języka polskiego (kompletnymi,
niekompletnymi i z defektami) za 451 rubli i 95 kop.8
Z tych ogólnych informacji liczbowych nie wynika, które książki Linde posiadał w więcej niż jednym egzemplarzu. Wiadomo np., że na początku lat 20.
miał dwa egzemplarze Slovarja Akademii Rossijskoj (Petersburg 1789–1794).
Ze swego księgozbioru darował w grudniu 1822 r. Bazylemu Anastasewiczowi
Slavina (Prag 1808) i Slovankę (Prag 1814–1815) Josefa Dobrovskiego, a w grudniu 1838 r. Janowi Ewangeliście Purkyniemu przekazał 3 egzemplarze swej biografii napisanej przez Piotra Koeppena i swą Mowę... mianą dnia d. 2 lipca r. 1828
przy instalacji Jeneralnego Konsystorza Ewangelickiego9.
Trudno obecnie odtworzyć zasady, jakimi kierowano się przy podziale książek na grupy językowe. Nie pozwala to porównywać wyników obliczeń z obu
inwentarzy.
Linde swych książek nie opatrywał żadnym znakiem własnościowym
i nie zostawiał w nich śladów swej lektury (podkreśleń, notatek na marginesach
itp.). Obecnie jedynie zapisana ołówkiem przez bibliotekarzy cena na okładce lub
na stronie tytułowej – jeśli jest zgodna z podaną w inwentarzu Biblioteki z 1855 r.
– świadczy, że książka pochodzi z biblioteki Lindego. Zmiana oprawy, naklejanie nalepek i tym podobne czynności wykonane od tego czasu w Bibliotece
Uniwersyteckiej mogły zatem zniszczyć lub zasłonić jedyny dowód własności.
Ponadto nie ma pewności, że bibliotekarze w 1855 r. skrupulatnie zapisywali cenę
na wszystkich egzemplarzach. Formy zapisu nazwisk autorów i tytułów w inwentarzu też są dalekie od bibliograficznej poprawności, dlatego sześciu książek
nie można było zidentyfikować (najbardziej oryginalny zapis, nr poz. 432: „Rzecz
w języku hebrajs. p. Starego Izraelitę”).
Wyniki poszukiwań w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie przedstawia
następujące zestawienie.
8
Archiwum Państwowe Miasta Stołecznego Warszawy, Kancelaria notarialna J. Noskowskiego, 16895 i 17233; tamże, Hipoteka Warszawska, 1418, 30.
9 S.B. Linde do B. Anastasewicza 13 XII 1822, 7 XI 1823 i 23 IV 1824 r. – rkps Rossijskaja Nacional’naja Biblioteka, Sankt-Peterburg, Rukopisnyj otdeł, f. 18, ed. chr. P-5: Pis’ma Linde
k V.G. Anastaseviču, k. 41, 81, 95. Peter von KOEPPEN, Samuel Gottlieb Linde, eine biographische
Skizze, Wien 1823; S.B. LINDE, Mowa... Monitor Warszawski 1828, nr 129 odbitka.
2008-12-05 15:11:59
83
Książki wydane w wieku
Brak
Razem
danych
%
XVI
XVII
XVIII
XIX
Ceny zgodne z inwentarzem
5
11
52
57
–
125
48,1
Brak ceny
1
4
20
47
–
72
27,7
Brak w Bibliotece
–
5
18
34
–
57
21,9
Nie zidentyfikowano
–
–
3
1
2
6
2,3
Ogółem
6
20
93
140
2
260
100,0
W tym:
Linde nabył w prenumeracie
2
2
0,7
otrzymał w darze
1
18
19
7,3
w tym ma cenę
1
13
14
Książki, na których zapisano ceny inwentarzowe, stanowią tylko 12,3%
ogólnej ich liczby ujętej w inwentarzu po śmierci Lindego. Różne są przyczyny
braków w obecnej Bibliotece Uniwersyteckiej książek z kolekcji jej pierwszego
dyrektora. Wiadomo np., że pod koniec XIX w. Biblioteka Uniwersytecka w Helsinkach otrzymała z dubletów warszawskiej Biblioteki Słownik języka polskiego
Lindego (sygn. 2.11.3.1).
Wśród książek Lindego zapisanych w omawianym inwentarzu trzy należały
do jego starszego brata Jana Wilhelma jeszcze w czasie jego nauki w Gimnazjum
Akademickim w Toruniu – świadczą o tym zapisy na stronach tytułowych lub
przedtytułowych. Są to:
J.F. Buddeus, Elementa philosophiae practicae, Halle 1707 (BL – 582, BUW
– 13.22.11.6/1)10;
G.D. Kypke, Vocabularium Graecum... Regiomonti 1758 (BL – 658, BUW
– 13.5.9.5/1);
W. Schönsleder, Apparatus eloquaentiae in quo Latinae linguae opes ex
antiquis probisque scriptoribus depromptae... Coloniae 1698 (BL – 551, BUW
– 18.21.7.55/1).
Może Samuel Bogumił otrzymał od brata te dzieła, gdy rozpoczynał naukę
w toruńskim Gimnazjum? Później Jan Wilhelm przekazał bratu książki napisane
przez siebie:
Glaubens- und Sittenlehre Jesu des Sohns Sirach, neu übersetzt..., Leipzig
1795 (BL – 513, BUW – 13.5.8.4/1);
10 W opisach podane w nawiasie litery i cyfry oznaczają: BL – biblioteka Lindego oraz numer w inwentarzu Biblioteki Rządowej w Warszawie z 1855 r.; BUW – Biblioteka Uniwersytecka
w Warszawie oraz aktualna sygnatura; brak dalszych uwag oznacza, że jest to egzemplarz z biblioteki Lindego, co potwierdza zapis ceny.
2008-12-05 15:11:59
84
MARIAN PTASZYK
Irenäus über das Kriegsübel zur Beruhigung an seinen Freund, Königsberg
1797 (BL – 530, BUW – 6.15.11.39/1).
Z księgozbioru Jakuba Ragge, dziadka pierwszej żony Lindego, pochodzą
dwie książki, o czym świadczą odpowiednie zapiski na wyklejkach:
T. Newton, Abhandlung über die Weissagungen... aus dem Englisch von
M. T. C. Mittelstedt, Leipzig 1757 (BL – 480, BUW – 8.17.8.8/1);
A.N. Tolckemit, Elbingischer Lehrer Gedächtniss das ist: Leben und Schriften aller Evangelischen Lehrer..., Danzig 1753 (BL – 528, BUW – 7.10b.3.5/1).
Ze spuścizny po drugiej żonie Lindego – Ludwice z Nussbaumów pochodzą
trzy dzieła (na stronach tytułowych podpisała je ona imieniem i nazwiskiem panieńskim):
O. Goldsmith, Select works, Berlin 1816 (BL – 679, BUW – 17.2.2.38);
J. Hamilton, An Introduction the English Language, Hamburg 1824 (BL –
680, BUW – 18.18.10.37);
J.H.A. Schulze, Lehrbuch der Religion nach Grundsätzen der Vernunft und
des Christenthums, Leipzig 1789 (BL – 489, BUW – 13.5.8.8/1).
Nie wiadomo, ile książek posiadała Ludwika Linde. Córki nie dołączyły
wszystkich należących do niej dzieł do książek ojca przeznaczonych do sprzedaży.
André Clavier w monografii poświęconej Emilii Chopinównie11 wymienił jeszcze
cztery książki noszące podpisy ‘Luise Nussbaum’ lub ‘Louise Nousbaum’:
N. Boileau Despréaux, Oeuvres, T. 2. [Paris] 1813;
J. Delille, Oeuvres, T. 1. [Paris] 1805;
J. Racine, Oeuvres, T. 5. Paris an VII [1799]12;
M. S. Cervantes, Don Quichotte, [traduct.] par Florian, T. 2–4. [Paris] 1812.
Nieznane są losy nut, które Ludwika z Nussbaumów z pewnością miała,
np. dedykowane jej przez Fryderyka Chopina Rondo c-moll, op. 1 (Warszawa
1825) i Mazurek As-dur, nr 3 (Paryż 1835). Można przypuszczać, że Etiudy Bertiniego pożyczone niejakiej Kłobukowskiej do Łagiewnik w 1856 r. przez Annę
Brandtową pochodziły ze zbioru jej macochy13.
Jak świadczą zapisy własnościowe w książkach, w kolekcji Lindego znalazły
się ponadto pojedyncze egzemplarze z księgozbiorów:
– księdza Michała Hieronima Juszyńskiego (1760–1830), bibliografa i bibliofila: Erasmus Desiderius Rotterodamus, Evangelium Gezisse Krysta... podlé sepsáni swateho Mattaušse..., Litomeřice 1542 (BL – 613, BUW – Sd.604.929)14;
11
André CLAVIER, Emilia Chopin, I, Lens 1975, s. 26, II, 1984, s. 77.
Na stronie przedtytułowej jest podpis: Louise Nousbaum, a na stronie tytułowej podpisała
się Emilia Brandt, wnuczka Lindego. A. CLAVIER, op. cit., I, s. 26, opublikował zdjęcie tej strony,
a pod nim podał informację, że książka jest jego własnością.
13 Kłobukowska do A. Brandtowej 12 VII 1856 r. Rkps Biblioteki Narodowej w Warszawie,
sygn. 5759.
14 Katalog druków XVI wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, red. Halina
MIECZKOWSKA, t. 3, Warszawa: Wydaw. Uniwersytetu Warszawskiego 2007, poz. 3483.
12
2008-12-05 15:11:59
85
– Ignacego Benedykta Rakowieckiego (1783–1839), historyka prawa, slawisty i słowianofila: V. Hanka, Mluvnice, čili saustava českého jazyka podle Dobrovského, V Praze 182215 (BL – 603, BUW – 18.16.5.20);
– Christopha Heinricha Andreasa Gereta (1686–1757), duchownego i działacza protestanckiego w Toruniu, bibliofila: G. Raphelius, Annotationes philologicae in Novum Testamentum ex Xenophonte, Hamburgi 1709 (BL – 575, BUW
– 13.13.7.1a/1);
– J. Bartoszewskiego, ucznia U.Z.W.16: J. Herkel, Elementa universalis linguae Slavicae..., Budae 1826 (BL – 621, BUW – 18.18.5.25).
O księgozbiorze Lindego pisał w 1854 r. jego współpracownik Jan Papłoński
do rosyjskiego historyka, profesora Uniwersytetu Moskiewskiego Michaiła Pietrowicza Pogodina (1800–1875):
Biblioteka ego sostojala iz starinnych izdanij drevnich, isključitel’no latinskich klassikov, iz
neskol’kich grammatik i slovarej, na konec iz russkich knig darovych, kotorymi obogaščali ego graf
S. S. Uvarov i vy, Michail Petrovič17.
Pogodin mógł się zapoznać, przynajmniej pobieżnie, z księgozbiorem Lindego, gdy odwiedził go w 1839 r. Opinia Papłońskiego zdaje się świadczyć, że rosyjski uczony mógł być zainteresowany zakupem przez władze carskie nie tylko
rękopisu Słownika porównawczego języków słowiańskich, ale również książek
polskiego uczonego, i prawdopodobnie miała na celu pomniejszenie rzeczywistej wartości tego księgozbioru. Trudno obecnie ją zweryfikować. Papłoński miał
możliwość dobrze poznać cały księgozbiór Lindego.
Część tego zbioru zapisaną w inwentarzu Biblioteki Rządowej oceniła, niezbyt precyzyjnie podając jego wielkość, Helena Kozerska, historyk Biblioteki
Uniwersyteckiej w Warszawie: były tam książki „z dziedziny humanistyki: jedną
trzecią stanowiły dzieła językoznawcze w większości zachodnioeuropejskie, południowosłowiańskie, jak również rosyjskie, a pozostałe dwie trzecie – to książki
z dziedziny historii, literatury klasycznej polskiej i niemieckiej, religioznawstwa,
katalogi i bibliografie, kilka starodruków z XVI i XVII w. i parę hebraików”18.
Niełatwo odtworzyć pełną historię prywatnego księgozbioru uczonego.
Po ukończeniu nauki w Toruńskim Gimnazjum Akademickim Linde przybył
15
I.B. Rakowiecki otrzymał książkę z dedykacją V. Hanki.
Autorowi nie udało się rozwiązać skrótu. Rafał GERBER, Studenci Uniwersytetu Warszawskiego 1808–1831. Słownik biograficzny, Wrocław: Wydaw. Zakł. Nar. im. Ossolińskich 1977, s. 9,
notuje Józefa Bartoszewskiego z Kłobucka, studenta Wydziału Prawa i Administracji, zapisanego
w 1827 r. w wieku 24 lat.
17 Jan PAPŁOŃSKI, O trudach Linde. (Pis’ma iz Varšavy) [list z d. 15 II 1854 r.], Moskvitjanin 1854 nr 5, otd. VII, s. 32.
18 Helena KOZERSKA, Warszawska Biblioteka Uniwersytecka w latach 1832–1871. Biblioteka Rządowa – Okręgu Naukowego – Główna, Warszawa: Wydaw. Uniwersytetu Warszawskiego
1967, s. 12.
16
2008-12-05 15:11:59
86
MARIAN PTASZYK
na studia do Lipska w 1789 r. prawdopodobnie z jakimś zasobem książek (np. podręczników, które otrzymał od swego brata Jana Wilhelma), ale swój księgozbiór
zaczął kompletować dopiero w czasie studiów i po ich zakończeniu. Wiadomo,
że jesienią 1793 r. Ignacy Potocki sprowadził dla niego z Warszawy Gramatykę
dla szkół narodowych Onufrego Kopczyńskiego. Książki zgromadzone w Lipsku
pozostawały tam przez dziesięć lat, do pierwszych miesięcy 1804 r. u Christiana Samuela Weissa, archidiakona tamtejszego kościoła św. Mikołaja. Pod koniec
1794 r., po upadku powstania Linde przybył z Warszawy do Wiednia, gdzie podjął pracę jako bibliotekarz u Józefa Maksymiliana Ossolińskiego. Przygotowując
tam swój Słownik języka polskiego, Linde również gromadził własny księgozbiór.
Może w czasie którejś podróży po Galicji wszedł w posiadanie książki Gabriela
Rzączyńskiego (Gemmae antiquiorum..., Posnaniae 1702), którą darował Ignacemu Potockiemu19. W 1803 r. otrzymał od krakowskiego księgarza Jana Maja
wydaną przez niego Henriadę Voltaire’a w przekładzie Jana Kantego Chodaniego
(BL – brak; BUW ma z innych księgozbiorów)20.
Przed 1808 r. Linde posiadał21: Giuseppe Voltiggiego, Ricslovnik illiricskoga, italianskoga i nimackoga jezika s jednom pridpostavljenom grammatikom ili
pismenstvom (Vienna 1803, BL – 636; BUW ma z odręczną dedykacją: „amico
Josephus Voltiggi” – 18.22.7.33); Marko Pohlina, Kraynska grammatika (Laybach 1783, BL – 642; BUW – 18.20.1.40/1); Oswalda Gutsmanna, Deutsch-windisches Wörterbuch... (Klagenfurt 1789, BL – 619; BUW – 20.2.6.2/2). Przed
1816 r. Linde szczycił się bardzo rzadką gramatyką Adama Bohoriča, Arcticae horulae succissivae de Latinocarniolana literatura, ad Latinae linguae analogiam
accommodata...(Witebergae 1584, BL – 630; BUW – Sd. 618.97, brak ceny)22.
W 1823 r. zapewniał, że ma Melecjusza Smotrzyckiego Grammatiki slavjanskija
pravil’noe sintagma (Rymnik 1755 – „W Rymniczeskim wydaniu [...] posiadam”,
BL – 626, BUW – 2.8.12.36/1, brak ceny) oraz Adelphotesa Grammatikę dobroglagolivago ellinoslavenskago jazyka. Soveršennago iskusstva osmi častej slova
(Lwów 1591 – „jest wcale dobra, gdyż ja ją całkiem przeglądałem, bo ją posiadam”23; BL – brak, BUW – brak). W swej pracy O języku dawnych Prusaków
napisał, że ok. 1819 r. zwrócił się do niego Johann Severin Vater z prośbą o Tade19 Egzemplarz w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Por. Jadwiga RUDNICKA, Biblioteka
Ignacego Potockiego. Wrocław: Wydaw. Zakł. Nar. im. Ossolińskich 1953, s. 43.
20 J. Maj do J.M. Ossolińskiego 23 XI 1803 r. Korespondencja Józefa Maksymiliana Ossolińskiego. Zebrała i oprac. Władysława JABŁOŃSKA, Wrocław; Wydaw. Zakł. Nar. im. Ossolińskich
1975, s. 145.
21 S.B. LINDE, Zdanie sprawy z całego ciągu pracy, [w]: idem, Słownik języka polskiego, t. 6,
Warszawa 1814, s. XXXIV.
22 S.B. LINDE, O literaturze rosyjskiej, Pamiętnik Warszawski (4) 1816, s. 13.
23 Mikołaj GRECZ, Rys historyczny literatury rossyjskiej, z rossyjskiego przez Samuela Bogumiła Linde, Warszawa: N. Glücksberg 1823, s. 55–56, 58.
2008-12-05 15:11:59
87
usza Czackiego O prawach mazowieckich (Krzemieniec 1811), lecz nie mógł mu
pomóc, bo „sam go jeszcze nie miałem”24.
Trzeba jednak pamiętać, iż niejednokrotnie gdy Linde w swych pracach
i listach pisał, że posiada jakąś książkę, nie oznaczało to, że miał ją w swoim własnym księgozbiorze, ale że znajdowała się ona w bibliotece, której był
zwierzchnikiem. Już od czasu pracy u Józefa Maksymiliana Ossolińskiego Linde
miał zawsze bardzo łatwy dostęp do księgozbioru bibliotek, w których pracował.
To zaś sprawiło, że swoje potrzeby czytelnicze mógł zaspokajać równie łatwo –
najpierw książkami ze zbioru hrabiego, a od końca 1803 r. w Warszawie książkami ze zbiorów Liceum Warszawskiego, następnie zaś Biblioteki Publicznej przy
Królewskim Uniwersytecie Warszawskim, które to biblioteki przez ponad 30 lat
tworzył i nimi kierował. Stąd ów czasem bardzo osobisty sposób informowania
o zbiorach niebędących jego prywatną własnością. Świadczą o tym listy Lindego
z „podróży książkowej” po Galicji latem 1799 r., zapisy w Bibliotheca Polona
czy listy do Bazylego Anastasewicza (1775–1845), jego przyjaciela w Petersburgu, urzędnika i cenzora25. Gdy otrzymał książkę M. Markowa o historii Czernichowa dziękował za nią Anastasewiczowi: „tym wdzięczniejszy Panu jestem, im
bliżej dzieje w niej zawarte nas się tyczą”. Można się tylko domyślać, że książkę
przekazał do zbiorów Biblioteki Publicznej26. Około 1817–1819 r. od poety Feliksa Gawdzickiego z Dobruta (powiat radomski) otrzymał Linde 40 woluminów
dzieł wydanych w XVI i XVII w., które najprawdopodobniej włączył do zbiorów
Biblioteki Publicznej27.
W 1822 r., gdy kanclerz Rosji Nikołaj Pietrowicz Rumiancew przekazał mu
jeden egzemplarz drugiego tomu Sobranii gosudarstvennych gramot i dogovorov, chraniščichsja v Kollegii Inostrannych del. (wyd. K.T. Kałajdowicz i P.M.
Strojew, t. 1–3, Moskwa 1813–1822)28, Linde przyjął dar do swego prywatnego
księgozbioru i upomniał się o drugi egzemplarz tego tomu, ponieważ zarówno
pierwszy, jak i trzeci tom dzieła Rumiancew przekazywał w dwu egzemplarzach
– jeden dla Lindego, drugi dla Biblioteki Publicznej. Zlecając Bazylemu Anastasewiczowi podjęcie starań w tej sprawie u Rumiancewa, Linde wyjaśniał:
24
S.B. LINDE, O języku dawnych Prusaków. Rozbiór dzieła profesora Vatera [...] czytany
na posiedzeniu publicznem Królewskiego Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk dnia 26 listopada 1821, Warszawa: druk. pijarów 1822, s. 13.
25 Korespondencja J.M. Ossolińskiego, s. 89–111; Marian PTASZYK, Uwagi do dziejów
Słownika Lindego, Czasopismo Zakładu Narodowego im Ossolińskich (1) 1992, s. 57; Pis’ma Linde
k V. G. Anastaseviču, k. 11.
26 Sygn. BUW 4.27.5.33.
27 F. Gawdzicki do S.B. Lindego ok. 1817–1819 r. Rkps Biblioteki Jagiellońskiej, sygn. 3468,
k. 160.
28 Tom ten wykorzystał Linde w pracy nad słownikiem porównawczym – por. S.B. LINDE,
Sočinenija, iż kotorych privoditsja v sem vypuske primery, i pisateli, na koich ssylaetsja avtor, [w:]
idem, Materialy dlja sravnitel’nago russkago slovarja. Varšava 1845, s. VII.
2008-12-05 15:12:00
88
MARIAN PTASZYK
Widzisz stąd JWWPan Dobrodziej, jak wiele rachuję na literacką gorliwą opiekę kanclerza,
a razem na przyjazną pomoc Pańską, a to nie tak dla osoby mojej jak dla rzeczy, która mię tak obchodzi jak własne osobiste istnienie29.
W 1822 r. Linde porównywał swój zbiór książek rosyjskich z odpowiednim
zbiorem w Bibliotece Publicznej i doszedł do wniosku, że „w bibliotece naszej
ubóstwo okropne, ja sam posiadam w mojej prywatnej kilka, których tam brak
i które są większej wagi od niejednego z tamtych”. Miesiąc później pisał do Anastasewicza:
Byłeś JWPan łaskaw przysłać mi piękny egzemplarz Dmitriewa z r. 1810, miałem od kilku lat
już sam nie wiem skąd, jeszcze piękniejszy edycji czwartej z roku 1814 w pięknej, petersburskiej
oprawie, ten oddam bibliotece, a sobie zostawię przysłany mi od Pana30.
Po powstaniu listopadowym i likwidacji tworzonej od podstaw przez siebie
Biblioteki Publicznej Linde ponownie rozpoczął starania o pozyskanie książek
rosyjskich. Tym razem nie chodziło mu jednak o wzbogacenie zbiorów publicznych w Warszawie. Linde po przejściu na emeryturę, w drugiej połowie lat 30.
XIX w., rozpoczął pracę nad słownikiem porównawczym języków słowiańskich.
Niezbędne mu więc były do pracy najnowsze publikacje rosyjskie. Udało mu się
zainteresować swą pracą rosyjskiego ministra oświecenia i prezydenta Cesarskiej
Akademii Nauk Sergieja Semionowicza Uwarowa (1786–1855) oraz profesora Michaiła Pietrowicza Pogodina, którzy obiecali udzielić Lindemu pomocy.
Przesyłali oni co prawda do Warszawy książki rosyjskie, ale było ich niewiele31,
a Linde nie miał wpływu na ich dobór. Tak pisał 15 grudnia 1839 r. do profesora
fizjologii i anatomii na Uniwersytecie Wrocławskim Jana Ewangelisty Purkyniego (1787–1869):
als mir von der Archeolographischen Kommission bis zu jetzt herausgegeben Akten zuzusenden; ich äusserte meinen Wunsch die ganze Sammlung des Svod und Polnoe sobranie zakonov zum
Selbstgebrauch zu besitzen; aber darauf erfolgegte keine Antwort; kann mir’s erst erklären, denn
dieser grosse Schatz gehört ausschliesslich in das Justitzministerium32.
29
Por. S.B. Linde do B. Anastasewicza 26 VI 1822 r. i 23 IV 1824 r. Pis’ma Linde, k. 17 i 97;
W 1824 r. Rumiancew darował 2 egzemplarze tomu 3.
30 S.B. Linde do B. Anastasewicza 8 XI i 5 XII 1822 r. Pis’ma Linde, k. 35, 40. I.I. Dmitriew,
Sočinenija,. Izd. 3, t. 1–3, Moskwa 1810; toż izd. 4, Moskwa 1814.
31 God v čužich krajach (1839). Dorožnyj dnevnik M. Pogodina, č. 1, Moskva 1844, s. 52;
N.P. POGODIN, Pol’skij vopros, Moskva 1867, s. 31; S.B. Linde do S.S. Uwarowa 12/24 V 1841 r.
W.A. FRANCEW, Sravnitel’nyj slavjanskij slovar’ S. B. Linde. (K istorii slavjanskoj leksikografii), Varšava 1905, s. 24; S.B. Linde do M.P. Pogodina 4/16 X 1840 r. i 23 XI/5 XI 1842 r. Pis’ma
k M. P. Pogodinu iż slavjanskich zemel’ (1835–1861). S primečanijami D. Č. Nila Popova, vyp. 3
i poslednij, Moskva 1880, s. 501, 504, 506; M.P. Pogodin do W.A. Maciejowskiego 25 III 1840 r.
i S.S. Uwarow do W.A. Maciejowskiego 11(23) VII 1844 r. W.A. FRANCEW, Iż perepiski V.A. Maceevskago s russkimi učonymi, Čtenija v Imperatorskom Obščestve Istorii i Drevnostej Russkich pri
Moskovskom Universitete G. 1901, kn. 1/196, II, s. 19, 23.
32 Korespondencja Polaków z Janem Ewangelistą Purkyniem. Zebrał i oprac. Jarosław Wit
OPATRNY, Wrocław: Wydaw. Zakł. Nar. im. Ossolińskich 1969, s. 138.
2008-12-05 15:12:00
89
W listach Lindego znajdują się nieliczne przypadki potwierdzenia, że książki
nadeszły, ale – jak już to wcześniej powiedziano – nie można uznać, że były one
przeznaczone tylko dla niego. Po otrzymaniu Slovarja Akademii Rossijskoj (t. 1–6,
Petersburg 1806–1822) i dzieła Aleksandra Semionowicza Szyszkowa, prezesa
Rosyjskiej Akademii, skarżył się 2/14 sierpnia 1841 r. jej sekretarzowi Dymitrowi
Iwanowiczowi Jazykowowi:
Beyde Werke ich tägtäglich; doch bisher lief ich gefahr się auf jede Nachfrage an die Bibliothek abliefern zu müssen, und so in meiner Arbeiter unterbrochen zu werden.
Podobnie rok później informował M.P. Pogodina, który przesyłał redagowanego przez siebie „Moskvitjanina”:
Kümmerlich muss ich mich jetzt damit begnügen, wenn ich einmal eine Nummer aus unserer
Bibliothek habhaft werden kann33.
Trudno ustalić, które z 79 zapisanych przez siebie w 1845 r. w Sočinenijach,
iz kotorych privoditsja...34 dzieł i czasopism rosyjskich Linde miał we własnej
bibliotece, a które były przysłane dla warszawskiej Biblioteki Rządowej, i tam
mógł z nich korzystać. Opinia Jana Papłońskiego, jakoby w księgozbiorze Lindego znajdowały się głównie książki rosyjskie przekazane mu przez Pogodina
i Uwarowa, nie znajduje potwierdzenia w przytoczonych wyżej skargach Lindego
i w inwentarzu spisanym po jego śmierci, w którym książki rosyjskie w liczbie
138 (246 woluminów) stanowiły tylko 13,5% całego zbioru.
Linde otrzymywał książki nie tylko od możnych i utytułowanych. Dedykowali mu w druku swe dzieła:
1. Józef Bernstein, dawny uczeń Liceum Warszawskiego, późniejszy lekarz
w Warszawie (De phthisi pulmonali, Berolini 1818, BL – brak, BUW – 12.28.2.210);
2. Gottlieb Wilhelm Eck, dawny uczeń Liceum Warszawskiego, późniejszy
profesor medycyny na Uniwersytecie Berlińskim ( Dissertatio inauguralis de carie articurulorum externa cum interna comparata..., Berolini 1818; BL – 579,
BUW – 12.28.4.11);
3. Filip Franciszek Ksawery Teofil Kincel, lekarz domowy Lindego (Rozprawa o zapaleniu krtani i kanału powietrznego, czyli chorobie zwanej pospolicie
krup (croup),Warszawa 1818, BL – brak, BUW – 2 egz. z innych zbiorów);
4. Walerian Łukasiński, major i znany mason (Uwagi pewnego oficera nad
uznaną potrzebą urządzenia Żydów w naszym kraju..., Warszawa 1818, BL – brak,
BUW – 4.16.6,39 z innego zbioru);
5. Józef Maksymilian Ossoliński (Wiadomości historyczno-krytyczne do dziejów literatury polskiej..., t. 2, Kraków 1819, BL – brak, BUW – 4 egz. z innych
zbiorów);
33
W.A. FRANCEW, Sravnitel’nyj slavjanskij slovar’ S.B. Linde, s. 41; S.B. Linde do
M.P. Pogodina 23 XI/5 XII 1842 r. Pis’ma k M. P. Pogodinu iż slavjanskich zemel’, s. 508.
34 Zob. przypis 28.
2008-12-05 15:12:00
90
MARIAN PTASZYK
6. Stanisław Kostka Potocki (Pochwały, mowy i rozprawy..., cz. 2, Warszawa 1816, autor osobiście wręczył książkę Lindemu w czasie uroczystego zakończenia publicznego popisu uczniów Liceum Warszawskiego 20 września 1816 r.;
BL – brak, BUW – 4 egz. z innych zbiorów).
Wiemy ponadto, iż niektórzy autorzy, ofiarowując swoje dzieła Lindemu,
wpisywali odręcznie odpowiednie dedykacje. Są to:
1. Friedrich Adelung (Siegmund Freiherr von Herberstein mit besonders
Ruecksicht auf seine Reisen in Russlan geschildert, Peterburg 1818, BL – 512,
BUW – 9.3.14.2; Uebersicht aller bekannten Sprachen und ihrer Dialekte, St.
Petersburg 1820, BL – 486, BUW – 18.15.8.37);
2. Florian Bobrowski (Lexicon Latino-Polonicum. – Słownik łacińsko-polski na wzór słownika Jacóba Facciolati, Wilno 1822 – autor wysłał Lindemu
z Wilna 7 września 1822 r. z listem dedykacyjnym; BL – brak)35;
3. Piotr Dubrowski (Przegląd literatury rosyjskiej z 1838, 1839 i 1840 roku,
Warszawa 1841, BL – 435, BUW – 7.10b.1.25, brak ceny);
4. Friedrich Ladislav Endlicher (Cronica de gestis Hungarorum,Vindobonae 1826, BL – 581, BUW – 8.11.13.12, brak ceny);
5. Vaclav Hanka (Modlitvy při Mssi svaté, Praha 1826, BL – 614, BUW
– 13.9.6.286; Wýpisky Remešského a Ostromirského evangelium, Praha 1842, BL
– 606, BUW – 11.3.7.106);
6. Juliusz Kolberg (Sposób dochodzenia powierzchni płaskich bez użycia
rachunku za pomocą nowo-wynalezionego instrumentu planimeter zwanego, Berlin 1825, BL – 488, BUW – 5.13.4.12);
7. Jernej Kopitar (Grammatik der slavischen Sprache in Krain, Kärnten
und Steiermark, Laibach 1808, BL – 627, BUW – 18.18.6.13 – data dedykacji:
maj 1812 r.36);
8. Felicjan Antoni Kozłowski, nauczyciel Wojewódzkiego Gimnazjum
w Warszawie (Dissertationes de Heliaea maximo Atheniensium judicio..., Lipsk–
Warszawa 1835, BL – 570, BUW – 8.3.3.6);
9. Dominik Krysiński ( Niektóre myśli o nauce gospodarstwa narodowego,
Warszawa 1829, BL – 430, BUW – 4.18.6.187, brak ceny);
10. Iwan Nikołajewicz Łobojko (Sobranie rossijskich stichotvorenij v pol’zu junošestva v učebnom okruge Imper. Vilenskogo Universiteta, Wilno 1827, BL
– brak, BUW – 51713, brak ceny);
11. Ludwik Przesmycki (Abgar, król Edessy.Tragedya oryginalna wierszem,
Warszawa 1822, BL – 446, BUW – 4.21.7.16, brak ceny);
35
F. Bobrowski do S.B. Lindego 7 IX 1822 r. – T. WIERZBOWSKI, Materiały do dziejów
piśmiennictwa polskiego..., t. 2, s. 210.
36 Egzemplarz wysłany w 1809 r. nie doszedł do Lindego.
2008-12-05 15:12:00
91
12. Marcin Wągrowski (Rozprawa o okolicznościach zmniejszających karę,
Warszawa 1808, BL – brak, BUW – 4.18.6.96, książka ma znak własnościowy
Liceum Warszawskiego).
Dedykacje tłumaczy i wydawcy naukowego:
1. Pieśni Anakreonta, tłum. Fryderyk Skarbek (Warszawa 1816, BL – brak,
BUW posiada dwa egzemplarze z innych zbiorów)37;
2. J.S. Clemendot, Najświeższe ulepszenia w wyrabianiu cukru z buraków...,
przełożył z franc. J[ózef] Bełza (Warszawa 1830, BL – 455, BUW – 5.8.12.306,
brak ceny);
3. J.F. Collin d’Harleville, Niestały. Komedya w trzech aktach. Wolny przekład D[ominika] Lisieckiego [dawnego ucznia Liceum Warszawskiego] (Warszawa 1821, BL – 451, BUW – 4.22.2.15, brak ceny);
4. Psałterz Królowej Małgorzaty, pierwszej małżonki Ludwika I, króla polskiego i węgierskiego. Oprac. Jernej Kopitar (Wiedeń 1834, BL – 436, BUW
– 4.28.1.15, brak ceny).
Dedykowali Lindemu nie swoje dzieła:
1. Bazyli Anastasewicz z Petersburga (Jewgienij Bołchowitinow, Opisanie
pskovskago-pečerskago pervoklasnago monastyra, Dorpat 1821, BL – 685, BUW
– 2.1.2.7);
2. Ernest Hennig z Królewca, historyk i etymolog, w 1813 r. (J. Bretkūnas,
Postilla..., Karaliaučius 1591, BL – 671, BUW – Sd.614.326)38;
3. nieznany ofiarodawca (podpis nieczytelny) przekazał Lindemu książkę
z księgozbioru doktora Meyera autorstwa Wilhelma Eduarda Wildy pt. Ueber
das Johanneum und Gymnasium in Hamburg. Ansichte und Wünschte (Hamburg
1828, BL – 483, BUW – 13.17.8.41).
Na podstawie spisów prenumeratorów lub innych źródeł możemy stwierdzić,
że Linde dla siebie zaprenumerował następujące książki:
37
F. Skarbek był uczniem Liceum Warszawskiego i wówczas mieszkał na stancji u Lindego.
W 1874 r. Kazimierz Władysław Wójcicki napisał, że F. Skarbek w „1809 r. przełożywszy wybrane pieśni Anakreonta w rękopisie przypisał Lindemu i oprawiwszy egzemplarz z nadpisem »Hołd
wdzięczności« złożył. Leży w tej chwili przed moimi oczyma ten sam egzemplarz ofiarowany Lindemu, własną ręką Fryderyka hr. Skarbka cały napisany...”. Kazimierz Władysław WÓJCICKI, Pamiętniki dziecka Warszawy i inne wspomnienia warszawskie. Wybrał Juliusz Wiktor GOMULICKI.
Oprac. Zofia LEWINÓWNA, t. 1, Warszawa: PIW 1974, s. 344. Mimo dostrzeżonych przez wydawcę u Wójcickiego pewnych niezgodności z informacjami w pamiętniku Skarbka trzeba uznać,
że Linde posiadał wspomniany rękopis, który po śmierci słownikarza mógł wrócić do jego twórcy.
Losy rękopisu po 1874 r. nie są znane.
38 Katalog druków XVI wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej..., T. 2, cz. 2, 1998,
poz. 1554.
2008-12-05 15:12:00
92
MARIAN PTASZYK
1. Feliks Paweł Jarocki, Zoologia czyli zwierzętopismo ogólne podług najnowszego systematu ułożone, t. 1–5, Warszawa 1821–1825 (BL – brak);
2. Vuk Stefanović Karadžić, Srpske narodne pjesme, kn. 1–3, u Lipisci
1823–1824 (BL – 641, BUW – 18.22.5.40)39;
3. Tenże, Srpski rječnik istolkovan nemĕckim i latinskim Rijeka, Vena 1818
(BL – 654, BUW – 20.2.7.3);
4. X. Hugona Kołłątaja korespondencja listowna z Tadeuszem Czackim...
w celu urządzenia instytutów naukowych i pomnożenia oświecenia publicznego...
Z rękop. wyd. Ferdynand Kojsiewicz, t. 1–4, Kraków 1844–1845 (BL – brak);
5. X. Hugona Kołłątaja rozbiór krytyczny zasad historyi o początkach rodu
ludzkiego. Wyd. F. Kojsiewicz., t. 1–3, Kraków 1842, (BL – brak);
6. K.C. Mrongowiusz, Słownik niemiecko-polski. Deutsch-polnisches Handwörterbuch nach Adelung und Linde, t. 1–2, Gdańsk 1820–1823 (BL – brak)40;
7. Najdawniejsze pomniki prawodawstwa słowiańskiego. Wyd. Andrzej
Kucharski, Warszawa 1838 (BL – brak);
8. J.U. Niemcewicz, Dzieje panowania Zygmunta III, t. 1–3, Warszawa
1818–1819 (BL – brak);
9. Tenże, Śpiewy historyczne, Warszawa 1816 (BL – brak);
10. A. Radwański, Zasady fizyki doświadczalnej, Warszawa 1837 (BL – brak)
11. J.B. Say, Wykład ekonomii politycznej, czyli proste wyłuszczenie jak się
tworzą, rozdzielają i spożywają bogactwa..., tłum. z franc. Damazy Dzierożyński,
t. 1–2, Warszawa 1821 (BL – brak).
Jak był uporządkowany księgozbiór Lindego, nie wiadomo. Kazimierz Wójcicki zaświadczał wszakże:
Linde był wyszukanym w porządku i czystości; wielki był ład w jego książkach, papierach,
nawet drobiazgach; do wszystkiego mógł trafić w jednej chwili, dlatego pracownia jego była świętym przybytkiem dla rodziny; nikt nie poważył się najdrobniejszą rzecz poruszyć, gdyż każda miała
swoje właściwe miejsce41.
MARIAN PTASZYK
ON THE RESEARCH OF SAMUEL BOGUMIŁ LINDE’S PRIVATE BOOK COLLECTION
Summary
The inventory of Samuel Bogumił Linde’s possessions taken in September 1847 after his
death included books: 1024 works in 1328 volumes. The inventory did not include a detailed list of
39
Linde prawdopodobnie zaprenumerował 6 egzemplarzy. N. PIETROWSKI, Pervye gody
dejatel’nosti V. Kopitarja Kazań 1906, s. 597.
40 Pokwitowanie Mrongowiusza pieniędzy od Lindego – Gdańsk 10 III 1823 r. BUW, 2506,
k. 20.
41 K. W. WÓJCICKI, Grób rodziny Linde, 1847, [w:] tenże, Cmentarz Powązkowski oraz
cmentarze katolickie i innych wyznań pod Warszawą..., T. 3, Warszawa 1858, s. 231.
2008-12-05 15:12:00
93
books, just a general number of works and volumes in eleven language groups and their value. All
the books from the inventory were sold. Some of them (260 works in 289 volumes) were purchased
by the Library of the University of Warsaw and catalogued in 1855.
The author undertook the effort of identifying the books from Linde’s private collection
shelved till today in the University Library in Warsaw. Linde did not mark his books and left no
traces of having read them, therefore the only indication that a particular book comes from his
collection is the price, corresponding to the entry in the inventory from 1855, written in pencil on
the cover, inside the cover or on the title page. The author succeeded in identifying 125 works,
i.e. 48.1% of the books entered in the inventory in 1855, which constitutes 12.2% of the books entered in the inventory taken after Linde’s death.
S.B. Linde collected book ever since his university days in Leipzig. He worked for 40 years
in libraries, heading them (Józef Maksymilian Ossoliński’s library, the library in the Lyceum in
Warsaw, Public Library at the University of Warsaw) and treated their collections as his own. He
acquired books for his private library, buying them, also in subscription, and receiving as gifts, frequently with printed or handwritten dedications.
A Russian historian, Mikhail Petrovich Pogodin, for several years offered to buy Linde’s library, mainly the manuscript of Comparative Dictionary of Slavic Languages.
2008-12-05 15:12:00

Pobierz artykuł - Roczniki Biblioteczne

Transkrypt

Podobne dokumenty

CZERWONOŁBY (1) - Słownik polszczyzny XVI wieku

Szanowni Państwo, W najbliższych tygodniach

DZIECHCIOWY (1) - Słownik polszczyzny XVI wieku

Nazwa firmy LINDE GAZ POLSKA Sp.z oo ul

Nabrzeże Bytomskie

Linde Gaz Polska Sp. z o.o. wprowadza do sprzedaży nowy

Nowa siedziba firmy Linde Gaz Polska.

Informacja o wyniku postępowania