“Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz
Transkrypt
“Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Uzupełnienie Sektorowego Programu Operacyjnego “Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” PROJEKT WARSZAWA, 4 CZERWCA 2004 R. WPROWADZENIE ................................................................................................................... 4 ROZDZIAŁ 1. CELE SEKTOROWEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO RESTRUKTURYZACJA I MODERNIZACJA SEKTORA ŻYWNOŚCIOWEGO ORAZ ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH I STRATEGIA ICH OSIĄGNIĘCIA ............................. 5 CEL 1. Poprawa konkurencyjności oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju sektora rolnego........................ 5 CEL 2. Wsparcie dla przemysłu przetwórczego w celu poprawy jego pozycji konkurencyjnej......................... 6 CEL 3. Wsparcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. .................................................................... 6 Priorytet I. Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno - żywnościowym ................................................ 7 Priorytet II. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich.................................................................................... 7 Priorytet III. Pomoc techniczna........................................................................................................................... 8 ROZDZIAŁ 2. OCENA EX-ANTE UZUPEŁNIENIA SPO RESTRUKTURYZACJA I MODERNIZACJA SEKTORA ŻYWNOŚCIOWEGO ORAZ ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH ............................................................................................................................... 9 ROZDZIAŁ 3. OPIS DZIAŁAŃ UZUPEŁNIENIA SEKTOROWEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO RESTRUKTURYZACJA I MODERNIZACJA SEKTORA ŻYWNOŚCIOWEGO ORAZ ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH ................................... 21 3.1. Priorytet I – Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno-żywnościowym ......... 21 3.1.1. Inwestycje w gospodarstwach rolnych .................................................................................................... 21 3.1.2. Ułatwianie startu młodym rolnikom........................................................................................................ 33 3.1.3. Szkolenia ................................................................................................................................................. 40 3.1.4. Wsparcie doradztwa rolniczego .............................................................................................................. 47 3.1.5. Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych ........................................................................ 55 3.2. Priorytet II – Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich ........................................... 64 3.2.1. Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą i/lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych......................................................................... 64 3.2.2. Scalanie gruntów..................................................................................................................................... 71 3.2.3. Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego ........................................................ 79 3.2.4. Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów................................................................................................................ 87 3.2.5. Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi .................................................................................... 96 3.2.6. Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem ............................................... 105 3.2.7. Pilotażowy Program Leader+............................................................................................................... 113 3.3. Priorytet III - Pomoc techniczna ................................................................................. 125 3.3.1. Wsparcie systemu zarządzania i wdrażania programu ......................................................................... 125 3.3.2. Rozwój instytucjonalny.......................................................................................................................... 130 3.3.3. Informowanie i promocja programu ..................................................................................................... 135 ROZDZIAŁ 4. TABELA FINANSOWA .............................................................................. 140 ROZDZIAŁ 5. SYSTEM WDRAŻANIA DZIAŁAŃ........................................................... 142 5.1. Podstawowe zasady zatwierdzania projektów do realizacji........................................ 142 5.2. Zgłaszanie wniosków o dofinansowanie realizacji projektów ze środków SPO ........ 142 5.3. Ocena formalna wniosku o dofinansowanie realizacji projektu ................................. 142 5.4. Ocena merytoryczna projektu i procedury wyboru projektów do realizacji............... 143 5.5. Umowa o dofinansowanie realizacji projektu............................................................. 143 5.6. Zobowiązania beneficjenta w związku z realizacją projektu ...................................... 144 5.7. Zamówienia publiczne i zasady wyboru wykonawców usług lub dostawców towarów w ramach projektów ........................................................................................................... 145 5.8. Zasady rozliczania projektów oraz dokonywania płatności na rzecz beneficjenta ..... 147 5.9. Sprawozdawczość ....................................................................................................... 149 ROZDZIAŁ 6. SYSTEM INFORMATYCZNEGO MONITOROWANIA I KONTROLI FINANSOWEJ FUNDUSZY STRUKTURALNYCH I FUNDUSZU SPÓJNOŚCI – SIMIK ................................................................................................................................................ 150 ROZDZIAŁ 7. INFORMOWANIE I PROMOCJA PROGRAMU....................................... 151 2 7.1. Strategia informowania i promocji Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich.. 151 7.2. Cele działań informacyjno-promocyjnych .................................................................. 151 7.3. Odbiorcy działań informacyjno-promocyjnych .......................................................... 151 7.4. Zasięg geograficzny .................................................................................................... 152 7.5. Formy i zakres działań informacyjno-promocyjnych ................................................. 152 7.6. Finansowanie realizacji strategii ................................................................................. 155 7.7. Monitorowanie i ocena działań w zakresie informowania i promocji ........................ 155 ZAŁĄCZNIKI........................................................................................................................ 157 3 WPROWADZENIE Sektorowy Program Operacyjny (SPO) Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich stanowi jeden z elementów realizacji strategii rozwoju społeczno – gospodarczego określonej w Narodowym Planie Rozwoju. Przekształcenia strukturalne w rolnictwie i gospodarce żywnościowej oraz zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, to jedne z najważniejszych wyzwań, jakie w dobie integracji stoją przed Polską. Wynika to z pozycji, jaką zajmuje rolnictwo w strukturze gospodarki polskiej, a także dużej skali niezbędnych dostosowań całości sektora żywnościowego do warunków konkurencji na Jednolitym Rynku. Biorąc pod uwagę zasadniczy cel polityki strukturalnej, jakim jest poprawa spójności społeczno – gospodarczej na poziomie wewnętrznym (krajowym) i zewnętrznym (w ramach UE), konieczne jest wzmocnienie działań służących niwelowaniu istniejących dysproporcji w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów zurbanizowanych. Zdefiniowane w strategii SPO cele, realizowane będą w ramach trzech priorytetów. Cele programu 1. Poprawa konkurencyjności oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju sektora rolnego. 2. Wsparcie dla przemysłu przetwórczego w celu poprawy jego pozycji konkurencyjnej. 3. Wsparcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Priorytety I. Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno-żywnościowym. II. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich. III. Pomoc techniczna. SPO obejmuje lata 2004 – 2006 i realizowany będzie w oparciu o środki wspólnotowe, pochodzące z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej – Sekcja Orientacji (EFOiGR – Sekcja Orientacji), w połączeniu ze środkami krajowym (budżet państwa, środki samorządów oraz środki własne beneficjentów). Łączne nakłady środków publicznych w ramach tego programu wyniosą 1784,15 mln euro, z czego 1192,69 mln euro stanowić będą środki UE oraz 591,46 mln euro - krajowe środki publiczne1. Uzupełnienie Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, określa szczegółowo zasady wdrażania działań, które będą realizowane w ramach Programu. Zarówno Sektorowy Program Operacyjny, jak i jego uzupełnienie, opracowane zostały w oparciu o odpowiednie przepisy acquis communautaire, a w szczególności o Rozporządzenie Rady (WE) 1260/1999, Rozporządzenie Rady (WE) 1257/1999, Rozporządzenie Komisji (WE) 445/2002, Rozporządzenie Komisji (WE) 1685/2000, Rozporządzenie Rady (WE) 1783/2003, Rozporządzenie Komisji (WE) 963/2003 oraz Rozporządzenie Komisji (WE) 448/2004. 1 4 W cenach z 2004 r. ROZDZIAŁ 1. CELE SEKTOROWEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO RESTRUKTURYZACJA I MODERNIZACJA SEKTORA ŻYWNOŚCIOWEGO ORAZ ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH I STRATEGIA ICH OSIĄGNIĘCIA Przekształcenia strukturalne w rolnictwie i rybołówstwie oraz rozwój obszarów wiejskich to jedna z osi rozwoju społeczno - gospodarczego Narodowego Planu Rozwoju 2004 – 2006. Ponadto, priorytetami NPR są: wspieranie konkurencyjności przedsiębiorstw, rozwój zasobów ludzkich i zatrudnienia, tworzenie warunków dla zwiększenia poziomu inwestycji, promowanie zrównoważonego rozwoju i spójności przestrzennej oraz wzmacnianie potencjału rozwojowego regionów i przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów. Sektorowy Program Operacyjny wpisuje się w założenia strategiczne NPR; stanowi główny instrument realizacji zadań z zakresu przekształceń w obszarze rolnictwa i gospodarki żywnościowej, a także podejmuje (obok innych programów sektorowych oraz Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego) zadania związane z rozwojem obszarów wiejskich. Przedstawiona w części wstępnej SPO charakterystyka stanu rozwoju wsi i sektora rolno żywnościowego oraz analiza istniejących problemów i szans rozwojowych w tych dziedzinach pozwoliła na sformułowanie trzech zasadniczych celów. Zostały one zdefiniowane jako: CEL 1. Poprawa konkurencyjności oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju sektora rolnego. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej i włączenie sektora rolnego do Jednolitego Rynku oznacza z jednej strony rozszerzenie możliwości zbytu krajowych produktów rolnych, z drugiej zaś – zaostrzenie warunków konkurencji. W sytuacji występowania słabości strukturalnych polskiego rolnictwa, związanych z rozdrobnioną strukturą agrarną, niskim poziomem technologicznym produkcji, słabo rozwiniętymi powiązaniami rynkowymi, przerostem zatrudnienia oraz niskim poziomem wykształcenia producentów, konieczne jest wsparcie działań sprzyjających wzrostowi konkurencyjności polskiego rolnictwa na Jednolitym Rynku oraz na rynkach światowych. Wsparcie ma na celu poprawę pozycji konkurencyjnej polskiego sektora rolnego poprzez, rynkowe ukierunkowanie produkcji, dostosowanie podmiotów działających w sektorze rolnictwa do wymogów unijnych w zakresie bezpieczeństwa i higieny żywności, ochrony środowiska oraz dobrostanu zwierząt, poprawę struktury agrarnej, a także podwyższenie poziomu i umiejętności zawodowych rolników i innych osób pracujących w rolnictwie. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego w wyniku modernizacji gospodarstw, lepszego wykorzystania czynników produkcji, obniżenia kosztów produkcji, jej rynkowego ukierunkowania oraz dywersyfikacji działalności przyczyni się do wzrostu dochodów w rolnictwie, a co za tym idzie – do poprawy sytuacji materialnej rodzin rolniczych. Zrównoważony rozwój rolnictwa wpisuje się w koncepcję zwiększania spójności gospodarczej, społecznej oraz przestrzennej w skali regionalnej, krajowej i unijnej. Ze względu na rolę, jaką odgrywa rolnictwo w polskiej gospodarce oraz udział zatrudnionych w 5 rolnictwie, zwiększenie konkurencyjności tego sektora oraz jego zrównoważony rozwój mają doniosłe znaczenie dla sytuacji społeczno – gospodarczej kraju.. CEL 2. Wsparcie dla przemysłu przetwórczego w celu poprawy jego pozycji konkurencyjnej. W związku z przystąpieniem do UE, w obliczu wzmożonej presji konkurencyjnej staną również zakłady przetwórstwa artykułów rolnych. Polski przemysł przetwórczy charakteryzuje się słabo rozwiniętymi powiązaniami rynkowymi, niedostatecznym poziomem wyposażenia technicznego, technologicznego i know-how oraz brakami w zakresie dostosowania do niektórych wymogów wspólnotowych. Dlatego, w celu zwiększenia konkurencyjności sektora przetwórstwa oraz lepszego wykorzystania szans, jakie stwarza rozszerzenie rynku zbytu polskich produktów rolnych, niezbędne jest wsparcie modernizacji sektora w kierunku poprawy jakości produkcji, jej rynkowego ukierunkowania oraz dostosowania zakładów przetwórstwa do unijnych standardów w zakresie higieny i bezpieczeństwa żywności, ochrony środowiska oraz dobrostanu zwierząt. CEL 3. Wsparcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Zrównoważony rozwój oznacza prowadzenie polityki rozwojowej w sposób zapewniający trwałość struktur społecznych, gospodarczych i kulturowych. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich wiąże się z koncepcją wielofunkcyjności, polegającej na promowaniu rozwoju funkcji pozarolniczych obszarów wiejskich,, kształtowaniem warunków dla różnorodnej działalności ekonomicznej, utrzymaniem wartości krajobrazowych i przyrodniczych, zachowaniem tradycji i dziedzictwa kulturowego rozwojem funkcji społecznych i kulturalnych oraz rozwojem infrastruktury społecznej i technicznej. Wsparcie na rzecz zrównoważonego rozwoju zwiększy atrakcyjność obszarów wiejskich jako miejsca życia i pracy, przyczyni się do redukcji bezrobocia na wsi oraz pozwoli na kształtowanie produkcji rolnej zgodnie z wymogami ochrony środowiska i zachowania krajobrazu. Struktura programów operacyjnych przyjęta przez Polskę w okresie programowania 2004 – 2006 przewiduje realizację strategii rozwoju społeczno – gospodarczego w ramach monofunduszowych programów sektorowych oraz Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Ze względu na przyjętą strukturę programów operacyjnych oraz określony obszar interwencji poszczególnych funduszy strukturalnych, zadania związane ze wsparciem rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich realizowane będą nie tylko w ramach SPO, ale również w oparciu o pozostałe programy operacyjne. Ponadto, poza nurtem wsparcia strukturalnego, realizowany będzie Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW), współfinansowany ze środków EFOiGR – Sekcja Gwarancji (łączna wysokość środków publicznych w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich wyniesie w latach 2004-2006 do 3 563 mln euro2). Cel 1 – Poprawa konkurencyjności oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju sektora rolnego – będzie realizowany poprzez działania SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich (z udziałem środków EFOiGR – Sekcja 2 6 W cenach roku 2004. Orientacji), jak również w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich (współfinansowanie: EFOiGR – Sekcja Gwarancji). Cel 2 - Wsparcie dla przemysłu przetwórczego w celu poprawy jego pozycji konkurencyjnej – będzie realizowany w ramach SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich. Cel 3 – Wsparcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich – realizowany będzie w oparciu o SPO i PROW, jak również za pośrednictwem pozostałych programów sektorowych oraz ZPORR. Planowane w ich ramach działania, dotyczące poprawy infrastruktury technicznej i społecznej oraz ochrony środowiska, wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw, a także rozwoju zasobów ludzkich, mogą znacząco wpłynąć na kształtowanie warunków życia i prowadzenia działalności gospodarczej na obszarach wiejskich. SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich realizować będzie opisane wyżej cele strategiczne za pośrednictwem piętnastu działań, w tym trzech działań pomocy technicznej, zgrupowanych w następujących priorytetach. Priorytet I. Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno - żywnościowym W ramach priorytetu I podejmowane będą działania restrukturyzacyjne i modernizacyjne w sektorze rolno-żywnościowym, w celu poprawy jego konkurencyjności i dochodowości, zapewnienia bezpieczeństwa i odpowiedniej jakości produkcji oraz dostosowania do standardów unijnych. Priorytet ten realizowany będzie, zarówno poprzez bezpośrednie wsparcie inwestycyjne, jak też działania szkoleniowe i doradcze. Pomoc inwestycyjna dotyczyć będzie zwłaszcza dostosowania warunków produkcji rolnej do standardów UE, stymulowania poprawy jakości produktów rolnych oraz kształtowania procesów produkcyjnych w zgodzie z wymogami ochrony środowiska. Poprzez szkolenia i doradztwo tworzone będą warunki dla racjonalnego i pełnego wykorzystania instrumentów dostępnych dla wsi i rolnictwa w warunkach integracji z UE. W ramach priorytetu I wdrażane będą następujące działania. 1. 2. 3. 4. 5. Inwestycje w gospodarstwach rolnych Ułatwianie startu młodym rolnikom Szkolenia Wsparcie doradztwa rolniczego Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych Priorytet ten realizowany będzie w ścisłym powiązaniu z działaniami, dostępnymi w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich, realizowanymi w oparciu o środki EFOiGR – Sekcja Gwarancji. Priorytet II. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Koncepcja zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich zakłada wspieranie podejmowania na tych terenach zróżnicowanej działalności gospodarczej oraz kształtowanie jej w sposób zapewniający zachowanie walorów środowiskowych i kulturowych, poprawę warunków 7 życia poprzez rozwój infrastruktury oraz zapewnienie mieszkańcom i przedsiębiorcom dostępu do usług, a także rozwój funkcji kulturowych i społecznych wsi. Udzielane w ramach priorytetu wsparcie będzie służyło poprawie zagospodarowania przestrzennego wsi, uatrakcyjnieniu obszarów wiejskich jako miejsca zamieszkania oraz prowadzenia działalności gospodarczej, kreowaniu nowych miejsc pracy i ograniczeniu bezrobocia na wsi, oraz tworzeniu nowych źródeł dochodu dla ludności wiejskiej. W ramach priorytetu II realizowane będą następujące działania. 1. Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych 2. Scalanie gruntów 3. Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego wsi 4. Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów 5. Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi 6. Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem 7. Pilotażowy Program LEADER + Działania związane ze stymulowaniem rozwoju obszarów wiejskich będą również realizowane w ramach pozostałych Sektorowych Programów Operacyjnych, Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego oraz Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Priorytet III. Pomoc techniczna. 1. Wsparcie systemu zarządzania i wdrażania programu 2. Rozwój instytucjonalny 3. Informowanie i promocja programu 8 ROZDZIAŁ 2. OCENA EX-ANTE UZUPEŁNIENIA SPO RESTRUKTURYZACJA I MODERNIZACJA SEKTORA ŻYWNOŚCIOWEGO ORAZ ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH Ocena ex-ante przeprowadzona była zgodnie z art. 40 i art. 41 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1260/1999, a jej przedmiotem był projekt uzupełnienia Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich (wersja z kwietnia 2003 r.). Ocena ex-ante została przeprowadzona na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przez niezależnego ewaluatora wybranego w drodze zamówienie publicznego. Wykonawcą oceny było Europejskie Centrum Doradztwa i Szkoleń (ECDS). W przygotowaniu opracowania uczestniczyli eksperci reprezentujący różne ośrodki naukowe z kraju. Ocena dotyczyła następujących obszarów: spójności pomiędzy Sektorowym Programem Operacyjnym a uzupełnieniem programu; zgodności z prawodawstwem UE; spójności celów, priorytetów i działań z politykami wspólnoty, politykami krajowymi oraz strategią NPR; wpływu zaproponowanych działań na sytuację gospodarczą, społeczną i środowiskową; oceny efektywności proponowanego systemu instytucjonalnego; identyfikacji zagrożeń związanych z realizacją Programu. Szczegółowe wyniki ewaluacji ex-ante zostały zawarte w dokumencie pt. „Ocena ex-ante Uzupełnienia Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”. Poniżej przedstawiono streszczenie oceny ex-ante oraz informacje na temat zmian dokonanych w dokumentach programowych w związku z rekomendacjami przedstawionymi przez ewaluatorów. Ocena spójności pomiędzy Sektorowym Programem Operacyjnym a uzupełnieniem programu Przedmiotem oceny było uzupełnienie SPO z kwietnia 2003 r. oraz Sektorowy Program Operacyjny z listopada 2003 r. Zespół oceniający wskazał na istotne różnice między obu powyższymi dokumentami, tj. w zakresie: priorytetów, działań, celów szczegółowych i podziału środków finansowych. Występujące różnice w Sektorowym Programie Operacyjnym i jego uzupełnieniu, są konsekwencją odległości czasowej, w jakiej powstawały oba dokumenty. Na obecnym etapie procesu programowania oba dokumenty są zgodne po każdym względem. Ocena zgodności uzupełnienia programu z prawodawstwem unijnym Zespół oceniający stwierdził, iż uzupełnienie programu jest zgodne pod względem merytorycznym i prawnym z przepisami prawa wspólnotowego, tj. Rozporządzeniem Rady (WE) nr 1260/99, Rozporządzeniem Rady (WE) nr 1257/99 oraz Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 445/2002. 9 Ocena spójności celów, priorytetów i działań ze strategią Narodowego Planu Rozwoju, politykami wspólnoty oraz politykami krajowymi Zgodność z Narodowym Planem Rozwoju Zdaniem zespołu oceniającego, uzupełnienie SPO jest zgodne z Narodowym Planem Rozwoju. Zgodność z Planem Rozwoju Obszarów Wiejskich Wskazano, iż uzupełnienie SPO jest zgodne z Planem Rozwoju Obszarów Wiejskich. Spójność ta dotyczy przede wszystkim strategicznych celów rozwoju obszarów wiejskich oraz instrumentów ich realizacji. Według zespołu oceniającego, rozbicie wsparcia dla rolnictwa i obszarów wiejskich na dwa programy oraz inne instrumenty wsparcia Wspólnoty, może utrudniać prowadzenie jednolitej polityki na poziomie kraju i regionu. Jednocześnie zauważono, że wdrażanie obydwu tych programów w ramach jednej instytucji zarządzającej pomoże w skoordynowaniu planowanych działań. Zgodność z politykami krajowymi Wskazano, iż uzupełnienie SPO jest zgodne z politykami krajowymi, w tym z dokumentem strategicznym pt. „Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa”, przyjętym przez Radę Ministrów w 1999 r. Ocena zaproponowanych działań z punktu widzenia ich wpływu na sytuację gospodarczą, społeczną i środowiskową na obszarach wiejskich Wpływ na sytuację gospodarczą obszarów wiejskich W zakres SPO wchodzą zadania o charakterze restrukturyzacyjnym i modernizacyjnym równolegle z działaniami o charakterze wspomagającym. Zespół oceniający przeanalizował należące do obu grup działania programu z punktu widzenia ich potencjalnego wpływu na sytuację ekonomiczną obszarów wiejskich. Zwrócono szczególną uwagę na zagadnienia związane z zatrudnieniem, wskazując, iż szereg działań w sposób bezpośredni lub pośredni może wpłynąć na rozwój pozarolniczych źródeł dochodów ludności. Zespół ewaluacyjny podkreślił także wpływ programu na poprawę konkurencyjności sektora rolno – żywnościowego w warunkach integracji z UE. Generalnie stwierdzono, że realizacja Programu, w obecnie proponowanym zakresie, sprzyjać będzie poprawie perspektyw rozwoju obszarów wiejskich. Wpływ na sytuację społeczną obszarów wiejskich Zespół ewaluacyjny wyraził opinię, że zaproponowane w ramach SPO działania mogą pozytywnie wpłynąć na sytuację społeczną obszarów wiejskich. Osiągany w wyniku zmian strukturalnych i modernizacyjnych wzrost dochodów i warunków życia na wsi, może ponownie przywrócić prestiż zawodu rolnika, a zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, może w korzystny sposób oddziaływać na strukturę społeczno – demograficzną obszarów wiejskich. Wdrażanie w ramach Programu działania Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów może przynieść pozytywne efekty w sferze społecznej, takie jak: aktywizacja części ludności bezrobotnej lub nadwyżek siły roboczej w gospodarstwie oraz wzrost 10 zainteresowania, inną niż rolnicza, działalnością gospodarczą. Ważnym aspektem Programu, w kontekście społecznym, są działania związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych i doradztwem. Wskazano także, iż szczególną rolę w aspekcie kształtowania właściwych postaw społecznych wśród mieszkańców wsi należy przypisać takim działaniom, jak: Odnowa wsi oraz ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego oraz Pilotaż LEADER+. Wpływ na sytuację środowiskową obszarów wiejskich Jednym z priorytetów SPO, jest zrównoważony rozwój obszarów wiejskich. Zespół oceniający stwierdził, że sposób zaplanowania poszczególnych działań uwzględnia wymogi ochrony środowiska naturalnego. Niektóre z działań Programu (takie jak: Poprawa infrastruktury związanej z rozwojem rolnictwa, Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi) bezpośrednio wpłyną na poprawę stanu środowiska, inne (np.: Inwestycje w gospodarstwach rolnych, Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych) realizowane będą z uwzględnieniem wymogów w tym zakresie. Zwrócono uwagę, iż szereg działań zawartych w programie (zwłaszcza takie jak: Szkolenia, Wsparcie doradztwa rolniczego, Odnowa wsi i zachowanie dziedzictwa kulturowego, Pilotaż Programu LEADER +) stymulować będzie świadomość ekologiczną ludności oraz sprzyjać będzie dążeniu do zachowania naturalnego i kulturowego dziedzictwa wsi. Zespół oceniający stwierdził, iż realizacja Programu nie spowoduje negatywnych skutków dla środowiska, a przeciwnie – sprzyjać będzie efektom pozytywnym. Ocena proponowanego systemu instytucjonalnego W związku z tym, że systemy instytucjonalne przewidziane do wdrażania poszczególnych działań różnią się między sobą, zespół ewaluacyjny dokonał oceny systemu wdrażania Programu z podziałem na odpowiednie grupy działań, określone z punktu widzenia instytucji wdrażającej. Działania wdrażane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) Zespół ewaluacyjny stwierdził, iż system wdrażania dla działań: Inwestycje w gospodarstwach rolnych, Ułatwianie startu młodym rolnikom, Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych, Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa…, Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem oraz Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą.., należy uznać za prawidłowy. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przewidziana jako instytucja wdrażająca posiada w tym zakresie istotne doświadczenia wynikające z wdrażania Programu SAPARD (działania: Inwestycje w gospodarstwach rolnych oraz Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych, Różnicowanie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich). Zdaniem zespołu ewaluacyjnego, w procesie wdrażania wszystkich powyższych działań należałoby uwzględnić rolę Ośrodków Doradztwa Rolniczego. Doświadczenia z realizacji Programu SAPARD wskazują na potrzebę wsparcia potencjalnych beneficjentów, przygotowujących wnioski o dofinansowanie projektu, ze względu na istnienie istotnych obowiązków formalnych, jakie musi spełnić potencjalny beneficjent. Zalecono w związku z 11 tym, uproszczenie formularzy wniosków oraz procedur, co według zespołu ewaluacyjnego mogłoby pozytywnie oddziaływać na absorpcję środków pomocowych. Wskazano także, iż należy podjąć działania informacyjne i promocyjne związane z realizacją Programu, co jest szczególnie istotne z punktu widzenia niskiego poziomu świadomości wśród potencjalnych beneficjentów w zakresie możliwości otrzymania wsparcia w ramach Programu. Działania wdrażane przez Fundację Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA) Zespół ewaluacyjny ocenia, że FAPA jest wystarczająco przygotowana do wdrażania działań: Szkolenia oraz Wsparcie doradztwa rolniczego. Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa ma w tym zakresie duże doświadczenie i wydaje się posiadać zasoby niezbędne dla podjęcia zadań w zakresie wdrażania ww. działań. W przypadku działania Szkolenia, wątpliwości ewaluatorów budzi forma pomocy, tj. zwrot poniesionych przez beneficjenta (instytucja szkoleniowa) kosztów do wysokości określonej w umowie. Wskazano na rozważenie możliwości zaliczkowania przedsięwzięć szkoleniowych, bowiem projektodawcami w zakresie powyższego działania będą głównie Ośrodki Doradztwa Rolniczego oraz Izby Rolnicze, które to instytucje ze względu na sposób ich finansowania, mogą mieć problemy ze sprawną realizacją projektów szkoleniowych. W Sektorowym Programie Operacyjnym nie przewidziano zaliczkowania przedsięwzięć realizowanych w ramach projektów szkoleniowych, jak i innych projektów w pozostałych działaniach. Należy jednak zaznaczyć, że istnieje możliwość podzielenia danego przedsięwzięcia na etapy, co zmniejszy konieczność pełnego zaangażowania finansowego ze strony beneficjenta. Działania wdrażane przez organy samorządu wojewódzkiego W przypadku systemu wdrażania działania Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego, zespół ewaluacyjny uznał go za właściwy i odpowiadający potrzebom. Pozostałe uwagi ewaluatorów do tego działania są nieaktualne w odniesieniu do obecnej wersji opisu omawianego działania. W zakresie działania Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi stwierdzono, iż samorząd województwa jest odpowiedzialny za tworzenie na terenie województwa polityki regionalnej. Oznacza to, że zagadnienia gospodarki wodnej należą do jego kompetencji i przypisanie mu zadań w zakresie wdrożenia tego działania jest prawidłowe. W odniesieniu do działania Scalenia gruntów, zespół oceniający podkreśla, iż należy ono do kompetencji samorządu, mimo to zaleca rozważenie możliwości powołania odrębnych jednostek wdrożeniowych. Identyfikacja zagrożeń związanych z realizacją Programu Zespół przeprowadzający ocenę ex-ante przedstawił identyfikację zagrożeń związanych z realizacją Programu w układzie poszczególnych działań. 12 Inwestycje w gospodarstwach rolnych Wskazano, iż zagrożeniem może być ograniczenie dostępu do wsparcia (warunek spełnienia przez gospodarstwo kryterium żywotności ekonomicznej), co może rodzić niezadowolenie tych, którzy nie kwalifikują się do pomocy. Można się w związku z tym spodziewać, iż skutkiem realizacji działania będzie pogłębienie polaryzacji struktury gospodarstw. Zespół oceniający zwrócił też uwagę na potrzebę możliwie szybkiego uruchomienia działania. W związku z tym, iż powyższe działanie obejmuje projekty generujące przychody, zgodnie z podstawową zasadą funduszy strukturalnych, wymagane jest współfinansowanie projektu ze strony beneficjenta, w co najmniej 50% kosztów kwalifikowalnych projektu. W związku z tym, z pomocy będą mogli skorzystać rolnicy przedsiębiorczy i posiadający wystarczające środki finansowe. Ułatwianie startu młodym rolnikom Według zespołu ewaluatorów, rezygnacja w omawianym działaniu ze wskazania kategorii kosztów kwalifikowalnych umożliwia dobrowolne wykorzystanie środków finansowych. Podobnie, jak w przypadku działania Inwestycje w gospodarstwach rolnych, zespół podkreślił zagrożenie jakie może stanowić brak dostępu wszystkich zainteresowanych do pomocy i zasugerował zmniejszenie wysokości premii, co umożliwiłoby zwiększenie liczby beneficjentów. Uwaga ta została uwzględniona w obecnej wersji uzupełnienia SPO. Przepisy Rozporządzenia 1257/1999 nie obligują kraju członkowskiego do określania listy kosztów kwalifikowalnych do wsparcia w ramach działania Ułatwianie startu młodym rolnikom. Szkolenia Według zespołu ewaluacyjnego, istotnym zagrożeniem dla tego działania jest zbyt późne rozpoczęcie jego realizacji. Sektorowy Program Operacyjny może zostać uruchomiony, po uzyskaniu członkostwa danego kraju w UE. Jednocześnie, należy pamiętać, iż SPO może zostać uruchomiony dopiero po zakończeniu kontraktowania środków w ramach Programu SAPARD. Wsparcie doradztwa rolniczego Wskazano, iż głównymi zagrożeniami dla realizacji tego działania są: • niewystarczająca ilość środków finansowych; • nieadekwatny do stawianych zadań stan organizacyjno-prawny ośrodków doradztwa rolniczego i innych państwowych służb doradczych; • finansowanie działania wyłącznie w formie zwrotu poniesionych kosztów. Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych Zdaniem zespołu ewaluacyjnego, działanie to nie wpisuje się w koncepcję rozwoju regionalnego, stąd może dojść do oddziaływań lobbingowych poszczególnych regionów. Natomiast realizacja pomocy finansowej na zasadach przyjętych w ramach działania, z 13 założenia może stymulować rozwój dużych przetwórni rolno-spożywczych, eliminując małe lokalne przetwórnie o charakterze uzupełniającym. Zdaniem Ministerstwa, wprowadzenie w aktualnej wersji uzupełnienia programu dolnego limitu pomocy finansowej na poziomie 100 tys. PLN pozwala na korzystanie z pomocy również mniejszym zakładom przetwórczym. Jednocześnie, biorąc pod uwagę zasadę koncentracji środków finansowych, konieczne jest takie skierowanie środków finansowych, aby jak najlepiej wypełnić cele działania. Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą i/lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych Zdaniem ewaluatorów, omawiane działanie ma charakter jednorazowy i incydentalny. Gdyby podejście zespołu programującego do ocenianego działania było inne, wykorzystujące wszystkie możliwości w nim tkwiące, mogłoby stać się trwałym instrumentem kompleksowego kształtowania zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. W bieżącej wersji uzupełnienia programu, wprowadzono zapis, iż pomoc w ramach działania może dotyczyć, obok aktualnie wymienionych, również innych terenów zniszczonych wskutek naturalnej katastrofy lub pożaru. Scalanie gruntów Zespół ewaluacyjny zwrócił uwagę na potrzebę dokonania zmian w istniejącym obecnie porządku prawno – organizacyjnym, które polegałyby na powołaniu nowych jednostek organizacyjnych, odpowiedzialnych za realizację inwestycji związanych z kształtowaniem rolniczej przestrzeni produkcyjnej i terenów wiejskich w Polsce. Pożądane byłoby tworzenie zintegrowanych projektów zagospodarowania wsi wraz z przestrzenią rolniczą. Uwagi te mają charakter systemowy, ich uwzględnienie wiązałoby się z daleko idącymi zmianami legislacyjnymi i administracyjnymi. Stąd uwagi te nie mogą zostać uwzględnione w toku prac nad uzupełnieniem programu, które bazuje na obecnych, obowiązujących w kraju przepisach. Odnowa wsi oraz ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego Wskazano, iż zagrożenia związane z absorpcją środków pomocowych przewidzianych dla tego działania mogą być związane z: • koniecznością przygotowania planu kosztów i koniecznością ponoszenia kosztów eksploatacyjnych po zrealizowaniu inwestycji; • słabym dostępem do informacji na temat programów pomocy; • bardzo złożonymi procedurami przetargowymi w ramach restrykcyjnych ram czasowych realizacji projektów. W chwili obecnej prowadzona jest akcja informacyjna oraz spotkania konsultacyjne na temat omawianego działania. 14 Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów Wskazano, iż podwyższenie poziomu pomocy w ramach tego działania do 300 tys. PLN oraz wprowadzenie nowej kategorii beneficjentów pomocy (osoby prawne) może spowodować, iż pomoc w niedostatecznym wymiarze może zostać skierowana do średnich i małych gospodarstw. Ponadto, zwiększenie górnej granicy pomocy, znacznie zredukuje liczbę potencjalnych projektów, a tym samym ograniczy pozytywny wpływ działania na sytuację społeczną, gospodarczą i środowiskową obszarów wiejskich. W aktualnej wersji uzupełnienia programu obniżono maksymalny poziom pomocy finansowej do 100 000 PLN. Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi Zdaniem zespołu ewaluacyjnego, w przypadku działania Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi, nie ma zagrożeń wynikających z wdrażania ocenianego działania. Zadania będą realizować jednostki wyspecjalizowane o bardzo dużym doświadczeniu, które wykonują, z dobrymi efektami, zadania z zakresu melioracji wodnych od kilkudziesięciu lat. Jednostki te posiadają własne zaplecze techniczno-organizacyjne w formie odpowiednich służb terenowych i można z pełnym zaufaniem powierzyć im realizacje tych przedsięwzięć. Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem Wskazano, iż realizacja tego działania może spowodować możliwość pojawienia się lub też pogłębienie antagonizmów społecznych oraz wzrost polaryzacji ekonomicznej mieszkańców wsi. W związku z tym, iż powyższe działanie obejmuje projekty generujące przychody, zgodnie z podstawową zasadą funduszy strukturalnych, wymagane jest współfinansowanie projektu ze strony beneficjenta. Należy również stwierdzić, iż realizacja tego działania wspiera aktywność rolników. Pilotażowy Program LEADER+ Zagrożenie dla funkcjonowania Programu Leader+ może wynikać z przejęcia przez władze lokalne i regionalne przywództwa w Lokalnych Grupach Działania i wykorzystania ich do realizacji swoich interesów oraz celów krótkookresowych (zamiast strategicznych). Aby przeciwdziałać takim sytuacjom należy uruchomić intensywną akcję edukacyjną, która będzie miała na celu pozyskanie do współpracy kreatywnych mieszkańców, zdolnych do współuczestniczenia w podejmowaniu decyzji o przyszłości poszczególnych regionów i wiążących z nimi swoją przyszłość. Akcja informacyjna w odniesieniu do tego działania realizowana jest obecnie w ramach projektu Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej oraz Funduszu Współpracy. Celem projektu jest przede wszystkim upowszechnianie informacji oraz promocja Inicjatywy LEADER+ wśród społeczności lokalnych. 15 Rekomendacje szczegółowe dotyczące poszczególnych działań Inwestycje w gospodarstwach rolnych Lp. 1. 2. 3. Rekomendacja zespołu oceniającego Stanowisko MRiRW Koszty kwalifikowalne w ramach działania Zakup kwot produkcyjnych został powinny obejmować również „zakup kwot wykluczony z grupy kosztów produkcyjnych”. kwalifikowalnych działania na wniosek Komisji Europejskiej. Powinna zostać określona górna granica Pomimo braku wprowadzenia górnego limitu wieku beneficjenta. wieku dla beneficjenta w działaniu wprowadzono zapis, iż pomoc nie może zostać przyznana emerytom i rencistom trwale niezdolnym do wykonywania pracy. Brak jest ograniczeń w odniesieniu do W ramach działania pomoc może zostać odpowiednich sektorów produkcji rolniczej. przyznana na przedsięwzięcia związane z produkcją artykułów rolnych wymienionych w Załączniku I do Traktatu o WE. Ułatwianie startu młodym rolnikom Lp. 1. 2. 3. Rekomendacja zespołu oceniającego Stanowisko MRiRW Należy rozważyć obniżenie górnej granicy wysokości premii do 35-50 tys. PLN, co powiększy grupę beneficjentów działania. Należy rozszerzyć listę kosztów kwalifikowalnych do wsparcia w ramach omawianego działania. W zakresie spełnienia kryteriów dostępu do pomocy należy rozważyć uproszczenie kryterium umiejętności zawodowych poprzez określenie dwóch grup – osób o wykształceniu rolniczym i nierolniczym. Uwaga została uwzględniona – aktualny maksymalny limit pomocy wynosi 50 tys. PLN. W aktualnej wersji, działanie będzie realizowane przez wypłacanie premii niezwiązanych bezpośrednio z inwestycjami. Określenie kryterium kwalifikacji zawodowych było przedmiotem prac Departamentów merytorycznych w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, właściwych w zakresie określania kwalifikacji rolniczych. Ponadto, przy określeniu kryterium kwalifikacji wzięto również pod uwagę doświadczenia z realizacji Programu SAPARD. Szkolenia Lp. 1. 2. 16 Rekomendacja zespołu oceniającego Stanowisko MRiRW Koszty związane z zakupem sprzętu i pomocy naukowych niezbędnych do realizacji szkoleń, powinny zostać ograniczone do 10% całkowitych kosztów kwalifikowalnych projektu. Celowe będzie wprowadzenie zapisu, iż zakup sprzętu będzie jednorazowy, bez względu na liczbę projektów, w których udział bierze instytucja prowadząca szkolenia. W latach 2004-2006 środki finansowe powinny zostać skierowane przede wszystkim do rolników, a nie do różnych grup mieszkańców wsi. W aktualnej wersji uzupełnienia programu uwzględniono uwagę w zakresie wyłącznie jednokrotnej refundacji zakupu sprzętu i pomocy dydaktycznych niezbędnych do realizacji projektu szkoleniowego, bez względu na liczbę realizowanych projektów szkoleniowych. W obecnym okresie programowania 20042006, projekty w ramach omawianego działania będą dotyczyły przede wszystkim rolników. 3. W ramach kryteriów wyboru projektów nie należy uwzględniać kryterium „opinii odbiorców wcześniej realizowanych szkoleń” – bowiem w dotychczasowej polityce monitorowania działań szkoleniowych miało ono ograniczony zakres Omawiane zagadnienie jest elementem kryterium Doświadczenie wnioskodawcy w realizacji szkoleń dla rolników w ramach kryteriów selekcji projektów. Należy stwierdzić, iż opinie odbiorców wcześniej realizowanych szkoleń stanowią wymierny sposób weryfikacji doświadczenia wnioskodawcy. Wsparcie doradztwa rolniczego Lp. 1. 2. 3. Rekomendacja zespołu oceniającego Stanowisko MRiRW Należy rozważyć możliwość zaliczkowania Ze względu na ograniczone możliwości przedsięwzięć realizowanych w ramach prerefinansowania tego typu projektów z omawianego działania. budżetu państwa, w bieżącym okresie programowania, tak jak w przypadku pozostałych działań Programu, wykluczono możliwość zaliczkowania przedsięwzięć realizowanych w ramach omawianego działania. Konieczne jest zwiększenie środków na Całkowita kwota na realizację tego działania realizację działania o 50%, tj. do kwoty 75 została już uprzednio podwyższona do 50 mln EURO, ponieważ jego wdrożenie może mln EURO, w stosunku do wstępnej mieć kluczowe znaczenie dla realizacji alokacji. pozostałych działań w ramach SPO i PROW. Faza informowania w ramach omawianego Przedsięwzięcia z zakresu informacji i działania powinna zostać przeniesiona do promocji programu są elementem wsparcia działania Szkolenia. w ramach działania Pomoc techniczna. Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych Lp. 1. 2. 3. 4. Rekomendacja zespołu oceniającego Stanowisko MRiRW Ze względu na ograniczony zakres beneficjentów należy rozważyć włączenie nowych sektorów oraz przyjęcie górnej granicy pomocy w wysokości 20 000 000 PLN. Celowe jest włączenie do grupy beneficjentów podmiotów zajmujących się przechowalnictwem oraz chłodnictwem artykułów rolnych, które są istotnymi elementami gospodarki żywnościowej w kraju. Należy rozważyć włączenie spółdzielni do grupy beneficjentów działania. W aktualnej wersji uzupełnienia programu uwaga została uwzględniona. Należy rozważyć zmiany w systemie wdrażania działania tak, aby dopiero projekty, w przypadku, których wsparcie przekracza 250 tys. EURO podlegały akceptacji na szczeblu centralnym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W aktualnej wersji uzupełnienia programu uwaga została uwzględniona. W aktualnej wersji uzupełnienia programu spółdzielnia jako osoba prawna, została ujęta jako beneficjent omawianego działania. Ze względu na krótki okres programowania oraz ograniczoną ilość środków finansowych przeznaczonych na jego realizację, zdecydowano, iż w celu zapewnienia prawidłowego systemu oceny projektów system wdrażania będzie bazował na systemie przyjętym dla Programu SAPARD. 17 Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalna katastrofą i/lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych Lp. 1. Rekomendacja zespołu oceniającego Stanowisko MRiRW Należy rozważyć możliwość włączenia do zakresu pomocy w ramach Programu projektów związanych z przemysłem drzewnym. Ze względu na ograniczone środki finansowe przewidziane na realizację omawianego działania oraz jego ścisłe związanie z celem, którym jest likwidacja szkód związanych z naturalną katastrofą podjęto decyzje, iż projekty związane z przemysłem drzewnym nie będą realizowane w bieżącym okresie programowania. Scalanie gruntów Lp. 1. 2. 3. Rekomendacja zespołu oceniającego Stanowisko MRiRW W związku z dużym zapotrzebowaniem na projekty scaleniowe, należy rozważyć podwyższenie poziomu całkowitej alokacji przewidzianej na realizację omawianego działania. Konieczne jest utworzenie Wojewódzkich Biur Geodezji i Terenów Rolnych, które jako wyspecjalizowane jednostki podległe urzędom marszałkowskim, wspierałyby starostę przy realizacji omawianego działania. W aktualnej wersji uzupełnienia podwyższono o 20% alokację przewidzianą na realizację omawianego działania. Istotne jest wsparcie działań dotyczących zagospodarowania poscaleniowego, które poza aspektami rolniczymi, powinno uwzględniać aspekty przyrodniczokrajobrazowe. Ze względu na krótki okres programowania oraz prawdopodobnie długi okres oraz koszty utworzenia omawianych instytucji, w bieżącym okresie programowania, podjęto decyzję o zachowaniu przyjętego uprzednio systemu wdrażania projektów w ramach działania. Głównym celem działania jest poprawa struktury obszarowej gospodarstw rolnych. Dodatkowo, przed realizacją projektu scaleniowego, w każdym przypadku wymagane będzie przedstawienie oceny exante wpływu scalania na środowisko. Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Lp. 1. 18 Rekomendacja zespołu oceniającego Stanowisko MRiRW W celu zwiększenia wpływu działania na lokalny rynek pracy, należy rozważyć możliwość wprowadzenia do kryteriów wyboru projektów – dodatkowych punktów za zatrudnienie przy realizacji inwestycji miejscowych bezrobotnych. W regionalnym kryterium wyboru projektów Regionalny Komitet Sterujący może określić własne kryteria wyboru projektów, w tym również w odniesieniu do preferowania projektów przy realizacji, których zatrudnia się bezrobotnych. 2. Należy zmodyfikować kryterium rankingu punktowego, które odnosi się do dochodów podatkowych na 1 mieszkańca – ponieważ w korzystniejszej sytuacji stawia on gminy o wysokim wskaźniku gęstości zaludnienia, a dyskryminuje gminy, w których występują procesy depopulacyjne. Kryterium wysokości PKB na mieszkańca wydaje się być jednym z najbardziej wymiernych wskaźników służących do oceny rozwoju regionu. Jednocześnie pozostałe kryteria wyboru projektów zostały określone w taki sposób, aby umożliwić beneficjentom, którzy nie spełniają powyższego kryterium, zaś znajdują się w mniej uprzywilejowanej sytuacji, na zgromadzenie wystarczającej liczby punktów do zakwalifikowania projektu do realizacji. Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów Lp. 1. 2. Rekomendacja zespołu oceniającego Stanowisko MRiRW Konieczne jest obniżenie górnej granicy W aktualnej wersji uzupełnienia programu pomocy, co pozwoliłoby na zwiększenie obniżono maksymalny limit pomocy do liczby beneficjentów. 100 000 PLN, co zwiększy liczbę potencjalnych beneficjentów. Niezasadne jest przyznawanie punktów za Kryteria wyboru projektów zostało określone bezrobocie w terenie, gdzie planowane jest w taki sposób, aby kompleksowo dokonać przedsięwzięcie, ponieważ konsekwencją oceny sytuacji na obszarach mniej wysokiego bezrobocia są niskie dochody uprzywilejowanych. Relacja wskazana przez zespół ewaluatorów nie w każdym podatkowe gmin. przypadku znajduje odzwierciedlenie w rzeczywistości. Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi Lp. 1. Rekomendacja zespołu oceniającego Stanowisko MRiRW Należy rozważyć utworzenie jednej instytucji - tzw. Regionalnego Urzędu ds. Rozwoju Obszarów Wiejskich, odpowiedzialnego za całościowe wdrażanie działań: Odnowa wsi…, Scalanie gruntów, Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi, która powinna realizować powyższe działania w jednym procesie inwestycyjnym na danym terenie. Ze względu na krótki okres programowania oraz koszty utworzenia omawianych instytucji, w bieżącym okresie programowania, podjęto decyzję o zachowaniu przyjętego uprzednio systemu wdrażania projektów w ramach działania. Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem Lp. 1. Rekomendacja zespołu oceniającego Stanowisko MRiRW Z aktualnej wersji działania wykluczono z grupy beneficjentów osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą lub rolniczą na rzecz rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich. Wykluczenie z grupy beneficjentów osób prawnych prowadzących działalność gospodarczą na obszarach wiejskich zostało dokonane na wniosek Komisji Europejskiej. 19 2. Należy rozważyć, podwyższenie maksymalnego limitu liczby mieszkańców (do 5 tys. osób) uprawniającego do otrzymania pomocy w ramach omawianego działania, przede wszystkim w związku z ustaleniem wyższego limitu w ramach ZPORR – działanie Rozwój lokalny. Wsparcie w ramach ZPORR – działanie Rozwój lokalny będzie udzielane projektom dotyczącym infrastruktury publicznej na obszarach o liczbie mieszkańców nieprzekraczającej 20 tys. osób. W związku z tym, wsparcie w zakresie obu Działań będzie komplementarne względem siebie. Pomoc techniczna Rekomendacja zespołu oceniającego Stanowisko MRiRW 1. Lp. Należy rozważyć rozszerzenie liczby potencjalnych beneficjentów o Ośrodki Doradztwa Rolniczego, Izby Rolnicze i wyższe uczelnie – ze względu na ich związki z potencjalnymi odbiorcami pomocy. 2. Wątpliwości budzi system wdrażania działania, dla którego instytucją wdrażającą będzie ARiMR – w przypadku wniosków składanych przez ARiMR (Centrala lub Oddziały Regionalne) oznaczałoby to, że podmiot będzie składać wniosek do samego siebie. Zgodnie z przepisami Rozporządzenia Komisji 448/2004, wsparcie w zakresie pomocy technicznej może dotyczyć określonych kosztów związanych z zarządzaniem, wdrażaniem kontrolą i monitorowaniem Programu, które są ponoszone przez instytucję zarządzającą i instytucję wdrażającą. System wdrażania Pomocy technicznej przewiduje zawarcie umowy ramowej między ARiMR a Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Umowa będzie określać zasady korzystania z pomocy technicznej przez ARiMR. 20 ROZDZIAŁ 3. OPIS DZIAŁAŃ UZUPEŁNIENIA SEKTOROWEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO RESTRUKTURYZACJA I MODERNIZACJA SEKTORA ŻYWNOŚCIOWEGO ORAZ ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH 3.1. Priorytet I – Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno-żywnościowym 3.1.1. Inwestycje w gospodarstwach rolnych Nazwa Programu Operacyjnego Nazwa Priorytetu Nazwa działania Nazwa poddziałania Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych Numer działania Czas trwania działania Instytucja zarządzająca Instytucja pośrednicząca Beneficjenci końcowi/Instytucja wdrażająca Beneficjenci Ostateczni beneficjenci (osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy) Instytucja płatnicza Rodzaj pomocy Max. wysokość pomocy w % kwalifikujących się kosztów Wsparcie finansowe ogółem dla działania Wsparcie finansowe Unii Europejskiej Wsparcie finansowe krajowe Udział środków prywatnych w całości środków (%) Udział środków publicznych w całości środków (%) Udział Unii Europejskiej w środkach publicznych (%) Udział Unii Europejskiej w całości środków (%) Udział krajowy w środkach publicznych (%) Udział krajowy w całości środków (%) System wyboru projektów Skład grup roboczych wybierających projekty i Komitetów Sterujących Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolnożywnościowym Inwestycje w gospodarstwach rolnych Brak 111 1.1. 2004-2006 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Podmioty prowadzące działalność rolniczą – osoby fizyczne lub prawne Podmioty prowadzące działalność rolniczą – osoby fizyczne lub prawne Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów Granty inwestycyjne Poziom podstawowy 50% kwalifikujących się kosztów, w przypadku gospodarstw położonych na terenach o niekorzystnych warunkach gospodarowania 60%; gdy beneficjentem jest młody rolnik odpowiednio 55% lub 65%; 603,92 mln Euro 325,19 mln Euro 278,73 mln Euro 35% 65% 54% 35% 46% 30% Wg kolejności zgłoszeń. Kwalifikacja projektów dokonywana jest przez Oddziały Regionalne Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa właściwe terytorialnie dla miejsca realizacji projektu. Nie biorą udziału w wyborze projektów 21 Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych – 111 Finansowanie: wkład Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) – Sekcja Orientacji do 35% całkowitego kwalifikującego się kosztu, współfinansowanie z budżetu państwa. Poziom pomocy udzielanej beneficjentowi wynosi maksymalnie 50% lub – w przypadku, gdy gospodarstwo położone jest na terenach o niekorzystnych warunkach gospodarowania – maksymalnie 60% kosztów kwalifikowalnych projektu. W przypadku młodych rolników poziom pomocy wynosi odpowiednio maksymalnie 55% lub 65% wysokości kosztów kwalifikowalnych. Nazwa priorytetu: Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno-żywnościowym Cele działania Pomoc udostępniona w ramach działania prowadzić będzie do: wzrostu dochodu rolniczego; poprawy konkurencyjności gospodarstw; redukcji kosztów produkcji; poprawy organizacji produkcji; dostosowania profilu produkcji gospodarstw do wymagań rynku; zwiększania wartości dodanej produktów rolnych; poprawy jakości produktów rolnych; poprawy warunków i bezpieczeństwa pracy; ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego, krajobrazu, zachowania i promocji dziedzictwa kulturowego wsi i kultury regionalnej; poprawy warunków sanitarno-higienicznych produkcji; poprawy warunków utrzymania (dobrostanu) zwierząt. Opis działania Wspierane będą projekty związane z modernizacją gospodarstw rolnych, prowadzące do ich dostosowania do warunków funkcjonowania na Jednolitym Rynku. Projekty będą dotyczyć produkcji objętej Załącznikiem 1 do Traktatu (WE) z wyłączeniem rybołówstwa i leśnictwa. Zakres pomocy W ramach działania pomoc może być przyznana na realizację projektów, które przyczynią się do poprawy konkurencyjności gospodarstw poprzez oddziaływanie na wzrost jakości produkcji, jej skalę i profil, obniżenie kosztów oraz spełnienie wymogów w zakresie ochrony środowiska, higieny i warunków utrzymania zwierząt. Projekty te mogą obejmować m.in.: − zakup, budowę lub remont połączony z modernizacją budynków lub budowli służących produkcji rolnej; − zakup lub instalację maszyn, urządzeń lub narzędzi do produkcji rolnej; − zakup stada podstawowego zwierząt hodowlanych; − zakładanie sadów lub plantacji wieloletnich; − wyposażanie pastwisk; − budowę, zakup i instalację urządzeń do nawadniania upraw; − zakup, instalacjęi budowę urządzeń służących ochronie środowiska. Szczegółowy zakres kosztów kwalifikowalnych oraz reguły kwalifikowalności kosztów znajdują się w Załączniku nr 1. 22 Wysokość pomocy Maksymalny poziom pomocy finansowej wynosi: (1) 50% kosztów kwalifikowalnych projektu lub (2) 55% kosztów kwalifikowalnych projektu, jeśli beneficjent jest młodym rolnikiem lub (3) 60% kosztów kwalifikowalnych projektu, jeśli modernizowane gospodarstwo położone jest na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania lub (4) 65% kosztów kwalifikowalnych projektu, jeśli modernizowane gospodarstwo położone jest na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania jak w pkt (3) i beneficjent jest młodym rolnikiem. Zasady definiowania pojęć ‘młody rolnik’ oraz ‘obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania’ określono w punkcie Kryteria dostępu. Maksymalna wysokość pomocy finansowej udzielonej jednemu beneficjentowi i gospodarstwu w ramach działania, w okresie realizacji Programu, nie może przekroczyć 300 000 PLN. Oznacza to, że: 1) jeden beneficjent może otrzymać pomoc w wysokości nie wyższej niż 300 000 PLN w okresie realizacji programu; 2) w przypadku projektów realizowanych w gospodarstwie stanowiącym współwłasność dwóch lub więcej osób, pomoc w okresie realizacji programu może być przyznana jednemu lub więcej współwłaścicielom w łącznej wysokości nieprzekraczającej 300 000 PLN. Beneficjenci Osoby fizyczne – obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej, prowadzący na terenie Rzeczypospolitej Polskiej działalność rolniczą jako posiadacze samoistni lub zależni gospodarstw rolnych3, bądź produkcję w działach specjalnych produkcji rolnej. Osoby prawne - podmioty zarejestrowane w Rejestrze Przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, które zgodnie z wpisem do ww. rejestru prowadzą działalność rolniczą lub produkcję w działach specjalnych produkcji rolnej w granicach Rzeczypospolitej Polskiej w oparciu o nieruchomości będące w posiadaniu samoistnym lub zależnym. Pomoc nie może być udzielona podmiotom, których działalność w zakresie rolnictwa lub działów specjalnych produkcji rolnej ogranicza się do produkcji zwierząt laboratoryjnych, entomofagów lub hodowli i chowu innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym. Pomoc nie może być przyznana osobie fizycznej pobierającej rentę w związku z orzeczeniem całkowitej, trwałej niezdolności do pracy, stałą rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę. 3 Gospodarstwo rolne w rozumieniu Kodeksu Cywilnego, o obszarze nie mniejszym niż 1 ha użytków rolnych. 23 Kryteria dostępu Pomoc w ramach działania może być przyznana, jeżeli spełnione są następujące warunki. 1. Gospodarstwo, którego dotyczy projekt, jest prowadzone przez osobę o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych. A. W przypadku wnioskodawców – osób fizycznych wymagane jest, aby osoba taka spełniała jeden z poniższych warunków dotyczących kwalifikacji zawodowych: • wykształcenie rolnicze wyższe lub średnie; • wykształcenie rolnicze na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej lub tytuł kwalifikacyjny w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i co najmniej 3 letni staż pracy w gospodarstwie rolnym; • wykształcenie o kierunku innym niż rolniczy na poziomie średnim lub wyższym i co najmniej 3 letni staż pracy w gospodarstwie rolnym lub (dla osób posiadających wykształcenie wyższe) ukończenie studiów podyplomowych w zakresie związanym z rolnictwem; • wykształcenie podstawowe lub zasadnicze zawodowe o kierunku innym niż rolniczy i co najmniej 5 letni staż pracy w gospodarstwie rolnym. Wytyczne w sprawie w Załączniku nr 2. definiowania wykształcenia rolniczego znajdują się Staż pracy w gospodarstwie rolnym mierzony jest okresem ubezpieczenia w systemie rolniczych ubezpieczeń społecznych w charakterze rolnika lub domownika lub okresem, w którym wnioskodawca był posiadaczem gospodarstwa. B. W przypadku wnioskodawców – osób prawnych wymagane jest, aby w chwili ubiegania się o pomoc i w okresie 5 lat od dnia dokonania ostatniej płatności w ramach projektu beneficjent zatrudniał do prowadzenia gospodarstwa objętego pomocą inwestycyjną, osobę o następujących kwalifikacjach zawodowych: • wykształcenie rolnicze na poziomie wyższym lub średnim; • wykształcenie o kierunku innym niż rolniczy na poziomie wyższym lub średnim i co najmniej 3 letni staż pracy na stanowisku kierowniczym związanym z zarządzaniem produkcją rolniczą lub produkcją w dziale specjalnym produkcji rolnej. C. W przypadku wnioskodawców niebędących obywatelami polskimi, pochodzących z państw członkowskich Unii Europejskiej, mogą oni otrzymać pomoc finansową w ramach działania, o ile posiadają kwalifikacje rolnicze takie, jakie są wymagane przy udzielaniu pomocy inwestycyjnej (w ramach analogicznego działania współfinansowanego przez EFOiGR) rolnikom w ich kraju. 2. Gospodarstwo, którego dotyczy projekt, spełnia kryterium żywotności ekonomicznej lub osiągnie żywotność ekonomiczną po zakończeniu realizacji projektu. Żywotność ekonomiczną definiuje się na podstawie wielkości ekonomicznej danego gospodarstwa, określonej jako suma nadwyżek bezpośrednich wszystkich działalności rolniczych prowadzonych w tym gospodarstwie. Nadwyżki bezpośrednie oblicza się na podstawie wskaźników Standardowych Nadwyżek Bezpośrednich (Standard Gross Margines - SGM) wyznaczonych dla poszczególnych rodzajów produkcji rolniczej i regionów. 24 Beneficjent może także udokumentować spełnienie kryterium żywotności ekonomicznej przedstawiając wyliczenie wielkości ekonomicznej gospodarstwa na podstawie faktycznych danych z gospodarstwa w przypadku, gdy: - prowadzi ono produkcję, dla której nie określono wskaźnika SGM lub - w wyniku agregacji danych dla danego rodzaju działalności, wartość nadwyżki bezpośredniej liczonej dla przy pomocy wskaźników SGM jest niższa od wartości nadwyżki bezpośredniej liczonej na podstawie faktycznych danych z gospodarstwa. Wielkość ekonomiczna określana jest w ESU (European Size Unit). Wartość 1 ESU odpowiada nadwyżce równej 1200 euro. Tabela służąca do wyliczania wielkości ekonomicznej gospodarstwa, na podstawie wskaźników Standardowej Nadwyżki Bezpośredniej, znajduje się w Załączniku nr 8. Gospodarstwem żywotnym pod względem ekonomicznym jest gospodarstwo o wielkości ekonomicznej równoważnej co najmniej 4 ESU. O ile gospodarstwo nie spełnia kryterium żywotności ekonomicznej w chwili składania wniosku o dofinansowanie projektu, beneficjent zobowiązany jest przedstawić plan przedsięwzięcia określający docelowy (po realizacji projektu) profil i skalę produkcji, przy czym planowana łączna nadwyżka bezpośrednia musi osiągnąć wymagany poziom 4 ESU. W przypadku, gdy projekt dotyczy gospodarstwa, które w całości lub w części jest w posiadaniu zależnym beneficjenta (nie stanowi jego własności) i uzyskana z tego gospodarstwa lub jego części nadwyżka bezpośrednia ma wpływ na osiągnięcie wymaganego progu żywotności ekonomicznej gospodarstwa, konieczne jest przedstawienie pisemnej umowy, która określa, że beneficjent będzie w posiadaniu danej nieruchomości w okresie obejmującym co najmniej 5 lat od planowanej daty dokonania ostatniej płatności w ramach projektu oraz pisemnej zgody właściciela nieruchomości na przeprowadzenie projektu. 3. Gospodarstwo, którego dotyczy projekt, stosownie do rodzaju prowadzonej produkcji, spełnia minimalne standardy w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt4. Pomoc może być również przyznana gospodarstwu, które nie spełnia standardów w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt o ile są to standardy nowowprowadzone, tj. takie, które zaczęły obowiązywać nie dawniej niż przed 36 miesiącami. W takich przypadkach gospodarstwo musi spełnić standardy nowowprowadzone w momencie, gdy beneficjent ubiega się o ostatnią płatność w ramach projektu, a zarazem w czasie nieprzekraczającym 36 miesięcy od daty, z którą standardy te stały się obowiązujące. Gospodarstwa objęte pomocą, w chwili składania końcowego wniosku o refundację, muszą być w pełni dostosowane do dotyczących je przepisów określających wymagania w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt, wymienionych w Załączniku nr 3, nawet tych, których termin wejścia w życie nastąpi później niż planowany termin zakończenia realizacji projektu. 4 Por. Załącznik nr 3 25 4. Pomoc nie może być przeznaczona na projekt, który spowoduje wzrost produkcji, dla której brak normalnego zbytu rynkowego. W dziedzinach produkcji, dla których istnieją ograniczenia, co do wielkości produkcji ustanowione na poziomie gospodarstwa, pomoc może być przyznana na projekt, który odpowiada limitowi produkcji, jakim dysponuje to gospodarstwo. Dla innych sektorów, w których projekt jest skierowany na zwiększenie produkcji, wymagane jest przedstawienie planu sprzedaży lub umowy przedwstępnej z odbiorcą na zbyt całości produkcji wytwarzanej w ramach planowanego projektu. Ponadto Warunkiem przyznania i udzielenia pomocy finansowej jest bieżące uregulowanie przez beneficjenta zobowiązań podatkowych oraz z tytułu ubezpieczeń w ZUS lub KRUS. Pomoc nie może być przyznana i udzielona podmiotowi, który jest dłużnikiem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w związku z naruszeniem przez niego zasad udzielonej mu poprzednio pomocy. Projekt współfinansowany w ramach działania nie może być współfinansowany z innych środków pomocy publicznej. Zasady definiowania pojęć „młody rolnik” oraz „obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania” w związku z określeniem wysokości poziomu dofinansowania projektu (por. punkt Wysokość pomocy): 1. Młody rolnik W ramach działania Inwestycje w gospodarstwach rolnych za młodego rolnika uznaje się osobę fizyczną, która spełnia dwa następujące warunki: rozpoczęła po raz pierwszy samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego nie dawniej niż w ciągu ostatnich 5 lat przed datą przyznania pomocy w ramach działania; w chwili, gdy po raz pierwszy rozpoczęła samodzielne prowadzenie gospodarstwa nie przekroczyła wieku 40 lat. Za termin rozpoczęcia samodzielnego prowadzenia gospodarstwa uważa się datę, od której dana osoba, po uzyskaniu pełnoletności, stała się posiadaczem samoistnym lub zależnym gruntów rolnych o powierzchni nie mniejszej niż 1 ha użytków rolnych lub stała się płatnikiem podatku dochodowego z tytułu prowadzenia produkcji w działach specjalnych produkcji rolnej. Na wniosek zainteresowanego, za czas, w którym rolnik nie prowadził gospodarstwa można uznać następujące okresy: czas nauki w szkole średniej lub wyższej (dotyczy tylko studiów prowadzonych w trybie dziennym); czas odbywania służby wojskowej; czas, w którym rolnik przekazał gospodarstwo w dzierżawę (co ujawnione zostało w księdze wieczystej lub ewidencji gruntów) lub udzielił pełnomocnictwa do prowadzenia gospodarstwa innej osobie na podstawie umowy poświadczonej notarialnie lub zarejestrowanej w izbie skarbowej; 26 pod warunkiem, że nie pobierał w tym czasie dopłat bezpośrednich do posiadanych gruntów, ani nie uzyskał kredytu preferencyjnego udzielonego na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996 r. w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz ich realizacji (DZ.U. Nr 16, poz. 82 z późn. zm.). Można uznać, że dana osoba rozpoczęła po raz pierwszy prowadzenie gospodarstwa rolnego nie dawniej niż 5 lat przed datą przyznania pomocy, jeżeli różnica pomiędzy czasem, w którym ta osoba była posiadaczem gospodarstwa a okresami wymienionymi powyżej nie przekracza okresu 5 lat w chwili przyznania pomocy. 2 Obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania Za gospodarstwo położone na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania uznaje się gospodarstwo, w którym co najmniej 50% użytków rolnych położone jest na obszarach określonych w Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objęte Planem Rozwoju Obszarów Wiejskich5. Projekt podlega wsparciu na poziomie określonym dla obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania, także w przypadku, gdy całość tego projektu dotyczy budowy lub wyposażenia nieruchomości należącej do gospodarstwa i położonej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Zobowiązania beneficjenta Beneficjent nie może dokonać zmiany przeznaczenia projektu oraz przeniesienia na rzecz innych osób prawa własności lub zawierać umów przewidujących przeniesienie posiadania: ziemi, budynków, budowli, maszyn, urządzeń, wyposażenia, narzędzi oraz inwentarza żywego – odpowiednio – nabytych, wybudowanych lub zmodernizowanych z wykorzystaniem środków z pomocy finansowej przyznanej na podstawie umowy zawartej z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, przed upływem 5 lat od dnia dokonania ostatniej płatności w ramach projektu. W uzasadnionych przypadkach Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa może udzielić zgody na odstąpienie od ww. warunków. W przypadku, gdy w ramach projektu pomocą objęty był zakup inwentarza żywego, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa musi zostać poinformowana o utracie lub konieczności uboju danego zwierzęcia. Jeśli przed upływem terminu 5 lat od dnia dokonania ostatniej płatności nastąpią zmiany w strukturze gospodarstwa, które spowodują, że przestaje być spełnione jakiekolwiek kryterium dostępu, beneficjent traci prawo do pomocy i udzielona mu pomoc podlega zwrotowi. Ponadto beneficjent ma obowiązek: przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ostatniej płatności związanej z jego realizacją; umożliwienia dokonywania przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa lub inne uprawnione do tego podmioty kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej; złożenia ankiety monitorującej. 5 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. Dz. U. Nr 73, poz. 657 27 Inne zobowiązania beneficjenta określone są w umowie zawartej pomiędzy nim a Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (instytucją wdrażającą). Zasięg geograficzny – cały kraj System instytucjonalny: a) instytucja zarządzająca: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; b) instytucja wdrażająca: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); c) beneficjent końcowy: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); d) beneficjenci: podmioty prowadzące działalność rolniczą – osoby fizyczne lub prawne; e) beneficjenci ostateczni: podmioty prowadzące działalność rolniczą – osoby fizyczne lub prawne. Opis systemu wdrażania Przyjmowanie wniosków o pomoc dofinansowanie projektu następuje w terminach określonych w ogłoszeniu o rozpoczęciu realizacji programu. Wniosek o dofinansowanie projektu wraz z wymaganymi załącznikami należy złożyć w Oddziale Regionalnym ARiMR właściwym terytorialnie dla miejsca realizacji projektu, bezpośrednio bądź listem poleconym lub pocztą kurierską. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega w Oddziale Regionalnym ARiMR ocenie formalnej pod kątem m.in. poprawności jego wypełnienia, kompletności załączników. W przypadku stwierdzenia niekompletności złożonej dokumentacji, wniosek wymagał będzie uzupełnienia w terminie określonym przez Oddział Regionalny ARiMR, o czym wnioskodawca zostanie pisemnie poinformowany. Za datę złożenia wniosku uznawana jest data, kiedy Oddział Regionalny ARiMR otrzymał wniosek poprawnie wypełniony wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami, co oznacza, że wniosek, który wymagał uzupełnienia rejestrowany jest w kolejności wynikającej z daty wpłynięcia do Oddziału Regionalnego ARiMR ostatniego z brakujących dokumentów. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega weryfikacji pod kątem zgodności z celami i zasadami działania poprzez sprawdzenie: zgodności projektu z zakresem pomocy przewidzianym w ramach działania; spełnienia przez gospodarstwo warunków higieny, utrzymania zwierząt i ochrony środowiska; spełnienia przez wnioskodawcę kryterium kwalifikacji zawodowych; spełnienia wymogu żywotności ekonomicznej gospodarstwa (wyjściowej lub docelowej) i poprawność stosownych wyliczeń; przedstawionej przez wnioskodawcę perspektywy zbytu planowanej produkcji (dotyczy projektów zakładających wzrost produkcji w gospodarstwie). Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa sprawdza również zasadność zakresu projektu oraz weryfikuje wysokość planowanych kosztów jego realizacji. 28 Projekty zgodne ze wszystkimi wymaganiami określonymi dla działania Inwestycje w gospodarstwach rolnych przyjmowane są do realizacji według kolejności złożenia (rejestracji) wniosków, w ramach dostępnych środków. Przyjęcie projektu do realizacji następuje formalnie z chwilą zawarcia umowy pomiędzy ARiMR i wnioskodawcą. Tekst umowy przesyłany jest do Wnioskodawcy, a jej podpisanie następuje w siedzibie Oddziału Regionalnego ARiMR. Umowa określa zobowiązanie ARiMR wobec beneficjenta do współfinansowania planowanego projektu, pod warunkiem, że beneficjent zrealizuje go w określonym zakresie i terminie, udokumentuje poniesione koszty i dotrzyma zobowiązań wynikających z zasad udzielania pomocy. Zawarta z ARiMR umowa może zostać zmieniona na wniosek każdej ze stron. Zmiany warunków umowy wymagają zachowania formy pisemnej w postaci aneksu pod rygorem nieważności. Beneficjent może rozpocząć realizację projektu z chwilą podpisania umowy. Koszty poniesione przed datą zawarcia umowy nie będą uznane jako koszty kwalifikowalne. Zasada ta nie dotyczy jedynie kosztów ogólnych - mogą one być poniesione przed podpisaniem umowy, lecz nie wcześniej niż 1 stycznia 2004 r. Wniosek o refundację jest składany w Oddziale Regionalnym ARiMR. Płatności dokonuje się po złożeniu przez beneficjenta wniosku o refundację wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami (w tym: dokumentami potwierdzającymi poniesione koszty) oraz sprawdzeniu przez ARiMR zgodności realizacji projektu z umową. Płatność na rzecz beneficjenta jest dokonywana jednorazowo po zakończeniu całości realizacji projektu lub (o ile było to przewidziane umową) w dwóch etapach. W takim przypadku beneficjent składa dwa wnioski o refundację – po zrealizowaniu I etapu i po zrealizowaniu całości projektu. Ostatnia płatność w ramach projektu może być dokonana po złożeniu przez beneficjenta sprawozdania końcowego z realizacji projektu. Szczegółowe zasady obsługi wniosków o pomoc i wniosków o płatność określone są procedurami ARiMR, zatwierdzonymi przez MRiRW. 29 Schemat wdrażania Dokument Proces Podmiot WNIOSEK O DOFINANSOWANIE PROJEKTU ZŁOŻENIE WNIOSKU W OR ARiMR BENEFICJENT WNIOSEK – KARTA WERYFIKACJI WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU OCENA ZGODNOŚCI Z PROGRAMEM OCENA MERYTORYCZNA ARiMR UMOWA O DPFINANSOWANIE PROJEKTU ZAWARCIE UMOWY Z BENEFICJENTEM ARiMR REALIZACJA I ETAPU PROJEKTU WNIOSEK O REFUNDACJĘ WNIOSEK O REFUNDACJĘ KARTA WERYFIKACJI ZLECENIE PŁATNOŚCI POLECENIE PRZELEWU KSIĘGA WNIOSEK O REFUNDACJĘ SPRAWOZDANIE KOŃCOWE Z REALIZACJI PROJEKTU WNIOSEK O REFUNDACJĘ I SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI PROJEKTU – KARTA WERYFIKACJI ZLECENIE PŁATNOŚCI POLECENIE PRZELEWU KSIĘGA ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ DO OR ARiMR BENEFICJENT WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU O REFUNDACJĘ Z UMOWĄ SPRAWDZENIE KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW WERYFIKACJA POPRAWNOŚCI RACHUNKOWEJ PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI DOKONANIE PŁATNOŚCI ARiMR KSIĘGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR REALIZACJA II ETAPU PROJEKTU (*) ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ WRAZ ZE SPRAWOZDANIEM KOŃCOWYM Z REALIZACJI PROJEKTU DO OR ARiMR WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU O REFUNDACJĘ oraz SPRAWOZDANIA KOŃCOWEGO Z UMOWĄ SPRAWDZENIE KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW WERYFIKACJA POPRAWNOŚCI RACHUNKOWEJ PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI DOKONANIE PŁATNOŚCI KSIĘGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR ARiMR BENEFICJENT ARiMR ARiMR ARiMR ARiMR (*) W przypadku, gdy projekt jest realizowany w jednym etapie, procedura przebiega w sposób opisany jak dla II etapu. 30 Sposób udzielania pomocy Pomoc finansowa będzie udzielana w formie grantów inwestycyjnych, na zasadzie refundacji poniesionych kosztów. Wskaźniki monitorowania Wskaźniki produktu • Liczba projektów wg głównego kierunku produkcji gospodarstwa • Liczba projektów wg rodzaju projektu • Koszty projektu: - całkowite - kwalifikowalne - poniesione przez beneficjentów - poniesione ze środków publicznych: Unii Europejskiej krajowych • Średnia intensywność pomocy (%) • Średnia wielkość wsparcia Wskaźniki rezultatu • Liczba projektów wg celu - redukcja kosztów produkcji - poprawa konkurencyjności - zmiana profilu produkcji - poprawa jakości produkcji - zwiększenie wartości dodanej - poprawa warunków pracy - poprawa warunków utrzymania zwierząt - poprawa warunków higieny produkcji - poprawa warunków ochrony środowiska • Powierzchnia wybudowanych lub zmodernizowanych budynków wg rodzaju • Liczba zakupionego sprzętu ruchomego wg głównych rodzajów: - ciągniki - maszyny i narzędzia do uprawy - maszyny i narzędzia do zbioru • Liczba sztuk zakupionego inwentarza żywego wg gatunku • Liczba hektarów założonych plantacji wieloletnich • Powierzchnia wybudowanych lub zmodernizowanych obiektów służących produkcji i sprzedaży bezpośredniej w gospodarstwach rolniczych • Liczba gospodarstw objętych pomocą wg grup wyjściowej i docelowej wielkości ekonomicznej • Beneficjenci wg grup wieku • Beneficjenci wg płci Wskaźniki oddziaływania • Wzrost wartości sprzedaży w gospodarstwach objętych pomocą • Wzrost dochodów w gospodarstwach objętych pomocą 31 Budżet działania w latach 2004-2006 (w mln Euro) Wspólnota Europejska Budżet Jednostki Samorządu Inne EFOiGR - Sekcja Państwa Terytorialnego publiczne Działanie Prywatne Orientacji Inwestycje w gospodarstwach rolnych (ogółem) 32 325,19 278,73 - - 325,19 3.1.2. Ułatwianie startu młodym rolnikom Nazwa Programu Operacyjnego Nazwa Priorytetu Nazwa działania Nazwa poddziałania Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych Numer działania Czas trwania działania Instytucja zarządzająca Instytucja pośrednicząca Beneficjenci końcowi/Instytucja wdrażająca Beneficjenci Ostateczni beneficjenci (osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy) Instytucja płatnicza Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolnożywnościowym Ułatwianie startu młodym rolnikom Brak 112 1.2. 2004-2006 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Młodzi rolnicy Młodzi rolnicy Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów Rodzaj pomocy Premia Max. Wysokość pomocy w % kwalifikujących się Brak kosztów Wsparcie finansowe ogółem dla działania 173,33 mln Euro Wsparcie finansowe Unii Europejskiej 130,00 mln Euro Wsparcie finansowe krajowe 43,33 mln Euro Udział środków prywatnych w całości środków 0% (%) Udział środków publicznych w całości środków 100% (%) Udział Unii Europejskiej w środkach publicznych 75% (%) Udział Unii Europejskiej w całości środków (%) 75% Udział krajowy w środkach publicznych (%) 25% Udział krajowy w całości środków (%) 25% System wyboru projektów Wg kolejności zgłoszeń, kwalifikacja projektów dokonywana jest przez Oddziały Regionalne Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, właściwe terytorialnie dla miejsca lokalizacji gospodarstwa Skład grup roboczych wybierających projekty i Nie biorą udziału w wyborze projektów Komitetów Sterujących Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych – 112 Finansowanie: wkład Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) – Sekcja Orientacji do 75 % premii, 25% współfinansowanie z budżetu państwa. Nazwa priorytetu: Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno-żywnościowym 33 Cel działania Celem działania jest ułatwienie założenia lub przejęcia gospodarstw przez młodych rolników oraz wsparcie modernizacji tych gospodarstw. Wsparcie finansowe młodych rolników rozpoczynających samodzielne gospodarowanie sprzyjać będzie podejmowaniu przez nich modernizacji gospodarstw, co w efekcie przyczyni się do poprawy kondycji ekonomicznej tych gospodarstw zwłaszcza poprzez dostosowanie produkcji do wymogów rynku, poprawę jej jakości oraz stosowanie technologii efektywnych pod względem ekonomicznym i respektujących wymogi bezpieczeństwa pracy, higieny, ochrony środowiska i warunki utrzymania zwierząt. Opis działania Przejmowanie gospodarstw rolnych przez nowych właścicieli - młodych rolników, dysponujących odpowiednimi kwalifikacjami i zdecydowanych na inwestowanie w modernizację i rozwój posiadanej bazy produkcyjnej, sprzyja przekształceniom strukturalnym sektora rolnego. Rozpoczęcie działalności rolniczej wiąże się z potrzebą dużych nakładów finansowych zwłaszcza, gdy rolnik zmierza do: dostosowania się do wymogów rynku oraz poprawy dochodowości gospodarstwa poprzez poprawę jakości, zmianę profilu produkcji, zwiększenie skali produkcji, zwiększenie wartości dodanej oraz wydajności pracy, lub poprawy warunków higienicznych i bezpieczeństwa żywności, dobrostanu zwierząt, ochrony środowiska, bezpieczeństwa pracy. Pomoc finansowa w postaci premii wypłacana będzie jednorazowo osobie, która po raz pierwszy podejmuje prowadzenie gospodarstwa. Wysokość pomocy Wysokość pomocy w ramach niniejszego działania wynosi 50 000 PLN. Beneficjenci W ramach działania pomoc może być przyznana osobie fizycznej, obywatelowi państwa członkowskiego Unii Europejskiej, będącej właścicielem gospodarstwa rolnego6 położonego na terenie Polski lub dzierżawcą gospodarstwa rolnego należącego do zasobu Skarbu Państwa. Kryteria dostępu I. Pomoc w ramach działania może być przyznana rolnikowi, który: jest pełnoletni i w chwili podejmowania przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa decyzji o udzieleniu pomocy7 nie przekroczył 40 roku życia; 6 7 po raz pierwszy podjął prowadzenie gospodarstwa rolnego; Gospodarstwo rolne w rozumieniu Kodeksu Cywilnego, o obszarze nie mniejszym niż 1 ha użytków rolnych. tj. w dniu podpisania umowy o dofinansowanie projektu. 34 Za osobę, która po raz pierwszy podjęła prowadzenie gospodarstwa rolnego uważa się osobę, która: 1) po raz pierwszy stała się posiadaczem samoistnym lub zależnym gospodarstwa rolnego, nie wcześniej niż 12 miesięcy przed podjęciem przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa decyzji o udzieleniu pomocy; lub 2) była posiadaczem gospodarstwa rolnego dłużej niż 12 miesięcy przed podjęciem przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa decyzji o udzieleniu pomocy, lecz w tym okresie faktycznie prowadziła gospodarstwo nie dłużej niż 12 miesięcy. Za czas, w którym rolnik nie prowadził gospodarstwa można uznać, na wniosek zainteresowanego, następujące okresy: • czas przed uzyskaniem pełnoletności; • czas nauki w szkole średniej lub wyższej (dotyczy tylko studiów prowadzonych w trybie dziennym); • czas odbywania służby wojskowej; • czas, w którym rolnik przekazał gospodarstwo w dzierżawę (co ujawnione zostało w księdze wieczystej lub ewidencji gruntów) lub udzielił pełnomocnictwa do prowadzenia gospodarstwa innej osobie na podstawie umowy poświadczonej notarialnie lub zarejestrowanej w izbie skarbowej; pod warunkiem, że nie pobierał w tym czasie dopłat bezpośrednich do posiadanych gruntów, ani nie uzyskał kredytu preferencyjnego udzielonego na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996 r. w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz ich realizacji (DZ.U. Nr 16, poz. 82 z późn. zm.). Rolnika można uznać za osobę, która po raz pierwszy podjęła prowadzenie gospodarstwa rolnego, jeżeli różnica pomiędzy czasem, w którym dana osoba była posiadaczem gospodarstwa a okresami wymienionymi powyżej nie przekracza okresu 12 miesięcy, w chwili podjęcia przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa decyzji o przyznaniu pomocy. Za osobę po raz pierwszy podejmującą prowadzenie gospodarstwa rolnego nie uznaje się współmałżonka poprzedniego właściciela gospodarstwa, który był ubezpieczony w KRUS jako domownik stale pracujący w tym gospodarstwie. jest ubezpieczony na podstawie Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników8 jako prowadzący gospodarstwo rolne; legitymuje się odpowiednimi kwalifikacjami zawodowymi, tj.: • wykształceniem rolniczym wyższym lub średnim; • wykształceniem rolniczym na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej lub tytułem kwalifikacyjnym w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i co najmniej 3 – letnim stażem pracy w gospodarstwie rolnym; • wykształceniem o kierunku innym niż rolniczy na poziomie średnim lub wyższym i co najmniej 3 – letnim stażem pracy w gospodarstwie rolnym lub (dla osób posiadających wykształcenie wyższe) ukończeniem studiów podyplomowych w zakresie związanym z rolnictwem; 8 Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r., Dz.U. z 1998 r., Nr 7, poz.25, z późniejszymi zmianami) 35 • wykształceniem podstawowym lub zasadniczym zawodowym o kierunku innym niż rolniczy i co najmniej 5 – letnim stażem pracy w gospodarstwie rolnym. Wytyczne w sprawie definiowania wykształcenia rolniczego znajdują się w Załączniku nr 2. Za staż pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się okres, w którym wnioskodawca podlegał ubezpieczeniu społecznemu w KRUS jako domownik. W przypadku, gdy wnioskodawca nie spełnia wymogów związanych z kwalifikacjami zawodowymi, pomoc może być przyznana pod warunkiem, że wnioskodawca uzupełni swe wykształcenie w czasie nie dłuższym niż 5 lata od chwili podjęcia prowadzenia gospodarstwa. W przypadku wnioskodawców niebędących obywatelami polskimi, pochodzących z państw członkowskich Unii Europejskiej, mogą oni otrzymać pomoc finansową w ramach tego działania, o ile posiadają kwalifikacje rolnicze takie, jakie są wymagane przy udzielaniu pomocy rolnikom w ich kraju.9 II. Gospodarstwo młodego rolnika musi spełniać wymóg żywotności ekonomicznej lub wnioskodawca musi wykazać, że kryterium to zostanie spełnione nie później niż po 5 latach od rozpoczęcia przez niego prowadzenia tego gospodarstwa. Żywotność ekonomiczną definiuje się na podstawie wielkości ekonomicznej danego gospodarstwa, określonej jako suma nadwyżek bezpośrednich wszystkich działalności rolniczych prowadzonych w tym gospodarstwie. Nadwyżki bezpośrednie oblicza się na podstawie wskaźników Standardowych Nadwyżek Bezpośrednich (Standard Gross Margines – SGM) wyznaczonych dla poszczególnych rodzajów produkcji rolniczej i regionów. Beneficjent może także udokumentować spełnienie kryterium żywotności ekonomicznej przedstawiając wyliczenie wielkości ekonomicznej gospodarstwa na podstawie faktycznych danych z gospodarstwa w przypadku, gdy: - prowadzi ono produkcję, dla której nie określono wskaźnika SGM lub - w wyniku agregacji danych dla danego rodzaju działalności, wartość nadwyżki bezpośredniej liczonej dla przy pomocy wskaźników SGM jest niższa od wartości nadwyżki bezpośredniej liczonej na podstawie faktycznych danych z gospodarstwa. Wielkość ekonomiczna określana jest w ESU (European Size Unit). Wartość 1 ESU odpowiada nadwyżce równej 1200 euro. Tabela służąca do wyliczania Standardowej Nadwyżki Bezpośredniej znajduje się w Załączniku nr 8. Gospodarstwem żywotnym pod względem ekonomicznym jest gospodarstwo o wielkości ekonomicznej wynoszącej co najmniej 4 ESU. Wnioskodawca wraz z wnioskiem o dofinansowanie projektu przedstawia kalkulację aktualnej wielkości ekonomicznej gospodarstwa, a w przypadku, gdy wymagana wielkość ekonomiczna gospodarstwa nie jest osiągnięta – przekazuje dane na ten temat w kolejnym roku lub latach po otrzymaniu premii. 9 Dotyczy wymogów stosowanych w danym kraju dla działania Ułatwianie startu młodym rolnikom lub Inwestycje w gospodarstwach rolnych. 36 W przypadku, gdy beneficjent użytkuje grunty na zasadzie dzierżawy i ma to wpływ na osiągnięcie wymaganego progu żywotności ekonomicznej gospodarstwa, konieczne jest przedstawienie pisemnej umowy dzierżawy tych gruntów na okres obejmujący, co najmniej 5 lat od planowanej daty dokonania przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wypłaty premii oraz pisemnej zgody właściciela nieruchomości na przeprowadzenie projektu. III. Gospodarstwo młodego rolnika musi, stosownie do rodzaju prowadzonej produkcji, spełniać standardy w zakresie ochrony środowiska, higieny i warunków utrzymania zwierząt w chwili, gdy rolnik ubiega się o pomoc lub spełnić je nie później niż po 5 latach od rozpoczęcia prowadzenia tego gospodarstwa przez beneficjenta. Zestawienie aktów prawnych określających minimalne standardy w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt znajduje się w Załączniku nr 3. Warunkiem przyznania i udzielenia pomocy finansowej jest bieżące uregulowanie przez beneficjenta zobowiązań podatkowych i z tytułu ubezpieczeń w KRUS. Pomoc nie może być przyznana i udzielona rolnikowi, który jest dłużnikiem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w związku z naruszeniem przez niego zasad udzielonej mu poprzednio pomocy finansowej. Zobowiązania beneficjenta Młody rolnik zobowiązany jest do prowadzenia gospodarstwa, którego dotyczył wniosek o dofinansowanie projektu, przez co najmniej 5 lat od dnia dokonania przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wypłaty premii. Ponadto beneficjent ma obowiązek: przechowywania oryginałów dokumentów, których kopie składane były jako załączniki do wniosku o pomoc finansową przez okres 5 lat od dnia dokonania przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wypłaty premii; umożliwienia dokonywania przez ARiMR lub inne upoważnione do tego podmioty kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej; terminowego złożenia dokumentów świadczących o wypełnieniu przez beneficjenta zobowiązań dotyczących spełnienia kryteriów wykształcenia oraz standardów higieny, utrzymania zwierząt i ochrony środowiska w gospodarstwie - w przypadku, gdy pomoc przyznana była warunkowo, z uwagi na niespełnienie któregokolwiek z ww .wymogów; złożenia ankiety monitorującej. Zasięg geograficzny – cały kraj System instytucjonalny: a) instytucja zarządzająca: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; b) instytucja wdrażająca: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); c) beneficjent końcowy: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); d) beneficjenci: rolnicy; e) beneficjenci ostateczni: rolnicy. 37 Opis systemu wdrażania Przyjmowanie wniosków o dofinansowanie projektu następuje w terminach określonych w ogłoszeniu o rozpoczęciu realizacji programu. Wniosek o dofinansowanie projektu wraz z wymaganymi załącznikami należy złożyć w Oddziale Regionalnym ARiMR właściwym terytorialnie dla lokalizacji gospodarstwa, bezpośrednio bądź listem poleconym lub pocztą kurierską. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega w Oddziale Regionalnym ARiMR ocenie formalnej pod kątem m.in. poprawności jego wypełnienia, kompletności załączników. W przypadku stwierdzenia niekompletności złożonej dokumentacji, wniosek wymagał będzie uzupełnienia w terminie określonym przez Oddział Regionalny ARiMR, o czym wnioskodawca zostanie pisemnie poinformowany. Za datę złożenia wniosku uznawana jest data, kiedy Oddział Regionalny ARiMR otrzymał wniosek w pełni poprawnie wypełniony wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami, co oznacza, że wniosek, który wymagał uzupełnienia rejestrowany jest w kolejności wynikającej z daty wpłynięcia do Oddziału Regionalnego ARiMR ostatniego z brakujących dokumentów. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega weryfikacji pod kątem zgodności z celami oraz zasadami działania poprzez sprawdzenie: spełnienia przez gospodarstwo warunków higieny, utrzymania zwierząt i ochrony środowiska; spełnienia przez wnioskodawcę kryterium kwalifikacji zawodowych; spełnienia wymogu żywotności ekonomicznej gospodarstwa (wyjściowej lub docelowej – tj. w ciągu 5 lat od rozpoczęcia prowadzenia tego gospodarstwa przez beneficjenta) i poprawności stosownych wyliczeń; oraz zgodności z pozostałymi kryteriami dostępu. Projekty zgodne ze wszystkimi wymaganiami określonymi dla działania przyjmowane są do realizacji według kolejności złożenia (rejestracji) wniosków, w ramach dostępnych środków na podstawie umowy zawartej pomiędzy wnioskodawcą a Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Umowa określa zobowiązanie ARiMR wobec beneficjenta do wypłaty premii oraz zobowiązania beneficjenta do dotrzymania warunków określonych dla działania. Płatność dokonywana jest przez ARiMR po podpisaniu umowy, na rachunek bankowy wskazany przez beneficjenta. Schemat wdrażania 38 Dokument Proces Podmiot WNIOSEK O DOFINANSOWANIE PROJEKTU ZŁOŻENIE WNIOSKU W OR ARiMR BENEFICJENT WNIOSEK - KARTA WERYFIKACJI WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU OCENA ZGODNOŚCI Z PROGRAMEM OCENA MERYTORYCZNA ARiMR UMOWA O DPFINANSOWANIE PROJEKTU ZAWARCIE UMOWY Z BENEFICJENTEM ARiMR POLECENIE PRZELEWU PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI DOKONANIE PŁATNOŚCI ARiMR KSIĘGA KSIĘGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR ZLECENIE PŁATNOŚCI ARiMR Sposób udzielania pomocy Pomoc finansowa będzie udzielana w formie premii. Wskaźniki monitorowania: Wskaźniki produktu • Liczba projektów wg głównego kierunku produkcji gospodarstwa • Łączna wartość zaangażowanych środków publicznych - Unii Europejskiej - krajowych Wskaźniki rezultatu • Liczba przejętych gospodarstw wg grup wielkości ekonomicznej • Liczba miejsc pracy w gospodarstwach objętych wsparciem • Wartość sprzedaży w gospodarstwach objętych pomocą • Liczba gospodarstw, które dokonały dostosowań w zakresie warunków higieny produkcji, ochrony środowiska lub warunków utrzymania zwierząt • Beneficjenci wg grup wieku • Beneficjenci wg płci Wskaźniki oddziaływania • Dochód w gospodarstwach objętych pomocą Budżet działania w latach 2004-2006 (w mln Euro) Wspólnota Europejska Działanie Budżet EFOiGR - Państwa Sekcja Jednostki Inne Samorządu Prywatne publiczne Terytorialnego Orientacji Ułatwianie startu młodym rolnikom 130,00 43,33 - - - (ogółem) 39 3.1.3. Szkolenia Nazwa Programu Operacyjnego Nazwa Priorytetu Nazwa działania Nazwa poddziałania Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych Numer działania Czas trwania działania Instytucja zarządzająca Instytucja pośrednicząca Instytucja wdrażająca Beneficjent końcowy Beneficjenci (projektodawcy) Ostateczni beneficjenci (osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy) Instytucja płatnicza Rodzaj pomocy Max. wysokość pomocy w % kosztów kwalifikowalnych Wsparcie finansowe ogółem dla działania Wsparcie finansowe Unii Europejskiej Wsparcie finansowe krajowe Udział środków prywatnych w całości środków (%) Udział środków publicznych w całości środków (%) Udział Unii Europejskiej w środkach publicznych (%) Udział Unii Europejskiej w całości środków (%) Udział krajowy w środkach publicznych (%) Udział krajowy w całości środków (%) System wyboru projektów Skład grup roboczych wybierających projekty i Komitetów Sterujących 40 Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolnożywnościowym Szkolenia Brak 113 1.3. 2004 – 2006 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Instytucje lub podmioty (publiczne lub prywatne) prowadzące działalność szkoleniową Rolnicy i inne osoby pracujące w rolnictwie Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów Szkolenia 100% 20 mln euro 16 mln euro 4 mln euro 0% 100% 80% 80% 20% 20% Projekty zgodne z celami i zasadami działania, zakresem pomocy oraz spełniające kryteria dostępu (w tym warunki ogłoszenia o konkursie) są oceniane przez grupę robocza KS SPO według punktowych kryteriów wyboru. KS SPO rekomenduje MRiRW projekty do realizacji. MRiRW akceptuje projekty do realizacji. Komitet Sterujący SPO (art. 23 ustawy o NPR): przedstawiciele instytucji zarządzającej, ministrów właściwych ze względu na specyfikę SPO, jednostki monitorująco-kontrolnej EFOiGR – Sekcja Orientacji, ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego oraz partnerów społecznych i gospodarczych. Grupa robocza: członkowie Komitetu Sterującego SPO lub eksperci. Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych – 113 Finansowanie: wkład Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) – Sekcja Orientacji – do 80% kosztów kwalifikowalnych, współfinansowanie z budżetu państwa. Poziom pomocy finansowej udzielanej beneficjentowi wynosi 100% kosztów kwalifikowalnych. Nazwa priorytetu: Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno - żywnościowym Cele działania Pomoc udzielana w ramach działania ma na celu: wspieranie restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa; zwiększenie konkurencyjności działalności rolniczej lub leśnej; ułatwienie startu zawodowego młodym rolnikom; poprawę zarządzania gospodarstwami rolnymi; ochronę środowiska naturalnego; poprawę jakości i higieny produkcji oraz bezpieczeństwa żywności; poprawę dobrostanu zwierząt; upowszechnienie zasad zwykłej dobrej praktyki rolniczej. Opis działania Wspierane będą projekty polegające na realizacji szkoleń dla rolników i innych osób pracujących w rolnictwie. Szkolenia będą miały na celu podwyższenie poziomu wiedzy i umiejętności osób zaangażowanych w działalność rolniczą lub leśną. Szkolenia będą dotyczyły następujących zagadnień: ekonomika i zarządzanie gospodarstwem rolnym lub produkcją leśną; podejmowanie nowych, rynkowo zorientowanych kierunków produkcji rolnej; technologie produkcji rolniczej lub leśnej; poprawa jakości i higieny produkcji oraz bezpieczeństwa produkcji; poprawa warunków utrzymania zwierząt; ochrona środowiska naturalnego; upowszechnianie zasad zwykłej dobrej praktyki rolniczej; programy rolnośrodowiskowe, w tym rolnictwo ekologiczne. Beneficjentem, tj. podmiotem zgłaszającym projekt (wnioskodawcą), realizującym go oraz uzyskującym środki finansowe, jest instytucja lub podmiot prowadzący działalność szkoleniową. Beneficjent nie może zlecić realizacji projektu lub jego części podwykonawcy. Beneficjentem ostatecznym działania są rolnicy i inne osoby pracujące w rolnictwie, na rzecz których szkolenia będą organizowane. Wsparcie udzielane w ramach działania będzie polegało na refundacji poniesionych przez beneficjenta kosztów kwalifikowalnych projektu szkoleniowego lub jego etapu. Uczestnicy szkoleń nie ponoszą kosztów związanych z udziałem w szkoleniach, w tym kosztów dojazdu, zakwaterowania oraz wyżywienia. Naboru uczestników szkolenia będzie dokonywał beneficjent spośród zainteresowanych potencjalnych beneficjentów ostatecznych działania. Beneficjent zagwarantuje, aby w ramach 41 realizowanych przez niego projektów każdy z uczestników brał udział w szkoleniach o danym zakresie programowym tylko raz. Zakres pomocy Pomocą finansową mogą zostać objęte: 1. Koszty związane z przygotowaniem i zrealizowaniem szkoleń; 2. Koszty zakupu sprzętu i pomocy dydaktycznych niezbędnych do realizacji szkolenia; 3. Koszty operacyjne, związane z obsługą i zarządzaniem projektem. Szczegółowy zakres kosztów kwalifikowalnych oraz reguły kwalifikowalności kosztów znajdują się w Załączniku nr 1. Wysokość pomocy Maksymalny poziom pomocy finansowej wynosi 100% kosztów kwalifikowalnych projektu. Beneficjenci Instytucje lub podmioty (publiczne lub prywatne) prowadzące działalność szkoleniową osoby prawne lub jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, których umownym, statutowym lub regulaminowym celem jest prowadzenie działalności szkoleniowej. Kryteria dostępu 1. Wnioskodawca: jest instytucją lub podmiotem, prowadzącym działalność szkoleniową nie zalega z uiszczaniem podatków i składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne. 2. Projekt szkoleniowy: jest zgodny z celami i zakresem działania oraz warunkami określonymi w ogłoszeniu o konkursie, dotyczącymi tematu szkoleń, ramowego zakresu programowego, ramowego terminu, zasięgu terytorialnego oraz liczby uczestników. Pomoc na działalność szkoleniową nie może być przyznawana na organizację zajęć edukacyjnych stanowiących element realizacji programu nauczania w szkołach podstawowych, gimnazjach, szkołach ponadpodstawowych i szkołach ponadgimnazjalnych oraz w szkołach wyższych. Pomoc nie może być przyznana i udzielona podmiotowi lub instytucji, które są dłużnikami Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa / Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w związku z naruszeniem przez nie zasad udzielonej im poprzednio pomocy. Projekt współfinansowany w ramach działania nie może być współfinansowany z innych środków pomocy publicznej. 42 Kryteria selekcji projektów Projekty szkoleniowe będą oceniane i wybierane według następujących kryteriów: Kryterium Maksymalna liczba punktów Szczegółowy program szkolenia 10 Doświadczenie wnioskodawcy w realizacji szkoleń dla rolników 25 Kadra i kwalifikacje wykładowców 25 Baza dydaktyczno-lokalowa służąca realizacji szkolenia 10 Planowany koszt projektu w przeliczeniu na osobogodzinę szkolenia 30 Zobowiązania beneficjenta Beneficjent ma obowiązek: przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania ostatniej płatności związanej z jego realizacją; umożliwienia dokonywania przez FAPA lub inne uprawnione podmioty kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej; umożliwienia dokonania oceny szkolenia przez wszystkich uczestników w formie anonimowej ankiety; wydania uczestnikom szkolenia zaświadczeń o ukończeniu szkolenia; złożenia ankiety monitorującej w FAPA. Beneficjent nie może sprzedać lub wydzierżawić sprzętu i pomocy dydaktycznych zakupionych w ramach działania w okresie realizacji projektu i przed upływem 5 lat od daty podpisania umowy o dofinansowanie realizacji projektu szkoleniowego. Inne zobowiązania beneficjenta określone są w umowie o dofinansowanie projektu, zawartej pomiędzy beneficjentem a Fundacją Programów Pomocy dla Rolnictwa. Zasięg geograficzny - cały kraj Sposób udzielania pomocy Pomoc będzie udzielana w formie szkoleń. System instytucjonalny a) b) c) d) instytucja zarządzająca: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; beneficjent końcowy: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); instytucja wdrażająca: Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA); beneficjent: instytucje lub podmioty (publiczne lub prywatne) prowadzące działalność szkoleniową; e) beneficjenci ostateczni: rolnicy i inne osoby pracujące w rolnictwie. Opis systemu wdrażania Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jako instytucja zarządzającą SPO, określa temat, ramowy zakres programowy, zasięg terytorialny, liczbę uczestników oraz ramowy termin szkolenia. 43 Na tej podstawie Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa ogłasza konkursy na realizację projektów szkoleniowych w ramach działania. Wnioski o dofinansowanie realizacji projektów będą przyjmowane w Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa, w terminie podanym w ogłoszeniu o konkursie. Wniosek o dofinansowanie projektu wraz z wymaganymi załącznikami należy złożyć bezpośrednio w FAPA bądź przesłać listem poleconym lub pocztą kurierską. Dostarczyć należy zarówno zapis na nośniku elektronicznym (dyskietka, płyta CD), jak i wydruk sporządzony z wersji elektronicznej. Wersja drukowana powinna zwierać oryginalne podpisy osoby (osób) upoważnionych do reprezentowania wnioskodawcy i zaciągania zobowiązań finansowych w jego imieniu. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega ocenie zgodności wydruku z wersją elektroniczną, ocenie formalnej pod kątem poprawności jego wypełnienia oraz kompletności załączników. W przypadku stwierdzenia niezgodności wydruku z zapisem elektronicznym wniosek zostaje odrzucony. W przypadku stwierdzenia niekompletności złożonej dokumentacji, wniosek będzie wymagał uzupełnienia w terminie określonym przez Fundację Programów Pomocy dla Rolnictwa, o czym wnioskodawca zostanie pisemnie poinformowany. Jeżeli wniosek nie zostanie uzupełniony w terminie określonym przez FAPA, wówczas zostanie odrzucony. Wniosek o dofinansowanie projektu może być uzupełniony tylko raz. FAPA dokonuje rejestracji wniosku o dofinansowanie projektu w momencie otrzymania wniosku poprawnie wypełnionego wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami. Zarejestrowany wniosek o dofinansowanie projektu podlega weryfikacji pod kątem zgodności z celami i zasadami działania poprzez sprawdzenie: zgodności projektu z zakresem pomocy przewidzianym w ramach działania; spełnienia kryteriów dostępu przez wnioskodawcę oraz zgłoszony przez niego projekt (w tym zgodności projektu z warunkami ogłoszenia o konkursie); poprawności kalkulacji kosztów i wnioskowanej pomocy. Projekty zweryfikowane pozytywnie będą oceniane przez grupę roboczą Komitetu Sterującego SPO według punktowych kryteriów wyboru. Na tej podstawie grupa robocza KS SPO sporządza listy rankingowe projektów. Następnie Komitet Sterujący SPO rekomenduje Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi projekty szkoleniowe do realizacji. Po uzyskaniu akceptacji MRiRW dla sfinansowania projektu FAPA zawiera z beneficjentem umowę o dofinansowanie projektu. Tekst umowy przesyłany jest do Wnioskodawcy, a jej podpisanie następuje w siedzibie FAPA, w terminie określonym przez FAPA. Umowa zobowiązuje FAPA do refundacji kosztów kwalifikowalnych planowanego projektu, pod warunkiem, że beneficjent zrealizuje go w określonym zakresie i terminie, udokumentuje poniesione koszty i dotrzyma zobowiązań wynikających z umowy. Zawarta z FAPA umowa może zostać zmieniona na wniosek każdej ze stron. Zmiany umowy wymagają zachowania formy pisemnej w postaci aneksu pod rygorem nieważności. 44 Beneficjent może rozpocząć realizację projektu z datą podpisania umowy. Koszty poniesione przed datą zawarcia umowy nie będą uznane jako koszty kwalifikowalne. Pomoc będzie realizowana w formie zwrotu poniesionych przez beneficjenta kosztów kwalifikowalnych zrealizowanego projektu, do wysokości określonej w umowie. Możliwe jest rozliczenie projektu w etapach, o ile zostało to przewidziane w umowie. Po zakończeniu realizacji projektu (lub jego etapu) beneficjent składa do FAPA wniosek o refundację wraz z wymaganymi załącznikami, w tym dokumentami potwierdzającymi poniesione koszty. Płatności na rzecz beneficjenta dokonuje ARiMR, po sprawdzeniu zgodności realizacji projektu z umową oraz potwierdzeniu płatności przez FAPA. Płatność po zrealizowaniu całości projektu może być dokonana po złożeniu przez beneficjenta sprawozdania końcowego z realizacji projektu. Schemat wdrażania DOKUMENT OGŁOSZENIE O KONKURSIE WNIOSEK O DOFINANSOWANIE PROJEKTU WNIOSEK – KARTA WERYFIKACJI KARTA OCENY LISTA RANKINGOWA PROJEKTÓW UCHWAŁA DECYZJA UMOWA O DOFINANSOWANIE PROJEKTU PROCES PUBLIKACJA OGŁOSZENIA O KONKURSIE NA REALIZACJĘ PROJEKTÓW SZKOLENIOWYCH ZŁOŻENIE WNIOSKU O DOFINANSOWANIE PROJEKTUW FAPA WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU OCENA ZGODNOŚCI Z KRYTERIAMI DOSTĘPU OCENA WG KRYTERIÓW PUNKTOWYCH PRZYGOTOWANIE LISTY RANKINGOWEJ PROJEKTÓW REKOMENDOWANIE PROJEKTU DO REALIZACJI MRiRW AKCEPTACJA PROJEKTU DO REALIZACJI ZAWARCIE UMOWY Z BENEFICJENTEM POMOCY PODMIOT FAPA BENEFICJENT FAPA GRUPA ROBOCZA KOMITETU STERUJĄCEGO SPO GRUPA ROBOCZA KOMITETU STERUJĄCEGO SPO KOMITET STERUJĄCY SPO MRIRW FAPA REALIZACJA ETAPU PROJEKTU WNIOSEK O REFUNDACJĘ WNIOSEK O REFUNDACJĘ – KARTA WERYFIKACJI ZLECENIE PŁATNOŚCI POLECENIE PRZELEWU ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ W FAPA WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU Z UMOWĄ SPRAWDZENIE KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW WERYFIKACJA POPRAWNOŚCI RACHUNKOWEJ PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI DOKONANIE PŁATNOŚCI BENEFICJENT FAPA FAPA ARiMR 45 KSIĘGA KSIĘGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR REALIZACJA OSTATNIEGO ETAPU PROJEKTU WNIOSEK O REFUNDACJĘ I SPRAWOZDANIE KOŃCOWE Z REALIZACJI PROJEKTU WNIOSEK O REFUNDACJĘ – KARTA WERYFIKACJI ZLECENIE PŁATNOŚCI POLECENIE PRZELEWU ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ WRAZ ZE SPRAWOZDANIEM Z REALIZACJI PROJEKTU W FAPA WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU ORAZ SPRAWOZDANIA Z UMOWĄ SPRAWDZENIE KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW WERYFIKACJA POPRAWNOŚCI RACHUNKOWEJ PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI DOKONANIE PŁATNOŚCI KSIĘGA BENEFICJENT FAPA FAPA ARiMR KSIĘGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR Wskaźniki monitorowania Wskaźniki produktu • liczba zatwierdzonych projektów według grup tematycznych szkoleń • liczba godzin szkoleniowych w przeliczeniu na uczestnika szkolenia w grupach tematycznych • łączne koszty szkoleń wg grup tematycznych • łączna wartość zaangażowanych środków publicznych (w podziale na środki krajowe oraz EAGGF) Wskaźniki rezultatu • liczba uczestników szkoleń wg grup tematycznych szkoleń • liczba uczestników szkoleń wg płci Wskaźniki oddziaływania • liczba uczestników szkoleń, którzy w ciągu roku po odbyciu szkolenia rozpoczęli realizację projektu w ramach SPO lub PROW (dane w układzie grup tematycznych szkoleń). Budżet działania w latach 2004 – 2006 (w mln Euro) Wspólnota Europejska Budżet EFOiGR – Sekcja Państwa Działanie Jednostki Samorządu Inne publiczne Prywatne Terytorialnego Orientacji Szkolenia zawodowe (ogółem) 46 16,00 4,00 - - - 3.1.4. Wsparcie doradztwa rolniczego Nazwa Programu Operacyjnego Nazwa Priorytetu Nazwa działania Nazwa poddziałania Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych Numer działania Czas trwania działania Instytucja zarządzająca Instytucja pośrednicząca Instytucja wdrażająca Beneficjent końcowy Beneficjenci (projektodawcy) Ostateczni beneficjenci (osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy) Instytucja Płatnicza Rodzaj pomocy Max. wysokość pomocy w % kosztów kwalifikowalnych Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolnożywnościowym Wsparcie doradztwa rolniczego Brak Brak 1.4. 2004 – 2006 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Instytucje lub podmioty (publiczne lub prywatne) prowadzące działalność z zakresu doradztwa rolniczego lub leśnego Rolnicy i inne osoby pracujące w rolnictwie Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów Doradztwo 100 % 53,75 mln euro Wsparcie finansowe ogółem dla działania Wsparcie finansowe Unii Europejskiej Wsparcie finansowe krajowe Udział środków prywatnych w całości środków (%) Udział środków publicznych w całości środków (%) Udział Unii Europejskiej w środkach publicznych (%) Udział Unii Europejskiej w całości środków (%) Udział krajowy w środkach publicznych (%) Udział krajowy w całości środków (%) System wyboru projektów Skład grup roboczych wybierających projekty i Komitetów Sterujących 43 mln euro 10,75 mln euro 0% 100% 80% 80% 20% 20% Projekty zgodne z celami i zasadami działania, zakresem pomocy oraz spełniające kryteria dostępu (w tym warunki ogłoszenia o konkursie) są oceniane przez grupę robocza KS SPO według punktowych kryteriów wyboru. KS SPO rekomenduje MRiRW projekty do realizacji. MRiRW akceptuje projekty do realizacji. Komitet Sterujący SPO (art. 23 ustawy o NPR): przedstawiciele instytucji zarządzającej, ministrów właściwych ze względu na specyfikę SPO, jednostki monitorująco-kontrolnej EFOiGR – Sekcja Orientacji, ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego oraz partnerów społecznych i gospodarczych. Grupa robocza: członkowie Komitetu Sterującego SPO lub eksperci. Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych – brak (nowe działanie skierowane do nowych krajów członkowskich – Traktat Akcesyjny art. 33 g ) 47 Finansowanie: wkład Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR) – Sekcja Orientacji – do 80% kosztów kwalifikowalnych; współfinasowanie z budżetu państwa. Poziom pomocy finansowej udzielanej beneficjentowi wynosi 100% kosztów kwalifikowalnych. Nazwa priorytetu: Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno-żywnościowym Cele działania Pomoc udzielana w ramach działania ma na celu: zwiększenie efektywności wykorzystania środków finansowych, przeznaczonych na wspieranie rolnictwa oraz jego restrukturyzacji i modernizacji; zwiększenie konkurencyjności i dochodowości gospodarstw rolnych; ochronę środowiska naturalnego; poprawę jakości i higieny produkcji oraz bezpieczeństwa żywności; poprawę dobrostanu zwierząt; upowszechnienie stosowania zasad zwykłej dobrej praktyki rolniczej. Opis działania W ramach działania wspierane będą projekty dotyczące świadczenia usług doradczych na rzecz rolników, zainteresowanych uzyskaniem pomocy w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, instrumentów towarzyszących WPR oraz polityki strukturalnej. Doradztwo (indywidualne lub grupowe) dotyczyć będzie zasad i trybu ubiegania się o środki finansowe w ramach: 1) Wspólnej Polityki Rolnej: płatności bezpośrednie; 2) następujących działań Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich: Wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania; Renty strukturalne; Wspieranie gospodarstw niskotowarowych; Wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i dobrostanu zwierząt; Zalesianie gruntów rolnych; Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej; Grupy producentów rolnych; 3) następujących działań Sektorowego Programu Operacyjnego: Inwestycje w gospodarstwach rolnych; Ułatwianie startu młodym rolnikom; Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów. Beneficjentem, tj. podmiotem zgłaszającym projekt (wnioskodawcą), realizującym go oraz uzyskującym środki finansowe, jest instytucja lub podmiot świadczący usługi w zakresie doradztwa rolniczego lub leśnego. Beneficjent nie może zlecić realizacji projektu lub jego części podwykonawcy. Beneficjentem ostatecznym działania będą rolnicy i inne osoby pracujące w rolnictwie, na rzecz, których świadczone będą bezpłatne usługi doradcze. 48 Zakres pomocy Wsparcie obejmuje następujące rodzaje usług: pomoc w przygotowywaniu wniosków o płatności bezpośrednie, wniosków o dofinansowanie projektów, wniosków o refundację, projektów przedsięwzięć oraz planów rozwoju gospodarstwa; pomoc doradczą niezbędną w trakcie realizacji projektu; organizację spotkań dla rolników w ramach doradztwa grupowego; przygotowywanie ulotek doradczych. Beneficjent realizujący ww. usługi na podstawie umowy o dofinansowanie projektu otrzymuje zwrot poniesionych kosztów w formie płatności ryczałtowych, wyliczanych na podstawie ilości zrealizowanych usług oraz stawek określonych w umowie. Maksymalne stawki płatności za poszczególne rodzaje usług określone są w poniższej tabeli. Maksymalne stawki dofinansowania usług doradczych: Nazwa usługi doradczej Płatności bezpośrednie + ONW Renty strukturalne Wspieranie gospodarstw niskotowarowych Wspieranie przedsięwzięć rolno-środowiskowych i dobrostanu zwierząt Zalesianie gruntów rolnych Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE Grupy producentów rolnych Inwestycje w gospodarstwach rolnych Ułatwianie startu młodym rolnikom Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów Organizacja spotkania dla rolników w ramach doradztwa grupowego Przygotowanie ulotek doradczych: - jednobarwnych - wielokolorowych Maksymalna stawka za usługę w PLN 75 100 300 700 500 400 700 700 300 600 200 (za arkusz drukarski) 1,20 2,00 Wysokość pomocy Maksymalny poziom pomocy finansowej wynosi 100% kosztów kwalifikowalnych10 projektu. Beneficjenci Instytucje lub podmioty (publiczne lub prywatne) prowadzące działalność z zakresu doradztwa rolniczego lub leśnego - osoby prawne lub jednostki organizacyjne nie posiadające 10 Refundacja kosztów kwalifikowalnych w ramach tego działania dokonywana jest na podstawie stawek ryczałtowych. Wysokość maksymalną tych stawek określa się w części Opis działania. Stawkę dofinansowania usług doradczych w ramach projektu ustala się w umowie o dofinansowanie projektu. 49 osobowości prawnej, których umownym, statutowym lub regulaminowym celem jest prowadzenie działalności z zakresu doradztwa rolniczego lub leśnego. Kryteria dostępu 1. Wnioskodawca: jest instytucją lub podmiotem, prowadzącym działalność z zakresu doradztwa rolniczego lub leśnego; nie zalega z płatnością podatków i składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne. 2. Projekt: jest zgodny z celami i zakresem działania oraz warunkami określonymi w ogłoszeniu o konkursie. O pomoc w ramach działania nie mogą ubiegać się podmioty świadczące usługi doradcze w związku z prowadzoną działalnością w zakresie produkcji i obrotu materiałami, środkami i urządzeniami do produkcji rolnej lub leśnej. Pomoc nie może być przyznana i udzielona podmiotowi lub instytucji, które są dłużnikami Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa / Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w związku z naruszeniem przez nie zasad udzielonej im poprzednio pomocy. Projekt współfinansowany w ramach działania nie może być współfinansowany z innych środków pomocy publicznej. Kryteria selekcji projektów Projekty świadczenia usług doradczych będą oceniane i wybierane według następujących kryteriów: Kryterium Maksymalna liczba punktów Doświadczenie wnioskodawcy w świadczeniu usług doradczych dla rolników 20 Kadra i kwalifikacje doradców 30 Kompleksowość usług doradczych świadczonych przez wnioskodawcę 20 Infrastruktura i struktury terenowe wnioskodawcy 15 Planowany koszt usługi 15 Zobowiązania beneficjenta Beneficjent ma obowiązek: przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania ostatniej płatności związanej z jego realizacją; umożliwienia dokonywania przez FAPA lub inne uprawnione podmioty kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej; złożenia ankiety monitorującej w FAPA. 50 Inne zobowiązania beneficjenta określone są w umowie o dofinansowanie projektu, zawartej pomiędzy beneficjentem a Fundacją Programów Pomocy dla Rolnictwa. Sposób udzielania pomocy Pomoc będzie udzielana w formie doradztwa. Zasięg geograficzny - cały kraj System instytucjonalny a) b) c) d) instytucja zarządzająca: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; beneficjent końcowy: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); instytucja wdrażająca: Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA); beneficjenci: instytucje lub podmioty (publiczne lub prywatne) prowadzące działalność z zakresu doradztwa rolniczego lub leśnego; e) beneficjenci ostateczni: rolnicy i inne osoby pracujące w rolnictwie. Opis systemu wdrażania Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jako Instytucja Zarządzającą SPO, określa rodzaj i zakres świadczonych w ramach działania usług doradczych, ich zasięg terytorialny oraz termin realizacji. Na tej podstawie Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa ogłasza konkursy na realizację projektów świadczenia usług doradczych. Wnioski o dofinansowanie realizacji projektów będą przyjmowane w Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa, w terminie podanym w ogłoszeniu o konkursie. Wniosek o dofinansowanie projektu wraz z wymaganymi załącznikami należy złożyć bezpośrednio w FAPA bądź przesłać listem poleconym lub pocztą kurierską. Dostarczyć należy zarówno zapis na nośniku elektronicznym (dyskietka, płyta CD), jak i wydruk sporządzony z wersji elektronicznej. Wersja drukowana powinna zwierać oryginalne podpisy osoby (osób) upoważnionych do reprezentowania wnioskodawcy i zaciągania zobowiązań finansowych w jego imieniu. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega ocenie zgodności wydruku z wersją elektroniczną, ocenie formalnej pod kątem poprawności jego wypełnienia oraz kompletności załączników. W przypadku stwierdzenia niezgodności wydruku z zapisem elektronicznym wniosek zostaje odrzucony. W przypadku stwierdzenia niekompletności złożonej dokumentacji, wniosek będzie wymagał uzupełnienia w terminie określonym przez Fundację Programów Pomocy dla Rolnictwa, o czym wnioskodawca zostanie pisemnie poinformowany. Jeżeli wniosek nie zostanie uzupełniony w terminie określonym przez FAPA, wówczas zostanie odrzucony. Wniosek o dofinansowanie projektu może być uzupełniony tylko raz. FAPA dokonuje rejestracji wniosku o dofinansowanie projektu w momencie otrzymania wniosku poprawnie wypełnionego wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami. Zarejestrowany wniosek o dofinansowanie projektu podlega weryfikacji pod kątem zgodności z celami i zasadami działania poprzez sprawdzenie: zgodności projektu z zakresem pomocy przewidzianym w ramach działania; 51 - spełnienia kryteriów dostępu przez wnioskodawcę oraz zgłoszony przez niego projekt (w tym zgodności projektu z warunkami ogłoszenia o konkursie); poprawności kalkulacji kosztów i wnioskowanej pomocy. - Projekty zweryfikowane pozytywnie będą oceniane przez grupę roboczą Komitetu Sterującego SPO (KS SPO) według punktowych kryteriów wyboru. Na tej podstawie grupa robocza KS SPO sporządza listy rankingowe projektów. Następnie Komitet Sterujący SPO rekomenduje Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi projekty doradcze do realizacji. Po uzyskaniu akceptacji MRiRW dla sfinansowania projektu, FAPA zawrze z beneficjentem umowę o dofinansowanie projektu. Tekst umowy przesyłany jest do Wnioskodawcy, a jej podpisanie następuje w siedzibie FAPA, w terminie określonym przez FAPA. Umowa zobowiązuje FAPA do refundacji kosztów kwalifikowalnych planowanego projektu lub jego części, pod warunkiem, że beneficjent zrealizuje go w określonym zakresie i terminie, udokumentuje poniesione koszty i dotrzyma zobowiązań wynikających z umowy. Zawarta z FAPA umowa może zostać zmieniona na wniosek każdej ze stron. Zmiany do umowy wymagają zachowania formy pisemnej w postaci aneksu pod rygorem nieważności. Beneficjent może rozpocząć realizację projektu z datą podpisania umowy. Koszty poniesione przed datą zawarcia umowy nie będą uznane jako koszty kwalifikowalne. Pomoc będzie realizowana w formie zwrotu poniesionych przez beneficjenta kosztów kwalifikowalnych zrealizowanego projektu, do wysokości określonej w umowie. Możliwe jest okresowe rozliczanie realizacji projektu, o ile zostało to przewidziane w umowie. Po zakończeniu realizacji każdego z etapów projektu, beneficjent składa do FAPA wniosek o refundację wraz z wymaganymi załącznikami, w tym dokumentami potwierdzającymi wykonane usługi. Płatności na rzecz beneficjenta dokonuje ARiMR, po sprawdzeniu zgodności realizacji projektu z umową oraz potwierdzeniu płatności przez FAPA. Płatność po zrealizowaniu całości projektu może być dokonana po złożeniu przez beneficjenta sprawozdania końcowego z realizacji projektu. Schemat wdrażania Dokument OGŁOSZENIE O KONKURSIE WNIOSEK O DOFINANSOWANIE PROJEKTU WNIOSEK – KARTA WERYFIKACJI KARTA OCENY LISTA RANKINGOWA PROJEKTÓW UCHWAŁA 52 Proces PUBLIKACJA OGŁOSZENIA O KONKURSIE NA REALIZACJĘ PROJEKTÓW DORADCZYCH ZŁOŻENIE WNIOSKU O DOFINANSOWANIE PROJEKTU W FAPA WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU OCENA ZGODNOŚCI Z KRYTERIAMI DOSTĘPU OCENA WG KRYTERIÓW PUNKTOWYCH PRZYGOTOWANIE LISTY RANKINGOWEJ PROJEKTÓW REKOMENDOWANIE PROJEKTU Podmiot FAPA BENEFICJENT FAPA GRUPA ROBOCZA KOMITETU STERUJĄCEGO SPO GRUPA ROBOCZA KOMITETU STERUJĄCEGO SPO KOMITET STERUJĄCY SPO DECYZJA UMOWA O DPFINANSOWANIE PROJEKTU DO REALIZACJI MRiRW AKCEPTACJA PROJEKTU DO REALIZACJI ZAWARCIE UMOWY Z BENEFICJENTEM POMOCY MRIRW FAPA REALIZACJA ETAPU PROJEKTU* WNIOSEK O REFUNDACJĘ BENEFICJENT POLECENIE PRZELEWU ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ W FAPA WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU Z UMOWĄ SPRAWDZENIE KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW WERYFIKACJA POPRAWNOŚCI RACHUNKOWEJ PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI DOKONANIE PŁATNOŚCI KSIĘGA KSIĘGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR WNIOSEK O REFUNDACJĘ – KARTA WERYFIKACJI ZLECENIE PŁATNOŚCI FAPA FAPA ARiMR REALIZACJA OSTATNIEGO ETAPU PROJEKTU WNIOSEK O REFUNDACJĘ I SPRAWOZDANIE KOŃCOWE Z REALIZACJI PROJEKTU WNIOSEK O REFUNDACJĘ – KARTA WERYFIKACJI ZLECENIE PŁATNOŚCI POLECENIE PRZELEWU KSIĘGA ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ WRAZ ZE SPRAWOZDANIEM Z REALIZACJI PROJEKTU W FAPA WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU ORAZ SPRAWOZDANIA Z UMOWĄ SPRAWDZENIE KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW WERYFIKACJA POPRAWNOŚCI RACHUNKOWEJ PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI DOKONANIE PŁATNOŚCI KSIĘGOWANIE PŁATNOŚCI BENEFICJENT FAPA FAPA ARiMR ARiMR * W przypadku projektów świadczenia usług doradczych etap oznacza okres rozliczeniowy. Wskaźniki monitorowania Wskaźniki produktu • liczba wniosków przygotowanych w ramach poszczególnych rodzajów projektów doradczych (WPR, SPO lub PROW) • średnia wartość projektu świadczenia usług doradczych • łączne koszty zrealizowanych usług doradczych • łączna wartość zaangażowanych środków publicznych (w podziale na środki krajowe oraz EAGGF) Wskaźniki rezultatu • liczba beneficjentów ostatecznych według rodzajów projektów doradczych 53 • liczba beneficjentów ostatecznych wg płci Wskaźniki oddziaływania • liczba beneficjentów ostatecznych, którzy w ciągu roku po otrzymaniu pomocy doradczej uzyskali środki finansowe w ramach WPR, działań SPO lub PROW Budżet działania w latach 2004 – 2006 (w mln Euro) Wspólnota Europejska Budżet EFOiGR - Sekcja Państwa Działanie Jednostki Inne publiczne Samorządu Prywatne Terytorialnego Orientacji Wsparcie doradztwa rolniczego (ogółem) 54 43,00 10,75 - - - 3.1.5. Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych Nazwa Programu Operacyjnego Nazwa Priorytetu Nazwa działania Nazwa poddziałania Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych Numer działania Czas trwania działania Instytucja zarządzająca Instytucja pośrednicząca Instytucja wdrażająca Beneficjent końcowy Beneficjenci (projektodawcy) Ostateczni beneficjenci (osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy) Instytucja płatnicza Rodzaj pomocy Max. wysokość pomocy w % kwalifikujących się kosztów Wsparcie finansowe ogółem dla działania Wsparcie finansowe Unii Europejskiej Wsparcie finansowe krajowe Udział środków prywatnych w całości środków (%) Udział środków publicznych w całości środków (%) Udział Unii Europejskiej w środkach publicznych (%) Udział Unii Europejskiej w całości środków (%) Udział krajowy w środkach publicznych (%) Udział krajowy w całości środków (%) System wyboru projektów Skład grup roboczych wybierających projekty i Komitetów Sterujących Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolnożywnościowym Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych brak 114 1.5. 2004-2006 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Osoby fizyczne lub prawne, których statutowym przedmiotem działalności jest: przetwórstwo wybranych artykułów rolnych; pakowanie jaj; usługowe zamrażanie i przechowywanie artykułów rolnych; handel hurtowy artykułami rolnymi . Osoby fizyczne lub prawne, których statutowym przedmiotem działalności jest: przetwórstwo wybranych artykułów rolnych; pakowanie jaj; usługowe zamrażanie i przechowywanie artykułów rolnych; handel hurtowy artykułami rolnymi. Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów Granty inwestycyjne do 50% wysokości kosztów kwalifikowalnych 464,29 mln EURO 325 mln EURO 139,29 mln EURO 50% 50% 70% 35% 30% 15% Ocena pod względem formalnym będzie dokonywana w Oddziale Regionalnym ARiMR, natomiast ocena ekonomiczna w Centrali Agencji. Listy projektów z pozytywną oceną będą przekazywane do rekomendacji do Krajowego Komitetu Sterującego Komitet Sterujący SPO (art. 23 ustawy o NPR): przedstawiciele instytucji zarządzającej, ministrów właściwych ze względu na specyfikę SPO, jednostki monitorująco-kontrolnej EFOiGR – Sekcja Orientacji, ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego oraz partnerów społecznych i gospodarczych. 55 Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych – 114; Finansowanie – wkład Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) – Sekcja Orientacji do 35% całkowitego kwalifikującego się kosztu. Poziom pomocy udzielanej beneficjentowi wynosi maksymalnie 50% wysokości kosztów kwalifikowalnych, w tym 15% z budżetu państwa. Nazwa priorytetu – Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno-żywnościowym Cel działania Wspierane będą projekty służące osiągnięciu co najmniej jednego z poniższych celów: poprawie warunków sanitarno-higienicznych i weterynaryjnych produkcji; rynkowemu ukierunkowaniu produkcji i wykorzystaniu istniejących nisz rynkowych; tworzeniu nowych i racjonalizacji istniejących kanałów zbytu; poprawie jakości produktów; wzrostowi wartości dodanej produkcji; zmniejszeniu negatywnego wpływu na środowisko; ulepszeniu struktury logistycznej; poprawie dobrostanu zwierząt; wprowadzaniu nowych i modernizacji istniejących technologii produkcji. Opis działania W ramach działania wspierane będą projekty inwestycyjne związane z modernizacją i dostosowaniem do warunków funkcjonowania na Jednolitym Rynku zakładów działających w obszarze przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych. Zakres pomocy W ramach działania wspierane będą projekty dotyczące: 1) budowy lub modernizacji zakładów produkcyjnych lub infrastruktury handlu hurtowego artykułami rolnymi; 2) inwestycji dotyczących ochrony środowiska, przynoszących wymierny efekt ekologiczny. Szczegółowy zakres kosztów kwalifikowalnych oraz reguły kwalifikowalności kosztów znajdują się w Załączniku nr 1. Wysokość pomocy Maksymalny poziom pomocy finansowej może wynosić do 50% łącznych kosztów kwalifikowalnych, jednak nie więcej niż 20 000 000 PLN na jeden podmiot w okresie trwania programu. Ponadto wielkość pomocy finansowej na realizację jednego projektu, nie może być niższa niż 100 000 PLN. Jeżeli przedsiębiorca prowadzi działalność w wyodrębnionych jednostkach organizacyjnych, samodzielnie sporządzających sprawozdania finansowe, wyżej wymienione limity wysokości pomocy będą dotyczyły odrębnie każdego z tych podmiotów. 56 Beneficjenci Osoby fizyczne lub prawne, których statutowym przedmiotem działalności jest przetwórstwo artykułów rolnych (w sektorach określonych w Kryteriach dostępu), pakowanie jaj, usługowe zamrażanie wraz z przechowywaniem artykułów rolnych lub handel hurtowy artykułami rolnymi. Kryteria dostępu 1. Pomoc dotyczy projektów związanych z przetwórstwem i marketingiem artykułów rolnych objętych Załącznikiem I do Traktatu (WE), z wyłączeniem produktów rybnych, leśnych i produktów pochodzących z krajów trzecich. W sektorze przetwórstwa owoców i warzyw dopuszcza się wsparcie zakładu, w którym przetwarzane są surowce z krajów trzecich pod warunkiem, że udział tych surowców nie przekracza 30 % całości przetwarzanych produktów rolnych (w ujęciu wartościowym). W tym przypadku, kwota pomocy finansowej ulega obniżeniu proporcjonalnie do zadeklarowanego udziału surowców pochodzących z krajów trzecich. 2. Podmiot, którego dotyczy inwestycja prowadzi działalność w sektorach określonych poniżej. Numer PKD Sektor 15.51.Z 15.11.Z 15.12.Z 15.13.A 15.32.Z 15.33.A Przetwórstwo mleka i wyrób serów Produkcja mięs, z wyjątkiem drobiowego i króliczego Produkcja mięsa drobiowego i króliczego Produkcja konserw, przetworów z mięsa, z podrobów mięsnych i krwi Produkcja soków z owoców i warzyw Przetwórstwo owoców i warzyw, gdzie indziej niesklasyfikowane, z wyjątkiem działalności usługowej Wytwarzanie produktów przemiału zbóż Wytwarzanie skrobi i produktów skrobiowych – dotyczy wyłącznie podmiotów zajmujących się działalnością w zakresie przetwórstwa ziemniaków na skrobię Produkcja pasz dla zwierząt gospodarskich Produkcja pozostałych artykułów spożywczych, gdzie indziej nie sklasyfikowana – dotyczy podmiotów zajmujących się działalnością w zakresie produkcji jaj w proszku, żółtek świeżych lub zakonserwowanych, białek jaj Produkcja pozostałych artykułów spożywczych, gdzie indziej nie sklasyfikowana - dotyczy podmiotów zajmujących się działalnością w zakresie przetwórstwa chmielu na ekstrakt i na granulat Produkcja pozostałych artykułów spożywczych, gdzie indziej nie sklasyfikowana – dotyczy podmiotów zajmujących się działalnością w zakresie produkcji drożdży piekarniczych i spożywczych. Produkcja pozostałych artykułów spożywczych, gdzie indziej nie sklasyfikowana – dotyczy podmiotów zajmujących się działalnością w zakresie przetwórstwa miodu Produkcja przędzy z włókien tekstylnych pozostała – dotyczy podmiotów zajmujących się działalnością w zakresie przygotowania włókna lnianego i konopnego 15.61.Z 15.62.Z 15.71.Z 15.89.Z 15.89.Z 15.89.Z 15.89.Z 17.17.Z 57 63.12.C 51.22.Z 51.31.Z 51.32.Z 51.33.Z 01.42.Z Magazynowanie i przechowywanie towarów w pozostałych składowiskach – dotyczy podmiotów zajmujących się działalnością w zakresie usługowego zamrażania wraz z przechowywaniem artykułów rolnych. Sprzedaż hurtowa kwiatów i roślin Sprzedaż hurtowa owoców i warzyw Sprzedaż hurtowa mięsa i wyrobów mięsnych Sprzedaż hurtowa wyrobów mleczarskich, jaj, olejów i tłuszczów jadalnych Pakowanie jaj 3. W przypadku podmiotów nieprowadzących działalności w sektorach wymienionych w punkcie 2, wsparcie będzie mogło dotyczyć wyłącznie realizacji projektów służących ochronie środowiska. 4. Podmiot, którego dotyczy inwestycja wykazuje żywotność ekonomiczną, tzn. jest zdolny do realizacji planowanego przedsięwzięcia oraz dalszego prowadzenia rentownej działalności na rynku w danym sektorze. Ocena żywotności danego zakładu będzie przeprowadzona na podstawie analizy danych ekonomicznych dotyczących dotychczasowej działalności gospodarczej podmiotu oraz przedłożonego projektu przedsięwzięcia. W przypadku, gdy przedsiębiorca nie dysponuje środkami na realizację całości planowanej inwestycji, wymagane jest przedstawienie zgody banku lub innej instytucji finansowej, na udzielenie kredytu inwestycyjnego. 5. W przypadku inwestycji zakładających wzrost mocy produkcyjnych, warunkiem przyznania pomocy, jest wykazanie możliwości zbytu planowanej produkcji. Weryfikacja spełnienia tego warunku dokonywana jest poprzez porównanie przedstawionego przez beneficjenta planu sprzedaży, z danymi zawartymi w analizie odpowiedniego sektora przetwórstwa artykułów rolnych, która będzie przeprowadzana i regularnie uaktualniania przez niezależnych ekspertów. 6. Projekty nie mogą dotyczyć inwestycji na poziomie handlu detalicznego. 7. Podmiot, który zostanie objęty wsparciem spełnia minimalne standardy higienicznosanitarne, weterynaryjne, ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt.11 W przypadku zakładów branży przetwórstwa mleka i mięsa, które zostały objęte okresami przejściowymi na dostosowania strukturalne do wymagań sanitarnych lub weterynaryjnych i przygotowały w związku z tym indywidualne harmonogramy działań naprawczych, standardy te muszą być spełnione po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia. Pomoc dla zakładów objętych okresami przejściowymi może dotyczyć wyłącznie projektów, które doprowadzą do spełnienia odpowiednich standardów wynikających z harmonogramu. 8. Planowana inwestycja wiąże się z korzyściami dla producentów rolnych. Oznacza to, że: a) w przypadku podmiotów zajmujących się przetwórstwem artykułów rolnych, pomoc może zostać wypłacona, jeśli po zakończeniu realizacji projektu i w ciągu następnych 5 lat, beneficjent będzie zaopatrywał się w surowiec na podstawie umów (obejmujących co 11 Tabela zawierająca listę minimalnych standardów znajduje się w Załączniku nr 4. 58 najmniej 1 rok) z producentami rolnymi. Umowy te powinny dotyczyć co najmniej 50% przetwarzanego surowca (w ujęciu wartościowym). W przypadku podmiotów zajmujących się przetwórstwem wstępnie przetworzonych artykułów rolnych, po zakończeniu realizacji projektu i w ciągu następnych 5 lat, beneficjent zobowiązany jest wykorzystywać w procesie przetwórczym w co najmniej 50% (w ujęciu wartościowym) wstępnie przetworzone artykuły rolne, nabyte na podstawie umów (obejmujących co najmniej 1 rok) od podmiotów, które pozyskiwały surowiec do ich produkcji, na podstawie umów z producentami rolnymi. Ze względu na specyfikę organizacji pozyskiwania miodu, podmioty zajmujące się przetwórstwem miodu, nie są zobowiązane do zawierania umów kontraktacji z producentami rolnymi. b) w przypadku podmiotów zajmujących się pakowaniem jaj, pomoc może zostać wypłacona, jeśli po zakończeniu realizacji projektu i w ciągu następnych 5 lat, beneficjent będzie zaopatrywał się w surowiec, na podstawie umów (obejmujących co najmniej 1 rok) z producentami rolnymi. Umowy te powinny dotyczyć co najmniej 50% pozyskiwanych artykułów rolnych (w ujęciu wartościowym). c) w przypadku podmiotów zajmujących się usługowym zamrażaniem i przechowywaniem artykułów rolnych, pomoc może zostać wypłacona, jeśli po zakończeniu realizacji projektu i w ciągu następnych 5 lat, beneficjent będzie zaopatrywał się w surowiec na podstawie umów (obejmujących co najmniej 1 rok) z producentami rolnymi lub podmiotami, które pozyskiwały surowiec na podstawie umów z producentami rolnymi. Umowy te powinny dotyczyć co najmniej 50% mocy przechowalniczych zakładu. d) w przypadku podmiotów zajmujących się handlem hurtowym artykułami rolnymi, pomoc może zostać wypłacona, jeśli po zakończeniu realizacji projektu i w ciągu następnych 5 lat, beneficjent będzie zaopatrywał się w artykuły rolne, na podstawie umów (obejmujących co najmniej 1 rok), zawieranych z producentami rolnymi. Umowy te powinny dotyczyć co najmniej 50% nabywanych artykułów rolnych (w ujęciu wartościowym), przeznaczonych do sprzedaży. 9. Budowa nowego zakładu produkcyjnego może podlegać wsparciu, pod warunkiem udokumentowania bazy surowcowej lub w przypadku, gdy inwestycja związana jest z przeniesieniem już istniejącego zakładu (zaprzestanie działalności w posiadanych obiektach i podjęcie produkcji w ramach nowej inwestycji), który będzie kontynuować produkcję w tej samej branży. 10. W przypadku, gdy zakład, w którym realizowany będzie projekt, objęty jest dzierżawą, dzierżawca zobowiązany jest do przedstawienia pisemnej umowy dzierżawy na okres co najmniej 5 lat od dokonania ostatniej płatności oraz pisemnej zgody właściciela nieruchomości na przeprowadzenie planowanego projektu. 11. Projekt, współfinansowany w ramach działania, nie może być współfinansowany z innych środków pomocy publicznej. Ponadto, warunkiem przyznania i udzielenia pomocy finansowej jest bieżące uregulowanie przez beneficjenta zobowiązań podatkowych oraz z tytułu ubezpieczeń w ZUS. 59 Pomoc nie może być przyznana i udzielona podmiotowi, który jest dłużnikiem ARiMR w związku z naruszeniem przez niego zasad udzielonej mu poprzednio pomocy. Zobowiązania beneficjenta Beneficjent nie może dokonać zmiany przeznaczenia inwestycji oraz sprzedaży, najmu, dzierżawy lub leasingu budynków, budowli, wyposażenia, maszyn i urządzeń, wybudowanych, zmodernizowanych z wykorzystaniem środków z pomocy finansowej przyznanej na podstawie umowy o dofinansowanie projektu zawartej z ARiMR, przed upływem 5 lat od dnia podpisania umowy. Inne zobowiązania beneficjenta określone są umową zawartą pomiędzy nim a ARiMR (instytucją wdrażającą). Ponadto beneficjent ma obowiązek: przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania przez Agencję ostatniej płatności związanej z jego realizacją. umożliwienia dokonywania przez Agencję lub inne upoważnione do tego podmioty kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej u beneficjenta. złożenia ankiet monitorujących w ARiMR. Zakres geograficzny – cały kraj System instytucjonalny: a) b) c) d) instytucja zarządzająca: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; instytucja wdrażająca: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) ; beneficjent końcowy: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); beneficjent: osoby fizyczne lub prawne, których statutowym przedmiotem działalności jest przetwórstwo wybranych artykułów rolnych, pakowanie jaj, usługowe zamrażanie wraz z przechowywaniem artykułów rolnych, handel hurtowy artykułami rolnymi. Opis systemu wdrażania Przyjmowanie wniosków o pomoc finansową następuje w terminach określonych w ogłoszeniu o rozpoczęciu realizacji Programu. Wniosek o pomoc dofinansowanie wraz z wymaganymi załącznikami należy złożyć w Oddziale Regionalnym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa właściwym terytorialnie dla miejsca realizacji inwestycji, bezpośrednio bądź przesłać listem poleconym lub pocztą kurierską. Dostarczyć należy zarówno zapis na nośniku elektronicznym (dyskietka, płyta CD) jak i wydruk sporządzony z wersji elektronicznej. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega w Oddziale Regionalnym ARiMR ocenie zgodności wydruku z wersją elektroniczną, ocenie formalnej pod kątem poprawności jego wypełnienia, kompletności załączników. W przypadku stwierdzenia niezgodności wydruku z zapisem elektronicznym wniosek zostanie odrzucony. W przypadku stwierdzenia niekompletności złożonej dokumentacji, wniosek wymagał będzie uzupełnienia w terminie określonym przez Oddział Regionalny ARiMR, o czym wnioskodawca zostanie pisemnie poinformowany. 60 Za datę złożenia wniosku uznawana jest data, kiedy Oddział Regionalny ARiMR otrzymał wniosek poprawnie wypełniony wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami, co oznacza, że wniosek, który wymagał uzupełnienia rejestrowany jest w kolejności wynikającej z daty wpłynięcia do Oddziału Regionalnego ARiMR ostatniego z brakujących dokumentów. Zarejestrowany wniosek o dofinansowanie projektu podlega weryfikacji pod kątem zgodności z celami i zasadami działania poprzez sprawdzenie: zgodność projektu z zakresem pomocy przewidzianym w ramach działania; spełnienia kryteriów dostępu do pomocy; poprawności kalkulacji kosztów i wnioskowanej pomocy. Pozytywnie ocenione projekty przekazywane są do rekomendacji do Krajowego Komitetu Sterującego. W przypadku uzyskania przedmiotowej rekomendacji, ARiMR zawiera umowę o dofinansowanie projektu z Wnioskodawcą. Tekst umowy o dofinansowanie projektu przesyłany jest do Wnioskodawcy, a jej podpisanie następuje w siedzibie Oddziału Regionalnego ARiMR. Umowa określa zobowiązanie Agencji do współfinansowania planowanego projektu, pod warunkiem, że beneficjent zrealizuje go w określonym zakresie i terminie, udokumentuje poniesione koszty i dotrzyma zobowiązań wynikających z umowy. Zawarta z ARiMR umowa może zostać zmodyfikowana na wniosek jednej ze stron. Każda zmiana warunków umowy powinna być dokonana w formie pisemnej w drodze aneksu, pod rygorem nieważności. Beneficjent może rozpocząć realizację projektu z chwilą podpisania umowy o dofinansowanie projektu. Koszty poniesione przed datą zawarcia umowy nie będą uznane jako koszty kwalifikowalne. Zasada ta nie dotyczy jedynie kosztów ogólnych - mogą one być poniesione przed podpisaniem umowy, lecz nie wcześniej niż 1 stycznia 2004 r. Wniosek o refundację jest składany w Oddziale Regionalnym ARiMR. Płatności dokonuje się po złożeniu przez beneficjenta wniosku o refundację wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami (w tym: dokumentami potwierdzającymi poniesione koszty) oraz sprawdzeniu przez Agencję zgodności realizacji projektu z umową. Płatność na rzecz beneficjenta jest dokonywana jednorazowo po zakończeniu całości realizacji projektu lub (o ile było to przewidziane umową) etapowo. W takim przypadku beneficjent składa odrębne wnioski o refundację, po zrealizowaniu każdego etapu. Przy projektach, których planowana wysokość pomocy przekracza kwotę 10 milionów PLN dopuszcza się możliwość realizacji inwestycji w 4 etapach Płatność po zrealizowaniu całości projektu może być dokonana po złożeniu przez beneficjenta sprawozdania końcowego z realizacji projektu. Szczegółowe zasady obsługi wniosków o dofinansowanie projektu i wniosków o refundację określone zostaną w procedurach ARiMR, zatwierdzonych przez MRiRW. 61 Schemat wdrażania Dokument Proces Podmiot WNIOSEK O DOFINANSOWANIE PROJEKTU ZŁOŻENIE WNIOSKU W OR ARiMR BENEFICJENT WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSEK O DOFINANSOWANIE WNIOSKU O DOFINANSOWANIE PROJEKTU - KARTA PROJEKTU WERYFIKACJI OCENA ZGODNOŚCI Z PROGRAMEM OCENA MERYTORYCZNA ZAWARCIE UMOWY O UMOWA O DOFINANSOWANIE DOFINANSOWANIE PROJEKTU Z PROJEKTU BENEFICJENTEM REALIZACJA I ETAPU PROJEKTU WNIOSEK O REFUNDACJĘ ZŁOŻENIE WNIOSKU REFUNDACJĘ - DO ARiMR O WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU O REFUNDACJĘ Z WNIOSEK O REFUNDACJĘ UMOWĄ KARTA WERYFIKACJI SPRAWDZENIE KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW WERYFIKACJA POPRAWNOŚCI RACHUNKOWEJ PRZYGOTOWANIE ZLECENIA ZLECENIE PŁATNOŚCI PŁATNOŚCI POLECENIE PRZELEWU DOKONANIE PŁATNOŚCI KSIĘGA KSIEGOWANIE PŁATNOŚCI REALIZACJA II ETAPU PROJEKTU (*) ZŁOŻENIE WNIOSKU O WNIOSEK O REFUNDACJĘ I REFUNDACJĘ WRAZ ZE SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI SPRAWOZDANIEM Z REALIZACJI PROJEKTU PROJEKTU DO ARiMR WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSEK O REFUNDACJĘ I WNIOSKU O PŁATNOŚĆ ORAZ SPRAWOZDANIE KOŃCOWE Z SPRAWOZDANIA KOŃCOWEGO Z REALIZACJI PROJEKTU UMOWĄ KARTA WERYFIKACJI SPRAWDZENIE KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW WERYFIKACJA POPRAWNOŚCI RACHUNKOWEJ PRZYGOTOWANIE ZLECENIA ZLECENIE PŁATNOŚCI PŁATNOŚCI POLECENIE PRZELEWU DOKONANIE PŁATNOŚCI KSIĘGA KSIEGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR ARiMR BENEFICJENT ARiMR ARiMR ARiMR ARiMR BENEFICJENT ARiMR ARiMR ARiMR ARiMR (*) W przypadku, gdy projekt jest realizowany w jednym etapie, procedura przebiega w sposób opisany jak dla II etapu. 62 Sposób udzielenia pomocy Pomoc będzie udzielana w formie grantów inwestycyjnych. Wskaźniki monitorowania Wskaźniki produktu • Liczba projektów w ramach poszczególnych sektorów przetwórstwa. • Liczba projektów według celu inwestycji. • Liczba projektów według kategorii kosztów kwalifikowalnych. • Łączna wartość kosztów poniesionych przez beneficjentów wg sektorów przetwórstwa. • Łączna wartość kosztów poniesionych przez beneficjentów wg celów inwestycji. • Łączna wartość zaangażowanych środków publicznych (w podziale na środki krajowe oraz EAGGF) wg sektorów przetwórstwa. • Łączna wartość zaangażowanych środków publicznych (w podziale na środki krajowe oraz EAGGF) wg celów inwestycji. • Średnia intensywność pomocy finansowej w % kosztów kwalifikowalnych wg sektorów przetwórstwa. • Średnia intensywność pomocy finansowej w % kosztów kwalifikowalnych wg celów inwestycji. Wskaźniki rezultatu • Liczba zakładów, które dokonały dostosowań strukturalnych w ramach programu (wg sektorów przetwórstwa). • Wartość sprzedaży w zakładach objętych programem (wg sektorów przetwórstwa). Wskaźniki oddziaływania • Wzrost wartości sprzedaży w zakładach objętych pomocą (wg sektorów produkcji). • Udział zakładów, które dokonały dostosowań strukturalnych w ramach programu w stosunku do ogólnej liczby zakładów, które dokonały dostosowań strukturalnych. Budżet działania w latach 2004-2006 (w mln Euro) Wspólnota Europejska Działanie Budżet EFOiGR - Państwa Sekcja Jednostki Samorządu Inne publiczne Prywatne Terytorialnego Orientacji Przetwórstwo i marketing artykułów rolnych (ogółem) 325,00 139,29 - - 464,29 63 3.2. Priorytet II – Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich 3.2.1. Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą i/lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych. Nazwa Programu Operacyjnego Nazwa Priorytetu Nazwa działania Nazwa poddziałania Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych Numer działania* Czas trwania działania Instytucja zarządzająca Instytucja pośrednicząca Beneficjent końcowy Beneficjenci (projektodawcy) Ostateczni Beneficjenci (osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy) Instytucja Płatnicza Rodzaj pomocy Maksymalna. wysokość pomocy w % kwalifikujących się kosztów Wsparcie finansowe ogółem dla działania Wsparcie finansowe Unii Europejskiej Wsparcie finansowe krajowe Udział środków prywatnych w całości środków (%) Udział środków publicznych w całości środków (%) Udział Unii Europejskiej w środkach publicznych (%) Udział Unii Europejskiej w całości środków (%) Udział krajowy w środkach publicznych (%) Udział krajowy w całości środków (%) System wyboru projektów Skład grup roboczych wybierających projekty i Komitetów Sterujących Dziedzina Interwencji Funduszy Strukturalnych – 125 64 Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą i/lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych Brak 125 2.4. 2004 – 2006 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa PGL Lasy Państwowe PGL Lasy Państwowe – Nadleśnictwa i właściciele lasów prywatnych Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów Granty inwestycyjne 100 % 12,5 mln € 10 mln € 2,5 mln € 0% 100% 80% 80% 20% 20% Według kolejności zgłoszeń. Kwalifikacja projektów dokonywana jest przez Odziały Regionalne ARiMR. Nie biorą udziału w wyborze projektów. Finansowanie: wkład Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) – Sekcja Orientacji wynosi 80% całkowitego kwalifikującego się kosztu. Poziom pomocy udzielanej beneficjentowi wynosi 100% wysokości kosztów kwalifikowanych, w tym 20% z budżetu państwa. Nazwa priorytetu: Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Cel działania Celem działania jest odbudowa funkcji gospodarczych, ekologicznych i społecznych terenów leśnych zniszczonych wskutek klęsk żywiołowych lub pożarów oraz wprowadzenie działań zapobiegających powstaniu szkód. Opis działania Cel działania zostanie osiągnięty poprzez uporządkowanie uszkodzonych powierzchni leśnych, przygotowanie leśnego materiału sadzeniowego, stopniowe odnowienie zniszczonych drzewostanów wraz z pielęgnacją i ochroną założonych upraw, pielęgnacja i ochrona uszkodzonych drzewostanów we wszystkich klasach wieku oraz cennych leśnych obiektów przyrodniczych, udostępnienie lasu dla społeczeństwa poprzez budowę i modernizację leśnej bazy turystycznej i edukacyjnej oraz wzmocnienie systemu ochrony przeciwpożarowej terenów leśnych. Pomoc finansowa udzielana w ramach powyższego działania dostępna będzie, w przypadku wystąpienia naturalnej katastrofy (wiatr, okiść, powódź, lawina, obsunięcia gruntów, szkodliwe czynniki biotyczne)i/lub pożaru, na terenach leśnych całej Polski, bez względu na formę ich własności. Działanie będzie realizowane w pierwszej kolejności na terenach leśnych północnowschodniej Polski, zgodnie z zasięgiem geograficznym zniszczeń powstałych w wyniku huraganowego wiatru z dnia 4 lipca 2002 roku. Realizacja prac odbywać się będzie z uwzględnieniem zapisów zawartych w Strategii zagospodarowania hodowlano-ochronnego terenów pohuraganowych z dnia 4 lipca 2002 roku. Zakres pomocy Wspierane będą projekty związane z: 1) przygotowaniem leśnego materiału rozmnożeniowego na potrzeby odbudowy uszkodzonych lasów; 2) uporządkowaniem uszkodzonej powierzchni leśnej; 3) odnowieniem lasu wraz z pielęgnacją i ochroną założonych upraw; 4) pielęgnacją i ochroną uszkodzonych drzewostanów oraz cennych obiektów przyrodniczych; 5) udostępnianiem terenów leśnych dla wypełniania funkcji społecznych lasu; 6) wzmocnieniem systemu ochrony przeciwpożarowej. Szczegółowy zakres kosztów kwalifikowanych oraz reguły kwalifikowalności kosztów znajdują się w Załączniku nr 1. 65 Wysokość pomocy Poziom pomocy finansowej w ramach działania wynosi 100 % całkowitych kosztów kwalifikowalnych projektu. Beneficjenci Nadleśnictwa Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. W zakres planowanego projektu włączani będą prywatni właściciele lasów, którzy zgłoszą należące do nich tereny leśne, do objęcia działaniami w zakresie ich odnowy, w ramach kompleksowego projektu realizowanego przez dane nadleśnictwo. Kryteria dostępu 1. Pomoc może być przyznana na realizację projektów, na obszarze bezpośrednio uszkodzonym w wyniku katastrofy lub takim, na którym istnieje zagrożenie zwiększone na skutek zaistniałej katastrofy. Obszary uprawnione do wsparcia, wymieniono w punkcie: Zasięg geograficzny. 2. Projekty zgłaszane przez nadleśnictwa, nie uznane za bezpośrednio zniszczone w wyniku katastrofy (por. Zasięg geograficzny – grupa B), mogą dotyczyć jedynie działań zapobiegawczych, mających wpływ na zabezpieczenie obszarów leśnych bezpośrednio zniszczonych w wyniku katastrofy (grupa A). 3. Nadleśnictwo, w toku przygotowywania projektu, jest zobowiązane do poinformowania (we współpracy z odpowiednimi władzami samorządowymi gmin) właścicieli lasów prywatnych o planowanym projekcie i uwzględnienia w jego zakresie lasów prywatnych, zgłoszonych przez ich właścicieli. 4. Projekt współfinansowany w ramach działania nie może być współfinansowany z innych środków pomocy publicznej. 5. Realizowane projekty muszą uwzględniać zasady zabezpieczeń przeciwpożarowych w powiązaniu ze stopniem zagrożenia pożarowego obszaru leśnego, którego dotyczy projekt12. 6. Warunkiem przyznania i udzielenia pomocy finansowej jest też bieżące uregulowanie przez beneficjenta zobowiązań podatkowych oraz z tytułu ubezpieczeń w ZUS. Pomoc nie może być przyznana i udzielona podmiotowi, który jest dłużnikiem ARiMR w związku z naruszeniem przez niego zasad udzielonej mu poprzednio pomocy. Zobowiązania beneficjenta Beneficjent ma obowiązek: przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania przez Agencję ostatniej płatności związanej z jego realizacją. umożliwienia dokonywania przez Agencję lub inne upoważnione do tego podmioty kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej u beneficjenta w trakcie realizacji projektu oraz przez okres 5 lat od dokonania ostatniej płatności. 12 Informacje nt. przepisów w zakresie kategoryzacji i zasad ochrony przeciwpożarowej lasów znajdują się w Załączniku nr 7 Uzupełnienia Programu. 66 - złożenia ankiety monitorującej. Zasięg geograficzny Działanie, w zakresie odbudowy zniszczonego potencjału leśnego oraz wprowadzania odpowiednich instrumentów zapobiegawczych realizowane będzie na terenach leśnych uszkodzonych w wyniku huraganu z 4 lipca 2002 roku, tj.: - (grupa A) Nadleśnictwa: Borki, Drygały, Czerwony Dwór, Giżycko, Nowogród, Pisz, Ostrołęka, Myszyniec, Rudka. - (grupa B) Nadleśnictwa: Maskulińskie, Gołdap, Olecko, Spychowo, Strzałowo i Mrągowo - obręb Mrągowo - w częściach sąsiadujących z obszarami zniszczonymi przez katastrofę i funkcjonalnie z nimi powiązanymi. System instytucjonalny a) b) c) d) e) instytucja zarządzająca: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; instytucja wdrażająca: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); beneficjent końcowy: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); beneficjenci: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe; beneficjenci ostateczni: nadleśnictwa i właściciele lasów prywatnych. Opis systemu wdrażania Przyjmowanie wniosków o dofinansowanie projektu następuje w terminach określonych w ogłoszeniu o rozpoczęciu realizacji programu. Wniosek o dofinansowanie projektu wraz z wymaganymi załącznikami należy złożyć w Oddziale Regionalnym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa właściwym terytorialnie dla miejsca realizacji inwestycji, bezpośrednio bądź listem poleconym lub pocztą kurierską. Dostarczyć należy zarówno zapis na nośniku elektronicznym (dyskietka, płyta CD) jak i wydruk sporządzony z wersji elektronicznej. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega w Oddziale Regionalnym ARiMR ocenie zgodności wydruku z wersją elektroniczną, ocenie formalnej pod kątem poprawności jego wypełnienia, kompletności załączników. W przypadku stwierdzenia niezgodności wydruku z zapisem elektronicznym wniosek zostanie odrzucony. W przypadku stwierdzenia niekompletności złożonej dokumentacji, wniosek wymagał będzie uzupełnienia w terminie określonym przez Oddział Regionalny ARiMR, o czym wnioskodawca zostanie pisemnie poinformowany. Za datę złożenia wniosku uznawana jest data, kiedy Oddział Regionalny ARiMR otrzymał wniosek poprawnie wypełniony wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami, co oznacza, że wniosek, który wymagał uzupełnienia rejestrowany jest w kolejności wynikającej z daty wpłynięcia do Oddziału Regionalnego ARiMR ostatniego z brakujących dokumentów. Zarejestrowany wniosek o dofinansowanie projektu podlega weryfikacji pod katem zgodności z celami i zasadami działania poprzez sprawdzenie: zgodności projektu z zakresem pomocy przewidzianym w ramach działania; zgodności z kryteriami dostępu do pomocy; 67 - poprawności kalkulacji kosztów i wnioskowanej pomocy. Projekty zgodne ze wszystkimi wymaganiami określonymi dla niniejszego działania przyjmowane są do realizacji według kolejności złożenia (rejestracji) wniosków, w ramach dostępnych środków. Przyjęcie projektu do realizacji następuje formalnie z chwilą zawarcia umowy o dofinansowanie projektu pomiędzy ARiMR i wnioskodawcą. Tekst umowy przesyłany jest do Wnioskodawcy, a jej podpisanie następuje w siedzibie Oddziału Regionalnego ARiMR. Umowa o dofinansowanie projektu określa zobowiązanie Agencji do współfinansowania planowanego projektu, pod warunkiem, że beneficjent zrealizuje go w określonym zakresie i terminie, udokumentuje poniesione koszty i dotrzyma zobowiązań wynikających z umowy. Po podpisaniu umowy o dofinansowanie projektu beneficjent dokonuje wyboru dostawców towarów i usług w ramach projektu zgodnie z wymogami ustawy o zamówieniach publicznych. Po rozstrzygnięciu przetargu beneficjent ma obowiązek przedstawić informację na temat kosztów projektu wynikających z postępowania przetargowego. W przypadku, gdy koszt projektu jest niższy od planowanego, dokonywana jest korekta wysokości kwoty pomocy zawartej w umowie. Każda zmiana warunków umowy o dofinansowanie projektu powinna być dokonana w formie pisemnej w drodze aneksu, pod rygorem nieważności. Beneficjent może rozpocząć realizację projektu z chwilą podpisania umowy o dofinansowanie projektu. Koszty poniesione przed datą zawarcia umowy nie będą uznane jako koszty kwalifikowalne. Zasada ta nie dotyczy jedynie kosztów ogólnych - mogą one być poniesione przed podpisaniem umowy, lecz nie wcześniej niż 1 stycznia 2004 r. Wniosek o refundację jest składany w Oddziale Regionalnym ARiMR. Płatności dokonuje się po złożeniu przez beneficjenta wniosku o płatność wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami (w tym: dokumentami potwierdzającymi poniesione koszty) oraz sprawdzeniu przez Agencję zgodności realizacji projektu z umową. Płatność na rzecz beneficjenta jest dokonywana jednorazowo po zakończeniu całości realizacji projektu lub (o ile było to przewidziane umową) w dwóch etapach. Płatność po zrealizowaniu całości projektu może być dokonana po złożeniu przez beneficjenta sprawozdania końcowego z realizacji projektu. Szczegółowe zasady obsługi wniosków o dofinansowanie projektu i wniosków o refundację określone zostaną w procedurach ARiMR, zatwierdzonych przez MRiRW. Wskaźniki monitorowania Wskaźniki produktu • 68 Łączna wartość zaangażowanych środków publicznych (w podziale na środki krajowe oraz EAGGF). Wskaźniki rezultatu • Powierzchnia lasów prywatnych i państwowych odnowionych lub zagospodarowanych lub lasów objętych instrumentami zapobiegawczymi w ramach działania. Wskaźniki oddziaływania • Zmiana % udziału zagospodarowanych drzewostanów w stosunku do łącznej powierzchni lasów uszkodzonych objętych działaniem. Schemat wdrażania Dokument WNIOSEK O DOFINANSOWANIE PROJEKTU WNIOSEK O DOFINANSOWANIE PROJEKTU- KARTA WERYFIKACJI UMOWA O DOFINANSOWANIE PROJEKTU Proces ZŁOŻENIE WNIOSKU O DOFINANSOWANIE PROJEKTU W ODDZIALE REGIONALNYM ARiMR WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU OCENA ZGODNOŚCI Z PROGRAMEM OCENA MERYTORYCZNA ZAWARCIE UMOWY O DOFINANSOWANIE PROJEKTU Z BENEFICJENTEM Podmiot BENEFICJENT ARiMR ARiMR REALIZACJA I ETAPU PROJEKTU WNIOSEK O REFUNDACJĘ ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ - DO ARiMR BENEFICJENT WNIOSEK O REFUNDACJĘ KARTA WERYFIKACJI WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU O REFUNDACJĘ Z UMOWĄ SPRAWDZENIE KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW WERYFIKACJA POPRAWNOŚCI RACHUNKOWEJ ARiMR ZLECENIE PŁATNOŚCI PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI ARiMR POLECENIE PRZELEWU DOKONANIE PŁATNOŚCI ARiMR KSIEGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR KSIĘGA REALIZACJA II ETAPU PROJEKTU (*) WNIOSEK O REFUNDACJĘ I SPRAWOZDANIE KOŃCOWE Z REALIZACJI PROJEKTU ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ WRAZ ZE SPRAWOZDANIEM KOŃCOWYM Z REALIZACJI PROJEKTU DO ARiMR BENEFICJENT WNIOSEK O REFUNDACJĘ KARTA WERYFIKACJI WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU O REFUNDACJĘ WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU O REFUNDACJĘ ORAZ SPRAWOZDANIA KOŃCOWEGO Z REALIZACJI PROJEKTU Z UMOWĄ SPRAWDZENIE KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW WERYFIKACJA POPRAWNOŚCI RACHUNKOWEJ ARiMR ZLECENIE PŁATNOŚCI PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI ARiMR POLECENIE PRZELEWU DOKONANIE PŁATNOŚCI ARiMR KSIĘGA KSIEGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR 69 (*) W przypadku, gdy projekt jest realizowany w jednym etapie, procedura przebiega w sposób opisany jak dla II etapu. Budżet działania w latach 2004-2006 (w mln Euro) Wspólnota Europejska Działanie Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą i/lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych. (ogółem) 70 EFOiGR Sekcja Orientacji 10,00 Budżet Państwa 2,50 Jednostki Samorządu Terytorialnego Inne publiczne - - Prywatne - 3.2.2. Scalanie gruntów Nazwa Programu Operacyjnego Nazwa Priorytetu Nazwa działania Nazwa poddziałania Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych Numer działania Czas trwania działania Instytucja zarządzająca Instytucja pośrednicząca Instytucja wdrażająca Beneficjent końcowy Beneficjenci (projektodawcy) Beneficjenci ostateczni (osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy) Instytucja płatnicza Rodzaj pomocy Max. wysokość pomocy w % kwalifikujących się kosztów Wsparcie finansowe ogółem dla działania Wsparcie finansowe Unii Europejskiej Wsparcie finansowe krajowe Udział środków prywatnych w całości środków (%) Udział środków publicznych w całości środków (%) Udział Unii Europejskiej w środkach publicznych (%) Udział Unii Europejskiej w całości środków (%) Udział krajowy w środkach publicznych (%) Udział krajowy w całości środków (%) System wyboru projektów Skład grup roboczych wybierających projekty i Komitetów Sterujących Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Scalanie gruntów Brak 1302 2.2. 2004 - 2006 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Urzędy marszałkowskie Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Starosta powiatu reprezentujący właścicieli gospodarstw rolnych. Rolnicy Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów Granty inwestycyjne 100% 21,25 mln euro 17 mln euro 4,25 mln euro 0% 100% 80% 80% 20% 20% Wnioski spełniające wymogi udziału w programie w formie listy rankingowej projektów zostają przekazane do Regionalnego Komitetu Sterującego, który ją akceptuje i rekomenduje Zarządowi Województwa. Zarząd województwa dokonuje wyboru obiektów i zawiera umowy ze starostami na realizacje wybranych projektów scalenia oraz na sfinansowanie zagospodarowania poscaleniowego Regionalny Komitet Sterujący (art.23 ustawy o Narodowym Planie Rozwoju): przedstawiciele władz samorządowych wszystkich szczebli, administracji rządowej, instytucji zarządzających, oraz partnerów społeczno - gospodarczych 71 Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych - 1302 Finansowanie: wkład Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) Sekcja Orientacji do 80% całkowitego kwalifikującego się kosztu, współfinansowanie z budżetu państwa. Poziom pomocy udzielonej beneficjentowi wynosi do 100%. Nazwa priorytetu: Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Cele działania Pomoc publiczna udostępniona w ramach tego działania prowadzić będzie do: poprawy struktury obszarowej gospodarstw rolnych; zmniejszenia ilości działek w poszczególnych gospodarstwach rolnych; zmniejszenia ilości działek o kształtach niedogodnych do uprawy mechanicznej; wydzielenia gruntów ekwiwalentnych dla rolników w niewielkiej odległości od siedziby gospodarstwa; wytyczenia i urządzenie funkcjonalnej sieci dróg transportu rolnego dostosowanej do współcześnie stosowanych maszyn rolniczych; zapewnienia każdej poscaleniowej działce dostępu do drogi o charakterze drogi publicznej; dostosowania granic działek do systemu urządzeń melioracji wodnych oraz rzeźby terenu; wydzielenia niezbędnych gruntów na cele infrastruktury technicznej i społecznej w ramach postępowania scaleniowego – bez procedur wywłaszczeniowych; tworzenia warunków przestrzennych dla procesu zwiększania lesistości kraju; likwidacji zaniedbanych wspólnot gruntowych; opracowywania dla scalanych obszarów dokumentacji katastralnej o współcześnie wymaganych parametrach technicznych przy racjonalnie uzasadnionych nakładach finansowych; tworzenia warunków do synchronizowania w sposób systemowy dokumentacji katastralnej z Księgami Wieczystymi. Opis działania Scalanie gruntów prowadzone jest na obszarach charakteryzujących się znacznym rozdrobnieniem gruntów. W związku z tym, wsparcie w zakresie postępowania scaleniowego, ma na celu przede wszystkim poprawę rozłogu gruntów w ramach poszczególnych gospodarstw rolnych. W wyniku zmniejszenia liczby działek rolnych w gospodarstwach, uzyskuje się poprawę efektywności gospodarowania poprzez zmniejszenie kosztów transportu oraz ułatwienie mechanizacji upraw polowych. Ponadto, w ramach projektu scaleniowego przeprowadza się prace w zakresie zagospodarowania poscaleniowego terenu, uwzględniające wymogi ochrony środowiska naturalnego. Zakres pomocy W ramach działania finansowane będzie: - opracowanie dokumentacji geodezyjno-prawnej; - zagospodarowanie poscaleniowe związane z organizacją przestrzeni produkcyjnej, w tym urządzanie dróg transportu rolnego, porządkowanie terenu umożliwiające objęcie w posiadanie nowo wydzielonych działek, korekta przebiegu rowów melioracyjnych, urządzanie przepustów, itp. Szczegółowy zakres kosztów kwalifikowalnych oraz reguły kwalifikowalności kosztów znajdują się w Załączniku nr 1. 72 Wysokość pomocy Pokrycie całkowitych kosztów kwalifikowalnych projektu Beneficjenci Starosta powiatu reprezentujący właścicieli gospodarstw rolnych. Kryteria dostępu 1. Wystąpienie do starosty o podjęcie scalenia gruntów, potwierdzone przez co najmniej 50% właścicieli gospodarstw rolnych, położonych na projektowanym obszarze scalenia lub właścicieli gruntów, których łączny obszar przekracza połowę powierzchni projektowanego obszaru. 2. Projekty w zakresie scalania gruntów będą realizowane pod warunkiem przestrzegania przepisów ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (tekst jednolity Dz.U. z 2003 r. Nr 178, poz. 1749) Ocena oddziaływania projektu scalenia na środowisko, sporządzona ex-ante, zgodna z przepisami ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw. (Dz.U. z 2001 r. Nr 100, poz. 1085 z póź. zm.) z dnia 09.11.2000r. o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 109, poz. 1157). 3. Projekt współfinansowany w ramach tego działania nie może być wspierany z innych środków pomocy publicznej. Kryteria selekcji projektów Kryterium a) Procent właścicieli gospodarstw rolnych położonych na projektowanym obszarze scalenia, którzy złożyli wniosek o przeprowadzenie postępowania lub b) procent gruntów położonych na projektowanym obszarze scalenia, których właściciele złożyli wniosek o przeprowadzenie scalenia Zmniejszenie ilości działek w poszczególnych gospodarstwach Zmniejszenie ilości działek o kształtach niedogodnych do uprawy mechanicznej Wydzielenia gruntów ekwiwalentnych dla rolników w niewielkiej odległości od siedziby gospodarstwa Wytyczenie i urządzenie funkcjonalnej sieci dróg transportu rolnego dostosowanej do współcześnie stosowanych maszyn rolniczych Zapewnienia każdej poscaleniowej działce dostępu do drogi o charakterze drogi publicznej; Dostosowania granic działek do systemu urządzeń melioracji wodnych oraz rzeźby terenu; Maksymalna liczba punktów a) 51 punktów* lub b) 51 punktów 1 punkt 1 punkt 1 punkt 1 punkt 1 punkt 1 punkt 73 Wydzielenia niezbędnych gruntów na cele infrastruktury technicznej i społecznej w ramach postępowania scaleniowego – bez procedur wywłaszczeniowych; Tworzenia warunków przestrzennych dla procesu zwiększania lesistości kraju; Likwidacji zaniedbanych wspólnot gruntowych; RAZEM 1 punkt 1 punkt 1 punkt 60 punktów * % właścicieli gospodarstw rolnych wnioskujących o scalenie / % gruntów, których właściciele złożyli wniosek o przeprowadzenie scalenia od - do 51-60 61-70 71-80 81-90 91-100 Liczba punktów 11 21 31 41 51 Preferowane będą wnioski: poparte wystąpieniem właścicieli gospodarstw rolnych, których liczba znacznie przekracza 50% właścicieli gospodarstw z projektowanego obszaru scalenia, lub poparte wystąpieniem właścicieli gruntów, których łączny obszar przekracza znacznie połowę pow. projektowanego obszaru, oraz wnioski z obszarów, na których w sposób możliwie pełny można osiągnąć cele działania. Zobowiązania beneficjenta Beneficjent nie może przeznaczyć przyznanych środków na działania inwestycyjne nie wykazywane w projektach scaleniowych. Inne zobowiązania beneficjenta określane będą w umowie zawieranej z zarządem województwa (instytucją wdrażającą) o przyznaniu dofinansowania na realizację projektu scaleniowego oraz na sfinansowanie zagospodarowania poscaleniowego. Beneficjent ma obowiązek: przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania przez ARiMR ostatniej płatności związanej z jego realizacj;. umożliwienia dokonywania przez właściwy miejscowo Urząd Marszałkowski, ARiMR lub inne upoważnione do tego podmioty kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej w trakcie realizacji projektu oraz przez okres 5 lat od dokonania ostatniej płatności; złożenia ankiety monitorującej. Zakres geograficzny – cały kraj System instytucjonalny: a) instytucja zarządzająca: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; b) instytucja wdrażająca: urzędy marszałkowskie; 74 c) beneficjent końcowy: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); d) beneficjenci: starostwa powiatowe; e) beneficjenci ostateczni: rolnicy. Opis systemu wdrażania Przyjmowanie wniosków o dofinansowanie projektu następuje w terminach określonych w ogłoszeniu o rozpoczęciu realizacji Programu. Wniosek starosty o dofinansowanie projektu, wraz z wymaganymi załącznikami, należy złożyć we właściwym miejscowo urzędzie marszałkowskim. Za datę złożenia wniosku uznawany jest dzień, w którym urząd marszałkowski otrzymał wniosek poprawnie wypełniony wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega weryfikacji pod kątem zgodności z zasadami programu poprzez sprawdzenie: zgodności projektu z celami oraz z zakresem pomocy przewidzianym w ramach działania; poprawności kalkulacji kosztów i wnioskowanej pomocy. Zatwierdzenie w formie uchwały projektów do realizacji przez zarząd województwa o wyborze do realizacji poszczególnych projektów w ramach działania Scalanie gruntów poprzedzona jest sporządzeniem ich listy oraz sporządzeniem list rankingowych projektów i przekazaniem ich do akceptacji Regionalnego Komitetu Sterującego. Przyjęcie projektu do realizacji następuje formalnie z chwilą zawarcia umowy o dofinansowanie projektu. Umowa zwierana jest pomiędzy zarządem województwa a wnioskodawcą. Po podpisaniu umowy o dofinansowanie projektu beneficjent (starosta powiatu) kontynuuje postępowanie scaleniowe przy pomocy biura geodezji i terenów rolnych oraz dokonuje wyboru dostawców towarów i usług w ramach komponentu projektu – Zagospodarowanie poscaleniowe, zgodnie z wymogami ustawy o zamówieniach publicznych. Po rozstrzygnięciu przetargów beneficjent ma obowiązek przedstawić informację na temat kosztów projektu wynikających z postępowania przetargowego. W przypadku, gdy koszt projektu jest niższy od planowanego, dokonywana jest korekta wysokości kwoty pomocy zawartej w umowie. Kopię umowy otrzymuje Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, jako beneficjent końcowy tj. instytucja dokonująca płatności na rzecz beneficjenta. Umowa o dofinansowanie projektu może zostać zmodyfikowana na wniosek jednej ze stron. Każda zmiana warunków powinna być dokonana w formie pisemnej w drodze aneksu, pod rygorem nieważności. Beneficjent może rozpocząć realizację projektu z chwilą zawarcia umowy. Koszty poniesione przed datą zawarcia umowy o refundację nie będą uznane jako koszty kwalifikowalne. Zasada ta nie dotyczy jedynie kosztów ogólnych - mogą one być poniesione przed zawarciem umowy lecz nie wcześniej niż 1 stycznia 2004 r. Beneficjent składa wniosek o refundację do urzędu marszałkowskiego, właściwego dla miejsca realizacji projektu, po realizacji całości lub poszczególnych etapów realizacji 75 projektu, ustalanych indywidualnie dla poszczególnych obszarów scalenia w umowie. Wraz z wnioskiem o refundację przedstawiane są wymagane załączniki, w szczególności dowody dokonanych płatności. Urząd marszałkowski dokonuje oceny kompletności i prawidłowości przedłożonego wniosku oraz zgodności realizacji projektu z umową. Płatności na rzecz beneficjenta dokonuje ARiMR na podstawie autoryzacji dokonanej przez urząd marszałkowski. O dokonaniu płatności Agencja informuje właściwy urząd marszałkowski. Płatność na rzecz beneficjenta jest dokonywana po zakończeniu poszczególnych etapów realizacji projektu ustalanych indywidualnie dla poszczególnych obszarów scalenia w umowie. Umowa o dofinansowanie projektu zobowiązuje ARiMR do współfinansowania planowanego projektu, pod warunkiem, że beneficjent zrealizuje go w określonym zakresie i terminie, udokumentuje poniesione koszty i dotrzyma zobowiązań wynikających z zasad udzielania pomocy określonych wyżej. Zawarta umowa o refundację może być zmieniona na wniosek beneficjenta. Po zakończeniu realizacji projektu, wraz z ostatnim wnioskiem o refundację, beneficjent zobowiązany jest do złożenia sprawozdania końcowego z realizacji projektu, zawierającego podsumowanie całości projektu, zestawienie wykonanych zadań i sprawdzającego zgodność projektu z zapisami w umowie. Schemat wdrażania Dokument Proces Podmiot WNIOSEK O DOFINANSOWANIE PROJEKTU ZŁOŻENIE WNIOSKU DO URZĘDU MARSZAŁKOWSKIEGO STAROSTWO POWIATOWE PRZY UDZIALE BIURA GEODEZJI I TERENÓW ROLNYCH WNIOSEK O DOFINANSOWANIE PROJEKTU - KARTA WERYFIKACJI WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU URZĄD MARSZAŁKOWSKI OCENA ZGODNOŚCI Z PROGRAMEM OCENA WG KRYTERIÓW PUNKTOWYCH LISTA PROJEKTÓW ZESTAWINIE PROJEKTÓW URZĄD MARSZAŁKOWSKI SPEŁNIAJACYCH WARUNKI UDZIAŁU W PROGRAMIEM PRZYGOTOWANIE PROPOZYCJI LIST RANKINGOWYCH WRAZ Z OPINIĄ LISTA RANKINGOWA PROJEKTÓW URZĄD MARSZAŁKOWSKI PRZEKAZANIE LIST RANKINGOWYCH DO RKS LISTA RANKINGOWA PROJEKTOW AKCEPTACJA LISTY RANKINGOWEJ PROJEKTÓW RKS LISTA PROJEKTOW DO REALIZACJI ZATWIERDZENIE PROJEKTOW DO REALIZACJI ZARZĄD WOJEWÓDZTWA UMOWA O DOFINANSOWANIE PROJEKTU ZAWARCIE UMOWY NA REALIZACJĘ PROJEKTU ZARZĄD WOJEWÓDZTWA 76 REALIZACJA ETAPU PROJEKTU WNIOSEK O REFUNDACJĘ WNIOSEK O PŁATNOŚĆ - KARTA WERYFIKACJI ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ PO ZAKOŃCZENIU ETAPU ZGODNIE Z STAROSTWO POWIATOWE UMOWĄ WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU URZĄD MARSZAŁKOWSKI WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU O REFUNDACJĘ Z UMOWĄ POTWIERDZENIE REALIZACJI ETAPU PROJEKTU PRZESŁANIE POTWIERDZENIA REALIZACJI ETAPU PROJEKTU DO OR ARiMR URZĄD MARSZAŁKOWSKI ZLECENIE PŁATNOŚCI PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI URZĄD MARSZAŁKOWSKI POLECENIE PRZELEWU DOKONANIE PŁATNOŚCI ARiMR KSIĘGA KSIEGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR REALIZACJA OSTATNIEGO ETAPU PROJEKTU ZŁOŻENIE SPRAWOZDANIA WNIOSEK O REFUNDACJĘ WRAZ ZE KOŃCOWEGO Z REALIZACJI SPRAWOZDANIEM KOŃCOWYM Z STAROSTWO POWIATOWE INWESTYCJI PO JEJ ZAKOŃCZENIU I REALIZACJI INWESTYCJI WNIOSKU O PŁATNOŚĆ WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU WNIOSEK O REFUNDACJĘ WRAZ ZE SPRAWOZDANIEM KOŃCOWYM Z REALIZACJI PROJEKTU - KARTA WERYFIKACJI OCENA I ZATWIERDZENIE SPRAWOZDANIA KOŃCOWEGO URZĄD MARSZAŁKOWSKI WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU O PŁATNOŚĆ Z UMOWĄ POTWIERDZENIE REALIZACJI ETAPU PROJEKTU PRZESŁANIE POTWIERDZENIA REALIZACJI ETAPU PROJEKTU DO OR ARiMR URZĄD MARSZAŁKOWSKI ZLECENIE PŁATNOŚCI PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI URZĄD MARSZAŁKOWSKI POLECENIE PRZELEWU DOKONANIE PŁATNOŚCI ARiMR KSIĘGA KSIEGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR Sposób udzielania pomocy Pomoc finansowa będzie udzielana w formie grantów inwestycyjnych, na zasadzie refundacji poniesionych kosztów. Wskaźniki monitorowania Wskaźniki produktu • Liczba zatwierdzonych projektów. • Łączna wartość zaangażowanych środków publicznych (w podziale na środki krajowe oraz EFOiGR). • Wartość wykonanych prac w zakresie zagospodarowania poscaleniowego. 77 Wskaźniki rezultatu • Łączna powierzchnia gruntów scalonych w ramach działania. • Średnia powierzchnia gospodarstwa podlegającego scaleniu. • Średnia powierzchnia gruntów podlegających scaleniu w ramach jednego projektu. • Przeciętna liczba działek rolnych w gospodarstwie przed scaleniem i po jego przeprowadzeniu. • Średnia liczba gospodarstw w ramach jednego projektu scaleniowego. Wskaźniki oddziaływania • Oczekiwany wskaźnik zmniejszenia ilości działek dla projektów realizowanych w ramach działania. Budżet działania w latach 2004-2006 (w mln Euro) Wspólnota Jednostki Europejska Działanie Budżet Państwa EFOiGR - Sekcja Inne Samorządu Prywatne publiczne Terytorialnego Orientacji Scalanie gruntów (ogółem) 78 17,00 4,25 - - - 3.2.3. Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Nazwa Programu Operacyjnego Nazwa poddziałania Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Brak 1306 Numer działania Czas trwania działania 2.3 2004-2006 Instytucja zarządzająca Instytucja pośrednicząca Instytucja wdrażająca Beneficjent końcowy Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Nazwa Priorytetu Nazwa działania Urząd Marszałkowski Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Beneficjenci (projektodawcy) Samorządy gmin lub instytucje kultury, dla których organem założycielskim jest samorząd terytorialny Ostateczni Beneficjenci (osoby, instytucje lub Mieszkańcy miejscowości należących do gmin grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wiejskich lub miejsko – wiejskich. wdrażanej pomocy) Instytucja płatnicza Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów Rodzaj pomocy Granty inwestycyjne Max. wysokość pomocy w % kwalifikujących się 80% kosztów Wsparcie finansowe ogółem dla działania 112,5 mln euro Wsparcie finansowe Unii Europejskiej 90,0 mln euro Wsparcie finansowe krajowe 22,5 mln euro Udział środków prywatnych w całości środków 0% (%) Udział środków publicznych w całości środków 100% (%) Udział Unii Europejskiej w środkach publicznych 80% (%) Udział Unii Europejskiej w całości środków (%) 80% Udział krajowy w środkach publicznych (%) 20% Udział krajowy w całości środków (%) 20% System wyboru projektów** Wniosek o dofinansowanie projektu składany jest przez gminy i instytucje kultury do urzędów marszałkowskich Skład grup roboczych wybierających projekty i Regionalny Komitet Sterujący (art.23 ustawy o Komitetów Sterujących Narodowym Planie Rozwoju): przedstawiciele władz samorządowych wszystkich szczebli, administracji rządowej, instytucji zarządzających, oraz partnerów społeczno - gospodarczych 79 Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych – 1306 Finansowanie: wkład Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) – Sekcja Orientacji – do 80 % całkowitego kwalifikującego się kosztu; współfinansowanie z budżetu samorządu gminy – minimum 20% kosztów kwalifikowalnych. Nazwa priorytetu: Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Cele działania Realizacja powyższego działania ma na celu: podniesienie standardu życia i pracy na wsi; podniesienie atrakcyjności turystycznej; wzrost atrakcyjności inwestycyjnej; zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych; rozwój tożsamości społeczności wiejskiej i zachowania dziedzictwa kulturowego. Opis działania W ramach działania wspierane będą projekty obejmujące: − realizację inwestycji z zakresu modernizacji i wyposażenia obiektów pełniących funkcje kulturalne, rekreacyjne i sportowe; − odnowę obiektów zabytkowych charakterystycznych dla tradycji budownictwa wiejskiego regionu i ich adaptacji na cele publiczne; − modernizację przestrzeni publicznej we wsi (min. place, parki, tereny zielone); − publiczna infrastrukturę przyczyniającą się do rozwoju funkcji turystycznych wsi oraz działania związane z promocją regionu. Istotny element tego działania stanowi pobudzenie aktywności środowisk lokalnych i stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju i promocji wartości związanych z miejscową specyfiką społeczną, kulturową i przyrodniczą. Szczegółowy zakres kosztów kwalifikowalnych oraz reguły kwalifikowalności kosztów znajdują się w Załączniku nr 1. Wysokość pomocy: Poziom pomocy wynosi do 80% kosztów kwalifikowalnych i nie więcej niż 450 000 PLN dla jednej miejscowości bądź instytucji kultury w okresie realizacji programu. Beneficjenci Samorządy gmin lub instytucje kultury, dla których organem założycielskim jest samorząd terytorialny. Kryteria dostępu Finansowaniu podlegają projekty realizowane w miejscowościach liczących nie więcej niż 5 tys. mieszkańców, należących do gmin wiejskich lub miejsko - wiejskich. Zadania inwestycyjne, wchodzące w zakres projektu mogą być przyjęte do realizacji pod warunkiem, że są zgodne z przyjętą przez samorząd gminy strategią rozwoju lub planem 80 zagospodarowania przestrzennego. Projekty składane przez instytucje kultury powinny być zaakceptowane przez samorząd terytorialny, który jest ich organem założycielskim. Ponadto, w przypadku, gdy wnioskodawcą jest instytucja kultury, wymagane jest przedstawienie promesy Ministerstwa Kultury na współfinansowanie projektu. Współfinansowaniu podlegają projekty, które realizowane będą na terenach lub w obiektach należących do Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego. W przypadku, gdy projekt dotyczy obiektu nie należącego do beneficjenta lub jest realizowany na terenie nie będącym jego własnością, konieczne jest przedstawienie pisemnej zgody (w postaci umowy) właściciela na realizację takiego projektu i podjęcie przez beneficjenta zobowiązania do utrzymania projektu zgodnie z jednym lub więcej celami działania Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego przez okres co najmniej 5 lat od daty zawarcia umowy na dofinansowanie projektu. W ramach działania Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego wykluczone ze wspólfinansowania są projekty o charakterze komercyjnym. Kryteria wyboru projektów Wyboru projektów do realizacji dokonuje się na podstawie poniższych punktowych kryteriów: 1. Dochód podatkowy gminy, w której planowane jest przedsięwzięcie, w przeliczeniu na 1 mieszkańca, kształtuje się na poziomie: - nie więcej niż 75% średniej krajowej 2 punkty - powyżej 75% średniej krajowej i nie więcej niż 100% średniej krajowej 1 punkt - powyżej średniej krajowej 0 punktów 2. Bezrobocie na terenie, gdzie planowane jest przedsięwzięcie: - gmina zagrożona szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym13 1 punkt - bezrobocie w powiecie, w którym planowane jest przedsięwzięcie, jest wyższe 1 punkt od średniej w województwie14 3. Atrakcyjność turystyczna gminy: - gdy spełnione jest co najmniej jedno z następujących kryteriów: 1) Kryterium atrakcyjności przyrodniczej 1 punkt Punkt jest przyznawany, jeśli na terenie gminy znajdują się tereny o szczególnym znaczeniu przyrodniczym, tj. park narodowy lub krajobrazowy (jeśli przynajmniej część obszaru parku jest położona na terenie gminy);. 2) Kryterium atrakcyjności kulturowej 1 punkt Na terenie gminy znajdują się co najmniej 3 obiekty wpisane do rejestru lub ewidencji zabytków prowadzonych przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków 13 Wg wykazu powiatów [gmin] zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 21 grudnia 1999 r. w sprawie określenia powiatów [gmin] zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym (Dz. U. z dnia 30 grudnia 1999 r., Nr 110, poz. 1264 z późn. zm.) 14 w każdym z ostatnich 6 miesięcy 81 4. Kryterium regionalne15 – 1 punkt Do realizacji mogą być dopuszczone projekty, które uzyskały co najmniej 3 punkty. O kolejności projektów na liście rankingowej decydują: liczba uzyskanych punktów; dla projektów z taką samą liczbą punktów - niższa wartość dochodu podatkowego gminy przypadająca na 1 mieszkańca; dla wniosków o tej samej liczbie punktów i identycznej wartości dochodu podatkowego gminy przypadającego na 1 mieszkańca o ich kolejności decyduje data zarejestrowania poprawnego wniosku. Zobowiązania beneficjenta: Beneficjent nie może dokonać zmiany przeznaczenia inwestycji oraz przeniesienia na rzecz innych osób prawa własności oraz nie może zawierać umów przewidujących przeniesienie posiadania budynków, budowli, wyposażenia – odpowiednio - nabytych, wybudowanych, zmodernizowanych z wykorzystaniem środków z pomocy finansowej przyznanej na podstawie umowy o dofinansowanie projektu zawartej z zarządem województwa przed upływem 5 lat od dnia zawarcia umowy o dofinansowanie projektu. Beneficjent ma obowiązek: przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania przez ARiMR ostatniej płatności związanej z jego realizacją; umożliwienia dokonywania przez właściwy dla miejsca realizacji projektu Urząd Marszałkowski, ARiMR lub inne uprawnione do tego podmioty kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej w trakcie realizacji projektu oraz przez okres 5 lat od dokonania ostatniej płatności; złożenia ankiety monitorującej. Inne zobowiązania beneficjenta określone są umową o dofinansowanie projektu zawartą pomiędzy nim a zarządem województwa. Zasięg geograficzny – miejscowości, należące do gmin wiejskich lub miejsko - wiejskich, liczące do 5 tysięcy mieszkańców na terytorium całego kraju. System instytucjonalny a) b) c) d) instytucja zarządzająca: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; instytucja wdrażająca: urzędy marszałkowskie; beneficjent końcowy: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); beneficjenci: samorządy gmin i instytucje kultury dla, których organem założycielskim jest samorząd terytorialny; e) beneficjenci ostateczni: mieszkańcy miejscowości należących do gmin wiejskich lub miejsko – wiejskich. Opis systemu wdrażania Przyjmowanie wniosków o dofinansowanie projektu następuje w terminach określonych w ogłoszeniu o rozpoczęciu realizacji programu. 15 Kryterium to zostanie określone przez Regionalny Komitet Sterujący, z uwzględnieniem specyfiki województwa 82 Wniosek o dofinansowanie projektu wraz z wymaganymi załącznikami należy złożyć do właściwego terytorialnie dla miejsca realizacji projektu urzędu marszałkowskiego. Wniosek o dofinansowanie projektu należy złożyć bezpośrednio bądź przesłać listem poleconym lub pocztą kurierską. Dostarczyć należy zarówno zapis na nośniku elektronicznym (dyskietka, płyta CD) jak i wydruk sporządzony z wersji elektronicznej. W przypadku stwierdzenia niezgodności wydruku z zapisem elektronicznym wniosek zostanie odrzucony. Wyznaczone komórki organizacyjne urzędów marszałkowskich poddają wniosek weryfikacji formalnej pod kątem terminowości, poprawności jego wypełnienia, kompletności załączników. W przypadku stwierdzenia niekompletności złożonej dokumentacji, wniosek o dofinansowanie projektu wymagał będzie uzupełnienia w terminie określonym przez urząd marszałkowski, o czym wnioskodawca zostanie pisemnie poinformowany. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega następnie ocenie merytorycznej. W szczególności sprawdzeniu podlegają następujące elementy: weryfikacja zgodności wniosku o dofinansowanie projektu z warunkami uzyskania pomocy; ocena według kryteriów wyboru; ocena ekonomiczno-techniczna. Projekty poprawne pod względem formalnym i spełniające warunki określone dla działania zostają poddane ocenie zgodnie z opisanymi wyżej kryteriami wyboru i uszeregowane według ilości uzyskanych punktów, a następnie przekazywane są do Regionalnego Komitetu Sterującego. Na etapie oceny merytorycznej beneficjent może zostać poproszony o uzupełnienie wniosku o dofinansowanie projektu w terminie określonym przez urząd marszałkowski. Regionalny Komitet Sterujący może przyznać poszczególnym projektom dodatkowy punkt za spełnienie kryterium regionalnego uwzględniającego specyfikę województwa. Listę rankingową projektów, uszeregowanych według ilości zdobytych punktów, RKS rekomenduje zarządowi województwa. Przyjęcie projektu do realizacji następuje formalnie z chwilą zawarcia umowy o dofinansowanie projektu pomiędzy zarządem województwa a wnioskodawcą. Tekst umowy o dofinansowanie projektu przesyłany jest do Wnioskodawcy, a jej podpisanie następuje w siedzibie urzędu marszałkowskiego. Umowa o dofinansowanie projektu określa zobowiązanie do objęcia projektu finansowaniem w ramach SPO pod warunkiem, że beneficjent zrealizuje go w określonym zakresie i terminie, udokumentuje poniesione koszty i dotrzyma zobowiązań wynikających z umowy o dofinansowanie projektu. Po podpisaniu umowy o dofinansowanie projektu beneficjent dokonuje wyboru dostawców towarów i usług w ramach projektu zgodnie z wymogami ustawy o zamówieniach publicznych. Po rozstrzygnięciu przetargu beneficjent ma obowiązek przedstawić informację na temat kosztów projektu wynikających z postępowania przetargowego. W przypadku, gdy koszt projektu jest niższy od planowanego, dokonywana jest korekta wysokości kwoty pomocy zawartej w umowie o dofinansowanie projektu. Kopię umowy o dofinansowanie projektu otrzymuje Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, jako beneficjent końcowy tj. instytucja dokonująca płatności na rzecz beneficjenta. 83 Umowa o dofinansowanie projektu może zostać zmodyfikowana na wniosek jednej ze stron. Każda zmiana warunków umowy o dofinansowanie projektu powinna być dokonana w formie pisemnej w drodze aneksu, pod rygorem nieważności. Beneficjent może rozpocząć realizację projektu z chwilą podpisania umowy o dofinansowanie projektu. Koszty poniesione przed datą zawarcia umowy o dofinansowanie projektu nie będą uznane jako koszty kwalifikowalne. Zasada ta nie dotyczy jedynie kosztów planowania wstępnego. Beneficjent składa wniosek o refundację do urzędu marszałkowskiego, właściwego dla miejsca realizacji projektu, po realizacji całości lub poszczególnych etapów realizacji projektu. Wraz z wnioskiem o refundację przedstawiane są wymagane załączniki, w szczególności dowody dokonanych płatności. Urząd marszałkowski dokonuje oceny kompletności i prawidłowości przedłożonego wniosku o refundację oraz zgodności realizacji projektu z umową o dofinansowanie projektu. Płatności na rzecz beneficjenta dokonuje ARiMR na podstawie autoryzacji dokonanej przez urząd marszałkowski. O dokonaniu płatności Agencja informuje właściwy urząd marszałkowski. Po zakończeniu realizacji projektu, wraz z ostatnim wnioskiem o refundację, beneficjent zobowiązany jest do złożenia sprawozdania końcowego z realizacji projektu, zawierającego podsumowanie całości projektu, zestawienie wykonanych zadań i sprawdzającego zgodność projektu z zapisami w umowie o dofinansowanie projektu. Schemat wdrażania: Dokument Proces Podmiot REALIZACJA DZIAŁANIA WNIOSEK O DOFINANSOWANIE PROJEKTU Z ZAŁĄCZNIKAMI ZŁOŻENIE WNIOSKU DO URZĘDU MARSZAŁKOWSKIEGO SAMORZĄD GMINY LUB INSTYTUCJA KULTURY WNIOSEK - KARTA WERYFIKACJI 1 WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ URZĄD MARSZAŁKOWSKI WNIOSEK - KARTA WERYFIKACJI 2 OCENA ZGODNOŚCI Z PROGRAMEM URZĄD MARSZAŁKOWSKI LISTA PROJEKTÓW OCENA WEDŁUG KRYTERIÓW PUNKTOWYCH URZĄD MARSZAŁKOWSKI LISTA PROJEKTÓW ZESTAWIENIE PROJEKTÓW DLA RKS URZĄD MARSZAŁKOWSKI LISTA RANKINGOWA PROJEKTÓW OCENA SPEŁNIENIA PRZEZ PROJEKTY KRYTERIUM REGIONALNEGO REKOMENDACJA LISTY RANKINGOWEJ REGIONALNY KOMITET STERUJĄCY LISTA PROJEKTÓW DO REALIZACJI ZATWIERDZENIE LISTY PROJEKTÓW DO REALIZACJI ZARZĄD WOJEWÓDZTWA UMOWY O DOFINANSOWANIE PROJEKTU PODPISANIE UMÓW O DOFINANSOWANIE PROJEKTÓW MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA 84 REALIZACJA ETAPU INWESTYCJI WNIOSEK O REFUNDACJĘ ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ - PO ZAKOŃCZENIU ETAPU BENEFICJENT WNIOSEK O REFUNDACJĘ – KARTA WERYFIKACJI WERYFIKACJA FORMALNA I MERYTORYCZNA WNIOSKU O REFUNDACJĘ URZĄD MARSZAŁKOWSKI KARTA AUTORYZACJI PŁATNOŚCI PRZESŁANIE POTWIERDZENIA REALIZACJI ETAPU PROJEKTU DO ARiMR URZĄD MARSZAŁKOWSKI POLECENIE PRZELEWU DOKONANIE PŁATNOŚCI ARiMR KSIĘGA KSIĘGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR REALIZACJA OSTATNIEGO ETAPU INWESTYCJI WNIOSEK O REFUNDACJĘ SPRAWOZDANIE KOŃCOWE Z REALIZACJI PROJEKTU ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ WRAZ ZE SPRAWOZDANIEM KOŃCOWYM Z REALIZACJI PROJEKTU BENEFICJENT KARTA WERYFIKACJI WNIOSKU O REFUNDACJĘ WERYFIKACJA FORMALNA I MERYTORYCZNA WNIOSKU O REFUNDACJĘ URZĄD MARSZAŁKOWSKI KARTA AUTORYZACJI PŁATNOŚCI PRZESŁANIE POTWIERDZENIA REALIZACJI PROJEKTU DO ARiMR URZĄD MARSZAŁKOWSKI POLECENIE PRZELEWU DOKONANIE PŁATNOŚCI ARiMR KSIĘGA KSIĘGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR Sposób udzielania pomocy Pomoc będzie udzielana w formie grantów inwestycyjnych. Wskaźniki monitorowania Wskaźniki produktu - Liczba zatwierdzonych projektów: - Łączna wartość kosztów poniesionych przez beneficjentów (całkowita wartość inwestycji) - Łączna wartość zaangażowanych środków publicznych (w podziale na środki krajowe oraz EFOiGR) - Łączna wartość kosztów kwalifikowalnych Wskaźniki rezultatu - Liczba i wartość zrealizowanych projektów w: wg kategorii inwestycji (odnowa wsi, ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego) Wskaźniki oddziaływania - Zmiana poziomu bezrobocia w gminach po realizacji projektów 85 Budżet działania w latach 2004-2006 (w mln Euro) Wspólnota Europejska Budżet EFOiGR - Sekcja Państwa Działanie Jednostki Samorządu Inne publiczne Prywatne Terytorialnego Orientacji Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego (ogółem) 86 90,0 22,5 - - 3.2.4. Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów Nazwa Programu Operacyjnego Nazwa Priorytetu Nazwa działania Nazwa poddziałania Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych Numer działania Czas trwania działania Instytucja zarządzająca Instytucja pośrednicząca Instytucja wdrażająca Beneficjent końcowy Beneficjenci (projektodawcy) Ostateczni beneficjenci (osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy) Instytucja płatnicza Rodzaj pomocy Max. wysokość pomocy w % kwalifikujących się kosztów Wsparcie finansowe ogółem dla działania Wsparcie finansowe Unii Europejskiej Wsparcie finansowe krajowe Udział środków prywatnych w całości środków (%) Udział środków publicznych w całości środków (%) Udział Unii Europejskiej w środkach publicznych (%) Udział Unii Europejskiej w całości środków (%) Udział krajowy w środkach publicznych (%) Udział krajowy w całości środków (%) System wyboru projektów Skład grup roboczych wybierających projekty i Komitetów Sterujących Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów Brak 1307 2.4. 2004-2006 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Osoby fizyczne – rolnicy, domownicy, osoby prawne, które prowadzą działalność rolniczą Osoby fizyczne – rolnicy, domownicy, osoby prawne, które prowadzą działalność rolniczą Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów Granty inwestycyjne 50% 107,14 mln euro 75 mln euro 32,14 mln euro 50% 50% 70% 35% 30% 15% Oddziały Regionalne Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa właściwe terytorialnie dla miejsca realizacji projektu Nie biorą udziału w wyborze projektów 87 Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych - 1307 Finansowanie: wkład Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) Sekcja Orientacji – do 35% całkowitego kwalifikującego się kosztu; współfinansowanie z budżetu państwa. Poziom pomocy udzielanej beneficjentowi wynosi maksymalnie 50% kosztów kwalifikowalnych. Nazwa priorytetu: Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Cele działania Podjęcie lub rozwój dodatkowej działalności, wykorzystującej istniejące zasoby gospodarstwa i regionu oraz uwzględniającej potrzeby rynku, stwarzać będzie warunki do rozwoju wielofunkcyjnych i trwałych ekonomicznie gospodarstw. Niniejsze działanie będzie: sprzyjać tworzeniu alternatywnych źródeł dochodów; promować pozytywny wizerunek wsi i rolnictwa w społeczeństwie; sprzyjać zachowaniu zasobów przyrodniczych obszarów wiejskich; ułatwiać dostęp rolników oraz pozostałych mieszkańców wsi do usług; przyczyniać się do zwiększania opłacalności produkcji i usług w gospodarstwie. Opis działania Wspierane będą projekty związane z realizacją inwestycji służących podjęciu lub rozwijaniu przez rolników, domowników, a także osoby prawne zajmujące się prowadzeniem działalności rolniczej, dodatkowej działalności zbliżonej do rolnictwa. Zakres pomocy Wspierane będą projekty realizowane w związku z uruchomieniem lub rozwojem działalności dodatkowej w zakresie: agroturystyki16; usług związanych z turystyką i wypoczynkiem; usług na rzecz rolnictwa i gospodarki leśnej; prowadzone na małą skalę przetwórstwo produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych; sprzedaży bezpośredniej produktów pochodzących w większości z własnego gospodarstwa; wytwarzania materiałów energetycznych z biomasy (zagospodarowanie słomy, odpadów łąkowych, leśnych, itp.) oraz zakładanie plantacji roślin wieloletnich przeznaczonych na cele energetyczne; rzemiosła i rękodzielnictwa; drobnych usług na rzecz mieszkańców obszarów wiejskich; e-commerce - sprzedaży lub promocji przez internet produktów rolnych, objętych Załącznikiem I do Traktatu (WE) oraz towarów i usług odpowiadających zakresowi niniejszego działania. 16 Pod pojęciem agroturystyki rozumie się przypadek, kiedy w czynnym gospodarstwie rolnym w budynku mieszkalnym znajduje się nie więcej niż 5 pokoi przeznaczonych na wynajem (nie liczy się pomieszczeń wspólnych takich jak np.: salonik, łazienki, kuchnie). 88 Szczegółowy wykaz wspieranych działalności, sporządzony na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (Dz. U. z dnia 2 marca 2004 r.), zawarty jest w Załączniku nr 5. Szczegółowy zakres kosztów kwalifikowalnych oraz reguły kwalifikowalności kosztów znajdują się w Załączniku nr 1. Wysokość pomocy Maksymalny poziom pomocy finansowej może wynosić 50% kosztów kwalifikowalnych. Maksymalna wysokość pomocy finansowej udzielonej w ramach działania, w okresie realizacji Programu, jednemu beneficjentowi i gospodarstwu rolnemu nie może przekroczyć 100 000 PLN. Oznacza to, że: 1) jeden beneficjent może otrzymać pomoc w wysokości nie wyższej niż 100 000 PLN w okresie realizacji Programu. 2) właściciele, współwłaściciele oraz domownicy ubiegający się o dofinansowanie projektów realizowanych w ramach jednego gospodarstwa mogą otrzymać łączną pomoc w wysokości nieprzekraczającej 100.000 PLN w okresie realizacji programu. Beneficjenci Osoby fizyczne, obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej: rolnicy oraz domownicy. Przez rolnika rozumie się osobę fizyczną, która spełnia następujące warunki: prowadzi na własny rachunek działalność rolniczą jako posiadacz (samoistny albo zależny) gospodarstwa rolnego17 położonego w granicach Rzeczypospolitej Polskiej; opłaca podatek rolny; nie pobiera renty w związku z orzeczeniem całkowitej, trwałej niezdolności do pracy, stałej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury. Domownikiem jest osoba bliska rolnikowi, która spełnia następujące warunki: ukończyła 18 lat; pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego, położonego w granicach Rzeczypospolitej Polskiej, albo w bliskim sąsiedztwie; stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem prac;. jest objęta ubezpieczeniem w pełnym zakresie na podstawie przepisów Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z tytułu ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego, macierzyńskiego i emerytalno-rentowego. Osoby prawne - podmioty zarejestrowane w Rejestrze Przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sadowym, których celem zgodnie z wpisem do ww. rejestru jest prowadzenie działalności rolniczej, i które prowadzą taką działalność w oparciu o gospodarstwo rolne, położone w granicach Rzeczypospolitej Polskiej, będące własnością tych podmiotów. 17 Gospodarstwo rolne w rozumieniu Kodeksu cywilnego o obszarze nie mniejszym niż 1 ha użytków rolnych. 89 Kryteria dostępu Pomoc w ramach niniejszego działania może być przyznana, jeżeli spełnione są następujące warunki: 1. w trakcie oceny wniosku o dofinansowanie projektu projekt złożony do finansowania uzyskał co najmniej 2 punkty w oparciu o poniższe kryteria: 1. Bezrobocie na terenie, gdzie znajduje się gospodarstwo beneficjenta: - gmina zagrożona szczególnie wysokim bezrobociem 1 punkt 18 strukturalnym - bezrobocie w powiecie, w którym znajduje się 1 punkt gospodarstwo beneficjenta, jest wyższe od średniej w 19 województwie 2. Dochód podatkowy gminy, w której znajduje się gospodarstwo beneficjenta, w przeliczeniu na 1 mieszkańca, kształtuje się na poziomie: - nie więcej niż 75% średniej krajowej 2 punkty - powyżej 75% i poniżej 100% - powyżej 100% 1 punkt 0 punktów 3. W gospodarstwie rolnym, którego dotyczy projekt, na 1 osobę w nim pracującą przypada nie więcej niż 15 ha przeliczeniowych powierzchni użytków rolnych. 4. Gospodarstwo spełnia kryterium wielkości ekonomicznej przyjęte w Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich dla gospodarstw niskotowarowych. 1 punkt 1 punkt 2. Warunkiem przyznania i udzielenia pomocy finansowej jest bieżące uregulowanie przez beneficjenta zobowiązań podatkowych oraz zobowiązań z tytułu ubezpieczeń w ZUS lub KRUS. Pomoc nie może być przyznana i udzielona podmiotowi, który jest dłużnikiem ARiMR w związku z naruszeniem przez niego zasad udzielonej mu poprzednio pomocy. 3. Projekt współfinansowany w ramach niniejszego współfinansowany z innych środków pomocy publicznej. działania nie może być 4. Pomoc może być przyznana, jeżeli projekt jest uzasadniony ekonomicznie, co podlega sprawdzeniu w trakcie oceny wniosku o dofinansowanie projektu. 5. Wspierane będą projekty realizowane w miejscowościach liczących do 5 tys. mieszkańców, należących do gmin wiejskich lub miejsko-wiejskich. 6. Pomoc może być przyznana lub udzielona jeżeli projekty, w stosunku do których przepisy prawa nakładają taki obowiązek, spełniają lub spełniać będą wymagania w zakresie higieny 18 Wg wykazu powiatów [gmin] zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 21 grudnia 1999 r. w sprawie określenia powiatów [gmin] zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym (Dz. U. z dnia 30 grudnia 1999 r., Nr 110, poz. 1264 z późn. zm.). 19 w każdym z ostatnich 6 miesięcy 90 produkcji, bezpieczeństwa żywności, ochrony środowiska oraz dobrostanu zwierząt. Beneficjent ma obowiązek uzyskania wymaganych prawem dokumentów od odpowiednich w tym przedmiocie służb. 7. W przypadku projektów w zakresie podjęcia działalności agroturystycznej lub usług związanych z turystyką i wypoczynkiem, obejmujących tworzenie bazy noclegowej dla turystyki wiejskiej (w tym usługi hotelarskie), warunkiem przyznania pomocy jest przedstawienie opinii jednostki prowadzącej kategoryzację obiektów zakwaterowania co do zgodności projektu z wymogami standaryzacji lub (w przypadku obiektów hotelarskich) – przyrzeczenia zaszeregowania obiektu do odpowiedniego rodzaju i kategorii (promesy) wydanej na podstawie art.39a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych. Jeżeli projekt dotyczy obiektu już funkcjonującego należy: w zakresie agroturystyki przedstawić dokument określający jego kategorię nadaną przez jednostkę prowadzącą kategoryzację obiektów zakwaterowania; w zakresie usług związanych z turystyką i wypoczynkiem, w tym usług hotelarskich, przedstawić dokument określający jego kategorię nadaną przez jednostkę prowadzącą kategoryzację oraz potwierdzenie wpisu do ewidencji obiektów hotelarskich oraz innych obiektów (wymienionych w art. 35 ust. 2 ww. ustawy), prowadzonej na podstawie art. 38 z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych. Na etapie wniosku o refundację (po realizacji projektu w zakresie agroturystyki lub usług związanych z turystyką i wypoczynkiem, w tym usług hotelarskich) beneficjent przedstawia dokument określający kategorię obiektu, nadaną przez jednostkę prowadzącą kategoryzację obiektów zakwaterowania. Zobowiązania beneficjenta Beneficjent nie może dokonać zmiany przeznaczenia projektu oraz przeniesienia na rzecz innych osób prawa własności oraz nie może zawierać umów przewidujących przeniesienie posiadania20 budynków, budowli, środków transportu, maszyn, narzędzi i urządzeń, wyposażenia oraz inwentarza żywego – odpowiednio - nabytych, wybudowanych, zmodernizowanych z wykorzystaniem środków z pomocy finansowej przyznanej na podstawie umowy zawartej z ARiMR przed upływem 5 lat od dnia dokonania ostatniej płatności. W uzasadnionych przypadkach ARiMR może udzielić zgody na odstąpienie od ww. warunków. W przypadku, gdy w ramach projektu pomocą objęty był zakup inwentarza żywego, ARiMR musi zostać poinformowana o utracie lub konieczności uboju danego zwierzęcia. Beneficjent ma obowiązek: przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania przez ARiMR ostatniej płatności związanej z jego realizacją; umożliwienia dokonywania przez ARiMR lub inne uprawnione do tego podmioty kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej; złożenia ankiety monitorującej; 20 Z wyjątkiem zobowiązań zaciąganych zgodnie z zakresem prowadzonej działalności gospodarczej nie sprzecznych z celem i przeznaczeniem projektu, jeżeli przedmiot projektu służy świadczeniu usług podmiotom trzecim. 91 - obiekty wiejskiej bazy noclegowej, których dotyczyły projekty w zakresie agroturystyki lub usług związanych z turystyką i wypoczynkiem, w tym usług hotelarskich, powinny zachować standard (lub podwyższyć) lub pozostać w ewidencjach instytucji prowadzących kategoryzację w okresie 5 lat od dokonania ostatniej płatności. Inne zobowiązania beneficjenta określone są w umowie zawartej pomiędzy nim a ARiMR (instytucją wdrażającą). Zasięg geograficzny - cały kraj, miejscowości liczące do 5 tysięcy mieszkańców w gminach wiejskich lub miejsko-wiejskich. System instytucjonalny: a) b) c) d) instytucja zarządzająca: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; instytucja wdrażająca: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); beneficjent końcowy: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); beneficjenci: osoby fizyczne – rolnicy, domownicy, osoby prawne, które prowadzą działalność rolniczą e) beneficjenci ostateczni: osoby fizyczne – rolnicy, domownicy, osoby prawne, które prowadzą działalność rolniczą. Opis systemu wdrażania Przyjmowanie wniosków o dofinansowanie projektu następuje w terminach określonych w ogłoszeniu o rozpoczęciu realizacji programu. Wniosek o dofinansowanie projektu wraz z wymaganymi załącznikami należy złożyć w Oddziale Regionalnym ARiMR właściwym terytorialnie dla miejsca realizacji projektu, bezpośrednio bądź przesłać listem poleconym lub pocztą kurierską. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega w Oddziale Regionalnym ARiMR ocenie formalnej pod kątem poprawności jego wypełnienia, kompletności załączników. W przypadku stwierdzenia niekompletności złożonej dokumentacji, wniosek wymagał będzie uzupełnienia w terminie określonym przez Oddziale Regionalnym ARiMR, o czym wnioskodawca zostanie pisemnie poinformowany. Za datę złożenia wniosku uznawana jest data, kiedy Oddział Regionalny ARiMR otrzymał wniosek poprawnie wypełniony wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami, co oznacza, że wniosek, który wymagał uzupełnienia rejestrowany jest w kolejności wynikającej z daty wpłynięcia do Oddziału Regionalnego ARiMR ostatniego z brakujących dokumentów. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega weryfikacji pod kątem zgodności z celami i zasadami działania poprzez sprawdzenie: zgodności projektu z zakresem pomocy, przewidzianym w ramach działania; zgodności z kryteriami dostępu, w tym efektywności ekonomicznej projektu; poprawności kalkulacji kosztów i wnioskowanej pomocy. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa sprawdza również zasadność zakresu projektu oraz weryfikuje wysokość planowanych kosztów jego realizacji. 92 Projekty zgodne ze wszystkimi wymaganiami określonymi dla tego działania przyjmowane są do realizacji według kolejności złożenia (rejestracji) wniosków, w ramach dostępnych środków. Przyjęcie projektu do realizacji następuje formalnie z chwilą zawarcia umowy pomiędzy ARiMR i wnioskodawcą. Tekst umowy przesyłany jest do Wnioskodawcy, a jej podpisanie następuje w siedzibie Oddziału Regionalnego ARiMR. Umowa określa zobowiązanie ARiMR wobec beneficjenta do współfinansowania planowanego projektu, pod warunkiem, że beneficjent zrealizuje go w określonym zakresie i terminie, udokumentuje poniesione koszty i dotrzyma zobowiązań wynikających z umowy. Zawarta z ARiMR umowa może zostać zmieniona na wniosek każdej ze stron. Zmiany warunków umowy wymagają zachowania formy pisemnej w postaci aneksu pod rygorem nieważności. Beneficjent może rozpocząć realizację projektu z chwilą podpisania umowy. Koszty poniesione przed datą zawarcia umowy nie będą uznane jako koszty kwalifikowane. Zasada ta nie dotyczy jedynie kosztów ogólnych - mogą one być poniesione przed podpisaniem umowy, lecz nie wcześniej niż 1 stycznia 2004 r. Wniosek o refundację składany jest w Oddziale Regionalnym ARiMR. Płatności dokonuje się po złożeniu przez beneficjenta wniosku o refundację wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami (w tym: dokumentami potwierdzającymi poniesione koszty) oraz sprawdzeniu przez ARiMR zgodności realizacji projektu z umową. Płatność na rzecz beneficjenta jest dokonywana jednorazowo po zakończeniu całości realizacji projektu lub (o ile było to przewidziane umową) w dwóch etapach. W takim przypadku beneficjent składa dwa wnioski o refundację – po zrealizowaniu I etapu i po zrealizowaniu całości projektu. Ostatnia płatność w ramach projektu może być dokonana po złożeniu przez beneficjenta sprawozdania końcowego z realizacji projektu. Szczegółowe zasady obsługi wniosków o dofinansowanie projektu i wniosków o refundację określone są procedurami ARiMR, zatwierdzonymi przez MRiRW. Schemat wdrażania Dokument Proces Podmiot WNIOSEK O DOFINANSOWANIE PROJEKTU ZŁOŻENIE WNIOSKU W OR ARiMR BENEFICJENT WNIOSEK O DOFINANSOWANIE PROJEKTU - KARTA WERYFIKACJI WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU OCENA MERYTORYCZNA ARiMR UMOWA O DPFINANSOWANIE PROJEKTU ZAWARCIE UMOWY Z BENEFICJENTEM ARiMR REALIZACJA – 1 ETAPU PROJEKTU WNIOSEK O REFUNDACJĘ ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ DO OR ARiMR BENEFICJENT 93 WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU O REFUNDACJĘ Z UMOWĄ SPRAWDZENIE KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW WERYFIKACJA POPRAWNOŚCI RACHUNKOWEJ ARiMR ZLECENIE PŁATNOŚCI PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI ARiMR POLECENIE PRZELEWU DOKONANIE PŁATNOŚCI ARiMR KSIĘGA KSIEGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR WNIOSEK O REFUNDACJĘ - KARTA WERYFIKACJI REALIZACJA ETAPU PROJEKTU* WNIOSEK O REFUNDACJĘ SPRAWOZDANIE KOŃCOWE Z REALIZACJI PROJEKTU ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ WRAZ ZE SPRAWOZDANIEM KOŃCOWYM Z REALIZACJI PROJEKTU DO OR ARiMR BENEFICJENT WNIOSEK O REFUNDACJĘ SPRAWOZDANIE KOŃCOWE Z REALIZACJI PROJEKTU - KARTA WERYFIKACJI WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU O REFUNDACJĘ ORAZ SPRAWOZDANIA KOŃCOWEGO Z UMOWĄ SPRAWDZENIE KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW WERYFIKACJA POPRAWNOŚCI RACHUNKOWEJ ARiMR ZLECENIE PŁATNOŚCI PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI ARiMR POLECENIE PRZELWU DOKONANIE PŁATNOŚCI ARiMR KSIĘGA KSIĘGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR Sposób udzielania pomocy Pomoc finansowa będzie udzielana w formie grantów inwestycyjnych, na zasadzie refundacji poniesionych kosztów. Wskaźniki monitorowania Wskaźniki produktu • Liczba zatwierdzonych projektów według kategorii projektu: - agroturystyka - usługi - sprzedaż bezpośrednia - inne * W przypadku, gdy projekt jest realizowany w jednym etapie, procedura przebiega w sposób opisany jak dla II etapu. 94 • • • • • Łączna wartość kosztów poniesionych przez beneficjenta (całkowita wartość projektów) Łączna wartość zaangażowanych środków publicznych (w podziale na środki krajowe oraz EFOiGR) Łączna wartość kosztów kwalifikowalnych Średnia intensywność pomocy finansowej w % kosztów kwalifikowalnych Liczba gospodarstw rolnych, których wielkość ekonomiczna jest: - ≥ 4 ESU - < 4 ESU Wskaźniki rezultatu • Liczba zrealizowanych projektów według kategorii projektu: - agroturystyka - usługi - sprzedaż bezpośrednia - inne • Liczba miejsc pracy stworzonych lub zachowanych w wyniku wsparcia • Liczba beneficjentów wg płci Wskaźniki oddziaływania • Wzrost rocznych dochodów z działalności pozarolniczej (dane z ankiety monitorującej) Budżet działania w latach 2004-2006 ( w mln Euro) Wspólnota Europejska Działanie EFOiGR Sekcja Budżet Państwa Jednostki Inne publiczne Samorządu Prywatne Terytorialnego Orientacji Różnicowanie działalności rolniczej 75,00 32,14 - - 107,14 i... (ogółem) 95 3.2.5. Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi Nazwa Programu Operacyjnego Nazwa Priorytetu Nazwa działania Nazwa poddziałania Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych Numer działania Czas trwania działania Instytucja zarządzająca Instytucja pośrednicząca Instytucja wdrażająca Beneficjent końcowy Beneficjenci (projektodawcy) Beneficjenci ostateczni (osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy) Instytucja płatnicza Rodzaj pomocy Max. wysokość pomocy w % kwalifikujących się kosztów Wsparcie finansowe ogółem dla działania Wsparcie finansowe Unii Europejskiej Wsparcie finansowe krajowe Udział środków prywatnych w całości środków (%) Udział środków publicznych w całości środków (%) Udział Unii Europejskiej w środkach publicznych (%) Udział Unii Europejskiej w całości środków (%) Udział krajowy w środkach publicznych (%) Udział krajowy w całości środków (%) System wyboru projektów Skład grup roboczych wybierających projekty i Komitetów Sterujących 96 Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi Brak 1308 2.5. 2004 – 2006 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Urzędy marszałkowskie Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Rolnicy i mieszkańcy obszarów wiejskich Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów Granty inwestycyjne 100% 132 mln euro 100 mln euro 32 mln euro Ogółem 5,7%: 20% - w zakresie melioracji szczegółowych; 0% - w zakresie melioracji podstawowych. Ogółem 94,3%: 80% - w zakresie melioracji szczegółowych; 100% - w zakresie melioracji podstawowych. Ogółem 75,8%: 62,5% - w zakresie melioracji szczegółowych; 80% - w zakresie melioracji podstawowych. Ogółem 71,4%: 50% - w zakresie melioracji szczegółowych; 80% - w zakresie melioracji podstawowych. Ogółem 24,2%: 37,5% - w zakresie melioracji szczegółowych; 20% - w zakresie melioracji podstawowych. Ogółem 22,9%: 30% - w zakresie melioracji szczegółowych; 20% - w zakresie melioracji podstawowych. Wnioski spełniające wymogi udziału w programie w formie listy rankingowej projektów zostają przekazane do Regionalnego Komitetu Sterującego, który ją akceptuje i rekomenduje Zarządowi Województwa. Zarząd województwa podejmuje decyzję o wyborze projektów do realizacji. Regionalny Komitet Sterujący (art.23 ustawy o Narodowym Planie Rozwoju): przedstawiciele władz samorządowych wszystkich szczebli, administracji rządowej, instytucji zarządzających, oraz partnerów społeczno - gospodarczych Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych - 1308 Finansowanie W przypadku projektów z zakresu melioracji podstawowych - działanie będzie finansowane ze środków Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) - Sekcja Orientacji oraz środków budżetu państwa, w proporcjach 80% środki funduszu strukturalnego EFOiGR - Sekcja Orientacji i 20% środki budżetu państwa. (Rozporządzenie Rady (WE) nr 1260/1999 art. 29 ust. 3a). W przypadku projektów z zakresu melioracji szczegółowych, mających charakter projektów infrastrukturalnych generujących dochód, wkład EFOiGR - Sekcja Orientacji wynosi do 50% całkowitego kwalifikującego się kosztu (Rozporządzenie Rady (WE) nr 1260/1999 art. 29 ust. 4 (i). Pozostałe koszty (50% kosztów kwalifikowalnych), na etapie realizacji projektu współfinansowane będą ze środków budżetu państwa, a następnie część kosztów (20% kosztów kwalifikowalnych projektu) będzie spłacana przez właścicieli gruntów w rocznych ratach po zakończeniu realizacji projektu. Wysokość opłat wnoszonych przez rolników ustalona będzie proporcjonalnie do kosztów poniesionych na zmeliorowanie gruntów należących do danego właściciela (PLN/ha). Nazwa priorytetu: Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Cele działania Projekty z zakresu melioracji szczegółowych bezpośrednio wpływają na lepsze wykorzystanie środków produkcji (np. nawozów), stabilność i jakość plonów, poprawę skuteczności i efektywności zabiegów agrotechnicznych oraz ochronę użytków rolnych przed powodziami. Warunkiem realizacji melioracji szczegółowych jest wykonanie projektów z zakresu melioracji podstawowych oraz regulacji cieków naturalnych, które zapewniają odpływ wody z urządzeń szczegółowych oraz magazynowanie i doprowadzenie wody do nawodnień, a także ochronę terenów rolnych przed powodziami. Opis działania W ramach działania wspierane będą projekty z zakresu melioracji szczegółowych i podstawowych oraz projekty związane z kształtowaniem przekroju podłużnego i poprzecznego oraz układu poziomego koryta cieku naturalnego, wykraczające poza działania związane z utrzymaniem wód, pod warunkiem, że służą one regulacji stosunków wodnych w glebie, ułatwieniu jej uprawy oraz ochronie użytków rolnych przed powodziami. Zakres pomocy Wspierana będzie budowa lub modernizacja urządzeń melioracji wodnych określonych w ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229, ze zmianami). 1. Budowa lub modernizacja urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, takich jak: - rowy wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie; rurociągi o średnicy poniżej 0,6m; drenowania; groble na obszarach nawadnianych; systemy nawodnień grawitacyjnych; fitomelioracje i agromelioracje; systemy przeciwerozyjne; 97 - pierwsze zagospodarowanie zmeliorowanych trwałych łąk i pastwisk. 2. Budowa lub modernizacja urządzeń melioracji wodnych podstawowych oraz kształtowanie przekroju podłużnego i poprzecznego oraz układu poziomego koryta cieku naturalnego, wykraczające poza działania związane z utrzymaniem wód, w tym: budowle piętrzące, budowle upustowe oraz obiekty służące do ujmowania wody; stopnie wodne, zbiorniki wodne; kanały, wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie; rurociągi o średnicy co najmniej 0,6m; budowle przeciwpowodziowe wraz z drogami dojazdowymi do tych budowli; budowle regulacyjne; stacje pomp z wyjątkiem stacji wykorzystywanych do nawodnień ciśnieniowych; budowle wstrzymujące erozję wodną; drogi dojazdowe, niezbędne do właściwego użytkowania obszarów zmeliorowanych. Projekty realizowane będą zgodnie z polskim prawem, w szczególności: z ustawą Prawo wodne, a więc na podstawie pozwoleń wodnoprawnych, które uwzględniają ustalenia: planów gospodarowania wodami, planów ochrony przeciwpowodziowej oraz przeciwdziałania skutkom suszy oraz warunków korzystania z wód; z ustawą Prawo budowlane, które nakłada, między innymi, obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę lub modernizację urządzeń melioracji wodnych lub ich zgłoszenie; z ustawą Prawo ochrony środowiska, które zobowiązuje do uzgodnienia inwestycji pod kątem jej wpływu na środowisko. W przypadku projektów obejmujących budowę urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, przy wyborze projektów do realizacji uwzględniona będzie efektywność ekonomiczna (okres zwrotu poniesionych nakładów). Projekty dotyczące budowy lub modernizacji urządzeń melioracji wodnych podstawowych oraz kształtowania koryt naturalnych cieków wodnych, uwzględniać będą zapewnienie ochrony przeciwpowodziowej. Szczegółowy zakres kosztów kwalifikowalnych oraz reguły kwalifikowalności kosztów znajdują się w Załączniku nr 1. Wysokość pomocy W przypadku melioracji szczegółowych: poziom pomocy wynosi do 80% całkowitego kwalifikującego się kosztu. W przypadku melioracji podstawowych: pokrycie całkowitych kosztów kwalifikowalnych projektu. Beneficjenci Wojewódzkie Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych Kryteria dostępu Kompleksowość inwestycji - objęcie projektem właściwego obszaru o nieprawidłowych stosunkach wodnych lub zagrożonych powodzią. 98 Zgodnie z polskim prawem, projekty dotyczące budowy urządzeń melioracji wodnych szczegółowych będą realizowane pod warunkiem wystąpienia właścicieli gruntów o przeprowadzenie inwestycji w tym zakresie. Projekt współfinansowany w ramach tego działania nie może być wspierany z innych środków pomocy publicznej. 1. Projekty dotyczące budowy lub modernizacji urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, mogą być realizowane, jeżeli: 1) właściciele co najmniej 75% gruntów objętych planowanym projektem wystąpili do Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych o przeprowadzenie melioracji; 2) uzyskano pozwolenie wodnoprawne; 3) zgłoszono budowę lub uzyskano pozwolenie na budowę (w zależności od potrzeb); 4) dokonano oceny wpływu na środowisko, jeśli jest wymagane; 5) uzgodniono realizację projektu z zainteresowanymi województwami i w przypadku wód granicznych z zainteresowanymi krajami; 6) uzgodniono projekt techniczny inwestycji z konserwatorem przyrody (jeśli jest wymagane); 7) opracowano plan i źródła finansowania; 8) koszt projektu wg kosztorysu inwestorskiego min. 120 000 PLN. 2. Projekty dotyczące budowy lub modernizacji urządzeń melioracji wodnych podstawowych oraz kształtowania przekroju podłużnego i poprzecznego oraz układu poziomego koryta cieku naturalnego, wykraczające poza działania związane z utrzymaniem wód, mogą być realizowane, jeżeli: 1) 2) 3) 4) uzyskano pozwolenie wodnoprawne; uzyskano pozwolenie na budowę; dokonano oceny wpływu na środowisko (jeśli jest wymagane); uzgodniono projekt z zainteresowanymi województwami, regionalnymi zarządami gospodarki wodnej i w przypadku wód granicznych z zainteresowanymi krajami; 5) uzgodniono projekt techniczny inwestycji z konserwatorem przyrody (jeśli jest wymagane); 6) opracowano plan i źródła finansowania; 7) koszt projektu wg kosztorysu inwestorskiego wynosi min. 120 000 PLN. Zobowiązania beneficjenta Beneficjent nie może przeznaczyć przyznanych środków na działania inwestycyjne nie wykazywane w projektach z zakresu melioracji szczegółowych i podstawowych oraz kształtowania przekroju podłużnego i poprzecznego oraz układu poziomego koryta cieku naturalnego. Ponadto beneficjent ma obowiązek: przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania przez ARiMR ostatniej płatności związanej z jego realizacją; umożliwienia dokonywania przez właściwy miejscowo Urząd Marszałkowski, ARiMR lub inne upoważnione do tego podmioty kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej w trakcie realizacji projektu oraz przez okres 5 lat od dokonania ostatniej płatności; złożenia ankiety monitorującej. 99 Inne zobowiązania beneficjenta określane są w decyzji zarządu województwa (instytucji wdrażającej) o realizacji projektu. Zakres geograficzny – lokalizacja - cały kraj System instytucjonalny: a) b) c) d) e) instytucja zarządzająca: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; instytucja wdrażająca: urzędy marszałkowskie; beneficjent końcowy: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); beneficjenci: Wojewódzkie Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych; beneficjenci ostateczni: rolnicy i mieszkańcy obszarów wiejskich. Opis systemu wdrażania Przyjmowanie wniosków o dofinansowanie projektu następuje w terminach określonych w ogłoszeniu o rozpoczęciu realizacji programu. Wniosek Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych o dofinansowaniu projektu, wraz z wymaganymi załącznikami, należy złożyć we właściwym miejscowo urzędzie marszałkowskim. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega w urzędzie marszałkowskim ocenie pod względem kompletności, poprawności formalnej oraz zgodności z warunkami programu. Za datę złożenia wniosku uznawany jest dzień, w którym urząd marszałkowski otrzymał wniosek poprawnie wypełniony wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega weryfikacji pod kątem zgodności z celami i zasadami programu poprzez sprawdzenie: zgodności projektu z zakresem pomocy przewidzianym w ramach działania; zgodności projektu z kryteriami dostępu. Wydanie decyzji zarządu województwa o wyborze do realizacji poszczególnych projektów w ramach działania Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi poprzedzona jest sporządzeniem trzech (niżej wymienionych) list rankingowych projektów i przekazaniem ich do akceptacji Regionalnego Komitetu Sterującego. Na listach rankingowych projektów, obejmujących regulację cieków wodnych oraz modernizację urządzeń melioracji wodnych podstawowych i szczegółowych projekty umieszczane są według kolejności złożenia wniosków o dofinansowanie projektu, natomiast w przypadku projektów budowy urządzeń melioracji wodnych szczegółowych – w kolejności wynikającej z analizy ekonomicznej. Ponieważ przyjęto różne kryteria przy sporządzaniu list projektów oraz różny udział środków EFOiGR w finansowaniu projektów, właściwy marszałek województwa, odpowiedzialny za planowanie i programowanie inwestycji z zakresu melioracji wodnych, dokonuje podziału środków, ustalonych na działanie, na: a) budowę i modernizacje urządzeń melioracji wodnych podstawowych; b) modernizację urządzeń melioracji wodnych szczegółowych; c) budowę nowych urządzeń melioracji wodnych szczegółowych. Zamknięcie list rankingowych projektów następuje z chwilą wyczerpania środków przewidzianych na finansowanie ww. rodzajów projektów. Zakwalifikowanie projektu do 100 realizacji następuje z chwilą podjęcia przez Zarząd Województwa decyzji o wyborze projektów do realizacji. Realizacja projektu może być rozpoczęta z chwilą otrzymania przez WZMiUW od Zarządu Województwa decyzji o jego realizacji. W decyzji Zarząd Województwa określa obowiązki WZMiUW, w tym obowiązek wykonania robót w określonym zakresie i terminie, udokumentowania poniesionych kosztów. Koszty poniesione przed datą wydania przez Zarząd Województwa decyzji o realizacji projektu nie będą uznane jako koszty kwalifikowalne. Zasada ta nie dotyczy jedynie kosztów ogólnych - mogą one być poniesione przed wydaniem decyzji, lecz nie wcześniej niż 1 stycznia 2004 r. lub w przypadku kosztów, do których stosuje się ustawa Prawo o zamówieniach publicznych, dzień wejścia w życie jej nowelizacji, tj. 2.03.2004 r. Po podpisaniu decyzji beneficjent dokonuje wyboru dostawców towarów i usług w ramach projektu zgodnie z wymogami ustawy Prawo o zamówieniach publicznych. Po rozstrzygnięciu przetargu beneficjent ma obowiązek przedstawić informację na temat kosztów projektu wynikających z postępowania przetargowego. W przypadku, gdy koszt projektu jest niższy od planowanego, dokonywana jest korekta wysokości kwoty pomocy zawartej w decyzji. Kopię decyzji otrzymuje Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, jako beneficjent końcowy, tj. instytucja dokonująca płatności na rzecz beneficjenta. Decyzja może zostać zmodyfikowana na wniosek jednej ze stron. Każda zmiana warunków powinna być dokonana w formie pisemnej w drodze aneksu, pod rygorem nieważności. Decyzja może być zmieniona na wniosek beneficjenta, w szczególności w wyniku zmiany ceny realizacji projektu. W przypadku zmiany ceny realizacji projektu, między innymi w wyniku wyłonienia wykonawcy oferującego cenę niższą od ceny ustalonej w kosztorysie inwestorskim i powstania wolnych środków finansowych, na listę projektów można wprowadzić dodatkowe projekty. Beneficjent składa wniosek o refundację do urzędu marszałkowskiego, właściwego dla miejsca realizacji projektu, po realizacji całości lub poszczególnych etapów realizacji projektu. Wraz z wnioskiem o refundację przedstawiane są wymagane załączniki, w szczególności dowody dokonanych płatności. Urząd marszałkowski dokonuje oceny kompletności i prawidłowości przedłożonego wniosku o dofinansowanie projektu oraz zgodności realizacji projektu z umową. Płatności na rzecz beneficjenta dokonuje ARiMR na podstawie autoryzacji dokonanej przez urząd marszałkowski. O dokonaniu płatności Agencja informuje właściwy urząd marszałkowski. Po zakończeniu realizacji projektu, wraz z ostatnim wnioskiem o refundację, beneficjent zobowiązany jest do złożenia sprawozdania końcowego z realizacji projektu, zawierającego podsumowanie całości projektu, zestawienie wykonanych zadań i sprawdzającego zgodność projektu z zapisami w decyzji. 101 Schemat wdrażania Dokument Proces Inicjujący WNIOSEK O DOFINANSOWANIE PROJEKTU ZŁOŻENIE WNIOSKU DO URZĘDU MARSZAŁKOWSKIEGO Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych WNIOSEK - KARTA WERYFIKACJI WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ OCENA ZGODNOŚCI Z PROGRAMEM URZĄD MARSZAŁKOWSKI LISTA PROJEKTÓW ZESTAWINIE PROJEKTÓW SPEŁNIAJĄCYCH WARUNKI UDZIAŁU W PROGRAMIE URZĄD MARSZAŁKOWSKI LISTA RANKINGOWA PROJEKTÓW PRZYGOTOWANIE PROPOZYCJI LIST RANKINGOWYCH WRAZ Z OPINIĄ PRZEKAZANIE LIST RANKINGOWYCH DO RKS URZĄD MARSZAŁKOWSKI LISTA RANKINGOWA PROJEKTOW AKCEPTACJA LISTY RANKINGOWEJ PROJEKTÓW RKS LISTA PROJEKTOW DO REALIZACJI DECYZJE O WYBORZE PROJEKTOW DO REALIZACJI ZARZĄD WOJEWÓDZTWA DECYZJA PRZEKAZANIE WZMiUW DECYZJI O REALIZACJI PROJEKTÓW ZARZĄD WOJEWÓDZTWA REALIZACJA ETAPU PROJEKTU WNIOSEK O REFUNDACJĘ ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ PO ZAKOŃCZENIU ETAPU Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU WNIOSEK O REFUNDACJĘ - KARTA O REFUNDACJHĘ WERYFIKACJI WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU O REFUNDACJĘ Z DECYZJĄ URZĄD MARSZAŁKOWSKI POTWIERDZENIE REALIZACJI ETAPU PROJEKTU PRZESŁANIE POTWIERDZENIA REALIZACJI ETAPU PROJEKTU DO OR ARiMR URZĄD MARSZAŁKOWSKI ZLECENIE PŁATNOŚCI PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI URZĄD MARSZAŁKOWSKI POLECENIE PRZELEWU DOKONANIE PŁATNOŚCI ARiMR KSIĘGA KSIEGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR REALIZACJA OSTATNIEGO ETAPU PROJEKTU WNIOSEK O REFUNDACJĘ WRAZ ZE ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ SPRAWOZDANIEM Z REALIZACJI WRAZ ZE SPRAWOZDANIEM Z INWESTYCJI REALIZACJI INWESTYCJI WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU WNIOSEK O REFUNDACJĘ - WRAZ O REFUNDACJĘ ZE SPRAWOZDANIEM Z OCENA I ZATWIERDZENIE REALIZACJI PROJEKTU - KARTA SPRAWOZDANIA WERYFIKACJI WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU O REFUNDACJĘ Z DECYZJĄ 102 Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych URZĄD MARSZAŁKOWSKI ZLECENIE PŁATNOŚCI PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI URZĄD MARSZAŁKOWSKI POLECENIE PRZELEWU DOKONANIE PŁATNOŚCI ARiMR KSIĘGA KSIEGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR Sposób udzielania pomocy Pomoc finansowa udzielana będzie w formie grantów inwestycyjnych, na zasadzie refundacji poniesionych kosztów. Wskaźniki monitorowania Wskaźniki produktu • Liczba zatwierdzonych projektów według kategorii inwestycji: - regulacja stosunków wodnych na użytkach rolnych; - budowa i modernizacja urządzeń melioracji wodnych podstawowych wraz z robotami związanymi z kształtowaniem przekroju podłużnego i poprzecznego, a także układu poziomego koryta cieku naturalnego, wykraczającymi poza działania związane z utrzymaniem wód. • Łączna wartość zaangażowanych środków publicznych (w podziale na środki krajowe oraz EFOiGR) Wskaźniki rezultatu • Powierzchnia gruntów objętych nowymi pracami melioracyjnymi wg kategorii inwestycji; • Powierzchnia użytków zielonych oraz gruntów ornych, na których dokonano modernizacji urządzeń melioracyjnych wg kategorii inwestycji; • Efekty rzeczowe urządzeń melioracji wodnych podstawowych oraz długość cieków naturalnych, na których wykonano roboty polegające na kształtowaniu przekroju podłużnego i poprzecznego a także układu poziomego koryta cieku naturalnego, wykraczające poza działania związane z utrzymaniem wód. Wskaźniki oddziaływania • Średnie plony w gospodarstwach na obszarze objętym projektem (w porównaniu do roku poprzedzającego rozpoczęcie realizacji projektu) 103 Budżet działania w latach 2004-2006 (w mln Euro) Wspólnota Europejska Działanie EFOiGR - Sekcja Budżet Państwa Jednostki Samorządu Inne publiczne Prywatne* Terytorialnego Orientacji Gospodarka zasobami wodnymi wsi (ogółem) 100,00 32,00 Melioracje szczegółowe 20,00 12,00 Melioracje podstawowe 80,00 20,00 * - - 8,00 8,00 Środki te zostaną wniesione przez rolników do budżetu państwa po zakończeniu realizacji projektu w formie opłaty inwestycyjnej w piętnastu równych rocznych ratach. W trakcie realizacji projektu, środki w podanej wielkości zapewnia budżet państwa. 104 3.2.6. Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem Nazwa Programu Operacyjnego Nazwa Priorytetu Nazwa działania Nazwa poddziałania Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych Numer działania Czas trwania działania Instytucja zarządzająca Instytucja pośrednicząca Instytucja wdrażająca Beneficjent końcowy Beneficjenci (projektodawcy) Beneficjenci ostateczni (osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy) Instytucja płatnicza Rodzaj pomocy Max. wysokość pomocy w % kwalifikujących się kosztów Wsparcie finansowe ogółem dla działania Wsparcie finansowe Unii Europejskiej Wsparcie finansowe krajowe Udział środków prywatnych w całości środków (%) Udział środków publicznych w całości środków (%) Udział Unii Europejskiej w środkach publicznych (%) Udział Unii Europejskiej w całości środków (%) Udział krajowy w środkach publicznych (%) Udział krajowy w całości środków (%) System wyboru projektów Skład grup roboczych wybierających projekty i Komitetów Sterujących Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem Brak 1309 2.6. 2004 – 2006 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Osoby fizyczne lub prawne prowadzące działalność rolniczą. Osoby fizyczne lub prawne prowadzące działalność rolniczą Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów Granty inwestycyjne 50% 40,71 mln euro 28,50 mln euro 12,21 mln euro 50% 50% 70% 35% 30% 15% Oddziały Regionalne ARiMR właściwe terytorialnie dla miejsca realizacji projektu Nie biorą udziału w wyborze projektów 105 Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych – 1309 Finansowanie: wkład Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR) – Sekcja Orientacji do 35% całkowitego kwalifikującego się kosztu, współfinansowanie z budżetu państwa. Poziom pomocy finansowej udzielanej beneficjentowi wynosi maksymalnie 50% kosztów kwalifikowalnych projektu. Nazwa priorytetu: Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Cele działania Pomoc udostępniona w ramach działania prowadzić będzie do: poprawy lub umożliwienia rolnikom dostępu do infrastruktury technicznej; ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego; poprawy warunków sanitarno – higienicznych na obszarach wiejskich; wzrostu dochodu rolniczego; poprawy organizacji produkcji rolniczej. Opis działania Realizowane w ramach działania projekty będą miały charakter uzupełniający w stosunku do projektów większej skali, przeprowadzanych w oparciu o współfinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Zakres pomocy W ramach tego działania wspierane będą następujące typy projektów. 1. Budowa lub remont połączony z modernizacją dróg wewnętrznych, w tym: dróg wewnętrznych, nie zaliczanych do żadnej z kategorii dróg publicznych; placów manewrowych, dojazdów itp., na terenie prowadzenia przez beneficjenta działalności rolniczej. Nie podlegają finansowaniu utrzymanie dróg wewnętrznych, placów manewrowych, dojazdów; drogi wewnętrzne na obszarach zmeliorowanych w ramach działania Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi; zakup maszyn i narzędzi służących do budowy. 2. Budowa lub remont połączony z modernizacją urządzeń zaopatrzenia w wodę, w tym: ujęć wody; urządzeń służących do magazynowania i uzdatniania wody; sieci i przyłączy wodociągowych; urządzeń regulujących ciśnienie wody. Nie podlegają finansowaniu projekty zaopatrzenia w wodę pastwisk i nawadniania upraw, które mogą być przedmiotem wsparcia w ramach działania Inwestycje w gospodarstwach rolnych; urządzenia zaopatrzenia w wodę będące w posiadaniu gmin, przedsiębiorstw wodociagowo-kanalizacyjnych, spółek wodnych; zakup maszyn i narzędzi służących do budowy; eksploatacja urządzeń wodociągowych. 106 3. Budowa lub remont połączony z modernizacją urządzeń do odprowadzania i oczyszczania ścieków, w tym: urządzeń do gromadzenia, odprowadzania, przesyłania i oczyszczania ścieków pochodzących z gospodarstwa domowego lub rolnego. Nie podlegają finansowaniu projekty z zakresu ochrony środowiska ujęte w działaniach Inwestycje w gospodarstwach rolnych oraz Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych; urządzenia kanalizacyjne będące w posiadaniu gmin, przedsiębiorstw wodociągowokanalizacyjnych, spółek wodnych; urządzenia do oczyszczania ścieków przemysłowych; eksploatacja urządzeń kanalizacyjnych; zakup maszyn i narzędzi służących do budowy; budowa dróg związanych z budową oczyszczalni. 4. Budowa lub remont połączony z modernizacją sieci i urządzeń zaopatrzenia w energię, w tym: przyłączy do istniejącej sieci energetycznej: elektroenergetycznej, gazowej, cieplnej; instalacji elektroenergetycznych; indywidualnych urządzeń zaopatrzenia w energię ze źródeł skojarzonych lub odnawialnych. Nie podlegają finansowaniu projekty zaopatrzenia w energię ujęte w działaniu Inwestycje w gospodarstwach rolnych; zakup maszyn i narzędzi służących do budowy; eksploatacja sieci i urządzeń zaopatrzenia w energię; sieci i urządzenia energetyczne będące w posiadaniu przedsiębiorstw energetycznych; opłaty za przyłączenie do sieci. Szczegółowy zakres kosztów kwalifikowalnych oraz reguły kwalifikowalności kosztów znajdują się w Załączniku nr 1. Wysokość pomocy Maksymalny poziom pomocy finansowej może wynieść 50% kosztów kwalifikowalnych, jednak nie więcej niż: Typy projektów 1. Budowa lub remont połączony z modernizacją dróg wewnętrznych 2. Budowa lub remont połączony z modernizacją urządzeń zaopatrzenia w wodę 3. Budowa lub remont połączony z modernizacją urządzeń do odprowadzania i oczyszczania ścieków 4. Budowa lub remont połączony z modernizacją urządzeń zaopatrzenia w energię Górna granica pomocy finansowej w zależności od typu projektu 200 tys. PLN 80 tys. PLN 80 tys. PLN 120 tys. PLN Beneficjenci Osoby fizyczne będące obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej i prowadzące na terenie Rzeczypospolitej Polskiej działalność rolniczą jako posiadacze samoistni lub 107 zależni gospodarstw rolnych21 bądź produkcję w działach specjalnych produkcji rolnej w oparciu o nieruchomości rolne będące w posiadaniu samoistnym lub zależnym. Osoby prawne - podmioty zarejestrowane w Rejestrze Przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, które zgodnie z wpisem do ww. rejestru prowadzą działalność rolniczą lub produkcję w działach specjalnych produkcji rolnej w granicach Rzeczypospolitej Polskiej w oparciu o nieruchomości będące w posiadaniu samoistnym lub zależnym. Pomoc nie może być udzielona podmiotom, których działalność w zakresie rolnictwa lub działów specjalnych produkcji rolnej ogranicza się do produkcji zwierząt laboratoryjnych, entomofagów lub hodowli i chowu innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym. Pomoc nie może być przyznana osobie fizycznej pobierającej rentę w związku z orzeczeniem całkowitej, trwałej niezdolności do pracy, stałą rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę. Kryteria dostępu Wspierane będą projekty realizowane w miejscowościach liczących do 5 tys. mieszkańców, należących do gmin wiejskich lub miejsko-wiejskich. Ponadto pomoc finansowa przyznana będzie na projekty, na które uzyskano pozwolenia konieczne dla realizacji projektu. Warunkiem przyznania i udzielenia pomocy finansowej jest bieżące uregulowanie przez beneficjenta zobowiązań podatkowych i z tytułu ubezpieczeń w ZUS lub KRUS. Pomoc nie może być przyznana i udzielona podmiotowi, który jest dłużnikiem ARiMR w związku z naruszeniem przez niego zasad udzielonej mu poprzednio pomocy. Projekt współfinansowany w ramach niniejszego działania nie może być współfinansowany z innych środków pomocy publicznej. Zobowiązania beneficjenta Beneficjent nie może dokonać zmiany przeznaczenia inwestycji oraz przeniesienia na rzecz innych osób prawa własności lub zawierać umów przewidujących przeniesienie posiadania budynków, budowli, maszyn i urządzeń, wyposażenia, odpowiednio - nabytych, wybudowanych lub zmodernizowanych z wykorzystaniem środków z pomocy finansowej, przyznanej na podstawie umowy zawartej z ARiMR, przed upływem 5 lat od dnia dokonania ostatniej płatności. W uzasadnionych przypadkach ARiMR może udzielić zgody na odstąpienie od ww. warunków. Ponadto, beneficjent ma obowiązek: przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania przez ARiMR ostatniej płatności związanej z jego realizacją; umożliwienia dokonywania przez ARiMR lub inne uprawnione do tego podmioty kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej. 21 Gospodarstwo rolne w rozumieniu Kodeksu Cywilnego, o obszarze nie mniejszym niż 1 ha użytków rolnych. 108 Inne zobowiązania beneficjenta określone są umową zawartą pomiędzy nim a ARiMR (instytucją wdrażającą). Zasięg geograficzny – cały kraj System instytucjonalny: a) b) c) d) e) instytucja zarządzająca: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; instytucja wdrażająca: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); beneficjent końcowy: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); beneficjenci: osoby fizyczne lub prawne prowadzące działalność rolniczą; beneficjenci ostateczni: osoby fizyczne lub prawne prowadzące działalność rolniczą. Opis systemu wdrażania Przyjmowanie wniosków o dofinansowanie projektu następuje w terminach określonych w ogłoszeniu o rozpoczęciu realizacji programu. Wniosek o dofinansowanie projektu wraz z wymaganymi załącznikami należy złożyć w Oddziale Regionalnym ARiMR właściwym terytorialnie dla miejsca realizacji projektu, bezpośrednio bądź przesłać listem poleconym lub pocztą kurierską. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega w Oddziale Regionalnym ARiMR ocenie formalnej m.in. pod kątem poprawności jego wypełnienia, kompletności załączników. W przypadku stwierdzenia niekompletności złożonej dokumentacji, wniosek wymagał będzie uzupełnienia w terminie określonym przez Oddziale Regionalnym ARiMR, o czym wnioskodawca zostanie pisemnie poinformowany. Za datę złożenia wniosku uznawana jest data, kiedy Oddziale Regionalnym ARiMR otrzymał wniosek poprawnie wypełniony wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami, co oznacza, że wniosek, który wymagał uzupełnienia rejestrowany jest w kolejności wynikającej z daty wpłynięcia do Oddziale Regionalnym ARiMR ostatniego z brakujących dokumentów. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega weryfikacji pod kątem zgodności z celami i zasadami działania poprzez sprawdzenie: zgodności projektu z zakresem pomocy przewidzianym w ramach Działania; zgodności z kryteriami dostępu. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa sprawdza również zasadność zakresu projektu oraz weryfikuje wysokość planowanych kosztów jego realizacji. Projekty zgodne ze wszystkimi wymaganiami określonymi dla tego działania przyjmowane są do realizacji według kolejności złożenia (rejestracji) wniosków, w ramach dostępnych środków. Przyjęcie projektu do realizacji następuje formalnie z chwilą zawarcia umowy o dofinansowanie projektu pomiędzy ARiMR i wnioskodawcą. Tekst umowy przesyłany jest do Wnioskodawcy, a jej podpisanie następuje w siedzibie Oddziału Regionalnego ARiMR. 109 Umowa określa zobowiązanie ARiMR wobec beneficjenta do współfinansowania planowanego projektu, pod warunkiem, że beneficjent zrealizuje go w określonym zakresie i terminie, udokumentuje poniesione koszty i dotrzyma zobowiązań wynikających z umowy. Zawarta z ARiMR umowa może zostać zmieniona na wniosek każdej ze stron. Zmiany warunków umowy wymagają zachowania formy pisemnej w postaci aneksu pod rygorem nieważności. Beneficjent może rozpocząć realizację projektu z chwilą podpisania umowy. Koszty poniesione przed datą zawarcia umowy nie będą uznane jako koszty kwalifikowalne. Zasada ta nie dotyczy jedynie kosztów ogólnych - mogą one być poniesione przed podpisaniem umowy, lecz nie wcześniej niż 1 stycznia 2004 r. Wniosek o refundację składa się w Oddziale Regionalnym ARiMR. Płatności dokonuje się po złożeniu przez beneficjenta wniosku o refundację wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami (w tym: dokumentami potwierdzającymi poniesione koszty) oraz sprawdzeniu przez Agencję zgodności realizacji projektu z umową. Płatność na rzecz beneficjenta jest dokonywana jednorazowo po zakończeniu całości realizacji projektu lub (o ile było to przewidziane umową) w dwóch etapach. W takim przypadku beneficjent składa dwa wnioski o refundację – po zrealizowaniu I etapu i po zrealizowaniu całości projektu. Płatność po zrealizowaniu całości projektu może być dokonana, po złożeniu przez beneficjenta sprawozdania końcowego z realizacji projektu. Szczegółowe zasady obsługi wniosków o pomoc i wniosków o płatność określone są procedurami ARiMR, zatwierdzonymi przez MRiRW. Schemat wdrażania Dokument Proces Podmiot WNIOSEK O DOFINANSOWANIE PROJEKTU ZŁOŻENIE WNIOSKU W OR ARiMR BENEFICJENT WNIOSEK - KARTA WERYFIKACJI WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU OCENA ZGODNOŚCI Z PROGRAMEM OCENA MERYTORYCZNA ARiMR UMOWA O DPFINANSOWANIE PROJEKTU ZAWARCIE UMOWY Z BENEFICJENTEM ARiMR REALIZACJA ETAPU PROJEKTU WNIOSEK O REFUNDACJĘ ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ - PO ZAKOŃCZENIU ETAPU - DO ARiMR BENEFICJENT WNIOSEK O REFUNDACJĘ - KARTA WERYFIKACJI WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU O REFUNDACJĘ Z UMOWĄ ARiMR 110 SPRAWDZENIE KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW WERYFIKACJA POPRAWNOŚCI RACHUNKOWEJ POLECENIE PRZELEWU PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI DOKONANIE PŁATNOŚCI ARiMR KSIĘGA KSIĘGOWANIE PŁATNOŚCI ARiMR ZLECENIE PŁATNOŚCI ARiMR REALIZACJA OSTATNIEGO ETAPU PROJEKTU (*) POLECENIE PRZELEWU ZŁOŻENIE WNIOSKU O REFUNDACJĘ WRAZ ZE SPRAWOZDANIEM Z REALIZACJI PROJEKTU DO ARiMR WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU WERYFIKACJA ZGODNOŚCI WNIOSKU O REFUNDACJĘ oraz SPRAWOZDANIA Z UMOWĄ SPRAWDZENIE KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKOW WERYFIKACJA POPRAWNOŚCI RACHUNKOWEJ PRZYGOTOWANIE ZLECENIA PŁATNOŚCI DOKONANIE PŁATNOŚCI KSIĘGA KSIEGOWANIE PŁATNOŚCI WNIOSEK O REFUNDACJĘ SPRAWOZDANIE KOŃCOWE Z REALIZACJI PROJEKTU WNIOSEK - KARTA WERYFIKACJI ZLECENIE PŁATNOŚCI BENEFICJENT ARiMR ARiMR ARiMR ARiMR Sposób udzielania pomocy Pomoc finansowa będzie udzielana w formie grantów inwestycyjnych, na zasadzie refundacji poniesionych kosztów. Wskaźniki monitorowania Wskaźniki produktu • Liczba zatwierdzonych projektów według typu projektu: - drogi wewnętrzne - zaopatrzenie w wodę - odprowadzanie i oczyszczanie ścieków - zaopatrzenie w energię • Koszty projektu - całkowite - kwalifikowalne - sfinansowane ze środków publicznych: UE krajowe • Średnia intensywność pomocy (%) • Średnia wysokość pomocy 111 Wskaźniki rezultatu • Długość wybudowanych lub zmodernizowanych dróg wewnętrznych • Powierzchnia wybudowanych lub zmodernizowanych placów manewrowych, dojazdów • Liczba wybudowanych lub zmodernizowanych ujęć wody • Liczba wybudowanych i zmodernizowanych urządzeń uzdatniających lub magazynujących wodę • Długość wybudowanych lub zmodernizowanych sieci wodociągowych • Liczba i długość wybudowanych lub zmodernizowanych przyłączy do sieci wodociągowych • Długość wybudowanych lub zmodernizowanych sieci kanalizacyjnych • Liczba i długość wybudowanych lub zmodernizowanych przyłączy do sieci kanalizacyjnych • Liczba wybudowanych lub zmodernizowanych indywidualnych oczyszczalni ścieków • Liczba i długość przyłączy do sieci energetycznej: elektroenergetycznej, gazowej, cieplnej • Liczba indywidualnych urządzeń zaopatrzenia w energię • Liczba gospodarstw rolnych i domowych o poprawionych warunkach dostępu do infrastruktury wg typów projektów: - drogi wewnętrzne - zaopatrzenie w wodę - odprowadzanie i oczyszczanie ścieków - zaopatrzenie w energię Wskaźniki oddziaływania Szacunkowa liczba mieszkańców wsi odnoszących bezpośrednią korzyść (związaną z poprawą warunków życia lub prowadzenia działalności rolniczej) z realizacji projektu Budżet działania w latach 2004-2006 (w mln Euro) Wspólnota Europejska Działanie Budżet EFOiGR – Państwa Sekcja Jednostki Inne Samorządu Prywatne publiczne Terytorialnego Orientacji Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem (ogółem) 112 28,50 12,21 - - 40,71 3.2.7. Pilotażowy Program Leader+ Nazwa Programu Operacyjnego Nazwa Priorytetu Nazwa działania Nazwa poddziałania Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Pilotażowy Program Leader+ Brak 1305 Numer działania Czas trwania działania Instytucja zarządzająca Instytucja pośrednicząca Instytucja wdrażająca Beneficjent końcowy Beneficjenci (projektodawcy) – Schemat I: 2.7. 2004-2006 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Beneficjenci(projektodawcy) – Schemat II: Ostateczni beneficjenci (osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy) – Schemat I: Lokalne Grupy Działania (LGD). Ostateczni beneficjenci (osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy) – Schemat II: Instytucja płatnicza Rodzaj pomocy Max. wysokość pomocy w % kwalifikujących się kosztów Wsparcie finansowe ogółem dla działania Schemat I: Schemat II: Wsparcie finansowe Unii Europejskiej-ogółem Schemat I: Schemat II: Wsparcie finansowe krajowe-ogółem Schemat I: Schemat II: Udział środków prywatnych w całości środków (%) Udział środków publicznych w całości środków (%) Udział Unii Europejskiej w środkach publicznych (%) Udział Unii Europejskiej w całości środków (%) Udział krajowy w środkach publicznych (%) Udział krajowy w całości środków (%) System wyboru projektów Skład grup roboczych wybierających projekty i Komitetów Sterujących Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Samorządy gmin wiejskich i miejsko – wiejskich lub ich związki, osoby prawne: fundacje, stowarzyszenia lub ich związki oraz organizacje pozarządowe (inne niż wymienione wyżej) Mieszkańcy obszarów wiejskich Mieszkańcy obszarów wiejskich Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów Pomoc finansowa 100% 19,0 mln euro 5,7 mln euro 13,3 mln euro 15,0 mln euro 4,5 mln euro 10,5 mln euro 4,0 mln euro 1,2 mln euro 2,8 mln euro 100% 80% 80% 20% 20% Wybór projektów dokonywany na podstawie kryteriów punktowych. W ocenę projektów włączona Grupa Robocza Komitetu Sterującego SPO. Listy rankingowe projektów są rekomendowane MRiRW przez KS SPO do akceptacji. Komitet Sterujący SPO (art. 23 ustawy o NPR): przedstawiciele instytucji zarządzającej, ministrów właściwych ze względu na specyfikę SPO, jednostki monitorująco-kontrolnej EFOiGR – Sekcja Orientacji, ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego oraz partnerów społecznych i gospodarczych. Grupa robocza: członkowie Komitetu Sterującego SPO lub eksperci. 113 Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych – 1305 Finansowanie: wkład Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) – Sekcja Orientacji – do 80% całkowitego kwalifikującego się kosztu; 20% – współfinansowanie z budżetu państwa. Nazwa priorytetu: Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Cele działania Realizacja działania ma na celu stymulowanie lokalnych inicjatyw na rzecz rozwoju obszarów wiejskich – tworzenie zintegrowanych strategii rozwoju obszarów wiejskich (ZSROW), budowanie partnerstw publiczno prywatnych (Lokalnych Grup Działania - LGD) oraz podejmowanie przez nie działań na rzecz rozwoju i promocji regionu. Pilotażowy Program Leader + sprzyjać będzie lepszemu wykorzystaniu potencjału rozwojowego terenów wiejskich, poprawie ich konkurencyjności jako miejsca zamieszkania i prowadzenia działalności gospodarczej, a także przyczyni się do aktywizacji oraz współpracy lokalnych środowisk. Szczegółowe cele działania dla Schematu I: - wsparcie przygotowania strategii rozwoju obszarów wiejskich; wsparcie procesu tworzenia Lokalnych Grup Działania (LGD); promocja obszarów wiejskich; mobilizacja ludności do wzięcia aktywnego udziału w procesie rozwoju obszarów wiejskich. Szczegółowe cele działania dla Schematu II: - wsparcie działalności Lokalnych Grup Działania (LGD) na rzecz realizacji strategii; promocja obszarów wiejskich; mobilizacja ludności do wzięcia aktywnego udziału w procesie rozwoju obszarów wiejskich; upowszechnianie i wymiana informacji o inicjatywach związanych z aktywizacją ludności na obszarach wiejskich. Opis działania Działanie Pilotażowy Program Leader + ma na celu pobudzenie aktywności środowisk lokalnych i ich zaangażowanie w tworzenie oraz realizację lokalnych strategii rozwoju obszarów wiejskich. Pilotażowy Program LEADER + wdrażany będzie w ramach dwóch schematów. Celem Schematu I jest tworzenie lokalnych partnerstw publiczno-prywatnych (Lokalnych Grup Działania – LGD) oraz dokonanie z inicjatywy środowisk lokalnych analizy możliwości rozwojowych terenów wiejskich i opracowanie na tej podstawie zintegrowanych strategii rozwoju obszarów wiejskich (ZSROW). W tym celu, w ramach Schematu I, realizowane będą działania szkoleniowe, informacyjne oraz doradcze, służące zaangażowaniu mieszkańców w proces przygotowywania koncepcji rozwoju terenów wiejskich i tworzenia partnerstw publiczno-prywatnych. 114 W ramach Schematu II Lokalne Grupy Działania, posiadające odpowiednie doświadczenie i potencjał administracyjny niezbędny dla zarządzania środkami publicznymi, wdrażać będą plany obejmujące wsparcie realizacji strategii oraz promocję obszarów wiejskich i animowanie współpracy partnerów lokalnych. Schemat II pozwoli na realizację kompleksowych projektów o charakterze wielosektorowym, uwzględniających m. in. rozwój turystyki, ochronę oraz promocję środowiska naturalnego, krajobrazu i zasobów historyczno – kulturowych, popularyzację i rozwój produkcji wyrobów regionalnych a także działania szkoleniowe. Zintegrowane strategie rozwoju obszarów wiejskich, przygotowywane z inicjatywy środowisk lokalnych w ramach Schematu I i wdrażane w ramach Schematu II, określać będą kierunki rozwoju objętych nimi terenów. Strategie te powinny uwzględniać co najmniej jedno z następujących zagadnień: zastosowanie nowych informacji know-how i nowych technologii w celu podniesienia konkurencyjności produktów i usług terenów wiejskich; poprawa jakości życia na terenach wiejskich; podnoszenie wartości lokalnych produktów zwłaszcza przez ułatwianie małym jednostkom produkcyjnym dostępu do rynków dzięki wspólnym działaniom; wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych, w tym potencjału obszarów należących do sieci Natura 2000. Schematy I i II wdrażane będą odrębnie. Nabór wniosków dla Schematu II rozpocznie się w około rok po zatwierdzeniu programu. Zakres pomocy Schemat I: - działania informacyjne, szkoleniowe i promocyjne związane ze stymulowaniem udziału mieszkańców i organizacji działających na terenach wiejskich w procesie planowania strategii rozwoju; opracowywanie strategii rozwoju obszarów wiejskich i wsparcie techniczne procesu ich przygotowywania (analizy, ekspertyzy, wsparcie doradcze, prace studialne itp.); pomoc doradcza i ekspercka związana z tworzeniem Lokalnych Grup Działania (LGD). Schemat II: - działalność operacyjna LGD; promocja i informacja dotycząca założeń i sposobu realizacji strategii rozwoju obszarów wiejskich; pomoc szkoleniowa i doradcza w zakresie przygotowywania i realizacji projektów wpisujących się w strategię rozwoju obszarów wiejskich; przygotowywanie opracowań, analiz, dokumentacji związanej ze szczegółowym planowaniem inwestycji oraz kreowaniem nowych produktów, usług zgodnie z założeniami strategii rozwoju obszarów wiejskich; organizacja imprez promujących region, jego produkty, usługi, kulturę, sztukę itp.; współpraca i wymiana doświadczeń pomiędzy LGD (na poziomie krajowym i międzynarodowym) w zakresie wdrażania strategii oraz organizacji pracy LGD (zarządzanie, monitorowanie itp.). 115 Szczegółowy zakres kosztów kwalifikowalnych oraz reguły kwalifikowalności kosztów znajdują się w Załączniku nr 1. Wysokość pomocy Maksymalny poziom pomocy finansowej wynosi 100 % kosztów kwalifikowalnych. Maksymalna wysokość pomocy przy realizacji projektu w ramach I Schematu wynosi – 150 000 PLN. Maksymalna wysokość pomocy przy realizacji strategii w ramach II Schematu wynosi – 1 500 000 PLN. Beneficjenci Schemat I – Samorządy gmin wiejskich i miejsko – wiejskich lub ich związki, osoby prawne: fundacje, stowarzyszenia lub związki stowarzyszeń oraz organizacje pozarządowe (inne niż wymienione wyżej). Schemat II – Lokalne Grupy Działania (LGD), tj. fundacje, stowarzyszenia lub związki stowarzyszeń, spełniające kryteria wymienione powyżej. Kryteria dostępu Schemat I 1. Pomoc może być przyznana podmiotom, których statutowym zadaniem jest działanie na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, w tym jednostkom samorządu terytorialnego lub ich związkom. 2. Projekt dotyczy obszaru co najmniej jednej gminy. 3. W przypadku zgłoszenia więcej niż jednego wniosku dla danego obszaru, wymagane będzie złożenie deklaracji ze strony wnioskodawców o współpracy przy tworzeniu ZSROW. Schemat II 1. Beneficjent pomocy (fundacja lub stowarzyszenie lub związek stowarzyszeń) spełnia kryteria Lokalnej Grupy Działania, tj. (a) jego statutowym celem jest działanie na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, (b) w strukturze jego organu decyzyjnego co najmniej 50% stanowią partnerzy ekonomiczni lub społeczni. 2. Plan realizowany jest na obszarze gmin wiejskich lub miejsko - wiejskich, dla których opracowana została ZSROW. 3. Obszar, na którym realizowany jest plan, liczy co najmniej 10 tys. i nie więcej niż 100 tys. mieszkańców. 4. Granice obszaru, na którym realizowany jest plan, są zgodne z podziałem administracyjnym na poziomie gmin. 5. Obszar realizacji planu został określony z uwzględnieniem warunków naturalnych (geograficznych, przyrodniczych), ekonomicznych, kulturowych lub historycznych. 6. ZSROW opracowana przez LGD odpowiada wymogom formalnym i jest zgodna z przyjętą przez samorząd gminy strategią rozwoju lub planem zagospodarowania przestrzennego. 7. Nie dopuszcza się możliwości realizacji dwóch różnych planów na tym samym terenie. 116 Kryteria wyboru projektów dla Schematu I 1. Dochód podatkowy gminy, w przeliczeniu na 1 mieszkańca, na obszarze, którego dotyczy projekt kształtuje się na poziomie: - nie więcej niż 75% średniej krajowej 2 punkty - od 75% do 100 % średniej krajowej 1 punkt - powyżej średniej krajowej 0 punktów 2. Obszar, którego dotyczy projekt obejmuje: - do 10 tys. mieszkańców 1 punkt - od 10 tys. do 50 tys. mieszkańców 2 punkty - od 50 tys. do 100 tys. mieszkańców 3 punkty 3. Procentowy udział ludności wiejskiej w ludności ogółem na obszarze objętym projektem wynosi: - mniej niż 50 % 1 punkt - od 50 do 75 % 2 punkty - powyżej 75 % 3 punkty 4. Ocena jakości projektów (dokonana przez Grupę Roboczą KS SPO): - bardzo dobra 5 punktów - dobra 3 punkty - średnia 1 punkt O kolejności projektów na listach rankingowych (wojewódzkich) decyduje łączna liczba uzyskanych przez nie punktów, a w przypadku projektów, które uzyskały tą samą liczbę punktów: liczba punktów uzyskanych za ocenę jakości projektu; niższa wartość dochodu podatkowego gminy przypadająca na 1 mieszkańca. Kryteria wyboru projektów dla Schematu II 1. Dochód podatkowy gminy, w przeliczeniu na 1 mieszkańca, na obszarze, którego dotyczy projekt kształtuje się na poziomie: - nie więcej niż 75% średniej krajowej 2 punkty - od 75% do 100 % średniej krajowej 1 punkt - powyżej średniej krajowej 0 punktów 2. Obszar, którego dotyczy projekt obejmuje: - do 10 tys. mieszkańców 0 punktów - od 10 tys. do 50 tys. mieszkańców 1 punkt - od 50 tys. do 100 tys. mieszkańców 2 punkty 117 3. Procentowy udział ludności wiejskiej w ludności ogółem na obszarze działania LGD wynosi: - mniej niż 50 % 1 punkt - od 50 do 75 % 2 punkty - powyżej 75 % 3 punkty 4.Udział % kobiet w organie decyzyjnym LGD: - do 50% 1 punkt - powyżej 50% 2 punkty 5. Ocena ZSROW (dokonana przez Grupę Roboczą KS SPO): - bardzo dobra 6 punktów - dobra 4 punkty - średnia 1 punkt O kolejności projektów na listach rankingowych decyduje łączna liczba uzyskanych przez nie punktów, a w przypadku projektów, które uzyskały tą samą liczbę punktów: liczba punktów uzyskanych za ocenę ZSROW; liczba ludności na obszarze działania LGD (pierwszeństwo przyznawane jest tym projektom, które obejmą większą liczbę ludności). Do realizacji wybierane są po dwa projekty z każdego województwa, które uzyskały największą liczbę punktów. W miarę dostępności środków o finansowaniu kolejnych projektów decyduje liczba uzyskanych punktów. Zobowiązania beneficjenta Beneficjent pomocy ma obowiązek: przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania przez ARiMR ostatniej płatności związanej z jego realizacją; umożliwienia dokonywania przez FAPA lub inne uprawnione do tego podmioty kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej w trakcie realizacji projektu oraz przez okres 5 lat od dokonania ostatniej płatności. Inne zobowiązania beneficjenta określone są umową o dofinansowanie projektu pomiędzy nim a FAPA. Zasięg geograficzny – cały kraj System instytucjonalny: a) b) c) d) - 118 instytucja zarządzająca: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; instytucja wdrażająca: Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA); beneficjent końcowy: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); beneficjenci : dla Schematu I: samorządy gmin wiejskich i miejsko – wiejskich lub ich związki, osoby prawne, fundacje, stowarzyszenia lub związki stowarzyszeń oraz organizacje pozarządowe (inne niż wymienione wyżej); dla Schematu II: Lokalne Grupy Działania (LGD); e) beneficjenci ostateczni: mieszkańcy obszarów wiejskich. Opis systemu wdrażania Schemat I Przyjmowanie wniosków dofinansowanie projektu następuje w terminach określonych w ogłoszeniu o rozpoczęciu realizacji programu. Wniosek o dofinansowanie projektu wraz z wymaganymi załącznikami należy złożyć w siedzibie FAPA bezpośrednio bądź przesłać listem poleconym lub pocztą kurierską. Dostarczyć należy zarówno zapis na nośniku elektronicznym (dyskietka, płyta CD) jak i wydruk sporządzony z wersji elektronicznej. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega ocenie zgodności wydruku z wersją elektroniczną, ocenie formalnej pod kątem poprawności jego wypełnienia, kompletności załączników. W przypadku stwierdzenia niezgodności wydruku z zapisem elektronicznym wniosek zostanie odrzucony. W przypadku stwierdzenia niekompletności złożonej dokumentacji, wniosek wymagał będzie uzupełnienia w terminie określonym przez FAPA, o czym wnioskodawca zostanie pisemnie poinformowany. Za datę złożenia wniosku uznawana jest data, kiedy FAPA otrzymała wniosek poprawnie wypełniony wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami, co oznacza, że wniosek, który wymagał uzupełnienia rejestrowany jest w kolejności wynikającej z daty wpłynięcia do FAPA ostatniego z brakujących dokumentów. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega weryfikacji pod kątem zgodności z celami i zasadami działania. W szczególności sprawdzeniu podlegają następujące elementy: zgodność projektu z zakresem pomocy przewidzianym w ramach działania oraz kryteriami dostępu przewidzianymi w ramach niniejszego Schematu. FAPA dokonuje oceny punktowej według kryteriów wyboru zawartych w programie, z wyłączeniem oceny jakości projektów. Listy projektów są następnie przekazywane Grupie Roboczej KS SPO, która dokonuje oceny ich jakości i ich uszeregowania na listach rankingowych. Listy te są przekazywane KS SPO, który dokonuje ich rekomendacji. Umowy o dofinansowanie projektu na realizację wybranych w ten sposób wniosków podpisywane są pomiędzy FAPA a odpowiednimi wnioskodawcami. Tekst umowy o dofinansowanie projektu przesłany zostaje do Wnioskodawcy, a jej podpisanie następuję w siedzibie FAPA. Umowa o dofinansowanie projektu określa zobowiązania FAPA do współfinansowania planowanego projektu, pod warunkiem, że beneficjent pomocy zrealizuje go w określonym zakresie i terminie, udokumentuje poniesione koszty i dotrzyma zobowiązań wynikających z umowy o dofinansowanie projektu. Beneficjent pomocy ma obowiązek: przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania przez ARiMR ostatniej płatności związanej z jego realizacją; umożliwienia dokonywania przez FAPA lub inne uprawnione do tego podmioty kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej w trakcie realizacji projektu oraz przez okres 5 lat od dokonania ostatniej płatności. Zawarta z FAPA umowa o dofinansowanie projektu może zostać zmieniona na wniosek każdej ze stron. Zmiany umowy o dofinansowanie projektu wymagają zachowania formy pisemnej w postaci aneksu pod rygorem nieważności. 119 Beneficjent pomocy może rozpocząć realizację projektu z chwilą podpisania umowy o dofinansowanie projektu. Koszty poniesione przed datą zawarcia umowy o dofinansowanie projektu nie będą uznane jako koszty kwalifikowalne. Wniosek o refundację jest składany w siedzibie FAPA. Beneficjent pomocy składa wniosek o refundację do FAPA po realizacji całości lub poszczególnych etapów realizacji projektu. Wraz z wnioskiem o refundację przedstawiane są wymagane załączniki, w szczególności dowody dokonanych płatności. FAPA dokonuje oceny kompletności i prawidłowości przedłożonego wniosku o refundację oraz zgodności realizacji projektu z umową o dofinansowanie projektu. Płatności na rzecz beneficjenta pomocy dokonuje ARiMR na podstawie autoryzacji dokonanej przez FAPA. O dokonaniu płatności ARiMR informuje FAPA. Po zakończeniu realizacji projektu, wraz z ostatnim wnioskiem o refundację, beneficjent pomocy zobowiązany jest do złożenia sprawozdania końcowego z realizacji projektu, zawierającego podsumowanie całości projektu, zestawienie wykonanych zadań i sprawdzającego zgodność projektu z zapisami w umowie o dofinansowanie projektu. Płatności dokonuje się po zrealizowaniu przez beneficjenta pomocy projektu lub jego etapu i złożeniu wniosku o refundację wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami (w tym: dokumentami potwierdzającymi poniesione koszty) oraz sprawdzeniu przez FAPA zgodności realizacji projektu (etapu) z umową o dofinansowanie projektu. Etap realizacji projektu może obejmować zadania, których łączny koszt kwalifikowalny wynosi co najmniej 50 000 PLN. Szczegółowe zasady obsługi wniosków o dofinansowanie projektu i wniosków o refundację określone są procedurami FAPA, zatwierdzonymi przez MRiRW. Schemat II Przyjmowanie wniosków o dofinansowanie projektu następuje w terminach określonych w ogłoszeniu. Rozpoczęcie naboru wniosków do Schematu II Pilotażowego Programu Leader + przewidywane jest w II roku realizacji SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich. Wniosek o dofinansowanie projektu wraz z wymaganymi załącznikami (w tym – Zintegrowaną Strategią Rozwoju Obszarów Wiejskich) należy złożyć w siedzibie FAPA bezpośrednio bądź przesłać listem poleconym lub pocztą kurierską. Dostarczyć należy zarówno zapis na nośniku elektronicznym (dyskietka, płyta CD) jak i wydruk sporządzony z wersji elektronicznej. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega w FAPA ocenie zgodności wydruku z wersją elektroniczną, ocenie formalnej pod kątem poprawności jego wypełnienia, kompletności załączników. W przypadku stwierdzenia niezgodności wydruku z zapisem elektronicznym wniosek zostanie odrzucony. W przypadku stwierdzenia niekompletności złożonej dokumentacji, wniosek wymagał będzie uzupełnienia w terminie określonym przez FAPA, o czym wnioskodawca zostanie pisemnie poinformowany. Za datę złożenia wniosku uznawana jest data, kiedy FAPA otrzymała wniosek poprawnie wypełniony wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami, co oznacza, że wniosek, który wymagał uzupełnienia rejestrowany jest w kolejności wynikającej z daty wpłynięcia do FAPA ostatniego z brakujących dokumentów. 120 Wniosek o dofinansowanie projektu podlega weryfikacji pod kątem zgodności z celami i zasadami działania. W szczególności sprawdzeniu podlegają następujące elementy: zgodność projektu z zakresem pomocy przewidzianym w ramach działania oraz kryteriami dostępu przewidzianymi w ramach niniejszego Schematu. FAPA dokonuje oceny punktowej według kryteriów wyboru zawartych w programie, z wyłączeniem oceny ZSROW i obszaru. Listy projektów są następnie przekazywane Grupie Roboczej KS SPO, która dokonuje oceny ich jakości i ich uszeregowania na listach rankingowych. Przy tworzeniu list rankingowych przyjmuje się założenie, aby w każdym województwie wdrażana była przynajmniej jedna ZSROW. Listy te są przekazywane KS SPO, który dokonuje ich rekomendacji. Umowy o dofinansowanie projektu na realizację wybranych w ten sposób wniosków podpisywane są pomiędzy FAPA a Wnioskodawcą. Tekst umowy o dofinansowanie projektu przesłany zostaje do Wnioskodawcy, a jej podpisanie następuję w siedzibie FAPA. Umowa o dofinansowanie projektu określa zobowiązania FAPA do współfinansowania planowanego projektu, pod warunkiem, że beneficjent pomocy zrealizuje go w określonym zakresie i terminie, udokumentuje poniesione koszty i dotrzyma zobowiązań wynikających z umowy o dofinansowanie projektu. Beneficjent pomocy ma obowiązek: przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania przez ARiMR ostatniej płatności związanej z jego realizacją; umożliwienia dokonywania przez FAPA lub inne uprawnione do tego podmioty kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej w trakcie realizacji projektu oraz przez okres 5 lat od dokonania ostatniej płatności. Zawarta z FAPA umowa o dofinansowanie projektu może zostać zmieniona na wniosek każdej ze stron. Zmiany umowy o dofinansowanie projektu wymagają zachowania formy pisemnej w postaci aneksu pod rygorem nieważności. Beneficjent pomocy może rozpocząć realizacje projektu z chwilą podpisania umowy o dofinansowanie projektu. Koszty poniesione przed datą zawarcia umowy o dofinansowanie projektu nie będą uznane jako koszty kwalifikowalne. Wniosek o refundację jest składany w siedzibie FAPA. Beneficjent pomocy składa wniosek o refundację do FAPA po realizacji całości lub poszczególnych etapów realizacji projektu. Wraz z wnioskiem o refundację przedstawiane są wymagane załączniki, w szczególności dowody dokonanych płatności. FAPA dokonuje oceny kompletności i prawidłowości przedłożonego wniosku o refundację oraz zgodności realizacji projektu z umową o dofinansowanie projektu. Płatności na rzecz beneficjenta pomocy dokonuje ARiMR na podstawie autoryzacji dokonanej przez FAPA. O dokonaniu płatności ARiMR informuje FAPA. Po zakończeniu realizacji projektu, wraz z ostatnim wnioskiem o refundację, beneficjent pomocy zobowiązany jest do złożenia sprawozdania końcowego z realizacji projektu, zawierającego podsumowanie całości projektu, zestawienie wykonanych zadań i sprawdzającego zgodność projektu z zapisami w umowie o dofinansowanie projektu. Płatności dokonuje się po zrealizowaniu przez beneficjenta pomocy projektu lub jego etapu i złożeniu wniosku o refundację wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami (w tym: dokumentami potwierdzającymi poniesione koszty) oraz sprawdzeniu przez FAPA zgodności realizacji projektu (etapu) z umową o dofinansowanie projektu. Etap realizacji projektu może obejmować zadania, których łączny koszt kwalifikowalny wynosi co najmniej 50 000 PLN. 121 Szczegółowe zasady obsługi wniosków o dofinansowanie projektu i wniosków o refundację określone są procedurami FAPA, zatwierdzonymi przez MRiRW. Schemat wdrażania DOKUMENT PROCES PODMIOT WNIOSEK O DOFINANSOWANIE PROJEKTU ZŁOŻENIE WNIOSKU W FAPA BENEFICJENT WNIOSEK – KARTA WERYFIKACJI KARTA OCENY LISTA RANKINGOWA PROJEKTÓW LISTA RANKINGOWA PROJEKTÓW WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU OCENA ZGODNOŚCI Z KRYTERIAMI DOSTĘPU OCENA WG KRYTERIÓW WYBORU PRZYGOTOWANIE LISTY RANKINGOWEJ OCENA JAKOŚCI PROJEKTÓW/STRATEGII OBSZARÓW REKOMENDACJA LISTY PROJEKTÓW DO REALIZACJI FAPA FAPA FAPA GRUPA ROBOCZA KKS SPO LISTA PROJEKTÓW DO REALIZACJI LISTA PROJEKTÓW DO PRZEKAZANIE DO FAPA REALIZACJI UMOWA O DOFINANSOWANIE PODPISANIE UMOWY PROJEKTU REALIZACJA PROJEKTU LUB JEGO ETAPU WNIOSEK O REFUNDACJĘ, PRZEKAZANIE DO FAPA SPRAWOZDANIE KOŃCOWE Z REALIZACJI PROJEKTU (ETAPU) WERYFIKACJA KOMPLETNOŚCI I POPRAWNOŚCI FORMALNEJ WNIOSKU O REFUNDACJĘ, OCENA SPRAWOZDANIA KARTA WERYFIKACJI WNIOSKU KOŃCOWEGO ORAZ O REFUNDACJĘ SPRAWDZENIE ZGODNOŚCI REALIZACJI PROJEKTU (ETAPU) Z UMOWĄ O DOFINANSOWANIE PROJEKTU PRZYGOTOWANIE ZLECENIA ZLECENIE PŁATNOŚCI PŁATNOŚCI POLECENIE PRZELEWU DOKONANIE PŁATNOŚCI KSIĘGA KSIĘGOWANIE PŁATNOŚCI KKS SPO KKS SPO FAPA BENEFICJENT FAPA FAPA ARiMR ARiMR Sposób udzielania pomocy Pomoc będzie udzielana w formie grantów na zasadzie refundacji poniesionych kosztów. Wskaźniki monitorowania Schemat I: Wskaźniki produktu • Liczba i wartość projektów wg rodzaju beneficjentów pomocy • Średnia wielkość wsparcia w PLN Wskaźniki rezultatu • Liczba i wartość zrealizowanych projektów według zakresu projektów 122 Wskaźniki oddziaływania • Liczba gmin-beneficjentów Schematu I, które zakwalifikowały się jako beneficjenci • Schematu II w stosunku do liczby gmin beneficjentów Schematu II Schemat II: Wskaźniki produktu • Liczba i wartość projektów wg struktury członkowskiej LGD • Średnia wielkość wsparcia PLN Wskaźniki rezultatu • Liczba osób przeszkolonych w ramach szkoleń realizowanych przez LGD • Liczba LGD, które otrzymały wsparcie w zakresie kosztów operacyjnych • Liczba i wartość akcji promocyjnych przeprowadzonych przez LGD w ramach projektów współfinansowanych z SPO Wskaźniki oddziaływania Unormowane wskaźniki efektywności LGD wyliczane dla wybranych działań SPO oraz ZPORR: E1 E2 E3 E4 Unormowany wskaźnik efektywności LGD w ramach działania Odnowa wsi oraz zachowanie dziedzictwa kulturowego w SPO Restrukturyzacja... Unormowany wskaźnik efektywności LGD w ramach działania Rozwój obszarów wiejskich w Zintegrowanym Programie Rozwoju Regionalnego Unormowany wskaźnik efektywności LGD w ramach działania Turystyka i kultura w Zintegrowanym Programie Rozwoju Regionalnego Unormowany wskaźnik efektywności LGD w ramach działania Mikroprzedsiębiorstwa w Zintegrowanym Programie Rozwoju Regionalnego Wskaźniki te wyliczane są po zakończeniu realizacji Programu. Każdy z tych wskaźników wyliczany jest jako iloraz udziału procentowego kosztów całkowitych realizacji projektów, w ramach danego działania, na terenie objętym działalnością LGD, w stosunku do kosztów całkowitych projektów, realizowanych w ramach tego działania w Polsce, przez udział % ludności wiejskiej zamieszkałej na terenach objętych działaniem LGD, w stosunku do populacji ludności wiejskiej w kraju. 123 Budżet dla Schematu I i II w latach 2004-2006 (w mln Euro) Wspólnota Europejska Działanie Budżet EFOiGR - Państwa Sekcja Jednostki Samorządu Inne publiczne Prywatne Terytorialnego Orientacji Pilotażowy Program Leader+ (ogółem) 15,0 4,0 - - - 4,5 1,2 - - - 10,5 2,8 - - - Schemat I Schemat II 124 3.3. Priorytet III - Pomoc techniczna 3.3.1. Wsparcie systemu zarządzania i wdrażania programu Nazwa Programu Operacyjnego Nazwa Priorytetu Nazwa działania Nazwa poddziałania Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych Numer działania Czas trwania działania Instytucja zarządzająca Instytucja Pośrednicząca Beneficjenci Końcowi/Instytucja Wdrażająca Beneficjenci Ostateczni Beneficjenci (osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy) Instytucja Płatnicza Rodzaj pomocy Max. wysokość pomocy w % kwalifikujących się kosztów Wsparcie finansowe ogółem dla działania Wsparcie finansowe Unii Europejskiej Wsparcie finansowe krajowe Udział środków prywatnych w całości środków (%) Udział środków publicznych w całości środków (%) Udział Unii Europejskiej w środkach publicznych (%) Udział Unii Europejskiej w całości środków (%) Udział krajowy w środkach publicznych (%) Udział krajowy w całości środków (%) System wyboru projektów Skład grup roboczych wybierających projekty i Komitetów Sterujących Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Pomoc techniczna Wsparcie systemu zarządzania i wdrażania programu Brak 411,413 3.1. 2004-2006 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa, urzędy marszałkowskie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa, urzędy marszałkowskie Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów pomoc techniczna 100% kosztów kwalifikowalnych 10,53 mln Euro 7,90 mln Euro 2,63 mln Euro Brak 100% 75% 75% 25% 25% Projekty do realizacji rekomendowane są przez Komitet Sterujący SPO. Komitet Sterujący SPO (art. 23 ustawy o NPR): przedstawiciele instytucji zarządzającej, ministrów właściwych ze względu na specyfikę SPO, jednostki monitorująco-kontrolnej EFOiGR – Sekcja Orientacji, ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego oraz partnerów społecznych i gospodarczych. Grupa robocza: członkowie Komitetu Sterującego SPO lub eksperci. 125 Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych: 411,413 Finansowanie: wkład Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) Sekcja Orientacji do 75% całkowitego kwalifikującego się kosztu, współfinansowanie z budżetu państwa. Nazwa priorytetu: Pomoc techniczna Cele działania: - usprawnienie funkcjonowania podmiotów odpowiedzialnych za zarządzanie i wdrażanie SPO; zapewnienie warunków dla efektywnego działania Komitetu Monitorującego SPO oraz komitetów sterujących; wsparcie audytów i kontroli na miejscu. Opis działania W ramach działania mogą być realizowane projekty, które przyczyniać się będą do usprawnienia procesu wdrażania Programu, poprzez eksperckie, kadrowe i techniczne wsparcie instytucji zaangażowanych w zarządzanie, wdrażanie, monitorowanie i kontrolę SPO. Ponadto, w ramach działania, wsparcie może być przeznaczone na zadania związane z pracami Komitetu Sterującego SPO, Komitetu Monitorującego SPO i ich grup roboczych oraz Regionalnych Komitetów Sterujących, w części dotyczącej prac związanych z Programem. Wsparciem w ramach tego działania objęte będzie również prowadzenie audytów oraz kontroli na miejscu. Szczegółowy zakres kosztów kwalifikowalnych oraz reguły kwalifikowalności kosztów znajdują się w Załączniku nr1 Wysokość pomocy Poziom pomocy publicznej, udzielanej beneficjentowi, może wynosić do 100% wysokości kosztów kwalifikowalnych. Projekty, realizowane w ramach tego działania, finansowane będą w zakresie, zaakceptowanej przez Komisję Europejską, kwoty limitu, obliczonej zgodnie z zapisami Zasady Nr 11 Rozporządzenia Komisji (WE) 1145/2003 (patrz Budżet działania). Beneficjenci Instytucje odpowiedzialne za zarządzanie, wdrażanie, monitorowanie i kontrolę SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich w zakresie zadań wykonywanych w celu realizacji programu: 1) Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; 2) Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); 3) Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA); 4) urzędy marszałkowskie. Kryteria dostępu 1. Projekt jest zgodny z celami działania. 126 2. Projekt obejmuje koszty zgodne z zakresem kosztów kwalifikowalnych działania. 3. Okres realizacji projektu jest zgodny z okresem realizacji programu. Kryteria wyboru Pomoc techniczna przewidziana jest jako wsparcie dla określonych beneficjentów, udzielane w zależności od istniejących i zgłoszonych potrzeb. Projekty wybierane są na podstawie priorytetów dla pomocy technicznej określanych przez Komitet Sterujący SPO. System instytucjonalny a) b) c) d) instytucja zarządzająca: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; instytucja wdrażająca: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); beneficjent końcowy: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa; beneficjenci: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA), urzędy marszałkowskie. Opis systemu wdrożenia Wnioski o dofinansowanie projektu w ramach Pomocy technicznej, wraz z załącznikami, należy złożyć w wyznaczonym terminie w Centrali Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). Przewiduje się, że nabór wniosków prowadzony będzie raz w roku i dotyczyć będzie projektów planowanych na rok/lata następny/-e.22 Wnioski mogą być składane bezpośrednio, bądź przesyłane listem poleconym lub pocztą kurierską. Dostarczyć należy zarówno zapis na nośniku elektronicznym (dyskietka, płyta CD) jak i wydruk sporządzony z wersji elektronicznej. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega w Centrali ARiMR ocenie formalnej m.in. pod kątem zgodności wydruku z wersją elektroniczną, poprawności wypełnienia wniosku, kompletności załączników. W przypadku stwierdzenia niezgodności wydruku z zapisem elektronicznym, wniosek zostanie odrzucony. W przypadku stwierdzenia niekompletności złożonej dokumentacji, wniosek wymagał będzie uzupełnienia w terminie określonym przez ARiMR, o czym wnioskodawca zostanie pisemnie poinformowany. Za datę złożenia wniosku uznawana jest data, kiedy ARiMR otrzymała wniosek poprawnie wypełniony wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami, co oznacza, że wniosek, który wymagał uzupełnienia rejestrowany jest w kolejności wynikającej z daty wpłynięcia do ARiMR ostatniego z brakujących dokumentów. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega ocenie merytorycznej, która obejmuje m.in. zgodność z kryteriami dostępu oraz zasadami działania. ARiMR przygotowuje dwie listy wniosków: zestawienie wniosków pozytywnie zweryfikowanych pod względem formalnym i merytorycznym oraz zestawienie wniosków 22 W roku 2004 mogą zostać zorganizowane dwie tury naboru wniosków, przy czym pierwsza dotyczyć będzie projektów realizowanych od roku 2004 lub I połowy 2005 r. 127 odrzuconych, wraz z uzasadnieniem. ARiMR przekazuje listy wraz z kompletem wniosków poprawnych formalnie do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW). MRiRW przedkłada listę poprawnych wniosków grupie roboczej Komitetu Sterującego SPO. Grupa robocza Komitetu Sterującego SPO, na podstawie priorytetów określonych przez Komitet Sterujący SPO na dany rok, dokonuje wyboru projektów do realizacji i ewentualnie koryguje zapotrzebowanie na środki finansowe zgłoszone we wnioskach beneficjentów, biorąc pod uwagę wielkość środków dostępnych na dany rok na realizację zadań z zakresu Pomocy technicznej. W przypadku uzyskania mniejszej alokacji na projekt niż wnioskowana beneficjenci dokonują wskazanych korekt we wnioskach, które są następnie ponownie przedkładane na posiedzenie grupy roboczej. Komitet Sterujący SPO rekomenduje Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi listę projektów do realizacji. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zatwierdza listę projektów do realizacji. Na tej podstawie: ARiMR zawiera umowy o dofinansowanie projektu z pozostałymi instytucjami wdrażającymi; Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zawiera umowę o dofinansowanie projektu z ARiMR na realizację projektów pomocy technicznej dotyczących ARiMR; Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wydaje decyzję o realizacji projektów pomocy technicznej zgłoszonych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Umowa może zostać zmodyfikowana na wniosek każdej ze stron. Każda zmiana warunków umowy powinna być dokonana w formie pisemnej w postaci aneksu, pod rygorem nieważności. Beneficjent dokonuje wyboru dostawców towarów i usług w ramach projektu zgodnie z wymogami ustawy o zamówieniach publicznych. Beneficjent ma obowiązek przedstawić informację na temat kosztów projektu wynikających z postępowania przetargowego. W przypadku, gdy koszt projektu jest niższy od planowanego, dokonywana jest korekta wysokości kwoty pomocy. Po zakończeniu realizacji etapu lub całego projektu beneficjent składa wniosek o refundację wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami, w Centrali ARiMR. Płatności dokonuje się po zweryfikowaniu wniosku o refundację pod względem formalnym oraz sprawdzeniu zgodności realizacji projektu z umową/decyzją MRiRW. Szczegółowe zasady obsługi wniosków o dofinansowanie projektu i wniosków o refundację określone zostaną w procedurach ARiMR, zatwierdzonych przez MRiRW. Wskaźniki monitorowania Wskaźniki produktu • • • • • • • 128 Liczba posiedzeń Komitetu Monitorującego Liczba posiedzeń podkomitetów/grup roboczych Komitetu Monitorującego Liczba posiedzeń Komitetu Sterującego SPO Liczba posiedzeń Regionalnych Komitetów Sterujących Liczba etatów finansowanych ze środków pomocy technicznej Liczba przeprowadzonych audytów Liczba przeprowadzonych kontroli Wskaźniki rezultatu • Liczba wykonanych ekspertyz, analiz, studiów etc. Budżet działania w latach 2004-2006 (w mln Euro) Wspólnota Europejska Działanie EFOiGR - Sekcja Budżet Państwa Jednostki Inne Samorządu Prywatne publiczne Terytorialnego Orientacji Wsparcie systemu zarządzania i wdrażania programu 7,90 2,63 - - - 129 3.3.2. Rozwój instytucjonalny Nazwa Programu Operacyjnego Nazwa Priorytetu Nazwa działania Nazwa poddziałania Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych Numer działania Czas trwania działania Instytucja zarządzająca Instytucja Pośrednicząca Beneficjenci Końcowi/Instytucja Wdrażająca Beneficjenci Ostateczni Beneficjenci (osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy) Instytucja Płatnicza Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Pomoc techniczna Rozwój instytucjonalny Brak 411, 412 3.2. 2004-2006 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa, urzędy marszałkowskie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa, urzędy marszałkowskie Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów pomoc techniczna 100% kosztów kwalifikowalnych Rodzaj pomocy Max. wysokość pomocy w % kwalifikujących się kosztów Wsparcie finansowe ogółem dla działania 4,96 mln Euro Wsparcie finansowe Unii Europejskiej 3,72 mln Euro Wsparcie finansowe krajowe 1,24 mln Euro Udział środków prywatnych w całości środków Brak (%) Udział środków publicznych w całości środków 100% (%) Udział Unii Europejskiej w środkach publicznych 75% (%) Udział Unii Europejskiej w całości środków (%) 75% Udział krajowy w środkach publicznych (%) 25% Udział krajowy w całości środków (%) 25% System wyboru projektów Projekty do realizacji rekomendowane są przez Komitet Sterujący SPO. Komitet Sterujący SPO (art. 23 ustawy o NPR): Skład grup roboczych wybierających projekty i przedstawiciele instytucji zarządzającej, ministrów Komitetów Sterujących właściwych ze względu na specyfikę SPO, jednostki monitorująco-kontrolnej EFOiGR – Sekcja Orientacji, ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego oraz partnerów społecznych i gospodarczych. Grupa robocza: członkowie Komitetu Sterującego SPO lub eksperci. 130 Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych: 411, 412 Finansowanie: wkład Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) Sekcja Orientacji do 75% całkowitego kwalifikującego się kosztu, współfinansowanie z budżetu państwa. Nazwa priorytetu: Pomoc techniczna Cele działania: - usprawnienie funkcjonowania instytucji odpowiedzialnych za zarządzanie i wdrażanie SPO; poprawa i dostosowanie kwalifikacji pracowników do pełnionych zadań w zakresie zarządzania, wdrażania, monitorowania i kontroli SPO; przeprowadzenie ewaluacji programów. Opis działania W ramach działania realizowane będą projekty dotyczące przygotowania kadr do prawidłowego, efektywnego oraz zgodnego z przepisami prawa europejskiego zarządzania, wdrażania, monitorowania i kontroli pomocy. Ponadto projekty mogą dotyczyć zakupu sprzętu technicznego niezbędnego w procesie wdrażania SPO oraz ewaluacji SPO i programu przygotowywanego na – kolejny okres programowania. Szczegółowy zakres kosztów kwalifikowalnych oraz reguły kwalifikowalności kosztów znajdują się w Załączniku nr 1. Wysokość pomocy Poziom pomocy publicznej udzielanej beneficjentowi może wynosić maksymalnie 100% wysokości kosztów kwalifikowalnych. Zgodnie z Zasadą Nr 11.3 Rozporządzenia Komisji (WE) 1145/2003 wydatki ponoszone w ramach tego działania nie podlegają określonemu limitowi. Beneficjenci Instytucje odpowiedzialne za zarządzanie, wdrażanie, monitorowanie i kontrolę SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich w zakresie zadań wykonywanych w celu realizacji programu: 1) Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 2) Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa; 3) Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa; 4) urzędy marszałkowskie. Kryteria dostępu 1. Projekt jest zgodny z celami działania. 2. Projekt obejmuje koszty zgodne z zakresem kosztów kwalifikowalnych działania. 3. Okres realizacji projektu jest zgodny z okresem realizacji programu. 131 Kryteria wyboru Pomoc techniczna przewidziana jest jako wsparcie dla określonych beneficjentów, udzielane w zależności od istniejących i zgłoszonych potrzeb. Projekty wybierane są na podstawie priorytetów dla pomocy technicznej określanych przez Komitet Sterujący SPO. System instytucjonalny a) b) c) d) instytucja zarządzająca: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; instytucja wdrażająca: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); beneficjent końcowy: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa; beneficjenci: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA), urzędy marszałkowskie. Opis systemu wdrożenia Wnioski o dofinansowanie projektu w ramach Pomocy technicznej, wraz z załącznikami, należy złożyć w wyznaczonym terminie w Centrali Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). Przewiduje się, że nabór wniosków prowadzony będzie raz w roku i dotyczyć będzie projektów planowanych na rok/lata następny/-e.23 Wnioski mogą być składane bezpośrednio, bądź przesyłane listem poleconym lub pocztą kurierską. Dostarczyć należy zarówno zapis na nośniku elektronicznym (dyskietka, płyta CD) jak i wydruk sporządzony z wersji elektronicznej. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega w Centrali ARiMR ocenie formalnej m.in. pod kątem zgodności wydruku z wersją elektroniczną, poprawności wypełnienia wniosku, kompletności załączników. W przypadku stwierdzenia niezgodności wydruku z zapisem elektronicznym, wniosek zostanie odrzucony. W przypadku stwierdzenia niekompletności złożonej dokumentacji, wniosek wymagał będzie uzupełnienia w terminie określonym przez ARiMR, o czym wnioskodawca zostanie pisemnie poinformowany. Za datę złożenia wniosku uznawana jest data, kiedy ARiMR otrzymała wniosek poprawnie wypełniony wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami, co oznacza, że wniosek, który wymagał uzupełnienia rejestrowany jest w kolejności wynikającej z daty wpłynięcia do ARiMR ostatniego z brakujących dokumentów. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega ocenie merytorycznej, która obejmuje m.in. zgodność z kryteriami dostępu oraz zasadami działania. ARiMR przygotowuje dwie listy wniosków: zestawienie wniosków pozytywnie zweryfikowanych pod względem formalnym i merytorycznym oraz zestawienie wniosków odrzuconych, wraz z uzasadnieniem. ARiMR przekazuje listy wraz z kompletem wniosków poprawnych formalnie do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW). MRiRW przedkłada listę poprawnych wniosków grupie roboczej Komitetu Sterującego SPO. 23 W roku 2004 mogą zostać zorganizowane dwie tury naboru wniosków, przy czym pierwsza dotyczyć będzie projektów realizowanych od roku 2004 lub I połowy 2005 r. 132 Grupa robocza Komitetu Sterującego SPO, na podstawie priorytetów określonych przez Komitet Sterujący SPO na dany rok, dokonuje wyboru projektów do realizacji i ewentualnie koryguje zapotrzebowanie na środki finansowe zgłoszone we wnioskach beneficjentów, biorąc pod uwagę wielkość środków dostępnych na dany rok na realizację zadań z zakresu Pomocy technicznej. W przypadku uzyskania mniejszej alokacji na projekt niż wnioskowana beneficjenci dokonują wskazanych korekt we wnioskach, które są następnie ponownie przedkładane na posiedzenie grupy roboczej. Komitet Sterujący SPO rekomenduje Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi listę projektów do realizacji. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zatwierdza listę projektów do realizacji. Na tej podstawie: ARiMR zawiera umowy o dofinansowanie projektu z pozostałymi instytucjami wdrażającymi; Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zawiera umowę o dofinansowanie projektu z ARiMR na realizację projektów pomocy technicznej dotyczących ARiMR; Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wydaje decyzję o realizacji projektów pomocy technicznej zgłoszonych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Umowa może zostać zmodyfikowana na wniosek każdej ze stron. Każda zmiana warunków umowy powinna być dokonana w formie pisemnej w postaci aneksu, pod rygorem nieważności. Beneficjent dokonuje wyboru dostawców towarów i usług w ramach projektu zgodnie z wymogami ustawy o zamówieniach publicznych. Beneficjent ma obowiązek przedstawić informację na temat kosztów projektu wynikających z postępowania przetargowego. W przypadku, gdy koszt projektu jest niższy od planowanego, dokonywana jest korekta wysokości kwoty pomocy. Po zakończeniu realizacji etapu lub całego projektu beneficjent składa wniosek o refundację wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami, w Centrali ARiMR. Płatności dokonuje się po zweryfikowaniu wniosku o refundację pod względem formalnym oraz sprawdzeniu zgodności realizacji projektu z umową/decyzją MRiRW. Szczegółowe zasady obsługi wniosków o dofinansowanie projektu i wniosków o refundację określone zostaną w procedurach ARiMR, zatwierdzonych przez MRiRW. Wskaźniki monitorowania Wskaźniki produktu • • • • • Liczba przeprowadzonych szkoleń, seminariów, warsztatów Liczba zakupionych zestawów komputerowych Liczba staży i wizyt studyjnych Liczba systemów komputerowych Liczba przeprowadzonych ewaluacji Wskaźniki rezultatu • • Liczba przeszkolonych osób Liczba osób, które odbyły staż, uczestniczyły w wizytach studyjnych 133 Budżet działania w latach 2004-2006 (w mln Euro) Wspólnota Europejska Działanie Budżet EFOiGR - Państwa Sekcja Jednostki Samorządu Inne publiczne Prywatne Terytorialnego Orientacji Rozwój instytucjonalny 134 3,72 1,24 - - - 3.3.3. Informowanie i promocja programu Nazwa Programu operacyjnego Nazwa Priorytetu Nazwa działania Nazwa poddziałania Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych Numer działania Czas trwania działania Instytucja zarządzająca Instytucja Pośrednicząca Beneficjenci Końcowi/Instytucja Wdrażająca Beneficjenci Ostateczni Beneficjenci (osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy) Instytucja Płatnicza Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Pomoc techniczna Informowanie i promocja programu Brak 411, 415 3.3. 2004-2006 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa, urzędy marszałkowskie Potencjalni beneficjenci Programu, społeczeństwo (general public) Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów pomoc techniczna 100% kosztów kwalifikowalnych Rodzaj pomocy Max. wysokość pomocy w % kwalifikujących się kosztów Wsparcie finansowe ogółem dla działania 8,51 mln Euro Wsparcie finansowe Unii Europejskiej 6,38 mln Euro Wsparcie finansowe krajowe 2,13 mln Euro Udział środków prywatnych w całości środków Brak (%) Udział środków publicznych w całości środków 100% (%) Udział Unii Europejskiej w środkach publicznych 75% (%) Udział Unii Europejskiej w całości środków (%) 75% Udział krajowy w środkach publicznych (%) 25% Udział krajowy w całości środków (%) 25% System wyboru projektów Projekty do realizacji rekomendowane są przez Komitet Sterujący SPO. Komitet Sterujący SPO (art. 23 ustawy o NPR): Skład grup roboczych wybierających projekty i przedstawiciele instytucji zarządzającej, ministrów Komitetów Sterujących właściwych ze względu na specyfikę SPO, jednostki monitorująco-kontrolnej EFOiGR – Sekcja Orientacji, ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego oraz partnerów społecznych i gospodarczych. Grupa robocza: członkowie Komitetu Sterującego SPO lub eksperci. 135 Dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych: 411, 415 Finansowanie: wkład Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) Sekcja Orientacji do 75% całkowitego kwalifikującego się kosztu, współfinansowanie z budżetu państwa. Nazwa priorytetu: Pomoc techniczna Cele działania Celem działania jest promocja i informowanie opinii publicznej oraz podmiotów zainteresowanych wsparciem o programie, zasadach jego funkcjonowania oraz rezultatach pomocy, a w szczególności: - bieżące informowanie opinii publicznej o zasadach udzielania pomocy w ramach SPO w latach 2004-2006 oraz o postępach w realizacji programu; promowanie pomocy WE; promocja doświadczeń i najlepszych praktyk w realizacji projektów w ramach SPO; konsultacja założeń do programu na kolejny okres programowania. Działanie sprzyjać będzie realizacji obowiązków strony polskiej w zakresie informowania i promocji, wynikających z art. 46 Rozporządzenia Rady 1260/1999 oraz Rozporządzenia Komisji Europejskiej 1159/2000. Opis działania Działanie służyć będzie upowszechnianiu informacji o programie i prowadzeniu działań promujących program, a w szczególności realizacji zadań określonych w strategii (por. rozdz. 7). Szczegółowy zakres kosztów kwalifikowalnych oraz reguły kwalifikowalności kosztów znajdują się w Załączniku nr 1. Wysokość pomocy Poziom pomocy publicznej udzielanej beneficjentowi może wynosić maksymalnie 100% wysokości kosztów kwalifikowalnych. Zgodnie z Zasadą Nr 11 Rozporządzenia Komisji (WE) 1145/2003 na wydatki ponoszone w ramach tego działania nie ustala się kwoty limitu. Beneficjenci Instytucje odpowiedzialne za zarządzanie, wdrażanie, monitorowanie i kontrolę SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich w zakresie zadań wykonywanych w celu realizacji programu: 1) Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi; 2) Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa; 3) Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa; 4) urzędy marszałkowskie. Kryteria dostępu 1. Projekt jest zgodny z celami działania. 2. Projekt obejmuje koszty zgodne z zakresem kosztów kwalifikowalnych działania. 3. Okres realizacji projektu jest zgodny z okresem realizacji programu. 136 Kryteria wyboru Pomoc techniczna przewidziana jest jako wsparcie dla określonych beneficjentów, udzielane w zależności od istniejących i zgłoszonych potrzeb. Projekty wybierane są na podstawie priorytetów dla pomocy technicznej określanych przez Komitet Sterujący SPO. System instytucjonalny a) b) c) d) instytucja zarządzająca: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi; instytucja wdrażająca: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); beneficjent końcowy: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR); beneficjenci: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA), urzędy marszałkowskie. Opis systemu wdrożenia Wnioski o dofinansowanie projektu w ramach Pomocy technicznej, wraz z załącznikami, należy złożyć w wyznaczonym terminie w Centrali Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). Przewiduje się, że nabór wniosków prowadzony będzie raz w roku i dotyczyć będzie projektów planowanych na rok/lata następny/-e.24 Wnioski mogą być składane bezpośrednio, bądź przesyłane listem poleconym lub pocztą kurierską. Dostarczyć należy zarówno zapis na nośniku elektronicznym (dyskietka, płyta CD) jak i wydruk sporządzony z wersji elektronicznej. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega w Centrali ARiMR ocenie formalnej m.in. pod kątem zgodności wydruku z wersją elektroniczną, poprawności wypełnienia wniosku, kompletności załączników. W przypadku stwierdzenia niezgodności wydruku z zapisem elektronicznym, wniosek zostanie odrzucony. W przypadku stwierdzenia niekompletności złożonej dokumentacji, wniosek wymagał będzie uzupełnienia w terminie określonym przez ARiMR, o czym wnioskodawca zostanie pisemnie poinformowany. Za datę złożenia wniosku uznawana jest data, kiedy ARiMR otrzymała wniosek poprawnie wypełniony wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami, co oznacza, że wniosek, który wymagał uzupełnienia rejestrowany jest w kolejności wynikającej z daty wpłynięcia do ARiMR ostatniego z brakujących dokumentów. Wniosek o dofinansowanie projektu podlega ocenie merytorycznej, która obejmuje m.in. zgodność z kryteriami dostępu oraz zasadami działania. ARiMR przygotowuje dwie listy wniosków: zestawienie wniosków pozytywnie zweryfikowanych pod względem formalnym i merytorycznym oraz zestawienie wniosków odrzuconych, wraz z uzasadnieniem. ARiMR przekazuje listy wraz z kompletem wniosków poprawnych formalnie do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW). MRiRW przedkłada listę poprawnych wniosków grupie roboczej Komitetu Sterującego SPO. 24 W roku 2004 mogą zostać zorganizowane dwie tury naboru wniosków, przy czym pierwsza dotyczyć będzie projektów realizowanych od roku 2004 lub I połowy 2005 r. 137 Grupa robocza Komitetu Sterującego SPO, na podstawie priorytetów określonych przez Komitet Sterujący SPO na dany rok, dokonuje wyboru projektów do realizacji i ewentualnie koryguje zapotrzebowanie na środki finansowe zgłoszone we wnioskach beneficjentów, biorąc pod uwagę wielkość środków dostępnych na dany rok na realizację zadań z zakresu Pomocy technicznej. W przypadku uzyskania mniejszej alokacji na projekt niż wnioskowana beneficjenci dokonują wskazanych korekt we wnioskach, które są następnie ponownie przedkładane na posiedzenie grupy roboczej. Komitet Sterujący SPO rekomenduje Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi listę projektów do realizacji. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zatwierdza listę projektów do realizacji. Na tej podstawie: ARiMR zawiera umowy o dofinansowanie projektu z pozostałymi instytucjami wdrażającymi; Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zawiera umowę o dofinansowanie projektu z ARiMR na realizację projektów pomocy technicznej dotyczących ARiMR; Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wydaje decyzję o realizacji projektów pomocy technicznej zgłoszonych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Umowa może zostać zmodyfikowana na wniosek każdej ze stron. Każda zmiana warunków umowy powinna być dokonana w formie pisemnej w postaci aneksu, pod rygorem nieważności. Beneficjent dokonuje wyboru dostawców towarów i usług w ramach projektu zgodnie z wymogami ustawy o zamówieniach publicznych. Beneficjent ma obowiązek przedstawić informację na temat kosztów projektu wynikających z postępowania przetargowego. W przypadku, gdy koszt projektu jest niższy od planowanego, dokonywana jest korekta wysokości kwoty pomocy. Po zakończeniu realizacji etapu lub całego projektu beneficjent składa wniosek o refundację wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami, w Centrali ARiMR. Płatności dokonuje się po zweryfikowaniu wniosku o refundację pod względem formalnym oraz sprawdzeniu zgodności realizacji projektu z umową/decyzją MRiRW. Szczegółowe zasady obsługi wniosków o dofinansowanie projektu i wniosków o refundację określone zostaną w procedurach ARiMR, zatwierdzonych przez MRiRW. Wskaźniki monitorowania • • • • • Liczba konferencji, spotkań informacyjno-promocyjnych Liczba uczestników konferencji, spotkań informacyjno-promocyjnych Liczba spotkań promujących najlepsze stosowane praktyki Liczba wydrukowanych dokumentów i materiałów informacyjnych lub promocyjnych Promocja w mediach: - czas antenowy w telewizji; - czas antenowy w radiu; - liczba artykułów prasowych; • 138 Liczba wykonanych tablic i znaków informacyjnych Budżet działania w latach 2004-2006 (w mln Euro) Wspólnota Europejska Budżet EFOiGR - Sekcja Państwa Działanie Jednostki Samorządu Inne publiczne Prywatne Terytorialnego Orientacji Informowanie i promocja programu 6,38 2,13 - - - 139 ROZDZIAŁ 4. TABELA FINANSOWA Zasady podziału środków finansowych w skali kraju na poszczególne działania Programu. W celu zapewnienia zrównoważonych warunków dostępu do środków finansowych Programu w skali kraju, kwoty przeznaczone na realizacją działań: Inwestycje w gospodarstwach rolnych, Ułatwianie startu młodym rolnikom, Scalanie gruntów, Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego, Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów, Gospodarowania rolniczymi zasobami wodnymi, Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem, zostaną wstępnie alokowane na poszczególne województwa. Podział środków pomiędzy województwa będzie dokonany, na podstawie mierzalnych kryteriów ustalonych przez Komitet Sterujący SPO, w sposób odzwierciedlający skalę potrzeb poszczególnych województw w odniesieniu do ww. działań Programu. Podział środków przeznaczonych na finansowanie działań: Szkolenia, Wsparcie doradztwa rolniczego, dokonany zostanie poprzez określenie warunków konkursów na realizację projektów w ramach tych działań. Działanie Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych, będzie wdrażane na poziomie centralnym, bez wydzielenia puli środków na poszczególne województwa. Działanie Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalna katastrofą..,. będzie wdrażane na terenach, gdzie wystąpiły klęski żywiołowe, wskazanych w opisie tego działania w Rozdziale 3. Zasady wyboru projektów w ramach działania Pilotażowy Program LEADER+, zapewniają, że mimo przyjęcia systemu wyboru projektów na poziomie centralnym projekty realizowane będą we wszystkich województwach. Środki przeznaczone na finansowanie Pomocy technicznej będą przyznawane zgodnie z priorytetami określonymi przez Komitet Sterujący SPO, odnoszącymi się do instytucji bądź zadań, nie zaś układu terytorialnego. 140 Szacunkowa tabela finansowa na lata 2004 – 2006 w Euro Publiczne Wkład wspólnotowy Krajowy wkład publiczny Priorytet/Działanie Ogółem ERDF ESF EAGGF FIFG 476102680 476102680 Inne (podać jaki) Priorytet I Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno – żywnościowym 839189238 Inwestycje w gospodarstwach rolnych 325189238 - - 325189238 - 278733633 278733633 - Ułatwianie startu młodym rolnikom 130000000 - - 130000000 - 43333333 43333333 - 16000000 - - 16000000 - 4000000 4000000 - 43000000 - - 43000000 - 10750000 10750000 - - 0 - 325000000 - - 325000000 - 139285714 139285714 - - 464285714 - 109357143 86857143 22500000 155857143 - 2500000 2500000 - - - - - - - 107142857 - 8000000 - Szkolenia Wsparcie doradztwa rolniczego Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych Priorytet II Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą i/lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych 839189238 Ogółem Fundusz Spójności Prywatne Budżety jednostek samorządu teryt. Budżet państwa 335500000 335500000 10000000 - - 10000000 - Scalanie gruntów 17000000 - - 17000000 - Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego 90000000 - Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów 75000000 - - 75000000 Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi 100000000 - - 100000000 Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem Pilotażowy Program LEADER+ Priorytet: Pomoc techniczna Wsparcie systemu zarządzania i wdrażania programu Rozwój instytucjonalny - 18000000 7897320 - 0 - - 0 - - 0 22500000 - 32142857 32142857 - - - 32000000 32000000 - - 12214286 12214286 3750000 3750000 6000000 2632440 6000000 2632440 - 40714286 - 3722400 3722400 1240800 1240800 6380280 1192689238 6380280 1192689238 2126760 591459823 2126760 568959823 22500000 Całkowite związane z ERDF Całkowite związane z ESF Całkowite związane z EAGGF 1192689238 Całkowite związane z FIFG Przeliczenie w cenach 2004 wg deflatora KE Deflator= 1,130288298 1192689238 - - - Informowanie i promocja programu SPO Ogółem (Łącznie priorytety) 325189238 - 4250000 15000000 - - 4250000 28500000 15000000 18000000 7897320 - 22500000 90000000 28500000 789474952 - - - - - 945332095 - - - 141 ROZDZIAŁ 5. SYSTEM WDRAŻANIA DZIAŁAŃ 5.1. Podstawowe zasady zatwierdzania projektów do realizacji Instytucje odpowiedzialne za poszczególne fazy wyboru projektów w ramach SPO, kierować się będą w szczególności następującymi zasadami: - - - przejrzystości – jej zapewnieniu służą wcześniej uzgodnione i znane projektodawcom kryteria dostępu i wyboru projektów, prosta i transparentna procedura wyboru projektów, zaangażowanie partnerów społecznych w najważniejsze etapy wyboru projektów oraz kontrola procedur; bezstronności – jej zapewnieniu służą jasno sprecyzowane kryteria dostępu i wyboru projektów; jakości – realizacja Programu odbywa się na podstawie umów o dofinansowanie projektów zawartych z projektodawcami, którzy zapewnią odpowiednią jakość przedłożonych do oceny projektów. Proces realizacji projektów jest na bieżąco monitorowany i kontrolowany przez powołane do tego organy i instytucje; efektywności – instytucje odpowiedzialne za zarządzanie i wdrażanie Programu monitorują i kontrolują wykorzystanie środków w sposób maksymalnie efektywny, w szczególności poprzez dopuszczenie do realizacji tylko takich projektów, które gwarantują efektywne, racjonalne, gospodarne i celowe wykorzystanie środków. 5.2. Zgłaszanie wniosków o dofinansowanie realizacji projektów ze środków SPO Tryb składania i wzory wniosków o dofinansowanie realizacji projektu określa rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 5.3. Ocena formalna wniosku o dofinansowanie realizacji projektu Instytucja wdrażająca dokonuje oceny formalnej wniosku o dofinansowanie projektu pod kątem zgodności wydruku z wersją elektroniczną oraz pod kątem poprawności jego wypełnienia i kompletności załączników. W przypadku stwierdzenia przez instytucję wdrażającą niezgodności wersji pisemnej z elektroniczną, wniosek zostanie odrzucony. W przypadku stwierdzenia niepoprawności wypełnienia wniosku lub niekompletności złożonej dokumentacji, wniosek będzie wymagał korekty lub uzupełnienia w terminie określonym przez instytucję wdrażającą, o czym wnioskodawca zostanie pisemnie poinformowany. Jeżeli wniosek nie zostanie poprawiony lub uzupełniony w określonym terminie, wówczas zostanie odrzucony. Za datę złożenia wniosku uznawana jest data, kiedy instytucja wdrażająca otrzymała w pełni poprawnie wypełniony wniosek wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami. Wniosek, który będzie wymagał korekty lub uzupełnienia, rejestrowany jest w kolejności wynikającej z daty wpłynięcia do instytucji wdrażającej ostatniego z brakujących dokumentów. Na etapie weryfikacji formalnej sprawdza się także, czy wnioskodawca znajduje się na tzw. liście dłużników, co oznacza, iż stracił on prawo do uzyskania pomocy ze względu na wcześniejsze naruszenie zasad pomocy publicznej. 142 5.4. Ocena merytoryczna projektu i procedury wyboru projektów do realizacji Ocena merytoryczna pozwala stwierdzić, czy przedstawiony projekt może zostać objęty dofinansowaniem w ramach danego działania Programu. Ocenie podlegają w szczególności: - zgodność projektu z celami oraz zakresem pomocy określonymi dla danego działania; - spełnienie kryteriów dostępu określonych dla danego działania; - zakres rzeczowy i finansowy projektu oraz założenia techniczne, ekonomiczne, rynkowe lub inne cechy projektu decydujące o jego efektywności w odniesieniu do celów Programu. Oceny tej dokonuje instytucja wdrażająca. W przypadku niektórych działań w proces tej oceny mogą być włączone grupy robocze Komitetu Sterującego SPO (Pilotażowy Program Leader+ lub niezależni eksperci (Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych). Instytucja wdrażająca, w celu potwierdzenia lub uzupełnienia informacji, mających istotny wpływ na końcową ocenę projektu, może dokonać kontroli na miejscu (wizytacji terenowej) w miejscu realizacji projektu lub w siedzibie wnioskodawcy. Projekty ocenione pozytywnie mogą być skierowane do realizacji. Zasady wyboru projektów określone są w Załączniku nr 9, a szczegółowe kryteria wyboru w ramach poszczególnych działań Programu zamieszczono w rozdz. III. 5.5. Umowa o dofinansowanie realizacji projektu Zatwierdzenie projektu do realizacji (przyznanie pomocy) następuje formalnie z chwilą podpisania umowy o dofinansowanie projektu pomiędzy instytucją wdrażającą a beneficjentem. Z chwilą podpisania umowy beneficjent może rozpocząć realizację projektu. W przypadku działania Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi przyjęcie projektu do realizacji następuje na podstawie decyzji Zarządu Województwa. Projekty zgłaszane przez instytucję zarządzającą w ramach działań Pomocy technicznej zatwierdzane są decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Wzory umów o dofinansowanie projektów określa rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi. Podpisanie umowy o dofinansowanie projektu ma miejsce w siedzibie instytucji wdrażającej. Umowa pomiędzy instytucją wdrażającą a beneficjentem określa prawa i obowiązki stron, harmonogram realizacji projektu oraz terminy składania wniosków o refundację poniesionych kosztów kwalifikowalnych. Umowa określa zobowiązanie instytucji wdrażającej wobec beneficjenta do wspófinansowania projektu pod warunkiem, że beneficjent zrealizuje go w określonym zakresie i terminie, udokumentuje poniesione koszty i dotrzyma zobowiązań wynikających z zasad udzielania pomocy. Umowa określa również sankcje, jakie zostaną zastosowane w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w realizowaniu przez beneficjenta postanowień umowy oraz zasady zwrotu środków wydatkowanych przez beneficjenta niezgodnie z przeznaczeniem lub nienależnie pobranych. 143 Zawarta z instytucją wdrażającą umowa może zostać zmieniona na wniosek każdej ze stron. Zmiany warunków umowy wymagają zachowania formy pisemnej w postaci aneksu pod rygorem nieważności. 5.6. Zobowiązania beneficjenta w związku z realizacją projektu Umowa określa zobowiązania beneficjenta warunkujące udzielenie dofinansowania projektu oraz zachowanie prawa do pomocy w okresie po zakończeniu realizacji projektu. Zobowiązania te dotyczą m. in.: 25 - zrealizowania projektu w zakresie i terminie przewidzianym umową; - udokumentowania realizacji projektu w sposób przewidziany dla danego działania; - umożliwienia dokonywania przez instytucje wdrażającą lub inne uprawnione podmioty kontroli dokumentów lub kontroli na miejscu (wizytacji terenowej); - nie dokonywania zmiany przeznaczenia projektu oraz przeniesienia na rzecz innych osób prawa własności lub posiadania dóbr nabytych, wybudowanych lub zmodernizowanych w ramach projektu przed upływem 5 lat od daty ostatniej płatności dokonanej w związku z realizacją tego projektu; - przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania ostatniej płatności związanej z jego realizacją; - złożenia ankiety monitorującej. Do najważniejszych zobowiązań beneficjenta należy zapewnienie, iż w okresie 5 lat od daty dokonania ostatniej płatności na jego rzecz w związku ze zrealizowaniem przez niego projektu, projekt ten będzie funkcjonował zgodnie z założeniami. Tym samym, w okresie 5 lat po zrealizowaniu projektu beneficjent nie może dokonać modyfikacji wpływających na funkcjonowanie projektu, w tym sprzedaży (wynajmu, dzierżawy, leasingu itp.) lub zmiany przeznaczenia nabytych dóbr, wyremontowanych lub wybudowanych budynków (budowli). Ponadto, zgodnie z zasadami niektórych działań SPO, pomoc może być przyznana i wypłacona pod warunkiem spełnienia pewnych wymogów w okresie po zakończeniu realizacji projektu (np. młody rolnik może uzyskać premię pod warunkiem uzupełnienia wykształcenia). Niedotrzymanie ww. zobowiązań powoduje utratę prawa do pomocy i obowiązek zwrotu przez beneficjenta wypłaconych środków. Jeżeli jednak dotrzymanie zobowiązania nie jest możliwe z powodu zaistnienia okoliczności o charakterze siły wyższej26, beneficjent może zostać zwolniony przez instytucję wdrażającą z obowiązku wypełnienia tego zobowiązania lub zobowiązanie to może ulec zmianie, przesunięciu lub zawieszeniu w czasie. Zwolnienie ze zobowiązań może mieć charakter całkowity lub ograniczony, stosownie do rodzaju zobowiązania i zaistniałej siły wyższej. Jeżeli siła wyższa spowodowała, iż projekt czasowo nie może funkcjonować zgodnie z pierwotnymi założeniami, beneficjent jest zobowiązany do uzgodnienia z instytucją wdrażającą sposobu i terminu przywrócenia mu funkcjonalności lub zwrotu całości lub części środków wypłaconych na realizację projektu. 25 Treść zobowiązań beneficjenta może być odmienna dla różnych działań SPO. Okoliczności, które mogą być uznane za siłę wyższą (force majeur) zawarto w Załączniku nr 6 uzupełnienia programu. 26 144 W każdym przypadku, gdy wystąpienie siły wyższej powoduje konieczność zmiany zawartych w umowie zobowiązań, beneficjent musi złożyć pisemny wniosek w tej sprawie do instytucji wdrażającej w ciągu 30 dni roboczych od zaistnienia okoliczności uniemożliwiających dotrzymanie zobowiązania. W uzasadnionych przypadkach można dopuścić przeniesienie przez beneficjenta prawa własności lub posiadania mienia ruchomego lub nieruchomego objętego projektem. Warunkiem udzielenia przez instytucję wdrażającą zgody na taką transakcję jest przekazanie mienia podmiotowi, który spełnia warunki Programu i przejęcie przez ten podmiot zobowiązań dotychczas ciążących na beneficjencie. Można także dopuścić zmianę przeznaczenia całości lub części projektu, jeśli nowy sposób wykorzystania projektu (elementu projektu) nie narusza celów i zakresu działania, w ramach którego projekt był realizowany. 5.7. Zamówienia publiczne i zasady wyboru wykonawców usług lub dostawców towarów w ramach projektów Warunkiem przyznania lub udzielenia dofinansowania projektu w ramach SPO jest przestrzeganie przez beneficjenta ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych. Procedurę postępowania o udzielenie zamówień publicznych przeprowadza beneficjent po podpisaniu umowy o dofinansowanie projektu lub wydaniu decyzji zatwierdzającej projekt do realizacji. Wyjątek stanowią zamówienia dotyczące sporządzenia dokumentacji finansowanej w ramach tzw. kosztów ogólnych - w tym przypadku zamówienie może być dokonane w okresie poprzedzającym złożenie wniosku i podpisanie umowy (wydanie decyzji), przeprowadzone w oparciu o przepisy ww. ustawy. Ze względu na rodzaj beneficjenta oraz charakter poszczególnych działań SPO przewiduje się, iż obowiązek przeprowadzania zamówień publicznych obowiązywać będzie w ramach działań: - Szkolenia; - Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą i/lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych; - Scalanie gruntów; - Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego; - Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi; - Pilotażowy Program LEADER+; - Pomoc techniczna. Odpowiedzialność za prawidłowość przeprowadzonego postępowania przetargowego ponosi beneficjent. Jednocześnie w nadzór nad przestrzeganiem przez beneficjenta przepisów w tym zakresie włączona jest instytucja zarządzająca, która ma prawo delegowania zadań w tym zakresie do instytucji wdrażającej. W ramach tego nadzoru przedstawiciele instytucji zarządzającej SPO lub instytucji wdrażających mają prawo: uczestniczyć w pracach komisji przetargowej w charakterze członka komisji lub obserwatora, zatwierdzać specyfikację istotnych warunków zamówienia przed ogłoszeniem postępowania oraz umowę zawieraną przez zamawiającego (beneficjenta) z wykonawcą. 145 W związku z tym, beneficjent ma obowiązek: - udostępniania na żądanie instytucji zarządzającej/wdrażającej opisów i dowodów stosowania procedur dotyczących udzielania zamówień i zasad postępowania członków komisji przetargowej oraz katalog sankcji za ich naruszenie; - przekazywania instytucji wdrażającej informacji o wszczynanych postępowaniach o udzielenie zamówienia; - przekazywania instytucji wdrażającej informacji o wyniku postępowania o udzielenie zamówienia przed zawarciem umowy z wykonawcą. Ponadto beneficjenci realizujący projekty w ramach SPO mają obowiązek27: - stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych również w przypadku, gdy udział środków publicznych w finansowaniu zamówienia jest mniejszy niż 50% oraz wartość tych środków przekracza równowartość kwoty 100 000 Euro – wymóg ten dotyczyć może projektów realizowanych w ramach działania Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych; - przesyłania do Urzędu Zamówień Publicznych przed zawarciem umowy z wykonawcą informacji o wyniku postępowania o wartości od 6 000 do 60 000 Euro. W przypadku, kiedy beneficjent nie przestrzega procedur ustawy Prawo zamówień publicznych lub obowiązków dotyczących udzielania zamówień publicznych wynikających z umowy o przekazanie środków, wówczas instytucja wdrażająca ma prawo odstąpić od umowy z beneficjentem. Instytucja zarządzająca lub wdrażająca współpracuje z Urzędem Zamówień Publicznych: - przekazuje informacje o nieprawidłowościach w zakresie postępowania o udzielenie zamówienia, które wystąpiły w postępowaniach, w których uczestniczyli jej przedstawiciele oraz w postępowaniach, o których instytucja uzyskała informacje; - umożliwia dostęp - na żądanie UZP - do dokumentów i informacji na temat projektów realizowanych z udziałem środków Sekcji Orientacji EFOiGR. Instytucja zarządzająca/wdrażająca zapewnia również zamieszczanie na swoich stronach internetowych ogłoszeń o postępowaniach realizowanych z udziałem środków UE (w tym o wartości niższej niż 60 000 Euro). W przypadku projektów realizowanych w ramach działań Inwestycje w gospodarstwach rolnych, Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych, Różnicowanie działalności rolniczej... oraz Rozwój i ulepszanie infrastruktury..., przez podmioty prywatne, których nie obowiązuje stosowanie zamówień publicznych, beneficjent ma obowiązek uzasadniania planowanych kosztów poprzez przedstawienie ofert na realizację przewidzianych projektem zadań. Obowiązek taki dotyczy przypadków, gdy w ramach projektu występują zadania28, których planowany koszt jest wyższy niż 50 000 PLN (lecz nie przekracza równowartości 100 tys. Euro). Oszacowanie kosztów takich zadań w ramach projektu winno być dokonane na 27 Wskazane w tym punkcie zasady mogą zostać wprowadzone, jeśli ich wprowadzenie będzie niezbędne ze względu na treść porozumień pomiędzy instytucją płatniczą a instytucją zarządzającą oraz instytucją zarządzającą a instytucjami wdrażającymi. 28 Przez zadanie rozumie się dostawę, robotę lub usługę, będącą przedmiotem zakupu pochodzącego od jednego dostawcy/wykonawcy, przy czym dostawa obejmować może zarówno jeden przedmiot jak i całą partię, robota może składać się z jednej bądź kilku rodzajów robót, a usługa może składać się z jednej bądź kilku rodzajów usług. Za zadanie uważa się też zakup towarów, usług bądź robót u jednego dostawcy/ wykonawcy gdy ich zakres jest wzajemnie funkcjonalnie powiązany. 146 podstawie najkorzystniejszej oferty wybranej z przynajmniej 3 ważnych ofert uzyskanych na podstawie zapytań skierowanych do przynajmniej 5 dostawców. Zapytanie ofertowe winno zawierać w szczególności: opis przedmiotu zamówienia, termin wykonania zamówienia oraz opis kryteriów, którymi zamawiający będzie się kierował przy wyborze oferty, wraz z podaniem znaczenia tych kryteriów dla dokonania wyboru. Kopie zapytań ofertowych, ofert oraz uzasadnienie wyboru najkorzystniejszej z nich wnioskodawca składa w instytucji wdrażającej wraz z wnioskiem o dofinansowanie projektu. 5.8. Zasady rozliczania projektów oraz dokonywania płatności na rzecz beneficjenta Pomoc udzielana w ramach Sektorowego Program Operacyjnego działa na zasadzie refundacji części lub całości kosztów kwalifikowalnych poniesionych przez beneficjenta na realizację projektu lub wypłacie premii (dotyczy działania Ułatwienie startu młodym rolnikom). Środki wypłacane beneficjentom pochodzą z Europejskiego Funduszu Gwarancji i Orientacji Rolnej – Sekcja Orientacja oraz budżetu państwa. Dla działania Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego krajowe współfinansowanie projektu stanowią środki publiczne gmin będących beneficjentami tego działania lub środki przeznaczone na ten cel przez Ministra Kultury. Od roku 2005 wprowadzona będzie możliwość prefinansowania projektów realizowanych przez beneficjentów - podmioty należące do sektora finansów publicznych. Prefinansowanie, o którym mowa, dokonywane będzie jedynie ze środków krajowych. Podstawą dokonania refundacji jest umowa o dofinansowanie projektu zawarta pomiędzy instytucją wdrażającą a beneficjentem oraz wniosek o refundację. Wnioski o refundację należy składać w siedzibie instytucji wdrażającej, zgodnie z harmonogramem określonym w umowie o dofinansowanie projektu. Premia dla beneficjentów działania Ułatwianie startu młodym rolników wypłacana jest jednorazowo, na podstawie umowy (beneficjent nie składa wniosku o refundację). Projekty dofinansowywane w ramach działań Inwestycje w gospodarstwach rolnych, Różnicowanie działalności rolniczej... oraz Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem mogą być realizowane w dwóch etapach, co oznacza możliwość dokonywania wypłat dwukrotnie, po zakończeniu każdego z etapów. W działaniu Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego projekt może być podzielony na najwyżej 3 etapy, zaś w działaniu Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych - na 4 etapy. Dla wyżej wymienionych działań przyjmuje się zasadę, iż ostatnia płatność powinna stanowić nie mniej niż 25% łącznej kwoty refundacji przyznanej dla danego projektu. W działaniu Pilotażowy Program Leader + przewiduje się dokonywanie płatności etapowo, przy czym jeden wniosek o refundację nie może opiewać na kwotę mniejszą niż 50 tys. zł. Dla pozostałych działań SPO nie wprowadza się szczegółowych wytycznych odnośnie sposobu konstruowania harmonogramu płatności, pozostawiając tę kwestię do ustalenia na poziomie ogłoszeń lub umów o dofinansowanie projektu, stosownie do specyfiki konkretnego projektu. 147 Reguł odnośnie harmonogramu płatności dla pozostałych działań nie określa się, jednak zgodnie z rozporządzeniem ministra gospodarki i pracy w sprawie określenia trybu sprawozdawczości, kontroli realizacji Narodowego Planu Rozwoju i rozliczeń dotyczących sektorowych, regionalnych i innych programów operacyjnych finansowanych ze środków publicznych, ostatnia wypłata refundacji dla danego projektu nie może być niższa niż 5% łącznej wartości dofinansowania tego projektu. Podstawę dokonania płatności na rzecz beneficjenta stanowi wniosek o refundację określający (zgodnie z zawartą uprzednio umową o dofinansowanie projektu) wielkość poniesionych kosztów oraz zawierający jako załączniki m. in. dokumenty potwierdzające poniesienie poszczególnych wydatków. Wyjątek stanowią: działanie Wsparcie doradztwa rolniczego, w którym rozliczenie dokonywane jest ryczałtowo, na podstawie ilości i rodzaju zrealizowanych usług oraz działanie Ułatwianie startu młodym rolnikom, gdzie płatność ma postać premii, niezwiązanej z poniesieniem kosztów kwalifikowalnych. Wzory wniosków o refundację określają odrębne przepisy. Instytucja wdrażająca przeprowadza weryfikację formalno – rachunkową wniosków o refundację oraz weryfikację kwalifikowalności i zgodności z umową wydatków poniesionych przez beneficjentów. Płatności na rzecz beneficjenta dokonuje ARiMR jako beneficjent końcowy. Płatności dokonuje się są wyłącznie w formie przelewu na rachunek bankowy beneficjenta. Poziom współfinansowania projektu, określony dla danego działania zgodnie z zapisami w Rozdziale 3, nie może zostać przekroczony poprzez włączenie w finansowanie tego projektu środków publicznych krajowych lub zagranicznych dystrybuowanych w ramach innych instrumentów wsparcia (np.: kredyty lub pożyczki preferencyjne dofinansowywane środkami publicznymi, dotacje, dofinansowanie w ramach innych programów operacyjnych współfinansowanych ze środków Funduszy Strukturalnych). W związku z tym nie jest dozwolone łączenie środków na realizację konkretnego projektu, np.: finansowanie dostosowań gospodarstwa w oparciu o ryczałtową pomoc uzyskaną w ramach działania PROW Dostosowanie gospodarstw do standardów Unii Europejskiej i jednoczesne realizowanie tych samych inwestycji w ramach działania Inwestycje w gospodarstwach rolnych lub przeprowadzania modernizacji zakładu przetwórstwa rolnego w oparciu o kredyt preferencyjny i środki SPO. Równocześnie jednak, jeśli beneficjent otrzymał środki publiczne w związku z realizacją innego zadania (np.: program rolnośrodowiskowy, inny projekt inwestycyjny) lub płatności niezwiązane z realizacją konkretnego projektu inwestycyjnego (np.: premia dla młodego rolnika, płatności w ramach PROW, łącznie z działaniem Wspieranie gospodarstw niskotowarowych, płatności bezpośrednie), to środki te mogą zostać przeznaczone na wkład własny w projekt realizowany w ramach SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich. 148 5.9. Sprawozdawczość Beneficjenci Programu zobowiązani są do przekazywania instytucji wdrażającej sprawozdań z realizacji projektów. W ramach SPO nie przewiduje się składania sprawozdań okresowych (kwartalnych, półrocznych, rocznych); wymagane będą jedynie sprawozdania końcowe z realizacji projektu, przedkładane wraz z ostatnim wnioskiem o refundację. Zasada ta podyktowana jest stosunkowo niewielką skalą i krótkim czasem realizacji pojedynczych projektów. W przypadku projektów wieloetapowych, informacja na temat ich postępów dostępna będzie na podstawie składanych przez beneficjenta wniosków o refundację. Ponadto, beneficjenci niektórych działań SPO zobowiązani będą do składania ankiet monitorujących, na podstawie których badane będą efekty realizacji Programu. 1. Inwestycje w gospodarstwach rolnych: - osoba fizyczna – składa ankietę monitorującą do 30 stycznia drugiego roku kalendarzowego liczonego od roku otrzymania ostatniej płatności; - osoby prawne – składają ankietę monitorującą do 30 dni roboczych po zakończeniu roku obrachunkowego, następującego po roku otrzymania ostatniej płatności. 2. Ułatwienie startu młodym rolnikom: - osoba fizyczna – składa ankietę monitorującą do 30 stycznia drugiego roku kalendarzowego liczonego od roku otrzymania płatności. 3. Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych: - osoby prawne – składają ankietę monitorującą do 30 dni roboczych po zakończeniu roku obrachunkowego, następującego po roku otrzymania ostatniej płatności. 4. Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów: - osoba fizyczna – składa ankietę monitorującą do 30 stycznia drugiego roku kalendarzowego liczonego od roku otrzymania ostatniej płatności; - osoby prawne – składają ankietę monitorującą do 30 dni roboczych po zakończeniu roku obrachunkowego, następującego po roku otrzymania ostatniej płatności. 5. Scalanie gruntów: - beneficjenyt - starosta powiatu – składa ankietę monitorującą do 30 stycznia drugiego roku kalendarzowego liczonego od roku otrzymania ostatniej płatności. 6. Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi: - beneficjent - Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych – składa ankietę monitorującą do 30 stycznia drugiego roku kalendarzowego liczonego od roku otrzymania ostatniej płatności. Zasady sprawozdawczości na poziomie instytucji wdrażającej, beneficjenta końcowego, instytucji zarządzającej, instytucji płatniczej są określone w odrębnych przepisach. 149 ROZDZIAŁ 6. SYSTEM INFORMATYCZNEGO MONITOROWANIA I KONTROLI FINANSOWEJ FUNDUSZY STRUKTURALNYCH I FUNDUSZU SPÓJNOŚCI – SIMIK Zarządzanie Programem, jego monitorowanie i ewaluacja wspierane będą za pomocą elektronicznej bazy danych – Systemu Informatycznego Monitorowania i Kontroli Finansowej Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności – SIMIK. Funkcje systemu SIMIK zostały uzgodnione z Komisją Europejską i są opisane w rozdziale 6.3.9 Rozwiązania w zakresie zbierania, przetwarzania i elektronicznego przekazywania danych Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich. System SIMIK pozwoli na generowanie i przekazywanie Komisji Europejskiej, w formie elektronicznej, wymaganych sprawozdań dotyczących realizacji Programu. Ogólne zasady stosowania SIMIK są uzgodnione pomiędzy instytucjami uczestniczącymi w procesie wdrażania Programu (instytucja płatnicza, instytucja zarządzająca, instytucje wdrażające) w treści porozumień, określających zasady współpracy pomiędzy tymi instytucjami w zakresie przepływu środków, zarządzania i kontroli. 150 ROZDZIAŁ 7. INFORMOWANIE I PROMOCJA PROGRAMU 7.1. Strategia informowania i promocji Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Strategia promocji i działań informacyjnych Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich opracowana została zgodnie z kryteriami planu działań informacyjnych, określonymi w Rozporządzeniu Komisji (WE) Nr 1159/2000 w sprawie działań informacyjnych i promocyjnych stosowanych przez Państwa Członkowskie odnośnie pomocy z Funduszy Strukturalnych. Strategia nakierowana jest przede wszystkim na promocję i informowanie o działaniach realizowanych w ramach SPO. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi jako instytucja zarządzająca Sektorowym Programem Operacyjnym Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich ma za zadanie zapewnienie działań informacyjnych i promocyjnych w tym zakresie oraz ich monitorowanie. Podstawą tych działań są art. 34 i 46 Rozporządzenia Rady (WE) Nr 1260/1999 oraz wytyczne zawarte w Rozporządzeniu Komisji nr 1159/2000. Podejmowane w ramach strategii działania promocyjno-informacyjne będą miały na celu przekazanie wiedzy na temat Sektorowego Programu Operacyjnego. Prowadzone działania mają również uświadomić opinii publicznej rolę i wkład UE w zakresie pomocy strukturalnej dla Polski. Podejmowane działania będą również dotyczyły przygotowywania i przekazywania informacji dla instytucji zaangażowanych we wdrażanie SPO w celu przekazania interpretacji przepisów dot. programu oraz bieżącego informowania o stanie realizacji programu. 7.2. Cele działań informacyjno-promocyjnych 1. Rozpowszechnienie informacji wśród zainteresowanych środowisk poprzez szeroką i intensywną kampanię informacyjną. 2. Zapewnienie stałych możliwości uzyskania informacji na temat SPO przez możliwie najszersze grono zainteresowanych. 3. Zapewnienie stałego, bezpośredniego dostępu do szczegółowych informacji na temat możliwości i zasad udzielania pomocy. 7.3. Odbiorcy działań informacyjno-promocyjnych Działania informacyjno-promocyjne podjęte zostały w okresie przygotowania do uruchomienia realizacji SPO i będą kontynuowane w trakcie jego realizacji. Działania te kierowane są do: 1) potencjalnych beneficjentów Sektorowego Programu Operacyjnego; 2) partnerów społecznych; 3) instytucji zaangażowanych bezpośrednio i pośrednio we wdrażanie Sektorowego Programu Operacyjnego; 4) w zakresie informowania o udziale Funduszy Strukturalnych w finansowaniu polityki rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich także do ogółu społeczeństwa. 151 7.4. Zasięg geograficzny Działaniami promocyjnymi i informacyjnymi objęty jest obszar całego kraju. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi koordynuje oraz nadzoruje i monitoruje działania promocyjne i informacyjne podejmowane na poziomie centralnym, jak i poziomie instytucji wdrożeniowych. Wszystkie działania informacyjno – promocyjne będą przeprowadzane zgodnie z Rozporządzeniem Rady WE Nr 1159/2000 z dnia 30 maja 2000 r. 7.5. Formy i zakres działań informacyjno-promocyjnych Działania informacyjno-promocyjne będą prowadzone na dwóch poziomach. 1. Przekazywanie ogólnych informacji o Sektorowym Programie Operacyjnym i postępach w jego wdrażaniu. Działania w tym zakresie są prowadzone przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jako instytucję zarządzającą. Działania na tym poziomie są bezpośrednio nadzorowane przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Odbiorcami tych działań są media, organizacje społeczno - zawodowe, w tym związki zawodowe rolników i producentów rolnych, samorządy rolnicze oraz szkoły i uczelnie rolnicze i bezpośredni odbiorcy pomocy - rolnicy, mieszkańcy wsi. Podejmowane działania mają zapewnić dostęp do ogólnej wiedzy w zakresie pomocy udzielanej przez Unię Europejską Polsce w ramach Funduszy Strukturalnych, zasad i procedur ubiegania się o pomoc w ramach poszczególnych działaniach. Formy przekazu 1.1 Konferencje i seminaria informacyjno-promocyjne Przewiduje się organizowanie konferencji i seminariów informacyjnych w trakcie, których prezentowane będą działania SPO oraz informacje na temat systemu wdrażania Programu. Na konferencjach i seminariach dystrybuowane będą materiały informacyjne (drukowane oraz na nośnikach elektronicznych CD-ROMy) dotyczące zasad funkcjonowania Programu 1.2 Publikacja materiałów informacyjnych Elementem działań informacyjnych będą przygotowywane i publikowane broszury informacyjne o Sektorowym Programie Operacyjnym. MRiRW będzie również publikować materiały informacyjne na temat postępów w jego realizacji. 1.3 Strona internetowa W obrębie portalu MRiRW (www.minrol.gov.pl) znajdują się strony dotyczące Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich. Na tych stronach od połowy 2003 roku są zamieszczane aktualne informacje o Programie, m.in. projekty dokumentów programowych (Sektorowego Programu Operacyjnego i uzupełnienia programu). W zakres informacji włączone są również szczegółowe materiały informacyjne dla beneficjentów określające zasady ubiegania się o pomoc, formularze wniosków oraz inne dokumenty. 152 Strona internetowa będzie na bieżąco uzupełniana o wszelkie nowe informacje istotne dla różnych grup beneficjentów. Przewiduje się również uruchomienie strony z odpowiedziami na najczęściej zadawane pytania (FAQ). Beneficjenci i osoby zainteresowane Programem mogą przekazywać drogą elektroniczną pytania. Na stronie FAQ zostaną zamieszczone odpowiedzi do najczęściej powtarzających się pytań szczegółowych. Na stronie internetowej MRiRW zostanie również umieszczony generator wniosków dla SPO, z którego będą mogli korzystać potencjalni beneficjenci. 1.4 Punkt informacyjny W Departamencie Rozwoju Obszarów Wiejskich MRiRW utworzony został Wydział Informacji, Promocji i Koordynacji Programu Phare, do którego zadań należy prowadzenie bieżącej działalności informacyjnej poprzez kontakt telefoniczny, przygotowywanie odpowiedzi na pisemne zapytania oraz poprzez bezpośredni kontakt z potencjalnymi odbiorcami pomocy i z osobami pragnącymi uzyskać informacje na temat Sektorowego Programu Operacyjnego. 1.5 Współpraca z mediami Do działań na rzecz informowania społeczeństwa o SPO zostaną włączone środki masowego przekazu. Telewizja i radio, będąc mediami o największym zasięgu mają możliwość przekazywania informacji na temat SPO zarówno w programach ogólnoinformacyjnych jak i programach kierowanych do rolników i mieszkańców wsi. Podobnie prasa ogólnopolska, regionalna i rolnicza będą przekaźnikiem stałej informacji na temat SPO. W ramach współpracy planuje się przekazywanie informacji poprzez konferencje prasowe, przekazywanie materiałów informacyjnych oraz udział przedstawicieli instytucji zarządzającej w programach radiowych i telewizyjnych poruszających problematykę Sektorowego Programu Operacyjnego. 1.6 Promocja SPO podczas ogólnopolskich i lokalnych imprez poświęconych rolnictwu i obszarom wiejskim. Instytucja zarządzająca włącza się aktywnie w organizowanie na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym różnorodnych imprez (targi, konferencje, zjazdy) poświęconych tematyce rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, przekazując na ich forum bieżące informacje dotyczące Sektorowego Programu Operacyjnego. Polega to na bezpośrednim dotarciu z informacją o sposobie wykorzystania środków Wspólnotowych w ramach Programu, do różnych grup społecznych w tym do beneficjentów pomocy i partnerów społecznych. Informacje o Programie są i będą przekazywane podczas większości imprez z udziałem lub pod patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 2. Informacje szczegółowe dotyczące rodzaju i zakresu pomocy skierowane bezpośrednio do potencjalnych beneficjentów pomocy. Działania informacyjne w tym zakresie będą prowadzone przez instytucje wdrażające (ARiMR, FAPA i urzędy marszałkowskie) Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi określi ramy współpracy i szczegółowy zakres działań z instytucjami wdrożeniowymi. 153 Każda z instytucji wdrażających działania w ramach SPO jest odpowiedzialna za przekazanie informacji szczegółowych do beneficjentów pomocy w zakresie działań, które realizuje. • Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa będzie odpowiedzialna za przekazywanie informacji w zakresie działań SPO: Inwestycje w gospodarstwach rolnych, Ułatwianie startu młodym rolnikom, Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych, Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych, Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów, Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem, Pomoc techniczna. • Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA) będzie odpowiedzialna za przekazywanie informacji w zakresie działań SPO: Szkolenia, Wsparcie doradztwa rolniczego, Pilotażowy Program LEADER+ . • Urzędy Marszałkowskie będą odpowiedzialne za przekazywanie informacji w zakresie działań SPO: Scalanie gruntów, Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego, Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi. - - Formy przekazu 2.1 Publikacje materiałów informacyjnych W tej formie zostanie przygotowana informacja ogólna zawierająca podstawowe dane o SPO, opis wdrażanych działań wraz z najważniejszymi zasadami przyznawania pomocy oraz informacją o ważnych punktach kontaktowych wraz z ich dokładnymi adresami. Plakaty i ulotki będą rozpowszechniane poprzez wszystkie instytucje, włączone w realizację programu oraz inne, które zgłoszą zainteresowanie posiadaniem takich informacji. Informacje szczegółowe o SPO będą publikowane w broszurach informacyjnych dostępnych w instytucjach wdrażających poszczególne działania programu. 2.2 Informacja bezpośrednia Instytucje wdrażające będą brały udział w przekazywaniu ogólnych informacji na temat programu. Na nich też będzie spoczywała bezpośrednia odpowiedzialność za obsługę osób/podmiotów zainteresowanych udziałem w programie. Instytucje wdrażające będą udzielać zarówno szczegółowych wyjaśnień dotyczących warunków udziału w programie jak i bezpośrednich wskazówek związanych z procedurą ubiegania się o pomoc. Działania te będą prowadzone poprzez bezpośredni kontakt z klientami w punktach informacyjnych, kontakt telefoniczny (w tym infolinie) lub pisemne udzielanie wyjaśnień. 154 2.3 Seminaria informacyjne Instytucje wdrożeniowe będą organizowały seminaria informacyjne dla potencjalnych beneficjentów działań SPO. Szkolenia te będą miały na celu zapoznanie potencjalnych beneficjentów z zasadami, procedurami oraz z wymogami związanymi ze składaniem wniosku o dofinansowanie projektu. 2.4 Strony internetowe Każda z instytucji wdrażających utworzy na swoich stronach internetowych odpowiedni serwis informacyjny dotyczący wdrażanych przez nią działań SPO. W ramach serwisu powinny być zamieszczone szczegółowe informacje dotyczące działań oraz wzory wniosków i innych dokumentów potrzebnych beneficjentom do starania się o pomoc. 2.5 Współpraca z mediami Podejmowane będą działania mające na celu przekazanie informacji szczegółowych dotyczących SPO do mediów lokalnych regionalnych. Każda z instytucji wypracuje stałe formy współpracy z mediami w celu przekazywania aktualnych informacji o realizowanych działaniach oraz o postępach w realizacji SPO. 2.6 Produkcja i wydawanie tablic informacyjnych Instytucje wdrożeniowe przygotują tablice informacyjne, które będą wydawane odbiorcom pomocy w celu wizualizacji wsparcia Wspólnoty, poprzez umieszczanie tablic informacyjnych w miejscach realizacji projektów. Tablice będą wykonane i dystrybuowane zgodnie z Rozporządzeniem Rady WE 1159/2000. 7.6. Finansowanie realizacji strategii Strategia będzie finansowana ze środków działania Pomoc techniczna i ze środków własnych instytucji zaangażowanych w realizację działań informacyjno-promocyjnych. 7.7. Monitorowanie i ocena działań w zakresie informowania i promocji Monitorowanie i ocena wdrażania strategii promocji i działań informacyjnych Sektorowego Programu Operacyjnego będą realizowane w oparciu o dane pozyskane z poniżej wymienionych informacji i raportów: - raporty instytucji i informacyjnych wdrażających dotyczące przebiegu działań promocyjnych - opinie zbierane za pośrednictwem interaktywnych elementów strony internetowej; - zbieranie informacji od instytucji zaangażowanych w promocję i informowanie o Programie. 155 Na podstawie zebranych informacji przygotowywane będą następujące raporty: - raporty przygotowywane przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (instytucję zarządzającą) dla Komitetu Monitorującego SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich; - roczne raporty dla Komisji Europejskiej o działaniach podejmowanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (instytucję zarządzającą) dla zapewnienia jakości i właściwego wykorzystania promocji SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich. 156 ZAŁĄCZNIKI 157 Załącznik nr 1. Zasady kwalifikacji wydatków w ramach SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich I. Definicja Pojęcie „koszty kwalifikowalne” oznacza te koszty realizacji projektu, które mogą podlegać współfinansowaniu w ramach programu. II. Okres kwalifikowalności kosztów w ramach SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Okres kwalifikowalności kosztów w ramach programu obejmuje lata 2004 – 2008. Za koszty kwalifikowalne uznawane są koszty (wydatki) poniesione po zawarciu umowy o dofinansowanie projektu pomiędzy beneficjentem a instytucją wdrażającą lub po wydaniu decyzji o zatwierdzeniu projektu do realizacji. Wyjątek stanowią: 1) niektóre koszty ogólne związane z przygotowaniem projektu lub niezbędnej dokumentacji, w tym koszty: - przygotowania dokumentacji technicznej projektu; - przygotowania dokumentacji ekonomicznej: kosztorysów, analiz ekonomicznych, planów przedsięwzięć, analiz rynkowych, analiz marketingowych; - zaświadczeń, pozwoleń, opłat i wszelkiej dokumentacji związanej z ich uzyskaniem; - obsługi geodezyjnej; - usług dotyczących przygotowania projektu; - nabycia patentów i licencji; 2) koszty ponoszone w związku z realizacją projektów w ramach działań Pomocy technicznej. Koszty wymienione w pkt. 1 i 2 mogą zostać uznane za koszty kwalifikowalne także w przypadku, gdy zostały poniesione w okresie poprzedzającym zawarcie umowy/ wydanie decyzji lub nawet przed datą złożenia wniosku o dofinansowanie projektu, lecz nie wcześniej niż 1 stycznia 2004 r. III. Zakres kosztów kwalifikowalnych w ramach poszczególnych działań SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Działanie 1.1. Inwestycje w gospodarstwach rolnych W ramach tego działania w zakres kosztów kwalifikowalnych projektu wchodzić mogą koszty: 1) budowy, remontu połączonego z modernizacją budynków lub budowli służących do produkcji rolnej oraz do przechowywania i magazynowania produktów rolnych wraz z zakupem i montażem instalacji technicznej i wyposażenia; 2) zakupu lub instalacji maszyn, urządzeń, wyposażenia lub narzędzi do produkcji rolnej, przechowalnictwa, magazynowania, przygotowania produktów rolnych do sprzedaży, w tym: sprzętu do uprawy, pielęgnacji, ochrony i nawożenia oraz zbioru roślin, maszyn lub urządzeń do przygotowania, przechowywania, czyszczenia, sortowania, kalibrowania, konfekcjonowania produktów rolnych, maszyn lub urządzeń do przygotowywania, lub składowania pasz, maszyn lub urządzeń do pojenia lub zadawania pasz, urządzeń do pozyskiwania lub przechowywania mleka, urządzeń do usuwania lub składowania 158 odchodów zwierzęcych oraz urządzeń niezbędnych do utrzymania czystości i higieny produkcji 3) zakupu gruntów rolnych wraz z nasadzeniami lub naniesieniami, w części stanowiącej nie więcej niż 10 % kosztów kwalifikowalnych projektu wymienionych w punktach: 1,2,4,5,6,7,8,929; 4) zakupu budynków lub budowli, o ile zakup ten jest ściśle związany z celami projektu. Zakup budynku lub budowli nie podlega współfinansowaniu, jeśli jego cena była wyższa od ceny rynkowej - współfinansowaniu nie podlega zakup budynków mieszkalnych30. 5) zakładania sadów lub plantacji wieloletnich, obejmujące wyłącznie zakup kwalifikowanego materiału roślinnego, wyposażenia tj. konstrukcji do podtrzymywania roślin oraz folii lub agrowłókniny do ściółkowania oraz koszty grodzenia nowozakładanych sadów lub plantacji; 6) wyposażania pastwisk: grodzenia, budowy wiat dla zwierząt, zakupu i instalacji urządzeń do pojenia zwierząt oraz budowy ujęć wody lub jej doprowadzania; 7) zakupu zwierząt hodowlanych (stada podstawowego) - zwierząt należących do gatunków gospodarskich, osobników hodowlanych w rozumieniu Ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich31; 8) budowy, zakupu i instalacji urządzeń do nawadniania upraw - urządzeń do nawodnień ciśnieniowych łącznie z ujęciami wody oraz urządzeń zraszających, chroniących rośliny przed przymrozkami; 9) zakupu, instalacji i budowy urządzeń służących ochronie środowiska (dotyczy projektów w zakresie składowania odchodów zwierzęcych, odpadów, mycia i czyszczenia sprzętu) poprawie warunków utrzymania zwierząt i podniesieniu standardów higienicznych produkcji rolnej; 10) ogólne związane z przygotowaniem i realizacją projektu w wysokości do 12% pozostałych kosztów kwalifikowalnych projektu wymienionych w punktach 1 - 9 obejmujące: − przygotowanie dokumentacji technicznej; − przygotowanie dokumentacji ekonomicznej: kosztorysów, analiz ekonomicznych, planów przedsięwzięć, analiz rynkowych, analiz marketingowych; − zaświadczenia, pozwolenia, opłaty i wszelka dokumentacja związana z ich uzyskaniem; − nadzór urbanistyczny, architektoniczny i budowlany; − obsługę geodezyjną; − usługi dotyczące zarządzania projektem; − nabycie patentów lub licencji. Zasady kwalifikowalności kosztów zakupu sprzętu, maszyn lub urządzeń używanych zostały opisane poniżej w punkcie IV.2 niniejszego Załącznika. Działanie 1.3. Szkolenia W zakres kosztów kwalifikowalnych projektu mogą wchodzić: 29 inne zasady kwalikowalności zakupu gruntów wymieniono w pkt. IV.3 niniejszego Załącznika. inne zasady kwalikowalności zakupu budynków opisano w pkt IV. 4 niniejszego Załącznika. 31 Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r., Dz. U. z 2002 r. Nr 207 poz. 1762 30 159 1) koszty związane z przygotowaniem i zrealizowaniem projektu: − naboru uczestników szkoleń; − zakupu materiałów do celów dydaktycznych; − opracowania i dystrybucji materiałów szkoleniowych; − wynajmu sal dydaktycznych; − wynagrodzenia wykładowców; − dojazdu, zakwaterowania i wyżywienia wykładowców oraz uczestników szkolenia; − tłumaczeń koniecznych do celów dydaktycznych; 2) koszty zakupu sprzętu i pomocy dydaktycznych niezbędnych do realizacji projektu szkoleniowego, w części stanowiącej nie więcej niż 20% kosztów kwalifikowalnych wymienionych w punkcie 1; Koszty zakupu sprzętu i pomocy dydaktycznych stanowią koszt kwalifikowalny w przypadku tylko jednego projektu szkoleniowego realizowanego przez danego beneficjenta w okresie wdrażania Programu. 3) koszty operacyjne związane z obsługą i zarządzaniem projektem, a w szczególności koszty: − zatrudnienia kierownika projektu; − zatrudnienia personelu administracyjnego, odpowiedzialnego wyłącznie za projekt; − zakupu materiałów biurowych; − usług telekomunikacyjnych; − energii elektrycznej; − obsługi księgowej; − podróży służbowych związanych z obsługą projektu; w części stanowiącej nie więcej niż 10% kosztów kwalifikowalnych wymienionych w punkcie 1. Działanie 1.5. Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych A. W zakres kosztów kwalifikowalnych projektu dotyczącego budowy lub modernizacji zakładów produkcyjnych lub infrastruktury handlu hurtowego artykułami rolnymi mogą wchodzić koszty: 1) budowy lub remontu połączonego z modernizacją budynków lub budowli (wraz z infrastrukturą techniczną): produkcyjnych, magazynowych, kontroli laboratoryjnej, socjalnych lub do prowadzenia handlu hurtowego; 2) zakupu lub instalacji maszyn lub urządzeń do magazynowania lub przygotowania artykułów rolnych do przetwarzania, zapewniających jakość i bezpieczeństwo żywności; 3) zakupu lub instalacji maszyn lub urządzeń do przetwarzania artykułów rolnych; 4) zakupu lub instalacji maszyn lub urządzeń do magazynowania produktów lub półproduktów oraz ich przygotowania do sprzedaży; 5) zakupu lub instalacji aparatury pomiarowej, kontrolnej oraz sprzętu do sterowania procesem produkcji lub magazynowania, w tym oprogramowania; 6) zakupu środków transportu niezbędnych dla sprawnego przebiegu procesu technologicznego lub gospodarki magazynowej w zakładzie; 160 7) zakupu specjalistycznych środków transportu związanych z dostawą surowca lub zbytem produktów, zapewniających spełnienie warunków bezpieczeństwa żywności lub dobrostanu zwierząt; B. W zakres kosztów kwalifikowalnych projektu dotyczącego ochrony środowiska zalicza się koszty: 1) budowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków wraz z siecią kanalizacyjną; 2) budowy lub modernizacji kotłowni. Do kosztów kwalifikowalnych projektów realizowanych w ramach działania zalicza się ponadto koszty ogólne tj. koszty związane z przygotowaniem i realizacją projektu, obejmujące: − przygotowanie dokumentacji technicznej; − przygotowanie dokumentacji ekonomicznej: kosztorysów, analiz ekonomicznych, biznes planów, analiz rynkowych, analiz marketingowych; − zaświadczenia pozwolenia opłaty i wszelka dokumentacja związana z ich uzyskaniem − nadzór urbanistyczny, architektoniczny i budowlany; − obsługę geodezyjna; − usługi dotyczące zarządzania projektem; − nabycie patentów i licencji; do wysokości 12 % pozostałych kosztów kwalifikowalnych projektu wymienionych w pkt. 1 oraz 2. Pomoc w ramach działania nie obejmuje: 1) kosztów zakupu gruntu i majątku nieruchomego; 2) kosztów zakupu samochodów osobowych lub środków transportu pracowników; 3) kosztów zakupu urządzeń i wyposażenia biurowego; 4) kosztów pozyskania kredytów, kosztów leasingu, dzierżawy, dzierżawy wieczystej, podatku gruntowego, podatku VAT. Działanie 2.1. Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą i/lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych W zakres kosztów kwalifikowalnych projektu wchodzić mogą następujące koszty: 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) pozyskanie, zbiór, zakup nasion, szyszek i owoców oraz ich łuszczenie; przechowywanie, przysposobienie i stratyfikacja nasion; zagospodarowanie drzewostanów nasiennych i zachowawczych; produkcja i zakup materiału sadzeniowego; melioracje agrotechniczne; przygotowanie gleby pod odnowienia, przebudowę, poprawki i uzupełnienia; odnowienie i przebudowa powierzchni leśnych; wykonanie poprawek i uzupełnień; pielęgnowanie upraw, młodników i drzewostanów; inwentaryzacja i ochrona cennych obiektów przyrodniczych, łącznie z nowelizacją programów ochrony przyrody; budowa i modernizacja obiektów szkółkarskich oraz zakup maszyn i urządzeń szkółkarskich; budowa i modernizacja elementów zagospodarowania rekreacyjnego i turystycznego; budowa i modernizacja infrastruktury edukacyjnej; 161 14) 15) 16) 17) 18) zakup maszyn i urządzeń do zagospodarowania i ochrony lasu; ochrona lasu przed szkodliwymi czynnikami biotycznymi; ochrona różnorodności biologicznej; budowa i modernizacja dróg technologicznych i przeciwpożarowych oraz infrastruktury drogowej celem udostępnienia i ochrony kompleksów leśnych; budowa i modernizacja infrastruktury przeciwpożarowej oraz zakup sprzętu, urządzeń i pojazdów dla celów ochrony przeciwpożarowej. Nadleśnictwa z grupy B32 (Maskulińskie, Gołdap, Olecko, Spychowo, Strzałowo i Mrągowo obręb Mrągowo) mogą realizować jedynie prace wymienione w pkt. 15 – 18. W zakres kosztów kwalifikowanych włączone są następujące koszty ogólne związane z przygotowaniem i realizacją projektu: − przygotowanie dokumentacji technicznej; − przygotowanie dokumentacji ekonomicznej: kosztorysów, analiz ekonomicznych, biznes planów, analiz rynkowych, analiz marketingowych; − zaświadczenia, pozwolenia, opłaty i wszelka dokumentacja związana z ich uzyskaniem; − nadzór urbanistyczny, architektoniczny i budowlany; − obsługa geodezyjna; − usługi dotyczące zarządzania projektem; − nabycie patentów i licencji. Pomoc w ramach działania nie obejmuje: − budowy i modernizacji oraz wyposażenia budowli niezwiązanych z prowadzeniem gospodarki leśnej; − wszelkich kosztów administracyjnych związanych z pełnionym zarządem i wynagradzaniem własnych pracowników; − wszelkich koszów utrzymania istniejących i powstałych w ramach Działania obiektów; − podatku VAT płaconego w cenie dostaw, towarów i usług. Działanie 2.2. Scalanie gruntów W zakres kosztów kwalifikowalnych projektu wchodzić mogą koszty: 1) opracowania projektu scalenia (dokumentacji geodezyjno-prawnej), w tym: − analizy i oceny materiałów geodezyjno-kartograficznych (pod kątem możliwości ich wykorzystania w projekcie scalenia); − pomiarów niezbędnych do opracowania projektu scalenia (oszacowania wartości gruntów i części składowych, a w niektórych przypadkach również zabudowań); − opracowania dokumentacji związanej z oceną oddziaływania projektu na środowisko; − stabilizacja nowych granic nieruchomości (działek); − sporządzenia ostatecznej dokumentacji geodezyjno-prawnej. 2) zagospodarowania poscaleniowego związanego z organizacją przestrzeni produkcyjnej, w tym: 32 Por. opis działania w rozdz. III. 162 − wykonania, zmiany, ułożenia lub wybudowania urządzeń służących udostępnieniu i wykorzystaniu gruntów wydzielonych w wyniku scalenia wraz z koniecznymi pracami przygotowawczymi, w tym urządzanie przepustów itp.; − działań melioracyjnych, które w zależności od struktury gospodarstw rolnych są niezbędne do ułatwienia zagospodarowania terenów upraw; − budowy lub modernizacji dróg rolniczych i dojazdów do zabudowań gospodarczych poszczególnych uczestników postępowania wydzielanych w ramach postępowania scaleniowego; − działań niezbędnych w związku ze zmianą dotychczasowej struktury gospodarstwa rolnego lub leśnego, określone w projekcie scalenia gruntów (w tym likwidacja zbędnych miedz, roboty rekultywacyjne umożliwiające uprawę nowo wydzielonych gruntów). 3) kosztów ogólnych związanych z przygotowaniem i realizacją projektu w zakresie: − przygotowania koncepcji projektu ogólnego wraz z niezbędnymi uzgodnieniami; − przygotowania dokumentacji ekonomicznej: kosztorysów, analiz ekonomicznych; − zaświadczeń, pozwoleń, opłat i wszelkiej dokumentacji związanej z ich uzyskaniem; − nadzoru budowlanego związanego z realizacją projektu (zagospodarowania poscaleniowego); − obsługi geodezyjnej; − obsługi finansowo-księgowej. W ramach działania podatek VAT może stanowić koszt kwalifikowalny projektu (por. punkt IV.1 Załącznika). Działanie 2.3. Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego Projekty realizowane w ramach działania mogą obejmować: 1) remont, budowę lub adaptację oraz wyposażanie obiektów publicznych pełniących funkcje kulturalne (świetlice, domy kultury itp.); 2) remont, budowę i urządzanie placów zabaw, boisk sportowych, ścieżek rowerowych, szlaków pieszych służących do użytku publicznego; 3) projekty związane z kultywowaniem tradycji społeczności lokalnych oraz tradycyjnych zawodów; 4) kształtowanie centrów wsi poprzez remont lub budowę placów, parkingów, itp.; 5) urządzanie terenów zielonych, parków i innych miejsc wypoczynku; 6) remont, budowę lub przebudowę elementów małej infrastruktury turystycznej oraz rekreacyjnej w tym systemów informacji wizualnej; 7) zagospodarowanie zbiorników i cieków wodnych w obrębie miejscowości; 8) rewitalizację, remont lub adaptację obiektów zabytkowych użytkowanych na cele publiczne oraz remont lub konserwację lokalnych pomników historycznych i miejsc pamięci; 9) zakup i remont nie użytkowanych obiektów charakterystycznych dla tradycji budownictwa wiejskiego regionu i ich adaptację na cele publiczne; 10) wyburzanie i rozbiórkę zdewastowanych budynków i budowli publicznych, jeżeli niemożliwy jest ich remont i dalsze użytkowanie. W zakres kosztów kwalifikowalnych projektów, stosowanie do ich charakteru, mogą zostać zaliczone: koszty zakupu materiałów budowlanych, wykończeniowych, wyposażenia, 163 materiału roślinnego oraz eksponatów (tylko w przypadku projektów wymienionych w pkt. 3), koszty wykonawstwa prac budowlanych, montażowych, wykończeniowych, porządkowych oraz usług transportowych bezpośrednio związanych z projektem. Ponadto w zakres kosztów kwalifikowalnych zalicza się koszty ogólne: planowania wstępnego (przygotowanie dokumentacji technicznej, ekonomicznej, kosztorysów, analiz ekonomicznych, zaświadczeń, pozwoleń, opłat) oraz realizacji projektu (nadzoru urbanistycznego, architektonicznego, konserwatorskiego i budowlanego, obsługi geodezyjnej oraz usług dotyczących zarządzania projektem). Działanie 2.4. Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów Pomocą finansową mogą zostać objęte następujące koszty kwalifikowalne dotyczące: 1) rozbudowy, nadbudowy, przebudowy lub remontu połączonego z modernizacją istniejących budynków mieszkalnych i gospodarczych na cele agroturystyczne oraz ich wyposażenie (pokoje gościnne, pomieszczenia wspólne dla gości, łazienki, kuchnie); 2) urządzania miejsc do wypoczynku, zakupu wyposażenia i sprzętu turystycznego lub rekreacyjnego dla działalności turystycznej, a także zwierząt służących do celów terapeutycznych, sportowych lub rekreacyjnych; 3) budowy lub remontu połączonego z modernizacją obiektów budowlanych (z wyłączeniem budowy budynków mieszkalnych) 4) zakupu maszyn, urządzeń, narzędzi i wyposażenia; 5) zakupu sprzętu komputerowego i oprogramowania; 6) zakupu środków transportu33 na potrzeby świadczenia wyłącznie usług transportowych (pomocą nie jest objęty zakup samochodów osobowych przeznaczonych do przewozu mniej niż 8 osób wraz z kierowcą); 7) zakupu środków transportu na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej z wyjątkiem potrzeb świadczenia wyłącznie usług transportowych (pomocą nie jest objęty zakup samochodów osobowych przeznaczonych do przewozu mniej niż 8 osób wraz z kierowcą, a kwalifikowalny koszt zakupu środków transportu nie może stanowić więcej niż 50% kosztów kwalifikowalnych projektu, wymienionych w punktach 1 – 10; 8) zagospodarowania terenu na potrzeby prowadzenia planowanej działalności w ramach projektu; 9) zakupu roślinnego materiału nasadzeniowego na potrzeby zakładania plantacji roślin wieloletnich przeznaczonych na cele energetyczne, 10) robót budowlanych, transportu, instalacji, materiałów i wyposażenia., które są związane bezpośrednio z kosztami wymienionymi powyżej i są niezbędne do osiągnięcia celu projektu; 11) kosztów ogólnych związanych z przygotowaniem i realizacją projektu do wysokości 12 % pozostałych kosztów kwalifikowalnych projektu, wymienionych w punktach 1 - 10, w zakresie: − przygotowania dokumentacji technicznej; − przygotowania dokumentacji ekonomicznej: kosztorysów, analiz ekonomicznych, biznes-planów, analiz rynkowych, analiz marketingowych; 33 Pojazdy lądowe lub wodne, samobieżne lub ciągnione, przeznaczone do przewozu towarów lub osób albo ciągnięcia innych pojazdów przeznaczonych do przewozu towarów lub osób. 164 − uzyskania zaświadczeń, pozwoleń oraz wszelkiej dokumentacji związanej z projektem; − nadzoru urbanistycznego, architektonicznego i budowlanego związanego z realizacją projektu; − obsługi geodezyjnej; − usług dotyczących zarządzania projektem; − nabycia patentów i licencji. Zasady kwalifikowalności kosztów poniesionych w związku z zakupem sprzętu, maszyn lub urządzeń używanych zostały opisane w punkcie IV.2 Załącznika. Działanie 2.5. Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi W zakres kosztów kwalifikowalnych wchodzą następujące elementy. 1. Koszty ogólne związane z przygotowaniem inwestycji oraz jej nadzorowaniem, w szczególności: − przygotowanie dokumentacji technicznej; − przygotowanie dokumentacji ekonomicznej: kosztorysów, analiz ekonomicznych; − zaświadczeń, pozwoleń, opłat i wszelkiej dokumentacji związanej z ich uzyskaniem; − nadzoru urbanistycznego, architektonicznego i budowlanego związanego z realizacją projektu; − obsługi geodezyjnej; − nabycia patentów i licencji. 2. Koszty robót budowlano-montażowych. 3. Koszty wykupu gruntu pod inwestycje - koszt ten nie może stanowić więcej niż 10% całkowitych kosztów inwestycji. Ponadto cena zakupu nie może przekroczyć ceny rynkowej. W ramach działania podatek VAT może stanowić koszt kwalifikowalny projektu (por. punkt IV.1 Załącznika). Nie podlegają finansowaniu: − budowa lub modernizacja ziemnych stawów rybnych; − budowa i modernizacja deszczowni oraz stacji pomp do nawodnień ciśnieniowych; − ponowne zagospodarowanie zmeliorowanych trwałych łąk i pastwisk, z wyłączeniem pierwszego zagospodarowania zmeliorowanych trwałych łąk i pastwisk. Ewentualne wątpliwości, dotyczące zakwalifikowania urządzenia do finansowania w ramach tego działania, będą rozstrzygane na bazie przepisów ustawy Prawo wodne, które definiuje pojęcie melioracji wodnych. Działanie 2.6. Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem W zakres kosztów kwalifikowanych projektów, realizowanych w ramach działania, mogą wchodzić: 1) koszty budowy lub remontu połączonego z modernizacją obiektów budowlanych; 2) koszty zakupu lub instalacji maszyn i urządzeń; 165 3) koszty rozruchu mechanicznego i technologicznego maszyn i urządzeń; 4) koszty ogólne, w wysokości do 12% pozostałych kosztów kwalifikowalnych projektu, związane z przygotowaniem i realizacją projektu w zakresie: − przygotowania dokumentacji technicznej; − przygotowania dokumentacji ekonomicznej: kosztorysów, analiz ekonomicznych, planów przedsięwzięć, analiz rynkowych, analiz marketingowych; − zaświadczeń, pozwoleń, opłat i wszelkiej dokumentacji związanej z ich uzyskaniem; − nadzoru urbanistycznego, architektonicznego i budowlanego związanego z realizacją projektu; − obsługi geodezyjnej; − usług dotyczących zarządzania projektem; − nabycia patentów i licencji. Działanie 2.7. Pilotażowy Program LEADER+ Pomocą finansową mogą zostać objęte następujące koszty kwalifikowalne. Schemat I: − organizacji przedsięwzięć o charakterze informacyjnym i szkoleniowym (seminaria, konferencje itp.), w tym: wynajęcie sal wraz ze sprzętem audiowizualnym, opracowanie, druk i dystrybucja materiałów szkoleniowo – informacyjnych, zatrudnienie wykładowców i pokrycie kosztów ich delegacji; − przygotowania opracowań, analiz, ekspertyz, dokumentacji oraz wsparcie eksperckie służące opracowaniu strategii rozwoju obszarów wiejskich; − pomocy doradczej i eksperckiej związanej z tworzeniem Lokalnych Grup Działania – opracowywanie statutów, regulaminów, prowadzenie prac związanych z rejestracją itp. Schemat II: − koszty operacyjne LGD, w tym: koszty związane z zatrudnieniem personelu (wynagrodzenia wraz kosztami ubezpieczeń, delegacje) koszty wynajmu lub utrzymania pomieszczeń biurowych, koszty związane z konserwacją i naprawą sprzętu biurowego, opłaty telekomunikacyjne, pocztowe oraz opłaty związane z zakładanie łączy oraz użytkowaniem sieci internetowej oraz koszty zakupu wyposażenia i sprzętu biurowego LGD do łącznej wysokości 10% pozostałych kosztów projektu; − organizacji przedsięwzięć o charakterze informacyjnym i szkoleniowym tematycznie związanych z zakresem ZSROW (seminaria, szkolenia, konferencje itp.), w tym: wynajęcie sal wraz ze sprzętem audiowizualnym, opracowanie, druk i dystrybucja materiałów szkoleniowo – informacyjnych, zatrudnienie wykładowców i pokrycie kosztów ich delegacji; − działań na rzecz promocji regionu (zasoby przyrodnicze i kulturowe, specyficzne produkty, imprezy itd.) oraz inicjatyw podejmowanych przez LGD, w tym opracowywanie i druk broszur, folderów, plakatów oraz materiałów audiowizualnych do bezpłatnej dystrybucji, tworzenie stron internetowych, zakup powierzchni reklamowych, przygotowanie i koszty emisji w radio i TV materiałów reklamowych, koszty wynajmu stoisk na targach, udział podmiotów i osób działających w obszarze związanym ze ZSROW w imprezach promocyjnych; 166 − prowadzenia bezpłatnego doradztwa w zakresie zasad przygotowywania projektów inwestycyjnych o charakterze zbieżnym z celami wypracowanej ZSROW – koszty wynagrodzeń ekspertów/pracowników; − organizacji imprez kulturalnych służących promocji regionu i jego tożsamości kulturowej (festiwale, targi, pokazy itp.) w tym: koszty związane z udostępnieniem terenu, wynajmem sprzętu i wyposażenia, obsługi (w tym: ochrona, opieka medyczna), ubezpieczeń, udziału podmiotów i osób z terenu działania LGD uczestniczących w organizacji imprezy lub prezentujących swoją działalność, produkty itp. (dojazdy, wyżywienie, transport sprzętu i urządzeń); − działań podejmowanych przez LGD na rzecz mieszkańców terenów wiejskich, zgodnie ze ZSROW; − koszty związane z doskonaleniem i rozwojem działalności LGD – zatrudnienie konsultantów, przygotowanie opracowań, analiz, ekspertyz, dokumentacji oraz udział członków i personelu LGD w szkoleniach; − współpracy i wymiany doświadczeń pomiędzy LGD (na poziomie krajowym i międzynarodowym) w zakresie wdrażania strategii oraz organizacji pracy LGD (zarządzanie, monitorowanie itp. ) – organizacja wyjazdów studyjnych, udział w seminariach organizowanych przez inne LGD: koszty przejazdów, zakwaterowania, diet uczestników, zatrudnienie tłumacza. Działania Pomocy technicznej Działanie 3.1. Wsparcie systemu zarządzania i wdrażania programu W zakres kosztów kwalifikowalnych mogą wchodzić: 1) koszty organizacji, obsługi i uczestnictwa w pracach Komitetu Monitorującego oraz jego grup roboczych; 2) koszty organizacji, obsługi i uczestnictwa w pracach: Komitetu Sterującego SPO oraz jego grup roboczych, Regionalnych Komitetów Sterujących (w zakresie ich zadań związanych z wdrażaniem SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich); 3) wynagrodzenia (łącznie z ubezpieczeniem społecznym) osób oddelegowanych lub zatrudnionych na czas realizacji programu do zadań związanych z przygotowaniem, oceną, wyborem lub monitorowaniem projektów lub programu, audytem, kontrolą oraz pracowników zatrudnionych na potrzeby obsługi prac Komitetu Monitorującego, Komitetu Sterującego SPO oraz Regionalnych Komitetów Sterujących (w zakresie wdrażania SPO); Osoba, której wynagrodzenie współfinansowane jest ze środków Pomocy technicznej, może wykonywać wyłącznie obowiązki związane z realizacją zadań wymienionych powyżej. Okres zatrudnienia nie może przekraczać końcowej daty kwalifikowania wydatków w obecnym okresie programowania. Wynagrodzenie osób, współfinansowane z pomocy technicznej, powinno odpowiadać wysokości wynagrodzenia pracowników opłacanych ze środków własnych w danej instytucji. 4) koszty związane z prowadzeniem audytów; 5) koszty związane z prowadzeniem kontroli; 167 6) koszty wsparcia eksperckiego w zakresie oceny, wyboru i monitorowania pomocy lub projektów; 7) inne koszty ponoszone przez instytucje w związku z implementacją programu; 8) koszty związane z przygotowaniem dokumentów programujących na następny okres programowania; Do kosztów kwalifikowalnych zalicza się również koszty przygotowania specyfikacji przetargowej oraz przeprowadzenia procedury przetargowej. Działanie 3.2. Rozwój instytucjonalny W zakres kosztów kwalifikowalnych mogą wchodzić: 1) koszty zakupu i instalacji wyposażenia oraz zakupu materiałów, na potrzeby implementacji programu; 2) koszty zakupu i instalacji komputerowych systemów zarządzania, monitorowania i ewaluacji; 3) koszty organizacji i realizacji szkoleń służących podnoszeniu kwalifikacji osób biorących udział w procesie zarządzania, wdrażania, monitorowania lub kontroli pomocy, w tym członków komitetów monitorującego i sterujących; 4) koszty udziału w innych formach szkolenia osób odpowiedzialnych za zarządzanie, wdrażanie, monitorowanie lub kontrolę pomocy; 5) koszty ewaluacji programów. Do kosztów kwalifikowalnych zalicza się również koszty przygotowania specyfikacji przetargowej oraz przeprowadzenia przetargu. Działanie 3.3. Informowanie i promocja programu W zakres kosztów kwalifikowalnych mogą wchodzić: 1) koszty organizacji i obsługi konferencji, spotkań informacyjno-promocyjnych dla potencjalnych beneficjentów; 2) koszty organizacji i obsługi spotkań promujących najlepsze stosowane praktyki; 3) koszty opracowania, wydania oraz dystrybucji materiałów informacyjnych lub promocyjnych na temat programu, a także publikacji dokumentów związanych z jego wdrażaniem (również na nośnikach elektronicznych); 4) koszty projektowania, aktualizacji lub utrzymania stron oraz domen internetowych; 5) koszty zakupu sprzętu i materiałów biurowych na potrzeby organizowania promocyjnych lub informacyjnych; akcji 6) koszty działań promocyjnych w mediach, w tym opracowanie materiałów oraz ich rozpowszechnianie; 7) koszty przygotowania i wykonania tablic lub znaków informacyjnych; 8) koszty organizacji i obsługi konferencji, spotkań konsultacyjno-informacyjnych dotyczących założeń programu operacyjnego na następny okres programowania. 168 Do kosztów kwalifikowalnych zalicza się również koszty przygotowania specyfikacji przetargowej oraz przeprowadzenia przetargu. IV. Reguły kwalifikowalności niektórych rodzajów kosztów 1. Podatek VAT nie jest kosztem kwalifikowalnym, jeśli beneficjent ma możliwość odzyskiwania tego podatku w jakiejkolwiek formie. W związku z tym, w ramach SPO podatek VAT może stanowić koszt kwalifikowalny w następujących przypadkach: - dla projektów realizowanych w ramach działania Szkolenia, jeśli beneficjent w okresie od daty złożenia wniosku o dofinansowanie projektu do daty złożenia wniosku o refundację końcową, nie był zarejestrowany jako podatnik podatku VAT; - dla projektów realizowanych w ramach działań Scalanie gruntów oraz Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi, jeśli beneficjent w okresie od daty złożenia wniosku o dofinansowanie projektu do daty złożenia wniosku o refundację końcową nie był zarejestrowany jako podatnik podatku VAT; - dla projektów realizowanych w ramach działań Odnowa wsi...oraz Pilotażowy Program Leader +, jeśli beneficjentem jest jednostka samorządu terytorialnego, która w okresie od daty złożenia wniosku o dofinansowanie projektu do daty złożenia wniosku o refundację końcową nie była zarejestrowana jako podatnik podatku VAT; - dla projektów realizowanych w ramach działania Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa... – w przypadku gdy beneficjentem jest domownik, który w okresie od daty złożenia wniosku o dofinansowanie projektu do daty złożenia wniosku o refundację końcową nie był zarejestrowany jako podatnik podatku VAT. Podatek VAT może ponadto stanowić koszt kwalifikowalny dla projektów z zakresu działania Pomoc techniczna. 2. Zakup sprzętu, maszyn lub urządzeń używanych kwalifikuje się do współfinansowania w ramach działań: Inwestycje w gospodarstwach rolnych oraz Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa... pod warunkiem, że: - sprzęt ten w ciągu ostatnich 7 lat od daty zakupu nie został nabyty z wykorzystaniem pomocy krajowej lub wspólnotowej; - cena sprzętu nie przekracza jego wartości rynkowej i jest niższa od ceny podobnego nowego sprzętu; - sprzęt posiada właściwości techniczne niezbędne do realizacji projektu i spełnia obowiązujące normy i standardy. 3. Zakup gruntów może stanowić koszt kwalifikowalny projektów realizowanych w ramach działań: Inwestycje w gospodarstwach rolnych oraz Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi, jeżeli: - zakup ten jest ściśle związany z celami projektu; - cena zakupu nie przekracza wartości rynkowej, określonej na podstawie danych opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny. Ponadto do kosztów kwalifikowalnych może być zaliczona całość lub część kosztów zakupu gruntu, która nie przekracza 10 % wartości kosztów kwalifikowalnych projektu. 169 4. Zakup budynków lub budowli. Koszty zakupu budynków lub budowli już wybudowanych oraz gruntu, na którym są one wzniesione, uznaje się za kwalifikujące się do współfinansowania pod warunkiem, że spełnione są wszystkie poniższe warunki: - zakup ten jest ściśle związany z celami projektu; - opinia niezależnego rzeczoznawcy stwierdza, że cena zakupu nie przekracza wartości rynkowej; - opinia niezależnego rzeczoznawcy stwierdza, że nieruchomość spełnia obowiązujące przepisy krajowe lub opinia ta wymienia elementy, które nie spełniają tych przepisów – w takim przypadku zakup nieruchomości może być uznany za koszt kwalifikowalny pod warunkiem, iż projekt uwzględnił pełne dostosowanie nieruchomości do obowiązujących przepisów; - w odniesieniu do nieruchomości, w ciągu ostatnich 10 lat nie została przyznana pomoc krajowa lub wspólnotowa. Koszty zakupu nieruchomości zabudowanych mogą stanowić koszt kwalifikowalny projektu realizowanego w ramach działań: Inwestycje w gospodarstwach rolnych oraz Odnowa wsi i zachowanie dziedzictwa kulturowego. 5. Warunkiem uznania kwalifikowalności kosztów jest przestrzeganie przez beneficjenta, obowiązujących go w związku z realizacją projektu, zasad zamówień publicznych (por. rozdział 6.7.). V. Zasady kwalifikacji wydatków w odniesieniu do beneficjenta W punkcie III niniejszego załącznika określone zostały koszty kwalifikowalne dla poszczególnych działań SPO, natomiast w punkcie IV, niektóre szczegółowe zasady kwalifikowalności kosztów. Jeśli koszt poniesiony w ramach realizacji projektu był zgodny z tymi zasadami, a podmiot, który koszt ten poniósł spełniał wszystkie wymogi udziału w odpowiednim działaniu SPO (por. rozdział III) i wykonał projekt zgodnie z umową zawartą z instytucją wdrażającą, to poniesiony i odpowiednio udokumentowany koszt może zostać uznany za koszt kwalifikowalny. Reguły kwalifikowalności kosztów w ramach działań SPO są jednolite dla wszystkich rodzajów beneficjentów uprawnionych do pomocy w ramach tych działań. Jedyny wyjątek dotyczy kwalifikowalności podatku VAT, który jest kosztem kwalifikowalnym jedynie dla tych beneficjentów, którzy nie mają możliwości jego odzyskiwania (por. pkt IV. 1). Ponadto, w działaniu Przywracanie potencjału produkcji leśnej... przewidziano różny zakres kosztów kwalifikowalnych projektów w zależności od stopnia zniszczeń, jakie wystąpiły na określonym terenie leśnym. Oznacza to, że właściciele lasów położonych na terenach zaliczonych do odmiennych grup mogą włączać w zakres projektów różne koszty kwalifikowalne (por. opis działania w rozdz. III oraz wykaz kosztów kwalifikowalnych dla tego działania w punkcie III niniejszego załącznika). 170 Załącznik nr 2. Wytyczne w sprawie definiowania wykształcenia rolniczego I. Wykształcenie uzyskane w systemie szkolnym 1. Wykaz kierunków studiów wyższych zawodowych, uzupełniających studiów magisterskich oraz studiów wyższych magisterskich, których ukończenie uznawane jest za posiadanie wykształcenia wyższego rolniczego 1) rolnictwo; 2) ekonomika rolnictwa lub ekonomia w wyższych szkołach rolniczych; 3) ogrodnictwo; 4) weterynaria; 5) melioracje wodne lub inżynieria środowiska w wyższych szkołach rolniczych; 6) technika rolnicza i leśna; 7) zootechnika; 8) architektura krajobrazu w wyższych szkołach rolniczych; 9) zarządzanie i marketing w wyższych szkołach rolniczych. W przypadku ukończenia studiów o kierunku innym niż wymienione w pkt 1 – 9, uznaje się za przydatne do prowadzenia działalności rolniczej kierunki studiów, na których w zakres nauki wchodziły przedmioty dotyczące technologii produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w wymiarze co najmniej 120 godzin. 2. Wykaz zawodów i specjalności wykształcenia średniego zawodowego rolniczego 1) 2) 3) 4) technik rolnik; technik ogrodnik; technik architektury krajobrazu; technik hodowca o specjalności: a) hodowla drobiu, b) hodowla zwierząt; 5) technik hodowca koni; 6) technik pszczelarz; 7) technik rybactwa śródlądowego - w przypadku, gdy w gospodarstwie prowadzona jest hodowla ryb; 8) technik weterynarii - w przypadku, gdy w gospodarstwie prowadzony jest chów zwierząt; 9) technik ekonomista o specjalności: a) ekonomika i rachunkowość przedsiębiorstw rolniczych, b) rachunkowość i rynek rolny; 10) technik towaroznawca o specjalności surowce rolne; 11) technik agrobiznesu; 12) technik mechanizacji rolnictwa. 3. Wykaz zawodów i specjalności wykształcenia zasadniczego zawodowego rolniczego 1) 2) 3) 4) 5) rolnik; ogrodnik; pszczelarz; mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych; rybak śródlądowy - w przypadku, gdy w gospodarstwie prowadzona jest hodowla ryb. 171 II. Kwalifikacje uzyskane w systemie pozaszkolnym 1. Studia podyplomowe związane z rolnictwem Za studia podyplomowe w zakresie związanym z rolnictwem uznaje się studia, których program obejmował przedmioty związane z: 1) 2) 3) 4) 5) ekonomiką rolnictwa; organizacją lub technologią produkcji rolniczej; marketingiem artykułów rolnych; rachunkowością rolniczą; agrobiznesem. 2. Wykaz tytułów kwalifikacyjnych w zawodach przydatnych do prowadzenia działalności rolniczej 1) rolnik: a) wykwalifikowany rolnik, b) mistrz rolnik; 2) rolnik upraw polowych: a) wykwalifikowany rolnik upraw polowych, b) mistrz – rolnik upraw polowych; 3) rolnik łąkarz: a) wykwalifikowany rolnik łąkarz, b) mistrz – rolnik łąkarz; 4) rolnik chmielarz: a) wykwalifikowany rolnik chmielarz, b) mistrz – rolnik chmielarz; 5) rolnik hodowca bydła: a) wykwalifikowany rolnik hodowca bydła, b) mistrz – rolnik hodowca bydła; 6) rolnik hodowca trzody chlewnej: a) wykwalifikowany rolnik hodowca trzody chlewnej, b) mistrz – rolnik hodowca trzody chlewnej; 7) rolnik hodowca owiec: a) wykwalifikowany rolnik hodowca owiec, b) mistrz – rolnik hodowca owiec; 8) rolnik hodowca koni: a) wykwalifikowany rolnik hodowca koni, b) mistrz – rolnik hodowca koni; 9) hodowca drobiu: a) wykwalifikowany hodowca drobiu, b) mistrz – hodowca drobiu; 10) hodowca zwierząt futerkowych: a) wykwalifikowany hodowca zwierząt futerkowych, b) mistrz – hodowca zwierząt futerkowych; 11) pszczelarz: a) wykwalifikowany pszczelarz, b) mistrz pszczelarz; 12) ogrodnik sadownik: a) wykwalifikowany ogrodnik sadownik, b) mistrz – ogrodnik sadownik; 172 13) 14) 15) 16) 17) 18) 19) 20) 21) 22) 23) ogrodnik szkółkarz: a) wykwalifikowany ogrodnik szkółkarz, b) mistrz – ogrodnik szkółkarz; ogrodnik warzywnik: a) wykwalifikowany ogrodnik warzywnik, b) mistrz – ogrodnik warzywnik; ogrodnik upraw kwiaciarskich: a) wykwalifikowany ogrodnik upraw kwiaciarskich, b) mistrz – ogrodnik upraw kwiaciarskich; ogrodnik pieczarkarz: a) wykwalifikowany ogrodnik pieczarkarz, b) mistrz – ogrodnik pieczarkarz; traktorzysta - wykwalifikowany traktorzysta; traktorzysta kombajnista - wykwalifikowany traktorzysta kombajnista; rolnik obsługi maszyn rolniczych - mistrz rolnik obsługi maszyn rolniczych, mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych; a) wykwalifikowany mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych; b) mistrz - mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych; rybak stawowy – tylko w przypadku, gdy w gospodarstwie prowadzona jest hodowla ryb: a) wykwalifikowany rybak stawowy, b) mistrz – rybak stawowy; rybak jeziorowy – tylko w przypadku, gdy w gospodarstwie prowadzona jest hodowla ryb: a) wykwalifikowany rybak jeziorowy, b) mistrz – rybak jeziorowy; rybak rzeczny – tylko w przypadku, gdy w gospodarstwie prowadzona jest hodowla ryb: a) wykwalifikowany rybak rzeczny, b) mistrz – rybak rzeczny. 3. Wykaz form porównywalnych z tytułem kwalifikacyjnym przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej 1) Zespół Przysposobienia Rolniczego – ukończenie trzech stopni; 2) Szkoła przysposobienia rolniczego. 173 Załącznik nr 3. Zestawienie przepisów określających minimalne standardy w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt w gospodarstwach rolnych Przepisy określające minimalne standardy w zakresie higieny Zakres tematyczny Warunki weterynaryjne wymagane przy pozyskiwaniu, przetwórstwie, składowaniu i transporcie mleka oraz przetworów mlecznych Zasady stosowania substancji o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i betaagonistycznym 174 Przepisy krajowe Przepisy UE • Rozporządzenie Ministra Rolnictwa Dyrektywa Rady 92/46/EWG i Rozwoju Wsi z dnia 5 lipca 2002 r. w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy pozyskiwaniu, przetwórstwie, składowaniu i transporcie mleka oraz przetworów mlecznych • Ustawa z dnia 11 marca 2004r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. Nr 69, poz. 625) Dyrektywy Rady: 96/22/WE 96/23/WE Ogólny zakres wymagań dla gospodarstw, określony w przepisie Warunki weterynaryjne w gospodarstwach produkujących mleko, w tym dotyczące: • pomieszczeń dla zwierząt w gospodarstwach produkcyjnych; • pomieszczeń i stanowisk do doju; • urządzeń i sprzętu do doju; • warunków higienicznych prowadzenia doju; • przechowywania mleka po doju. Przepisy określające minimalne standardy w zakresie ochrony środowiska Zakres tematyczny Przepisy krajowe • Zasady przechowywania i stosowania nawozów • Ustawa z dnia 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U. z 2000 r. Nr 89, poz. 991, z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkoleń z zakresu ich stosowania Ogólny zakres wymagań dla gospodarstw, określony w przepisie Przepisy UE Dyrektywa Rady 91/676 • • • • Zasady stosowania nawozów. Sposób przechowywania nawozów, w tym nawozów naturalnych. Określenie maksymalnej dawki azotu w czystym składniku (170 kg) w nawozach naturalnych, którą można w ciągu roku zastosować na 1 ha użytków rolnych. Obowiązki podmiotu, który prowadzi chów lub hodowlę drobiu powyżej 40.000 stanowisk, lub chów i hodowlę świń powyżej 2.000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior w zakresie: opracowania planu nawożenia; zagospodarowania gnojówki i gnojowicy 175 • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 z późn. zm) • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko Ocena wpływu na środowisko • 176 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 września 2003 r. w sprawie późniejszych terminów do uzyskania pozwolenia zintegrowanego Dyrektywy Rady: 85/337/EWG 97/11/WE 96/61/WE • Obowiązek uzyskiwania pozwoleń zintegrowanych przez gospodarstwa prowadzące intensywny chów drobiu lub świń (tzn. posiadających więcej niż: - 40 000 stanowisk dla ptaków - 2 000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30kg lub - 750 stanowisk dla macior) • Obowiązek sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko w przypadku prowadzenia chowu lub hodowli zwierząt w liczbie nie mniejszej niż 240 dużych jednostek przeliczeniowych inwentarza (DJP) • Możliwość późniejszego uzyskania pozwolenia zintegrowanego dla instalacji, dla których pozwolenie na budowę zostało wydane przed dniem 1 października 2001 r., a których użytkowanie rozpoczęło się nie później niż do dnia 30 czerwca 2003 r. Przepisy określające minimalne standardy w zakresie warunków utrzymania zwierząt Zakres tematyczny Przepisy krajowe minimalne standardy • utrzymywania zwierząt ze względu na ochronę zwierząt • ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 – t.j.) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 września 2003r. w sprawie minimalnych warunków utrzymywania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich (Dz. U. z 2003 r., Nr 167, poz. 1629 oraz z 2004 nr 47, poz. 456) Przepisy UE Dyrektywy Rady: 98/58/EC 1999/74/EC 91/629/EEC 97/2/EC 97/182/EC 91/630/EEC 2001/88/EC 2001/93/EC Ogólny zakres wymagań dla gospodarstw, określony w przepisie • • Zasady postępowania ze zwierzętami gospodarskimi. Sposób i warunki używania zwierząt do pracy. Warunki utrzymywania zwierząt gospodarskich, w tym: • system utrzymania zwierząt w zależności od gatunku i wieku; • minimalne normy powierzchni w zależności od systemu utrzymania zwierząt; • zapewnienie odpowiedniego podłoża; • opieka nad zwierzętami i ich pielęgnacja; • warunki w pomieszczeniach inwentarskich i ich wyposażenie; • utrzymanie czystości w pomieszczeniach; • zasady karmienia i pojenia zwierząt. 177 178 Załącznik nr 4. Tabela minimalnych standardów dla Działania Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych Zakres tematyczny Przepisy prawa polskiego 1.Minimalne standardy weterynaryjne - Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o wymaganiach weterynaryjnych dla produktów pochodzenia zwierzęcego (Dz.U. Nr 33, poz.1772) wraz z poniższymi aktami wykonawczymi. Przepisy UE - Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 21 grudnia 2002 r.w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy produkcji, transporcie i składowaniu mięsa mielonego i wyrobów mięsnych niepodanych obróbce termicznej (D.U z 2002 r., Nr 241, poz. 2086) - 94D65WE L368/10 31/12/1994 – Dyrektywa Rady nr 94/65/WE z dn. 14 grudnia 1994 r. ustanawiająca wymagania w zakresie produkcji wprowadzania na rynek mięsa mielonego i preparatów mięsnych, - Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy uboju zwierząt rzeźnych i wprowadzaniu na rynek mięsa tych zwierząt (Dz.U. z 2003 r.Nr 135, poz. 1272) - Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy prowadzeniu skupu zwierząt łownych ich składowaniu i transporcie (Dz. U.z 2003 r. Nr 66, poz.616) - 91D497EWG L268/69 24/09/1991 Dyrektywa Rady nr 91/497/EWG z dnia 29 lipca 1991 r., zmieniająca i konsolidująca Dyrektywę nr 64/433/EWG w sprawie problemów zdrowotnych wywierających wpływa na wewnątrzwspólnotowy obrót mięsem świeżym, w sposób pozwalający rozszerzyć ją na produkcję i wprowadzanie do obrotu rynkowego mięsa świeżego - 92D05EWG L057/1 2/03/1992 Dyrektywa Rady nr 92/5?EWG z dnia 10 lutego 1992 r. zmieniająca i uaktualniająca Dyrektywę 77/99/EWG w sprawie problemów zdrowotnych wywierających wpływ na wewnątrzwspólnotowy obrót produktami mięsnymi oraz zmieniająca Dyrektywę nr 64/433/EWG - 80D215EWG L047/4 21/02/1980 – Dyrektywa Rady z dnia 22 stycznia 1980 r. w sprawie warunków z zakresu zdrowia zwierząt mających negatywny wpływ na wewnątrzwspólnotowy obrót handlowy produktami mięsnymi - 91D495EWG L268/41 24/09/1991 – Dyrektywa Rady z dnia 27 listopada 1990 r. w sprawie problemów dotyczących zdrowia publicznego i zdrowia zwierząt wpływających na produkcje i wprowadzania na rynek mięsa króliczego i mięsa hodowlanej zwierzyny dzikiej. - Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków - 91D495EWG L268/41 24/09/1991 – Dyrektywa Rady z dnia 27 listopada 1990 r. w sprawie problemów dotyczących - Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 listopada 2002 r. w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy przetwórstwie mięsa zwierząt rzeźnych oraz składowaniu i transporcie przetworów z tego mięsa (Dz. U. z 2002 r., Nr 192, poz. 1610) 179 weterynaryjnych wymaganych przy rozbiorze, przetwórstwie, składowaniu i transporcie mięsa zwierząt łownych oraz wzory świadectw dla tego mięsa i jego przetwórców (Dz. U. z 2003 r. Nr 66, poz. 617) - Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 października w sprawie określenia szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy uboju zwierząt dzikich utrzymywanych przez człowieka (Dz. U. z 2002 r., Nr 175, poz. 1438) - Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 lutego 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy pozyskiwaniu i przetwórstwie jaj (Dz.U. z 2003 r., Nr 562, poz. 461, Dz.U. z 2003 r., Nr 70, poz.648) 2. Minimalne standardy sanitarne zdrowia publicznego i zdrowia zwierząt wpływających na produkcje i wprowadzania na rynek mięsa króliczego i mięsa hodowlanej zwierzyny dzikiej. - 91D495EWG L268/41 24/09/1991 – Dyrektywa Rady z dnia 27 listopada 1990 r. w sprawie problemów dotyczących zdrowia publicznego i zdrowia zwierząt wpływających na produkcje i wprowadzania na rynek mięsa króliczego i mięsa hodowlanej zwierzyny dzikiej. - 89D437EWG L212/87 22/07/1989 Dyrektywa z dnia 20 czerwca 1989 r. w sprawie problemów higienicznych i zdrowotnych wpływających na produkcje i wprowadzanie na rynek produktów jajecznych. - Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 lipca 2002 r. w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy pozyskiwaniu, przetwórstwie, składowaniu i transporcie mleka oraz przetworów mlecznych - 92D46EWG L268/41 24/09/1991 – Dyrektywa Rady z dn. 16 czerwca 1992 r. ustanawiająca przepisy zdrowotne odnośnie produkcji i wprowadzania na rynek mleka surowego, mleka poddanego obróbce cieplnej i produktów na bazie mleka - Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (Dz.U. Nr 63, poz. 634 z póź. zm.) - Dyrektywa Rady 92/43z 14 czerwca 1993 r. w sprawie higieny środków spożywczych - Dyrektywa 93/99/EWG z dnia 29 października 1993 r. w sprawie dodatkowych środków urzędowej kontroli środków spożywczych - Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolnospożywczych (Dz. U. Nr 5, poz. 44 z póź. zm.) - Dyrektywa Rady 85/591/EWG z dnia 20 grudnia 1985r. dotycząca wprowadzenia wspólnotowych metod pobierania próbek i analizy w celu monitorowania środków spożywczych przeznaczonych do spożycia przez ludzi - Dyrektywa Rady 89/108/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do głęboko mrożonych środków spożywczych przeznaczonych do spożycia przez ludzi - Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/13/WE z dnia 20 marca 2000 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw 180 Państw Członkowskich w zakresie etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych 4. Minimalne standardy w zakresie ochrony środowiska - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z dnia 20 czerwca 2001 r.) - Dyrektywa 96/61/WE w sprawie zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń - Dyrektywa 96/82/WE kontroli zagrożeń wypadkami z udziałem substancji niebezpiecznych - Dyrektywa 200/14/WE w sprawie emisji hałasu do środowiska -Dyrektywa 2000/14/WE w sprawie zarządzania hałasem - Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. z dnia 11 października 2001 r.) - Dyrektywa 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli - Dyrektywa 76/464/EWG w sprawie zrzutu substancji niebezpiecznych do wód - Dyrektywa 76/160/ EWG w sprawie jakości wód w kąpieliskach - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. z dnia 20 czerwca 2001 r.) - Dyrektywa 74/422/EWG oraz Dyrektywa 91/689/EWG w sprawie gospodarki odpadami - Dyrektywa 94/62/WE w sprawie odpadów opakowaniowych - Dyrektywa 91/1578/EWG w sprawie baterii i akumulatorów - Dyrektywa 99/31/WE w sprawie składowisk odpadów - Dyrektywa 91/689/EWG w prawie odpadów niebezpiecznych. 181 Załącznik nr 5. Wykaz działalności wspieranych w ramach działania Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów Wsparciem objęte mogą być projekty związane z działalnością agroturystyczną, wytwarzaniem materiałów energetycznych z biomasy oraz zakładaniem plantacji roślin wieloletnich przeznaczonych na cele energetyczne – zgodnie z zapisami rozdziału III - oraz niżej wymienione inne kategorie działalności gospodarczej: SEKCJA A ROLNICTWO, ŁOWIECTWO I LEŚNICTWO 01.41.A Działalność usługowa związana z uprawami rolnymi 01.41.B Działalność usługowa związana z zagospodarowaniem terenów zieleni 01.42.Z. Działalność usługowa związana z chowem i hodowlą zwierząt, z wyłączeniem usług weterynaryjnych 02.02.Z. Działalność usługowa związana z leśnictwem SEKCJAD PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE 15.11.Z Produkcja mięsa, z wyłączeniem mięsa z drobiu i królików 15.12.Z Produkcja mięsa z drobiu i królików 15.13.A Produkcja konserw, przetworów z mięsa, podrobów mięsnych i krwi 15.13.B Działalność usługowa związana z wytwarzaniem wyrobów z mięsa 15.31.Z Przetwórstwo i konserwowanie ziemniaków 15.33.A Przetwórstwo i konserwowanie owoców i warzyw, gdzie indziej niesklasyfikowane, z wyłączeniem działalności usługowej 15.41.Z Produkcja nieczyszczonych olejów i tłuszczów 15.51.Z Przetwórstwo mleka i wyrób serów 15.52.Z Produkcja lodów 15.61.Z Wytwarzanie produktów przemiału zbóż 15.71.Z Produkcja pasz dla zwierząt gospodarskich i ryb 15.72.Z Produkcja karmy dla zwierząt domowych 15.81.A Produkcja pieczywa 15.81.B Produkcja wyrobów ciastkarskich świeżych 15.85.Z Produkcja makaronów, klusek i podobnych wyrobów mącznych 182 17.12.Z Produkcja przędzy wełnianej zgrzebnej 17.13.Z Produkcja przędzy wełnianej czesankowej 17.14.Z Produkcja przędzy lnianej 17.17.Z Produkcja przędzy z włókien tekstylnych pozostała 17.22.Z Produkcja tkanin wełnianych zgrzebnych 17.23.Z Produkcja tkanin wełnianych czesankowych 17.25.Z Produkcja tkanin pozostałych 17.40.A Produkcja gotowych wyrobów włókienniczych, z wyłączeniem odzieży i działalności usługowej 17.40.B.00 Działalność usługowa w zakresie naprawy wyrobów z brezentu i wyposażenia kempingowego 17.51.Z Produkcja dywanów i chodników: 17.52.A Produkcja wyrobów powroźniczych i sieciowych, z wyłączeniem działalności usługowej 17.52.B. Działalność usługowa w zakresie naprawy sieci i wyrobów powroźniczych 17.53.Z Produkcja włóknin i wyrobów wykonanych z włóknin, z wyłączeniem odzieży 17.54.Z Produkcja wyrobów włókienniczych pozostałych, gdzie indziej nie sklasyfikowana 17.60.Z Produkcja dzianin 17.72.Z Produkcja odzieży dzianej 18.10.Z Produkcja odzieży skórzanej 18.21.Z Produkcja ubrań roboczych 18.22.A Produkcja ubrań wierzchnich dla mężczyzn i chłopców pozostała 18.22.B Produkcja ubrań wierzchnich dla kobiet i dziewcząt pozostała 18.23.Z Produkcja bielizny 18.24.Z Produkcja pozostałej odzieży i dodatków do odzieży, gdzie indziej niesklasyfikowana 18.30.Z Wyprawianie i barwienie skór futerkowych; produkcja wyrobów futrzarskich 19.10.Z Produkcja skór wyprawionych 19.20.Z Produkcja wyrobów kaletniczych i rymarskich 20.10.A Produkcja wyrobów tartacznych 20.10.B Działalność usługowa w zakresie impregnowania drewna 20.20.Z Produkcja arkuszy fornirowych; produkcja płyt i sklejek 20.30.Z Produkcja wyrobów stolarskich i ciesielskich dla budownictwa 20.40.Z Produkcja opakowań drewnianych 20.51.Z Produkcja pozostałych wyrobów z drewna 20.52.Z Produkcja wyrobów z korka, słomy i z materiałów używanych do wyplatania 21.21.Z Produkcja papieru falistego i tektury falistej oraz opakowań z papieru i tektury 21.25.Z Produkcja pozostałych artykułów z papieru i tektury, gdzie indziej nie sklasyfikowana 25.22.Z Produkcja opakowań z tworzyw sztucznych 25.23.Z Produkcja wyrobów z tworzyw sztucznych dla budownictwa 25.24.Z Produkcja pozostałych wyrobów z tworzyw sztucznych 26.13.Z Produkcja szkła gospodarczego 26.21.Z Produkcja ceramicznych wyrobów stołowych i ozdobnych: 26.25.Z Produkcja ceramicznych wyrobów pozostałych 26.30.Z Produkcja płytek ceramicznych 26.40.Z Produkcja ceramiki budowlanej 26.70.Z Cięcie, formowanie i wykończanie kamienia ozdobnego i kamienia dla budownictwa 26.81.Z Produkcja technicznych wyrobów ściernych 26.82.Z Produkcja pozostałych wyrobów z mineralnych surowców niemetalicznych, gdzie indziej nie sklasyfikowana 28.11.C Działalność usługowa w zakresie instalowania konstrukcji metalowych 28.12.Z Produkcja metalowych elementów stolarki budowlanej 28.22.Z Produkcja grzejników i kotłów centralnego ogrzewania 28.51.Z Obróbka metali i nakładanie powłok na metale 28.52.Z Obróbka mechaniczna elementów metalowych 28.61.Z Produkcja wyrobów nożowniczych i sztućców 28.62.Z Produkcja narzędzi 28.63.Z Produkcja zamków i zawiasów 28.71.Z Produkcja pojemników metalowych 28.72.Z Produkcja opakowań z metali lekkich 28.73.Z Produkcja wyrobów z drutu 28.74.Z Produkcja złączy, śrub, łańcuchów i sprężyn 28.75.A Produkcja wyrobów metalowych przeznaczonych do łazienek i kuchni 28.75.B Produkcja pozostałych gotowych wyrobów metalowych 29.24.B. Działalność usługowa w zakresie instalowania, naprawy i konserwacji maszyn ogólnego przeznaczenia, gdzie indziej niesklasyfikowana 29.32.B. Działalność usługowa w zakresie instalowania, naprawy i konserwacji maszyn rolniczych i leśnych 31.10.B. Działalność usługowa w zakresie instalowania, naprawy, konserwacji i przezwajania silników elektrycznych, prądnic i transformatorów 31.62.B. Działalność usługowa w zakresie instalowania, naprawy i konserwacji sprzętu elektrycznego, gdzie indziej niesklasyfikowana 35.12.Z Produkcja oraz naprawa łodzi wycieczkowych i sportowych 35.50.Z Produkcja pozostałego sprzętu transportowego, gdzie indziej niesklasyfikowana 36.11.Z Produkcja krzeseł i mebli do siedzenia 36.12.Z Produkcja mebli biurowych i sklepowych pozostała 36.13.Z Produkcja mebli kuchennych 183 36.14.A Produkcja mebli pozostała, z wyłączeniem działalności usługowej 36.14.B Działalność usługowa w zakresie wykańczania mebli 36.50.Z Produkcja gier i zabawek 36.61.Z Produkcja sztucznej biżuterii 36.62.Z Produkcja mioteł, szczotek i pędzli 36.63.Z Produkcja wyrobów pozostała, gdzie indziej niesklasyfikowana 37.10.Z Przetwarzanie odpadów metalowych, włączając złom 37.20.Z Przetwarzanie odpadów niemetalowych, włączając wyroby wybrakowane SEKCJA F BUDOWNICTWO 45.11.Z Rozbiórka i burzenie obiektów budowlanych; roboty ziemne 45.21.A Wykonywanie robót ogólnobudowlanych związanych z wznoszeniem budynków 45.22.Z Wykonywanie konstrukcji i pokryć dachowych: 45.25.A Stawianie rusztowań 45.25.B Roboty związane z fundamentowaniem 45.25.D Wykonywanie robót budowlanych murarskich 45.31.A Wykonywanie instalacji elektrycznych budynków i budowli 45.31.B Wykonywanie instalacji elektrycznych sygnalizacyjnych 45.33.A Wykonywanie instalacji centralnego ogrzewania i wentylacyjnych 45.33.B Wykonywanie instalacji wodnokanalizacyjnych 45.34.Z Wykonywanie pozostałych instalacji budowlanych 45.41.Z Tynkowanie 45.45.Z Wykonywanie pozostałych robót budowlanych wykończeniowych SEKCJA G HANDEL HURTOWY I DETALICZNY; NAPRAWA POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH, MOTOCYKLI ORAZ ARTYKUŁÓW UŻYTKU OSOBISTEGO I DOMOWEGO 50.20.A Konserwacja i naprawa pojazdów samochodowych 50.20.B Pomoc drogowa oraz pozostała działalność usługowa związana z pojazdami samochodowymi 52.61.Z Sprzedaż detaliczna prowadzona przez domy sprzedaży wysyłkowej 52.71.Z. Naprawa obuwia i innych wyrobów skórzanych 52.72.Z Naprawa elektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego 52.73.Z. Naprawa zegarków, zegarów i biżuterii 52.74.Z Naprawa artykułów użytku osobistego i domowego, gdzie indziej niesklasyfikowana SEKCJA H HOTELE I RESTAURACJE 55.10.Z Hotele 55.21.Z. Schroniska turystyczne 55.22.Z Pola kempingowe, włączając pola dla samochodowych przyczep kempingowych 55.23.Z Miejsca krótkotrwałego zakwaterowania pozostałe, gdzie indziej niesklasyfikowane 55.30.A Restauracje 55.30.B Placówki gastronomiczne pozostałe 55.52.Z Przygotowywanie i dostarczanie żywności dla odbiorców zewnętrznych (katering) SEKCJA I TRANSPORT, GOSPODARKA MAGAZYNOWA I ŁĄCZNOŚĆ 45.42.Z Zakładanie stolarki budowlanej 60.23.Z Transport pasażerski lądowy, pozostały 60.24.A Transport drogowy towarów pojazdami specjalizowanymi 45.43.A Posadzkarstwo; tapetowanie i oblicowywanie ścian 45.43.B Sztukatorstwo 60.24.B Transport drogowy towarów pojazdami uniwersalnymi 61.10.B Transport wodny przybrzeżny 45.44.A Malowanie 61.20.Z Transport wodny śródlądowy 45.44.B Szklenie 63.12.C Magazynowanie i przechowywanie towarów w pozostałych składowiskach 184 63.30.A Działalność organizatorów turystyki 63.30.D Działalność turystyczna pozostała SEKCJA K OBSŁUGA NIERUCHOMOŚCI, WYNAJEM I USŁUGI ZWIĄZANE Z PROWADZENIEM DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 71.10.Z Wynajem samochodów osobowych 93.01.Z Pranie i czyszczenie wyrobów włókienniczych i futrzarskich 93.02.Z Fryzjerstwo i pozostałe zabiegi kosmetyczne 93.04.Z Działalność związana z poprawą kondycji fizycznej 71.21.Z Wynajem pozostałych środków transportu lądowego 71.22.Z Wynajem środków transportu wodnego 71.31.Z Wynajem maszyn i urządzeń rolniczych 71.32.Z Wynajem maszyn i urządzeń budowlanych 71.40.Z Wypożyczanie artykułów użytku osobistego i domowego 72.10.Z Doradztwo w zakresie sprzętu komputerowego 74.12.Z Działalność rachunkowo-księgowa 74.14.A Doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania 74.70.Z Sprzątanie i czyszczenie obiektów SEKCJA N OCHRONA ZDROWIA I POMOC SPOŁECZNA 85.20.Z Działalność weterynaryjna 85.31.B Pomoc społeczna pozostała, z zakwaterowaniem 85.32.A Żłobki SEKCJA O POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWA KOMUNALNA, SPOŁECZNA I INDYWIDUALNA, POZOSTAŁA 90.02.Z Gospodarowanie odpadami 92.33.Z Działalność wesołych miasteczek i parków rozrywki 92.34.Z Działalność rozrywkowa pozostała, gdzie indziej niesklasyfikowana 92.51.B Działalność bibliotek innych niż publiczne 92.72.Z Pozostała działalność rekreacyjna, gdzie indziej niesklasyfikowana 185 Załącznik nr 6. Okoliczności o charakterze siły wyższej (force majeur) - zasady wynikające z art. 39 Rozporządzenia Komisji 817/2004 oraz zasady krajowe obowiązujące dla SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich Za okoliczność o charakterze siły wyższej uznaje się wszelkie nieprzewidywalne zdarzenia będące poza kontrolą, których nie można przezwyciężyć mimo wszelkich należnych starań, w szczególności. 1. Klęski żywiołowe takie jak: burze i zjawiska z nimi związane (np. wyładowania atmosferyczne, wiatry, opady nawalne, grad), powodzie, wylewy, huragany lub tornada, susze, pożary, trzęsienia ziemi, obsunięcia ziemi, lawiny, ekstremalne warunki termiczne, masowe pojawy szkodników. 2. Strajki, działania terrorystyczne, wojny, zamieszki lub inne zakłócenia społeczne. 3. Epidemie lub epizootie, jak również pojedyncze przypadki padnięcia zwierząt lub ich zachorowań powodujących konieczność uboju. 4. Wywłaszczenia nieruchomości, jeśli nie mogły one być przewidziane w chwili podejmowania zobowiązania. 5. Wypadki lub awarie skutkujące zniszczeniem budynków, budowli lub przedmiotów w stopniu uniemożliwiających ich dalsze użytkowanie, zgodnie z założonym celem projektu oraz kradzieże, które nie nastąpiły z winy beneficjenta. W przypadku, gdy beneficjentem jest osoba fizyczna, za okoliczność o charakterze siły wyższej uznaje się ponadto: 1. Śmierć beneficjenta. W takim przypadku umowa o dofinansowanie projektu automatycznie wygasa, chyba, że spadkobiercy beneficjenta zadeklarują chęć kontynuowania projektu i przejęcia zobowiązań. 2. Udokumentowaną niezdolność beneficjenta do pracy wynikającą z choroby lub wypadku. 186 Załącznik nr 7. Zagrożenia pożarowe obszarów leśnych Zaliczenia obszarów leśnych do kategorii zagrożenia pożarowego dokonuje się w planach urządzenia lasu. Przy kategoryzacji uwzględnia się warunki przyrodniczo-leśne, średnią roczną liczbę występowania pożarów lasu, warunki klimatyczne określone współczynnikiem hydrotermicznym Sielaninowa oraz wskaźnik zanieczyszczenia powietrza. Ustala się trzy kategorie zagrożenia pożarowego lasu dla nadleśnictw: I kategoria – duże zagrożenie pożarowe, co stanowi 40,9% powierzchni lasów LP; II kategoria – średnie zagrożenie pożarowe lasu, co stanowi 44,3% powierzchni lasów LP; III kategoria – małe zagrożenie pożarowe lasu, co stanowi 14,8% powierzchni lasu LP. Sposób ustalania kategorii zagrożenia pożarowego lasu określa Załącznik nr 1 do Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 16 sierpnia 1999 roku w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów. Ponadto zgodnie z ustawą o ochronie przeciwpożarowej z dnia 24 sierpnia 1991 r., nadleśnictwa zobowiązane są do opracowania „Sposobu postępowania na wypadek powstania pożaru lasu”. Ustalone „Sposoby postępowania na wypadek pożaru lasu” podlegają corocznej aktualizacji do dnia 15 marca. Powyższy dokument stanowi integralną część planu ratowniczego rejonu, opracowywanego przez miejscowego komendanta powiatowego Państwowej Straży Pożarnej. Poniżej znajdują się kategorie zagrożenia pożarowego lasów wg stanu na dzień 31 grudnia 2003 r. I kategoria RDLP N-ctwo II kategoria Pow. N-ctwo III kategoria Pow. N-ctwo Razem powierzchnia w kat. Pow. I kat. II kat. III kat Białystok 6 118479 21 365652 5 77438 118479 365652 77438 Gdańsk 0 0 14 273595 1 17400 0 273595 17400 22 380725 9 155871 7 76432 380725 155871 76432 Kraków 0 0 3 34799 13 132012 0 34799 132012 Krosno 0 0 6 87166 21 316594 0 87166 316594 Lublin 1 16137 16 278314 8 107388 16137 278314 107388 Łódź 8 113926 13 169931 0 0 113926 169931 0 Olsztyn 5 90901 22 385568 6 99375 90901 385568 99375 Piła 15 252192 5 78537 0 0 252192 78537 0 Poznań 14 252428 12 188230 0 0 252428 188230 0 Katowice Radom Szczecin 9 116794 14 199343 0 0 116794 199343 0 25 480841 10 168781 0 0 480841 168781 0 3 49083 26 500048 2 38676 49083 500048 38676 14 246219 11 173556 1 10828 246219 173556 10828 9 123327 4 55164 1 6846 123327 55164 6846 13 218179 15 239718 5 64652 218179 239718 64652 Szczecinek Toruń Warszawa Wrocław Zielona Góra Razem % wg ilości 20 431748 0 0 0 0 431748 0 0 164 2890979 201 3354273 70 947641 2890979 3354273 947641 37,7 46,2 16,1 187 188 Załącznik nr 8. Sposób określania wielkości ekonomicznej gospodarstw rolnych W ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja rolnictwa oraz rozwój obszarów wiejskich, w działaniach: - Inwestycje w gospodarstwach rolnych - Ułatwianie startu młodym rolników żywotność ekonomiczna gospodarstwa rolnego mierzona jest za pomocą wielkości ekonomicznej gospodarstwa rolnego, wyrażonej w Europejskich Jednostkach Wielkości (ang. ESU). Wielkość ekonomiczna gospodarstwa rolnego jest również podstawą do kwalifikowania gospodarstw do grupy tzw. gospodarstw niskotowarowych, które mogą być wspierane w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich, w działaniu Wsparcie gospodarstw niskotowarowych. W celu obliczenia wielkości ekonomicznej gospodarstwa rolnego przeprowadza się następujące obliczenia. Dane dotyczące gospodarstwa wpisuje się w kolumnie "Dane ilościowe o powierzchni upraw i pogłowiu zwierząt" (tabela na stronie następnej). Następnie należy przemnożyć wpisane wartości przez właściwe dla danego makroregionu34 wartości współczynników Standardowych Nadwyżek Bezpośrednich – SGM „2000”35 i otrzymane wartości wpisać w kolumnie "Wartości SGM poszczególnych działalności danego gospodarstwa". Sumę wartości z tej kolumny zapisuje się w komórce "Suma wartości SGM", a następnie przenosi do licznika wzoru znajdującego się pod tabelą i oblicza wielkość ekonomiczną gospodarstwa rolnego. Makroregiony rolnicze w Polsce Pomorze i Mazury Wielkopolska i Śląsk Mazowsze i Podlasie Małopolska i Pogórze Lubuskie Wielkopolskie Podlaskie Świętokrzyskie Zachodniopomorskie Kujawsko - pomorskie Mazowieckie Śląskie Pomorskie Dolnośląskie Łódzkie Małopolskie Warmińsko - Mazurskie Opolskie Lubelskie Podkarpackie 34 Przynależność województw do poszczególnych makroregionów określono w tabeli Makroregiony rolnicze w Polsce. 35 Regionalne współczynniki Standardowych Nadwyżek Bezpośrednich - SGM"2000" (ang. Standard Gross Margin) dla produktów roślinnych i zwierzęcych, zostały przygotowane w Zakładzie Rachunkowości Rolnej Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, w Warszawie 189 Wartości SGM poszczeg ólnych Wielko Małopolsk działalnoś Pomorze Mazowsze polska ai ci danego i Mazury i Podlasie i Śląsk Pogórze gospodar stwa Wartość SGM "2000" w PLN Lp Jednostka miary Rodzaj działalności Dane ilościowe o powierzchni upraw i pogłowiu zwierząt 1 Pszenica hektar 1214 1312 943 976 2 Żyto hektar 578 667 540 625 919 3 Jęczmień hektar 861 1143 924 4 Owies hektar 561 813 637 805 5 Pszenżyto hektar 797 1063 781 857 6 Kukurydza na ziarno hektar 899 1328 1426 1234 7 Mieszanki zbożowe hektar 569 833 663 862 8 Strączkowe łącznie z mieszankami zbóż z roślinami strączkowymi hektar 1454 1889 1602 3608 1050 9 Gryka, proso i inne zboża hektar 518 623 604 10 Ziemniaki hektar 2973 2795 2608 2033 11 Buraki cukrowe hektar 2636 2822 2622 2784 12 Warzywa w uprawie polowej hektar 6508 7087 7004 8019 hektar 174963 183607 189828 186939 hektar 34312 34312 34312 34312 hektar 366667 366667 366667 366667 hektar 9480 8065 7797 7522 hektar 361 361 361 361 hektar 3083 7437 9919 5864 17 Warzywa, truskawki w uprawie pod osłonami Kwiaty i rośliny ozdobne w uprawie polowej Kwiaty i rośliny ozdobne w uprawie pod osłonami Pozostałe uprawy nasienne i sadzonki 1 Pozostałe uprawy 18 Tytoń 19 Chmiel hektar 7991 7991 7991 7991 20 Rzepak i rzepik hektar 912 1080 1119 1160 21 Słonecznik hektar 1021 1021 1021 1021 22 Soja hektar 509 509 509 509 23 Len oleisty hektar 352 352 352 352 13 14 15 16 2 24 Pozostałe rośliny oleiste hektar 1133 1133 1133 1133 25 Len włóknisty hektar 1470 1470 1470 1470 26 Konopie hektar 1330 1330 1330 1330 27 Zioła i rośliny przyprawowe hektar 952 1644 2028 1216 28 Pozostałe rośliny przemysłowe Plantacja drzew i krzewów owocowych hektar 2652 2652 2652 2652 hektar 4331 4837 5133 4184 30 Truskawki w uprawie polowej hektar 4865 2384 1670 2302 31 Winogrona konsumpcyjne hektar 3578 3578 3578 3578 32 Szkółki hektar 34793 34793 34793 34793 33 Uprawy trwałe pod osłonami hektar 26558 26558 26558 26558 m 65,60 65,60 65,60 65,60 sztuka 446 446 446 446 29 34 3 5 4 2 Grzyby uprawne 6 35 Koniowate 36 Cielęta poniżej 1 roku sztuka 391 447 547 499 37 Byczki poniżej 2 lat sztuka 1082 1072 1007 889 38 Jałówki poniżej 2 lat sztuka 2185 2282 2146 1925 39 Byki 2 lata i więcej sztuka 1367 1733 1135 929 7 40 Jałówki 2 lata i więcej sztuka 5019 6674 8060 5938 41 Krowy mleczne sztuka 2311 2363 2158 1967 42 Pozostałe krowy sztuka 98 54 78 47 43 Owce - ogółem sztuka 29 36 34 45 44 Kozy - ogółem sztuka 290 384 471 388 sztuka 136 136 136 136 sztuka 1342 1458 1497 1197 45 8 Prosięta o wadze poniżej 20 kg 9 47 Lochy hodowlane o wadze 50 kg i więcej 10 Pozostała trzoda chlewna sztuka 490 622 584 519 48 Brojlery kurze sztuka 2,93 2,93 2,93 2,93 49 Kury nioski sztuka 10,23 6,78 2,67 5,72 50 Pozostały drób sztuka 17,73 17,26 16,75 19,54 51 Króliki - matki królicze sztuka 61 61 61 61 52 Pnie pszczele 1 ul 204 204 204 204 46 Suma wartości SGM: Suma wartosci 4761,864 SGM (11) = Wielkość ekonomiczna gospodarstwa rolnego wyrażona w ESU 1 wszystkie powierzchnie nie ujęte wcześniej, a także powierzchnie uprawy łubinu gorzkiego (na nawóz zielony i na nasiona) 2 np. gorczyca 3 np. wiklina 4 np. winogrona 5 np. pieczarki 6 „koniowate” – obejmuje: osły, muły, konie robocze, z wyłączeniem koni wyścigowych i przeznaczonych do jazdy rekreacyjnej 7 „byki dwa lata i więcej” – obejmuje tylko opasy, z wyłączeniem buhajów do rozpłodu 8 „pozostałe krowy” – obejmuje krowy „mamki” i inne, np. krowy robocze, z wyłączeniem wybrakowanych krów mlecznych 9 Standardowa nadwyżka bezpośrednia dla działalności: "Prosięta o wadze poniżej 20 kg" w algorytmie klasyfikacji gospodarstw jest uwzględniana tylko wtedy, gdy dla działalności " "Lochy hodowlane o wadze 50 kg i więcej" liczba sztuk = 0. 10 „pozostała trzoda chlewna” – obejmuje warchlaki o wadze od 20 do 50 kg i tuczniki o wadze powyżej 50 kg (11) jest to wartość 1200 EURO przemnożona przez 3,96822 (kurs 1 EURO wykorzystany do obliczania wartości SGM "2000") 191 Załącznik nr 9. Zasady wyboru projektów w ramach SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich W ramach SPO obowiązują dwa główne systemy wyboru projektów do realizacji: system kolejności zgłoszeń oraz system selekcji projektów. W przypadku działań: - Inwestycje w gospodarstwach rolnych, - Ułatwianie startu młodym rolnikom, - Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów, - Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem, - Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalna katastrofą…, projekty, spełniające kryteria dostępu i zweryfikowane pozytywnie pod względem pozostałych wymienionych wyżej elementów oceny merytorycznej, będą przyjmowane do realizacji według kolejności złożenia wniosków, w ramach dostępnych środków. Projekty zgłoszone w ramach działania Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych realizuje się na zasadzie kolejności zgłoszeń, po zaopiniowaniu przez Komitet Sterujący SPO. Rozwiązanie takie przyjęto z uwagi na strategiczne znaczenie sektora przetwórstwa i stosunkowo dużą wartość środków publicznych zaangażowanych w realizację pojedynczych projektów. Projekty, dotyczące działania Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi, są kierowane do realizacji po zaopiniowaniu list tych projektów (sporządzonych dla danego województwa na zasadzie kolejności zgłoszeń lub oceny ekonomicznej) przez odpowiedni Regionalny Komitet Sterujący. Wybór do realizacji projektów zgłoszonych w ramach działań: Szkolenia, Wsparcie doradztwa rolniczego, Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego, Pilotażowy Program LEADER+ oraz Scalanie gruntów dokonywany jest na podstawie obiektywnych, mierzalnych kryteriów określonych odrębnie dla każdego z działań, zawartych w Rozdziale 3. niniejszego dokumentu. W przypadku ww. działań rankingu projektów za pomocą punktowych kryteriów wyboru dokonuje: - właściwa grupa robocza Komitetu Sterującego SPO (Szkolenia oraz Wsparcie doradztwa rolniczego); - instytucja wdrażająca (Scalanie gruntów); - instytucja wdrażająca z udziałem Regionalnego Komitetu Sterującego (Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego); - instytucja wdrażająca z udziałem grupy roboczej Komitetu Sterującego SPO (Pilotażowy Program LEADER+). Listy rankingowe projektów są przekazywane: - Komitetowi Sterującemu SPO - w przypadku działań Szkolenia, Wsparcie doradztwa rolniczego oraz Pilotażowy Program LEADER+; - odpowiedniemu Regionalnemu Komitetowi Sterującemu - w przypadku działań Scalanie gruntów, Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego, które rekomendują je do realizacji przez odpowiednią instytucję wdrażającą. 192 W przypadku list projektów dla działań: Scalanie gruntów, Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego oraz Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi RKS może zarekomendować Zarządowi Województwa dokonanie zmian w kolejności projektów na danej liście. Propozycja taka musi być pisemnie uzasadniona. Zarząd Województwa ostatecznie rozstrzyga o kolejności projektów na liście i wskazuje projekty przeznaczone do realizacji; w przypadku, gdy ostateczna lista projektów różni się od zaproponowanej przez RKS, decyzja Zarządu Województwa wymaga pisemnego uzasadnienia. Wybór projektów do realizacji w ramach działań Pomocy technicznej następuje na podstawie wytycznych określonych przez Komitet Sterujący SPO. Propozycję listy projektów do realizacji opracowuje grupa robocza Komitetu Sterującego SPO. Listę rekomenduje do realizacji Komitet Sterujący SPO. 193