Normy morfologii krwi u dzieci

Normy morfologii krwi u dzieci
Interpretacja morfologii powinna uwzględniać wiele aspektów. Jednym z
najważniejszych jest wiek pacjenta. Inaczej bowiem podchodzimy do
wyników noworodka urodzonego w terminie, wcześniaka, kilkulatka czy
dorosłego. W związku z powyższym odmienne zakresy referencyjne dotyczą
różnych grup wiekowych.
W obecnej rzeczywistości, kiedy nauka w szerokim zakresie wkracza w wirtualny
świat, trudno znaleźć osobę, która nie posiadałaby podstawowej wiedzy o
działaniu swojego organizmu. Nierzadko jeszcze przed wizytą u lekarza szukamy
pomocy w Internecie. Nic nie zastąpi fachowej wiedzy specjalisty, ale wyszukanie
najistotniejszych informacji (z wiarygodnych źródeł, nie forów) na nurtujący nas
temat może ułatwić zrozumienie problemu.
Morfologia krwi obwodowej to badanie kluczowe w podstawowej opiece
zdrowotnej. Traktuje się je jako profilaktykę, zleca przy podejrzeniu anemii,
infekcji, w bilansie dwulatka i w wielu innych sytuacjach. W związku z tym
pozostaje ona w centrum zainteresowania pacjentów.
Obecnie laboratoria komercyjnie proponują wykonanie morfologii podstawowej (3
diff, obejmuje analizę 3 frakcji krwinek białych) oraz morfologię pełnej (5 diff,
dotyczy analizy 5 frakcji krwinek białych). Opis podstawowych parametrów
poszczególnych układów opisywanich przez morfologię można znaleźć w artykule
Morfologia krwi obwodowej.
Tabela 1. Wybrane różnice pomiędzy morfologią 3-diff i 5-diff [5].
Morfologia jest badaniem wykonywanym z krwi żylnej, ale u niemowląt i
noworodków pobranie krwi kapilarnej to zwykle metoda z wyboru (zwłaszcza w
warunkach ambulatoryjnych). Także w niektórych szczególnych sytuacjach
dopuszcza się pobieranie krwi włośniczkowej (zły stan naczyń żylnych pacjenta,
pacjenci otyli, z planowanym leczeniem dożylnym lub chemioterapią, badania
przyłóżkowe) [1]. Należy jednak pamiętać o ograniczeniach wyników morfologii
pobranych na mikrometodę. Największym ograniczeniem pobierania krwi
włośniczkowej jest system otwarty pobierania. Powoduje to często pozyskiwanie
nieprawidłowego stosunku krwi do antykoagulanta w probówce, a tym
doprowadza do odstępstw od rzeczywistego wyniku. Badania przeprowadzone
przez Collegium Medicum UJ dostarczają informacji, że nawet 75% próbek może
zawierać nieprawidłową objętość krwi, w większości przypadków większą niż
zalecana przez producenta. Objętość krwi powyżej określonego poziomu powoduje
obniżenie stężenia hemoglobiny, hematokrytu, liczby czerwonych
krwinek, średniej objętości erytrocytów oraz wzrost liczby płytek krwi
w porównaniu do wartości mierzonych w prawidłowo pobranej mikroprobówce
[2]. Ponadto, sam proces pobierania może wpłynąć na wynik badania. Zbyt wolny
wypływ krwi włośniczkowej z palca spowodowany zmniejszonym przepływem krwi
(oziębienie, zaburzenie krążenia) oraz „wyciskanie” krwi może doprowadzić do
powstania skrzepów, mikroskrzepów lub hemolizy w mikroprobówce. Badania
przeprowadzone w CSK w Warszawie na prawie 7,5 tys. próbek morfologii
wykazały odrzucenie 1,08% probówek z powodu skrzepów. Wśród powodów
odrzucenia próbek to właśnie skrzep w probówce jest najczęstszy (49%). Tuż za
nim lokuje się hemoliza (44%) [3].
Zakresy referencyjne u dzieci różnią się od wartości prawidłowych ustalonych dla
osób dorosłych. Co więcej, mogą one być różne w poszczególnych laboratoriach w
zależności od stosowanej metody.
Tabela 2. Przykładowe normy różnych parametrów morfologii krwi obwodowej w
podziale na poszczególne układy oraz wiek [4].
Prawidłowe rozmazy krwi u dzieci różnią się od rozmazów ocenianych u osób
dorosłych. Oprócz wyżej wymienionych podstawowych parametrów, morfologia
krwi opisuje zmiany w układzie białokrwinkowym w podziale na poszczególne
komórki: limfocyty, neutrofile, monocyty, eozynofile i bazofile. Analiza
automatyczna przekazuje wiedzę odnośnie ilości poszczególnych komponentów
leukocytów. Pomimo dużej dokładności tej metody (głównie ze względu na liczbę
zliczanych komórek), mikroskopowanie pozostaje nadal sposobem potwierdzenia
obecności populacji komórek nieprawidłowych, które przez analizator zostały
zidentyfikowane jako podejrzane. Ręczne wykonanie analizy mikroskopowej
rozmazu krwi nie ma jednak na celu sprawdzenia liczebności poszczególnych
populacji krwinek białych, ale potwierdzenie obecności komórek nieprawidłowych
oraz sprecyzowanie wszelkich istotnych zmian morfologicznych [5].
Tabela 3. Przykładowe zakresy referencyjne automatycznego rozmazu krwi [4].
Źródło zdjęć: własne®
W rozmazie krwi można obserwować także układ czerwonokrwinkowy. U
noworodków normą jest pojawienie się echinocytów, kodocytów, schistocytów
sferocytyów, makrocytów (związane z wysokim MCV), niewielka ilość
erytroblastów (poniżej 7% do kilku dni po narodzinach) czy polichromazja
(polichromatofilia, wielobarwliwość), które zaobserwowane u osoby dorosłej
budziłyby niepokój. Wykonanie i ocena rozmazu krwi noworodka wymaga wprawy,
ponieważ duża zawartość hemoglobiny w krwinkach powoduje zniekształcenie
krwinek. Niejednokrotnie zniekształcenie obserwuje się także w obrębie
leukocytów. U niemowląt i dzieci do 3 r.ż. popularne jest występowanie
pobudzonych limfocytów (ang. reactive lymphocytes). U dzieci zwykle odsetek
limfocytów jest wyższy niż neutrofili [6].
Nieprawidłowości w układzie czerwonokrwinkowym zostały omówione w artykule
Różnorodność morfologiczna erytrocytów — struktury wewnątrzerytrocytowe oraz
Różnorodność morfologiczna erytrocytów — anizo- i poikilocytoza.
Opis przyczyn zmian parametrów w obrębie układu czerwonokrwinkowego,
białokrwinkowego oraz płytek krwi można znaleźć w tabeli 2 artykułu Morfologia
krwi obwodowej.
Zmiany ilościowe płytek krwi i wskaźników płytkowych zostały przedstawione w
artykule Zaburzenia ilościowe płytek krwi oraz Przydatność wskaźników
płytkowych w diagnostyce.
Morfologia krwi powinna być oceniana z uwzględnieniem wieku pacjenta
Źródło Flickr, autor Crystal, licencja CC BY 2.0
W przypadku uzyskania wyniku morfologii krwi wykraczającego poza
wartości referencyjne nie należy od razu wpadać w panikę. Należy
pamiętać, że to niekoniecznie patologia, ponieważ na uzyskany rezultat
ma wpływ wiele czynników takich jak wiek, płeć, rasa, stres, pora dnia,
miejsce pobrania, przebywanie na dużych wysokościach czy zażywane leki.
Niemniej jednak, w przypadku jakichkolwiek wątpliwości związanych ze
stanem zdrowia należy niezwłocznie zasięgnąć rady lekarza.
mgr Agnieszka Helis, diagnosta laboratoryjny
Piśmiennictwo:
1. Sysmex. Faza przedanalityczna w hematologii (cz.1). rev.1 2015-07-22
2. Kościelniak B. i wsp. Wpływ czynników przedanalitycznych na wynik badania
morfologii krwi. Diagn Lab, 2015; 51,4: 271-276.
3. Bobilewicz D. i wsp. Ocena jakości próbek krwi przesyłanych do laboratorium w
aspekcie błędów przedanalitycznych – doświadczenia własne. Diagn Lab, 2007;
43: 669-677.
4. Trusler J. Paed’s haematology reference range. Johannesburg/Pretoria, 2009.
5. Sysmex. Przegląd korzyści płynących ze zmiany analizatora hematologicznego
3-Diff na analizator hematologiczny 5-Diff. Sysmex Polska, rev. 1 2013-08-19
6. Hays T., Jamieson B. Atlas o paediatric peripheral blood smears. Abbott
Laboratories, 2008.
***
Portal dolinabiotechnologiczna.pl ma z założenia charakter wyłącznie
informacyjno-edukacyjny dla branży biotechnologii, diagnostyki i biologii
medycznej. Użytkownicy portalu powinni mieć pełną świadomość, że treści
Portalu nie mają charakteru porad medycznych. Treści te mają na celu działania
edukacyjne, a nie zastąpienie kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Portalu a
lekarzem. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości natury klinicznej, pacjenci
powinni skonsultować się natychmiast z lekarzem. Administrator nie ponosi
żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w
serwisie portalu.
Data publikacji: 25.04.2016r.