Wspomaganie podejmowania decyzji w procesie doboru

Wspomaganie podejmowania decyzji w procesie doboru

WSPOMAGANIE PODEJMOWANIA DECYZJI W PROCESIE DOBORU
PLATFORMY E-LEARNINGOWEJ
MATEUSZ PIWOWARSKI
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny
Streszczenie
Dynamiczny rozwój techniki komputerowych oraz Internetu zmienił i cigle
zmienia dotychczasowe formy pracy, rozrywki oraz nauki. Korzyci z wdraania elearningu staj si dla wielu organizacji coraz bardziej wymierne. Organizacja procesu dydaktycznego w postaci kształcenia na odległo jest midzy innymi zwizana
z doborem odpowiednich rozwiza technologicznych (platform e-learningowych).
Do wspomagania tego wyboru mona zastosowa wielokryterialn analiz decyzyjn.
Słowa kluczowe: MCDA, wielokryterialna analiza decyzyjna, Promethee, e-learning, platformy
e-learningowe
1. Wprowadzenie
Obecne społeczestwo, społeczestwo informacyjne, wykorzystujce nowoczesne zdobycze
techniki (technologie informacyjne i komunikacyjne) coraz czciej zauwaa, e posługiwanie si
tymi współczesnymi narzdziami umoliwia podniesienie efektywnoci wykonywanej pracy oraz
sposobów wzajemnej komunikacji. Rozwój rodków komunikacji oraz technologii przetwarzania
informacji daje równie nowe moliwoci wykorzystania technologii informacyjnej w obszarze
edukacji. Znakomitym tego przykładem jest forma kształcenia na odległo, czyli e-learning, bdca alternatyw lub uzupełnieniem klasycznego nauczania w obecnoci nauczyciela. Właciwe zarzdzanie wiedz przekazywan, np. pracownikom przedsibiorstw moe przyczynia si wzrostu
konkurencyjnoci tych organizacji.
Rozwizania z zakresu kształcenia na odległo pozwalaj midzy innymi na cigłe pozyskiwanie oraz aktualizowanie wiedzy osoby szkolcej si, przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej
wartoci merytorycznej edukacyjnego przekazu. Ponadto, analizujc najnowsze trendy rozwoju elearningu, mona wycign jednoznaczne wnioski, e nauczanie poprzez Internet stanie si w cigu kilku najbliszych lat istotn czci systemu kształcenia zawodowego w firmach.
Wzrost zainteresowania oraz zapotrzebowania na szkolenia e-learningowe determinuje z jednej
strony konieczno udostpniania przez organizacje szkoleniowe coraz to nowych ofert szkoleniowych, a z drugiej strony wdraanie rozwiza e-learningowych w coraz wikszej liczbie instytucji
oraz przedsibiorstw. Z tym drugim wie si konieczno posiadania znacznej wiedzy specjalistycznej oraz duej znajomoci coraz bogatszego w nowe rozwizania rynku systemów informatycznych (platform e-learningowych) wspomagajcych proces kształcenia online.
80
Mateusz Piwowarski
Wspomaganie podejmowania decyzji w procesie doboru platformy e-learningowej
2. Platformy e-learningowe
Platforma e-learningowa to zbiór narzdzi, pozwalajcy na kompleksowe zarzdzanie szkoleniami na odległo. Do głównych zada takich systemów naley udostpnianie mechanizmów publikowania szkole w formie elektronicznej oraz sprawne zarzdzanie zarówno uytkownikami,
jak i zasobami szkoleniowymi [1].
Obecnie na rynku jest dostpnych wiele platform szkoleniowych o rónej funkcjonalnoci oraz
cenie. Najprostsze z nich pozwalaj na zainstalowanie pojedynczych kursów, prost administracj,
ale cechuj si mał uytecznoci. Inne z kolei charakteryzuj si złoon funkcjonalnoci, zaspakajajc w znacznej mierze oczekiwania uytkowników, administratorów oraz twórców kursów
e-learningowych. Generalnie wyrónia si trzy kategorie systemów informatycznych, tworzcych
platformy dla nauczania zdalnego [2] (chocia mona si spotka ze znacznie bardziej szczegółow ich klasyfikacj [3]). S to:
1. Systemy klasy LMS (ang. Learning Management System), okrelane mianem platform LMS
lub platform e-learningowych. Stanowi one zbiór zintegrowanego specjalistycznego oprogramowania, umoliwiajcego dostarczanie i administrowanie szkoleniami elektronicznymi,
a take zarzdzanie samym procesem szkoleniowym (planowanie i organizacja nauki).
2. Systemy klasy LCMS (ang. Learning Content Management System), na które składa si wyspecjalizowane oprogramowanie do projektowania, tworzenia, modyfikowania oraz przechowywania zasobów dydaktycznych. Umoliwia ono równie (dziki odpowiedniej konstrukcji materiałów szkoleniowych) wielokrotne wykorzystywanie tych samych treci nauczania (learning content) i dostarczanie spersonalizowanych materiałów szkoleniowych
w postaci obiektów szkoleniowych (learning objects).
3. Systemy klasy VCS (ang. Virtual Classroom System) umoliwiaj zarzdzanie i prowadzenie nauki na odległo w trybie synchronicznym. Udostpniaj one mechanizmy współpracy, komunikacji oraz dystrybucji wiedzy wraz z bezzwłocznym sprzeniem zwrotnym.
Systemy LMS stanowi podstaw kadego szkolenia e-learningowego, gdy umoliwiaj uruchomianie przygotowanych kursów, ledzenie postpów w nauce słuchaczy, monitoruj efekty,
postpy szkolenia, a take pozwalaj ocenia wykonywane zadania, wiczenia, testy, itp. Jedn z
waniejszych cech zwizanych z funkcjonalnoci tych systemów jest to, czy taki system wspiera
standardy opisu kursów e-learningowych. Obecnie na wiecie istnieje kilka organizacji zajmujcych si tworzeniem propozycji takich standardów. S to: AICC (ang. Aviation Industry CBT
Committee), IEEE Learning Technology Standards Committee, IMS Global Consortium, Advanced Distributed Learning (ADL) – SCORM (ang. Sharable Content Object Reference Model).
Generalnie SCORM nie tworzy nowych standardów, a jedynie adoptuje w sobie najlepsze rozwizania pochodzce z innych standardów. Oznacza to, e wiele z zalece SCORM pokrywa si z
tym, co proponuje AICC czy IMS. Dziki takiemu podejciu SCORM jest obecnie najszerzej
wpieranym standardem [4].
Dobór konkretnej platformy e-learningowej (LMS) do indywidualnych wymogów organizacji
szkoleniowej nie jest zadaniem prostym i łatwym. Istnieje wiele rónych platform o rónym stopniu złoonoci, moliwoci zaadoptowania do własnym potrzeb, rónych kosztach utrzymania systemu i jeszcze wielu innych aspektach, które naley rozway przed podjciem decyzji o jej wyborze. Do najbardziej znanych komercyjnych platform LMS zalicza si: WBTServer, Oracle iLearning, LEO. Take wród rozwiza udostpnianych na licencji Open Source jest znaczny wybór,
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ
Seria: Studia i Materiały, nr 21, 2009
81
a do najpopularniejszych zaliczamy: Moodle, Claroline, Dokeos, ILIAS czy .LRN. Kada procedura wyboru musi by poprzedzona dosy szczegółow analiz poszczególnych wariantów.
2.1. LEO
LEO (ang. Learning Environment Online) to platforma e-learningowa opracowana przez polsk
firm YDP, umoliwiajca stworzenie w dowolnej firmie lub instytucji edukacyjnej portalu szkoleniowego. System LEO składa si z wielu niezalenych serwerów logicznych tworzcych razem
spójn platform do nauczania na odległo, która jest dostpna poprzez przegldark internetow.
Liczba tych serwerów jest uzaleniona od oczekiwanej funkcjonalnoci rozwizania oraz liczby
docelowych uytkowników. W przypadku mniejszych rozwiza systemowych wystarczy pojedynczy komputer, na którym s instalowane wszystkie potrzebne serwery logiczne. Natomiast dla rozwiza duej skali serwery mog by instalowane na kilku komputerach tworzcych klastry. Do
podstawowych funkcji realizowanych przez platform LEO zalicza si [5]:
− zarzdzanie struktur szkole,
− autentykacja i uwierzytelnienie uytkowników,
− nadawanie praw dostpu do zasobów systemu,
− dostp do dodatkowych serwisów wspomagajcych proces nauki (czat, forum itp.),
− przechowywanie informacji statystycznych dotyczcych pracy uytkowników z kursami,
− edycja i prezentacja materiałów szkoleniowych.
Istnieje równie moliwo rozbudowy funkcjonalnoci platformy przez udostpnianie usługi
video konferencji, broadcastu treci multimedialnych, czy np. dostpu do symulatorów. Platforma
e-learningowa wspiera standardy AICC oraz SCORM.
2.2. Oracle iLearning
Platforma Oracle iLearning oferowana jest, jako usługa dzierawiona lub jako produkt licencjonowany, który umoliwia udostpnianie gotowych kursów lub te tworzenie własnych.
Funkcjonalno Oracle iLearning umoliwia realizacj całociowego rodowiska szkoleniowego oferujcego zindywidualizowane programy szkole z wykorzystaniem modelu ASP (ang. Application Service Provider). Dla organizacji, które nie s zainteresowane outsourcingiem, Oracle
iLearning oferuje równie niezaleny produkt, dla którego klient wykupuje licencj, za firma
Oracle administruje aplikacj, wykonujc niezbdne prace eksploatacyjne i utrzymaniowe.
Platforma zapewnia zarówno administrowanie szkoleniami, jak i monitorowanie procesu ich
przebiegu. System posiada szereg narzdzi do komunikacji pomidzy uczestnikami szkolenia oraz
prowadzcym, takie jak klient poczty elektronicznej, forum, ogłoszenia (tryb asynchroniczny), czy
czat (tryb synchroniczny). Platforma udostpnia narzdzia do generowania raportów, take w formacie XML i XSL, dziki czemu mona kontrolowa działania uytkowników.
Platforma Oracle iLearning jest kompatybilna ze standardami SCORM oraz AICC [6].
2.3. WBTServer
WBTServer jest systemem LMS charakteryzujcym si prost i intuicyjn obsług, którego
funkcjonalno oraz spolszczony interfejs graficzny mona indywidualnie dopasowywa do potrzeb klienta. Nawigacja jest stosunkowo prosta i do intuicyjna. WBTServer posiada wszystkie
podstawowe cechy typowego systemu LMS, a ponadto istnieje moliwo powizania go z syste-
82
Mateusz Piwowarski
Wspomaganie podejmowania decyzji w procesie doboru platformy e-learningowej
mami ksigowymi, dziekanatowymi. W wersji podstawowej do komunikacji wykorzystuje tylko
klienta poczty. Poza tym mog by wykorzystywane takie narzdzia jak chat, FAQ, komunikacja
głosowa czy wideo. System ten współpracuje z wieloma bazami danych, jak np.: ORACLE, MS
SQL Server, Informix, DB2, MySQL, czy MS ACCESS. Prawidłowy dostp do platformy jest realizowany przez przegldark Internet Explorer, natomiast w przypadku innych przegldarek naley pamita o ich przystosowaniu do zawartoci kursu.
Do waniejszych zalet platformy WBTServer naley zaliczy [7]:
− nieograniczon liczb uytkowników przy jednej licencji,
− rozbudowany moduł raportowy z moliwoci eksportu do plików w popularnych formatach (PDF, RTF, CSV),
− kursy w standardzie SCORM i AICC,
− moliwo instalacji na rónych systemach operacyjnych.
2.4. Moodle
Moodle jest ciekaw alternatyw dla rozwiza komercyjnych, jest rozprowadzany na zasadach
licencji Open Source (za darmo), dziki czemu kady ma dostp do pełnego kodu ródłowego
i moe wprowadza do niego dowolne zmiany. Modułowa struktura tej platformy sprawia, i jest
ona przyjaznym narzdziem tworzenia szkole e-learningowych. Umoliwia midzy innymi udostpnianie notatek i materiałów dydaktycznych w postaci elektronicznej, przeprowadzanie rónorodnych testów, wystawianie ocen studentom, a take organizowanie dyskusji na forach internetowych. Ponadto kontakt nauczyciela z uczestnikami szkolenia jest moliwy w oparciu o usług chat,
system wysyłania krótkich wiadomoci oraz poczt elektroniczn. Oprócz konstruowania zasobów
edukacyjnych umoliwia sprawne zarzdzanie procesem kształcenia w oparciu o takie funkcje, jak:
zarzdzanie kontami uytkowników, tworzenie grup uytkowników, zarzdzanie kursami itp. Do
innych ciekawych funkcjonalnoci systemu Moodle mona zaliczy: kalendarz-organizer platformy, kursu i uczestnika, moliwo dostosowywania skal ocen oraz zarzdzanie ocenami, ledzenie
logów uytkowników, przesyłanie plików z zewntrz do kursu, itp.
Istnieje wiele wersji jzykowych systemu, w tym równie polska. Platforma Moodle jest zgodna ze standardami AICC/SCORM, co oznacza, e moliwe jest przeniesienie kursów do/z innych
platform działajcych w tym standardzie [8].
2.5. Claroline
Claroline jest platform udostpnian na Powszechnej Licencji Publicznej GNU, wykorzystujc jzyk programowania PHP i baz danych MySQL. Umoliwia ona tworzenie oraz administrowanie kursami, a take wspóln prac jej uytkowników w rodowisku internetowym. System
ten posiada wiele rónych wersji jzykowych, w tym polsk i wykorzystywany jest przez setki organizacji z całego wiata.
Platforma Claroline jest kompatybilna ze standardami SCORM i IMS [9].
2.6. Dokeos
Platforma e-learningowa Dokeos jest udostpniana za darmowo w wielu rónych wersjach jzykowych, take w polskiej. Umoliwia administratorom na sprawne zarzdzanie procesem kształcenia, a wykładowcom tworzy zawarto merytoryczn i struktur kursów, utrzymywa interakcj
ze studentami oraz ledzi ich postpy przez zastosowanie systemu raportowania. Ponadto system
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ
Seria: Studia i Materiały, nr 21, 2009
83
umoliwia: zarzdzanie uytkownikami oraz grupami uytkowników, publikowanie dokumentów
w rónych formatach, administrowanie forami dyskusyjnymi, opracowywanie własnych testów,
uwzgldnianie kalendarza z terminami wykonania zada oraz planem zaj, publikowanie prac
uytkowników czy wysyłanie maili.
Dostp do platformy jest realizowany w oparciu o przegldark internetow. System umoliwia
eksportowanie kursów w formacie SCORM [10].
2.7. ILIAS
ILIAS jest platform, której rozwój jest koordynowany jest przez zespół osób z University of
Cologne. Posiada kilka wersji jzykowych, w tym równie polsk. W Polsce system został wdroony m.in. przez Uniwersytet im. Adama Mickiewcza w Poznaniu oraz Akademi Morsk w Gdyni. System obok zasobów e-learning posiada własne moduły komunikacji asynchronicznej. Platforma ma moliwo eksportu kursów w formacie SCORM [11].
2.8. LRN
Platforma .LRN wspiera podstawowe mechanizmy e-learningu, takie jak np. zarzdzanie kursami, komunikacj online oraz prac grupow w rodowisku internetowym (kształcenie na odległo oraz badania naukowe). Została opracowana przez zespół MIT Massachusetts Institute of
Technology, Sloan School of Management, a jest uywana i rozwijana we współpracy z kilkudziesicioma uniwersytetami, instytucjami badawczymi i organizacjami z całego wiata. Istnieje polska
wersja jzykowa [12].
Kade z wymienionych powyej rozwiza charakteryzuje si pewnymi cechami zarówno pozytywnymi, jak i niekorzystnymi. Kada platforma LMS cechuje si czym innym, jednak do najwaniejszych kryteriów, według których mona dokona oceny tych systemów zaliczy naley:
− cena systemu i/lub licencji,
− koszty utrzymania systemu,
− obsługiwane standardy e-elarningu (SCORM, AICC, itp.),
− funkcjonalno i narzdzia systemu,
− łatwo, przyjazno obsługi platformy,
− jzyk interfejsu systemu,
− wsparcie techniczne,
− wymagania systemu od strony serwera oraz klienta.
Nie s to oczywicie jedyne kryteria oceny platform e-learningowych. Kady inny decydent
moe wskazywa róne kryteria, istotne z jego punktu widzenia.
3. Metoda doboru platformy e-learningowej
Dobór platformy e-learningowej w oparciu o indywidualne preferencje decydenta wymaga
z jednej strony znajomoci technologii informatycznych z drugiej natomiast przeprowadzenia odpowiedniego procesu analitycznego uwzgldniajcego przyjte kryteria oceny oraz własne priorytety. Propozycj usprawniajc procedur doboru platformy e-learningowej jest zastosowanie wielokryterialnego wspomagania podejmowania decyzji (metod wielokryterialnych - MCDA).
84
Mateusz Piwowarski
Wspomaganie podejmowania decyzji w procesie doboru platformy e-learningowej
Metody wielokryterialne mona sklasyfikowa na dwie grupy: metody ukierunkowane na rozwizywanie problemów dyskretnych oraz cigłych. Zadania dyskretne (poruszane w niniejszym
opracowaniu) to takie, w których istnieje skoczony zbiór wariantów decyzyjnych oraz skoczony
zbiór kryteriów i w oparciu o nie naley podj decyzj. Dyskretne metody wielokryterialne s
przez rónych autorów rónie grupowane [13,14]. Kodikara [15] mówi o piciu kategoriach, ale
najczciej w literaturze jest mowa o dwóch: grupie metod opartych o relacj przewyszania oraz
metod opartych o funkcj uytecznoci.
Metody wielokryterialne to metody, które mog by rozpatrywane w kontekcie czterech problematyk wielokryterialnego wspomagania decyzji [16]:
−
−
−
−
wyboru (wyznaczenie najlepszego wariantu decyzyjnego),
klasyfikacji, sortowania (przydział wariantów do okrelonych kategorii),
porzdkowania, rankingu (uporzdkowanie wariantów, podział na klasy wariantów równie
dobrych),
opisu (opis potencjalnych wariantów).
Wykorzystanie metody wielokryterialnej do rozwizania konkretnego problemu decyzyjnego
wymaga dokładnej analizy dziedziny problemu oraz znajomoci metod.
Na potrzeby oceny i wyboru platformy e-learningowej wybrana została metoda Promethee II
(problematyka wyznaczania rankingu) [17]. Udostpnia ona sze modeli wyznaczania wska
ników zgodnoci. Dla problematyki wyboru platformy e-learningowej zostanie wykorzystany model
„kryterium z liniow preferencj i obszarem obojtnoci”. Model ten jest stosunkowo przejrzysty
i łatwy do zrozumienia dla uytkownika. W przeciwiestwie do modeli „zwykłego kryterium”,
„quasi kryterium” i „kryterium poziomu”, model „kryterium z liniow preferencj i obszarem obojtnoci” zapewnia liniowy wzrost miar ocen pomidzy progami równowanoci i preferencji.
Osoba podejmujca decyzje odnonie doboru platformy w pierwszym kroku powinna okreli
swoje preferencje. Powinna wybra warianty decyzyjne do porównania. Na potrzeby niniejszego
artykuły zostały wybrane nastpujce warianty decyzyjne:
W1 – Oracle iLearning,
W2 – WBTServer,
W3 – Moodle,
W4 – Claroline,
W5 – Dokeos,
W6 – ILIAS,
W7 – .LRN.
W nastpnym kroku nastpuje wybór kryteriów uywanych do porównywania. Uytkownik ma
tutaj moliwo uwzgldnienia rónych grup kryteriów dotyczcych zarówno, np. kosztów, funkcjonalnoci, czy uwarunkowa technicznych. Moe te wprowadzi dodatkowo własne kryteria
porównawcze. Przyjte kryteria wraz z kierunkiem preferencji s przedstawione w tabeli 1.
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ
Seria: Studia i Materiały, nr 21, 2009
85
Tabela 1. Kryteria oceny wariantów decyzyjnych
Jednostka
miary
[zł]
Kierunek preferencji
Min
K2- Roczne koszty utrzymania platformy
[zł]
Min
K3 - Dostpno narzdzi, modułów
[%]
Max
K4 - Obsługiwane standardy / formaty
(SCORM, itp.)
[%]
Max
K5 - Przyjazno uytkownikowi
(łatwo obsługi)
[%]
Max
K6 - Jzyk obsługi platformy
[%]
Max
K7 - Wsparcie techniczne
[%]
Max
K8 - Wymagania systemowe dla serwera
[%]
Min
K9 - Wymagania systemowe dla klienta
[%]
Min
Grupa kryteriów
Koszty
Funkcjonalno
Uwarunkowania techniczne
Nazwa kryterium
K1- Cena licencji (serwer – 1 szt.)
ródło: Opracowanie własne
W kolejnym kroku ma miejsce etap przypisywania przez uytkownika wag poszczególnym kryteriom. Wagi mog mie dowoln warto, gdy w trakcie przebiegu procedury porównawczej
Promethee II wagi zostan przeskalowane w taki sposób, aby łcznie ich suma wynosiła 1. Na
ostatnim etapie okrelania preferencji uytkownika okrela on progi równowanoci i preferencji
dla poszczególnych kryteriów. Progi te mog by ustalone w formie dialogu z uytkownikiem. W
celu ustalenia progu równowanoci udziela on odpowiedzi na pytanie „w jakim zakresie rónic
pomidzy miernikami dla danego kryterium, rónice te nie maj dla uytkownika znaczenia”. Próg
preferencji ustalany jest poprzez odpowied
na pytanie sformułowane analogicznie, przy czym
„rónice pomidzy miernikami dla danego kryterium zaczynaj mie bardzo due znaczenie”. Progi równowanoci, preferencji oraz wagi zawiera tabela 2.
86
Mateusz Piwowarski
Wspomaganie podejmowania decyzji w procesie doboru platformy e-learningowej
Tabela 2. Wagi i progi dla kryteriów oceny platform e-learningowych
Kryterium
K1
K2
K3
K4
K5
K6
K7
K8
K9
Waga
0,25
0,15
0,12
0,08
0,13
0,07
0,05
0,08
0,07
Próg równowanoci (q)
60
40
15
20
25
15
15
20
10
Próg preferencji (p)
350
250
30
40
40
25
30
30
25
ródło: Opracowanie własne
Po okreleniu przez uytkownika jego preferencji, ustalane s wartoci mierników poszczególnych kryteriów dla wczeniej wybranych wariantów do porównania.
Dla porównania platform e-learningowych oceny kryteriów zostały pobrane czciowo ze stron
internetowych oraz w wikszoci w oparciu o symulacj procesu decyzyjnego osoby odpowiedzialnej za wdroenie tego typu rozwiza. Oczywicie kady z decydentów moe pewne parametry ocenia w sposób inny. Rozpatrywane w przypadku tego porównania warianty decyzyjne, kryteria oraz wartoci mierników atrybutów przedstawia tabela 3.
Tabela 3. Wartoci mierników kryteriów dla poszczególnych wariantów
Wariant
decyzyjny
Wartoci mierników kryteriów porównawczych
K1 [zł]
K2 [zł]
K3 [%]
K4 [%]
K5 [%]
K6 [%]
K7 [%]
K8 [%]
K9 [%]
W1
7 500
7500
88
95
90
95
94
41
39
W2
16 000
0
84
92
81
94
95
68
43
W3
0
0
85
91
92
96
50
43
37
W4
0
0
75
84
84
93
40
42
34
W5
0
0
79
75
83
89
35
45
39
W6
0
0
67
83
87
87
38
51
41
W7
0
0
62
79
83
89
41
47
35
ródło: Opracowanie własne
Ostatnim krokiem jest przeprowadzenie procedury Promethee II i wyznaczenie rankingu wariantów decyzyjnych. Przy przyjciu powyszych preferencji uytkownika otrzymano ranking wariantów zaprezentowany w tabeli 4. Podane s w niej take przepływy dominacji netto, oraz przepływy dominacji wejcia i wyjcia dla kadego z wariantów.
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ
Seria: Studia i Materiały, nr 21, 2009
87
Tabela 4. Ranking wariantów (rozpatrywanych platform e-learningowych)
Wariant decyzyjny
Przepływ dominacji
wejcia (+)
Przepływ dominacji
wyjcia (-)
Przepływ dominacji
netto ()
W3
0,6
-0,11
0,48
W4
0,44
-0,27
0,18
W1
0,55
-0,44
0,12
W5
0,27
-0,4
-0,13
W7
0,27
-0,41
-0,15
W6
0,28
-0,43
-0,16
W2
0,27
-0,61
-0,34
ródło: Opracowanie własne
Z rankingu wynika, e dla przyjtych kryteriów, wag i progów najlepszym wyborem jest platforma Moodle. Wynika to głównie z duej funkcjonalnoci rozwizania i zerowych kosztów pozyskania systemu. Najwyej z platform komercyjnych znalazło si rozwizanie Oracle iLearning (3
miejsce), natomiast najgorzej wypadł wariant z produktem komercyjnym WBTServer.
5. Wnioski
Podsumowujc zastosowan metodyk oceny wielokryterialnej naley stwierdzi, i moe ona
znale
praktyczne zastosowanie w problematyce doboru platformy e-learningowej. Przede
wszystkim pozwala ograniczy konieczny zasób wiedzy, jak powinien posiada uytkownik w
celu dokonania dobrego wyboru systemu. Poprzez wprowadzenie ogólnych a nie specjalistycznych
kryteriów mona ograniczy konieczno mozolnego zdobywania przez decydenta informacji na
temat poszukiwanych rozwiza. Wystarczy, aby ustalił on swoje preferencje, czyli czynniki decyzyjne, które s dla niego najwaniejsze. Powinien równie potrafi, posługujc si intuicj, ustali
wagi dla poszczególnych atrybutów towarów i progi równowanoci i preferencji. W sytuacji, kiedy decydent potrafi tego dokona przedstawiona metoda jest duo skuteczniejsza i szybsza od czasochłonnego zbierania informacji na temat platform i rozwaania, która z nich mogłaby okaza si
lepsza.
Bibliografia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Mejssner B., Nauczanie na platformie, CIO, 8/2007.
Wakowski K., Chmielewski J.M., Rola standaryzacji platform w e-learningu, e-mentor,
2/2007.
Hyla M., Prewodnik po e-learningu, Oficyna Ekonomiczna, Kraków, 2005.
SCORM draft/1.2, A content developer’s guide, wrzesie 2001.
http://www2.ydp.com.pl/ydp/multimedia/1061,Platforma-e-learningowaLEO.html?nid=133 [5-01-2009].
http://ilearning.oracle.com
http://platforma-lms.4system.com/
88
Mateusz Piwowarski
Wspomaganie podejmowania decyzji w procesie doboru platformy e-learningowej
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
http://moodle.org/
www.claroline.net/
http://www.dokeos.com
http://www.ilias.de/
http://dotlrn.org/
Vincke P., Multicriteria Decision-Aid., J. Wiley, New York, 1992.
Pomerol J.C., Barba-Romero S., Multi-criterion decisions in management: Principles
and practice, Kluwer, Massachusetts, 2000.
15. Kodikara P.N., Multi-Objective Optimal Operation of Urban Water Supply Systems,
Engineering and Science Victoria University, Australia, 2008.
16. Roy B., Wielokryterialne wspomaganie decyzji, WNT, Warszawa, 1990.
17. Brans J.P., Mareschal B., PROMETHEE methods, in Figueira J., Greco S., Ehrgott M.
(Eds), Multiple Criteria Decision Analysis: State of the Art Surveys, Springer, New
York, NY, Ch. 5, 2005, pp.163-98.
DECISION SUPPORT IN THE SELECTION ELEARNING PLATFORM
Summary
The dynamic development of computer technology and the Internet has changed
and continues to alter the existing forms of work, entertainment and teaching. The
benefits of implementing e-learning are becoming for many organizations increasingly tangible. The organization of teaching process in the form of distance learning,
among others, relating to the choice of appropriate technology solutions (e-learning
platform). To support this choice may be used Multi-Criteria Decision Analysis.
Keywords: MCDA, Multi-Criteria Decision Analysis, Promethee, elearning, elearning platforms
Mateusz Piwowarski
Wydział Informatyki
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny
71-210 Szczecin, ołnierska 49
e-mail: [email protected]