Antysemityzm XIX wieku
Transkrypt
Antysemityzm XIX wieku
Antysemityzm XIX wieku 1. Narodziny ideologii antysemickiej Wiek XIX to czas kształtowania się narodów; przez naród rozumiano ludzi tej samej rasy, urodzonych na tej samej ziemi, mających wspólne cechy i interesy narodowe Wszyscy obcy są źli; wymagano od nich przystosowania się Ale i tak, mimo asymilacji, wiele narodów postrzegało Żydów jako „tych obcych” To dało początek przemianie antyjudaizmu w antysemityzm 1879 r. w Berlinie z inicjatywy publicysty Wilhelma Marra powstała Liga Antysemicka Cel: propagowanie antyżydowskich poglądów i stworzenie politycznego ruchu antysemickiego W odróżnieniu od średniowiecza nie przedstawiał Żydów jako zagrożenie dla chrześcijaństwa, ale dla Niemców Żydzi są z natury źli, mają zdolność do zespołowego działania i chcą narzucić światu swoją wolę 2. Poglądy rasistowskie Pojawiają się teorie, że skłonność człowieka do bycia dobrym lub złym jest związana z określoną rasą Tylko aryjczycy są zdolni tworzyć wyższą kulturę, a Żydzi są rasą aryjską, której celem jest zniszczenie aryjczyków Wypaczono teorię Darwina uważając, że silniejsze gatunki wypierają słabsze i nawet mają prawo je zwalczać; ta teoria (tzw. darwinizmu społecznego) znalazła swój wyraz w ruchu eugenicznym 1854 r. francuski dyplomata i powieściopisarz Joseph Artur de Gobineau napisał „Esej o nierówności ras ludzkich” – dowodził wyższość rasy aryjskiej nad innymi 1899 r. Anglik Houston Steward Chamberlain w Fundamentach XIX wieku dowodził, że rasa germańska dała początki współczesnej cywilizacji i jest zagrożona przez rasę semicką; uważał, że mieszanie tych ras doprowadzi do tego, że w Europie będą ludzie „zdegenerowani psychicznie, fizycznie i moralnie” Paul de Lagarde uważał, że chrześcijaństwo zostało „zjudaczone”; nawoływał do zniszczenia „żydostwa”, burzenia synagog i wysłania Żydów na Madagaskar (pomysł Madagaskaru wróci w latach okresu międzywojnia) 3. „Protokoły mędrców Syjonu’ jako obsesja spisku Protokoły Mędrców Syjonu to „dzieło” powstałe w Rosji na początku XX wieku (pierwsza publikacja 1903r.) Protokoły mówią o tym, że Żydzi zawiązali spisek, by panować nad światem; jest to zmyślona relacja z tajnego spotkania zorganizowanego przez grupę wpływowych Żydów („mędrców Syjonu”), którzy obmyślają jak opanować świat Rozpowszechnione w Europie w okresie międzywojennym; przetłumaczone na wiele języków W Polsce pierwsze wydanie z 1920r. (ostanie polskie wydanie z 1999r.) 4. Narodziny antysemityzmu politycznego W II poł. XIX w. zaczęły powstawać partie, w których programach znajdowały się hasła antysemickie 1878 r. w Niemczech została założona przez pastora Adolfa Stoeckera Chrześcijańsko-Społeczna Partia Robotnicza; obwiniali Żydów o wyzysk pracowników; hasła pozbywania Żydów stanowisk w urzędach 1880 r. partia zorganizowała zbieranie podpisów pod usunięciem Żydów ze szkół państwowych i uniwersytetów (udało się zebrać 250 000 podpisów) 1882 r. w Dreźnie odbył się pierwszy Międzynarodowy Kongres Antyżydowski W Wiedniu także powstawały partie antysemickie; Pangermańska Partia Nacjonalistów oraz Chrześcijańsko-Społeczna Partia (szef tej partii, Karl Lueger był burmistrzem Wiednia 1897-1910; w czasie, kiedy Hitler przebywał w Wiedniu) 5. Sprawa Dreyfusa 1894 r. oficer francuski pochodzenia żydowskiego Alfred Dreyfus został oskarżony o przekazanie Niemcom tajemnic wojskowych Mimo braku przekonujących dowodów został skazany na zesłanie do kolonii francuskiej (w styczniu 1895); podczas degradacji zgromadzony tłum wrzeszczał „precz z Żydami”. W 1899 r. ponownie zaczęto rozpatrywać sprawę Dreyfusa; mimo potwierdzenia oszustwa nie uniewinniono go, ale zmniejszono wyrok do 10 lat Dopiero w 1906 r. został zrehabilitowany i przywrócony do służby Teodor Herzl, Dziennik: „Afera Dreyfusa ilustruje nie tylko aberrację sprawiedliwości, ale także – pragnienie większości Francuzów, by prześladować jednego Żyda, a przez niego, wszystkich Żydów. Śmierć Żydom, krzyczał tłum, gdy szlify oficerskie zrywano z jego kapitańskiego munduru […] jeśli postępowi i niewątpliwie wysoko wykształceni ludzie mogą to zrobić, to czego się można spodziewać po innych?” 6. Pogromy i represje ludności żydowskiej w Cesarstwie Rosyjskim W Rosji Żydzi mieli specjalne strefy, w których mogli mieszkać Kiedy w 1881 r. zamordowano w zamachu cara Aleksandra II rozpętała się nagonka na Żydów (mimo, że wśród zamachowców była tylko 1 Żydówka) Z czasem doszło do pogromów; 224 pogromy w ciągu dwóch lat Oskarżano Żydów o podsycanie do zamieszek (prowokujące zachowanie i ubiór, wyzysk chrześcijan) 1882 r. ograniczono Żydom prawa osobiste, wprowadzono listę zawodów, które Żydzi mogli wykonywać, zabroniono posiadania ziemia, mieszkania na wsi, zabroniono przyjmowania imion o brzmieniu rosyjskim lub chrześcijańskim itd. Na początku XX w. kolejne, coraz bardziej śmiertelne pogromy Pojawiła się organizacja Czarna Sotnia; mająca często poparcie policji; pod hasłem „Bij Żyda! Ratuj Rosję!” członkowie organizacji (specjalnie szkoleni) mordowali, grabili Żydów Przegrana wojsk rosyjskich w czasie I wojny światowej spowodowała kolejne oskarżenia Żydów (wypędzono ok. 600 tys.) 7. Reakcje żydowskie Wzrost antysemityzmu spowodował reakcję obronną w postaci pojawienia się ideologii „syjonizmu” (-ruchu na rzecz odrodzenia narodowego, państwowego) Żydzi zaczęli opuszczać tereny im nieprzychylne; wyjeżdżali głównie do Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Afryki Płd; Stosunkowo niewiele (70 tys.) do Palestyny