Przeg_Gaz 4-2008.qxd - Izba Gospodarcza Gazownictwa

Transkrypt

Rada Programowa
przewodnicz¹cy
Mieczys³aw Men¿yñski
wiceprzewodnicz¹cy
Cezary Mróz – cz³onek zarz¹du Izby
Gospodarczej Gazownictwa
cz³onkowie:
Maja Girycka
– Górnoœl¹ska Spó³ka Gazownictwa
Sp. z o.o. w Zabrzu
Co prawda, œwiatowy kryzys finansowy nie okupuje ju¿ pierwszych stron gazet
i nie jest wiod¹cym tematem telewizyjnych i radiowych wiadomoœci,
ale nie da siê ukryæ, ¿e jego skutki – w wiêkszym lub mniejszym stopniu
– odczuwaæ bêdziemy zapewne jeszcze przez wiele miesiêcy.
Jednak jednoznaczna odpowiedŸ na pytanie o prze³o¿enie kryzysu w sektorze
finansowym na realn¹ gospodarkê wydaje siê w tej chwili doœæ trudna.
Znacznie ³atwiejszy do zdiagnozowania jest wp³yw niedawnych t¹pniêæ
finansowych na bran¿ê gazownicz¹, w której procesy inwestycyjne
przygotowywane s¹ z wielomiesiêcznym wyprzedzeniem, a globalne dzia³ania
uwarunkowane s¹ nie tylko relacjami finansowymi, ale tak¿e, a mo¿e przede
wszystkim, politycznymi. Zdaniem wiêkszoœci gazowniczych ekspertów,
kryzys finansowy nie tylko nie wp³ynie negatywnie na polskie gazownictwo,
ale wrêcz mo¿e byæ dla niego szans¹ na lepsze jutro. Czy tak siê rzeczywiœcie
stanie – poka¿e czas...
Patrz¹c z nadziej¹ w przysz³oœæ, nie mo¿na zapominaæ o bie¿¹cych dokonaniach
maj¹cych niebagatelny wp³yw na kolejne lata funkcjonowania naszej bran¿y.
Pierwszym z nich, daj¹cym nadziejê na spokojniejsze jutro dla polskiego
gazownictwa, jest uzgodnienie z Urzêdem Dozoru Technicznego wspólnego
stanowiska w kwestii nadzoru nad gazoci¹gami przesy³owymi. Cykl szeœciu
spotkañ, zorganizowanych pod koniec bie¿¹cego roku przez Izbê Gospodarcz¹
Gazownictwa oraz UDT, pokaza³, ¿e dziêki obopólnym kompromisom uda³o siê
wypracowaæ porozumienie, pozwalaj¹ce na bezkonfliktowe realizowanie
gazowniczych inwestycji, pomimo braku odpowiednich rozporz¹dzeñ resortu
gospodarki. Pozostaje wiêc tylko mieæ nadziejê, ¿e w ministerialnych biurkach
ju¿ niebawem odnajd¹ siê projekty odpowiednich rozporz¹dzeñ, z³o¿one
przez IGG oraz UDT, a obecny, ale przejœciowy okres bêdzie mo¿liwie
jak najkrótszy.
Drugim, znacznie wiêkszym i nios¹cym za sob¹ powa¿niejsze konsekwencje
organizacyjno-techniczne, tegorocznym sukcesem IGG jest ustanowienie
pierwszego z zaplanowanych standardów technicznych. Dokument oznaczony
symbolem ST-IGG-0601:2008, dotycz¹cy ochrony przed korozj¹ zewnêtrzn¹
gazoci¹gów stalowych, jest pierwszym namacalnym dowodem tworzenia
przez IGG samorz¹du technicznego. Przedsiêwziêcie, w które zaanga¿owanych
jest kilkuset specjalistów pracuj¹cych w piêtnastu tematycznych zespo³ach,
ju¿ niebawem owocowaæ bêdzie kolejnymi opracowaniami.
Koñcz¹c tak udany dla polskiego gazownictwa rok, pozostaje wierzyæ,
¿e kolejny równie¿ przyniesie pozytywne doznania, a poprzedzaj¹cy go
okres œwi¹teczny bêdzie dla nas wszystkich czasem zadumy,
spokoju i odpoczynku od wyzwañ codziennoœci, spêdzonym w niepowtarzalnej,
rodzinnej atmosferze.
Cezary Mróz
cz³onek zarz¹du IGG
wiceprzewodnicz¹cy Rady Programowej „PG”
W³odzimierz Kleniewski
– Polskie Górnictwo Naftowe
i Gazownictwo SA
Leszek £uczak
– Wielkopolska Spó³ka Gazownictwa
Sp. z o.o.
Marzena Majdzik
– Dolnoœl¹ska Spó³ka Gazownictwa
Sp. z o.o. we Wroc³awiu
Katarzyna Mróz
– Polskie Górnictwo Naftowe
i Gazownictwo SA
Ma³gorzata Polkowska
– Operator Gazoci¹gów Przesy³owych
GAZ–SYSTEM S.A.
Andrzej Schoeneich
– dyrektor Izby Gospodarczej Gazownictwa
Emilia Tomalska
– Mazowiecka Spó³ka Gazownictwa
Sp. z o.o.
Katarzyna Wróblewicz
– Pomorska Spó³ka Gazownictwa
Sp. z o.o. w Gdañsku
Wydawca: Izba Gospodarcza Gazownictwa
01-224 Warszawa, ul. Kasprzaka 25
tel.(+48) 022 691 87 80
tel./faks (+48) 022 691 87 81
e-mail: [email protected]
www.igg.pl
Przygotowanie i opracowanie redakcyjne:
Fundacja Klubu 500
00-549 Warszawa, ul. Piêkna 24/26
tel. (+48) 022 628 06 28, 625 56 04
tel./faks (+48) 022 628 83 92
lub [email protected]
Redaktor naczelny: Adam Cymer
tel. kom. 0 602 625 474
Projekt graficzny:
Jolanta Krafft-PrzeŸdziecka
DTP: BARTGRAF
Ewa Ksiê¿opolska-Bisiñska
tel. (+48) 022 625 55 48
S
p
i
s
t
r
e
œ
c
i
TEMAT WYDANIA
10
11
15
16
Czy kryzys finansowy stanowi zagro¿enie dla sektora
gazowego? Wzrasta zu¿ycie gazu ziemnego na œwiecie
– pisze Aleksander Wasilewski, radca w MSZ, ekspert rynku
gazu
Wracamy do funkcji pañstwa – mówi prof. dr Marek Belka,
by³y premier, dyrektor departamentu europejskiego
w Miêdzynarodowym Funduszu Walutowym
Czy rz¹d wesprze Gazprom? – zastanawia siê Jeremi Zarzycki
Programy rozwoju mimo kryzysu – taka opinia pojawia siê
w korespondencji Andrzeja Piwowarskiego z Algierii
WYDARZENIA
17
20
21
15
PE 2030 – trwaj¹ konsultacje. Andrzej Sikora i Jerzy Baehr podsumowuj¹ konferencjê
zorganizowan¹ przez IGG na temat polityki energetycznej Polski
Standardy techniczne w nowym biuletynie – Marian Ziêdalski zapowiada nowe wydawnictwo IGG,
które zacznie siê ukazywaæ w I kwartale 2009 roku.
Standard Techniczny IGG 0601 zosta³ przyjêty. Anatol Tkacz relacjonuje prace Komitetu Standardu
Technicznego
TECHNOLOGIE
23
Uwiêziæ dwutlenek! – dr in¿. Adam Wójcicki z Pañstwowego Instytutu Geologicznego przedstawia problemy
zwi¹zane z sekwestracj¹ geologiczn¹ CO2
FOTOREPORTA¯
26
Centralna Barbórka 2008, która odby³a siê w Zielonej Górze
PGNiG SA
28
Szeœæ filarów strategii GK PGNiG. Omówienie strategii w perspektywie
2015 roku
GRUPA KAPITA£OWA PGNiG SA
26
30
32
34
36
38
40
42
Kradzie¿e gazu. cz. II. Wojciech Gonera z Dolnoœl¹skiej Spó³ki Gazownictwa omawia aspekty prawne
tego procederu
II Strumieñ SAP. Maja Girycka z Górnoœl¹skiej Spó³ki Gazownictwa kontynuuje prezentacjê kolejnych
modu³ów systemu SAP
Tarnowskie gazownictwo doczeka³o siê monografii – pisze Bo¿ena Malaga-Wrona z Karpackiej
Spó³ki Gazownictwa
80 lat Zak³adu Gazowniczego w Radomiu omawia Pawe³ £odyga z Mazowieckiej Spó³ki Gazownictwa
Bli¿ej dzieciêcych uœmiechów. Katarzyna Wróblewicz z Pomorskiej Spó³ki Gazownictwa prezentuje kolejn¹ ju¿
akcjê wspierania dzieci z domów dziecka
Zasadnoœæ wyodrêbnienia prawa gazowego uzasadnia dr. in¿. Andrzej Barczyñski z Wielkopolskiej
Spó³ki Gazowniczej GAZ–SYSTEM S.A.
Procedura Open Season, stosowana na rynku europejskim, w 2009 roku zostanie przeprowadzona w Polsce
KULTURA
44
„Korzenie wspólnego europejskiego ducha” to tytu³ wystawy zorganizowanej w Brukseli
dziêki partnerstwu OGP GAZ–SYSTEM S.A.
OSOBOWOŒÆ
46
Modlimy siê do odpowiednich bogów. Adam Cymer kreœli sylwetkê Stanis³awa Zonia,
wieloletniego prezesa Geofizyki Toruñ
G.EN GAZ ENERGIA S.A.
48
Œwi¹teczna kartka pe³na ciep³a. Micha³ Szymczak opisuje konkurs dla dzieci pt. kartka œwi¹teczna
SPORT
50
4
Podsumowanie dwóch halowych turniejów pi³ki no¿nej
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
Z ¿ycia Izby Gospodarczej Gazownictwa
Agnieszka Rudzka
6
p r z e g l ¹ d
Przed nami œwiêta Bo¿ego Narodzenia i Nowy
Rok, czas wypoczynku, ale i zadumy, podsumowañ
tego, co zosta³o dokonane.
Dla IGG miniony kwarta³ by³ okresem intensywnej pracy. Oprócz monitorowania prac nad projektem dokumentu „Polityka energetyczna Polski do
2030 r.” do którego w drugiej wersji IGG zg³osi³a
1 paŸdziernika br. swoje uwagi i propozycje, 14 paŸdziernika br. IGG zorganizowa³a konferencjê, o której
nieco wiêcej pisz¹ moderatorzy tej konferencji.
Izba uczestniczy w pracach nad kolejnym
projektem rozporz¹dzenia o funkcjonowaniu systemu gazowego w Polsce, które bêdzie rozszerzone
o regulacje dotycz¹ce instalacji magazynów podziemnych i gazu skroplonego. Ministerstwo zapowiada, ¿e tak wa¿ne dla rynku gazowego rozporz¹dzenie bêdzie przygotowane do koñca stycznia 2009 r.
W paŸdzierniku br. reaktywowaliœmy przy IGG
Zespó³ Konsultacyjny ds. Programu Operacyjnego
,,Infrastruktura i œrodowisko’’. Do g³ównych zadañ
zespo³u nale¿y m.in. wspó³praca z rz¹dowym Komitetem Monitoruj¹cym Program Operacyjny ,,Infrastruktura i œrodowisko’’ 2007–2013, dzia³ania informacyjne dotycz¹ce mo¿liwoœci pozyskania funduszy
unijnych, opiniowanie i konsultowanie dokumentów
z zakresu pozyskiwania i wdra¿ania œrodków dla gazownictwa oraz proponowanie Zarz¹dowi IGG oraz
zarz¹dom zainteresowanych firm gazowniczych rozwi¹zañ umo¿liwiaj¹cych dofinansowanie.
Maj¹c na uwadze prowadzone przez IGG prace
nad standardami technicznymi dla gazownictwa,
konieczne sta³o siê podjêcie dzia³añ na rzecz ujednolicenia terminologii oraz definicji okreœlonych
m.in. w prawie energetycznym i szeroko pojêtych
przepisach technicznych w zakresie gazownictwa
(ustawy, rozporz¹dzenia wykonawcze, normy krajowe i normy zak³adowe PGNiG SA). Wychodz¹c
naprzeciw oczekiwaniom bran¿y, IGG powo³a³a zespó³ ekspertów ds. ujednolicenia nazewnictwa
w gazownictwie. Bêdzie on œciœle wspó³pracowa³
z Komitetem Standardu Technicznego. Informacja
na stronie 23.
Niew¹tpliwym sukcesem dotychczasowych prac
Komitetu Standardu Technicznego sta³o siê uchwalenie
i przyjêcie na IX plenarnym posiedzeniu pierwszego
Standardu Technicznego IGG.
Maj¹c na uwadze zg³aszane postulaty oraz rosn¹c¹ popularnoœæ s¹dów arbitra¿owych, które istniej¹ przy licz¹cych siê instytucjach bran¿owych, Zarz¹d IGG podj¹³ inicjatywê powo³ania takiego s¹du
przy Izbie Gospodarczej Gazownictwa. Obecnie
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
trwaj¹ prace nad projektem statutu oraz regulaminu
dzia³ania s¹du, których przyjêta wstêpnie przez Zarz¹d IGG wersja zosta³a rozes³ana do konsultacji
wszystkich cz³onków IGG.
18–20 listopada br. Zarz¹d IGG przebywa³
w Moskwie. 18 listopada br. cz³onkowie Zarz¹du
IGG wziêli udzia³ w odbywaj¹cym siê w Moskwie
VI Miêdzynarodowym Forum „Rosyjski Gaz –
2008”. W trakcie konferencji przedstawiono za³o¿enia strategii energetycznej Rosji do 2030 r.,
a tak¿e omówiono aktualne trendy w œwiatowej
energetyce, potencja³ eksportowy rosyjskiego gazu, jak równie¿ strategiczn¹ rolê gazu jako paliwa
przysz³oœci. Tematyka konferencji wzbudzi³a du¿e
zainteresowanie œwiatowej klasy ekspertów bran¿y
gazowniczej, którzy zaprezentowali swoje doœæ
zró¿nicowane pogl¹dy na temat globalizacji rynku
gazowego.
Du¿ym sukcesem okaza³o siê spotkanie cz³onków
Zarz¹du IGG z Vladimirem Jaziewem, prezesem Rosyjskiej Organizacji Gazownictwa (organizator Forum), wiceprzewodnicz¹cym Dumy Pañstwowej Federacji Rosyjskiej. Wymiana doœwiadczeñ na temat
funkcjonowania obydwu instytucji i przyjazna atmosfera spotkania pozwalaj¹ mieæ nadziejê na nawi¹zanie w przysz³oœci bli¿szej wspó³pracy z rosyjsk¹
bran¿¹ gazownicz¹, co jest zgodne z przyjêtym przez
IGG kierunkiem rozwoju – wspó³prac¹ i wymian¹ doœwiadczeñ z podobnymi organizacjami bran¿owymi
dzia³aj¹cymi w Polsce.
W trakcie rosyjskiej wizyty cz³onkowie zarz¹du
mieli równie¿ okazjê zobaczyæ Centrum Dyspozycji
Gazu, znajduj¹ce siê w siedzibie g³ównej Gazpromu.
11 grudnia br. w Muzeum Gazownictwa odby³o siê
uroczyste zakoñczenie i rozdanie 19 dyplomów
II edycji studiów MBA oraz inauguracja IV edycji studiów, w której uczestniczy 26 osób.
Za kilka miesiêcy IGG bêdzie œwiêtowaæ szóst¹
rocznicê powstania. Podobnie jak w roku ubieg³ym,
chcielibyœmy z tej okazji uhonorowaæ odznak¹ IGG
osoby szczególnie zas³u¿one dla bran¿y gazowniczej.
Przes³ane do IGG kandydatury osób zostan¹ rozpatrzone przez Zarz¹d IGG.
Przed nami szczególny czas œwi¹t Bo¿ego Narodzenia. Z tej okazji chcê w imieniu Zarz¹du IGG
i swoim podziêkowaæ wszystkim Czytelnikom
i Cz³onkom Izby Gospodarczej Gazownictwa za dotychczasow¹ wspó³pracê oraz ¿yczyæ zdrowych, rodzinnych, pe³nych mi³oœci i spokoju œwi¹t Bo¿ego Narodzenia przy dŸwiêkach kolêdy w cieple domowego
zacisza.
Szanowni Państwo,
otrzymujecie właśnie do rąk 20. numer naszego kwartalnika. A to oznacza, że spotykamy się już od 5 lat. Nie jest to jeszcze jubileusz wart świętowania, ale jest naszą
powinnością podziękować naszym Autorom i Współpracownikom za ich wkład w dotychczasowy dorobek pisma, a Czytelnikom za przychylne jego przyjęcie.
Jako Rada Programowa pisma staraliśmy się od pierwszego numeru dbać o to, by
„Przegląd Gazowniczy” był najbardziej wszechstronnym i rzetelnym źródłem informa cji dla wszystkich środowisk związanych z przemysłem gazowniczym. By na łamach
naszego kwartalnika wyrażane były poglądy i opinie reprezentatywne dla sektora ga zowego, by na tym forum pojawiały się najważniejsze propozycje rozwoju polskie go gazownictwa.
Korzystaliśmy z doradztwa wszystkich liczących się ośrodków naukowych, byliśmy w kontakcie ze wszystkimi instytucjami państwa, które mają wpływ na rozwią zania systemowe, regulujące funkcjonowanie rynku gazu.
Jako Rada Programowa nie mielibyśmy zapewne łatwego zadania w kształtowaniu formuły kwartalnika, gdyby nie inspirująca rola Izby Gospodarczej Gazownictwa.
To za przyczyną jej aktywności, nieustannych poszukiwań optymalnych form działania, twórczych propozycji rozwiązań organizacyjnych i instytucjonalnych, zyskiwaliśmy możliwość zajmowania się przede wszystkim tymi problemami, które są dla śro dowiska gazowniczego ważne, potrzebne, przyszłościowe. Pięciolecie naszego ist nienia odnotowujemy z poczuciem wdzięczności, że mogliśmy pracować z tak silną
i znakomicie zorganizowaną instytucją samorządu gospodarczego.
Szanowni Państwo,
pragniemy wyrazić nadzieję, że nasze kwartalne spotkania odbywać się będą nadal, że pozostaniemy Państwa partnerem we wszystkich debatach mogących mieć
wpływ na funkcjonowanie sektora gazowego w Polsce.
Prezentując rocznicowe tableau Rady Programowej chcemy podkreślić, że to grono osób, od początku kształtujące formułę naszego pisma, otwarte jest na Państwa
współpracę, oczekuje sugestii i propozycji, w jaki sposób wspólnie możemy wzbo gacać nasze kwartalne spotkania w przyszłości.
Rada Programowa
„Przeglądu Gazowniczego”
Cezary Mróz
Adam Cymer
Mirosław Dobrut
Maja Girycka
Włodziemierz Kleniewski
Leszek Łuczak
Marzena Majdzik
Bożena Malaga-Wrona
Mieczysław Menżyński
Małgorzata Polkowska
Andrzej Schoeneich
Emilia Tomalska
WYDARZENIA –
KRONIKA
l 1 paŸdziernika br. Zak³ad Remontowy Urz¹dzeñ Gazowniczych Sp. z o.o. w Pogórskiej Woli obchodzi³ jubileusz
10-lecia istnienia firmy jako spó³ki z o.o.
ZRUG Sp. z o.o. jest jedn¹ z wiêkszych wyspecjalizowanych firm, dzia³aj¹cych w bran¿y gazowniczej w Polsce, posiadaj¹c¹ 40-letnie doœwiadczenie w budowie sieci gazowych,
urz¹dzeñ gazowniczych oraz innych rozwi¹zañ dla bran¿y gazowniczej.
W swojej historii ZRUG Sp. z o.o. zanotowa³ wiele znacz¹cych osi¹gniêæ: w 1971 roku zastosowa³ po raz pierwszy
w Polsce rury polietylenowe do budowy sieci rozdzielczej. Wykonuj¹c trudne przekroczenie rzeki Bug gazoci¹giem wysokoprê¿nym DN 300, firma po³¹czy³a systemy przesy³owe gazu
z Ukrainy i Polski. W 2005 roku firma zakoñczy³a budowê nowoczesnej Centralnej Instalacji Osuszania Gazu w Maækowicach, jednej z najwiêkszych w Polsce.
ZRUG jest jedn¹ z niewielu firm, które rozszerzy³y swoj¹
ofertê o us³ugi z bran¿y ochrony katodowej gazoci¹gów.
l 8 paŸdziernika br. Ustawa z 8 paŸdziernika 2008 roku
o zmianie ustawy o izbach gospodarczych przekazana zosta³a
do Senatu RP. W nowelizacji ustawy proponowane s¹ nowe,
korzystne dla samorz¹du gospodarczego rozwi¹zania.
l 9 paŸdziernika br. Jubileusz 60-lecia istnienia firmy
Apator Metrix S.A. G³ówne uroczystoœci odby³y siê na ¿aglowcu Dar Pomorza w Gdyni. Równolegle w Tczewskim Centrum
Wystawienniczo-Regionalnym mo¿na by³o zwiedzaæ wystawê
poœwiecon¹ firmie. Okr¹g³a rocznica by³a okazj¹ do zaprezen-
towania bogatej historii oraz podsumowania osi¹gniêæ i dorobku technicznego.
l 15 paŸdziernika br. Operator Gazoci¹gów Przesy³owych GAZ–SYSTEM S.A. przej¹³ aportem od Skarbu Pañstwa
maj¹tek przesy³owy o wartoœci prawie 950 mln z³otych, który
zosta³ przekazany przez PGNiG SA w ramach dywidendy rzeczowej z zysku za 2007 rok. W ten sposób wartoœæ maj¹tku
przesy³owego bêd¹cego w³asnoœci¹ GAZ–SYSTEM S.A. wzros³a do ponad 3 mld z³otych. Zgodnie z zaktualizowan¹ „Polityk¹ dla przemys³u gazu ziemnego”, planowane jest wniesienie
przez Skarb Pañstwa aportem maj¹tku przesy³owego do
GAZ–SYSTEM S.A. jeszcze raz, w 2009 roku, w ramach dywidendy rzeczowej z zysku PGNiG za 2008 rok.
8
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
l 22 paŸdziernika br. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie odwo³a³o ze sk³adu zarz¹du Operatora Gazoci¹gów Przesy³owych GAZ–SYSTEM S.A. Krzysztofa Rogalê, cz³onka zarz¹du ds. finansowych, oraz Paw³a Stañczaka, cz³onka zarz¹du
ds. technicznych.
Walne Zgromadzenie podjê³o tak¿e decyzjê w sprawie
zmian w sk³adzie Rady Nadzorczej. Ze sk³adu Rady Nadzorczej
odwo³ano Marzannê Kwiecieñ.
W sk³ad Rady Nadzorczej zostali powo³ani: Jan Matuszewski oraz Rafa³ Wardziñski.
l 23–25 paŸdziernika br. W Warszawie odby³ siê XXV jubileuszowy zjazd delegatów Polskiego Zrzeszenia In¿ynierów
i Techników Sanitarnych. Zjazd wytyczy³ nowe kierunki
dzia³ania i wybra³ w³adze na now¹ kadencjê 2008–2012.
Prezesem zosta³ ponownie prof. Andrzej Królikowski,
a wiceprezesami – Mieczys³aw Men¿yñski, prof. Bogdan
Mizieliñski oraz Jerzy Pszczo³a. Mieczys³aw Men¿yñski
zosta³ wybrany przedstawicielem PZITS do Rady Krajowej
FSNT-NOT.
l 27 paŸdziernika br. PGNiG oraz Grupa LOTOS i Grupa
ENERGA podpisa³y list intencyjny w sprawie budowy nowoczesnej elektrowni gazowej w Gdañsku. Nowa inwestycja pracowaæ bêdzie g³ównie na potrzeby rafinerii.
l Listopad br. GAZOBUDOWA Zabrze potwierdzi³a, ¿e
potrafi sprostaæ najbardziej rygorystycznym terminom realizacji inwestycji. Firma zakoñczy³a realizacjê I etapu budowy
Gazu Ziemnego Koœcian–Broñsko do dwóch stacji redukcyjno-pomiarowych I0 w rejonie Huty G³ogów (SRP KGHM
¯ukowice) i rejonie EC Polkowice (SRP KGHM Polkowice).
64,5 km gazoci¹gu DN 350 w pe³nym zakresie oraz
64,8 km ruroci¹gu PE DN 40 dla linii œwiat³owodowej wykonano w rekordowym czasie 4,5 miesi¹ca.
29 paŸdziernika podczas uroczystej gali Karol Kalemba,
prezes zarz¹du Biura Studiów i Projektów Gazownictwa
Gazprojekt S.A., odebra³ Z³ot¹ Statuetkê Dolnoœl¹skiego
Certyfikatu Gospodarczego (DCG). Certyfikat ten przyznaje Kapitu³a Dolnoœl¹skiego Certyfikatu Gospodarczego, dzia³aj¹cego pod przewodnictwem Marka £apiñskiego, marsza³ka województwa dolnoœl¹skiego; wyró¿niane s¹ nim podmioty gospodarcze Dolnego Œl¹ska,
wnosz¹ce wk³ad w rozwój regionu poprzez jakoœæ i innowacyjnoœæ produktów lub œwiadczonych us³ug oraz stabilnoœæ tworzonych miejsc pracy. W misjê tê doskonale
wpisuje siê strategia dzia³ania Gazoprojektu, polegaj¹ca
zarówno na sta³ym rozwoju us³ug projektowych, konsultingowych i in¿ynierskich, jak i zapewnianiu miejsc pracy w regionie. BSiPG Gazoprojekt S.A. po raz trzeci
otrzyma³ certyfikat wiarygodnoœci i jakoœci gospodarczej, co œwiadczy o tym, ¿e jest firm¹ wiarygodn¹ zarówno dla swoich klientów, jak i, urzêdów administracji
pañstwowej.
l 2 listopada br. Firma ILF Consulting Engineers Polska
Sp. z o.o. obchodzi³a jubileusz 10-lecia.
Od lewej: Adolf Feizlmayer (jeden z za³o¿ycieli spó³ki), Andrzej
Dercz, prezes zarz¹du spó³ki, oraz Miros³aw Dobrut.
l 12 listopada br. W „Monitorze Polskim” nr 86 poz. 759
opublikowano zarz¹dzenie prezesa Rady Ministrów w sprawie
Komitetu Steruj¹cego ds. Projektu Terminal LNG w Œwinoujœciu. Zarz¹dzenie okreœla zadania, sk³ad i sposób dzia³ania komitetu jako organu pomocniczego prezesa Rady Ministrów.
l 13 listopada br. Po trzech kwarta³ach 2008 roku Grupa
Kapita³owa PGNiG osi¹gnê³a zysk netto w wysokoœci 1,24 mld
z³otych. Natomiast skonsolidowany zysk netto GK PGNiG
w trzecim kwartale 2008 roku wyniós³ 180 milionów z³otych.
Osi¹gniête wyniki finansowe s¹ zbli¿one do oczekiwañ rynku
i potwierdzaj¹ stabiln¹ pozycjê spó³ki.
Na podkreœlenie zas³uguje 17-procentowy wzrost przychodów ze sprzeda¿y. W III kwartale 2008 roku wynios³y one
3654 mln z³otych, wobec 3135 mln z³otych w analogicznym
okresie ubieg³ego roku. Jest to rezultat przede wszystkim
wy¿szych przychodów ze sprzeda¿y gazu ziemnego, ale równie¿ wy¿szych wp³ywów z us³ug geofizyczno-geologicznych
i poszukiwawczych.
PGNiG systematycznie zwiêksza zakres prowadzonej dzia³alnoœci poza obszarem handlu gazem. Po trzech kwarta³ach
2008 roku przychody z us³ug poszukiwawczych wzros³y
o 40 procent w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego, a przychody z us³ug geofizyczno-geologicznych
by³y o 25 procent wy¿sze.
l 13 listopada br. Zarz¹d Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa SA podj¹³ uchwa³ê o przyjêciu „Strategii
Grupy Kapita³owej PGNiG w perspektywie roku 2015”. (wiêcej na str. 28)
l 18 listopada br. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy PGNiG SA dokona³o zmian w Radzie
Nadzorczej Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa. Zarz¹dzono tak¿e przerwê w obradach do 26 listopada 2008 r.
Decyzj¹ NWZA ze sk³adu Rady Nadzorczej zostali odwo³ani: dr Joanna Stuglik oraz Hubert Konarski. Powo³a³o natomiast Macieja Kaliskiego i Marka Karabu³ê.
Prof. Maciej Kaliski to absolwent Wydzia³u Wiertniczo-Naftowego Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
Obecnie jest zastêpc¹ kierownika Katedry In¿ynierii Gazowniczej oraz kierownikiem specjalnoœci ekonomika i zarz¹dzanie produkcj¹ w przemyœle naftowym i gazowniczym. Jest
tak¿e dyrektorem Departamentu Ropy i Gazu w Ministerstwie Gospodarki. Profesor Kaliski jest autorem i wspó³autorem ponad 100 publikacji krajowych i zagranicznych oraz
20 ksi¹¿ek, monografii i skryptów. Specjalista w zakresie
bezpieczeñstwa energetycznego, restrukturyzacji przedsiêbiorstw, zarz¹dzania wartoœci¹ firmy. Ma prawie 20-letnie
doœwiadczenie w zarz¹dzaniu du¿ymi przedsiêbiorstwami
i korporacjami z udzia³em kapita³u zagranicznego.
Marek Karabu³a jest absolwentem Wydzia³u Zarz¹dzania
Akademii Ekonomicznej w Krakowie (1996). Od 10 stycznia
2008 roku pe³ni funkcjê prezesa Zarz¹du Nafty Polskiej S.A.,
od 7 lutego 2008 r. jest wiceprzewodnicz¹cym Rady Nadzorczej PKN Orlen SA. Marek Karabu³a od grudnia 2005 do paŸdziernika 2006 roku pe³ni³ funkcjê cz³onka zarz¹du Rafinerii
Trzebinia S.A.; od marca 2006 do paŸdziernika 2006 roku –
funkcjê cz³onka zarz¹du ORLEN Oil Sp. z o.o.; od grudnia
2004 do paŸdziernika 2005 roku – funkcjê wiceprezesa zarz¹-
Przy Izbie Gospodarczej Gazownictwa
powo³ano Grupê Robocz¹ Ekspertów
ds. Unifikacji Terminologii z zakresu gazownictwa
w sk³adzie:
Andrzej Barczyñski (WSG Sp. z o.o.),
Anna Granicka (radca prawny PGNiG SA),
Adam Jarek (KSG Sp. z o.o.),
Krystyna Kuchta (by³y pracownik PGNiG SA
oraz OGP GAZ–SYSTEM S.A.),
Rafa³ Leszczyñski (OGP GAZ–SYSTEM S.A. Œwierklany),
Juliusz Oleszkiewicz (by³y pracownik PGNiG SA
oraz OGP GAZ–SYSTEM S.A.),
Grzegorz Ros³onek (CLPB PGNiG SA),
Tadeusz Teperek (OGP GAZ–SYSTEM S.A.),
Maciej Witek (OGP GAZ–SYSTEM S.A.
Rembelszczyzna),
Dariusz Sobkiewicz (OGP GAZ–SYSTEM S.A.
Rembelszczyzna)
Jaros³aw Barwicki (SGT EuRoPol GAZ S.A.).
Pracom grupy bêdzie przewodniczy³
Juliusz Oleszkiewicz.
Powo³anie Grupy Ekspertów ds. Unifikacji Terminologii
zwi¹zane jest z dzia³alnoœci¹ standaryzacyjn¹ Izby
Gospodarczej Gazownictwa i trwaj¹cymi pracami nad
opracowywaniem standardów technicznych dla gazownictwa. Konieczne sta³o siê dokonanie przegl¹du
i ujednolicenia terminologii oraz definicji okreœlonych
m.in. w prawie energetycznym i szeroko pojêtych przepisach technicznych w zakresie gazownictwa (ustawy,
rozporz¹dzenia wykonawcze, normy krajowe i zak³adowe PGNiG SA).
dokoñczenie na str. 23
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
9
TEMAT WYDANIA
Czy obecny kryzys finansowy stanowi zagro¿enie dla sektora gazu ziemnego?
Wzrasta zu¿ycie
gazu ziemnego na œwiecie
Aleksander Wasilewski
W 2007 r. zu¿ycie gazu ziemnego wzros³o
o 2,5 proc. w porównaniu z 2006 r. i wynios³o
prawie 3 bln m szeœc. Stosunkowo wysoki
przyrost zu¿ycia odnotowano zarówno
w krajach wysoko uprzemys³owionych,
jak i rozwijaj¹cych siê. Ponadto,
nale¿y podkreœliæ, ¿e na kontynencie
europejskim bardzo du¿y wp³yw na poziom
wydobycia i popyt mia³y dwie – w ostatnich
latach – ciep³e zimy. Gaz ziemny ugruntowa³
swoj¹ pozycjê jako paliwo po¿¹dane
zw³aszcza w produkcji energii elektrycznej,
przemyœle petrochemicznym i gospodarce
komunalnej.
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE SEKTORA
GAZOWEGO
Tylko ok. 20 proc. wydobywanego w œwiecie gazu ziemnego trafia do handlu miêdzynarodowego, a 10–12 proc. –
do handlu transkontynentalnego. Handel gazem jest oparty
na bardzo rygorystycznych zasadach „kupuj albo p³aæ” lub
„dostawaj albo p³aæ”, która obowi¹zuje eksportera i importera. Dlatego trudno bêdzie utworzyæ organizacjê eksporte10 najwiêkszych producentów gazu ziemnego w œwiecie
w 2007 r., w mld m szeœc.
Nazwa kraju
Rosja
USA
Kanada
Iran
Algieria
Norwegia
Wielka Brytania
Turkmenistan
Holandia
Arabia Saudyjska
2007 r.
653,1
560,2
177,0
101,0
93,4
87,7
73,7
72,8
71,2
70,0
2002 r.
594,9
565,7
179,0
75,0
80,4
65,5
103,6
53,5
59,9
56,7
ród³o: Miesiêcznik „Nieftiegazowaja Wiertikal” Nr 3 (182), Moskwa luty 2008,
s. 63, BP Statistical Energy Review, Oil & Gas Journal, EIA
10
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
Kondycja finansowa PGNiG jest dobra i oparta na silnych,
zdrowych fundamentach. Oczywiœcie, obserwujemy to, co
dzieje siê na rynkach finansowych i bêdziemy elastycznie
reagowaæ na wszelkie zmiany. Kryzys finansowy daje nam
równie¿ szansê na rozwój firmy. Okres problemów finansowych na rynkach i spadaj¹cych cen ropy bêdziemy starali siê wykorzystaæ, szukaj¹c perspektywicznych licencji
poszukiwawczo-wydobywczych oraz spó³ek, które moglibyœmy przej¹æ, aby zdobyæ dostêp do w³asnych zasobów.
PGNiG nie ma d³ugów, ma natomiast znaczne œrodki w³asne
i otwart¹ liniê kredytow¹ na bardzo dobrych warunkach.
Dlatego optymistycznie patrzymy w przysz³oœæ oraz aktywnie szukamy mo¿liwoœci do inwestycji i rozwoju firmy.
Micha³ Szubski,
prezes PGNiG SA
rów gazu ziemnego na wzór OPEC, której cz³onkowie mog¹
okreœlaæ limity wydobycia, bêd¹ce wynikiem popytu i poda¿y. Podejmowane przez Rosjê, Katar i Iran próby stworzenia
kartelu to nie to samo. W przypadku gazu ziemnego jest to
niewykonalne, co wynika z natury wydobycia, transportu
i sprzeda¿y tego surowca.
W dotychczasowej historii gazu ziemnego to, co nazywamy „kryzysem energetycznym” nigdy nie mia³o zwi¹zku
z niedoborem lub nadprodukcj¹ tego surowca. W przypadku ropy naftowej zjawisko to mia³o charakter finansowy,
a nie zwi¹zany z brakiem fizycznych dostaw nafty.
Wszelkie zawirowania wokó³ gazu ziemnego mia³y
charakter konfliktów lokalnych (Rosja–Bia³oruœ; Rosja–Azerbejd¿an; Rosja–Ukraina) i wynika³y z op³at za dostawy gazu.
W pierwszych dniach paŸdziernika 2008 r. nast¹pi³
spadek cen na rynku surowców energetycznych, spowodowany nasileniem siê obaw o popyt globalny na surowce oraz znacznym umocnieniem siê dolara amerykañskiego w stosunku do innych walut. Szczególnie gwa³townie
spad³y ceny ropy naftowej (w pierwszej dekadzie tego
miesi¹ca poni¿ej psychologicznego poziomu 90 USD za
bary³kê). a w kolejnych tygodniach poni¿ej 50 USD za
bary³kê. Spowoduje to obni¿enie kosztów produkcji we
wszystkich segmentach gospodarki i bêdzie sprzyjaæ inwestycjom w sektorze energetycznym.
dokoñczenie na str. 12
Wracamy
do funkcji pañstwa
Rozmowa z prof. dr. MARKIEM BELK¥,
dyrektorem departamentu europejskiego
w Miêdzynarodowym Funduszu Walutowym
Czy da siê dzisiaj oszacowaæ skalê niebezpieczeñstw, które mo¿e przynieœæ ten kryzys?
Tak naprawdê nikt tego nie wie. Obawiamy siê, ¿e kryzys mo¿e byæ g³êboki i d³ugotrwa³y. A jeœli bêdzie g³êboki, to trudno powiedzieæ, ¿e ³atwo bêdzie z niego wyjœæ.
Taka jest natura kryzysów. Podczas gwa³townego za³amania koniunktury pogarszaj¹ siê wszystkie indykatory gospodarcze i wskaŸniki kapita³owe banków, i bardzo trudno jest wychodziæ z tego. Kiedyœ uwa¿ano, ¿e po g³êbokim kryzysie nastêpuje szybkie odbicie. Niestety, teraz jest
inaczej.
Polska jest bardzo zagro¿ona tym kryzysem?
Notowania Polski s¹ bardzo przyzwoite we wszystkich
wa¿nych makrowskaŸnikach. W naszym regionie wy¿ej s¹
oceniane tylko Czechy. Gdybyœmy dzisiaj byli w przededniu wejœcia do strefy euro, bylibyœmy poza wszelkim podejrzeniem. Niestety, zaniedbaliœmy to.
A jak siê ocenia dotychczas zastosowane œrodki,
maj¹ce przeciwdzia³aæ kryzysowi?
Za wczeœnie, ¿eby o tym mówiæ. Trudno powiedzieæ,
jak kszta³towa³aby siê koniunktura bez tych œrodków. Bodziec fiskalny, czyli wydatkowy, ma to do siebie, ¿e dzia³a
z du¿ym opóŸnieniem. Na razie zatem trudno powiedzieæ,
jak on zadzia³a³.
Dlaczego w sytuacji pewnej niepewnoœci efektów,
podejmuje siê dzia³ania podtrzymuj¹ce konsumpcjê,
a nie widaæ inicjatyw wspieraj¹cych inwestycje?
Bo to szybciej dzia³a. ¯eby uruchomiæ inwestycje, trzeba czasu. A wszyscy boj¹ siê gwa³townego t¹pniêcia ju¿
dzisiaj.
Czy w tej sytuacji pañstwo – najczêœciej w³aœciciel
lub wspó³w³aœciciel firm sektora gazowego – mo¿e jakoœ temu przeciwdzia³aæ?
Aby stymulowaæ koniunkturê, pañstwo mo¿e przyspieszaæ realizacjê projektów energetycznych. Zarówno ze
wzglêdu na w³asne bezpieczeñstwo, jak i na globalne programy inwestowania w energetykê przyjazn¹ œrodowisku.
Tych procesów kryzys nie powinien przekreœlaæ. W Miêdzynarodowym Funduszu Walutowym dominuj¹ opinie,
¿e w obliczu nadchodz¹cego, niestety, chyba bardzo powa¿nego kryzysu, pañstwa powinny przyspieszyæ inwestycje w konieczn¹ infrastrukturê ze wzglêdu na bezpieczeñstwo energetyczne, choæby stosuj¹c bodziec fiskalny.
Mimo ¿e ceny surowców s¹ niskie, a koszty takich projektów wysokie. W sytuacji kryzysowej rynek bêdzie dzia³a³
przeciwko takiemu myœleniu, ale rol¹ pañstwa jest temu
przeciwdzia³aæ. St¹d opinia Miêdzynarodowego Funduszu
Walutowego, dbaj¹cego o stabilnoœæ na poziomie makro,
¿e dla hamowania dekoniunktury konieczna jest inicjatywa pañstw. Bank Œwiatowy natomiast mo¿e wchodziæ
w konkretne projekty infrastrukturalne.
Rozmawia³ Adam Cymer
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
Fot. PAP – Radek Pietruszka
Krach na rynkach finansowych sieje spustoszenie
w sektorze bankowym, z coraz wyraŸniejszymi negatywnymi skutkami dla realnej gospodarki. Dla naszego
kwartalnika najwa¿niejsze pytanie brzmi: jakie najwiêksze zagro¿enie mo¿e przynieœæ kryzys finansowy
dla sektora energetycznego, w tym zw³aszcza dla rynku gazu?
Tu s¹ dwa problemy. Po pierwsze, mo¿e nast¹piæ zahamowanie inwestycji. Inwestycje mog¹ w ogóle stan¹æ, jeœli bêdzie credit crunch. Jeœli nawet kredyt bêdzie dostêpny, mo¿e siê okazaæ, ¿e koszt kredytu bardzo ograniczy
jego dostêpnoœæ. Po drugie, pewne inwestycje w sektorze
paliwowo-energetycznym, na przyk³ad poszukiwanie nowych z³ó¿ czy planowane wczeœniej inwestycje energooszczêdne i modernizacyjne mog¹ zostaæ chwilowo zawieszone z powodu za³amania cen na œwiatowym rynku
paliw. To s¹ te dwa niebezpieczeñstwa. Jestem raczej pesymist¹. Pierwsze skutki kryzysu dla sektora energetycznego mog¹ byæ niekorzystne.
2 0 0 8
11
TEMAT WYDANIA
dokoñczenie ze str. 10
PROGNOZY CEN GAZU ZIEMNEGO
Œrednioroczna cena gazpromowskiego gazu dla krajów europejskich (z wyj¹tkiem odbiorców w krajach postradzieckich) w 2007 r. wynios³a ok. 273 USD za 1000 m szeœc.
W zwi¹zku ze znacznym wzrostem w pierwszej po³owie br. cen
ropy naftowej, Gazprom planowa³ sprzedawaæ 1000 m szeœc.
gazu w 2008 r., w cenie nawet 402 USD. Podkreœlam, to by³y tylko prognozy. Ceny gazu w wieloletnich kontraktach
eksportowych Gazpromu powi¹zane s¹ z cenami ropy naftowej na rynkach œwiatowych (tzw. koszyk produktów naftowych). Nie ulega w¹tpliwoœci, ¿e w zwi¹zku ze spadkiem cen
ropy naftowej do poziomu poni¿ej 70 USD, Gazprom bêdzie
musia³ dokonaæ korekty ceny za 1000 m szeœc. Pytanie tylko
kiedy.
Obecnie nie ma parytetu pomiêdzy cen¹ 1000 m szeœc.
a bary³k¹ ropy. Je¿eli braæ pod uwagê kalorycznoœæ gazu
ziemnego i produktów naftowych i ropy, to cena bary³ki ropy powinna wynosiæ nie 130 USD, a 70–80 USD. To znaczy,
¿e energia otrzymywana z gazu jest du¿o tañsza ni¿ z produktów naftowych. To z kolei spowodowa³o, ¿e pojawiaj¹
siê nowe elementy w okreœlaniu cen gazu ziemnego – przywi¹zanie do cen energii elektrycznej i wêgla kamiennego.
Jednak, jak na razie, obowi¹zuje indeksowanie oparte na
produktach naftowych.
Eksperci gazpromowscy podkreœlaj¹, ¿e cena 1000 m szeœc.
dla odbiorców nie zale¿y od producentów, lecz konsumentów. Nie robi¹ tajemnicy z faktu, ¿e w niektórych krajach europejskich 45 proc. ceny gazu dostarczanego koñcowym odbiorcom to podatki. Tak jak w przypadku ropy naftowej, ob-
Strategiczne projekty nie s¹ zagro¿one
Zawirowania na rynkach finansowych w zdecydowany sposób
wp³yn¹ na plany inwestycyjne firm z sektora gazowego i elektroenergetyki. W dwóch obszarach. Po pierwsze, zmniejszona
zostanie aktywnoœæ w zakresie nowych inwestycji, a nawet
odtworzeniowych, ze wzglêdu na nieprzewidywalnoœæ uwarunkowañ dla realizacji takich projektów i trudnoœci z uzyskaniem dla nich finansowania. Po drugie – a to dotyczyæ mo¿e
tak¿e Polski – nast¹pi ograniczenie akwizycji, a wiêc udzia³
w projektach prywatyzacyjnych b¹dŸ fuzjach i przejêciach.
Ten trend jest ju¿ widoczny na przyk³adzie prywatyzacji Enei.
Gdyby oferta pojawi³a siê rok temu, przypuszczam, ¿e inwestorzy bran¿owi nie byliby w ogóle dopuszczeni, a gdyby jednak byli dopuszczeni – „biliby siê” o akcje. Sta³o siê jednak
inaczej. To nieuniknione w sytuacji kryzysu, a jego dalsze skutki s¹ dzisiaj trudne do przewidzenia.
Nawet du¿e firmy sektora gazowego uruchamiaj¹ programy
oszczêdnoœciowe, nie tylko w zakresie inwestycji, ale równie¿
kosztów bie¿¹cej dzia³alnoœci. Uwa¿am, ¿e krótko- i œrednioterminowe plany rozwojowe ulegn¹ zawieszeniu, natomiast
d³ugookresowe programy raczej siê nie zmieni¹. W tej chwili
jednak nie one s¹ najwa¿niejsze.
Tak mo¿na scharakteryzowaæ korporacyjny punk widzenia
w warunkach du¿ej niepewnoœci makroekonomicznej i finanso-
12
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
10 najwiêkszych krajów œwiata pod wzglêdem posiadanych zasobów,
w bln m szeœc. wed³ug stanu na 1 stycznia 2008 r.
Nazwa kraju
Rosja
Iran
Katar
Arabia Saudyjska
ZAE
USA
Nigeria
Wenezuela
Algieria
Irak
10 krajów
Œwiat ogó³em
bln m szeœc.
47,8
26,8
25,6
7,2
6,0
6,0
5,2
4,7
4,5
3,2
139,0
175,2
ród³o: Miesiêcznik „Nieftiegazowaja Wiertikal” Nr 3 (182), Moskwa luty 2008,
s. 63, BP Statistical Energy Review, Oil & Gas Journal, EIA
³o¿enie gazu ziemnego stosownym podatkiem to dla bud¿etów poszczególnych pañstw powa¿ne kwoty. Kupuj¹cy, czyli odbiorca, p³aci wiêc nie tylko za gaz jako towar, ale równie¿ za problemy bud¿etowe ka¿dego pañstwa. Na przyk³ad,
w 2002 r. w Japonii cena 1000 m szeœc. gazu dla przemys³u
wynosi³a 369, a dla ludnoœci 1060 USD, w Portugalii odpowiednio 225 i 594, w Czechach 157 i 249, na Wêgrzech 171
i 195, w Niemczech 170 i 339.
W 2004 r. s³aby dolar spowodowa³ globalny boom surowcowy, tak jak w latach 70. ub.w. Kraje zasobne w ropê
naftow¹, jak np. Rosja czy Wenezuela, w sposób nieoczeki-
wej. Co innego spojrzenie na globalny rynek gazu i jego strategiczne projekty w Europie i poza ni¹. S¹dzê, ¿e bêdziemy mieli do czynienia z chwilowym zawieszeniem decyzji w kluczowych sprawach, nie s¹dzê jednak, by pryncypia siê zmieni³y.
Ekspansja Gazpromu d³ugoterminowo nie jest zagro¿ona. Projekty takie, jak Nord Stream i South Stream bêd¹ realizowane,
bo le¿¹ w interesie zarówno Rosji, jak i Europy. Nie s¹dzê, by
kryzys diametralnie zmieni³ te plany.
Jeœli chodzi o polski rynek gazu i jego najbli¿sze otoczenie, równie¿ – co do strategicznych celów – niewiele mo¿e siê zmieniæ.
Zmiany mog¹ wynikaæ ze zmieniaj¹cych siê uwarunkowañ,
zwi¹zanych g³ównie z finansowaniem tych inwestycji. Jednak¿e
poniewa¿ czas ich realizacji jest stosunkowo d³ugi, przewidujê
jedynie ewentualne przesuniêcia w czasie, nie s¹dzê jednak, by
nast¹pi³y jakieœ zmiany w samej strategii.
Inna kwestia to planowane du¿e projekty, zwi¹zane z bezpieczeñstwem energetycznym, projekty dywersyfikacyjne. Czy na
przyk³ad terminal LNG to projekt komercyjny czy strategiczny?
Jeœli komercyjny, to kryzys finansowy mo¿e opóŸniæ jego realizacjê. Je¿eli strategiczny, powinien byæ realizowany bez wzglêdu na sytuacjê i nie powinien podlegaæ bie¿¹cym cyklom koniunktury. S¹dzê, ¿e za³amanie koniunktury w Polsce nie bêdzie
ani dramatycznie g³êbokie, ani d³ugotrwa³e, jak twierdz¹ niektórzy analitycy.
Bogdan Pilch
wany zaczê³y na tym zarabiaæ miliardy dolarów. W tym miejscu warto przypomnieæ, ¿e w 1981 r. w USA inflacja by³a
o wiele wy¿sza ni¿ obecnie. Ronaldowi Reaganowi uda³o siê
jednak j¹ zahamowaæ. Dolar siê umocni³, a stopy procentowe posz³y w dó³. Spad³y te¿ ceny ropy naftowej z prawie
40 do 10 USD za bary³kê. Ten drastyczny spadek cen by³
wa¿ny, przyczyni³ siê bowiem do rozpadu ZSRR.
i maj¹ istotny wp³yw na rentownoœæ gazowych krajów,
zw³aszcza w handlu transkontynentalnym. Wybór œrodka
transportu na du¿e odleg³oœci – gazoci¹gami lub metanowcami – wynika z uwarunkowañ techniczno-finansowych i zale¿y tak¿e od decyzji politycznych, w rezultacie ka¿dy nowy projekt gazowy jest wartoœci¹ sam¹ w sobie, roczne koszty transportu 10–12 mld m szeœc. metanowcami czy gazoci¹gami s¹ praktycznie takie same przy
d³ugoœci do 4000 km, do 2030 d³ugoœæ gazoci¹gów przesy³owych mo¿e wzrosn¹æ dwukrotnie;
– magazynowanie: w najbli¿szych latach wzrosn¹ inwestycje w budowê podziemnych magazynów gazu, co jest
spowodowane sezonowym regulowaniem dostaw oraz
stworzeniem w niektórych regionach œwiata oœrodków gazowych, pozwalaj¹cych zwiêkszyæ dostawy gazu:
– dystrybucja: w skali œwiatowej do 2030 r. sieæ dystrybucyjna wzroœnie dwukrotnie, a najwiêksze inwestycje bêd¹
ulokowane w Azji Po³udniowej, inwestycje w dystrybucjê
gazu wynios¹ 530–770 mld USD. Inwestycje te stanowiæ
bêd¹ 50 proc. wszystkich inwestycji w przemyœle gazowym œwiata.
KRYZYS A INWESTYCJE
ROSJA UTRZYMUJE POZYCJÊ LIDERA
Dla produkcji i miêdzynarodowego oraz regionalnego
handlu gazem ziemnym zosta³a stworzona niezbêdna infrastruktura w krajach eksportuj¹cych i importuj¹cych. Na pocz¹tku XXI w. sk³ada³a siê ona z 1 100 000 km gazoci¹gów,
27 instalacji do skraplania gazu o rocznych mocach przerobowych 122 mln ton, 16 metanowców do przewozu gazu
skroplonego o ogólnej pojemnoœci 13 920 000 m szeœc.,
39 zak³adów oczyszczania gazu o rocznych mocach 263 mld
m szeœc., 600 podziemnych magazynów gazu, zdolnych
przyj¹æ na przechowanie 265 mld m szeœc. i 4 500 000 km
gazoci¹gów dystrybucyjnych.
Kryzys finansowy nie bêdzie mieæ wp³ywu na poszczególne segmenty sektora gazowego:
– inwestycje w wydobycie: koszty zwi¹zane z poszukiwaniem z³ó¿ gazowych i ich zagospodarowaniem s¹ powi¹zane z operacjami dotycz¹cymi ropy naftowej, poniewa¿
gaz ziemny znajduje siê w pok³adach razem z rop¹ naftow¹, przy tego rodzaju z³o¿ach priorytetem jest wydobycie
ropy, gaz ma mniejsze znaczenie, dlatego koszty wydobycia gazu s¹ niewielkie, w przypadku wydobycia wolnego
gazu koszty inwestycji s¹ porównywalne z wydobyciem
ropy. Tylko w 2008 r. przyst¹piono do realizacji trzech
wielkich projektów gazowych Jamal i Sztokman w Rosji
i Osman – Po³udniowy Jolotan w Turkmenistanie;
– inwestycje w obróbkê gazu: s¹ w zasadzie prowadzone
w pobli¿u miejsc wydobycia i polegaj¹ na prostym oddzieleniu kondensatu od czystego gazu lub – w przypadku du¿ego zasiarczenia – oddzielenia siarki i innych zwi¹zków,
np. CO2, otrzymywane produkty uboczne przy oczyszczaniu gazu pokrywaj¹ koszty budowy i eksploatacji zak³adów przetwórczych;
– inwestycje w transport: koszty budowy magistral gazowych stanowi¹ jedn¹ z wa¿niejszych sk³adowych w ogólnej sumie kosztów dostaw do koñcowych odbiorców
Od stycznia do czerwca 2008 r. w Rosji wydobyto
346,3 mld m szeœc. gazu ziemnego. Nast¹pi³ wzrost
o 3,7 proc. w porównaniu z analogicznym okresem 2007 r.
Gazprom zwiêkszy³ wydobycie o 3,1 proc., a spó³ki naftowe
odnotowa³y spadek wydobycia gazu o 7,34 proc. Najwiêkszy wzrost wydobycia, bo a¿ o 78 proc., odnotowa³y niezale¿ne od Gazpromu spó³ki gazowe. Na podkreœlenie zas³uguje wzrost o 1,7 razy na z³o¿u Saczalin 1. Wed³ug danych Ministerstwa Rozwoju Ekonomicznego Federacji Rosyjskiej za
pó³rocze, na rynek krajowy dostarczono 211,7 mld m szeœc.,
97,8 proc. poziomu wielkoœci z 2007 r., w tym do elektrowni elektrycznych RAO JES Rosji 83,4 mld m szeœc. Odbiorcom krajowym Gazprom dostarczy³ 183,2 mld m szeœc.
Eksport gazu wzrós³ o 13,9 proc. i wyniós³ 131,11 mld
m szeœc., przy czym dostawy do krajów Europy Zachodniej wzros³y o 22,2 proc. i wynios³y 65,7 mld m szeœc. Do
krajów Europy Œrodkowej dostawy wynios³y 23,92 mld m
szeœc., (wzrost o 38 proc.), a do krajów WNP oraz Litwy,
£otwy i Estonii dostarczono 40,02 mld m szeœc. (spadek
o 5,5 proc.). Na uwagê zas³uguje wzrost udzia³u odbiorców w Europie Zachodniej w imporcie rosyjskiego gazu
z 53,4 proc. do 65,2 proc. Najwiêkszym importerem pozostaj¹ Niemcy (22 mld m szeœc.) oraz W³ochy i Francja.
Zmniejszy³y import gazu z Rosji Grecja i Wielka Brytania.
Z krajów Europy Œrodkowej najwiêkszy import odnotowa³y Wêgry – 4,79 mld m szeœc. W 2007 r. gaz ziemny zapewni³ 13 proc. wp³ywów eksportowych Rosji.
Bezpieczeñstwo zaopatrywania w gaz swoich klientów jest
dla VNG – Verbundnetz Gas AG – centralnym elementem
dzia³alnoœci przedsiêbiorstwa. Gwarancja bezpieczeñstwa
zaopatrywania w gaz wymaga inwestowania w istniej¹ce instalacje, takie jak gazoci¹gi czy magazyny. Dla zwiêkszenia
w przysz³oœci bezpieczeñstwa zaopatrywania klientów
w gaz, VNG zamierza nadal inwestowaæ zarówno w swoj¹
infrastrukturê techniczn¹, jak i w otwarcie w³asnych Ÿróde³
pozyskania gazu w Norwegii.
Jörn Lachmann,
kierownik Dzia³u ds. Kontaktów Zagranicznych
VNG-Verbundnetz Gas AG w Lipsku
KONFLIKT ROSYJSKO-GRUZIÑSKI MO¯E
OBNI¯YÆ BEZPIECZEÑSTWO GAZOWE UE
Agresja zbrojna Rosji na Gruzjê oraz uznanie przez
Kreml niepodleg³oœci Abhazji i Osetii Po³udniowej stanowi¹
bezpoœrednie zagro¿enie dla porz¹dku energetycznego, jap r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
13
TEMAT WYDANIA
Œwiat ju¿ siê zmieni³. Drastycznie spad³y ceny ropy w zwi¹zku z popytem œwiatowym na energiê. Nie nale¿y spodziewaæ siê rych³ego powrotu do wysokich cen i szybkiego koñca kryzysu. Mam wra¿enie, ¿e wiêkszoœæ firm energetycznych jest do tego przygotowana, poniewa¿ od pewnego
czasu koniec cyklu by³ do przewidzenia. Chocia¿ muszê
przyznaæ, ¿e tempo i skala kryzysu równie¿ dla nas s¹ zaskakuj¹ce.
Niskie ceny ropy oznaczaj¹ niskie ceny gazu, chocia¿ nale¿y
pamiêtaæ, ¿e rynek gazu nie jest tak p³ynny, jak rynek ropy.
Jest bardzo prawdopodobne, ¿e ceny gazu bêd¹ niskie, ale
za to bêdzie brakowaæ wolnych iloœci gazu na rynku. Mo¿e
go zabrakn¹æ dla tych podmiotów, które nie maj¹ zawartych wieloletnich kontraktów na jego zakup, lub dla tych,
które maj¹ dziurê w swoim bilansie. Nale¿y równie¿ zrozumieæ producenta – po co ma sprzedawaæ surowiec, który
mo¿e spokojnie le¿eæ w ziemi, je¿eli jego cena jest niska.
Natomiast firmy, które od lat stale wspó³pracuj¹ w zakresie
handlu gazem, raczej nie powinny mieæ problemów, a ich
inwestycje nie powinny byæ zagro¿one, poniewa¿ maj¹ one
wypracowane obroty i mar¿e. Myœlê, ¿e w trudnych czasach
procentowaæ bêdzie wieloletnie partnerstwo w biznesie.
Paul A. Wolters, E.ON Ruhrgas AG
ki w ostatnich dwudziestu latach powsta³ w Regionie Morza Kaspijskiego (RMK). Nastêpstwa konfliktu rosyjsko-gruziñskiego tworz¹ now¹ sytuacjê wokó³ wydobycia,
transportu i eksportu ropy naftowej i gazu ziemnego
z pañstw RMK i w przysz³oœci mog¹ obni¿yæ poziom bezpieczeñstwa energetycznego UE.
Lokalny w istocie konflikt zbrojny mia³ na celu nie tylko
ograniczenie wspó³pracy pañstw Kaukazu Po³udniowego
i Azji Œrodkowej z NATO i UE, ale te¿ zademonstrowanie
zdecydowanych dzia³añ w obronie historycznych interesów
Rosji w RMK. Operacja wojskowa w Gruzji wpisuje siê tak¿e w konsekwentnie realizowan¹ przez Kreml petropolitykê,
która ma na celu – obok utrzymania swojej oferty eksportowej – zachowanie kontroli (lub znacz¹cego udzia³u w jej
sprawowaniu) nad g³ównymi trasami transportu ropy i gazu
w przestrzeni postradzieckiej: od miejsc wydobycia do koñcowych odbiorców.
Najwa¿niejszymi producentami gazu ziemnego s¹ Turkmenistan, Uzbekistan i Kazachstan. Liderem pod wzglêdem
odkrytych z³ó¿ (150) i udokumentowanych zasobów (6,1 bln
m szeœc.) jest Turkmenistan. W 2007 r. w Turkmenistanie wydobyto 72,8 mld m szeœc., a na eksport przeznaczono
53,5 mld m szeœc., g³ównie do Rosji i Iranu (8 mld m szeœc.).
Spo¿ycie wewnêtrzne Turkmenistanu wynosi 19–20 mld
m szeœc. rocznie. Od 2009 roku Turkmenistan planuje eksport gazu do Chin – docelowo 40 mld m szeœc. rocznie.
W tym samym roku w Uzbekistanie wydobyto 60 mld
m szeœc. Eksport do Iranu wyniós³ 14 mld m szeœc. Kazachstan wydoby³ 29,2 mld m szeœc. Ubieg³y rok mia³ bardzo
du¿e znaczenie dla bilansu energetycznego Azerbejd¿anu.
Wydobycie 17 mld m szeœc. pozwoli³o na zerwanie kontraktu na import gazu z Rosji po cenie 235 USD za 1000 m szeœc.
14
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
i dostarczenie Iranowi 1,79 mld m szeœc. po 300 USD za
1000 m szeœc.
Podstawowym problemem rozwoju sektora gazowego
w Azji Œrodkowej jest brak infrastruktury transportowej,
która pozwala³aby na eksport gazu w innych kierunkach,
z pominiêciem Rosji. Zbudowany jeszcze w czasach
Zwi¹zku Radzieckiego system gazoci¹gów Azja Œrodkowa–Centrum i Buchara–Ural gwarantuje Rosji sprawowanie kontroli nad wydobyciem i cenami. Jeszcze w 2005 r.
Gazprom kupowa³ rocznie ok. 50 mld m szeœc. gazu œrodkowoazjatyckiego po cenie 45 USD za 1000 m szeœc.,
a nastêpnie sprzedawa³ go po 250–270 USD odbiorcom
w Europie Zachodniej. W 2007 r. Rosja kupi³a 64 mld m
szeœc. gazu z Turkmenistanu (65 proc.), Uzbekistanu
(22 proc.) i Kazachstanu (15 proc.).
W marcu br. szefowie spó³ek gazowych Turkmenistanu,
Kazachstanu i Uzbekistanu poinformowali Aleksieja Millera,
prezesa zarz¹du Gazpromu, ¿e od 1 stycznia 2009 r. Rosja
bêdzie p³aciæ za gaz œrodkowoazjatycki po cenach europejskich. Krok po kroku republiki œrodkowoazjatyckie uwalniaj¹
siê od zale¿noœci gazowej Rosji, W Turkmenistanie i Uzbekistanie wesz³y w ¿ycie nowe przepisy prawne, stwarzaj¹ce
dobre warunki dla inwestycji zagranicznych. W trakcie budowy jest gazoci¹g Azja Œrodkowa–Chiny, którego roczne
moce przesy³owe wynios¹ 30 mld m szeœc. gazu. Uzbekistan
ju¿ zapowiedzia³, ¿e nie przed³u¿y z Rosj¹ obowi¹zuj¹cego
do 2012 r. porozumienia o sprzeda¿y gazu.
Aleksander Wasilewski
radca w MSZ, znawca œwiatowego rynku gazu
ród³o: K. N. Mi³owidow, A. G. Kor¿ubajew, L. W. Eder, Nieftiegazoobiespieczienije g³obalnoj ekonomiki, Moskwa 2006, s. 194. Autorzy s¹
pracownikami naukowymi Rosyjskiego Pañstwowego Uniwersytetu
Nafty i Gazu im. I. M. Gubkina w Moskwie.
PODSUMOWANIE:
1. Obecny kryzys finansowy nie ma prze³o¿enia na
inwestycje w sektorze gazu ziemnego, poniewa¿
inwestycje w tej bran¿y maj¹ charakter d³ugoterminowy, s¹ przygotowywane przez wiele lat, realizowane przez dziesi¹tki lat, a gaz ziemny jest
jedn¹ z najlepszych lokat œrodków finansowych.
2. Gaz ziemny w odró¿nieniu od ropy naftowej czy
miedzi nie jest towarem notowanym na gie³dach
œwiatowych, a to gwarantuje, ¿e jego koñcowa cena gwarantuje op³acalnoœæ inwestycji.
3. Spó³ki sektora gazowego, podobnie jak naftowego, s¹ notowane na gie³dach, a w wiêkszoœci
z nich pakiet kontrolny posiadaj¹ skarby pañstwa.
W praktyce s¹ œciœle powi¹zane z regulacjami rz¹dowymi, poniewa¿ od ich dzia³alnoœci zale¿¹ bud¿ety wielu krajów. Dlatego nawet chwilowe zawirowania na gie³dach nie maj¹ wp³ywu na ich
przysz³oœæ inwestycyjn¹.
Czy rz¹d wesprze Gazprom?
Jeremi Zarzycki
Rz¹d Federacji Rosyjskiej przyj¹³ 7 listopada br.
tzw. program antykryzysowy, który zak³ada
uczestnictwo pañstwa w procesie stabilizacji
rynku finansowego oraz wsparcie finansowe
dla najwiêkszych podmiotów uczestnicz¹cych
w tworzeniu PKB. Projektem tym objêto
osiem banków oraz najwiêksze przedsiêbiorstwa
sektora naftowo-gazowego.
paŸdzierniku nast¹pi³ gwa³towny odp³yw depozytów
bankowych, ³¹cznie 354 mld EUR z banków rosyjskich. Dane te potwierdzi³ Sergiej Ignatiew, prezes
Narodowego Banku Rosji. Fakt ten spowodowa³, i¿ miêdzynarodowa agencja ratingowa Moody’s obni¿y³a prognozê ratingu
dla rosyjskich banków z „pozytywnej” na „stabiln¹”, podobnie
obni¿y³a prognozê dla pañstwa. Podaje siê ró¿ne kwoty, które
ju¿ zaanga¿owano z tzw. funduszu rezerw w realizacjê programu antykryzysowego, jednak wiarygodna wydaje siê kwota
ok. 270 mld USD, któr¹ rz¹d FR przeznaczy³ na ten cel. Korekt¹
objêto równie¿ prognozê wzrostu gospodarczego w 2009 r.; zak³ada siê ok. 3% wzrostu PKB.
W tej z³o¿onej sytuacji finansowo-ekonomicznej kraju doœæ
odwa¿ne, jeœli chodzi o program inwestycyjny sektora gazowego, s¹ plany Gazpromu. Walery Go³ubiew, wiceprezes zarz¹du
Gazprom, 3 grudnia poinformowa³, ¿e w 2009 r. spó³ka przeznaczy ok. 34 mld USD na inwestycje, które obejm¹ m.in. megasystem gazoci¹gowy Bowanenkowo-Ukhta, projekt Jama³,
gazoci¹g Griazowiec–Wyborg oraz drugi megaprojekt – eksploatacjê z³o¿a szelfowego Sztokman.
Oficjalnie Gazprom wyst¹pi³ do rz¹du o wsparcie tych projektów kwot¹ w wysokoœci 100 mld rubli.
Z wypowiedzi dyrektora Shtockman Development AG, odpowiedzialnego za wydobycie gazu z szelfu Juriha Komarowa,
wynika, ¿e z uwagi na zdolnoœæ kredytow¹ i p³ynnoœæ finansow¹, realizacja tego projektu bêdzie opóŸniona. Ocena op³acalnoœci wydobycia gazu z tego z³o¿a jest uzale¿niona równie¿ od
Fot. PAP/EPA – Sergei Chirikov
W
ceny ropy naftowej. Przy cenie ok. 50 USD za bary³kê ropy, wydobycie gazu na tym z³o¿u jest na granicy op³acalnoœci. Tak
wiêc, powodzenie wiêkszoœci planów inwestycyjnych Gazpromu i jego spó³ek zale¿nych jest œciœle zwi¹zane z dostêpem do
œrodków finansowych, z których projekty bêd¹ finansowane. Bior¹c pod uwagê rozmiar tych projektów i szacunkowe kwoty, które trzeba przeznaczyæ na ten cel, w¹tpliwe jest, aby bez pomocy
pañstwa zosta³y one zrealizowane. Trudno przewidzieæ, na ile rz¹d
FR, zdecyduje siê wspieraæ programy inwestycyjne Gazpromu.
O pomoc prosz¹ równie¿ inne spó³ki, np. z sektora przemys³u
ciê¿kiego (wydobycie metali i metalurgii) i sektora budowlanego.
Odtwarzanie starzej¹cej siê infrastruktury sektora gazowego, eksploatacja nowych z³ó¿ gazowych, tzw. trudno dostêpnych ze wzglêdów technicznych, bêd¹ wymaga³y znacznych
nak³adów finansowych, które bêd¹ mia³y istotny wp³yw na realizacjê zobowi¹zañ Gazpromu, wynikaj¹c¹ z podpisanych
umów na dostawy gazu do Europy. Przedstawiciele rz¹du FR
staraj¹ siê o pozyskanie partnerów zachodnich dla realizacji tych
planów. W rozmowy na ten temat zaanga¿owany jest bezpoœrednio sam premier W. W. Putin. Ostatnio odby³ spotkania
z przedstawicielami koncernu E.ON. Zarz¹d Gazpromu równie¿
aktywnie uczestniczy w spotkaniach maj¹cych na celu pozyskanie partnerów dla realizacji swych projektów. Prowadzi rozmowy m.in. z Exxon-Mobil, BP, ConocoPhillips w sprawie wydobycia ropy i gazu w warunkach arktycznych.
Nale¿y równie¿ odnotowaæ du¿¹ aktywnoœæ FR w sprawie
utworzenia „gazowego OPEC”. W Moskwie 23 grudnia odbêdzie siê spotkanie pañstw-eksporterów gazu, na którym bêdzie
omawiana kwestia utworzenia takiej organizacji.
Powodzenie realizacji planów inwestycyjnych Gazpromu jest
œciœle zwi¹zane równie¿ z tendencj¹ popytu na gaz potencjalnych
odbiorców, a tym samym – cenami gazu w roku 2009 i w latach
nastêpnych. Bior¹c pod uwagê fakt, i¿ w dobie kryzysu wiele
przedsiêbiorstw zaczyna ograniczaæ produkcjê, tendencja spadkowa cen gazu mo¿e przyj¹æ fazê d³u¿sz¹ ni¿ przewidywa³y to
prognozy analityków Gazpromu. Konsekwencj¹ tego procesu
bêdzie zapewne spadek popytu na ten surowiec, a tym samym
koniecznoœæ zmniejszenia jego wydobycia. Przy takiej prognozie
trudno bêdzie Gazpromowi znaleŸæ œrodki niezbêdne do sfinansowania inwestycji. Zestawienie danych mikro- i makroekonomicznych sektora gazowego sk³ania do opinii, ¿e realizacjê czêœci
tych planów inwestycyjnych Gazprom bêdzie musia³ prze³o¿yæ
w czasie. Trudno bowiem oczekiwaæ, aby bud¿et pañstwa sfinansowa³ ca³oœæ. Rz¹d FR czeka bowiem walka z kryzysem finansowo-ekonomicznym, który ju¿ powoduje wzrost bezrobocia, inflacjê roczn¹ na poziomie 15%, powolne, acz widoczne s³abniêcie rubla, spadek produkcji krajowej. Prace rz¹du FR bêd¹ siê
koncentrowa³y – w mojej opinii – na przeciwdzia³aniu skutkom
kryzysu i wprowadzaniu mechanizmów os³onowych dla poszczególnych sektorów gospodarki. W¹tpliwe jest raczej, aby Gazprom korzysta³ ze szczególnych prerogatyw w tym zakresie.
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
15
TEMAT WYDANIA
Korespondencja z Algierii
Programy rozwoju
mimo kryzysu
Andrzej Piwowarski
Mimo kryzysu finansowego, znacz¹cego
i szybkiego spadku cen ropy naftowej,
œwiatowy rynek gazu nie rezygnuje
z przyjêtych celów strategicznych
i poszukiwania nowych kierunków rozwoju.
otwierdza to kolejny, czwarty ju¿, Algierski Tydzieñ
Energetyczny – SEA 4, który 15–19 listopada br. zgromadzi³ pod has³em: „Nowy œwiat energii – nowe wyzwania i mo¿liwoœci” ponad tysi¹c uczestników z ca³ego
œwiata, zainteresowanych mo¿liwoœci¹ inwestowania w algierski sektor energetyczny i udzia³em w du¿ych projektach
infrastrukturalnych, jak choæby w budowie gazoci¹gu transsaharyjskiego Nigeria–Niger–Algieria.
Towarzysz¹ca konferencji wystawa ALOGE 4 zgromadzi³a 260 firm z 26 krajów. Po raz pierwszy wystawc¹ by³
równie¿ PGNiG SA wspólnie ze spó³k¹ PNiG „Nafta” z Pi³y, prezentuj¹c ofertê us³ug w dziedzinie poszukiwawczo-wydobywczej.
P
Algierski Tydzieñ Energetyczny SEA 4 sk³ada³ siê
z trzech czêœci: 6. Miêdzynarodowej Konferencji
Strategicznej – CSI 6 – na temat
mo¿liwoœci inwestowania w algierski
sektor energetyczny,
8. Dni Naukowo-Technicznych – JST 8
oraz 4. Miêdzynarodowej Wystawy
Naftowo-Gazowniczej ALOGE 4.
Otwieraj¹cy konferencjê algierski minister energetyki
i górnictwa, dr Chakib Khelil, wskazywa³ coraz wiêksze
mo¿liwoœci inwestowania w sektorze energetycznym,
dziêki nowym regulacjom prawnym i systemom zachêt
dla inwestycji bezpoœrednich i porozumieñ partnerskich
z firmami miejscowymi.
Obecna na konferencji Neeli Kroers, komisarz ds. konkurencji Komisji Europejskiej, stwierdzi³a, i¿ Algieria jest strategicznym partnerem UE w sprawach energetycznych,
a wspó³praca miêdzy nimi koncentruje siê na wspólnych projektach w zakresie budowy infrastruktury, wykorzystania nowych technologii oraz rozwoju energetyki odnawialnej, jak
energia s³oneczna i wiatrowa.
16
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
DLACZEGO ALGIERIA?
Miêdzy innymi, dlatego ¿e ponad 60% powierzchnii kraju, licz¹cej ok. 2,6 miliona km2, stanowi¹ tereny sedymentacyjne, potencjalnie gazo- i roponoœne. Algieria posiada oko³o
3% œwiatowych zasobów gazu ziemnego, oko³o 4600 miliardów m3 udokumentowanych zapasów. Jest szóstym producentem na œwiecie gazu ziemnego i drugim eksporterem LNG.
W 2007 r. wydobycie gazu ziemnego wynios³o oko³o
153 mld m3, z czego na eksport gazoci¹gami przeznaczono
38 mld m3 i 27 mld m3 w postaci LNG; 32 mld m3 przeznaczono na rynek krajowy, g³ównie dla firmy SONELGAZ (dystrybutor gazu ziemnego i elektrycznoœci).
Sektor naftowo-gazowy (zwany w Algierii wêglowodorowym) przynosi 30% produktu krajowego brutto i 97%
dochodów z eksportu.
Najwiêksz¹ firm¹ naftowo-gazownicz¹ jest SONATRACH
(skrót oznaczaj¹cy Pañstwowe Przedsiêbiorstwo Transportu
Wêglowodorów Ruroci¹gami), lokowana w œwiatowych rankingach na 1. miejscu w Afryce i na 12. w œwiecie. Firma jest
drugim dostawc¹ na œwiecie LNG, LPG i kondensatów i trzecim œwiatowym dostawc¹ gazu ziemnego. Jest to firma zintegrowana, zajmuj¹ca siê poszukiwaniami, wierceniami
i wydobyciem, transportem ruroci¹gowym i morskim, produkcj¹ LNG, LPG i kondensatów. SONATRACH uzyskuje
z gazu ziemnego i komercjalizuje równie¿ du¿e iloœci helu,
ok. 16 mln m3 rocznie.
Obrót roczny SONATRACH w eksporcie wyniós³ w 2007 r.
oko³o 59,5 mld USD. Inwestycje w 2006 roku przekroczy³y
8,6 mld USD, z czego 1,2 mld USD poch³onê³y poszukiwania.
W latach 2006–2007 wykonano 90 odwiertów poszukiwawczych, dokonano ok. 7600 km profili sejsmicznych 2D i ponad
5900 km2 profili 3D. Przy zagospodarowywaniu z³ó¿ wêglowodorów zostanie w sumie wykonanych 221 odwiertów,
w tym 48 horyzontalnych na z³o¿u Hassi Messaoud. W 2006
roku odkryto 8 nowych z³ó¿ wêglowodorów. Ogó³em w latach 2006–2007 zarejestrowano 40 nowych odkryæ wêglowodorów, a od pocz¹tku 2008 roku 16, w tym 6 odkryæ
dokona³y firmy zagraniczne, wspó³pracuj¹ce z SONATRACH.
W przemyœle skroplonego gazu ziemnego – LNG,
SONATRACH jest pionierem na skalê œwiatow¹. Ju¿ w 1964 r.
zbudowano w Algierii w Arzew pod Oranem (realizacja francuskiego Technip) pierwsz¹ na œwiecie instalacjê do skraplania gazu ziemnego CAMEL o mocy 1,5 mld m3/rok i rozpo-
a docelowo mo¿e nawet wiêcej. Ca³oœæ inwestycji, wraz
z zagospodarowaniem z³ó¿ i instalacj¹ do obróbki gazu na
granicy algierskiej, jest szacowana na oko³o 30 mld USD
(czêœæ liniowa od 10 do 14 mld USD). Op³acalnoœæ ekonomiczna i finansowa projektu gazoci¹gu transsaharyjskiego,
popieranego dos³ownie przez wszystkich na œwiecie (w tym
finansowo przez UE) zosta³a potwierdzona w studium wykonalnoœci, zaprezentowanym w lipcu 2007 roku w Brukseli
m.in. przed Komisj¹ Europejsk¹ UE.
Równie¿ spotkanie z Sid Ali Beata, prezesem algierskiej
Krajowej Agencji ds. Waloryzacji Zasobów Wêglowodorowych, by³o interesuj¹ce z racji polskich starañ o koncesje poszukiwawczo-wydobywcze obecnie i w przysz³oœci.
KONTEKST MIÊDZYNARODOWY
Obecnoœæ polskiej delegacji w Algierskim Tygodniu Energetycznym SEA 4 potwierdza aktywnoœæ PGNiG SA na miêdzynarodowym rynku gazowniczym, co dla strategii dywer-
© Meddiatheque Gaz de France/Pierre-François Grosjean
czêto dostawy do le Hawru we Francji i do Canvey Island
w Anglii.
W latach 70. i 80. ub.w. SONATRACH zawar³ wiele kontraktów z firmami gazowniczymi europejskimi i amerykañskimi. Od 1992 r. rozbudowywa³ moce skraplania gazu ziemnego; obecnie wynosz¹ one 30,5 mld m3/rok. Istniej¹ dwa
zak³ady skraplania gazu ziemnego: w Arzew i w Skikda, które s¹ dalej rozbudowywane.
G³ównymi odbiorcami LNG s¹ (w kolejnoœci wielkoœci zapotrzebowania): Gaz de France/Suez, Distrigaz z Belgii, Gas
Natural z Hiszpanii, Botas z Turcji, Depa z Grecji, ENI/GP
z W³och, trzy firmy hiszpañskie: Endeka, Cepsa, Iberdrola,
norweski Statoil i Distrigas z USA.
Flota metanowców SONATRACH, o ogólnej pojemnoœci
956 179 m3 LNG, sk³ada siê obecnie z szeœciu jednostek i dostarcza 35% zakontraktowanego LNG (pozosta³a czêœæ dostarczana jest metanowcami firm gazowniczych lub czarterowych). Dwa najwiêksze metanowce, o pojemnoœci
138 i 145 tys m3 LNG, zwodowano w 2004 r. Dwa metanowe o pojemnoœci 75500 m3 LNG ka¿dy,
typu Medmax, zwiêkszy³y w 2006 roku
ogóln¹
pojemnoœæ
do
prawie
1 100 000 m3 LNG.
POLSKIE INTERESY
W oficjalnej delegacji PGNiG SA
uczestniczyli: Piotr Gliniak, dyrektor Departamentu Poszukiwañ Z³ó¿ PGNiG SA,
Marian £ukaszewicz, dyrektor ds. projektów dywersyfikacyjnych PGNIG SA,
Marek D¿aman, dyrektor Biura Rozwoju
LNG, Andrzej Piwowarski, g³ówny doradca ds. wspó³pracy miêdzynarodowej
w segmencie LNG/CNG. Cz³onkowie
polskiej delegacji spotkali siê i przeprowadzili rozmowy z przedstawicielami
rz¹du algierskiego i szefami firm sektora
gazowego, a przedmiotem zainteresowania by³y: kwestia polskiego uczestnictwa w przetargach na koncesje poszukiwawczo-wydobywcze, wspó³praca
w zakresie LNG, ewentualne uczestnictwo w realizacji gigantycznego projektu budowy gazoci¹gu transsaharyjskiego,
a tak¿e mo¿liwoœæ wspó³pracy w zakresie szkoleñ dla algierskich firm sektora gazowego, realizowanych z udzia³em na
przyk³ad krakowskiej AGH.
Wa¿ne by³y rozmowy z dr. Chakibem Khelilem, algierskim ministrem ds. energetyki i górnictwa, na temat mo¿liwoœci dostaw LNG do Polski oko³o 2015 roku. Potwierdzone
zosta³o dalsze zainteresowanie Grupy Kapita³owej PGNiG SA
ewentualnym uczestnictwem w realizacji projektu gazoci¹gu
transsaharyjskiego z Nigerii przez Niger do Algierii, maj¹cego na celu ograniczenie spalania w pochodniach nigeryjskiego gazu ziemnego, towarzysz¹cego ropie naftowej. Gazoci¹g ten, o d³ugoœci 4183 km, z pocz¹tkowo 4–5 przet³oczniami po drodze, a docelowo oko³o 20, o ciœnieniu roboczym
100 bar oraz o przepustowoœci od 20 do 30 mld m3/rok,
syfikacji Ÿróde³ zaopatrzenia kraju w gaz ziemny ma bardzo
du¿e znaczenie.
Udzia³ w takim œwiatowym forum przemys³u energetycznego, w tym g³ównie naftowego i gazowniczego, w kraju,
który uchodzi za przysz³oœciowy region pozyskiwania nowych z³ó¿ gazu ziemnego i ropy naftowej, ma szczególne
znaczenie w dobie kryzysu finansowego i w okresie recesji.
Pozwala bowiem stwierdziæ, ¿e zw³aszcza dla strategicznych
projektów globalnego rynku gazu ziemnego, ten kryzys nie
stanowi tak istotnego zagro¿enia.
Konferencja potwierdzi³a zainteresowanie wielu firm
wspó³prac¹ z Algieri¹ oraz atrakcyjnoœæ algierskiego sektora
naftowego i gazowniczego, pomimo – jak powiedziano –
niesprzyjaj¹cego kontekstu miêdzynarodowego, wymuszaj¹cego ostro¿noœæ w formu³owaniu strategii dzia³ania przez
naftowe i gazownicze firmy miêdzynarodowe i narodowe.
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
17
WYDARZENIA
PE 2030 – trwaj¹ konsultacje
Og³oszony przez Ministerstwo Gospodarki projekt
„Polityki energetycznej Polski do 2030 roku” nie przestaje byæ
przedmiotem dyskusji w licznych œrodowiskach zawodowych
zwi¹zanych z sektorem energetycznym. Izba Gospodarcza
Gazownictwa zorganizowa³a 14 paŸdziernika br. konferencjê
poœwiêcon¹ projektowi rz¹dowemu, otwieraj¹c jeszcze jedno
forum spo³ecznych konsultacji.
Bardzo du¿e grono uczestników wskazuje, ¿e spotkanie
by³o potrzebne. Cieszy liczny udzia³ w konferencji przedstawicieli
resortów gospodarczych, którzy mieli okazjê zapoznaæ siê
z problemami polskiego i unijnego rynku gazowego. Konferencja
zosta³a bardzo pozytywnie odebrana przez uczestników.
Przedstawione prezentacje i g³osy w dyskusji wskazuj¹ bowiem,
¿e œrodowisko wspólnie wypracowuje stanowisko wobec
rz¹dowego projektu polityki energetycznej do 2030 roku.
DOCENIONY RYNEK GAZU
Wprowadzaj¹ca do pierwszego panelu dyskusyjnego prezentacja „Projektu polityki energetycznej do 2030 roku” autorstwa Rafa³a Milanda, zastêpcy
dyrektora Departamentu Ropy i Gazu
Ministerstwa Gospodarki, bardzo trafnie
skierowa³a konferencjê na problem bezpieczeñstwa energetycznego w segmencie gazu ziemnego. Dobrze, ¿e szczególnie podkreœlona zosta³a marginalizowana
dotychczas rola gazu ziemnego w energy
mix. Na uwagê zas³uguje fakt du¿ej przychylnoœci dyrektora Milanda dla mo¿liwoœci rozdzielenia prawa energetycznego i wyodrêbnienia dedykowanego prawa gazowego. Cieszê siê bardzo, ¿e ministerstwo potraktowa³o konferencjê jako kolejny g³os w dyskusji i udzia³ w konsultacji spo³ecznej ,,Projektu polityki...’’
Uczestnikami panelu zgodzili siê zostaæ równie¿ wiceministrowie: Krzysztof
¯uk z Ministerstwa Skarbu Pañstwa oraz
Maciej Trzeciak z Ministerstwa Œrodowiska. Pierwszy mówca naœwietli³ problemy
polskiej chemii (szczególnie Wielkiej Syntezy Chemicznej) oraz omówi³ rozwa¿an¹ przez MSP rolê spó³ek energetycznych, w tym sektora gazowego, w przed³u¿aniu ³añcucha wartoœci. Drugi
natomiast odniós³ siê do roli jak¹ pe³ni
18
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
MŒ w pracach nad koncepcj¹ ,,Projektu
polityki...’’ Zaznaczy³, ¿e w³aœnie obecnie
trwa prezentowanie i omawianie polskiej
propozycji benchmarkingowej, zamiast
dotychczas przyjêtej formu³y aukcyjnej,
w odniesieniu do handlu emisjami CO2.
Uzasadni³ równie¿ rolê gazu naturalnego
jako surowca energetycznego o najni¿szej emisyjnoœci.
Brak udzia³u w panelu anonsowanego wczeœniej dyrektora Tomasza Kowalaka, a w³aœciwie brak w ogóle przedstawiciela Urzêdu Regulacji Energetyki, zaburzy³ trochê tok przygotowanej przeze
mnie spójnej koncepcji pytañ do uczestników panelu i przewa¿y³ szalê dyskusji
na stronê koncepcji uwolnienia rynku
(oczywiœcie, nie natychmiastowego)
i kszta³towania jego konkurencyjnoœci,
podobnie jak to zrobiono ju¿ w obszarze
energii elektrycznej. Dystans ten oszacowano na oko³o 6–8 lat.
Na pytanie, na ile zasadne jest prognozowanie Ÿróde³ gazowych, np. do
2030 roku, najpierw odpowiedzia³ dr Robert Gwiazdowski z Centrum im. A. Smitha, mówi¹c, ¿e w obecnej sytuacji rynkowej jakiekolwiek prognozowanie to
bardziej wró¿enie z fusów. Zwróci³ uwagê, ¿e prognozowanie na 22 dwa lata do
przodu to olbrzymie ryzyko, zw³aszcza,
¿e wszystkie przyjête i obowi¹zuj¹ce
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
obecnie w Polsce ,,strategie’’ i ,,polityki’’
bardzo ró¿ni¹ siê ju¿ po 4–5 latach od
prognozowanych. Dr Miros³aw Duda,
ekspert Agencji Rynku Energii, odniós³ siê
w swoim wyst¹pieniu do prognoz cen
energii elektrycznej, produkowanej z wêgla, a tak¿e z gazu ziemnego, przy daj¹cych siê oszacowaæ (wstêpnie przynajmniej) kwotach, jakie trzeba bêdzie p³aciæ za prawa do emisji CO2, wskazuj¹c na
atrakcyjnoœæ energetyki gazowej. Dr Robert Gwiazdowski zwróci³ uwagê, ¿e projekty nowoczesnych technologii, a szczególnie opublikowana niedawno praca
habilitacyjna w krakowskiej AGH, dotycz¹ca wysokotemperaturowego zgazowania wêgla, a tak¿e inne czyste technologie zgazowania, mog¹ znacz¹co w bliskiej przysz³oœci zmieniæ postrzeganie surowców energetycznych, w tym wêgla.
Rafa³ Przystañski, adwokat w Kancelarii Wierciñski, Kwieciñski, Baehr, ustosunkowa³ siê do pytania, jak obecne uwarunkowania prawne wp³ywaj¹ na liberalizacjê rynku gazu i tworzenie rynku dla
paliwa gazowego. Stwierdzi³, ¿e to nie
kwestie prawne nie zezwalaj¹ na otwarcie
rynku, ale problem tzw. przeregulowania
rynku. Regulator, poprzez stosowanie
ochronnej polityki taryfowej, nie pozwala
na stabiln¹ akumulacjê zysków firm, a co
za tym idzie, brakuje œrodków na kosztowne inwestycje infrastrukturalne.
Przed koñcem panelu g³os zabra³ senator Stanis³aw Iwan, który wyrazi³ nadziejê, ¿e efektem spo³ecznych konsultacji rz¹dowego projektu bêdzie kolejny
dokument rz¹dowy znacznie pog³êbiony,
uwzglêdniaj¹cy zg³oszone opinie, wzbogacony o propozycje rozwi¹zañ, szczególnie w obszarze energetyki atomowej,
których dotychczas w dokumencie
brakowa³o.
Andrzej Sikora
PRAWO GAZOWE
ZYSKUJE AKCEPTACJÊ
Na konferencji 14 paŸdziernika br.
mia³em przyjemnoœæ byæ moderatorem jednego z dwóch paneli dyskusyjnych, który poprzedzony by³ dwo-
ma referatami: Micha³a Szubskiego,
prezesa PGNiG SA na temat: „Wizja
Grupy Kapita³owej PGNiG w perspektywie lat 2009–2012 oraz do
2015 i na lata dalsze” oraz ni¿ej podpisanego na temat: „Zasadnoœæ wyodrêbnienia prawa gazowego – refleksje na gruncie prawa polskiego
i unijnego”.
Dyskusja toczy³a siê w du¿ej mierze wokó³ zagadnieñ reguluj¹cych
funkcjonowanie sektora gazowniczego. Opowiadano siê za nowym Prawem gazowym. Jedynym g³osem
przeciw by³ g³os przedstawiciela URE,
zdaniem którego posiadanie odrêbnych ustaw dla gazownictwa i elektroenergetyki skomplikuje nowelizacje, które bêd¹ musia³y byæ wprowadzane równolegle w ró¿nych ustawach. Argument ten nie przekona³
jednak pozosta³ych uczestników, którzy wskazali na brak koniecznoœci duplikowania regulacji w ww. ustawach
– wszak¿e to, co jest wspólne,
zw³aszcza kompetencje prezesa URE,
mo¿e zostaæ „wyjête przed nawias’’
i zawarte w odrêbnej ustawie. Tym
samym, nowelizacje bêd¹ mog³y byæ
prowadzone odrêbnie dla gazownictwa i elektroenergetyki, co u³atwi
i przyspieszy prace nad nimi. Zwrócono uwagê na brak w³aœciwych bodŸców, które zapewni³yby rozwój systemów gazowniczych. Podniesiono od
dawna istniej¹cy problem utrudnieñ
w uzyskiwaniu tytu³u prawnego do
lokalizowania sieci na cudzych nieruchomoœciach.
Wskazywano na istotne opóŸnienia w wydawaniu niezbêdnych dla
funkcjonowania sektora aktów prawnych, czego najlepszym przyk³adem
jest brak aktualnego rozporz¹dzenia
systemowego. Wyra¿ono nadziejê,
¿e finalna wersja polityki energetycznej Polski do 2030 roku bêdzie bardziej docenia³a rolê gazu, ni¿ w projekcie bêd¹cym przedmiotem konsultacji. Formalne przyjêcie tej polityki pozwoli³oby te¿ na finalizacjê prac
nad nowym prawem energetycznym,
w tym prawem gazowym. Przedmiotem ciekawej dyskusji by³a tak¿e
kwestia dywersyfikacji Ÿróde³ zaopatrzenia w gaz. n
Jerzy Baehr
Spotkania
IGG–UDT... i co dalej?
Anatol Tkacz
Od 4 wrzeœnia do 9 paŸdziernika br. odbywa³y siê spotkania
informacyjno-wyjaœniaj¹ce, dotycz¹ce dozoru technicznego nad
gazoci¹gami przesy³owymi, organizowane przez Izbê
Gospodarcz¹ Gazownictwa i Urz¹d Dozoru Technicznego.
a spotkania zapraszali obaj prezesi:
UDT – Marek Walczak i IGG – Miros³aw Dobrut. W spotkaniach
uczestniczy³o ogó³em oko³o 350 osób reprezentuj¹cych firmy gazownicze: oddzia³y
OGP Gaz–System S.A., spó³ki gazownictwa, Instytut Nafty i Gazu w Krakowie, firmy projektowe, budowlane czy serwisowe,
oddzia³y UDT, wraz z ich dyrektorami.
Obecni byli równie¿ przedstawiciele wojewódzkich i powiatowych urzêdów nadzoru
budowlanego.
G³ówny temat spotkañ to dozór
techniczny nad gazoci¹gami przesy³owymi gazu ziemnego wed³ug aktualnego
stanu prawnego oraz wed³ug uzgodnieñ
miêdzy Izb¹ Gospodarcz¹ Gazownictwa
a Urzêdem Dozoru Technicznego oraz
uzgodnieñ G³ównego Inspektora Nadzoru Budowlanego i prezesa Urzêdu Dozoru Technicznego. Przed spotkaniami
wszyscy uczestnicy otrzymywali materia³
zawieraj¹cy podstawowe informacje
prezentowane w czasie spotkania.
Spotkania prowadzili: Marek Barnaœ,
dyrektor Zespo³u Techniki UDT i Anatol
Tkacz, ekspert IGG. Prezentowane by³y
aktualne regulacje prawne dotycz¹ce
urz¹dzeñ ciœnieniowych oraz propozycje
regulacji uzgodnionych miêdzy IGG
a UDT dotycz¹cych dozoru technicznego
nad gazoci¹gami i propozycje ich wykorzystania w tzw. okresie przejœciowym
oraz projekt aktualizacji rozporz¹dzenia
ministra gospodarki w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadaæ sieci gazowe w czêœci dotycz¹cej
dozoru technicznego nad gazoci¹gami
przesy³owymi.
Z wypowiedzi uczestników wynika³o,
¿e takie spotkania by³y potrzebne, choæ nie
rozwi¹zuj¹ one w pe³ni problemu dozoru
N
p r z e g l ¹ d
technicznego nad gazoci¹gami przesy³owymi, który istnieje od 2002 roku. Od paŸdziernika 2007 roku œrodowisko gazownicze i pracownicy UDT oczekuj¹ decyzji resortu gospodarki w sprawie z³o¿onych projektów rozporz¹dzeñ, które regulowaæ maj¹ dozór techniczny nad gazoci¹gami przesy³owymi. Mimo wielu starañ IGG i UDT,
projekty utknê³y w urzêdniczych biurkach
i konieczne by³o wprowadzenie tzw. okresu przejœciowego od uzgodnieñ miêdzy
IGG i UDT a wejœciem w ¿ycie projektów
rozporz¹dzeñ zawieraj¹cych te uzgodnienia. Technika i technologia projektowania,
budowy i u¿ytkowania gazoci¹gów, stacji
gazowych czy t³oczni postêpuje bardzo
szybko, a szczegó³owe regulacje prawne
nie nad¹¿aj¹ za nimi.
Dlatego jednym z dzia³añ zmierzaj¹cych do szybkiego wdra¿ania do praktyki przedsiêbiorstw gazowniczych najnowszych rozwi¹zañ technicznych jest
budowanie w ramach Izby Gospodarczej
Gazownictwa samorz¹du technicznego.
Jego efektami bêd¹ opracowane standardy techniczne Izby Gospodarczej Gazownictwa, zawieraj¹ce najnowsze rozwi¹zania techniczne s³u¿¹ce poprawie
bezpieczeñstwa budowy i u¿ytkowania
sieci gazowych, w tym ochrony œrodowiska z nimi zwi¹zanych. Obecnie w ramach prac Komitetu Standardu Technicznego Izby Gospodarczej Gazownictwa
pracuje 15 zespo³ów roboczych. Oczekujemy, ¿e resort gospodarki uwzglêdni
takie dzia³ania Izby Gospodarczej Gazownictwa w swoich pracach legislacyjnych w zakresie przepisów adresowanych dla bran¿y gazowniczej.
I co dalej? Pozostaje czekaæ na nowe
otwarcie resortu gospodarki w stosunku
do sektora gazownictwa i robiæ swoje. n
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
19
WYDARZENIA
Standardy techniczne
w nowym biuletynie
Marian Ziêdalski
Izba Gospodarcza Gazownictwa planuje wydawanie
„Biuletynu – przepisy techniczne i normy w gazownictwie”,
który bêdzie zawiera³ zbiór i komentarze do przepisów
technicznych dotycz¹cych obiektów sieci gazowych.
egulacje prawne dotycz¹ce projektowania, budowy i u¿ytkowania obiektów sieci gazowych, oraz
zasady bezpieczeñstwa w procesie budowy i u¿ytkowania s¹ zawarte w ustawach
i rozporz¹dzeniach og³aszanych w Dziennikach Ustaw i obowi¹zuj¹ projektantów,
wykonawców oraz u¿ytkowników tych
obiektów.
Szczegó³owe rozwi¹zania techniczne
dotycz¹ce regulacji okreœlonych w przepisach prawnych s¹ zawarte w Polskich Normach, które obowi¹zuj¹, je¿eli s¹ przywo³ane w okreœlonym przepisie lub zosta³y
ustalone w regulacji bran¿owej (Zak³adowa Norma lub Standard Techniczny).
Planowany „Biuletyn – przepisy
techniczne i normy w gazownictwie”’,
bêdzie zawiera³ komentarze do przepisów technicznych, wynikaj¹cych w szczególnoœci z:
n ustawy ,,Prawo energetyczne’’ (tekst
jednolity DzU z 2006 r. nr 89, poz.
625 ze zmianami),
n ustawy o zapasach ropy naftowej,
produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postêpowania w sytuacjach zagro¿enia bezpieczeñstwa
paliwowego pañstwa i zak³óceñ na
rynku naftowym (DzU z 2007 r. nr 52
poz. 343, ze zmian¹),
n ustawy ,,Prawo budowlane’’ (tekst
jednolity DzU z 2006 r. nr 156
poz. 1118, ze zmianami)
oraz zwi¹zanych z tymi ustawami
rozporz¹dzeñ w³aœciwych ministrów
i Polskie Normy lub Standardy Techniczne
Izby Gospodarczej Gazownictwa.
Biuletyn bêdzie zawiera³ wykaz aktualnych Polskich Norm maj¹cych zastosowanie w gazownictwie. W znacznej
wiêkszoœci Polskie Normy stosowane
R
20
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
w gazownictwie s¹ t³umaczeniami Norm
Europejskich, wprowadzonych do zbioru
Polskich Norm. Zgodnie z ustaw¹ o normalizacji (DzU z 2002 r. nr 169 poz. 1382
ze zmianami) stosowanie Polskich Norm
jest dobrowolne.
W numerze pierwszym ,,Biuletynu
– przepisy techniczne i normy w gazownictwie’’ przeka¿emy pañstwu zestawienie norm reguluj¹cych rozwi¹zania techniczne i funkcjonalne w gazownictwie uszeregowane w oœmiu ni¿ej podanych zbiorach:
– sieæ gazowa,
– wyroby stosowane w budowie sieci
gazowych,
– badania rur stalowych stosowanych
w sieci gazowej,
– armatura,
– spawalnictwo,
– pomiary gazu w sieci gazowej,
– zagro¿enie wybuchem i po¿arem,
– gaz ziemny.
W zbiorze „sieæ gazowa” jest 41 norm,
w tym 26 Polskich Norm i 15 Zak³adowych Norm PGNiG SA, zawieraj¹cych regulacje i rozwi¹zania techniczne w sieci
gazowej stalowej oraz sieci gazowej
polietylenowej, dotycz¹ce ruroci¹gów
i urz¹dzeñ zabudowanych w sieci.
W zbiorze „wyroby stosowane
w budowie sieci gazowej” jest 29 norm,
w tym 27 Polskich Norm i 2 Zak³adowe
Normy PGNiG SA. Podane w zbiorze
normy dotycz¹ rur stalowych, ochrony
katodowej obiektów sieci gazowej, urz¹dzeñ zabezpieczaj¹cych przed niepo¿¹danym wzrostem ciœnienia w stacjach redukcyjnych oraz normy zawieraj¹ce
szczegó³owe wymagania konstrukcyjne
i wytrzyma³oœciowe dla wyrobów stosowanych w sieci gazowej.
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
W zbiorze „badania rur stalowych
stosowanych w sieci gazowej” jest
16 Polskich Norm, w których zosta³y
okreœlone badania nieniszcz¹ce rur stalowych bez szwu i ze szwem w procesie
wytwarzania tych rur oraz badania niszcz¹ce tych rur, w celu okreœlenia w³aœciwoœci technologicznych poprzez wykonanie próby zginania, sp³aszczania i rozt³aczania.
W zbiorze „armatura” s¹ 53 Polskie
Normy, okreœlaj¹ce wymagania dla armatury stosowanej w sieci gazowej,
tj. w gazoci¹gach, stacjach gazowych
i t³oczniach o maksymalnym ciœnieniu roboczym do 10 MPa. W zbiorze s¹ miêdzy
innymi normy dotycz¹ce wymagañ dla
ko³nierzy, w tym dotycz¹ce obliczeñ wytrzyma³oœciowych z³¹czy ko³nierzowych
oraz badañ wytrzyma³oœci i szczelnoœci
armatury.
W zbiorze „spawalnictwo” jest
18 Polskich Norm, w tym przede
wszystkim normy dotycz¹ce standardów jakoœciowych w procesach spawania wyrobów i urz¹dzeñ sieci gazowych oraz normy dotycz¹ce wymagañ
kwalifikacyjnych dla spawaczy nadzoru
w procesach spawania, badañ niszcz¹cych z³¹czy spawanych, w tym próby
udarnoœci, wytrzyma³oœci i zginania
oraz badañ nieniszcz¹cych. Wymagania zawarte w tych normach s¹ bardzo
wa¿ne dla procesów spawania z uwagi
na bezpieczeñstwo sieci gazowych dla
otoczenia, obs³ugi i funkcjonowania.
W zbiorze „pomiary gazu w sieci
gazowej” wœród 20 norm jest 10 Polskich Norm i 10 Zak³adowych Norm
PGNiG SA, w tym normy dotycz¹ce
urz¹dzeñ pomiarowych, takich jak gazomierze miechowe, ultradŸwiêkowe,
turbinowe, rotorowe oraz normy dotycz¹ce pomiarów strumienia objêtoœci
gazu przy u¿yciu zwê¿ek pomiarowych
wbudowanych w ruroci¹gi. W normach dotycz¹cych stacji pomiarowych
s¹ zawarte wymagania funkcjonalne
stacji pomiarowych zapewniaj¹cych
odpowiednie pomiary strumienia objêtoœci gazu.
W zbiorze „zagro¿enie wybuchem i po¿arem” jest 14 norm, w tym
13 Polskich Norm i jedna Zak³adowa
Norma PGNiG SA. Zawarte w zbiorze
Polskie Normy dotycz¹ wymagañ dla
urz¹dzeñ elektrycznych instalowanych
w przestrzeniach, w których mog¹ wy-
st¹piæ lub wystêpuj¹ strefy zagro¿enia
wybuchem. Zak³adowa Norma dotyczy
sposobu obliczania stref zagro¿enia
wybuchem dla ró¿nych urz¹dzeñ,
z których mo¿e wyst¹piæ lub wystêpuje, z racji funkcji urz¹dzenia, wyp³yw
gazu ziemnego do otoczenia.
W zbiorze „gaz ziemny” jest 10 Polskich Norm dotycz¹cych w³aœciwoœci
gazu ziemnego. W miarê opracowania
i wydawania Standardów Technicznych
przez Izbê Gospodarcz¹ Gazownictwa,
zast¹pione Standardami Technicznymi
Zak³adowe Normy bêd¹ wycofywane
z przedstawionych zbiorów.
Wymienione w zbiorach normy na
poszczególne wyroby, s¹ spójne
z wymaganiami okreœlonymi w rozporz¹dzeniu ministra gospodarki
w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadaæ sieci gazowe (DzU z 2001 r. nr 97 poz. 1055).
Wyroby te powinny byæ wykonywane wed³ug odpowiednich wymagañ
i technologii okreœlonych szczegó³owo w normach.
Zachêcamy do lektury i poznawania aktualnych i nowych przepisów
technicznych oraz norm umieszczanych w ,,Biuletynie, który zacznie siê
ukazywaæ w I kwartale przysz³ego
roku’’. n
Marian Ziêdalski od wielu lat zajmuje siê przepisami technicznymi i normami w gazownictwie, w tym ich interpretacj¹ dla potrzeb stosowania w projektowaniu, budowie i u¿ytkowaniu obiektów sieci gazowej, a tak¿e ich
przygotowywaniem i opiniowaniem.
Standard Techniczny IGG 0601 przyjêty
listopada 2008 roku w Warszawie odby³o siê IX plenarne
posiedzenie Komitetu Standardu Technicznego Izby Gospodarczej Gazownictwa, na którym komitet zatwierdzi³
projektu Standardu Technicznego ST-IGG0001: 2008, „Ochrona przed korozj¹ zewnêtrzn¹ stalowych gazoci¹gów l¹dowych.
Wymagania funkcjonalne i zalecenia”, opracowanego przez Zespó³ Roboczy nr 6 pod
kierownictwem Marka Fiedorowicza. Projekt
uchwa³y w sprawie zatwierdzenia projektu
Standardu Technicznego ST-IGG-0001:
2008, 21 obecnych na posiedzeniu cz³onków
komitetu przyjê³o jednomyœlnie.
Zarz¹d IGG na posiedzeniu 16 grudnia
zatwierdzi³ uchwa³ê i ustanowi³ standard STIGG-0601:2008.
W Standardzie Technicznym podano
wymagania i zalecenia w zakresie ochrony
przeciwkorozyjnej podziemnych odcinków
gazoci¹gów l¹dowych. Uwzglêdniono wy-
26
magania zawarte w obowi¹zuj¹cych przepisach krajowych oraz krajowe doœwiadczenia z zakresu ochrony przeciwkorozyjnej
gazoci¹gów.
W Standardzie Technicznym okreœlono
wymagania i zalecenia dotycz¹ce ochrony
przeciwkorozyjnej gazoci¹gów przesy³owych i dystrybucyjnych (w tym przy³¹czy)
w systemach dostawy gazu, wykonanych
ze stali o wytrzyma³oœci mniejszej ni¿ 800
N·mm-2, w pe³nym zakresie œrednic i maksymalnych ciœnieñ roboczych.
Standard Techniczny ma zastosowanie
przy projektowaniu, budowie i u¿ytkowaniu systemów ochrony przeciwkorozyjnej
podziemnych odcinków stalowych gazoci¹gów l¹dowych. Postanowieñ niniejszego
Standardu Technicznego nie stosuje siê do
materia³ów, projektowania i budowy systemów ochrony przeciwkorozyjnej, które
znajdowa³y siê w u¿ytkowaniu przed wprowadzeniem niniejszego standardu.
Podczas VIII plenarnego posiedzenia Komitetu Standardu
Technicznego Izby Gospodarczej Gazownictwa, które prowadzi³ Kazimierz Nowak, jego przewodnicz¹cy, poruszone zosta³y równie¿ inne wa¿ne tematy, zwi¹zane z jego pracami.
Andrzej Schoeneich, dyrektor Izby Gospodarczej Gazownictwa, poinformowa³ o przygotowaniu na posiedzenie Zarz¹du IGG, które odbêdzie siê 16 grudnia 2008 r., wniosku
w sprawie zatwierdzenia bud¿etów dzia³alnoœci zespo³ów roboczych od nr 7 do nr 15 i w zwi¹zku z tym zmiany planu
dzia³alnoœci standaryzacyjnej IGG na lata 2008–2010.
Obecny na posiedzeniu Miros³aw Dobrut, prezes Zarz¹du Izby Gospodarczej Gazownictwa, poinformowa³
o powo³aniu przez Zarz¹d IGG w sk³ad cz³onków komitetu Piotra Lamparskiego z Pomorskiej Spó³ki Gazownic-
Standard Techniczny zaleca siê stosowaæ w procesie u¿ytkowania, utrzymania,
remontach, przebudowach i rozbudowach
wszystkich gazoci¹gów stalowych w systemach dostawy gazu. W Standardzie Technicznym podano tak¿e wymagania i zalecenia dotycz¹ce ochrony przeciwkorozyjnej
gazoci¹gów wybudowanych przed wprowadzeniem niniejszego standardu, w których uwzglêdniono wymagania obowi¹zuj¹cego prawa oraz stan wiedzy dotycz¹cej
zagro¿eñ korozyjnych i ich skutków.
Standard Techniczny nie narusza przepisów odrêbnych, w tym dotycz¹cych u¿ytkowania, w szczególnoœci przepisów prawa
budowlanego.
Standard Techniczny nie obejmuje
ochrony przeciwkorozyjnej naziemnych odcinków gazoci¹gów l¹dowych oraz podziemnego uzbrojenia stacji gazowych
i t³oczni gazu. n
Przygotowa³ Anatol Tkacz
twa Sp. z o.o. w Gdañsku i wrêczy³ akt powo³ania. Komitet rozpatrzy³ wnioski Anatola Tkacza, kierownika sekretariatu komitetu, w sprawie uszczegó³owienia oznaczania ustanawianych Standardów Technicznych IGG
i w sprawie wyznaczenia kierownika Zespo³u Roboczego
nr 11, podejmuj¹c nastêpuj¹ce uchwa³y: I) w sprawie
uszczegó³owienia oznaczania opracowywanych i ustanawianych Standardów Technicznych Izby Gospodarczej
Gazownictwa w czêœci odnosz¹cej siê do liczbowego wyra¿enia kolejnego numeru Standardu Technicznego,
2) w sprawie wyznaczenia na funkcjê kierownika Zespo³u Roboczego nr 11. T¹ uchwa³¹ komitet wyznaczy³ dr.
in¿. Aleksandra Klupê, z INiG w Krakowie, na funkcjê
kierownika Zespo³u Roboczego nr 11.
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
21
WYDARZENIA –
KRONIKA
dokoñczenie ze str. 7
du Browary Polskie Brok-Strzelec S.A.; od paŸdziernika 2003
do wrzeœnia 2004 roku – funkcjê wiceprezesa zarz¹du
AUTOSAN S.A.; od grudnia 2000 do stycznia 2002 roku –
funkcjê wiceprezesa zarz¹du Browary Dolnoœl¹skie Piast S.A.;
od grudnia 1994 do paŸdziernika 2000 roku – funkcjê wiceprezesa zarz¹du Browary Okocim S.A.
l 19 listopada br. Firma Armatech Sp. z o.o. zorganizowa³a konferencjê poœwiêcon¹ napêdom do kurków kulowych i zasuw oraz systemom nadzoru szczelnoœci gazociagów produkowanych przez firmê FASEK GmbH.
Uczestnikami spotkania byli przedstawiciele Operatora
Gazoci¹gów Przesy³owych GAZ–SYSTEM S.A. oraz firmy
budowlane i projektowe z bran¿y gazowniczej z ca³ego
kraju.
l 20 listopada br. Tauron Polska Energia SA oraz Polskie
Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA podpisa³y list intencyjny o wspó³pracy w zakresie budowy zasilanych gazem
elektrowni i elektrociep³owni, wytwarzania energii elektrycznej miêdzy innymi na bazie gazu ziemnego oraz obrotu
energi¹ elektryczn¹. Zgodnie z zapisami listu, spó³ki rozpoczynaj¹ wspó³pracê dotycz¹c¹ projektu budowy i eksploatacji zasilanego gazem bloku energetycznego w nale¿¹cej do
Taurona Elektrowni Stalowa Wola oraz poligeneracyjnej
elektrowni opartej na zgazowaniu wêgla w Kêdzierzynie-KoŸlu, szczególnie w zakresie sk³adowania i przesy³ania CO2.
l 21–23 listopada br. odby³o siê jubileuszowe, dziesi¹te Dolnoœl¹skie Forum Polityczne i Gospodarcze, najwiêksze
regionalne spotkanie samorz¹dowo-biznesowe w Polsce.
Has³o przewodnie tegorocznego forum: „Dolny Œl¹sk w perspektywie zmian pokoleniowych” by³o tematem i punktem
wyjœcia rozwa¿añ przedstawicieli œwiata polityki, samorz¹dów i biznesu Dolnego Œl¹ska. Podczas forum omawiano
problematykê bezpieczeñstwa Dolnego Œl¹ska, w tym bezpieczeñstwa energetycznego. Forum swoj¹ obecnoœci¹
uœwietnili: wicepremier Grzegorz Schetyna oraz Bogdan
Zdrojewski, minister kultury i dziedzictwa narodowego.
Dolnoœl¹ska Spó³ka Gazownictwa sp. z o.o. jak co roku
wspar³a organizacjê tego wa¿nego i presti¿owego wydarzenia
poprzez pe³nienie roli Z³otego Sponsora.
l 28 listopada br. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA oraz Operator Gazoci¹gów Przesy³owych GAZ–SYSTEM
S.A. podpisa³y umowê sprzeda¿y spó³ki Polskie LNG Sp. z o.o.
za kwotê 52 mln z³. Wartoœæ spó³ki Polskie LNG ustalono na
podstawie wyceny dokonanej przez niezale¿nego rzeczoznawcê. Kwota ta zosta³a zaakceptowana przez rady nadzorcze PGNiG SA oraz GAZ–SYSTEM S.A. Tak¿e nadzwyczajne
walne zgromadzenia PGNiG SA oraz GAZ–SYSTEM S.A.
26 listopada 2008 r. wyrazi³y zgodê na sprzeda¿ w tej cenie
100% udzia³ów Polskiego LNG Sp. z o.o. w Œwinoujœciu.
Wczeœniej, 8 listopada 2008 r., NWZ PGNiG SA wyrazi³o
zgodê na sprzeda¿ bez przeprowadzenia przetargu 100 proc.
udzia³ów Polskiego LNG Sp. z o.o. z siedzib¹ w Œwinoujœciu
Operatorowi Gazoci¹gów Przesy³owych GAZ–SYSTEM S.A.
22
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
GAZ–SYSTEM S.A. bêdzie nadzorowaæ powstanie terminalu LNG, natomiast PGNiG SA jest odpowiedzialne za dostawy
skroplonego gazu ziemnego do terminalu w Œwinoujœciu.
l 2 grudnia br. Zarz¹d Polskiego Górnictwa Naftowego
i Gazownictwa SA poinformowa³, ¿e Rada Nadzorcza PGNiG,
na posiedzeniu 2 grudnia 2008 roku, postanowi³a wszcz¹æ postêpowanie kwalifikacyjne na stanowisko cz³onka zarz¹du
PGNiG – wiceprezesa ds. Górnictwa Naftowego.
Rada ustali³a termin sk³adania ofert w postêpowaniu kwalifikacyjnym do 6 stycznia 2009 roku. Otwarcie zg³oszeñ odbêdzie siê 7 stycznia 2009 roku w siedzibie zarz¹du spó³ki.
l 3 grudnia br. Tegoroczn¹ centraln¹ Barbórkê – tradycyjne œwiêto górnicze – Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA obchodzi³o w Zielonej Górze. Nieprzypadkowo wybrano to miejsce, PGNiG SA Oddzia³ w Zielonej Górze obchodzi w tym roku 40-lecie dzia³alnoœci.
l 10 grudnia br. Pomorska Spó³ka Gazownictwa oraz
Grupa LOTOS uruchamiaj¹ w gdañskiej rafinerii inteligentny
uk³ad dostaw gazu ziemnego. Uruchomienie systemu jest
efektem partnerskiej wspó³pracy pomiêdzy pomorskimi spó³kami. Wykorzystanie gazu ziemnego pozwoli obni¿yæ emisjê
CO2 i koszty dzia³alnoœci rafineryjnej.
Uruchamiany uk³ad zasilania w gaz ziemny powsta³ w wyniku opracowania przez Pomorsk¹ Spó³kê Gazownictwa
sp. z o.o. nowatorskiej technologii dostaw gazu, umo¿liwiaj¹cej pe³ne dostosowanie parametrów dostaw gazu ziemnego
do potrzeb odbiorcy. W sk³ad tego inteligentnego uk³adu
wchodz¹ m.in. system sprê¿ania gazu, elektroniczny uk³ad
sterowania oraz system telemetrii, umo¿liwiaj¹cy pe³n¹ kontrolê pracy uk³adu.
Jest to pionierskie rozwi¹zanie w systemie dystrybucji gazu ziemnego w skali kraju. Otwiera ono drogê dla œwiadczenia us³ugi dystrybucji gazu dla potencjalnych odbiorców o niestandardowych wymaganiach.
l 11 grudnia br. W Muzeum Gazownictwa odby³o siê
uroczyste zakoñczenie II edycji studiów MBA oraz inauguracja edycji IV. Absolwenci studiów otrzymali dyplomy ukoñ-
czenia studiów MBA. Wojciech Rybowski, prezes Gdañskiej
Fundacji Kszta³cenia Mened¿erów, i Miros³aw Dobrut, prezes Izby Gospodarczej Gazownictwa, serdecznie pogratulowali wszystkim absolwentom, ¿ycz¹c dalszych sukcesów zawodowych.
TECHNOLOGIE
Uwiêziæ dwutlenek!
Adam Wójcicki
Co zrobiæ z nadmiarem dwutlenku wêgla, emitowanym
przez wielkie instalacje przemys³owe? Geolodzy uwa¿aj¹,
¿e najlepiej wt³oczyæ go pod ziemiê – do g³êbokich struktur
i poziomów wodonoœnych, gdzie bez ryzyka bêdzie
przechowywany przez setki, a nawet tysi¹ce lat...
o rozwi¹zanie, zwane sekwestracj¹
geologiczn¹, sprowadza siê do wy³¹czenia z obiegu znacznych iloœci
dwutlenku wêgla na bardzo d³ugi okres,
co mo¿e ograniczyæ skutki globalnego
ocieplenia. Sekwestracja geologiczna
uwa¿ana jest za jeden z najwa¿niejszych
œrodków, pozwalaj¹cych na spe³nienie
wymagañ Protoko³u z Kioto, a jest to
szczególnie istotne w przypadku naszego
kraju, opieraj¹cego sw¹ energetykê
g³ównie na spalaniu wêgla kamiennego
i brunatnego.
Wdro¿enie sekwestracji na skalê
przemys³ow¹ wymaga jednak gruntownego rozpoznania geologicznego poten-
T
cjalnych sk³adowisk oraz zbadania ich
wp³ywu na œrodowisko i okreœlenie zwi¹zanych z tym zagro¿eñ. Jest to jedno
z najwa¿niejszych zadañ stoj¹cych obecnie przed Pañstwowym Instytutem Geologicznym. Jego realizacja, roz³o¿ona na
wiele lat, wymagaæ bêdzie wspó³pracy
interdyscyplinarnej z wieloma krajowymi
i zagranicznymi oœrodkami naukowo-badawczymi.
Powstaje konsorcjum
W odpowiedzi na potrzeby gospodarki narodowej w zakresie przysz³ego
wdro¿enia technologii geologicznej se-
Geologiczna sekwestracja CO2 to bezpieczne sk³adowanie emisji CO2, pochodz¹cych ze spalania paliw kopalnych w instalacjach przemys³owych, w g³êbokich formacjach i strukturach
geologicznych docelowo na setki i tysi¹ce lat. Proces ten obejmuje wychwytywanie CO2 ze
strumienia spalin, transport i zat³aczanie do wytypowanego sk³adowiska.
a) sk³adowanie w g³êbokich poziomach wodonoœnych solankowych (maj¹ najwiêkszy potencja³ i s¹ dot¹d bezu¿yteczne dla cz³owieka),
b) sk³adowanie w sczerpanych z³o¿ach wêglowodorów (z mo¿liwoœci¹ wspomagania wydobycia ropy – EOR, ewentualnie gazu ziemnego),
c) sk³adowanie w g³êbokich, nieeksploatowanych pok³adach wêgla ze wspomaganiem wydobycia metanu (ECBM).
p r z e g l ¹ d
kwestracji CO2 na skalê przemys³ow¹,
Ministerstwo Œrodowiska uruchamia,
ze œrodków finansowych NFOŒiGW, krajowy program „Rozpoznanie formacji
i struktur do bezpiecznego geologicznego sk³adowania CO2 wraz z ich programem monitorowania”, jako jedno z nowych zadañ pañstwowej s³u¿by geologicznej, której rolê pe³ni w Polsce Pañstwowy Instytut Geologiczny.
W celu realizacji krajowego programu w maju 2008 roku powo³ano konsorcjum w nastêpuj¹cym sk³adzie:
l Pañstwowy Instytut Geologiczny
(lider),
l Akademia Górniczo-Hutnicza,
l G³ówny Instytut Górnictwa,
l Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi¹,
l Instytut Nafty i Gazu,
l Przedsiêbiorstwo Badañ Geofizycznych sp. z o.o.
W ramach tego przedsiêwziêcia, zaplanowanego na najbli¿sze cztery lata
(2008–2012), przewidziano tak¿e wspó³pracê z zagranicznymi partnerami badawczymi, w tym zw³aszcza ze s³u¿bami
geologicznymi (np. niemieck¹ BGR). Prace ruszy³y na pocz¹tku paŸdziernika 2008
roku, a 14 listopada 2008 roku odby³o siê
w PIG spotkanie inauguracyjne
i pierwsze spotkanie robocze projektu.
Przedsiêwziêcie ma charakter badawczo-rozwojowy. Jego wynikiem bêdzie wskazanie potencjalnych sk³adowisk
CO2, spe³niaj¹cych wymogi wykonalnoœci oraz bezpieczeñstwa i wp³ywu na œrodowisko, okreœlone w projekcie „Dyrektywy unijnej w sprawie geologicznego
sk³adowania dwutlenku wêgla”. Dla wybranych sk³adowisk zostanie opracowany
program monitoringu sk³adowiska przed
rozpoczêciem sk³adowania gazu oraz za³o¿enia dla monitoringu w czasie eksploatacji sk³adowiska i po jej zakoñczeniu.
W zale¿noœci od zainteresowania podmiotów przemys³owych (firm energetycznych), prace mog¹ byæ kontynuowane w ramach krajowych projektów demonstracyjnych, przewidzianych do reg a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
23
TECHNOLOGIE
alizacji w polskiej czêœci programu flagowego UE.
Geologiczna sekwestracja
dwutlenku wêgla a redukcja
emisji
Uwa¿a siê, ¿e redukcje antropogenicznych emisji dwutlenku wêgla, pochodz¹cych ze spalania paliw kopalnych,
mog¹ byæ zrealizowane zasadniczo za
pomoc¹ trzech œrodków:
l poprawy efektywnoœci energetycznej
i zmniejszenia zapotrzebowania na
energiê (nie tylko w przemyœle, tak¿e
w transporcie samochodowym, rolnictwie, budownictwie, us³ugach, sekto-
rze gospodarki odpadami oraz gospodarstwach domowych)
l wykorzystania odnawialnych oraz alternatywnych Ÿróde³ energii (energia
wiatru, s³oneczna, biomasy, geotermalna itd.)
l CCS – wychwytywania i geologicznego sk³adowania CO2 (inaczej geologicznej sekwestracji).
Geologiczne przechowalnie
ju¿ dzia³aj¹
Sk³adowanie dwutlenku wêgla w g³êbokich strukturach geologicznych nie jest
niczym nowym. Stosuje siê je od dziesi¹tków lat do wspomagania wydobycia ro-
Orientacyjna lokalizacja rejonów (I–VIII) gruntownego rozpoznawania potencjalnych sk³adowisk CO2 w formacjach wodonoœnych solankowych na tle wyników wstêpnego rozpoznania
potencja³u sekwestracji CO2 w Polsce, prowadzonego w ramach projektów unijnych C)STOR
WP1.2 i EU GeoCapacity.
24
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
py (EOR – enhanced oil recovery), przoduj¹ tutaj Stany Zjednoczone. Obecnie
na najwiêksz¹ skalê technologiê EOR
stosuje siê na z³o¿u Weyburn, na pograniczu Kanady i USA, gdzie od roku 2000
zat³oczono ponad 20 mln ton CO2,
otrzymuj¹c dziêki temu dodatkowe miliony ton ropy.
Od roku 1996 na z³o¿u gazu Sleipner
w sektorze norweskim Morza Pó³nocnego zat³oczono ponad 12 mln ton dwutlenku wêgla pochodz¹cego z oczyszczania eksploatowanego tam gazu ziemnego. Zamiast uwalniaæ dwutlenek do atmosfery, wt³acza siê go do poziomu wodonoœnego, zawieraj¹cego silnie zasolon¹ wodê, zalegaj¹cego ponad kolektorem gazonoœnym. Podobne prace rozpoczêto w ostatnich miesi¹cach na z³o¿u
gazu Snohvit na Morzu Barentsa, zaœ na
z³o¿u In Salah w Algierii (w g³êbi l¹du) zat³acza siê dwutlenek wêgla do poziomu
wodonoœnego solankowego, zalegaj¹cego poni¿ej poziomu gazonoœnego.
Wspomaganie wydobycia metanu
z g³êbokich, nieeksploatowanych pok³adów wêgla (ECBMR – enhanced coal bed
methane recovery) prowadzono w USA
na z³o¿u Allison w basenie wêglowym
San Juan w Nowym Meksyku, gdzie zat³oczono 400 tysiêcy ton dwutlenku.
W ramach projektu badawczego
CO2SINK, w Ketzin ko³o Poczdamu prowadzi siê eksperyment zat³aczania dwutlenku wêgla do poziomów wodonoœnych solankowych, na obszarach zamieszkanych. Przez najbli¿sze dwa lata
bêdzie
tam
sk³adowane
oko³o
60 tysiêcy ton CO2. Podobne przedsiêwziêcie rozpoczêto w Otway w po³udniowo-wschodniej Australii.
W Polsce zrealizowano dotychczas
dwa przedsiêwziêcia zwi¹zane z zat³aczaniem CO2 do g³êbokich formacji i struktur geologicznych. Do z³o¿a Borzêcin zat³acza siê od 1995 roku odpadowy gaz
kwaœny – produkt oczyszczania eksploatowanego tu gazu ziemnego, zawieraj¹cy 60% CO2 oraz siarkowodór i wêglowodory. Wt³aczany gaz kwaœny s³u¿y
jednoczeœnie do wspomagania wydobycia gazu ziemnego (EGR – enhanced gas
recovery). Do dziœ pod ziemiê wprowadzono kilka tysiêcy ton dwutlenku wêgla.
W ramach miêdzynarodowego projektu badawczo-rozwojowego RECOPOL
w Kaniowie na Górnym Œl¹sku przeprowadzono eksperyment zat³aczania dwu-
Schemat instalacji energetycznej o obni¿onej emisji CO2 (wg konsorcjum projektu CO2SINK)
tlenku wêgla do g³êbokich, nieeksploatowanych pok³adów wêgla, po³¹czony
z uzyskiem metanu. Nasze Górnoœl¹skie
Zag³êbie Wêglowe nie ma, niestety, tak
korzystnych warunków geologiczno-z³o¿owych, jakie wystêpuj¹ w USA,
ale uzyskane wyniki wygl¹daj¹ zachêcaj¹co. W Kaniowie zat³oczono oko³o
700 ton CO2 do pok³adów wêgla,
obecnie prowadzi siê monitoring produkcji metanu i oddzia³ywania na œrodowisko (miêdzynarodowy projekt badawczy MOVECBM).
Ponadto w Polsce planowane s¹ prace doœwiadczalne w zakresie wspomaga-
nia wydobycia ropy (EOR) z wykorzystaniem zat³aczania dwutlenku wêgla.
W ¿adnym z powy¿szych przedsiêwziêæ nie prowadzi siê jednak jeszcze
sekwestracji w pe³nej skali, czyli przechowywania w podziemnych strukturach geologicznych gazu, pochodz¹cego ze spalania paliw kopalnych
w instalacjach energetycznych, po³¹czonych specjalnymi ruroci¹gami ze
sk³adowiskami. Tego rodzaju infrastruktura na œwiecie zacznie powstawaæ dopiero za kilka lat. W Europie
bêdzie to 12–15 tzw. demonstracyjnych instalacji energetycznych o obni-
Krajowy Program „Rozpoznanie formacji i struktur
do bezpiecznego geologicznego sk³adowania CO2
wraz z ich programem monitorowania”
Przewiduje wykonanie gruntownego rozpoznania potencjalnych sk³adowisk CO2 w poziomach wodonoœnych
solankowych dla oœmiu rejonów kraju,
wybranych zarówno ze wzglêdu na potrzeby gospodarki narodowej (g³ównie
energetyki), jak i znane obecnie mo¿liwoœci geologicznego sk³adowania
(w tym tak¿e wystêpowanie sczerpanych z³ó¿ wêglowodorów).
Trzy rejony (I – sfera zainteresowania elektrowni BOT Be³chatów,
II – na potrzeby instalacji PKE i ZA Kêdzierzyn oraz III, który zostanie wybrany w trakcie realizacji projektu) bêd¹
scharakteryzowane w stopniu umo¿liwiaj¹cym bezpoœrednie wykorzystanie
wyników tych prac na potrzeby plano-
wanych na najbli¿sze lata projektów
demonstracyjnych elektrowni o obni¿onej emisji. Ponadto przedmiotem
szczegó³owych analiz bêd¹ opcje geologicznego sk³adowania CO2 w z³o¿ach
wêglowodorów (z mo¿liwoœci¹ wspomagania wydobycia) i g³êbokich, nieeksploatowanych pok³adów wêgla
z odzyskiem metanu. Dla obydwu tych
opcji wybierze siê po jednym obiekcie,
które nastêpnie przebada siê pod k¹tem wykonalnoœci geologicznego sk³adowania CO2 oraz jego bezpieczeñstwa i wp³ywu na œrodowisko.
Do ukierunkowania tych prac
wykorzystano w szczególnoœci wyniki
badañ realizowanych w ostatnich latach w ramach projektów unijnych
p r z e g l ¹ d
¿onej emisji CO2, uruchomionych
w ramach Programu Flagowego UE,
z czego przynajmniej jedna bêdzie
zlokalizowana w Polsce. Instalacje te,
o mocy nie mniejszej ni¿ 300 MW, pos³u¿¹ do przetestowania technologii
wychwytywania, transportu i geologicznego sk³adowania CO2.
Podstawowa ró¿nica pomiêdzy dotychczas realizowanymi projektami badawczymi i komercyjnymi a planowanymi na najbli¿sze lata przemys³owymi
zastosowaniami geologicznej sekwestracji CO2 polega na iloœci dwutlenku
wêgla przewidzianego do zat³aczania.
Elektrownie wêglowe o mocy kilkuset
MW emituj¹ kilka milionów ton dwutlenku wêgla rocznie, co daje sumaryczn¹ emisjê w okresie eksploatacji
instalacji, wynosz¹c¹ 100–200 mln
ton CO2. Tego rzêdu pojemnoœci¹ (albo nawet wiêksz¹) powinny charakteryzowaæ siê potencjalne sk³adowiska n
Dr in¿. Adam Wójcicki
Autor jest pracownikiem Pañstwowego
Instytutu Geologicznego w Warszawie,
Zak³adu Kartografii Geologicznej Struktur
Wg³êbnych
Wiêcej informacji o szeroko pojêtej problematyce geologicznej sekwestracji CO2 mo¿na
znaleŸæ na polskiej stronie informacyjnej projektu unijnego CO2NET EAST.
(CASTOR WP1.2 – Scholtz et al.,
2006; EU GeoCapacity – Lojka et al.,
2007 i Willscher et al., 2007/2008),
a tak¿e krajowych projektów badawczych. Wyniki te zestawiono na
zamieszczonej mapie, gdzie zosta³y
wstêpnie scharakteryzowane znane
obecnie mo¿liwoœci geologicznej sekwestracji w Polsce w przypadku poziomów wodonoœnych solankowych,
sczerpanych z³ó¿ wêglowodorów
oraz g³êbokich, nieeksploatowanych
pok³adów wêgla zawieraj¹cych metan. Na mapie zaznaczono te¿ przemys³owe Ÿród³a emisji o wielkoœci minimum 100 tysiêcy ton CO2 rocznie,
zasiêg jednostek geologicznych,
wa¿nych z punktu widzenia geologicznej sekwestracji, elementy infrastruktury (ruroci¹gi, obszary zurbanizowane) oraz obszary chronione sieci
Natura 2000, wraz z parkami narodowymi.
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
25
BARBÓRK
Orkiestra górnicza z Rawicza
Uroczysta msza w koœciele
pw. Najœwiêtszego Zbawiciela
Ods³oniêcie pomnika
Ignacego £ukasiewicza przed siedzib¹
Zielonogórskiego Oddzia³u PGNiG S.A.
Przemarsz ulicami Zielonej Góry
Ods³oniêcie pomnika Ignacego £ukasiewicza przed siedzib¹
Zielonogórskiego Oddzia³u PGNiG SA
26
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
KA 2008
Akademia, Barbórka 2008
Górnicza orkiestra i dzieci uczestnicz¹ce
w przekazaniu ambulansu
Akademia, Barbórka 2008
Ambulans ufundowany przez PGNiG
Micha³ Szubski, prezes PGNiG, przekazuje
kluczyki do karetki pogotowia Waldemarowi
Taborskiemu, dyrektorowi szpitala
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
27
PGNiG SA
Szeœæ filarów strategii
GK PGNiG
Zarz¹d Polskiego Górnictwa Naftowego
i Gazownictwa SA 13 listopada 2008 roku
podj¹³ uchwa³ê o przyjêciu
„Strategii Grupy Kapita³owej PGNiG
w perspektywie 2015 roku”.
trategia Grupy Kapita³owej PGNiG w perspektywie roku 2015” jest efektem prac zarz¹du,
dyrektorów, dyskusji z prezesami spó³ek nale¿¹cych do Grupy Kapita³owej PGNiG, a tak¿e rozmów
z pracownikami. Nadrzêdnym celem strategicznym
PGNiG SA jest realizacja wzrostu wartoœci dla akcjonariuszy. Wzrost nast¹pi dziêki rozwojowi krajowego rynku
gazu, a tak¿e ekspansji na wybranych rynkach zagranicznych. Strategia zak³ada w perspektywie roku 2015
wzrost wydobycia gazu ziemnego z w³asnych zasobów
w kraju i za granic¹ do poziomu 6,2 mld m3 rocznie, a ropy naftowej do 1,8 mln ton rocznie. Na realizacjê zadañ
przyjêtych w strategii GK PGNiG planuje wydaæ
ok. 30 mld z³otych.
Strategia Grupy Kapita³owej PGNiG opieraæ siê bêdzie na szeœciu filarach:
l rozwoju dzia³alnoœci handlowej,
l zapewnieniu dostaw gazu ziemnego,
l rozwoju dzia³alnoœci poszukiwawczo-wydobywczej,
l rozbudowie i budowie pojemnoœci magazynowych,
l podniesieniu rentownoœci w obszarze dystrybucji,
l poszerzeniu zakresu i skali dzia³alnoœci (wyd³u¿eniu
³añcucha wartoœci).
Realizacja zadañ w zakresie tych szeœciu filarów bêdzie prowadzona z zachowaniem proporcji oraz równowagi pomiêdzy nimi.
„S
1. ROZWÓJ DZIA£ALNOŒCI
HANDLOWEJ
W ramach tego filaru strategii dzia³ania koncentrowaæ siê bêd¹ na:
n utrzymaniu dominuj¹cej pozycji na rynku krajowym
dziêki wzrostowi sprzeda¿y ma³ym i œrednicm klientom (tj. < 50 mln m3/rok) o œrednio 1,5% rocznie
oraz wzrostowi sprzeda¿y du¿ym odbiorcom przemys³owym (w tym o 100% do sektora elektroenergetycznego i ciep³owniczego poprzez m.in. wyd³u¿anie
³añcucha wartoœci oraz alianse);
28
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
n zapewnieniu rentownoœci obrotu gazem ziemnym na
poziomie rynkowym. Prace skupi¹ siê na zmianach regulacji sektora gazowniczego w Polsce oraz obni¿eniu
kosztów obs³ugi klienta;
n wypracowaniu spójnej polityki handlowej dla
Grupy Kapita³owej PGNiG. Grupa chce to osi¹gn¹æ dziêki zwiêkszeniu atrakcyjnoœci oferty dla
klientów (nowe produkty, us³ugi itp.) oraz
usprawnienie procesów handlowych i marketingowych (call center, e-BOKi itp.).
2. ZAPEWNIENIE DOSTAW
GAZU ZIEMNEGO
Stabilnoœæ i bezpieczeñstwo dostaw gazu ziemnego
do Polski, a tak¿e rozwój sprzeda¿y tego surowca na rynki zagraniczne umo¿liwi¹:
n budowa nowej infrastruktury transportowej,
umo¿liwiaj¹cej dostawy gazu do Polski z innych ni¿
dotychczas kierunków. Najwa¿niejsze zadania to
realizacja projektu Skanled, wspó³praca z Operatorem Gazoci¹gów Przesy³owych Gaz–System S.A.
przy realizacji projektu Baltic Pipe oraz przy budowie terminalu LNG; realizacja po³¹czeñ miêdzysystemowych na granicy zachodniej w 2011 roku i granicy po³udniowej w 2014 roku oraz projekty uzupe³niaj¹ce, a tak¿e dzia³ania wspieraj¹ce rozbudowê polskiego systemu przesy³owego;
n budowa odpowiedniej struktury kontraktów importowych (40% importu z kierunku wschodniego,
30% z kierunku pó³nocnego i zachodniego, zaœ pozosta³e 30% – produkcja w³asna). Cel ten bêdzie
osi¹gniêty poprzez zapewnienie dostaw gazu z importu w latach 2010–2014 w iloœciach 3,0–4,5 mld
m3 do czasu realizacji projektów strategicznych,
przed³u¿enie kontraktu jamalskiego o kolejne 15–20
lat, podpisanie kontraktu lub kontraktów na dostawy gazu ziemnego do terminalu LNG, rezerwacjê
przepustowoœci w gazoci¹gach Skanled i Baltic Pipe
do 3,0 mld m3 rocznie, w duñskim systemie przesy³owym na poziomie odpowiadaj¹cym rezerwacji
przepustowoœci w gazoci¹gu Skanled, jak równie¿
w gazoci¹gu Nabucco w iloœci ok. 1 mld m3 gazu
ziemnego rocznie.
n prowadzenie miêdzynarodowego obrotu gazem i rop¹ naftow¹ poprzez zbudowanie odpowiedniej organizacji dla tych operacji.
3. ROZWÓJ DZIA£ALNOŒCI
POSZUKIWAWCZO-WYDOBYWCZEJ
Dzia³alnoœæ poszukiwawcza i wydobywcza jest istotnym czynnikiem budowania wartoœci firmy. Strategiczne
zadania na najbli¿sze lata to:
n zwiêkszenie w³asnego wydobycia gazu ziemnego do
ok. 6,2 mld m3 (w przeliczeniu na gaz wysokometanowy) i ropy naftowej do ok. 1,8 mln ton rocznie
w kolejnych latach. Bêdzie to mo¿liwe dziêki zwiêkszeniu krajowych zdolnoœci wydobywczych gazu
ziemnego do ok. 4,5 mld m3 (w przeliczeniu na gaz
wysokometanowy) i ropy naftowej do ok. 1,0 mln
ton rocznie, a tak¿e rozpoczêciu wydobycia gazu
ziemnego i ropy naftowej z zagranicznych z³ó¿
w 2011 roku. Docelowo po 2015 roku minimum
1,5 mld m3 gazu rocznie ma pochodziæ z tzw. equity
gas na Norweskim Szelfie Kontynentalnym. Ponadto
PGNiG zak³ada utrzymanie wspó³czynnika odnawialnoœci zasobów na minimalnym poziomie 1,1 w okresie 5 lat oraz obszarów koncesyjnych w kraju na poziomie minimum 45–50 tys. km2;
l racjonalizacja dzia³añ w obszarze poszukiwañ i wydobycia zostanie osi¹gniêta przez restrukturyzacjê
spó³ek nale¿¹cych do Grupy Kapita³owej PGNiG z obszaru poszukiwañ, ulepszenie metodologii prowadzenia prac poszukiwawczych w kraju oraz wprowadzenie nowych systemów rozliczeñ prac spó³ek serwisowych;
n zbudowanie przez PGNiG pozycji miêdzynarodowego koncernu gazowego. Dziêki dzia³alnoœci zagranicznej GK PGNiG wypracowuje znacz¹c¹ pozycjê na kluczowych rynkach w trzech regionach œwiata: Morze
Pó³nocne (Norwegia, Dania, Wielka Brytania, Niemcy), Afryka Pó³nocna (Libia, Egipt, Algieria, Tunezja,
Maroko i Mauretania) i Œrodkowy Wschód (Indie i Pakistan). Pozosta³e rynki bêd¹ stanowiæ jedynie element dywersyfikacji i rozszerzenia portfolio.
4. ROZBUDOWA I BUDOWA
POJEMNOŒCI MAGAZYNOWYCH
Dzia³alnoœæ magazynowa jest istotnym czynnikiem
stabilizuj¹cym zmienne zapotrzebowanie rynku na gaz
ziemny. Umo¿liwia ochronê przed skutkami awarii w systemie przesy³owym, tworzenie rezerw strategicznych.
W zwi¹zku z potrzeb¹ dostosowania pojemnoœci magazynowych do potrzeb rynku oraz obowi¹zuj¹cego prawa
nale¿y:
n zapewniæ odpowiednie pojemnoœci magazynowe na
potrzeby klientów PGNiG oraz wprowadziæ ustawê
o zapasach obowi¹zkowych w celu powiêkszenia pojemnoœci magazynowych, g³ównie gazu ziemnego
wysokometanowego, o ok. 2 mld m3, do ³¹cznej pojemnoœci ok. 3,8 mld m3 w 2015 roku;
n œwiadczyæ us³ugi magazynowania gazu na zasadach
komercyjnych. PGNiG chce budowaæ podziemne magazyny gazu z partnerami zewnêtrznymi, aby móc
udostêpniæ pojemnoœci magazynowe na zasadach komercyjnych;
n podnieœæ rentownoœæ magazynowania do 10–11%.
5. PODNIESIENIE RENTOWNOŒCI
DYSTRYBUCJI
Dystrybucja zajmuje znacz¹ce miejsce w budowaniu
wartoœci GK PGNiG, dlatego do strategicznych za³o¿eñ
nale¿¹:
n podniesienie rentownoœci dzia³alnoœci w zakresie dystrybucji dziêki maksymalizacji przychodów z dzia³alnoœci regulowanej, a tak¿e dziêki wzrostowi wskaŸnika ROE (zwrot z zaanga¿owanego kapita³u) w tym
obszarze do poziomu 7–8 % w 2015 roku;
n racjonalizacja kosztów. PGNiG bêdzie obni¿aæ koszty
w³asne dzia³alnoœci oraz przeprowadzi konsolidacjê
procesów zakupowych prowadzonych przez spó³ki
z GK PGNiG z obszaru dystrybucji;
n optymalny rozwój sieci dystrybucyjnej osi¹gniêty zostanie poprzez opracowanie jednolitych zasad rozbudowy sieci.
Realizacja
strategii
umo¿liwi
przekszta³cenie
GK PGNiG
ze zintegrowanej
organizacji
gazowo-naftowej
w nowoczeœnie
zarz¹dzany
koncern
multienergetyczny.
6. POSZERZENIE ZAKRESU I SKALI
DZIA£ALNOŒCI (WYD£U¯ENIE
£AÑCUCHA WARTOŒCI)
Jednym z bardziej zauwa¿alnych w ostatnich latach
kierunków przekszta³ceñ koncernów sektora energii s¹
tendencje konsolidacyjne. Dostrzegaj¹c mo¿liwoœci dalszego rozwoju Grupy Kapita³owejPGNiG, zostan¹ podjête dzia³ania zmierzaj¹ce do rozbudowy i zwiêkszenia skali dzia³alnoœci poprzez;
n poszerzenie ³añcucha wartoœci o elektroenergetykê
(300 MW w³asnej mocy w 2015 roku);
n zdobycie kompetencji w obszarze sk³adowania CO2;
n budowê kompetencji w zakresie zagazowywania
wêgla;
n poszerzenie ³añcucha wartoœci w sektorze wielkiej
syntezy chemicznej;
n alianse z firmami petrochemicznymi.
Realizacja zadañ wynikaj¹cych z powy¿szych filarów
strategii umo¿liwi przekszta³cenie GK PGNiG ze zintegrowanej organizacji gazowo-naftowej w nowoczeœnie zarz¹dzany koncern multienergetyczny, skupiaj¹cy wokó³
siebie firmy elektroenergetyczne, paliwowe oraz z sektora chemicznego – o pozycji lidera rynku energetycznego
w Polsce oraz wiod¹cego koncernu paliwowo-energetycznego w Europie Œrodkowej. n
Biuro Prasowe PGNiG SA
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
29
DOLNOŒL¥SKA SPÓ£KA GAZOWNICTWA
Problem i straty operatora systemu dystrybucyjnego
Kradzie¿e gazu cz. 2
Wojciech Gonera
NIELEGALNY POBÓR GAZU
– ASPEKTY PRAWA KARNEGO
Artyku³ z poprzedniego numeru PG, poœwiêcony
nielegalnemu poborowi, rozpocz¹³ siê stwierdzeniem, ¿e
procederu tego nie da siê ca³kowicie wyeliminowaæ. Od
kiedy w rurach zacz¹³ p³yn¹æ gaz i dopóki bêdzie p³yn¹æ,
zawsze znajd¹ siê amatorzy dobrodziejstw wynikaj¹cych
z u¿ytkowania paliwa gazowego bez wniesienia stosownych op³at. Nale¿y mieæ nadziejê, ¿e ka¿dy przypadek
wczeœniej czy póŸniej ujrzy œwiat³o dzienne, a nielegalnie pobieraj¹cy paliwo gazowe zostanie ukarany.
S³owo kara zosta³o u¿yte z pe³n¹ œwiadomoœci¹, poniewa¿ artyku³ poœwiêcony bêdzie karnym aspektom
nielegalnego poboru. Ga³¹Ÿ cywilna prawa i zwi¹zane
z ni¹ uprawnienia przedsiêbiorstwa energetycznego
w wypadku nielegalnego poboru gazu, bêdzie przedmiotem odrêbnego opracowania.
Dlaczego taka kolejnoœæ, mimo ¿e poprzedni artyku³
k³ad³ nacisk na ekonomiczne aspekty nielegalnego poboru gazu? Przyczyn¹ jest wyrok S¹du Najwy¿szego
z 27 lutego 2008 roku (sygn. akt V KK 397/07), dotycz¹cy przypadku ujawnionego na terenie dzia³alnoœci
Dolnoœl¹skiej Spó³ki Gazownictwa. Nie wdaj¹c siê
w szczegó³y kontroli i okolicznoœci, w których do niej dosz³o, po bardzo wielu próbach uda³o siê wejœæ na teren
posesji pana J. K. (pisz¹cy te s³owa dwukrotnie próbowa³
przeprowadziæ kontrolê u „bohatera” niniejszej historii).
Kontrola odby³a siê w asyœcie policjantów. I to w³aœnie
na wniosek policji wszczêto postêpowanie przygotowawcze, zatwierdzone przez prokuraturê, która sporz¹dzi³a akt oskar¿enia. Podejrzanemu postawiono zarzut
z art. 278 § 1 i § 5 kodeksu karnego.
„§ 1. Kto zabiera w celu przyw³aszczenia cudz¹ rzecz
ruchom¹, podlega karze pozbawienia wolnoœci od
3 miesiêcy do lat 5.
§ 5. Przepisy § 1,3 i 4 stosuje siê odpowiednio do
kradzie¿y energii lub karty uprawniaj¹cej do podjêcia
pieniêdzy z automatu bankowego”.
W podobnych sprawach policja i prokuratura staraj¹ siê okreœliæ wartoœæ wyrz¹dzonej czynem szkody. Niestety, mimo pomocy ze strony naszej spó³ki, policji i prokuraturze nie uda³o siê okreœliæ wartoœci szkody wyrz¹dzonej przestêpstwem, w zwi¹zku z czym akt oskar¿enia nie obejmowa³ tego elementu. Sprawa trafi³a na wokandê, S¹d Rejonowy w Z. Œ. wyda³ wyrok, w którym
orzek³, ¿e oskar¿ony dopuœci³ siê zarzuconego mu czynu
i skaza³ go na karê 6 miesiêcy pozbawienia wolnoœci
w zawieszeniu na dwa lata. Jednoczeœnie, w trakcie
30
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
przewodu s¹dowego ustali³, ¿e wartoœæ szkody wynios³a
27,123 z³. Skazany skorzysta³ z przys³uguj¹cego mu prawa i z³o¿y³ apelacjê. S¹d II instancji utrzyma³ w mocy
wyrok s¹du rejonowego.
Wydawa³oby siê, ¿e sprawa – jak wiele innych – zakoñczy³a sie zwyciêstwem prawa, przyzwoitoœci i sprawiedliwoœci spo³ecznej. Jest wina, wiêc kara jest nieuchronna.
Wydawa³oby siê, gdyby nie skarga kasacyjna, wniesiona do S¹du Najwy¿szego przez prokuratora generalnego. G³ównym zarzutem by³o naruszenie prawa materialnego poprzez przywo³anie w akcie oskar¿enia § 5 cytowanego wy¿ej artyku³u k.k. Ponadto, w skardze kasacyjnej podniesiony zosta³ zarzut, ¿e okreœlona przez s¹dy I i II instancji wartoœæ szkody jest ni¿sza od 250 z³otych, w zwi¹zku z czym przypadek ten kwalifikuje siê
jako wykroczenie, a nie jako przestêpstwo. To oznacza³o, ¿e up³yn¹³ okres, po którym wykroczenia przedawniaj¹ siê.
Kasacja zosta³a uwzglêdniona, podejrzany unikn¹³
odpowiedzialnoœci karnej za oczywisty, wydawa³oby siê,
przypadek kradzie¿y gazu.
Wyrok skomentowany zosta³ w ,,Rzeczpospolitej’’
z 15.10.2008 r., wraz z konkluzj¹, ¿e skazani prawomocnymi orzeczeniami mog¹ równie¿ wyst¹piæ ze skargami
kasacyjnymi w podobnych przypadkach i domagaæ siê
uniewa¿nienia wyroków skazuj¹cych.
Wydaje siê, ¿e argumentacja S¹du Najwy¿szego wobec stosowania art. 278 § 5 kodeksu karnego jest s³uszna i w wyroku tym podtrzymana zosta³a linia orzecznictwa, przyjmuj¹ca, i¿ paliwo gazowe nie jest energi¹
w czystej postaci, a jedynie noœnikiem tej energii (vide
wyrok S¹du Najwy¿szego w sprawie o sygnaturze I KZP
14/06-OSNKW 2006 /7-8/67). Pytaniem bez odpowiedzi pozostanie, dlaczego prokuratura postawi³a podejrzanemu zarzut z tego w³aœnie paragrafu i dlaczego s¹dy
obydwu instancji uzna³y zaproponowan¹ przez prokuraturê kwalifikacjê czynu. O ile nie podejmê siê komentowania orzeczeñ s¹dów, o tyle kwalifikacja czynu zaproponowana przez prokuraturê, by³a oczywistym b³êdem.
Niestety, nie bêdzie mo¿na ponownie wyst¹piæ
z wnioskiem o wszczêcie postêpowania, powo³uj¹c siê
jedynie na §. 1 art. 278 k.k., poniewa¿ mamy tu do czynienia z przypadkiem powagi rzeczy os¹dzonej. Obecnie
w wyrokach s¹dowych pojawia siê jedynie ta w³aœnie
kwalifikacja czynu i nale¿y s¹dziæ, ¿e to siê nie zmieni.
Wyrok ten, niestety, przynosi równie¿ negatywne
dla spó³ki reperkusje. Opieraj¹c siê na tym wyroku, organa œcigania zaczê³y odmawiaæ wszczynania postêpo-
wañ ze wzglêdu na wartoœæ szkód poni¿ej 250 z³otych,
jako niekwalifikuj¹cych siê do zastosowania zapisów kodeksu karnego. I na nic zdaje siê argumentacja spó³ki, ¿e
nigdy lub prawie nigdy nie da siê okreœliæ rzeczywistej
wartoœci szkody, a jedyn¹ broni¹ przedsiêbiorstwa energetycznego s¹ op³aty rycza³towe, okreœlone w taryfach
zatwierdzonych przez prezesa URE.
W polskim prawodawstwie istnieje domniemanie
niewinnoœci. Nale¿y udowodniæ, ¿e przestêpstwo trwa³o
tyle i tyle, i w zwi¹zku z tym odszkodowanie za ten okres
powinno wynosiæ tyle i tyle. Sprawy s¹ skomplikowane
i niejednoznaczne, a podejrzani stosuj¹ liniê obrony
opart¹, oglêdnie mówi¹c, na mijaniu siê z prawd¹ lub
podawaniu niepe³nej. Przypuœæmy, ¿e podejrzany przyznaje siê do nielegalnego pobierania paliwa gazowego
przez kilka lub kilkanaœcie dni. Prokuratura ustala wartoœæ
szkody poprzez zwyczajne mno¿enie liczby dni przez
iloœæ pobranego paliwa gazowego i jego cenê jednostkow¹. A ¿e to tylko zwyk³e mno¿enie, ³atwo policzyæ, jak
d³ugo mo¿na kraœæ gaz, aby wartoœæ szkody wynios³a poni¿ej 250 z³.
Kwalifikowanie czynu jako wykroczenie skutkuje
skróceniem okresów przedawnieñ. Wynosz¹ one: 1 rok
od daty jego pope³nienia lub 2 lata od wszczêcia postêpowania. W opisywanym przypadku SN oprócz zarzutów zwi¹zanych z art. 278 § 5 uwzglêdni³ równie¿
przedawnienie wykroczenia, co spowodowa³o uwolnienie sprawcy od odpowiedzialnoœci karnej. n
cdn.
Wyrok ten
przynosi
negatywne
dla spó³ki
reperkusje.
Autor jest specjalist¹ ds. windykacji Dzia³u Finansowego Oddzia³u Zarz¹du Przedsiêbiorstwa Dolnoœl¹skiej Spó³ki Gazownictwa sp. z o.o.
Konsultacje prawne – mec. Jerzy Dmowski
Dolnoœl¹ski Certyfikat Gospodarczy
dla Dolnoœl¹skiej Spó³ki Gazownictwa sp. z o.o.
20 paŸdziernika br. Dolnoœl¹ski Operator Systemu
Dystrybucyjnego sp. z o.o. otrzyma³ presti¿ow¹ nagrodê. Sta³o siê to niemal w przeddzieñ zmiany nazwy
na Dolnoœl¹sk¹ Spó³kê Gazownictwa sp. z o.o. Kapitu³a Dolnoœl¹skiego Certyfikatu Gospodarczego
pod przewodnictwem Marka £apiñskiego, marsza³ka
województwa dolnoœl¹skiego, wyró¿ni³a DOSD
Sp. z o.o. – Dolnoœl¹skim Certyfikatem Gospodarczym
XIII edycji. Uroczyste wrêczenie certyfikatu odby³o siê
29 paŸdziernika 2008 roku.
Zarz¹d Dolnoœl¹skiej Spó³ki Gazownictwa sp. z o.o. z Dolnoœl¹skim Certyfikatem Gospodarczym. Od lewej: Krzysztof
Grzegó³ka – cz³onek zarz¹du, Ryszard Olfans – prezes zarz¹du, Adam Wêgrzyn – cz³onek zarz¹du.
Dolnoœl¹ski Certyfikat Gospodarczy jest regionalnym certyfikatem wiarygodnoœci i jakoœci gospodarczej, przyznawanym przedsiêbiorstwom przez województwo dolnoœl¹skie. Statuetkê mog¹ otrzymaæ jedynie te firmy, które swoj¹ dzia³alnoœci¹ wnosz¹ istotny wk³ad w rozwój Dolnego Œl¹ska – s¹ jego znakiem
firmowym. Ka¿dy podmiot, otrzymuj¹cy Dolnoœl¹ski
Certyfikat Gospodarczy, musi legitymowaæ siê
okreœlonym standardem. Do kluczowych kryteriów oceny nale¿¹: sytuacja finansowa firmy,
uczciwoœæ w stosunku do pañstwa, kontrahentów i pracowników oraz œwiadectwa wysokiej
jakoœci gospodarczej.
Certyfikat przyznano przedsiêbiorcom
w czterech kategoriach: dla firmy ma³ej, œredniej, du¿ej oraz powtórnie ubiegaj¹cej siê o tê
nagrodê. Dolnoœl¹ski Operator Systemu Dystrybucyjnego Sp. z o.o. otrzyma³ statuetkê po raz
pierwszy w kategorii firmy du¿ej.
Warto w tym miejscu nadmieniæ, ¿e nie jest
to jedyne, w ostatnim czasie, osi¹gniêcie Dolnoœl¹skiej Spó³ki Gazownictwa, zwi¹zane z potwierdzeniem wiarygodnoœci i jakoœci firmy.
Kilka miesiêcy wczeœniej spó³ka podda³a siê
audytowi recertyfikacyjnemu, zwi¹zanemu z Zintegrowanym Systemem Zarz¹dzania Jakoœci¹, Œrodowiskiem i BHP. Badanie opiera³o siê na normach: PN-EN
ISO 9001: 2001, PN-EN ISO 14001: 2005 oraz specyfikacji OHSAS 18001: 1999. Audyt zakoñczy³ siê
pe³nym sukcesem, a spó³ka uzyska³a komplet certyfikatów na kolejne 3 lata. n
Piotr Wojtasik
kierownik Biura Komunikacji i Public Relation,
rzecznik prasowy
Dolnoœl¹ska Spó³ka Gazownictwa
sp. z o.o.
ul. Ziêbicka 44, 50-507 Wroc³aw
tel. (+48) 071 336 65 66, (+48) 071 364 94 00
faks (+48) 071 336 78 17
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
31
GÓRNOŒL¥SKA SPÓ£KA GAZOWNICTWA
II Strumieñ SAP
coraz bli¿ej GSG
Maja Girycka
W Górnoœl¹skiej Spó³ce Gazownictwa
(GSG) od dwóch lat z powodzeniem
funkcjonuje Zintegrowany System
Zarz¹dzania, oparty na platformie
informatycznej „mySAP Business Suite”
w obszarze Ewidencja Ksiêgowa
i Raportowanie. W tym roku uruchomiono
nowy modu³ systemu SAP Sprzeda¿
i Dystrybucja (SAP SD)
oraz modu³ SAP Kasa. Trwaj¹ prace
nad wdro¿eniem systemu SAP w obszarze
Inwestycje, Remonty, Eksploatacja
oraz Zaopatrzenie i Gospodarka Materia³owa.
SAP Sprzeda¿ i Dystrybucja
Zakoñczone w lutym bie¿¹cego roku prace nad
wdro¿eniem modu³u Sprzeda¿ i Dystrybucja trwa³y
kilka miesiêcy. Wyniki analizy przedwdro¿eniowej wykaza³y, ¿e sprzeda¿ w GSG obejmuje przesz³o 100 stanowisk pracy. Poniewa¿ jest to proces dosyæ z³o¿ony,
w spó³ce powo³ano zespó³ projektowy, w którego
sk³ad weszli pracownicy biur: Handlowego, Controllingu, Rachunkowoœci oraz Informatyki – razem
13 osób, a tak¿e 4 konsultantów zewnêtrznych. Oprócz
powo³ania zespo³u, uruchomiono niezbêdne procedury, wykorzystywane i sprawdzone w poprzednich procesach wdro¿eniowych, opracowano harmonogram
oraz plan dzia³añ. Po opracowaniu koncepcji biznesowej wdro¿enia systemu SAP SD, nast¹pi³ ¿mudny proces konfigurowania systemu, wprowadzania danych
podstawowych, katalogów i wszelkich innych niezbêdnych informacji. PóŸniej nast¹pi³a faza intensywnego testowania. Równolegle opracowano instrukcje
stanowiskowe SAP dla u¿ytkowników koñcowych
oraz bardzo oczekiwan¹ przez s³u¿by sprzeda¿owe instrukcjê podatkow¹ dla sprzeda¿y. Wdro¿enie SD,
1 lutego bie¿¹cego roku, objê³o 111 u¿ytkowników
koñcowych (w tym 77 osób to u¿ytkownicy koñcowi,
pracuj¹cy w œrodowisku produktywnym – mandant
PRD – oraz 34 u¿ytkowników pracuj¹cych w œrodowisku testowym – mandant TST), dla których przy pe³nym zaanga¿owaniu pracowników Biura Informatyki
32
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
oraz Biura Handlowego zorganizowano dwa cykle
szkoleñ warsztatowych.
SAP Kasa
Równie¿ od 1 lutego bie¿¹cego roku nast¹pi³a
zmiana prowadzenia operacji kasowych w kasach
Górnoœl¹skiej Spó³ki Gazownictwa. W miejsce wykorzystywanego dotychczas systemu Sprzefak wprowadzono modu³ SAP Kasa. Tak¿e w wypadku wdro¿enia
tego modu³u, prace nad projektem rozpoczê³y siê
w listopadzie 2007 r. powo³aniem zespo³u projektowego, w sk³ad którego weszli pracownicy Biura Rachunkowoœci oraz Biura IT. Po akceptacji wczeœniej
opracowanej koncepcji biznesowej Ewidencja Operacji Kasowych, uwzglêdniaj¹cej uwarunkowania modu³u SAP Kasa, rozpoczê³y siê prace konfiguracyjne.
Konfiguracja modu³u by³a czasoch³onna, wymaga³a
wsparcia ze strony konsultantów zewnêtrznych. Jednoczeœnie przeprowadzano testy akceptacyjne, maj¹ce na celu zweryfikowanie poprawnoœci konfiguracji
modu³u z obowi¹zuj¹c¹ koncepcj¹ biznesow¹. Przedmiotem testów by³o sprawdzanie poprawnoœci ksiêgowañ i u¿ytych dokumentów kasowych, jak równie¿
wydruków dowodów wp³aty i wyp³aty oraz raportu
kasowego. Po zakoñczeniu prac konfiguracyjnych
oraz testów akceptacyjnych rozpoczêto prace nad
opracowaniem instrukcji stanowiskowej dla u¿ytkowników koñcowych modu³u SAP Kasa, zakoñczone
szkoleniami z nawigacji SAP oraz obs³ugi modu³u kasowego.
Dziœ, po 9 miesi¹cach dzia³ania modu³u Sprzeda¿
i Dystrybucja oraz modu³u SAP Kasa, mo¿na stwierdziæ znacz¹c¹ poprawê efektywnoœci pracy w obszarze finansowo-ksiêgowym. Dziêki wdro¿eniu tych
dwóch modu³ów ujednolicono i usprawniono sprzeda¿ i dystrybucjê oraz obs³ugê kas w spó³ce. Zwiêkszy³a siê tak¿e efektywnoœæ sporz¹dzania niezbêdnych
sprawozdañ, raportów i zestawieñ zwi¹zanych ze
sprzeda¿¹.
SAP Inwestycje, Remonty, Eksploatacja
oraz Zaopatrzenie i Gospodarka
Materia³owa
Obecnie w Górnoœl¹skiej Spó³ce Gazownictwa
trwaj¹ intensywne prace nad wdro¿eniem SAP II Stru-
mieñ. Jego zadaniem bêdzie przygotowanie nastêpnej grupy funkcji SAP – dostarczenie narzêdzia
informatycznego wspieraj¹cego dzia³ania w obszarach: Inwestycje, Remonty, Eksploatacja oraz Zaopatrzenie i Gospodarka Materia³owa.
Z punktu widzenia platformy SAP, wdro¿enie
II Strumienia bêdzie dotyczy³o dostarczenia funkcji
zgrupowanych w czterech modu³ach:
n Plant Management (ewidencja i utrzymanie
obiektów technicznych),
n Project System (zarz¹dzanie projektami),
n Investition Management (zarz¹dzanie inwestycjami),
n Material Management (zarz¹dzanie zakupami
towarów i us³ug oraz gospodark¹ materia³ow¹).
Planowane jest równie¿ udostêpnienie specjalnego narzêdzia, wspieraj¹cego wymianê informacji
pomiêdzy u¿ytkownikami systemu tzw. Workflow
oraz wykorzystanie dla zaawansowanego raportowania funkcji Hurtowni Danych.
Prace nad wdro¿eniem kolejnych modu³ów
w ramach II Strumienia rozpoczê³y siê w 2006 roku opracowaniem specyfikacji wymagañ odnoœnie
do systemu, po którym w marcu 2007 roku rozpoczêto procedurê przetargow¹. Wykrojenie z potê¿nego, i ci¹gle rozwijaj¹cego siê, oprogramowania
platformy SAP jednoznacznego zakresu wdro¿enia
zarówno dla pracowników spó³ki uczestnicz¹cych
we wdro¿eniu, jak i dla wykonawców, by³o du¿ym
wyzwaniem. W ramach postêpowania przetargowego przeprowadzono kilka tur negocjacji z ka¿dym uczestnikiem. W celu dochowania wymogów
formalnych, po obu stronach przygotowano wiele
obszernych opracowañ specjalistycznych i wymieniono trudn¹ do zliczenia iloœæ korespondencji.
W trudnej i wyrównanej konkurencji, po dwunastu
miesi¹cach zaciêtej rywalizacji, firma Siemens
Sp. z o.o. zwyciê¿y³a przeciwników, sk³adaj¹c najkorzystniejsz¹ ofertê, dlatego ta firma zosta³a partnerem wdro¿enia.
W trakcie analizy przedwro¿eniowej zewnêtrzni konsultanci poznawali sposoby funkcjonowania przedsiêbiorstwa. W tym czasie przygotowywano œrodowisko SAP, wykorzystywane póŸniej do wdro¿enia dla przeprowadzenia szkoleñ
wstêpnych dla cz³onków zespo³ów oraz warsztatów podczas tworzenia koncepcji dzia³ania systemu. Rozwi¹zanie to, wykorzystuj¹c istniej¹c¹ infrastrukturê sprzêtow¹, nie mog³o w ¿aden sposób wp³ywaæ na dzia³aj¹ce ju¿ w firmie funkcje
systemu SAP.
W ka¿dej organizacji tak potê¿ny projekt informatyczny, jak wdro¿enie SAP II Strumieñ, jest
trudnym zadaniem z wielu powodów. Bardzo wa¿ne jest, ¿e zasoby przedsiêbiorstwa i procedury postêpowania buduje siê przede wszystkim z myœl¹
o zasadniczej dzia³alnoœci. ¯adna organizacja nie
mo¿e pozwoliæ sobie na takie nadwy¿ki zasobów,
na przyk³ad ludzkich czy lokalowych, które wprost
mog¹ byæ wykorzystane do tak du¿ego dodatkowego przedsiêwziêcia. Jednoczeœnie obowi¹zuj¹ce
procedury mog¹ tylko ogólnie odnosiæ siê do
wdro¿eñ z racji ich odmiennoœci i wspó³pracy z ró¿nymi partnerami.
Odpowiedzi¹ na ten problem by³ nastêpny krok
w projekcie. Po fazie analizy przedwdro¿eniowej
opracowano „Kartê projektu” – dokument stanowi¹cy swoisty regulamin projektu. Potem powsta³y
szczegó³owe plany poszczególnych zadañ ze wskazanymi terminami i kryteriami akceptacji poszczególnych produktów prac.
Zweryfikowano i zatwierdzono listê zespo³ów
wdro¿eniowych i ich cz³onków z opisem ról i odpowiedzialnoœci. Bardzo wa¿ne by³o wypracowanie
rozwi¹zania pozwalaj¹cego unikn¹æ konfliktu pomiêdzy obowi¹zkami pracowników spó³ki, zwi¹zanymi z zajmowanymi stanowiskami, a dodatkowymi, czêsto niema³ymi zadaniami w projekcie. Ustalono zasady zwi¹zane z organizowaniem i planowaniem spotkañ, dokumentowaniem i zatwierdzaniem wykonanych prac oraz narzêdzi zwi¹zanych
z komunikowaniem siê w projekcie. Nie zapomniano tak¿e o opracowaniu procedur zwi¹zanych z zarz¹dzaniem zmian¹ w projekcie i ryzykiem po to,
by w razie problemów odpowiednio szybko
i w przemyœlany sposób reagowaæ. Ze wzglêdu na
znaczny obszar wdro¿enia, zastosowano dodatkowe mechanizmy, zapewniaj¹ce wymianê informacji
pomiêdzy poszczególnymi zespo³ami oraz kluczowymi u¿ytkownikami funkcji systemu SAP, dotychczas wdro¿onymi.
Obecnie w ramach prac przygotowawczych
projektu wydzielono z GSG wcale niema³¹, tymczasow¹ organizacjê, która w jakimœ zakresie bêdzie
siê rz¹dzi³a swoimi prawami, dzia³a³a niezale¿nie,
a nawet posiada³a w³asn¹ siedzibê poza terenem
spó³ki przez ca³y okres wdra¿ania II Strumienia.
Jednoczeœnie zapewniono sta³y kana³ komunikacji
z zasadniczymi strukturami GSG, tak, aby wdra¿ane rozwi¹zania powstawa³y w zgodzie z oczekiwaniami oœrodków decyzyjnych spó³ki oraz w konsultacji z reprezentantami u¿ytkowników koñcowych,
dla których po wdro¿eniu system SAP stanie najwa¿niejszym narzêdziem pracy.
Obecnie trwaj¹ intensywne prace zwi¹zane
z realizacj¹ projektu. Ich zakoñczenie planowane
jest na IV kwarta³ 2009 roku. n
Po fazie
analizy
przedwdro¿eniowej
opracowano
„Kartê
projektu”
– dokument
stanowi¹cy
swoisty
regulamin
projektu.
Górnoœl¹ska Spó³ka Gazownictwa
sp. z o.o. w Zabrzu
ul. Szczêœæ Bo¿e 11, 41-800 Zabrze
tel. (+48) 032 373 50 00,
faks (+48) 032 271 78 01
e-mail: [email protected];
www.gsgaz.pl
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
33
KARPACKA SPÓ£KA GAZOWNICTWA
Tarnowskie gazownictwo
doczeka³o siê monografii
Bo¿ena Malaga-Wrona
Uroczystoœci z okazji œwiêta bran¿owego
w tym roku by³y szczególne,
bowiem na lata 2007–2008 przypada
jubileusz 130-lecia tarnowskiego
gazownictwa.
³aœnie na Barbórkê opublikowano „Monografiê tarnowskiego gazownictwa”, w której podsumowano jego 130-letni¹ historiê.
Monografia jest pierwszym kompleksowym wydawnictwem, ujmuj¹cym historiê tarnowskich firm gazowniczych, z ukazaniem ich szczególnej roli w rozwoju polskiego gazownictwa ziemnego. Dotychczasowe, bran¿owe opracowania historyczne – zarówno
ogólnopolskie, jak i lokalne – zawiera³y jedynie fragmentaryczne wzmianki, œwiadcz¹ce o znacz¹cej pozycji tarnowskich firm w skali kraju czy Polski po³udniowo-wschodniej (dzia³aj¹cych obecnie na terenie czterech województw: ma³opolskiego, podkarpackiego,
lubelskiego i œwiêtokrzyskiego).
Impulsem do podjêcia tego tematu by³ przypadaj¹cy na prze³om roku jubileusz. Z inicjatywy Bogdana
Pastuszko, prezesa zarz¹du Karpackiej Spó³ki Gazownictwa, powo³ano szeœcioosobowy zespó³ redakcyjny,
sk³adaj¹cy siê z d³ugoletnich pracowników tarnow-
W
Mieczys³aw Men¿yñski, przewodnicz¹cy zespo³u
redakcyjnego, wrêcza pierwszy egzemplarz monografii
Bogdanowi Pastuszko, prezesowi KSG.
34
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
skich firm gazowniczych. W jego sk³ad weszli: Witalis
Ratasiewicz, Tadeusz Stêpieñ, Stanis³aw Stosur, Ryszard Lis, Tadeusz Zawiliñski oraz Mieczys³aw Men¿yñski, który przewodniczy³ pracom redakcyjnym.
Prace nad monografi¹ rozpoczê³y siê w lutym 2007
roku. Okreœlono ramowy zakres tematyczny opracowania i rozpoczêto poszukiwanie stosownych materia³ów Ÿród³owych (zapisów historycznych, aktów
prawnych, czasopism bran¿owych, ustnych relacji
pracowników, zdjêæ, tabel, schematów itp.). Wykorzystano dokumenty archiwalne firm gazowniczych,
Archiwum Pañstwowego i Muzeum Okrêgowego
w Tarnowie, Oddzia³u Tarnowskiego PZITS i SITPNiG,
prywatne zbiory pracowników tarnowskich firm gazowniczych oraz pozycje literaturowe. ¯mudne i pracoch³onne odnajdywanie dokumentów pozwoli³o na
sukcesywne poszerzanie zakresu tematycznego.
Imponuj¹ce opracowanie formatu A4, dotycz¹ce
przede wszystkim regionu tarnowskiego i obejmuj¹cego lata 1877–2007, sk³ada siê z dwóch czêœci. Pierwsza
dotyczy gazownictwa klasycznego (lata 1877–1934),
opartego na produkcji gazu z wêgla. Druga czêœæ jest
podsumowaniem gazownictwa ziemnego od roku
1935 – kiedy to doprowadzono gaz ziemny do Zak³adów Azotowych w Tarnowie-Moœcicach – do roku
2007. Ta druga czêœæ jest bardziej obszerna ze wzglêdu
na dynamiczny – zw³aszcza po drugiej wojnie œwiatowej – rozwój gazownictwa ziemnego w Polsce i istotn¹
w nim rolê tarnowskich firm gazowniczych. Przedstawiono tu nie tylko zachodz¹ce w tym czasie zmiany organizacyjne w bran¿y, ale tak¿e rozszerzaj¹cy siê zakres
dzia³alnoœci inwestycyjno-eksploatacyjnej (zwi¹zany
z potrzeb¹ rozbudowy infrastruktury technicznej),
wdra¿ania nowych technik i technologii, rozwoju dyspozycji gazu, dzia³alnoœci szkoleniowej, informatyzacji
firmy i wspó³pracy zagranicznej. Osobny rozdzia³ poœwiêcono dzia³alnoœci organizacji i stowarzyszeñ tarnowskich firmach gazowniczych, maj¹cych wp³yw na
ich rozwój i umacnianie czo³owej pozycji tarnowskiego
gazownictwa w kraju.
Oddzielnie, w ujêciu historycznym, pokazano prowadzon¹ dzia³alnoœæ tarnowskich firm na rzecz za³ogi
i spo³eczeñstwa, akcentuj¹c troskê o pracowników
w sferze socjalnej, turystycznej i kulturalnej, a tak¿e
ukazuj¹c formy pomocy œwiadczonej na rzecz oœwiaty, sportu, kultury, s³u¿by zdrowia i organizacji charytatywnych s³u¿¹cych mieszkañcom regionu.
Opracowanie wzbogacono oœmioma, specjalnie
dobranymi, osobistymi wspomnieniami by³ych, d³ugoletnich pracowników. Wspomnienia zamieszczono
w oryginale wraz ze zdjêciami autorów, wzbogacaj¹c
monografiê o styl twórców, ich wra¿liwoœæ i punkt widzenia.
Odrêbna czêœæ to notki biograficzne dyrektorów,
prezesów i g³ównych ksiêgowych, pe³ni¹cych te funkcje w czasie 130 lat. Koñcowa czêœæ opracowania zawiera wykazy pracowników tarnowskiego gazownic-
twa, wyró¿nionych odznaczeniami pañstwowymi, resortowymi i bran¿owymi. Podano równie¿ wykaz d³ugoletnich pracowników, przyjmuj¹c za kryterium
przepracowanie w latach 1945–2007 co najmniej
25 lat w tarnowskich firmach gazowniczych.
To jubileuszowe opracowanie zadedykowano wielopokoleniowej rodzinie tarnowskich gazowników,
którzy – niezale¿nie od pe³nionych funkcji i wykonywanych zadañ – zapisali swym trudem, odpowiedzialn¹ i ofiarn¹ prac¹ karty 130-letniej historii. n
Spotkanie z partnerami
biznesowymi
Opracowanie
dotyczy
przede
wszystkim
regionu
tarnowskiego
i obejmuje
lata
1877–2007.
2–4 paŸdziernika 2008 r. w Centrum Konferencyjno-Rekreacyjnym „Czarna” odby³o siê spotkanie
najwiêkszych klientów korporacyjnych obs³ugiwanych
przez gazownie Karpackiego Oddzia³u Obrotu Gazem
w Tarnowie.
potkanie odby³o siê z udzia³em wszystkich stron
zaanga¿owanych w dostawê gazu i przybli¿y³o
do odbiorców koñcowych zarówno sprzedawcê,
jak i dystrybutora paliwa gazowego – Karpack¹ Spó³kê Gazownictwa. Uczestnicy spotkania mogli bli¿ej
poznaæ dzia³alnoœæ i ostatnie zmiany organizacyjne
naszej firmy oraz podzieliæ siê swoimi uwagami i spostrze¿eniami.
Podczas czêœci konferencyjnej, któr¹ otworzy³
Edward Totoñ, dyrektor Karpackiego Oddzia³u Obrotu
Gazem, wyg³oszono dwa referaty, których prelegentami byli przedstawiciele centrali PGNiG. Rafa³ Œwi¹der,
dyrektor Biura Taryf, wyg³osi³ referat pt. „Wp³yw nowych rozwi¹zañ prawnych na kszta³t taryfy dla odbiorców gazu”. Artur Bieliñski, dyrektor departamentu
obrotu gazem PGNiG, przybli¿y³ wszystkim zagadnienie organizacji obszaru handlu po ostatnich przekszta³ceniach w PGNiG SA. Referaty wywo³a³y emocjonuj¹c¹ dyskusjê, dotycz¹c¹ kszta³tu taryfy oraz nowych
wzorców umów kompleksowych. Dyskusja koncentrowa³a siê wokó³ zagadnieñ, które budz¹ wœród klientów
najwiêcej pytañ, kontrowersji i oczekiwañ. Najmocniej
akcentowane przez klientów i wnioskowane do zmian
by³y nastêpuj¹ce zagadnienia:
n potrzeba uelastycznienia mocy umownej i mo¿liwoœæ jej zamawiania w ró¿nej wysokoœci w ci¹gu
roku – stosownie do wystêpuj¹cego zapotrzebowania,
n niekorzystne dla nich zasady wynikaj¹ce z nowych
wzorców umów kompleksowych, szczególnie stosowanie zabezpieczeñ wobec klientów o dobrej
kondycji finansowej i nienagannej reputacji,
S
n potrzeba okreœlenia przez PGNiG z odpowiednim
wyprzedzeniem planów w zakresie kszta³towania
polityki cenowej w perspektywie nastêpnego roku.
Poruszone zagadnienia pozwoli³y klientom bli¿ej poznaæ realia rz¹dz¹ce regulowanym rynkiem gazu ziemnego, ale zarazem pomog³y nam i zaproszonym przedstawicielom KSG Sp. z o.o. poznaæ oczekiwania naszych
wspólnych klientów w zakresie konstrukcji kolejnych taryf oraz uelastyczniania i zacieœniania dobrej partnerskiej
wspó³pracy.
Wspó³czesny, wysoce konkurencyjny rynek surowców energetycznych powoduje, ¿e klienci maj¹ rosn¹ce
oczekiwania, zarówno w zakresie sprzeda¿y, jak i dostarczania paliwa gazowego. Dlatego coraz wa¿niejsze staje siê zacieœnianie wspó³pracy pomiêdzy sprzedawc¹,
a operatorem sieci gazowych, której celem jest podniesienie naszej konkurencyjnoœci i osi¹gniêcie wspólnego
interesu biznesowego, polegaj¹cego na realizacji zaplanowanego wolumenu sprzeda¿y, dystrybucji i przesy³u
paliwa gazowego. n
Grzegorz G³owacki
Gazownia Jasielska
Karpacki Oddzia³ Obrotu Gazem w Tarnowie
Karpacka Spó³ka Gazownictwa
sp. z o.o. w Tarnowie
ul. Wita Stwosza 7, 33-100 Tarnów
tel. (+48) 014 632 31 00,
faks (+48) 014 632 31 11,
sekr.(+48) 014 632 31 12
www.ksg.pl
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
35
MAZOWIECKA SPÓ£KA GAZOWNICTWA
80 lat
Zak³adu Gazowniczego
w Radomiu
Pawe³ £odyga
10 paŸdziernika 1928 roku zosta³y
rozpalone piece Gazowni Miejskiej
w Radomiu. Uruchomiono produkcjê
gazu wytwarzanego z wêgla. Pojawienie siê
nowego paliwa, niemal jednoczeœnie
z wodoci¹giem i kanalizacj¹, oznacza³o
ogromn¹ zmianê jakoœci ¿ycia
mieszkañców. Nowe mo¿liwoœci otworzy³y
siê te¿ dla powstaj¹cego w Radomiu
przemys³u.
pierwszej po³owie lat 20. ub.w. Radom by³ licz¹cym oko³o 70 tysiêcy mieszkañców miastem robotniczym, nieposiadaj¹cym urz¹dzeñ komunalnych, takich jak wodoci¹gi, kanalizacja
czy gazoci¹gi. Momentem prze³omowym by³a decyzja
o w³¹czeniu do Centralnego Okrêgu Przemys³owego
i wybudowaniu tu fabryki broni.
W zwi¹zku z tym, w 1925 r. przyst¹piono do realizacji pakietu projektów komunalnych, obejmuj¹cego
W
Budowa pierwszych gazoci¹gów 1929 r.
36
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
m.in. budowê kanalizacji miejskiej oraz wodoci¹gów.
W trakcie realizacji inwestycji uzyskano oszczêdnoœci,
które przeznaczono na sfinansowanie budowy Gazowni Miejskiej w Radomiu.
Gazowniê zlokalizowano na terenie parceli po by³ej
cegielni w dzielnicy M³odzianów, stanowi¹cej przedmieœcie Radomia. Inwestycjê zrealizowano w latach
1927–1928, buduj¹c jednoczeœnie 11 km gazoci¹gu.
Osi¹gniêcie pe³nej wydajnoœci, 4 tys. m3 gazu na dobê, nast¹pi³o w lutym 1929 r. By³a to najm³odsza gazownia, która powsta³a w okresie miêdzywojennym na
dawnych ziemiach polskich.
Niestety, pierwsze lata dzia³alnoœci przynosi³y straty,
spowodowane niewielkim wykorzystaniem zdolnoœci
produkcyjnych. Nik³e pocz¹tkowo zainteresowanie gazem produkowanym z wêgla wynika³o z obaw dotycz¹cych bezpieczeñstwa jego u¿ytkowania oraz stosunkowo wysokiej ceny. Pomimo zakrojonej na szerok¹ skalê reklamy, organizowania pokazów urz¹dzeñ
oraz bezp³atnego wykonywania przy³¹czy i instalacji
gazowych, w 1929 roku liczba odbiorców wynosi³a zaledwie 190, a zdolnoœæ produkcyjna gazowni by³a wykorzystywana w niespe³na 20%. Zysk osi¹gniêto dopiero w roku 1933.
W 1935 r., ze wzglêdu na trudn¹ sytuacjê ekonomiczn¹, w³adze miasta wprowadzi³y zmiany organizacyjne w obszarze gospodarki komunalnej. Gazownia
straci³a samodzielnoœæ. Zosta³a w³¹czona do Zak³adów
Wodoci¹gowo-Kanalizacyjnych i Gazowych. W tym
samym roku pojawi³y siê na ulicach Radomia pierwsze
latarnie gazowe.
Radykalny wzrost sprzeda¿y nast¹pi³ w roku 1937,
kiedy to Radomska Fabryka Broni zaczê³a wykorzystywaæ gaz do celów technologicznych. Wczeœniej mia³ on
zastosowanie jedynie w jej laboratorium technicznym.
W roku 1939 d³ugoœæ sieci gazowej wynosi³a 15 km,
a liczba odbiorców przekroczy³a 600.
Okres drugiej wojny œwiatowej by³ dla Gazowni
Miejskiej w Radomiu czasem wymuszonej przez okupanta pracy z maksymaln¹ wydajnoœci¹, g³ównie w celu zabezpieczenia potrzeb pracuj¹cej na trzy zmiany fabryki Steyr Daimler Puch. Pod tak¹ nazw¹ funkcjonowa³a przedwojenna Radomska Fabryka Broni. W 1944
Latarnie gazowe przy ul. Lubelskiej
(obecnie ¯eromskiego) w Radomiu 1935 r.
roku liczba odbiorców przekroczy³a 1000, a roczna
produkcja gazu wynios³a 2350 tys. m3. W tym trudnym okresie gazownia stara³a siê przychodziæ z pomoc¹ mieszkañcom Radomia. Zatrudniono wiele osób,
wydaj¹c im „karty pracy”, które mia³y chroniæ przed
zatrzymaniem w przypadku znalezienia siê w miejscu
³apanki. Nie ustrzeg³o to jednak w roku 1943 czêœci
pracowników – g³ównie cz³onków AK – przed aresztowaniem i wywiezieniem do obozów zag³ady. W styczniu 1945 r. wycofuj¹cy siê okupanci zdemontowali
i wywieŸli unikatowe wyposa¿enie aparatowni i piecowni oraz inne specjalistyczne narzêdzia i urz¹dzenia.
Po zakoñczeniu wojny, dziêki wiedzy i ofiarnoœci
nielicznej ocala³ej grupy pracowników, w krótkim czasie naprawiono uszkodzony w trakcie ofensywy styczniowej zbiornik gazu oraz odtworzono brakuj¹ce elementy piecowni i aparatowni, co umo¿liwi³o wznowienie produkcji.
Lata 50. i 60. ubieg³ego wieku stanowi³y dla radomskiej gazowni okres intensywnego rozwoju, dziêki
stale zwiêkszaj¹cemu siê zapotrzebowaniu na gaz, zarówno ze strony przemys³u, jak i odbiorców indywidualnych. Poniewa¿ pracuj¹ce z maksymaln¹ wydajnoœci¹ urz¹dzenia nie by³y w stanie zaspokoiæ rosn¹cych
potrzeb, na pocz¹tku lat 50. ub.w. rozpoczêto uzupe³nianie niedoborów poprzez kierowanie do sieci mieszaniny gazuwêglowego i ziemnego. Gaz ziemny by³ dostarczany do Radomia od 1951 roku z okolic Jas³a. Pod
koniec lat 60. ub.w. jego udzia³ w mieszaninie zwiêkszono do 90%. Poniewa¿ w tym okresie obiekty technologiczne i urz¹dzenia gazowni by³y ju¿ niemal ca³kowicie wyeksploatowane, a ich modernizacja wobec rosn¹cej dostêpnoœci gazu ziemnego nie mia³a uzasadnienia technicznego i ekonomicznego – w roku 1970
w Radomiu definitywnie zaprzestano produkcji gazu
z wêgla.
W roku 1976 w ramach dostosowania do nowego
podzia³u terytorialnego kraju, wynikaj¹cego z dokonanej reformy administracyjnej, Rejon Gazowniczy Radom przeszed³ pod zarz¹d Mazowieckiego Zak³adu
Gazownictwa w Warszawie.
W historii polskiego gazownictwa Radom by³ niejednokrotnie miejscem pilota¿owego stosowania nowych materia³ów i technologii. Tak by³o w roku 1972,
kiedy to po raz pierwszy w Polsce do budowy sieci gazowych u¿yto rur polietylenowych, a tak¿e w roku
1993, kiedy po raz pierwszy zastosowano rury poliamidowe. Obok Warszawy, Gdañska i Poznania Radom
by³ równie¿, na pocz¹tku lat 90. ub.w. jednym z pierwszych w kraju miejsc, w których podjêto dzia³ania
w zakresie ochrony gazoci¹gów stalowych przed korozj¹ elektrochemiczn¹. Rozpoczêty w 1990 r. proces
transformacji gospodarki oraz wejœcie Polski do Unii
Europejskiej spowodowa³y seriê przekszta³ceñ bran¿y
Radom by³
gazowniczej. Utworzone w 1982 r. przedsiêbiorstwo
niejednopañstwowe Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownickrotnie
two, zosta³o w roku 1996 przekszta³cone w jednoosomiejscem
bow¹ spó³kê Skarbu Pañstwa. W roku 2003 utworzono 6 spó³ek gazownictwa, wchodz¹cych w sk³ad
pilota¿owego
PGNiG. Jedn¹ z nich by³a Mazowiecka Spó³ka Gazowstosowania
nictwa, w której strukturach znalaz³ siê Oddzia³ Ganowych
zownia Warszawska oraz wchodz¹cy w jego sk³ad Remateria³ów
jon Gazowniczy Radom.
W tym samym roku zosta³a przyjêta dyrektywa
i technologii.
Parlamentu Europejskiego, wprowadzaj¹ca z od 1 lipca 2007 r. zasadnicz¹ zmianê
na rynku energetycznym
wszystkich pañstw UE, polegaj¹c¹ na prawnym rozdzieleniu obszarów obrotu i dystrybucji gazu.
Przygotowuj¹c siê do tej
zmiany, w latach 2003–2005
w MSG opracowano model
organizacyjny obszaru dystrybucji, zak³adaj¹cy ujednolicenie struktur i zmniejszenie
dysproporcji obszarowych
pomiêdzy poszczególnymi
oddzia³ami. Zwieñczeniem
tych prac by³o wdro¿enie
1 kwietnia 2007 roku nowej
struktury
organizacyjnej
Piecownia 1928 r.
spó³ki, w ramach której na
bazie dotychczasowego Rejonu Gazowniczego Radom powo³ano Oddzia³ Zak³ad
Gazowniczy Radom, dok³adnie po 40 latach od chwili
uzyskania tej rangi po raz pierwszy.
Obecnie Oddzia³ Zak³ad Gazowniczy Radom, realizuj¹c zadania w zakresie dystrybucji, zapewnia bezpieczeñstwo i ci¹g³oœæ dostaw, d¹¿¹c jednoczeœnie do sta³ego zwiêkszania iloœci transportowanego gazu istniej¹cymi oraz nowo budowanymi sieciami. Ich d³ugoœæ
wynosi ponad 3100 km. Do 93 tys. odbiorców przesy³a rocznie prawie 140 mln m3 gazu.
Strategicznym celem prowadzonych dzia³añ jest
umo¿liwianie dostêpu do gazu ziemnego na obs³ugiwanym obszarze zgodnie z potrzebami klientów. n
Pawe³ £odyga,
dyrektor Oddzia³u Zak³ad Gazowniczy Radom
Mazowieckiej Spó³ki Gazownictwa
Mazowiecka Spó³ka
Gazownictwa sp. z o.o.
ul. Krucza 6/14, 00-537 Warszawa
tel. (+48) 022 667 38 30
faks (+48) 022 667 37 48
www.msgaz.pl
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
37
POMORSKA SPÓ£KA GAZOWNICTWA
Bli¿ej dzieciêcych uœmiechów
Pomorska Spó³ka Gazownictwa sp. z o.o.
wie, w jaki sposób mo¿na delikatnie
i subtelnie dawaæ radoœæ najm³odszym.
Wie, jak otoczyæ ich opiek¹, wspieraæ
rozwój i przywracaæ uœmiech
na dzieciêcych buziach.
zasami to, czego szukamy, jest bardzo blisko.
Tak by³o w przypadku poszukiwania projektu
skierowanego do najm³odszych, w który spó³ka chcia³a siê dobrowolnie zaanga¿owaæ. Uda³o siê.
Kilka lat temu podjêliœmy wspó³pracê z s¹siaduj¹cym
z firm¹ przedszkolem integracyjnym nr 35 w Gdañsku. Jest ono wyj¹tkowe, dlatego ¿e to jedyna placówka w Gdañsku specjalizuj¹ca siê w opiece nad
dzieæmi niewidomymi i s³abowidz¹cymi. W ubieg³ym
C
Projekt naszej kartki wykonany przez szeœcioletni¹
Nataliê Bronk.
Nowe pokolenie pomorskich gazowników.
38
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
Dom dziecka – opiekunowie GFIS
ze swoim podopiecznym.
roku w dniu obchodów Barbórki, ufundowaliœmy specjalistyczny sprzêt niezbêdny do prawid³owego przygotowania tych dzieci do podjêcia nauki w szkole. Zarówno maszyna do pisania pismem punktowym Braille’a, jak i wygrzewarka s³u¿¹ca do uwypuklania grafiki na specjalnym, tzw. pêczniej¹cym papierze,
wzbudzi³y emocje nie tylko wœród korzystaj¹cych
z nich maluchów. Dzieci widz¹ce równie¿ poznaj¹ zasady pisma punktowego i chocia¿ nie ucz¹ siê czytaæ
i pisaæ tym systemem, to jest to dla nich nowe, ciekawe doœwiadczenie, wa¿ne w realizacji idei integracji.
W tym roku przekazaliœmy przedszkolakom równie
wyj¹tkowy prezent – sprzêt do zajêæ z zakresu integracji sensorycznej i innych zajêæ ruchowych. Zje¿d¿alnie, platformy i trapezy do huœtania, liny do wspinania, ko³a do wskakiwania i równowa¿nie zapewni¹
wszystkim dzieciom kompleksowy rozwój ruchowy.
Ruch jest dla wszystkich dzieci, a zw³aszcza dla niewidomych i s³abowidz¹cych, wa¿nym symulatorem rozwoju mózgu. Jednoczeœnie w ci¹gu roku doposa¿yliœmy przedszkolny ogródek w kilka atrakcyjnych, bez
przerwy okupowanych przez maluchy, urz¹dzeñ do
zabaw na powietrzu.
Obecnie Pomorska Spó³ka Gazownictwa sp. z o.o.
przygotowuje siê do d³ugofalowego partnerstwa
z Gdañsk¹ Fundacj¹ Innowacji Spo³ecznej, której misj¹ jest wspieranie s³u¿b pomocy spo³ecznej w innowacyjnym przeciwdzia³aniu procesom marginalizacji
zagro¿onych wykluczeniem grup spo³ecznych, szczególnie dzieci i m³odzie¿y. Fundacja opiekuje siê trzema rodzinnymi domami dziecka: dwoma o charakte-
rze socjalizacyjnym i jednym interwencyjnym, stwarzaj¹c dzieciom namiastkê
domu i rodzinnej atmosfery. W ramach wspó³pracy
spó³ka przekaza³a ju¿ fundacji piec gazowy, niezbêdny do zapewnienia w³aœciwego funkcjonowania jednej z placówek. To by³ pocz¹tek naszej wspólnej drogi ku pokonywaniu ró¿nic spo³ecznych i aktywnemu
niesieniu radoœci dzieciom.
Ale to jeszcze nie koniec. Bo¿onarodzeniowe kartki charytatywne s¹ dla nas istotn¹ form¹ przedstawienia wa¿nych dla firmy wartoœci. W tym roku po raz
kolejny wyœlemy do naszych partnerów biznesowych
kartki, które maj¹ realn¹, mierzaln¹ moc pomagania.
Pomorska Spó³ka Gazownictwa kontynuuje wspó³pracê z Gdañsk¹ Fundacj¹ Dobroczynnoœci, bêd¹c
Przedszkolaki – nowy sprzêt w ogródku.
strategicznym partnerem akcji „Wigilijna paczka”. Tegoroczne kartki zaprojektowa³y dzieci ze Szko³y Podstawowej w Wielkim Podlesiu, malutkiej miejscowoœci w województwie pomorskim. Za najlepsz¹ pracê,
która zostanie powielona w tysi¹cach egzemplarzy,
uznano rysunek szeœcioletniej Natalii Bronk. Dochód
ze sprzeda¿y kartek pozwoli na przygotowanie paczek œwi¹tecznych dla najubo¿szych, najczêœciej wielodzietnych rodzin – podopiecznych Miejskiego
Oœrodka Pomocy Spo³ecznej w Gdañsku.
W³¹czaj¹c siê w akcjê pomocy dzieciom, chcieliœmy równie¿ zrobiæ coœ dobrego dla siebie. Jak wiadomo, uœmiech dziecka potrafi skruszyæ nawet najbardziej lodowate, doros³e serce i wprowadziæ w do-
bry nastrój ka¿dego dnia. Dlatego bêdzie on towarzyszy³ pracownikom Pomorskiej Spó³ki Gazownictwa
sp. z o.o. ka¿dego dnia 2009 roku. Bêdzie to mo¿liwe
dziêki fotografiom dzieci naszych pracowników, zamieszczonym na kartach firmowego kalendarza.
Motto naszego tegorocznego kalendarza brzmi: „¯ycie ma tyle kolorów, ile potrafisz w nim dostrzec...’’.
Zbli¿aj¹cy siê rok to 365 powodów do radoœci i szczêœcia, w tym powodów do uœmiechów naszych milusiñskich, nadaj¹cych kolor i sens ¿ycia wielu z nas.
Spo³eczna odpowiedzialnoœæ biznesu zak³ada d³ugofalowe zaanga¿owanie firm w projekty przyczyniaj¹ce siê do trwa³ej poprawy jakoœci ¿ycia mieszkañców. Wa¿nym elementem tych projektów jest konsekwencja wp³ywaj¹ca na kontynuacjê wspó³pracy pomiêdzy potrzebuj¹cymi a darczyñcami. Tej kontynuacji potrzebuj¹ szczególnie dzieci. Pomorska Spó³ka
Gazownictwa sp. z o.o. jest o tym przekonana i konsekwentnie wyra¿a to w realizowanych przez siebie
d³ugofalowych programach spo³ecznych. n
¯ycie
ma tyle
kolorów,
ile potrafisz
w nim
dostrzec...
Pomorska Spó³ka Gazownictwa
sp. z o.o.
ul. Wa³owa 41/43, 80-858 Gdañsk
tel. (+48) 058 326 35 00,
faks (+48) 058 326 35 04
e-mail: [email protected], www.psgaz.pl
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
39
WIELKOPOLSKA SPÓ£KA GAZOWNICTWA
Zasadnoœæ wyodrêbnienia
prawa gazowego
W roku 1997 zosta³a uchwalona ustawa
„Prawo energetyczne”, w której zawarto
najwa¿niejsze regulacje prawne dotycz¹ce
funkcjonowania rynku energetycznego
w Polsce, wspólne dla rynku paliw
gazowych i energii elektrycznej. Po wejœciu
Polski do Unii Europejskiej znowelizowano
tê ustawê, wprowadzaj¹c wiele zapisów
dyrektywy gazowej i dyrektywy energii
elektrycznej.
odel „po³¹czonej” ustawy elektroenergetycznej i gazowej nie jest jedynym mo¿liwym rozwi¹zaniem w Europie. Wspólne regulacje dla
rynku paliw gazowych i energii elektrycznej obowi¹zuj¹
w Niemczech, Norwegii, Czechach, £otwie, S³owenii
i S³owacji. Natomiast odrêbn¹ regulacjê gazow¹ ma
wiêkszoœæ krajów europejskich.
Œledz¹c politykê energetyczn¹ UE oraz przemiany restrukturyzacyjne, dokonuj¹ce siê w gazownictwie polskim, mo¿na stwierdziæ, ¿e zasady obowi¹zuj¹ce na rynku energii elektrycznej s¹ implementowane do gazownictwa. Nasuwa siê pytanie, czy dyrektywy unijne zmierzaj¹ w dobrym kierunku i czy
zmiany restrukturyzacyjne w bran¿y gazowniczej nie
powinny ró¿niæ siê w sposób istotny od zasad wprowadzanych w elektroenergetyce oraz czy nie nale¿a³oby w Polsce uchwaliæ dwóch ustaw: „Prawo energetyczne dla elektroenergetyki” i „Prawo energetyczne dla gazownictwa”.
Rynek gazu znacznie ró¿ni siê od rynku energii elektrycznej, Wynika to z nastêpuj¹cych przes³anek:
M
Burmistrz Danuta Grychowska
Gaz dla Czerniejewa
8 paŸdziernika 2008 r. to data,
która zapisa³a siê w historii
Czerniejewa, malowniczego,
bogatego w zabytki miasteczka
w powiecie gnieŸnieñskim. Tego dnia zap³on¹³ tu pierwszy
p³omieñ gazu ziemnego.
40
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
1. Z gazu otrzymujemy energiê pierwotn¹, natomiast energia elektryczna jest energi¹ przetworzon¹.
Z gazu (energia pierwotna), stosuj¹c ró¿ne technologie,
mo¿na wyprodukowaæ energiê elektryczn¹. Natomiast
z pr¹du elektrycznego (energia przetworzona) nie jest
mo¿liwe wyprodukowanie paliwa gazowego.
2. Bezpieczeñstwo publiczne wymaga zapewnienia ci¹g³oœci dostaw gazu. Z ustawy „Prawo energetyczne” wynika, ¿e podstawowym zadaniem dla operatorów systemu przesy³owego i dystrybucyjnego jest zapewnienie ci¹g³oœci dostaw gazu.
Dla odbiorcy bezpieczeñstwo dostaw to pewnoœæ
zasilania i stabilnoœæ jakoœciowa gazu przy akceptowalnym poziomie cen. Natomiast z punktu widzenia operatora systemu, bezpieczeñstwo transportu gazu wymaga
utrzymania ci¹g³oœci jego dostaw do systemu i dostosowania Ÿróde³ zasilania do wymagañ odbiorców (nierównomiernoœæ poboru) oraz zobowi¹zuje do prowadzenia
ruchu systemu w sposób zapewniaj¹cy jego niezawodnoœæ przy niedyskryminowanym dostêpie do us³ugi przesy³owej. Niezawodnoœæ pracy systemu gazowniczego
jest uzyskiwana, z jednej strony, dziêki poprawnoœci projektu gazoci¹gu oraz wysokiej jakoœci i trwa³oœci ruroci¹gów i urz¹dzeñ, z drugiej strony natomiast jest wynikiem
ci¹g³ego i skrupulatnego nadzoru, szybkoœci reagowania
zarówno w zakresie regulacji (sterowanie ruchem systemu), jak i szybkoœci w usuwaniu skutków zak³óceñ czy
awarii. Istotny wp³yw na niezawodnoœæ dzia³ania systemu ma odpowiednia konfiguracja gazoci¹gów i zró¿nicowanie kierunków (Ÿróde³) zasilania.
Przerwa w dostawie gazu mo¿e doprowadziæ
w skrajnym przypadku do katastrofy (wybuch gazu). Nie
wszyscy zdaj¹ sobie sprawê, ¿e przerwanie dostaw gazu
do du¿ej aglomeracji wymaga przeprowadzenia bardzo
kosztownej operacji odpowietrzenia i ponownego nagazowania sieci i instalacji gazowej (w praktyce oznacza to
koniecznoœæ wizyty montera u ka¿dego odbiorcy). Natomiast przerwa w dostawie pr¹du elektrycznego nie poci¹ga za sob¹ tak ogromnych zagro¿eñ i kosztów.
Po przemianach restrukturyzacyjnych w polskim gazownictwie, za bezpieczeñstwo dostaw gazu odpowiadaj¹ trzy ró¿ne podmioty dzia³aj¹ce na rynku gazowniczym, tj. operator systemu przesy³owego, dystrybutor
oraz obrót. Czwartym podmiotem, który formalnie – poprzez dzia³ania regulacyjne, ma wp³yw na ci¹g³oœæ dostaw gazu jest Urz¹d Regulacji Energetyki, praktycznie
wiêc, po zmianach restrukturyzacyjnych w Polsce, odpowiedzialnoœæ za bezpieczeñstwo dostaw gazu zosta³a
fot. Leszek £uczak
Leszek £uczak
„rozmyta”. Nasuwa siê pytanie, czy z punktu widzenia
bezpieczeñstwa dostaw gazu konieczne by³o dzielenie
bran¿y gazowniczej na odrêbne podmioty i czy w prawodawstwie polskim i unijnym nie nale¿a³oby traktowaæ
rynku gazu i rynku elektroenergetycznego w odmienny
sposób.
3. Gaz mo¿na magazynowaæ. Magazynowanie gazu pozwala na wyrównywanie zapotrzebowania na gaz
w okresie letnim i zimowym, zwiêkszanie przepustowoœci gazoci¹gów oraz tworzenie odpowiednich zapasów
strategicznych. Mo¿liwoœci magazynowania pr¹du elektrycznego s¹ praktycznie znikome, dlatego konieczne
jest stosowanie tzw. elektrowni szczytowych.
4. Przy przesyle gazu nale¿y uwzglêdniaæ zdolnoœci akumulacyjne sieci gazowej (du¿a bezw³adnoœæ systemu transportowego). Gazoci¹gi wysokiego
ciœnienia maj¹ zdolnoœæ akumulacji gazu, dlatego przy
jego przesyle wystêpuje pewna bezw³adnoœæ systemu.
Powoduje to m.in. trudnoœci przy bilansowaniu iloœci gazu przesy³anego i odbieranego przez odbiorców. Zjawisko akumulacji systemu nie wystêpuje w sieciach elektroenergetycznych.
5. Gazownictwo nie jest monopolem absolutnym. Oprócz gazu ziemnego istniej¹ inne paliwa, które
mog¹ stanowiæ konkurencyjne Ÿród³o energii, np. olej
opa³owy, propan butan, drewno, wêgiel czy ostatnio popularne pelety. Natomiast pr¹d elektryczny nie ma konkurencyjnego medium energetycznego.
6. Notowany jest stopniowy wzrost jednostkowego zu¿ycia pr¹du na odbiorcê i spadek jednostkowego zu¿ycia gazu. U indywidualnych odbiorców gazu
jednostkowe jego zu¿ycie systematycznie z roku na rok
siê zmniejsza, co wynika m.in. ze stosowania urz¹dzeñ
gazowych o coraz wy¿szej sprawnoœci (np. kot³y kondensacyjne) i poprawy termoizolacji budynków (wymiana okien, ocieplanie budynków). Ponadto wprowadza siê nowe technologie ogrzewania domów i wytwarzania ciep³ej wody u¿ytkowej, np. stosowanie kolektorów s³onecznych, pomp ciep³a. Natomiast jednostkowe
zu¿ycie energii elektrycznej wskutek stosowania nowych
urz¹dzeñ, wymagaj¹cych zasilania z sieci elektrycznej,
systematycznie roœnie.
7. Konieczne jest bezwzglêdne utrzymywanie parametrów jakoœciowych gazu. Niedotrzymanie parametrów jakoœciowych prowadziæ mo¿e do przerwania
lub ograniczenia dostaw gazu do odbiorców (np. tworzenie siê hydratów w gazoci¹gach przesy³owych), zagro¿enia mienia i ¿ycia ludzkiego (np. nieprawid³owe
spalanie gazu w urz¹dzeniach energetycznych). Jakoœæ
gazu ziemnego (w³aœciwoœci fizykochemiczne) powinna
byæ taka, aby w sieci gazowej nie zachodzi³y zjawiska
powoduj¹ce niszczenie materia³ów, z których s¹ wykonane elementy sieci gazowej, i zmniejszenie dro¿noœci
gazoci¹gów, armatury i urz¹dzeñ technologicznych.
Niedotrzymanie parametrów jakoœciowych dla
pr¹du elektrycznego nie poci¹ga za sob¹ tak ogromnych zagro¿eñ, jak w przypadku u¿ytkowania paliwa
gazowego.
8. Przy realizacji inwestycji gazowniczych op³acalnoœæ przy³¹czania odbiorców obci¹¿ona jest wysokim
ryzykiem wynikaj¹cym z nastêpuj¹cych przes³anek:
l wielu odbiorców ogranicza swoje zapotrzebowanie
na gaz, np. rezygnuje z ogrzewania pomieszczeñ, korzysta z gazu wy³¹cznie do przygotowania posi³ków
i wody u¿ytkowej, a do celów grzewczych u¿ywa innego paliwa, np. drewna, mia³u wêglowego, mimo
¿e we wniosku o przy³¹czenie deklarowali ogrzewanie pomieszczeñ gazem.
l odbiorcy przemys³owi bardzo czêsto przy sk³adaniu
wniosku o przy³¹czenie do sieci gazowej podaj¹ zawy¿one wartoœci szczytowego i rocznego poboru gazu (wynika to przede wszystkim z braku odpowiednio
przeprowadzonego audytu energetycznego), co powoduje podwy¿szenie kosztów inwestycyjnych przy³¹czenia (wiêksza œrednica gazoci¹gu, przewymiarowana stacja gazowa). Monitoring przeprowadzony
w WSG wykaza³, ¿e odbiorcy przemys³owi odbieraj¹
œrednio 50 proc. deklarowanych we wniosku o przy³¹czenie iloœci gazu.
Dowodem na ryzyko zwi¹zane z pod³¹czaniem odbiorców jest w Polsce tak¿e du¿a liczba nieczynnych
przy³¹czy gazowych (np. na terenie dzia³ania Wielkopolskiej Spó³ki Gazownictwa znajduje siê ponad 27 tys. nieczynnych przy³¹czy, co stanowi ok. 9% ogólnej ich liczby) oraz wiele przewymiarowanych uk³adów redukcyjnych, redukcyjno-pomiarowych lub pomiarowych.
Nieczynne przy³¹cza tak¿e wymagaj¹ nadzoru i kontroli, podobnie jak przy³¹cza czynne (operator ponosi
koszty eksploatacyjne, nie otrzymuj¹c od od³¹czonego
odbiorcy gratyfikacji finansowej).
Dlatego przyjmuj¹c wartoœæ graniczn¹ wskaŸnika
efektywnoœci ekonomicznej IRR, powinno siê braæ pod
uwagê ryzyko przy³¹czania odbiorców.
Nie mo¿na
w sposób
bezpoœredni
przenosiæ
rozwi¹zañ
wprowadzanych
dla elektroenergetyki
do bran¿y
gazowniczej.
***
Dostatecznie wiele argumentów przemawia za odrêbnymi regulacjami przez prawo energetyczne rynku
gazu i rynku energii elektrycznej. Nie mo¿na w sposób
bezpoœredni przenosiæ rozwi¹zañ wprowadzanych dla
elektroenergetyki do bran¿y gazowniczej. Rynek gazu,
ze wzglêdu na specyfikê tego Ÿród³a energii, wymaga innych regulacji prawnych i organizacyjnych ni¿ rynek
energii elektrycznej. n
dr in¿. Andrzej Barczyñski
dyrektor Biura Rozwoju Systemu Wielkopolska Spó³ka
Gazownictwa
Wielkopolska Spó³ka Gazownictwa
sp. z o.o.
ul. Grobla 15, 61-859 Poznañ
tel. (+48) 061 854 53 50, 854 51 00
faks (+48) 061 852 39 23
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
41
OPERATOR GAZOCI¥GÓW PRZESY£OWYCH GAZ–SYSTEM S.A.
Procedura Open Season
W celu zbadania zainteresowania
uczestników rynku potencjaln¹
rozbudow¹ sieci przesy³owej,
GAZ–SYSTEM S.A. planuje w 2009 roku
przeprowadzenie procedury
Open Season.
ierwszym etapem w planowanej przez
GAZ–SYSTEM S.A. procedurze by³o wstêpne
badanie rynku (Market Screening), które spó³ka
og³osi³a 27 wrzeœnia 2008 roku. W ramach tego projektu zainteresowane podmioty mog³y do koñca paŸdziernika 2008 r. sk³adaæ pierwsze, niewi¹¿¹ce deklaracje w zakresie planowanych mocy i iloœci gazu do
przes³ania nowymi, rozwa¿anymi po³¹czeniami miêdzy systemami gazowniczymi Polski i Niemiec, Czech,
Litwy i Danii.
Wstêpne badanie rynku dotyczy³o nastêpuj¹cych
planowanych projektów:
n po³¹czenie dwukierunkowe Polska–Dania w rejonie Niechorza (z systemem Energinet.dk);
n po³¹czenie dwukierunkowe Polska–Niemcy
w rejonie Szczecina (z systemem ONTRAS-VNG
Transport GmbH);
n po³¹czenie dwukierunkowe Polska–Czechy
w rejonie Cieszyna (z systemem RWE Transgas
Net);
n po³¹czenie dwukierunkowe Polska–Litwa
w rejonie Suwa³k (z systemem AB Lietuvos
Dujos).
Po dokonaniu analizy potrzeb rozbudowy systemu, przeprowadzonej na podstawie Wstêpnego
Badania Rynku, GAZ–SYSTEM S.A. bêdzie móg³
rozpocz¹æ analizy techniczne i ekonomiczne inwestycji, którymi bêd¹ zainteresowane firmy zg³aszaj¹ce zapotrzebowanie na przesy³ gazu.
Wyniki Wstêpnego Badania Rynku bêd¹ podstaw¹ do uruchomienia w 2009 roku procedury
P
Przyk³ady Open Season na rynku europejskim
W paŸdzierniku 2008 r. duñski operator gazoci¹gów przesy³owych
Energinet.dk og³osi³ rozpoczêcie procedury Open Season na 2009 r.,
w której umieœci³ miêdzy innymi gazoci¹g z Danii do Polski.
W 2008 roku procedurê Open Season przeprowadza
E.ON Gastransport, która dotyczy zbadania zapotrzebowania
na przesy³ gazu w latach 2011, 2012 i 2013.
W 2007 r. kolejn¹ ju¿ procedurê Open Season przeprowadzi³a
spó³ka BBL Company w celu zbadania planowanego
zapotrzebowania na przesy³ gazu gazoci¹giem Balgzand
(Holandia) – Bacton (Wielka Brytania).
Szczegó³owe informacje dotycz¹ce Wstêpnego Badania Rynku
i procedury Open Season GAZ–SYSTEM S.A. dostêpne s¹
na stronie internetowej www.gaz-system.pl/openseason
42
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
Open Season, której efekty pozwol¹ na wypracowanie i podjêcie uzasadnionych ekonomiczne decyzji inwestycyjnych w zakresie rozbudowy systemu przesy³owego. Po zakoñczeniu procedury Open
Season i podpisaniu wi¹¿¹cych umów przesy³owych, co powinno nast¹piæ pod koniec 2009 r.,
spó³ka bêdzie mog³a uruchomiæ inwestycje uzasadnione pod wzglêdem ekonomicznym i technicznym.
Planowana procedura Open Season przeprowadzona zostanie w sposób przejrzysty i niedyskryminacyjny, zgodnie z postanowieniami art. 5 rozporz¹dzenia (WE) nr 1775/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28.09.2005 r. w sprawie warunków
dostêpu do sieci przesy³owych gazu ziemnego
(DzU UE L z 3.11.2005 r.) oraz art. 4 ustawy „Prawo energetyczne”. GAZ–SYSTEM S.A. przeprowadzi procedurê na podstawie wytycznych ERGEG
(Europejska Grupa Regulatorów Energii i Gazu),
dotycz¹cych stosowania procedury Open Season
(ref: C06-GWG-29-05c z 21 maja 2007 r.,
http://www.ceer-eu.org/). Wszelkie za³o¿enia,
metodologie i warunki dotycz¹ce poszczególnych
etapów procedury bêd¹ kompleksowo konsultowa-
ne zarówno z Urzêdem Regulacji Energetyki, jak
i operatorami s¹siaduj¹cych systemów przesy³owych oraz urzêdami regulacji w³aœciwymi dla
wspomnianych operatorów.
Procedura Open Season jest najbardziej rzetelnym sposobem zbadania zainteresowania firm
przesy³em gazu i rozbudow¹ systemu przesy³owego spe³niaj¹cego oczekiwania rynku. Procedury takie s¹ standardowo przeprowadzane przez europejskich operatorów systemu przesy³owego. n
Operator Gazoci¹gów Przesy³owych
GAZ–SYSTEM S.A.
ul. Bohomolca 21, 01-613 Warszawa
tel. (+48) 022 560 18 00
faks (+48) 022 560 16 06
www.gaz-system.pl
WypowiedŸ WALTERA BOLTZA,
wiceprezesa ERGEG, Gas Focus Group
Procedury Open Season stanowi¹ przejrzysty test rynkowy, który pozwala sponsorowi projektu
(tj. podmiotowi zg³aszaj¹cemu
propozycjê projektu) na ocenê zapotrzebowania rynku na infrastrukturê. Zatem s¹ one przydatnym sposobem wype³nienia przez
operatorów systemu zadania
wynikaj¹cego
z
dyrektywy
2003/55/WE. Dyrektywa ta stanowi, ¿e operatorzy systemu s¹
odpowiedzialni za zapewnienie
d³ugoterminowej zdolnoœci systemu do zaspokajania rozs¹dnych
potrzeb w zakresie transportu gazu1. Procedury Open Season maj¹ dwie dodatkowe
zalety:
l umo¿liwiaj¹ operatorom lub innym sponsorom
projektów przeprowadzenie konsultacji z przysz³ymi u¿ytkownikami w sprawie warunków, na
których powinny byæ sprzedawane zdolnoœci
przesy³owe,
l mog¹ byæ wykorzystywane do alokacji zdolnoœci przesy³owych na niedyskryminacyjnych zasadach.
Zapewnienie wystarczaj¹cych dostêpnych zdolnoœci przesy³owych wymaga przede wszystkim
efektywnego wykorzystania istniej¹cych zdolnoœci
poprzez stosowanie w³aœciwych mechanizmów zarz¹dzania ograniczeniami w przesyle, aby nie dopuœciæ do powstawania ograniczeñ wynikaj¹cych
z umów. W przypadku, gdy dotychczasowe mechanizmy zarz¹dzania ograniczeniami w przesyle okazuj¹ siê niewystarczaj¹ce dla wyeliminowania d³ugotrwa³ych ograniczeñ, konieczne jest dodanie nowych zdolnoœci przesy³owych, tj. przez podjêcie inwestycji (nowe projekty lub rozbudowa istniej¹cej
infrastruktury). D³ugotrwa³e ograniczenia powinien stwierdziæ operator
systemu, krajowy urz¹d regulacji lub
podmioty zlecaj¹ce us³ugê przesy³ow¹ – najlepiej jeszcze przed ich faktycznym wyst¹pieniem, gdy¿ budowa nowej infrastruktury trwa zwykle
kilka lat.
Dostêpnoœæ wystarczaj¹cej infrastruktury pozostaje kluczowym wymogiem dla zapewnienia bezpieczeñstwa energetycznego i rozwoju
konkurencyjnego wewnêtrznego
rynku gazu ziemnego. W celu
rozwoju konkurencji infrastruktura
powinna byæ nie tylko wystarczaj¹ca, ale tak¿e udostêpniana na warunkach, które odpowiadaj¹ potrzebom rynku (mo¿na to ustaliæ
w drodze przejrzystych konsultacji) i powinna byæ
dostêpna na niedyskryminacyjnych zasadach (dziêki sprawnie dzia³aj¹cym procedurom alokacji zdolnoœci przesy³owych). ERGEG opracowa³ wytyczne
dotycz¹ce dobrych praktyk w zakresie procedur
Open Season, które szczegó³owo opisuj¹, jak najlepiej operatorzy systemów mog¹ wype³niaæ swoje
obowi¹zki w zakresie zapewnienia d³ugookresowej
zdolnoœci systemu do zaspokajania rozs¹dnych potrzeb przesy³u gazu2. n
1 Artyku³ 2.4 dyrektywy 2003/55/WE zobowi¹zuje OSP do „rozbudowy systemu przesy³owego [... ] oraz zapewnienia d³ugoterminowej przepustowoœci systemu dla zaspokojenia rozs¹dnych
potrzeb transportu gazu”. Artyku³ 8 dyrektywy 2003/55/WE wymaga ponadto, by OSP „rozbudowywali bezpieczne, niezawodne i efektywne instalacje przesy³owe”. Uzyskanie bezpieczeñstwa, niezawodnoœci i efektywnoœci wymaga wielu dzia³añ. Jednym z nich jest zapewnienie, by instalacje przesy³owe by³y w stanie sprostaæ zapotrzebowaniu rynku.
2 patrz http://www.energy-regulators.eu
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
43
KULTURA
„Korzenie wspólnego
europejskiego ducha”
GAZ–SYSTEM S.A. by³ partnerem wystawy poœwiêconej
Ojcu Œwiêtemu, któr¹ od 14 do 17 paŸdziernika 2008 r.
mo¿na by³o obejrzeæ w gmachu Parlamentu
Europejskiego w Brukseli.
44
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
ystawê zatytu³owano „Korzenie wspólnego europejskiego
ducha”. Zorganizowano j¹
z okazji 30-lecia wyboru Karola Wojty³y
na papie¿a i 20-lecia wizyty Jana Paw³a II w Parlamencie Europejskim.
Ekspozycja mia³a przybli¿yæ wizjê
Europy, któr¹ podczas swojego pontyfikatu g³osi³ Ojciec Œwiêty. Jej has³em
przewodnim s¹ s³owa wypowiedziane
przez papie¿a: „Nie bêdzie jednoœci
Europy, dopóki nie bêdzie ona wspólnot¹ ducha”. Na wystawie zamieszczono zdjêcia oraz fragmenty homilii i cytatów z europejskich pielgrzymek Jana
Paw³a II, które przygotowano w jêzykach krajów Unii Europejskiej, a tak¿e
³acinie i grece.
Wystawê zorganizowano pod auspicjami kardyna³ów Józefa Glempa
i Stanis³awa Dziwisza oraz Hanny
Gronkiewicz-Waltz, prezydent Warszawy. Wspó³organizatorami byli równie¿
polscy pos³owie do Parlamentu Europejskiego. n
W
Fot. Centrum Myœli Jana Paw³a II
W uroczystoœci otwarcia wystawy
udzia³ wziêli: Hans-Gert Pöttering,
przewodnicz¹cy Parlamentu
Europejskiego, kardyna³ Józef Glemp
oraz polscy eurodeputowani.
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
45
OSOBOWOŒÆ
Modlimy siê
do odpowiednich
bogów
Adam Cymer
Jestem dumny, ¿e taki koncern jak PGNiG wreszcie aktywnie
wkracza na miêdzynarodowy rynek poszukiwañ nowych terenów
gazonoœnych – mówi Stanis³aw Zoñ, który kieruj¹c przez lata
toruñsk¹ Geofizyk¹, wie o tym rynku wszystko.
J
ako firma serwisowa, wykonuj¹ca
us³ugi w zakresie badañ sejsmicznych,
Geofizyka Toruñ (GT) prowadzi³a prace w ponad 30 krajach na prawie wszystkich kontynentach, wspó³pracuj¹c z ponad 40 œwiatowymi firmami naftowymi
i gazowymi, w tym takimi jak Shell, Total,
Amoco, ENI, RWE, Ruhrgas, Halliburton,
Oil India, SONATRACH. Na stronie internetowej Geofizyki mo¿na przeczytaæ referencje wspomnianych zleceniodawców,
pe³ne superlatyw, niepozostawiaj¹ce cienia w¹tpliwoœci, ¿e mamy do czynienia
z firm¹ nale¿¹c¹ do œwiatowej ekstraklasy
badañ geofizycznych.
A wszystko zaczyna³o siê przed z gór¹ czterdziestu laty od œwiadczenia tych
us³ug na krajowym rynku, dla lokalnej firmy, która po wielu ró¿norakich przekszta³ceniach przybra³a postaæ licz¹cego
siê dzisiaj koncernu PGNiG SA. Fakt, ¿e
w koñcu lat 60. ub.w. i w latach 70. tych
prac prowadzi³o siê du¿o. Do tego stopnia, ¿e Geofizyka Kraków postanowi³a ruszyæ na pó³noc Polski, bo na tych terenach
lokowano nadzieje na nowe odkrycia.
W 1966 roku powsta³ projekt stworzenia
zak³adu w Pile i rozpoczêto budowê nowej siedziby w Toruniu. Staff mieli tworzyæ zawodowcy krakowscy, ale poszukiwano równie¿ nowych adeptów zawodu.
Gdzie? Oczywiœcie, w krakowskiej AGH.
I tak w³aœnie, w gronie magistrów geologii górniczej, gotowych do eskapady na
nowe tereny, znalaz³ siê Stanis³aw Zoñ,
który w 1967 r. ukoñczy³ studia. M³oda
46
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
ma³¿onka, absolwentka geofizyki, nie
oponowa³a i wspólnie uznali, ¿e praca na
Pomorzu mo¿e byæ atrakcyjniejsza ni¿ na
Œl¹sku. A to grozi³o Stanis³awowi Zoniowi, z racji otrzymywanego w okresie studiów stypendium. Decyzjê bez w¹tpienia u³atwia³ fakt, ¿e nowy pracodawca
od razu ofiarowa³ mieszkanie, co w
owych czasach by³o dobrem nadzwyczaj po¿¹danym.
I tak rozpoczê³a siê ¿yciowa historia
Stanis³awa Zonia, zwi¹zana z Geofizyk¹
Toruñ, trwaj¹ca ponad 40 lat. Od najprostszego stanowiska – organizatora
prac polowych w okolicach Szczecinka,
Kêtrzyna, Lidzbarka Warmiñskiego, a¿ po
stanowiska dyrektorskie i wreszcie –
w czerwcu 2000 roku – stanowisko prezesa zarz¹du, a w 2004 roku tak¿e dyrektora generalnego.
Dla obserwatora z zewn¹trz naturalne zdaje siê pytanie: co mo¿e byæ fascynuj¹cego dla m³odego cz³owieka
w tym, ¿e któregoœ dnia trafia gdzieœ na
jakieœ pustkowie, musi zorganizowaæ zespó³ 120–150 osób, najczêœciej nie najm³odszych, o najdziwniejszych rodowodach, czêsto zupe³nie nieciekawych, a potem zdyscyplinowaæ ich w pracy, trudnej,
momentami niebezpiecznej. Reakcja Stanis³awa Zonia na tak wyra¿one pow¹tpiewanie jest natychmiastowa: – To dla m³odego cz³owieka by³o wielkie wyzwanie.
Okie³znaæ takich obie¿yœwiatów, zorganizowaæ pracê, podejmowaæ wiele decyzji
w ró¿nych sprawach bez mo¿liwoœci kon-
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
sultacji, natychmiast. A wie pan, co mi
z tamtych dawnych lat utkwi³o w pamiêci? Kiedy ci bardzo dojrzali czêsto
ludzie ostrzegali siê przed moim nadejœciem s³owami „stary idzie”. A ja mia³em wówczas 26, mo¿e 27 lat. To by³
dla mnie komplement. To znaczy³o, ¿e
potrafi³em poradziæ sobie z ludŸmi.
A przecie¿ w ka¿dej pracy zespó³ ludzki
to warunek sukcesu.
To m³odzieñcze doœwiadczenie musia³o zostawiæ œlad, bo do dzisiaj dewiz¹ zawodow¹ Stanis³awa Zonia jest przekonanie, ¿e umiejêtnoœæ wspó³pracy z ludŸmi,
zdolnoœæ budowania zespo³ów ludzkich,
(jak siê mówi dzisiaj team building), to samo sedno psychologii zarz¹dzania.
Przekonanie to by³o przez lata
wzmacniane równie¿ na terenach badawczych w przeró¿nych zak¹tkach œwiata, gdzie miejscowa religia, kultura i obyczaje dodatkowo komplikowa³y funkcjonowanie polskich ekip badawczych.
W Indiach, co prawda, wynajêty
Hindus organizowa³ ekipy miejscowych
robotników, ale w sytuacjach trudnych
zawsze decyzje nale¿a³y do szefa, polskiego szefa. To on musia³ rozwi¹zywaæ
powstaj¹ce konflikty, gwarantowaæ bezpieczeñstwo ludziom, podejmowaæ konieczne interwencje, a przy tym potrafiæ
uszanowaæ
miejscowe
obyczaje.
W pewnej dramatycznej sytuacji, gdy
zginê³a m³oda dziewczyna, potr¹cona
przez samochód polskiej ekipy badawczej, ostateczn¹ instancj¹ zdoln¹ opanowaæ oburzenie miejscowych okaza³ siê
Stanis³aw Zoñ. Tak dalece ostateczn¹, ¿e
nawet po za³agodzeniu konfliktu nie kto
inny, a w³aœnie on, musia³ uœcisn¹æ d³oñ
wszystkich cz³onków miejscowej spo³ecznoœci, dotkniêtych losem tej dziew-
czyny, bo by³ to postawiony przez nich
warunek zakoñczenia sprawy.
W uczonych rozprawach o zarz¹dzaniu pisze siê, ¿e w ka¿dej kulturze utajona struktura przekonañ jest niczym niewidzialna rêka, która rz¹dzi aktywnoœci¹
spo³eczn¹, tak¿e gospodarcz¹, a preferencje czy wartoœci kulturowe to trwa³a
podstawa to¿samoœci narodowej oraz
Ÿród³o ekonomicznej potêgi – i s³aboœci.
W praktyce czasami konieczna jest ca³kiem widzialna rêka kogoœ, kto potrafi
owe preferencje kulturowe dostrzec,
uszanowaæ i wyraziæ.
Doœwiadczenia hinduskie Stanis³awa
Zonia, te wyniesione z pobytu w koñcu
lat 80. ub.w., zaowocowa³y zmianami
w karierze zawodowej. Przede wszystkim
dziêki spektakularnym osi¹gniêciom
w kierowaniu pracami polskiej grupy badawczej. Dziêki umiejêtnoœci dostosowania organizacji pracy do lokalnych warunków, wprowadzeniu rachunku ekonomicznego, ekipa osi¹gnê³a znakomite
efekty badawcze i wyniki finansowe. Wyrazem tego uznania by³o stanowisko zastêpcy dyrektora ds. ekonomicznych
w toruñskiej Geofizyce, otrzymane
w 1990 roku. – Nie zna³em zawodowo
spraw ksiêgowo-finansowych – wspomina dzisiaj Stanis³aw Zoñ. – Ale stosuj¹c
proste, logiczne myœlenie in¿ynierskie,
bez ¿adnych kompleksów zacz¹³em zarz¹dzaæ sprawami ekonomicznymi. Co
najciekawsze, w wielu przypadkach moje
rozwi¹zania by³y trafniejsze ni¿ prawdziwych zawodowców w tych sprawach.
Geofizyka Toruñ zawsze by³a licz¹c¹
siê firm¹, o silnej pozycji na rynku krajowym i pewnym doœwiadczeniu na
rynkach miêdzynarodowych (szczególnie w Indiach), ale prze³omowy okres
rozpocz¹³ siê wraz z Nowym Tysi¹cleciem i nowym prezesem. W 2002 roku
za³ama³ siê rynek krajowy, PGNiG
o 25 proc. ograniczy³ bud¿et dla segmentu poszukiwañ i prezes Zoñ postanowi³ postawiæ na dzia³alnoœæ zagraniczn¹. Faktem jest, ¿e zachêt¹ by³a rodz¹ca siê koniunktura na us³ugi serwisowe na œwiecie. GT potrafi³a to wykorzystaæ. Z przychodów na poziomie
120 mln z³ w roku 2002, w roku 2006
zrobi³o siê 308 mln z³, w roku nastêpnym 320 mln z³ i taki poziom utrzyma
siê zapewne i dzisiaj. Rosn¹cy potencja³
finansowy pozwoli³ na inwestowanie
w rozwój firmy.
– Zawsze podkreœla³em – mówi prezes Zoñ – ¿e naszym atutem bêd¹ inwestycje. W sprzêt najwy¿szej klasy œwiatowej i w ludzi, wysoko wykwalifikowan¹
kadrê. Wœród szefów PGNiG znajdowa³em zrozumienie dla takiego myœlenia.
Zgadzali siê, ¿e najwa¿niejsz¹ spraw¹ jest
nie doraŸny zysk w danym roku rozrachunkowym, tylko wartoœæ firmy. A wartoœæ firmy wielokrotnie wzrasta, gdy dysponuje coraz silniejszym potencja³em kadrowym i coraz nowoczeœniejszym
sprzêtem. To daje jej silniejsz¹ pozycjê
konkurencyjn¹, a tym samym mo¿liwoœæ
pozyskiwania coraz bardziej intratnych
kontraktów i kreuje wiêksze przychody.
GT dysponuje dzisiaj œwiatowej klasy
sprzêtem badawczym, posiada znakomite
centrum przetwarzania danych i 700-osobow¹ kadrê specjalistów najwy¿szej klasy. Tylko w ostatnich dwóch latach przyby³o 200 m³odych absolwentów uczelni.
Nic zatem dziwnego, ¿e GT na œwiatowym rynku osi¹ga tak rewelacyjne wyniki. Startuj¹c w otwartych przetargach,
og³aszanych przez najwiêkszych potentatów globalnego rynku ropy i gazu, wygrywa je. GT zdeklasowa³a konkurencjê
na rynku indyjskim. Miejscowe firmy
konkuruj¹ cenami, ale przegrywaj¹ jakoœci¹. Do tego stopnia, ¿e nawet pañstwowe firmy indyjskie, które dysponuj¹ w³asnymi grupami sejsmicznymi, prace zlecaj¹ Polakom. W maju br. prezes Zoñ podpisa³ kontrakt na realizacjê projektu sejsmicznego 3D w stanie Rajasthan dla Oil
India. To najwiêkszy projekt w historii l¹dowych poszukiwañ naftowych w Indiach. Czy nale¿y siê temu dziwiæ, skoro
ju¿ wczeœniej GT mia³ w Indiach historyczne dokonania? Przed dwoma laty
pracowali na terenie, na którym koncesjê
mia³ Shell, ale po nieudanych odwiertach
zrezygnowa³. Prawa przejê³a angielska firma CAIRN Energy i zleci³a GT badania
sejsmiczne. Efekt ich pracy by³ taki, ¿e odkryli najwiêksze z³o¿e na subkontynencie
indyjskim, które dzisiaj jest oceniane na
5 mld USD. – To wówczas powsta³a opinia – wspomina Stanis³aw Zoñ – ¿e sukcesy GT wywodz¹ siê st¹d, ¿e potrafimy siê
modliæ do odpowiednich bogów, by zapewnili nam udane odkrycia.
Dzisiaj w Indiach pracuje piêæ zespo³ów z oœmiu, którymi dysponuje toruñska
firma. To nie jest jednak monokultura. Jeden zespó³ pracuje w Syrii, rozpoczyna
pracê zespó³ w Tajlandii. W najbli¿szym
p r z e g l ¹ d
czasie rusz¹ prace w Egipcie, który w Toruniu traktowany jest jako rynek perspektywiczny. No i dwa zespo³y pracuj¹
w Polsce.
– Œwiat potrzebuje gazu – mówi prezes Zoñ. – Musimy byæ aktywni w pozyskiwaniu kontraktów na nowych obszarach. Niestety, czêsto znajduj¹ siê one
w bardzo niebezpiecznych regionach lub
krajach, które zosta³y napiêtnowane politycznym embargiem przez mo¿nych tego
œwiata. Ale powtórzê – œwiat potrzebuje
gazu. W wielu miejscach sytuacja bêdzie
siê zmieniaæ. Tak zapewne bêdzie w Iranie. Z tym krajem tak¿e wi¹¿emy pewne
nadzieje, cieszymy siê tam du¿ym powa¿aniem, prowadzimy rozmowy dotycz¹ce
bardzo ³adnego z³o¿a. Muszê dodaæ jeszcze jedno. Przez lata bola³o mnie, ¿e
w tych staraniach o nowe Ÿród³a gazu na
œwiecie, Polska nie bra³a udzia³u. Jestem
dumny, ¿e to zosta³o prze³amane, ¿e taki
koncern jak PGNiG wreszcie aktywnie
wkracza na miêdzynarodowy rynek poszukiwañ nowych terenów gazonoœnych.
Prezes Zoñ wspomina, ¿e by³ bardzo
niechêtny podró¿om z ekipami rz¹dowymi. Ale w sytuacji, gdy jego macierzysty
koncern wykazuje tak¹ aktywnoœæ w poszukiwaniu koncesji na tereny gazonoœne,
da³ siê ju¿ dwa razy przekonaæ. Ocenia,
¿e jest to po¿yteczne, daje nowe mo¿liwoœci pozyskiwania partnerów, a obecnoœæ polityków nieraz u³atwia budowanie
w³aœciwego klimatu dla negocjacji.
Mo¿e siê okazaæ, ¿e takie doœwiadczenia stan¹ siê jakimœ pomys³em na ¿ycie... emeryta.
Stanis³aw Zoñ odchodzi bowiem
w³aœnie na emeryturê. I stanowczo twierdzi, ¿e zaszyje siê w swojej podtoruñskiej
winnicy, bêdzie uprawia³ winoroœl, pielêgnowa³ kwiaty i cieszy³ siê wypoczynkiem. Po chwili jednak dodaje: – A mo¿e
jednak nie jestem jeszcze taki stary? Mo¿e jeszcze mogê zrobiæ coœ po¿ytecznego
w moim macierzystym koncernie?
Na szczêœcie, wszystko wskazuje na
to, ¿e tak bêdzie. Jego doœwiadczenie,
kontakty miêdzynarodowe, uznanie, jakim cieszy siê w najwiêkszych œwiatowych firmach, nie powinny zostaæ zmarnowane. S³ychaæ ju¿ o propozycjach krajowych i zagranicznych. Mówi siê, ¿e nie
tak ³atwo pozwala siê wycofywaæ z ¿ycia
zawodowego ludziom, którzy potrafi¹
skutecznie modliæ siê do odpowiednich
bogów.
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
47
G.EN. GAZ ENERGIA S.A.
Œwi¹teczna KARTKA
pe³na ciep³a
Micha³ Zarêba – laureat konkursu
Micha³ Szymczak
konkursach zorganizowanych przez G.EN. GAZ
ENERGIA S.A. i dedykowanych uczniom szkó³ podstawowych udzia³ wziê³o ju¿ kilka tysiêcy dzieci
z lokalnych placówek oœwiatowych, znajduj¹cych siê na
terenie dzia³ania spó³ki.
Dwa lata temu G.EN. przeprowadzi³ konkurs rysunkowy
pt.: „Jak wyobra¿asz sobie gaz ziemny?”. Firma otrzyma³a
prawie 1000 prac, a z 12 najciekawszych rysunków powsta³ jedyny w swoim rodzaju kalendarz œcienny.
W ubieg³ym roku uczniowie z 18 szkó³ podstawowych
wziêli udzia³ w konkursie G.EN. pt.: „Narysuj nasz¹ MASKOTKÊ”. Praca laureatki konkursu by³a inspiracj¹ i pos³u¿y-
W
dda
Labu
Luiza
a
back
a Ku
n
e
l
a
d
Mag
³a jako wzorzec do stworzenia firmowej maskotki – G.EN.ika.
W tym roku w 13 szko³ach podstawowych G.EN.
zorganizowa³ konkurs pt.: „Œwi¹teczna KARTKA pe³na ciep³a
i energii”, w którym uczestniczy³o ponad 1100 uczniów z klas
IV–VI. Inicjatywa ta zosta³a zarówno przez uczniów, jak
ka
³ows
Soko
a
i
d
u
Kla
Aleksandra Szkutnik
48
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
Nata
lia M
atusi
ak
Kam
ila K
rzy¿a
ñska
i przez w³adze szkó³, przyjêta bardzo pozytywnie. Uczniowie
otrzymali niezbêdne materia³y i przyst¹pili do pracy.
W sumie otrzymaliœmy 700 projektów kartek. Ze wzglêdu na liczbê dostarczonych prac oraz ich zró¿nicowanie wybór zwyciêzcy konkursu oraz uczniów, którzy otrzymali wyró¿nienia by³ bardzo trudny. Prace plastyczne by³y wykonane za pomoc¹ wielu technik. Uczniowie u¿ywali kredek, farb,
pisaków, plasteliny, papieru kolorowego, a tak¿e oryginalnych materia³ów, takich jak kasza manna, tapeta, zapa³ki,
koraliki, wata czy wyka³aczki.
Agata Tarnowska
Niko
dem
Konk
el
Anna K
usiewic
z
Agata Skrzypkowska
Justyna
Bartko
wska
Nagrodzone prace s¹ dowodem na to, ¿e kreatywnoœæ dzieci nie zna granic.
Tegoroczna firmowa kartka G.EN., zaprojektowana przez laureata konkursu – Micha³a Zarêbê,
ucznia V klasy Szko³y Podstawowej im. Gen.
J. Dowbora Muœnickiego w Lusowie, ma bez
w¹tpienia bardziej ,,œwi¹teczny’’ charakter ni¿
poprzednie, kupowane od dostawców.
Dodatkowo jury konkursu przyzna³o wyró¿nienie za pomys³owe ¿yczenia œwi¹teczne:
„Gdy choinka w domu staje,
Gaz do pieca ciep³o dmucha,
Nie straszny nam mróz i zawierucha.
Wiêc wszystkim dziœ ¿yczymy,
Ciep³ych Œwi¹t i bia³ej zimy.”
G.EN. GAZ ENERGIA S.A.
ul. Obornicka 235, 60-650 Poznañ
tel. (+48) 061 822 67 01
fax (+48) 061 822 67 31
e-mail:[email protected]
www.gen.com.pl
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
49
SPORT
Halowe
mistrzostwa
J
u¿ po raz trzeci, 25 paŸdziernika
2008 roku, odby³y siê w Warszawie
Halowe Mistrzostwa w Pi³ce No¿nej
o Puchar Prezesa PGNiG. W tej edycji
mistrzostw wziê³o udzia³ 19 dru¿yn
z Grupy Kapita³owej PGNiG i po raz
pierwszy ekipa UKTRANSGAZ z Ukrainy. Zespo³y podzielono na cztery grupy. Po rozegraniu eliminacji w ka¿dej
grupie wy³oniono po dwie zwyciêskie
dru¿yny, które awansowa³y do fazy pu-
W³odzimierz Kleniewski
charowej. Nad prawid³owym przebiegiem zawodów czuwa³ profesjonalny
zespó³ sêdziowski i mimo rozegrania
ponad czterdziestu spotkañ, ¿aden
50
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
z zawodników nie uleg³ powa¿niejszej
kontuzji. Puchar Prezesa PGNiG SA
zdoby³a reprezentacja Karpackiej Spó³ki Gazownictwa z Tarnowa, która po
zaciêtym i obfituj¹cym we wspania³e
zagrania meczu pokona³a 3:1 reprezentacjê PGNiG SA Oddzia³ w Sanoku.
W meczu o trzecie miejsce lepsza okaza³a siê dru¿yna PGNiG SA Oddzia³
w Zielonej Górze, która pokona³a goœci
z Ukrainy 4:2. Najlepszym strzelcem
zawodów zosta³ Grzegorz Jasiak z Tarnowa, zdobywca dwudziestu trzech
bramek. Artura Wstêpnika, tak¿e z Tarnowa, uznano za zawodnika najwszechstronniejszego, a Andrija Franchuka (Ukraina) – za najlepszego
bramkarza. n
2 0 0 8
I V M i ê d z y n a r o d o w y Tu r n i e j
Halowej Pi³ki No¿nej
o Puchar Prezesa
G A Z – S YS T E M S . A .
3–5.10.2008 r. w Toruniu odby³
siê IV Miêdzynarodowy Turniej Halowej Pi³ki No¿nej o Puchar Prezesa
Operatora Gazoci¹gów Przesy³owych
GAZ–SYSTEM S.A.
W zawodach uczestniczy³o ³¹cznie
16 zespo³ów podzielonych na 4 grupy – 13 zespo³ów z Polski oraz 3 zespo³y z zagranicy (VNG VERBUNDNETZ GAS – Niemcy, RWE TRANGASNET – Czechy, BIELTRANSGAZ –
Bia³oruœ). Po zaciêtej sportowej rywalizacji zwyciêzc¹ turnieju zosta³a
Karpacka Spó³ka Gazownictwa z Tarnowa. Wicemistrzostwo zdobyli Bia³orusini z BIELTRANSGAZ.
Najwszechstronniejszym zawodnikiem turnieju zosta³ Tomasz Prokop
z KSG z Tarnowa. Królem strzelców
turnieju zosta³ Olech Herasimchik
z Bia³orusi. n
p r z e g l ¹ d
g a z o w n i c z y
g r u d z i e ñ
2 0 0 8
51

Przeg_Gaz 4-2008.qxd - Izba Gospodarcza Gazownictwa

Transkrypt

Podobne dokumenty

Bal karnawa³owy

WF inny ni¿ wszystkie