D-07.01.01 oznakowanie poziome

SPECYFIKACJE TECHNICZNE
D - 07.01.01
OZNAKOWANIE POZIOME
SPIS TREŚCI
1. WSTĘP ..............................................................................................................................2
2. MATERIAŁY ...................................................................................................................3
3. SPRZĘT.............................................................................................................................5
4. TRANSPORT ...................................................................................................................6
5. WYKONANIE ROBÓT...................................................................................................6
6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT...................................................................................7
7. OBMIAR ROBÓT............................................................................................................8
8. ODBIÓR ROBÓT ............................................................................................................8
9. PODSTAWA PŁATNOŚCI.............................................................................................9
10. PRZEPISY ZWIĄZANE.............................................................................................10
2
Oznakowanie poziome
D-07.01.01
1. WSTĘP
1.1. Przedmiot ST
Przedmiotem niniejszej
oznakowania poziomego dróg.
specyfikacji technicznej
są wymagania dotyczące wykonania i odbioru
1.2. Zakres stosowania ST
Specyfikacja techniczna stanowi obowiązującą podstawę jako dokument przetargowy i kontraktowy przy
zlecaniu i realizacji robót na budowę ścieŜki rowerowej wzdłuŜ jeziora Raduń, na os. Dolne Miasto, wzdłuŜ ul.
Morzyce, wzdłuŜ ul. OkręŜnej, wzdłuŜ ul. Orlej i ul. Pocztowej w Wałczu w ramach inwestycji pn. „Zwiększenie
atrakcyjności turystycznej jeziora Raduń oraz poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego poprzez budowę
sieci ścieŜek rowerowych w m. Wałcz. .
1.3. Zakres robót objętych ST
Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem
i odbiorem oznakowania poziomego stosowanego na drogach o nawierzchni twardej.
1.4. Określenia podstawowe
1.4.1. Oznakowanie poziome - znaki drogowe poziome, umieszczone na nawierzchni w postaci linii ciągłych lub
przerywanych, pojedynczych lub podwójnych, strzałek, napisów, symboli oraz innych linii związanych z
oznaczeniem określonych miejsc na tej nawierzchni. W zaleŜności od rodzaju i sposobu zastosowania znaki poziome
mogą mieć znaczenie prowadzące, segregujące, informujące, ostrzegawcze, zakazujące lub nakazujące.
1.4.2. Znaki podłuŜne - linie równoległe do osi jezdni lub odchylone od niej pod niewielkim kątem, występujące
jako linie: – pojedyncze: przerywane lub ciągłe, segregacyjne lub krawędziowe, – podwójne: ciągłe z przerywanymi,
ciągłe lub przerywane.
1.4.3. Strzałki - znaki poziome na nawierzchni, występujące jako strzałki kierunkowe słuŜące do wskazania
dozwolonego kierunku zjazdu z pasa oraz strzałki naprowadzające, które uprzedzają o konieczności opuszczenia
pasa, na którym się znajdują.
1.4.4. Znaki poprzeczne - znaki słuŜące do oznaczenia miejsc przeznaczonych do ruchu pieszych i rowerzystów w
poprzek drogi, miejsc wymagających zatrzymania pojazdów oraz miejsc lokalizacji progów zwalniających.
1.4.5. Znaki uzupełniające - znaki o róŜnych kształtach, wymiarach i przeznaczeniu, występujące w postaci symboli,
napisów, linii przystankowych, stanowisk i pasów postojowych, powierzchni wyłączonych z ruchu oraz symboli
znaków pionowych w oznakowaniu poziomym.
1.4.6. Materiały do poziomego znakowania dróg - materiały zawierające rozpuszczalniki, wolne od
rozpuszczalników lub punktowe elementy odblaskowe, które mogą zostać naniesione albo wbudowane przez
malowanie, natryskiwanie, odlewanie, wytłaczanie, rolowanie, klejenie itp. na nawierzchnie drogowe, stosowane w
temperaturze otoczenia lub w temperaturze podwyŜszonej. Materiały te powinny posiadać właściwości odblaskowe.
1.4.7. Materiały do znakowania cienkowarstwowego - farby rozpuszczalnikowe, wodorozcieńczalne i
chemoutwardzalne nakładane warstwą grubości od 0,4 mm do 0,8 mm, mierzoną na mokro.
1.4.8. Materiały do znakowania grubowarstwowego - materiały nakładane warstwą grubości od 0,9 mm do 3,5 mm.
NaleŜą do nich masy termoplastyczne i masy chemoutwardzalne stosowane na zimno. Dla linii strukturalnych i
profilowanych grubość linii moŜe wynosić 5 mm.
1.4.9. Materiały prefabrykowane - materiały, które łączy się z powierzchnią drogi przez klejenie, wtapianie,
wbudowanie lub w inny sposób. Zalicza się do nich masy termoplastyczne w arkuszach do wtapiania oraz taśmy do
oznakowań tymczasowych (Ŝółte) i trwałych (białe).
1.4.10. Punktowe elementy odblaskowe - urządzenia prowadzenia poziomego, o róŜnym kształcie, wielkości i
wysokość oraz rodzaju i liczbie zastosowanych odbłyśników, które odbijają padające z boku oświetlenie w celu
ostrzegania, prowadzenia i informowania uŜytkowników drogi. Punktowy element odblaskowy moŜe składać się z
jednej lub kilku integralnie związanych ze sobą części, moŜe być przyklejony, zakotwiczony lub wbudowany w
nawierzchnię drogi. Część odblaskowa moŜe być jedno lub dwukierunkowa, moŜe się zginać lub nie. Element ten
moŜe być typu stałego (P) lub tymczasowego (T).
1.4.11. Kulki szklane – materiał w postaci przezroczystych, kulistych cząstek szklanych do posypywania lub
narzucania pod ciśnieniem na oznakowanie wykonane materiałami w stanie ciekłym, w celu uzyskania widzialności
oznakowania w nocy przez odbicie powrotne padającej wiązki światła pojazdu w kierunku kierowcy. Kulki szklane
są takŜe składnikami materiałów grubowarstwowych.
D-07.01.01
Oznakowanie poziome
3
1.4.12. Kruszywo przeciwpoślizgowe – twarde ziarna pochodzenia naturalnego lub sztucznego stosowane do
zapewnienia własności przeciwpoślizgowych poziomym oznakowaniom dróg, stosowane samo lub w mieszaninie z
kulkami szklanymi.
1.4.13. Oznakowanie nowe – oznakowanie, w którym zakończył się czas schnięcia i nie upłynęło 30 dni od
wykonania oznakowania. Pomiary właściwości oznakowania naleŜy wykonywać od 14 do 30 dnia po wykonaniu
oznakowania.
1.4.14. Tymczasowe oznakowanie drogowe - oznakowanie z materiału o barwie Ŝółtej, którego czas uŜytkowania
wynosi do 3 miesięcy lub do czasu zakończenia robót.
1.4.15. PowyŜsze i pozostałe określenia są zgodne z odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w
ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.4.
1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót
Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.5.
2. MATERIAŁY
2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów
Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w OST D-M-00.00.00
„Wymagania ogólne” pkt 2.
2.2. Dokument dopuszczający do stosowania materiałów
Materiały stosowane przez Wykonawcę do poziomego oznakowania dróg powinny spełniać warunki
postawione w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury [7].
Producenci powinni oznakować wyroby znakiem budowlanym B, zgodnie z rozporządzeniem Ministra
Infrastruktury [8], co oznacza wystawienie deklaracji zgodności z aprobatą techniczną (np. dla farb oraz mas
chemoutwardzalnych i termoplastycznych) lub znakiem CE, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury
[12], co oznacza wystawienie deklaracji zgodności z normą zharmonizowaną (np. dla kulek szklanych [3, 3a] i
punktowych elementów odblaskowych [5, 5a].
Aprobaty techniczne wystawione przed czasem wejścia w Ŝycie rozporządzenia [15] nie mogą być
zmieniane lecz zachowują waŜność przez okres, na jaki zostały wydane. W tym przypadku do oznakowania wyrobu
znakiem budowlanym B wystarcza deklaracja zgodności z aprobatą techniczną.
PowyŜsze zasady naleŜy stosować takŜe do oznakowań tymczasowych wykonywanych materiałami o barwie
Ŝółtej.
2.3. Badanie materiałów, których jakość budzi wątpliwość
Wykonawca powinien przeprowadzić dodatkowe badania tych materiałów, które budzą wątpliwości jego
lub InŜyniera, co do jakości, w celu stwierdzenia czy odpowiadają one wymaganiom określonym w aprobacie
technicznej. Badania te Wykonawca zleci IBDiM lub akredytowanemu laboratorium drogowemu. Badania powinny
być wykonane zgodnie z PN-EN 1871:2003 [6] lub Warunkami Technicznymi POD-97 [9] lub POD-2006 po ich
wydaniu [10].
2.4. Oznakowanie opakowań
Wykonawca powinien Ŝądać od producenta, aby oznakowanie opakowań materiałów do poziomego
znakowania dróg było wykonane zgodnie z PN-O-79252 [2], a ponadto aby na kaŜdym opakowaniu był umieszczony
trwały napis zawierający:
− nazwę i adres producenta,
− datę produkcji i termin przydatności do uŜycia,
− masę netto,
− numer partii i datę produkcji,
− informację, Ŝe wyrób posiada aprobatę techniczną IBDiM i jej numer,
− nazwę jednostki certyfikującej i numer certyfikatu, jeśli dotyczy [8],
− znak budowlany „B” wg rozporządzenia Ministra Infrastruktury [8] i/lub znak „CE” wg rozporządzenia Ministra
Infrastruktury [12],
− informację o szkodliwości i klasie zagroŜenia poŜarowego,
− ewentualne wskazówki dla uŜytkowników.
W przypadku farb rozpuszczalnikowych i wyrobów chemoutwardzalnych oznakowanie opakowania
powinno być zgodne z rozporządzeniem Ministra Zdrowia [13].
4
Oznakowanie poziome
D-07.01.01
2.5. Przepisy określające wymagania dla materiałów
Podstawowe wymagania dotyczące materiałów podano w punkcie 2.6, a szczegółowe wymagania określone
są w Warunkach technicznych POD-97 [9] lub POD-2006 po ich wydaniu [10].
2.6. Wymagania wobec materiałów do poziomego oznakowania dróg
2.6.1. Materiały do oznakowań cienkowarstwowych
Materiałami do wykonywania oznakowania cienkowarstwowego powinny być farby nakładane warstwą
grubości od 0,4 mm do 0,8 mm (na mokro). Powinny to być ciekłe produkty zawierające ciała stałe zdyspergowane
w roztworze Ŝywicy syntetycznej w rozpuszczalniku organicznym lub w wodzie, które mogą występować w
układach jedno- lub wieloskładnikowych.
Podczas nakładania farb, do znakowania cienkowarstwowego, na nawierzchnię pędzlem, wałkiem lub
przez natrysk, powinny one tworzyć warstwę kohezyjną w procesie odparowania i/lub w procesie chemicznym.
Właściwości fizyczne poszczególnych materiałów do poziomego oznakowania cienkowarstwowego
określają aprobaty techniczne.
2.6.2. Materiały do oznakowań grubowarstwowych
Materiałami do wykonywania oznakowania grubowarstwowego powinny być materiały umoŜliwiające
nakładanie ich warstwą grubości od 0,9 mm do 5 mm takie, jak masy chemoutwardzalne stosowane na zimno oraz
masy termoplastyczne.
Masy chemoutwardzalne powinny być substancjami jedno-, dwu- lub trójskładnikowymi, mieszanymi ze
sobą w proporcjach ustalonych przez producenta i nakładanymi na nawierzchnię z uŜyciem odpowiedniego sprzętu.
Masy te powinny tworzyć powłokę, której spójność zapewnia jedynie reakcja chemiczna.
Masy termoplastyczne powinny być substancjami nie zawierającymi rozpuszczalników, dostarczanymi w
postaci bloków, granulek lub proszku. Przy stosowaniu powinny dać się podgrzewać do stopienia i aplikować
ręcznie lub maszynowo. Masy te powinny tworzyć spójną warstwę przez ochłodzenie.
Właściwości fizyczne materiałów do oznakowania grubowarstwowego i wykonanych z nich elementów
prefabrykowanych określają aprobaty techniczne.
2.6.3. Zawartość składników lotnych w materiałach do znakowania cienkowarstwowego
Zawartość składników lotnych (rozpuszczalników organicznych) nie powinna przekraczać 25% (m/m) w
postaci gotowej do aplikacji, w materiałach do znakowania cienkowarstwowego.
Nie dopuszcza się stosowania materiałów zawierających rozpuszczalnik aromatyczny (jak np. toluen,
ksylen, etylobenzen) w ilości większej niŜ 8 % (m/m). Nie dopuszcza się stosowania materiałów zawierających
benzen i rozpuszczalniki chlorowane.
Do końca 2007 r. dopuszcza się stosowanie farb rozpuszczalnikowych o zawartości składników lotnych do
30 % (m/m) i rozpuszczalników aromatycznych do 10 % (m/m).
2.6.4. Kulki szklane
Materiały w postaci kulek szklanych refleksyjnych do posypywania lub narzucania pod ciśnieniem na
materiały do oznakowania powinny zapewniać widzialność w nocy poprzez odbicie powrotne w kierunku pojazdu
wiązki światła wysyłanej przez reflektory pojazdu.
Kulki szklane powinny charakteryzować się współczynnikiem załamania powyŜej 1,50, wykazywać
odporność na wodę, kwas solny, chlorek wapniowy i siarczek sodowy oraz zawierać nie więcej niŜ 20% kulek z
defektami w przypadku kulek o maksymalnej średnicy poniŜej 1 mm oraz 30 % w przypadku kulek o maksymalnej
średnicy równej i większej niŜ 1 mm. Krzywa uziarnienia powinna mieścić się w krzywych granicznych podanych w
wymaganiach aprobaty technicznej wyrobu lub w certyfikacie CE.
Kulki szklane hydrofobizowane powinny ponadto wykazywać stopień hydrofobizacji co najmniej 80%.
Wymagania i metody badań kulek szklanych podano w PN-EN 1423:2000[3, 3a].
Właściwości kulek szklanych określają odpowiednie aprobaty techniczne, lub certyfikaty „CE”.
2.6.5. Materiał uszorstniający oznakowanie
Materiał uszorstniający oznakowanie powinien składać się z naturalnego lub sztucznego twardego kruszywa
(np. krystobalitu), stosowanego w celu zapewnienia oznakowaniu odpowiedniej szorstkości (właściwości
antypoślizgowych). Materiał uszorstniający nie moŜe zawierać więcej niŜ 1% cząstek mniejszych niŜ 90 µm.
Potrzeba stosowania materiału uszorstniającego powinna być określona w ST. Konieczność jego uŜycia zachodzi w
przypadku potrzeby uzyskania wskaźnika szorstkości oznakowania SRT ≥ 50.
Materiał uszorstniający (kruszywo przeciwpoślizgowe) oraz mieszanina kulek szklanych z materiałem
uszorstniającym powinny odpowiadać wymaganiom określonym w aprobacie technicznej.
2.6.6. Punktowe elementy odblaskowe
D-07.01.01
Oznakowanie poziome
5
Punktowym elementem odblaskowym powinna być naklejana, kotwiczona lub wbudowana w nawierzchnię
płytka z materiału wytrzymującego przejazdy pojazdów samochodowych, zawierająca element odblaskowy
umieszczony w ten sposób, aby zapewniał widzialność w nocy, a takŜe w czasie opadów deszczu wg PN-EN 14631:2000 [5, 5a].
Odbłyśnik, będący częścią punktowego elementu odblaskowego moŜe być:
− szklany lub plastikowy w całości lub z dodatkową warstwą odbijającą znajdującą się na powierzchni nie
wystawionej na zewnątrz i nie naraŜoną na przejeŜdŜanie pojazdów,
− plastikowy z warstwą zabezpieczającą przed ścieraniem, który moŜe mieć warstwę odbijającą tylko w miejscu
nie wystawionym na ruch i w którym powierzchnie wystawione na ruch są zabezpieczone warstwami odpornymi
na ścieranie.
Profil punktowego elementu odblaskowego nie powinien mieć Ŝadnych ostrych krawędzi od strony
najeŜdŜanej przez pojazdy. Jeśli punktowy element odblaskowy jest wykonany z dwu lub więcej części, kaŜda z nich
powinna być usuwalna tylko za pomocą narzędzi polecanych przez producenta. Wysokość punktowego elementu nie
moŜe być większa od 25 mm. Barwa, w przypadku oznakowania trwałego, powinna być biała lub czerwona, a dla
oznakowania czasowego – Ŝółta zgodnie z załącznikiem nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury [7].
Spośród punktowych elementów odblaskowych (PEO) stosowanych do oznakowań poziomych wyróŜniają
się PEO ze szklanym korpusem pełnym (odbłyśnik wielokierunkowy) lub zawierającym świecące diody LED i
ewentualnie ogniwo słoneczne z baterią, tzw. aktywne PEO. Nie mieszczą się one w klasyfikacji PN-EN 14631:2001 [5], choć spełniają tę samą funkcję co typowe punktowe elementy odblaskowe, tj. kierunkują pojazdy w nocy
w czasie suchej i mokrej pogody.
PEO szklane z pełnym korpusem mogą być stosowane do oznakowania rond kompaktowych ze względu na
ich geometrię 360o.
Właściwości i wymagania dotyczące punktowych elementów odblaskowych określone są w normie
zharmonizowanej [5a] i odpowiednich aprobatach technicznych.
2.6.7. Wymagania wobec materiałów ze względu na ochronę warunków pracy i środowiska
Materiały stosowane do znakowania nawierzchni nie powinny zawierać substancji zagraŜających zdrowiu
ludzi i powodujących skaŜenie środowiska.
2.7. Przechowywanie i składowanie materiałów
Materiały do oznakowania cienko- i grubowarstwowego nawierzchni powinny zachować stałość swoich
właściwości chemicznych i fizykochemicznych przez okres co najmniej 6 miesięcy składowania w warunkach
określonych przez producenta.
Materiały do poziomego oznakowania dróg naleŜy przechowywać w magazynach odpowiadających
zaleceniom producenta, zwłaszcza zabezpieczających je od napromieniowania słonecznego, opadów i w
temperaturze, dla:
a) farb wodorozcieńczalnych od 5oC do 40oC,
b) farb rozpuszczalnikowych od -5oC do 25oC,
c) pozostałych materiałów - poniŜej 40oC.
3. SPRZĘT
3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu
Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.
3.2. Sprzęt do wykonania oznakowania poziomego
Wykonawca przystępujący do wykonania oznakowania poziomego, w zaleŜności od zakresu robót,
powinien wykazać się moŜliwością korzystania z następującego sprzętu, zaakceptowanego przez InŜyniera:
− szczotek mechanicznych (zaleca się stosowanie szczotek wyposaŜonych w urządzenia odpylające) oraz szczotek
ręcznych,
− frezarek,
− spręŜarek,
− malowarek,
− układarek mas termoplastycznych i chemoutwardzalnych,
− wyklejarek do taśm,
− sprzętu do badań, określonego w ST.
Wykonawca powinien zapewnić odpowiednią jakość, ilość i wydajność malowarek lub układarek
proporcjonalną do wielkości i czasu wykonania całego zakresu robót.
6
Oznakowanie poziome
D-07.01.01
4. TRANSPORT
4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu
Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.
4.2. Przewóz materiałów do poziomego znakowania dróg
Materiały do poziomego znakowania dróg naleŜy przewozić w opakowaniach zapewniających szczelność,
bezpieczny transport i zachowanie wymaganych właściwości materiałów. Pojemniki powinny być oznakowane
zgodnie z normą PN-O-79252 [2]. W przypadku materiałów niebezpiecznych opakowania powinny być
oznakowane zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia [13].
Farby rozpuszczalnikowe, rozpuszczalniki palne oraz farby i masy chemoutwardzalne naleŜy transportować
zgodnie z postanowieniami umowy międzynarodowej [14] dla transportu drogowego materiałów palnych, klasy 3,
oraz szczegółowymi zaleceniami zawartymi w karcie charakterystyki wyrobu sporządzonej przez producenta.
Wyroby, wyŜej wymienione, nie posiadające karty charakterystyki nie powinny być dopuszczone do transportu.
Pozostałe materiały do znakowania poziomego naleŜy przewozić krytymi środkami transportowymi,
chroniąc opakowania przed uszkodzeniem mechanicznym, zgodnie z PN-C-81400 [1] oraz zgodnie z prawem
przewozowym.
5. WYKONANIE ROBÓT
5.1. Ogólne zasady wykonania robót
Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5. Nowe i
odnowione nawierzchnie dróg przed otwarciem do ruchu muszą być oznakowane zgodnie z dokumentacją
projektową.
5.2. Warunki atmosferyczne
W czasie wykonywania oznakowania temperatura nawierzchni i powietrza powinna wynosić co najmniej
5oC, a wilgotność względna powietrza powinna być zgodna z zaleceniami producenta lub wynosić co najwyŜej 85%.
5.3. Jednorodność nawierzchni znakowanej
Poprawność wykonania znakowania wymaga jednorodności nawierzchni znakowanej. Nierówności i/lub
miejsca napraw cząstkowych nawierzchni, które nie wyróŜniają się od starej nawierzchni i nie mają większego
rozmiaru niŜ 15% powierzchni znakowanej, uznaje się za powierzchnie jednorodne. Dla powierzchni
niejednorodnych naleŜy w ST ustalić: rozmiary powierzchni niejednorodnej zgodnie z Systemem Oceny Stanu
Nawierzchni (SOSN), odkształcenia nawierzchni (otwarte złącza podłuŜne, koleiny, spękania, przełomy, garby),
wymagania wobec materiału do oznakowania nawierzchni i wymagania wobec Wykonawcy.
5.4. Przygotowanie podłoŜa do wykonania znakowania
Przed wykonaniem znakowania poziomego naleŜy oczyścić powierzchnię nawierzchni malowanej z pyłu,
kurzu, piasku, smarów, olejów i innych zanieczyszczeń, przy uŜyciu sprzętu wymienionego w ST i zaakceptowanego
przez InŜyniera.
Powierzchnia nawierzchni przygotowana do wykonania oznakowania poziomego musi być czysta i sucha.
5.5. Przedznakowanie
W celu dokładnego wykonania poziomego oznakowania drogi, moŜna wykonać przedznakowanie, stosując
się do ustaleń zawartych w dokumentacji projektowej, w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury
[7], ST i wskazaniach InŜyniera.
Do wykonania przedznakowania moŜna stosować nietrwałą farbę, np. farbę silnie rozcieńczoną
rozpuszczalnikiem. Zaleca się wykonywanie przedznakowania w postaci cienkich linii lub kropek. Początek i koniec
znakowania naleŜy zaznaczyć małą kreską poprzeczną.
W przypadku odnawiania oznakowania drogi, gdy stare oznakowanie jest wystarczająco czytelne i zgodne z
dokumentacją projektową, moŜna przedznakowania nie wykonywać.
5.6. Wykonanie oznakowania drogi
5.6.1. Dostarczenie materiałów i spełnienie zaleceń producenta materiałów
Materiały do znakowania drogi, spełniające wymagania podane w punkcie 2, powinny być dostarczone w
oryginalnych opakowaniach handlowych i stosowane zgodnie z zaleceniami ST, producenta oraz wymaganiami
znajdującymi się w aprobacie technicznej.
5.6.2. Wykonanie oznakowania drogi materiałami cienkowarstwowymi
D-07.01.01
Oznakowanie poziome
7
Wykonanie znakowania powinno być zgodne z zaleceniami producenta materiałów, a w przypadku ich
braku lub niepełnych danych - zgodne z poniŜszymi wskazaniami.
Farbę do znakowania cienkowarstwowego po otwarciu opakowania naleŜy wymieszać w czasie od 2 do 4
minut do uzyskania pełnej jednorodności. Przed lub w czasie napełniania zbiornika malowarki zaleca się przecedzić
farbę przez sito 0,6 mm. Nie wolno stosować do malowania mechanicznego farby, w której osad na dnie opakowania
nie daje się całkowicie wymieszać lub na jej powierzchni znajduje się koŜuch.
Farbę naleŜy nakładać równomierną warstwą o grubości ustalonej w ST, zachowując wymiary i ostrość
krawędzi. Grubość nanoszonej warstwy zaleca się kontrolować przy pomocy grzebienia pomiarowego na płytce
szklanej lub metalowej podkładanej na drodze malowarki. Ilość farby zuŜyta w czasie prac, określona przez średnie
zuŜycie na metr kwadratowy nie moŜe się róŜnić od ilości ustalonej, więcej niŜ o 20%.
Wszystkie większe prace powinny być wykonane przy uŜyciu samojezdnych malowarek z automatycznym
podziałem linii i posypywaniem kulkami szklanymi z ew. materiałem uszorstniającym. W przypadku mniejszych
prac, wielkość, wydajność i jakość sprzętu naleŜy dostosować do zakresu i rozmiaru prac. Decyzję dotyczącą
rodzaju sprzętu i sposobu wykonania znakowania podejmuje InŜynier na wniosek Wykonawcy.
5.6.3. Wykonanie oznakowania drogi materiałami grubowarstwowymi
Wykonanie oznakowania powinno być zgodne z zaleceniami producenta materiałów, a w przypadku ich
braku lub niepełnych danych - zgodne z poniŜszymi wskazaniami.
Materiał znakujący naleŜy nakładać równomierną warstwą o grubości (lub w ilości) ustalonej w ST,
zachowując wymiary i ostrość krawędzi. Grubość nanoszonej warstwy zaleca się kontrolować przy pomocy
grzebienia pomiarowego na płytce metalowej, podkładanej na drodze malowarki. Ilość materiału zuŜyta w czasie
prac, określona przez średnie zuŜycie na metr kwadratowy, nie moŜe się róŜnić od ilości ustalonej, więcej niŜ o 20%.
W przypadku mas chemoutwardzalnych i termoplastycznych wszystkie większe prace (linie krawędziowe,
segregacyjne na długich odcinkach dróg) powinny być wykonywane przy uŜyciu urządzeń samojezdnych z
automatycznym podziałem linii i posypywaniem kulkami szklanymi z ew. materiałem uszorstniającym. W przypadku
mniejszych prac, wielkość, wydajność i jakość sprzętu naleŜy dostosować do ich zakresu i rozmiaru. Decyzję
dotyczącą rodzaju sprzętu i sposobu wykonania znakowania podejmuje InŜynier na wniosek Wykonawcy. W
przypadku znakowania nawierzchni betonowej naleŜy przed aplikacją usunąć warstwę powierzchniową betonu
metodą frezowania, śrutowania lub waterblasting, aby zlikwidować pozostałości mleczka cementowego i uszorstnić
powierzchnię. Po usunięciu warstwy powierzchniowej betonu, naleŜy powierzchnię znakowaną umyć wodą pod
ciśnieniem oraz zagruntować środkiem wskazanym przez producenta masy (podkład, grunt, primer) w ilości przez
niego podanej.
5.6.4. Wykonanie oznakowania drogi punktowymi elementami odblaskowymi
Wykonanie oznakowania powinno być zgodne z zaleceniami producenta materiałów, a w przypadku ich
braku lub niepełnych danych - zgodne z poniŜszymi wskazaniami.
Przy wykonywaniu oznakowania punktowymi elementami odblaskowymi naleŜy zwracać szczególną uwagę
na staranne mocowanie elementów do podłoŜa, od czego zaleŜy trwałość wykonanego oznakowania.
Nie wolno zmieniać ustalonego przez producenta rodzaju kleju z uwagi na moŜliwość uzyskania róŜnej jego
przyczepności do nawierzchni i do materiałów, z których wykonano punktowe elementy odblaskowe.
W przypadku znakowania nawierzchni betonowych naleŜy zastosować podkład (primer) poprawiający
przyczepność przyklejanych punktowych elementów odblaskowych do nawierzchni.
5.6.5. Wykonanie oznakowania tymczasowego
Do wykonywania oznakowania tymczasowego barwy Ŝółtej naleŜy stosować materiały łatwe do usunięcia
po zakończeniu okresu tymczasowości. Linie wyznaczające pasy ruchu zaleca się uzupełnić punktowymi elementami
odblaskowymi z odbłyśnikami takŜe barwy Ŝółtej.
Czasowe oznakowanie poziome powinno być wykonane z materiałów odblaskowych. Do jego wykonania
naleŜy stosować: farby, taśmy samoprzylepne lub punktowe elementy odblaskowe. Stosowanie farb dopuszcza się
wyłącznie w takich przypadkach, gdy w wyniku przewidywanych robót nawierzchniowych oznakowanie to po ich
zakończeniu będzie całkowicie niewidoczne, np. zostanie przykryte nową warstwą ścieralną nawierzchni.
Materiały stosowane do wykonywania oznakowania tymczasowego powinny takŜe posiadać aprobaty
techniczne, a producent powinien wystawiać deklarację zgodności.
6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT
6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót
Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.
6.2. Badanie przygotowania podłoŜa i przedznakowania
Powierzchnia jezdni przed wykonaniem znakowania poziomego musi być całkowicie czysta i sucha.
8
Oznakowanie poziome
D-07.01.01
Przedznakowanie powinno być wykonane zgodnie z wymaganiami punktu 5.5.
6.3. Badania wykonania oznakowania poziomego
6.3.1. Wymagania wobec oznakowania poziomego
6.3.1.1. Zasady
Wymagania sprecyzowano przede wszystkim w celu określenia właściwości oznakowania dróg w czasie ich
uŜytkowania. Wymagania określa się kilkoma parametrami reprezentującymi róŜne aspekty właściwości oznakowania
dróg według PN-EN 1436:2000 [4] i PN-EN 1436:2000/A1:2005 [4a].
Badania wstępne, dla których określono pierwsze wymaganie, są wykonywane w celu kontroli przed odbiorem.
Powinny być wykonane w terminie od 14 do 30 dnia po wykonaniu. Kolejne badania kontrolne naleŜy wykonywać po
okresie, od 3 do 6 miesięcy po wykonaniu i przed upływem 1 roku, oraz po 2, 3 i 4 latach dla materiałów o trwałości
dłuŜszej niŜ 1 rok.
Barwa Ŝółta dotyczy tylko oznakowań tymczasowych, które takŜe powinny być kontrolowane. Inne barwy
oznakowań niŜ biała i Ŝółta naleŜy stosować zgodnie z zaleceniami zawartymi w załączniku nr 2 do rozporządzenia [7].
6.3.1.6. Czas schnięcia oznakowania (względnie czas do przejezdności oznakowania)
Za czas schnięcia oznakowania przyjmuje się czas upływający między wykonaniem oznakowania a jego
oddaniem do ruchu.
Czas schnięcia oznakowania nie powinien przekraczać czasu gwarantowanego przez producenta, z tym Ŝe
nie moŜe przekraczać 2 godzin w przypadku wymalowań nocnych i 1 godziny w przypadku wymalowań dziennych.
Metoda oznaczenia czasu schnięcia znajduje się w POD-97 [9] lub POD-2006 (po wydaniu) [10].
6.3.1.7. Grubość oznakowania
Grubość oznakowania, tj. podwyŜszenie ponad górną powierzchnię nawierzchni, powinna wynosić dla:
a) oznakowania cienkowarstwowego (grubość na mokro bez kulek szklanych), co najwyŜej 0,89 mm,
b) oznakowania grubowarstwowego, co najmniej 0,90 mm i co najwyŜej 5 mm,
c) punktowych elementów odblaskowych umieszczanych na części jezdnej drogi, co najwyŜej 15 mm, a w
uzasadnionych przypadkach ustalonych w dokumentacji projektowej, co najwyŜej 25 mm.
Wymagania te nie obowiązują, jeśli nawierzchnia pod znakowaniem jest wyfrezowana.
Kontrola grubości oznakowania jest istotna w przypadku, gdy Wykonawca nie udziela gwarancji lub gdy
nie są wykonywane pomiary kontrolne za pomocą aparatury lub poprzez ocenę wizualną.
6.4. Tolerancje wymiarów oznakowania
6.4.1. Tolerancje nowo wykonanego oznakowania
Tolerancje nowo wykonanego oznakowania poziomego, zgodnego z dokumentacją projektową i
załącznikiem nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 3.07.2003 r. [7], powinny odpowiadać następującym
warunkom:
− szerokość linii moŜe róŜnić się od wymaganej o ± 5 mm,
− długość linii moŜe być mniejsza od wymaganej co najwyŜej o 50 mm lub większa co najwyŜej o 150 mm,
− dla linii przerywanych, długość cyklu składającego się z linii i przerwy nie moŜe odbiegać od średniej liczonej z
10 kolejnych cykli o więcej niŜ ± 50 mm długości wymaganej,
− dla strzałek, liter i cyfr rozstaw punktów naroŜnikowych nie moŜe mieć większej odchyłki od wymaganego
wzoru niŜ ± 50 mm dla wymiaru długości i ± 20 mm dla wymiaru szerokości.
Przy wykonywaniu nowego oznakowania poziomego, spowodowanego zmianami organizacji ruchu, naleŜy
dokładnie usunąć zbędne stare oznakowanie.
7. OBMIAR ROBÓT
7.1. Ogólne zasady obmiaru robót
Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.
7.2. Jednostka obmiarowa
Jednostką obmiarową oznakowania poziomego jest m2 (metr kwadratowy) powierzchni naniesionych
oznakowań lub liczba umieszczonych punktowych elementów odblaskowych.
8. ODBIÓR ROBÓT
8.1. Ogólne zasady odbioru robót
Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.
D-07.01.01
Oznakowanie poziome
9
Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli
wszystkie pomiary i badania, z zachowaniem tolerancji wg pkt 6, dały wyniki pozytywne.
8.2. Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu
Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu, w zaleŜności od przyjętego sposobu wykonania robót,
moŜe być dokonany po:
− oczyszczeniu powierzchni nawierzchni,
− przedznakowaniu,
− frezowaniu nawierzchni przed wykonaniem znakowania materiałem grubowarstwowym,
− usunięciu istniejącego oznakowania poziomego,
− wykonaniu podkładu (primera) na nawierzchni betonowej.
8.3. Odbiór ostateczny
Odbioru ostatecznego naleŜy dokonać po całkowitym zakończeniu robót, na podstawie wyników pomiarów
i badań jakościowych określonych w punktach od 2 do 6.
8.4. Odbiór pogwarancyjny
Odbioru pogwarancyjnego naleŜy dokonać po upływie okresu gwarancyjnego, ustalonego w ST.
Sprawdzeniu podlegają cechy oznakowania określone niniejszym ST na podstawie badań wykonanych przed
upływem okresu gwarancyjnego.
Zaleca się stosowanie następujących minimalnych okresów gwarancyjnych:
a) dla oznakowania cienkowarstwowego:
− na odcinkach zamiejskich, z wyłączeniem przejść dla pieszych: co najmniej 12 miesięcy,
− na odcinkach przejść przez miejscowości: co najmniej 6 miesięcy,
− na przejściach dla pieszych na odcinkach zamiejskich: co najmniej 6 miesięcy,
− na przejściach dla pieszych w miejscowościach: co najmniej 3 miesiące,
b) dla oznakowania grubowarstwowego, oznakowania taśmami i punktowymi elementami odblaskowymi: co
najmniej 24 miesiące.
W niektórych przypadkach moŜna rozwaŜać ograniczenia okresów gwarancyjnych dla oznakowań:
a) cienkowarstwowych
− dla wymalowań farbami nie udziela się 12 miesięcznej gwarancji na wykonane oznakowanie w przypadku
nawierzchni, których czas uŜytkowania jest krótszy niŜ jeden rok oraz dla oznakowań wykonanych w okresie
od 1 listopada do 31 marca,
− na nawierzchniach bitumicznych niejednorodnych o warstwie ścieralnej spękanej, kruszącej się, z luźnymi
grysami, naleŜy skrócić okres gwarancyjny dla linii segregacyjnych do 6 miesięcy, przejść dla pieszych i
drobnych elementów do 3 miesięcy,
− na nawierzchniach kostkowych o równej powierzchni w dobrym stanie, poŜądane jest skrócić okres
gwarancyjny dla linii segregacyjnych do 3 miesięcy, przejść dla pieszych i drobnych elementów do 1
miesiąca,
− na nawierzchniach drogowych o silnie zdeformowanej, spękanej, łuszczącej się powierzchni, na złączach
podłuŜnych jeśli są niejednorodne, tj. ze szczelinami, garbami podłuŜnymi i poprzecznymi, na
nawierzchniach kostkowych w złym stanie (nierówna powierzchnia, kostka uszkodzona, braki kostki, luźne
zanieczyszczenia w szczelinach między kostkami niemoŜliwe do usunięcia za pomocą szczotki i zamiatarki) gwarancji nie powinno się udzielać,
− w przypadku stosowania piasku lub piasku z solą do zimowego utrzymania dróg, okres gwarancyjny naleŜy
skrócić do maksimum 9 miesięcy przy wymalowaniu wiosennym i do 6 miesięcy przy wymalowaniu
jesiennym;
− na nawierzchniach bitumicznych ułoŜonych do 1 miesiąca przed wykonaniem oznakowania (nawierzchnie
nowe i odnowione) naleŜy wymagać gwarancji maksymalnie 6 miesięcy przy minimalnych parametrach (RL >
100 mcd/m2lx), po czym naleŜy wykonać oznakowanie stałe z pełnymi wymaganiami odpowiednimi do
rodzaju drogi.
9. PODSTAWA PŁATNOŚCI
9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności
Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.
Ponadto Zamawiający powinien tak sformułować umowę, aby Wykonawca musiał doprowadzić oznakowanie do
wymagań zawartych w ST w przypadku zauwaŜenia niezgodności.
10
Oznakowanie poziome
D-07.01.01
9.2. Cena jednostki obmiarowej
−
−
−
−
−
−
−
Cena 1 m2 wykonania robót obejmuje:
prace pomiarowe, roboty przygotowawcze i oznakowanie robót,
przygotowanie i dostarczenie materiałów,
oczyszczenie podłoŜa (nawierzchni),
przedznakowanie,
naniesienie powłoki znaków na nawierzchnię drogi o kształtach i wymiarach zgodnych z dokumentacją
projektową i załącznikiem nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury [7],
ochrona znaków przed zniszczeniem przez pojazdy w czasie prowadzenia robót,
przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej.
10. PRZEPISY ZWIĄZANE
10.1. Normy
1. PN-89/C-81400
2. PN-85/O-79252
3. PN-EN 1423:2000
3a. PN-EN
1423:2001/A1:2005
4. PN-EN 1436:2000
4a. PN-EN
1436:2000/A1:2005
Wyroby lakierowe. Pakowanie, przechowywanie i transport
Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie.
Wymagania podstawowe
Materiały do poziomego oznakowania dróg Materiały do
posypywania. Kulki szklane, kruszywo przeciwpoślizgowe i
ich mieszaniny)
Materiały do poziomego oznakowania dróg Materiały do
posypywania. Kulki szklane, kruszywo przeciwpoślizgowe i
ich mieszaniny (Zmiana A1)
Materiały do poziomego oznakowania dróg. Wymagania
dotyczące poziomego oznakowania dróg
Materiały do poziomego oznakowania dróg. Wymagania
dotyczące poziomego oznakowania dróg (Zmiana A1)
5. PN-EN 1463-1:2000 Materiały do poziomego oznakowania dróg. Punktowe
elementy odblaskowe Część 1: Wymagania dotyczące
charakterystyki nowego elementu
5a. PN-EN 1463Materiały do poziomego oznakowania dróg. Punktowe
1:2000/A1:2005
elementy odblaskowe Część 1: Wymagania dotyczące
charakterystyki nowego elementu (Zmiana A1)
5b. PN-EN 1463-2:2000 Materiały do poziomego oznakowania dróg. Punktowe
elementy odblaskowe Część 2: Badania terenowe
6. PN-EN 1871:2003
Materiały do poziomego oznakowania dróg. Właściwości
fizyczne
6a. PN-EN 13036-4:
Drogi samochodowe i lotniskowe – Metody badań – Część 4:
2004(U)
Metoda pomiaru oporów poślizgu/poślizgnięcia na
powierzchni: próba wahadła
10.2. Przepisy związane i inne dokumenty
7. Załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. Szczegółowe warunki
techniczne dla znaków drogowych poziomych i warunki ich umieszczania na drogach (Dz. U. nr 220, poz.
2181)
8. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania
zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. nr 198, poz.
2041)
9. Warunki Techniczne. Poziome znakowanie dróg. POD-97. Seria „I” - Informacje, Instrukcje. Zeszyt nr 55.
IBDiM, Warszawa, 1997
10. Warunki Techniczne. Poziome znakowanie dróg. POD-2006. Seria „I” - Informacje, Instrukcje. IBDiM,
Warszawa, w opracowaniu
11. Prawo przewozowe (Dz. U. nr 53 z 1984 r., poz. 272 z późniejszymi zmianami)
12. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie systemów oceny zgodności,
wymagań jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności oraz sposobu
oznaczania wyrobów budowlanych oznakowaniem CE (Dz. U. nr 195, poz. 2011)
13. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji
niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. nr 73, poz. 1679)
D-07.01.01
Oznakowanie poziome
11
14. Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu towarów niebezpiecznych (RID/ADR)
15. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r. w sprawie aprobat technicznych oraz
jednostek organizacyjnych uprawnionych do ich wydania (Dz.U. nr 249, poz. 2497)