Ma³e i du¿e Mercedesy 4Matic

MiniVan, kombi i samochód flotowy
Ma³e i du¿e Mercedesy 4Matic
P
rzełęcz Timmelsjoch
o długości 54 km jest położona na wysokości 2509
m n.p.m., na granicy Austrii
i Włoch. To najgłębsze niezlodowaciałe wcięcie w alpejskim
grzbiecie pomiędzy przełęczami Reschen a Brenner, a także tradycyjne miejsce pokazów Mercedesów z napędem
na 4 koła. Choć zimą droga
łącząca Austrię z Włochami
jest zamknięta dla ruchu kołowego, to dla Mercedesów
4Matic zrobiono wyjątek.
Dzięki temu można podziwiać
piękno gór w zimowej scenerii
i poznać zalety napędu 4x4
w trudnych warunkach drogowych. Śnieg, lód, ostre zakręty, strome podjazdy i zjazdy,
a do tego brak barierek w wielu miejscach i kilkuset metrowe urwiska, takie wyzwania
czekają na gości.
Tym razem główną gwiazdą
pokazu nie był żaden z osobo-
wych Mercedesów, lecz najnowszy Sprinter z napędem
na wszystkie koła. Zaprezentowany w ub. roku nowy
Sprinter został wyposażony
w wiele układów bezpieczeństwa, w większości to nakładki do wciąż rozwijanego Adaptive ESP. W wersji 4x4 napęd
na obie osie jest zintegrowany
z ESP przez system kontroli
trakcji 4ETS, a wszystkie
funkcje (ABS, ASR, EBD,
BAS, AAS) działają po dołączeniu napędu przedniej osi.
Technologia 4ETS jest wykorzystywana również w Vito
4x4 i Viano 4Matic, SUV-ach
ML i GL oraz w samochodach
osobowych MB.
Jak we wszystkich nowych
Sprinterach, w wersjach z napędem wszystkich kół są dostępne układy zwiększające
bezpieczeństwo: Collision Prevention Assist, Asystent Pasa
Ruchu, Asystent Martwego
Pola, Asystent Świateł Drogowych, czy Trailer Stability
Assist. Asystent Bocznego
Wiatru (Crosswind Assist) też
będzie dostępny. Opcjonalnie
Sprinter 4x4 może być wyposażony w system DSR (Downhill Speed Regulation), który
w trakcie zjazdów automatycznie utrzymuje zadaną
prędkość, kontrolując silnik,
skrzynię biegów i układ hamulcowy. Jako dodatkowe wyposażenie jest oferowany system wspomagania ruszania
pod górę Hill-Start Assist.
W odróżnieniu od samochodów z 4Matic, w Sprinterze
4x4 zastosowano skrzynię rozdzielczą z centralnym mechanizmem różnicowym, umożliwiając odłączenie napędu
przedniej osi. To pozwala efektywniej wykorzystać pojazd
w typowych warunkach eksploatacji samochodów dostawczych i ogranicza zużycie pali-
wa i zespołów układu napędowego. Napęd 4x4 można włączyć przyciskiem na tablicy
rozdzielczej na postoju (silnik
musi być uruchomiony) lub
przy prędkości do 10 km/h.
Naciśnięcie przycisku włącza
silnik elektryczny, a ten odpowiednie przełożenie w skrzyni rozdzielczej, o czym kierowca jest informowany kontrolką.
Opcjonalnie w Sprinterze
4x4 może być zamontowana
2-biegowa skrzynia rozdzielcza z przełożeniem drogowym
i zredukowanym 1,42, włączanym przyciskiem na tablicy
rozdzielczej. Wymaga to zatrzymania pojazdu i wciśnięcia pedału sprzęgła przy załączonym napędzie 4x4.
Rozwiązanie zastosowane
w Sprinterze, z centralnym
mechanizmem różnicowym,
umożliwia płynny rozdział napędu i jazdę w trybie 4x4 na-
Skrzynia rozdzielcza jest montowana bezpośrednio do skrzyni biegów (manualnej lub automatycznej), dzięki czemu układ przeniesienia napędu 4x4
jest bardzo zwarty. W przedniej osi zastosowano niewielką przekładnię skonstruowaną i produkowaną, podobnie jak skrzynka rozdzielcza, przez firmę
Oberaigner Powertrain GmbH. W zależności od wersji silnikowej układ napędowy 4x4 w Sprinterze waży tylko od 115 kg do 135 kg, m.in. dzięki zastosowaniu 4ETS.
14
MiniVan, kombi i samochód flotowy
wet po nawierzchniach o dobrej przyczepności. W normalnych warunkach moment obrotowy jest rozdzielany na
przednią i tylną oś w stosunku 35:65%, co zapewnia charakterystykę prowadzenia porównywalną z tylnonapędowymi wersjami Sprintera.
Jak wspominaliśmy, po załączeniu napędu 4x4 wszystkie systemy wchodzące
w skład Adaptive ESP pozostają aktywne, w tym ASR.
Kierowca może jednak, gdy
jest konieczne zwiększenie
przyczepności przez zwiększenie poślizgu napędzanych
kół, wyłączyć układ kontroli
poślizgu, np. podczas jazdy
z założonymi łańcuchami, czy
na żwirowej nawierzchni.
ASR jest ponownie automatycznie aktywowany przy
prędkości pomiędzy 40 a 60
km/h lub w przypadku, gdy
poślizg kół jest zbyt duży lub
trwa ponad 10 s.
Elektroniczny system trakcji 4ETS, współpracujący
z układem napędowym Sprintera 4x4, pełni rolę tradycyjnych blokad mechanizmów
różnicowych: międzyosiowego
oraz w przednim i tylnym
moście. Uruchamia się, gdy
jedno lub więcej kół wpadnie
w poślizg, i za pomocą ABS
pulsacyjnie wyhamowuje każde z nich, zwiększając jednocześnie moment napędowy na
kołach o wystarczającej przyczepności. O działaniu 4ETS
informuje kontrolka na tablicy rozdzielczej. 4ETS zabezpiecza układ hamulcowy
przed przegrzaniem w ekstremalnych warunkach terenowych. Jeśli temperatura hamulców przekracza dopuszczalną, 4ETS zmniejsza siłę
hamowania aż do momentu
ich schłodzenia.
Choć seryjny Sprinter 4x4
nie jest samochodem terenowym, ma znacznie lepsze parametry niż tylnonapędowa
wersja. Uzyskano je podnosząc zawieszenie o 110 mm
z przodu i 80 mm z tyłu. Dzięki temu zabiegowi standardowy furgon o DMC 3,5 t i rozstawie osi 3665 mm w wersji
4x4 ma kąt natarcia 28 o
(Sprinter 4x2: 18o), kąt zejścia
27o ( 4x2: 22o), kąt rampowy
25o (4x2: 17o) i może brodzić
do 610 mm (4x2: 500 mm).
Zdolność pokonywania nachylenia jest około 20% większa
niż Sprintera 4x2.
Podniesienie nadwozia
Sprintera 4x4 wymusiło przeniesienie bocznych kierunkowskazów z lusterek na przednie błotniki oraz zintegrowanie światła cofania i tylnego
światła przeciwmgłowego ze
zderzakiem. Sprinter 4x4
w standardzie jest wyposażany
w 100-litrowy zbiornik paliwa
oraz uchwyty dla kierowcy
i pasażera ułatwiające wsiadanie do wyżej położonej kabiny.
Przednie i tylne zawieszenie
wzbogacono o stabilizatory.
Typoszereg Sprinter 4x4
obejmuje pojazdy o DMC 3,5 t
lub 5,0 t z pojedynczym lub
bliźniaczym ogumieniem tylnej osi. Dostępne są dwa rozstawy osi: standardowy 3665
mm i długi 4325 mm, dach
normalny, wysoki i super wysoki. Sprinter 4x4 jest dostępny jako furgon, kombi, podwozie ze skrzynią ładunkową
oraz podwozie do zabudowy
(z kabiną krótką lub załogową). Do ich napędu można
wybrać 4-cylindrowego diesla
OM 651 lub V6 OM 642. Ten
pierwszy jest oferowany
w dwóch konfiguracjach mocy
spełniających normę Euro VI
lub Euro 5b+:
z Sprinter 313/513 BlueTec
4x4 – 95 kW (129 KM), moment obrotowy 305 Nm,
z Sprinter 516/516 BlueTec
4x4 – 120 kW (163 KM), moment obrotowy 360 Nm.
Trzylitrowy silnik V6
o mocy 140 kW (190 KM)
i momencie obrotowym 440
Nm jest dostępny w modelu
Sprinter 319/519 BlueTec
4x4. Standardowo we wszystkich wersjach jest montowana
6-biegowa manualna przekładnia EcoGear, bardziej ekonomiczna dzięki większej rozpiętości przełożeń i zastosowaniu oleju o niskiej lepkości.
Alternatywnie można zastosować 5-biegową automatyczną
skrzynię z konwerterem, dzięki której łatwiej prowadzić samochód w trudnych warunkach, można skoncentrować
się na kierowaniu.
Jazdy testowe rozpoczęły
się w Innsbrucku, skąd dziennikarze z prasy fachowej mieli do pokonania 100 km do
miejscowości Hochgurgl położonej niedaleko wjazdu na
drogę Timmelsjoch Hochalpenstrasse. Przewidziano
przystanek w stacji narciarskiej Dorfstadl, gdzie poza
konferencją prasową zorganizowano jazdy testowe na improwizowanym torze. Tu
można było sprawdzić zachowanie samochodów z napędem 4x4 w slalomie, podczas
przyspieszania, hamowania
i zawracania w iście zimowych
warunkach, na gruntowym
podłożu pokrytym kopnym
śniegiem. Był to test dla umiejętności kierowców, jak i moż-
liwości Sprintera 316 4x4
i Mercedesa A 250 4MATIC.
Ten najmniejszy Mercedes
z napędem na wszystkie koła
(wprowadzony do sprzedaży
latem 2013 r.) ma 2-litrowy, 4cylindrowy turbodoładowany
silnik benzynowy o mocy 155
kW (211 KM) i momencie 350
Nm. Rozpędza on A-klasę do
100 km/h w 6,5 s, maksymalna prędkość to 240 km/h.
A 250 4MATIC spala średnio
6,6 l/100 km. Silnik współpracuje z 7-biegową, zautomatyzowaną dwusprzęgłową przekładnią 7G-DCT, zmieniającą
przełożenia w trybie automatycznym lub manualnym
(łopatkami przy kierownicy).
Rozdział momentu napędowego następuje za pomocą sterowanego elektrohydraulicznie
sprzęgła wielotarczowego
wbudowanego w przekładnię
tylnej osi. Taka konfiguracja
pozwala na zmienny rozkład
momentu napędowego pomiędzy przednią i tylną osią, w zależności od sytuacji od 100:0
do 50:50.
Dodatkowymi korzyściami
z tego rozwiązania są niższa
masa w porównaniu do układów stosowanych w samochodach innych producentów
i wysoka sprawność.
Hydraulicznie uruchamiane
sprzęgło wielotarczowe jest
odpowiedzialne za zmienny
rozdział momentu obrotowego. Jeśli sprzęgło jest otwarte,
napędzana jest wyłącznie
Pompa zapewniająca ciśnienie do załączania sprzęgła wielotarczowego w A-klasie jest zintegrowana
z przekładnią tylnej osi. Włącza się, gdy tylko powstają minimalne różnice prędkości obrotowej pomiędzy osiami. Kontrola ciśnienia, a zatem momentu obrotowego przekazywanego na tylną oś, odbywa się
za pomocą zaworu dozowania, który jest również zintegrowany z osią.
15
MiniVan, kombi i samochód flotowy
przednia oś, gdy jest włączone, do gry wchodzi tylna. Jednak nawet w przypadku załączenia sprzęgła napęd może
być przekazywany zmiennie
pomiędzy przednią i tylną oś,
w zależności od sytuacji.
4MATIC jest aktywowany
zgodnie z zasadą „tak często,
jak to konieczne, tak rzadko,
jak to możliwe”. Jeśli pozwalają na to warunki drogowe,
napędzana jest tylko przednia
oś, co jest ekonomiczniejszym
rozwiązaniem. Tak szybko,
jak sytuacja ulega zmianie/pogorszeniu (np. podczas przyspieszania pod górę na śliskiej
nawierzchni), jest uruchamiany napęd tylnej osi. Równie
szybko napęd na tylne koła
jest odłączany, gdy system
uznaje, że nie jest on już potrzebny, np. w przypadku nagłego hamowania z użyciem
ABS.
W przypadku wykrycia podsterowności lub nadsterowności pod obciążeniem, moment
napędowy jest rozdzielany
tak, by przede wszystkim stabilizować samochód. Jeśli
4MATIC nie jest w stanie sobie z tym poradzić, włączają
się współpracujące systemy
ESP lub 4ETS. Dzięki tym
rozwiązaniom napędu wszystkich kół kompaktowych Mercedesów udało się połączyć
sprawność z dynamiką i bezpieczeństwem jazdy.
16
Dodatkowo, wpływ na rozdział momentu ma wybór jednego z 3 trybów pracy skrzyni
biegów: Eco, Manual lub
Sport. W trybie Eco dystrybucja momentu obrotowego odbywa się w sposób bardziej
„zachowawczy”, mniej momentu jest przekazywane na
tylną oś, co sprzyja łagodniejszemu i bardziej ekonomicznemu stylowi jazdy, szczególnie na niższych obrotach.
W trybach Sport lub Manualnym czasy reakcji i aktywacji
napędu 4MATIC są skrócone,
a na tylną oś jest przekazywany większy moment, by zapewnić wysoką dynamikę.
Napęd na wszystkie koła
4MATIC współpracuje z układem 4ETS, który z kolei jest
połączony z ESP. Także w klasie A, 4ETS pełni rolę blokad
mechanizmów różnicowych
i przez przyhamowanie kół
zwiększa efektywność podczas
ruszania i przyspieszania na
śliskiej nawierzchni, jak i stabilność pojazdu podczas gwałtownych manewrów.
Napęd 4MATIC jest dostępny również w najmocniejszej
wersji A-klasy, czyli A 45 AMG
z tym samym 2-litrowym silnikiem, ale o mocy zwiększonej do 265 kW (360 KM) i momencie obrotowym 450 Nm.
Skuteczność działania układu 4x4 i 4MATIC, zwłaszcza
podczas ruszania, przyspie-
szania i gwałtownych zmian
toru jazdy, zarówno w Sprinterze, jak i najmniejszym osobowym Mercedesie można
było sprawdzić podczas jazd
na wspomnianym śnieżnym
torze prób. Nawet obchodząc
się dość brutalnie z pedałem
gazu czy kierownicą, trudno
było utracić kontrolę nad samochodem, a w zasadzie było
to niemożliwe przy prędkościach, jakie rozwijane były
podczas tych prób. Oczywiście
żaden z tych systemów nie zawiesza praw fizyki, jednak
w znacząco zwiększają bezpieczeństwo jazdy w trudnych
warunkach drogowych.
Drugiego dnia na zaproszonych gości czekały atrakcje
związane z przejazdami drogą
na przełęczy Timmelsjoch.
Poza Sprinterem 4x4 i A 250
4MATIC, można było również
sprawdzić, jak na krętej górskiej drodze pokrytej śniegiem
i lodem spisuje się nowa wersja B 220 4MATIC z napędem na obie osie, która zadebiutowała we wrześniu ub.r.
Napędza ją 4-cylindrowy silnik benzynowy turbodoładowany o pojemności 2 l i mocy
135 kW (184 KM) oraz momencie obrotowym 330 Nm.
Dzięki niemu samochód przyspiesza do 100 km/h w ciągu
7,5 s i osiąga prędkość maksymalną 225 km/h, a przy tym
ma spalać średnio 6,5-6,7
l/100 km. Układ przeniesienia
napędu z dwusprzęgłową
przekładnią 7G-DCT jest tak
samo rozwiązany, jak w Mercedesie A 250 4Matic.
Jazdy po Timmelsjoch Hochalpenstrasse odbywały się
pod opieką instruktorów Mercedesa, którzy przypominali
o zachowaniu bezpieczeństwa
i udzielali przez radio rad pomagających w pokonywaniu
krętej, ośnieżonej drogi z wieloma podjazdami i zjazdami.
Napęd 4x4 i systemy wspomagające kierowcę pozwalały na
zaskakująco, jak na panujące
warunki i charakterystykę
trasy, szybką jazdę zarówno
w dół, jak i w górę, ale prawa
fizyki nadal obowiązywały
o czym informowały migająca
kontrolka ESP, czy terkotanie
ABS.
Mercedesy z „inteligentnym” napędem 4x4 to bardzo
bezpieczne samochody, zapewniające komfort psychiczny nawet w trudnych, zimowych warunkach drogowych.
To nie oznacza, że potrafią
one same się prowadzić, nadal
potrzebny jest myślący człowiek za kierownicą. Jednak
nawet mniej doświadczeni
i sprawni kierowcy mogą dotrzeć do celu niezależnie od
pogody i stanu nawierzchni
dzięki rozwiązaniom zastosowanym w tych pojazdach.
Mateusz Multarzyński