e AMNESTY INTERNATIONAL

e
I
AMNESTY
INTERNATIONAL
NEWSLETTER
BRAZYUA
KAMERUN
„Jestegmy
solgtej ziemir
Poprotestach
masowe
aresztowania
udnoge tubylcza Brazylii
jest wciqi, niemal bezkarnie,
uprowadzana,
torturowana
i mordowana:
przegladowania
majq na celu
zagarnivcie ziemi tubylców ze
wszystkimi
jej
bogactwami.
Wraz ze wzrostem zapotrzebowanie na surowce, drewno i
ziemie uprawnq, grupy tubylcow sq coraz bardziej naraione
na ataki prywatnych bojówek
oplacanych przez ludzi, którzy
chcq zawlaszczyé ziemig, przez
handlarzy drewnem
i przez
grupy interesów
zwiqzane z
kopalnictwem.
W styczniu AI wydala publi-
kacjc Vestes'my solq tej ziemii':
walka ludnaki tubylczej o przestrzeganie prawa czlowieka,
raport w sprawie Indi
brazylisjkich, domagajasy sic porozenia kresu bezkarnoki, z jakq
dokonywane sq gwalty. Jest to
picrwszy raport AI przygotowany z okazji ,proklamowanego
przez ONZ Swiatowego Roku
Ludnoki Tubylczej. W roku
1992 AI opublikowala pracc
Lamanie praw czlowieka wobec
ludnoki tubylczej w ohu Amerykach jako czgk kampanii przeciw lamaniu praw czlowieka w
tym regionie.
Raport, oparty na prowadzonych w ciqgu szekiu miesiecy,
na miejscu, badaniach, opisuje
setki przypadków zab6jstw i
maltretowania czlonków spolecznoki tubylczych na terenie
calej Brazylii - od Macuxi na
Egzekucje
w Libiii
10 listopada 1992 w Libii powieszono szegciu mciczyzn:
byla to pierwsza od ponad
picciu lat egzekucja, o której
poinformowano
opinic publiczna.
Zdjgcia
filmowe
wieszanych mciczyzn, z ktdorych jeden kadr zamieszczamy obok, pokazano nastcpnego dnia w libijskiej telewizji. AI wyra±a obawy, ze ta
egzekucja moie byd wstcpem
do dalszego stosowania w Libii kary Smierci; wyrazy swego zaniepokojenia
przekazala na rcce pulkownika Muammara Kadafi apelujac o
zniesienie kary gmierci.
równinach Roraima poprzez
Ticuna na brzegach Solimoes,
Patax6-ha-ha-hae w Bahia po
Guarani w Mato Grosso do
Sul. Grupy te nie majq wspólnej historii: niektóre z nich byly
w kontakcie z ludnokiq naplywowq od XVI w., inne pozostawaty w glgbokiej izolacji w
puszczach Am azonki. JednalcZc
wszystkim im zagraZa podobne
niebezpieczenstwo ze strony
tych, którzy wyciqgajz, rckc po
ich ziemig. Policja ponosi znacznq odpowiedzialnok za dokonywane napady: sama zngca
sic nad ludnokiq
tubylczq,
maltretuje ITIOCZy711,kobiety
i dzieci.
,14*
Waxi
Saluma,
górników
granicy
ranny
na wioskg
podczas
Holomai,
ataku
w pob!iiu
z Wenezueln
1 grudnia 1992 w Maranhao
zastrzelony zostal Domingo
Paulino, Indianin z plemienia
Gayiao Pukbye, znany ze swoich protest6w wobcc udzielania
zezwoleri na wycinkc drewna;
uprzednio, przechodzqcy przez
Setki osób zatrzymano w paijego posiadloki drwale grozili
dzientiku 1992, po protestach, z
mu Smierciq. W Mato Grosso i
jakimi spotkal sic ponownywyb6r
w Rondonii poraika, jakq pona prezydenta Paula Biya, kt6ry
niosla policja w swoich usilosprawuje ten urzad od 1983 roku.
waniach powstrzymania atak6w
Wobec
wielu
zatrzymanych
stosowano tortury, liczne byly
handlarzy drewnem na plemig
przypadki pobicia.
Nambiquara, spowodowala, ze
Wickszogé aresztowafi dokon a ci sami handlarze groiq teraz
no w Bamenda, stolicy Prowincji
Smierciq pracownikom rzqdoPolnocno-Zachodniej,
gdzie od
wej Agencji d/s Indian, którzy
27 paidziemika
do kofica roku
stajq w obronie plemienia
panowal stan wyjatkowy. PodobNambiquara. W sqdach rozne przypadki przetrzymari bez
patrywane sq nieustannie inne
wyrokow sadowych miaty miejsce
w prowincjach nie objgtych
przypadki, takie jak masakra 14
stanem wyjqtkowym. Wickszok
Indian Ticuna w roku 1988, co
przetrzymywanych stanowili ci,
stawia pod znakiem zapytania
ktOrzy popierali Johna Fru Ndi z
przestrzeganie przez wladze
Frontu Socjaldemokratycznego,
zobowigati wzglgdem brazylijglOwnego rywala urzedujacego
skiej ludnoki tubylczej.
prezydenta. John Fru Ndi i okoio
Zdarzajqcc sig wciq2 in150 jego zwolenników znt.lazio
cydenty wskazujq na to, Ze
sic w areszcie domowym w
wiadze Brazyiii
stank
inni przetr7yrnywani
byli w aresztach slui bezpiezapobiec przegladowaniom i
czefistwa. Przepisy stanu wyjanie potrafiq rozwiqzaé konfliktkowego zezwalaja na przetrzytow miedzy ludnokiq tubylczq
mywanie w areszcie, bez stawiai naplywowq. Wladzom nie
nia zarzutów i bez wyroku
udalo sig szybko i zgodnie z
wego, przez okres do czterech
prawem rozstrzygnqé sporu o
rniesiccy, i pozbawiaja prawa do
ziemic, nie podjely te2 iadnych
apelacji. Wickszok
wiczionych
krokOw zmierzajqcych do pozostala w grudniu zwolniona,
bezwarunkowo lub za kaucja, rm
st awien ia winnych napaki
rozpatrzeniu
ich sparaw przez
przed sqdem. Daleko idqce
sad bezpieczefistwa pafistwa.
gwarancje dla ludnoki tubylJeden z areatowanych, Gh and i
czej, zawarte w konstytucji
Che Ngwa, ksiggowy, zmar: w
Brazylii, sq powszechnie iglistopadzie
w wyniku tortur,
norowane, podczas gdy calkojakim hyl poddawany podczas
v,ita bezkarnok tych, kthrzy
czterodniowego
przebywania w
dokonujq gwaltów, powoduje
areszcie pod nadzorem
sluh
bezpieczefistwa. Poprzewi ezi en iu
narastanie przemocy i stwarza
go do szpitala stwierdzono opt,wielkie zagroienie dla calych
chnigcie i posiniaczenie calego
spot ecznoki.
ciala i zdarcie kilku paznokci z
palc6w u n6g. Nyo Wakai, byly
przewodniczacy
Sadu Najwyiszego,
podczas
przebywania
w areszcie
byi maltretowany.
Przyw6dca
partii opozycyjnej,
ktOry w listopadzie
odwiedzil
wiciniaw politycznych w Nkongsamba, Prowincji Centralnej,
zostal aresztowany po tym, jak
zaapelowal o przeniesienie pobitych wiciniów do szpitala. Obu
przetrzymywano,
bez stawiania
zarzutów, do grudnia.
Mianowana przez rzad Kamerunu Krajowa Komisja d/s Praw
Cziowieka i WolnoSci odwiedzila
w listopadzie kilku wicini6w w
Bamenda i stwierdzila przypadki
pobicia i stosowania tortur lecz
tym razem rzad nie podjal iadnych krok6w, kt6re zakoficzylyby
tego rodzaju praktyki.
LUTY 1993
2
III
Twoje stowa adresowane do polityków mogq porn& ofiarom tamania praw cztowieka,
których losy opisane sq poniiej.
Moiesz przyczynió sig do uwolnienia wiginiów sumienia bqdi do zaprzestania stosowania
tortur. Twoje przestanie moie przywrócié wolnoiá tym, którzy „znikngli". Moiesz zapobiec
egzekucjom.
Ofiar jest wiele, prawa czlowieka lamane sq prawie wszgdzie. Liczy sig kaidy gtos.
HAM
LAOS
ThongsoukSaysangkhi, Latsami Khamphoui, FengSakchittaphong:rzecznicy wielopartyjnej demokracji, 4 lictopada 1992 skazani na 14 lilt
wigienia. Byli przetrzymywani bez formalnego oskarienia i bez wyroku
sqdowego przez ponad dwa lata.
Wedlug doniesiefi, zostali oni wszyscy w wieku powyiej 50 lat
- oskarieni o zaloienie Klubu
kt6rego
Socjaldemokratycznego,
celem mialo bye dzialanie na
Thongsouk
rzecz demokracji.
Saysangkhi byl wiceministrem
nauki i techniki, musial jednak
zrezygnowae ze stanowiska w
sierpniu 1990 po tym, jak skrytykowal rzqd za „ograniczenia podstawowych swobód i demokracji".
równiei
Khamphoui,
Latsarni
funkcjc
pelniqcy w przeszloki
rozpowszechni al
wiceministra,
podobnolisty potepiajqce korupcjg urzcdeow i represje stosowane
wobec kryryków rzqdu. Feng
urzcdnik MiniSakchittaphong,
sterstwa Sprawiedliwoki, jakoby
dolqczyl do dwóch wyiej wymienionych celern wsp6lnego napisania artykulu na rzecz wielopartyjnej demokracji.
1990 wladze
W listopadzie
ie trzej
podaly do wiadomoki,
wieiniowie zostanq oskarieni „o
zdradc stanu". W sierpniu 1991
ie
pojawilo sic sformulowanie,
„dzialali niezgodnie z prawem w
celu obalenia rzqdu", nie ma
natomiast iadnej informacji o
wniesieniu przeciwko nimjakichkolwiek formalnych oskariefi.
Wedhig nieoficjalnych ir6del,
w dniu 4 listopada 1992 zostali
oni postawieni przed sqdem w
Sam Neua, stolicy odleglej peolnocnej prowincji Houa Phang. W
rozprawie uczestniczyla podobno
niewielka grupa oseob dobranych
przez wladze. Nie podano do
stawiapublicznej wiadomoki
nych im zarzutów. Rozprawa
prowadzona byla bez udzialu
odbywajq
obrony. Wiciniowie
prawdopodobnie wyrok w Centralnym Wigzieniu Sop Hao,
gdzie przetrzymywani sq w odosobnieniu.
Prosirny o wysylanie list6w,
jegli to moiliwe - w jczyku francuskim, apelujqcych oich natychmiastowe i bezwarunkowe uwolnienie. Listy naleZy adresowae:
Son Excellence / Président Nouhak Phoumsavan / Office du
Président / Vientiane / RepubliPopul ai re
que Democratique
Lao.
Jean-RobertJean-Baptiste: 40-ktni ojciec siedmiorga dzieci, "zaginqr
w dniu 1 paidziernika 1991, nastfpnego dnia po dokonaniu wojskowego
zamachu stanu, ktory obalil rzqd prezydenta Jean-Bertrand Aristide.
Jean-Baptiste
Jean-Robert
byl w okresie rzgclifiwprezydenta Aristide zastepcq deputowanego z Poludniowo-Zachodniego Okrcgu Haiti z ramienia Narodowego Frontu na rzecz Przemian i Demokracji (FNCD) tj.
ko al icj i wyborczej pop ie raj qcej
prezydenta Aristide. Ze wzglcdu na znacznq rolc, jakq odgrywal podczas sprawowania %viadzy przez prezydenta Aristide, i
na powiqzania z FNCD, JeanRobert Jean-Baptiste byl jednq
z pierwszych osób poszukiwazamachu
nych po dokonaniu
stanu.
W marcu 1992 rodzina JeanpoinforRobert Jean-Baptiste
mowala delegacjg Al o relacji
ktorzy
nwiadków,
naocznych
twierdzq, ie zostal on areszto46
wany przez funkcjonariuszy
Kompanii Policji w Lamentin.
Poczqtkowo merwiono rodzinie,
ie byl postrzelony przez sily
bezpieczefistwa: szukano go w
szpitalach i kostnicach - bez rezultatu. POiniej dochodzity do
SUDAN
Major Simon Jada, funkcjonariusz paramilitarnych slub departamentu rezerwatowprzyrody, Major Pitia
Kenvi Lado, wysoki urzfdnik wigiennictwa, Joseph W.D. Wai, geolog:jedni z setek osob „zaginionych"po
are;ztowaniach dokonanych przez slut* bezpieczeristwaw miekie Juba, w okresie od czerwca do sierpnia
1992. Is:m*4eobawa, e byli oni torturowani a takie, e zostali polajemnie straceni.
Aresztowari dokonano w czasie, kiedy w Jubie - miekie oblgionyni od wielu lat przez Sudariskq Ludowq Armic Wyzwolenczq
(SPLA) - toczyly sic krwawe
walki. Zdobywane przez SPLA
taktyki
dotyczqce
informacje
obrony miasta w czasie atak6w w
czerwcu i lipcu nasuwaly podejrzenia, ie ludzie pozostajqcy w
z rebeliaJubie wspoldzialajq
ntami.
objely ludnok
Aresztowania
funkcjon acywilnq, zolnierzy,
riuszy policji i funkcjonariuszy
Po
oddzialeow paramilitarnych.
jednym z ataków SPLA, w czerwsil
cu 1992, na 40 iolnierzach
rwlowych posqdzonych o kolaboracjc dokonano egzekucji bez
a siedmiu
wyroku sqdowego
wzictych do niewoli rebeliantów
rozstrzelano. Wedlug doniesiefi,
w lipcu, w wyniku operacji prze-
szukiwania domów, podlegle rzqdowi oddzialy wojskowe zabily
okolo 200 osób cywilnych.
W listopadzie 1992 wladze powolaly komisjg pod przewodnictwem scdziego Sqd u Najwyiszego
do zbadania wypadków w Jubie.
AI nie zna wynikOw przeprowadzonych przez tq komisjg dochodzeti. Komisja powolana zostala
na skutek migdzynarodowych
protestów wobec dokonanych w
Jubie egzekucji n a Andrew Tompracowniku
be, Sudaticzyku,
amerykariskiej Agencji Rozwoju
Micdzynarodowego i na Marku
Laboke Jenner zatrudnionym
przez Komi* Europejskq. Wladze utrzymujq, ie w obu przypadkach miala miejsce rozprawa
sqdowa i ie obaj mciczyini,
przed egzekucjq, otrzymali wyrok
gmierci, jednakie nie ma iadnych
dowod6w na to, ie w tych - jak i
w innych - przypadkach odbyly
sic rozprawy sqdowe. Biorqc to
pod uwagg, jak rawnici fakt, ie
wladze odmawiajq informacji na
w
temat os6b aresztowanych
Jubie, wzmaga sic troska o losy
tych ostatnich.
Prosimy o wysylanie apcli, w
jczyku angielskim lub arabskim,
wyraiajqcych glebokie zaniepokojenie losem os6b, kt6re "zagisic od
nely' i domagajqcych
wladz ujawnienia co stalo sic z
trzema vrymienionymi n a wstcpie
osobami i z pozostalymi aresztowanymi. Apele naleiy kierowae
do: His Excellency / Lieutenant
General Omar Hassan al-Bashir
/ Head of State / Chairman of
the National Salvation RevoluCouncil /
tionary Command
People's Palace / POBox 281 /
Khartoum / Sudan.
Jean-Robert
Jean-Baptiste
rodziny pogloski o tym, ie byt
widziany w r6inych ogrodkach
policja
jednakie
internowania,
konsekwentnie zaprzecza, ie jest
przetrzymywany. Nadalpozostaje
,zaginiony- a rodzina jest nckana i zastraszana.
Co najmniej 10 osób „zaginglo" n a Haiti po dokonaniu zamachu stanu we wrzegniu 1991.
prawdziwa
Prawdopodobnie
liczba „zaginionych" jest znacznie wyisza, ale nie sposób jest jej
ustalie ze wzglcdu na trudnoki w
gledzeniu stanu przestrzegania
praw czlowieka na Haiti. Los
wielu osób aresztowanych przez
wojsko nie zostal wyjakiony i
wide jest dont esien o stosowaniu
tortur.
Od dnia dokonania przewrotu
uzbrojone oddzialy systematycznie nckajq politycznych zwolenAristide, w
ników prezydenta
tyrn czlonk6w FNCD: sq oni ofiarami pogwalcen praw czlowieka egzekucji bez wyroków sqclostosowania
wych, „zaginier,
tortur i greoib.
Prosimy o kierowanie apeli do
pelnych i
wladz o wdroienie
niezaleinych dochodzeri w sprawie losu Jean-Robert Jean-Baptiste i o postawienie przed orosepb
ganami sprawiedliwoki
odpowiedzialnych za jego zatrzy„zaginiecie"
manic a nastunie
na rece: Monsieur Marc Bazin /
Premier Ministre /Presidence de
la Republique de Haiti / Palais
Nation al / Port-au-Prince / llaiti.
3
LUTY 1993
TURCJA
SRILANKA
ResulaSakar
Zabfijstwo
gwaWciatpotrzebne
rancjeprzestrzegania
praw czlowieka
Wkrótce po ioanocy 2 listopada 1992 okoto 20 nieumunfunkcjonariuszy
durowanych
stuib bezpieczefistwa wpadlo na
podwórze domu Resul a Sakar w
miejscowoki Cizre. Napastnicy
grozili, ie wylami4 drzwi jegli
domownicy sami nie otworz4.
Resul Sakar, zioiony chorob4,
polecil ionie i synowi wpuScié
Po wejgciu trzej
policjantow.
liyli rodzing,
funkcjonariusze
grozili domownikom rozstrzelaniem i pobii 18-letniego chiopie zabieraj4
ca. Powiedzieli,
i - w
Resula na przestuchanie
piiamie - wywlekli go z domu.
S4siedzi mówili p6irtiej, ie
policjanci pytali o drogg do
domu Resula Sakara i niszczyli
latamie 1ikwiduj4c ogwietlenie
iCy.Okolo trzeciej nad ranem
stychad byto strzaty. Cialo Repodziurawione
Sakar,
sula
kulami, znaleziono o si6dmej
rano. Raport z sekcji zwlok
stwierdza, ie zostat zabity strzatem z tytu.
Rasul Sakar, w przeszloki
imam, byl czionkiem Partii Robotniczej (Isgi Partisi) a poprzednio przewodniczyl lokalnej
komOrce Partii Socjalistycznej,
w czerwcu
zdelegalizowanej
1992. Obie partie prowadza
zdecydowan4 - cho6 bez przemocy - politykg na rzecz polisig
tycznego usamodzielnienia
Kurd6w.
Cizre leiy na potudniu kraju,
gdzie zbiegaj4 sic granice Iraku,
Syrii i Turcji. W miekie obowi4zuj4 szczegOlnie zaostrzone
latach
rnory. W ostatnich
mialo tarn miejsce wide za-
NEPAL
JORDANIA
opozycjipartyjCzionkowie
torturom
nej poddawani
amnestii
namocykrOlewskiej
Uwolnieni
Policja stosowala tort ury wobec
ogrniu czlonków i zwolenników partii kornuniftycznej, ktcirzy hyli
przetrzymywani w odosobnieniu w
Partia
Sindhuli.
miejscowoki
kornunistyczna stanowi w Nepalu
opozycjc parlamentarna.
Zgodnie z doniesieniami, osiem
osób, w tym kobieta i siedmiu
meiczyzn, zostalo w listopadzie
zatrzymanych celem dokonania
przesluchan w zwiazku z dwoma
morderstwami, po tym, jak policja
nie znalazla glownego podejrzanego, równiei zwolennika partii
opozycyjnej. Wickszok zatrzymanych doprowadzono na posterunek policji sila po tym, jak zostali
zaatakowani na ulicy przez czlonków rzadzacej Nepalskiej Partii
Kongresowej.
W areszcie szekiu z ogmiu
zatrzymanych zostalo ciciko
pobitych przez funkcjonariuszy
pohcji podczas gdy próbowano
vrymusi na nich podpisanie zeznari obciaiajacych ich samych
lub inne osoby. W kilku przypadkach obraienia by!), tak powZne, ie wymagaly interwencji lekarskiej. Wszystkim, kolejno, stawiano zarzut popelnienia morderstwa.
Dwie osoby zwolniono za kaucja,
pozostale szek przekazano do
wiczienia.
Przypadki przetrzymywania w
torturowania
i
odosobnieniu
czlonków partii opozycyjnej nie
naleia do rzadkoki. W styczniu
1992 dziesicciu czlonków partii
zostalo zatrzykomunistycznej
manych i poddanych torturom w
miejscowoki Baglung. Tego typu
incydenty nie pociagaja za soba
oficjalnych dochodzeri. Al wzywa
rzad do wdraZania niezaleinych
dochodzeri i do stawiania oscib
odpowiedzialnych za stosowanie
tortur przed organami sprawiedliwoki.
potudniowo-wschodniej
blvtw politycznych.
Turcji morderstwa polityczne s4
rzecodziennej
fragmentem
padaj4
Ofiararni
istoki.
lo alni politycy, dzialacze na
rzecz obrony praw czlowieka,
dziennikarze i wiegniacy podejrzani o kontakty z partyzantk4
Kurdyjskiej Partii R.obotniczej
(PKK). Wladze Turcji w da]nie reagujq na apele
szym
Al o powolanie komisji, kt6ra
podjclaby dochodzenia w sprawie tych zab6jstw.
W roku 1992 miato równiei
miejsce ponad 100 najwyrainiej
umyglnych i samowolnych zana wicib6jstw dokonanych
Pos4ócl ponad 1480 wigini6w,
uwolnionych n a mocy powszechnej amnestii ogloszonej przez
krOla flussema bin falai, byio
okolo 150 wiciniow politycznych,
w tyrn takich, ktOrzy os4dzeni
procezostali w nierzetelnych
sach.
Wgród uwolnionych
sic czionkowie parlamentu Leith
Shubeilat i Ya'qub Qarrash a
takie dwaj wlakiciele sklepów Ahmad al-Ayubi i Abd al-Hamid
Resul Sakar
niach i osobach nie zaangaiowanych w konflikt zbrojny przez
grupy zbrojnej opozycji, w tym
przez oddzialy PKK
AI wzywa do niezwlocznego
wdroienia pelnych i bezstronw sprawie
nych dochodzen
gmierci Resula Sakar a takie
apeluje do wladz tureckich o
do wiadomogci
przekazanie
dochorezultatów
publicznej
dzen i o postawienie winnych
przed organarnisprawiedl iwogci.
Idkedek, którzy - dwa dni pried
ogloszeniem amnestii - otrzymali
wyroki do 20 lat wiczienia, bez
prawa apeiacji.
odzyskali rOwnieZ
Wolnok
aresztowani w roku 1991 Muhammad Abu Maidan i Tarcq
Qubi'ah, wiciniowie sumienia,
Partii
Islamskiej
czlonkowie
OdWyzwolenia w Jordanii.
18 miesiecy
bywali oni kare
do
wigzienia za przynaleinok
nielegalnej organizacji.
BELIZE
Czterejweiniowiew celitmierci
Czte rej wiciniowie przebywaj4
obecnie w celi Amierci w Belize;
wszyscy skazani s4 za morderstwo - przestcpstwo, za ktcire z
tytulu prawa przewiduje sic karc
gmierci.
Dean Edwardo Vasquez stan41
przed s4clem pod zarzutem morderstwa dokonanego w 1990 na
swojej konkubinie i w czerwcu
1991 skazany byl przez S4d Najwykszy na karg gmierci. Odwolanie od wyroku adresowane do
najwyiszej instancji apelacyjnej
dla Belize, kt6r4 jest Komitet
Stanu
Rady
Sprawiedliwoki
(JCPC) w Zjednoczonyrn KrOlestwie, zostalo pocz4tkowo odrzucone. Mial bye powieszony 30
1992. Jednakie,
paidziemika
podjgt4 w ostatniej chwili decyzj4, JCPC votrazil zgodzg na
wdroienie w jego sprawie procedury apelacyjnej. W czasie tej
sarnej sesji JCPC podj41 identyczn4 decyzjg w odniesieniu do
Catalino O'Niel, który równiei
skazany zostal na kare Smierci za
morderstwo.
Prawo do apelacji w obu tych
przypadkach zostalo przyznane
Po tyrn, jak prawnicy, reprezentujacy skazanych wobec instancji
w Londynie, zdolali przekonaC
JCPC, ie definicja prawna "ex(skrajn a
provocation"
treme
prowokacja lub rozdrathienie),
zawarta w kodeksie karnyrn Belize, ma w sobie sprzecznoki i jest
JCPC
W4tpliwoki
niejasna.
równiei ujawnione
wzbudzilo
niezrozumienie przez lawe przysigglych w Belize definii "extreme provocation" i usilowanie n arzuceni a interpretacji tej definicji
przez s4d. Obaj meiczyini oczekuja na wyniki zioionych
We wrzegniu 1992 S4d Apelacyjny w Belize odrzucil apelacjg
Ellis Taibo, skazanego miesi4c
wczegniej za gwalt i morderstwo.
Ubiega sic on w dalszym ci4gu
zlagodzenie wyroku.
Apelacj a Francisco Conorquie,
skazanego na gmiek w maju
1992 za morderstwo, ma byC rozpattywana na poc24tku 1993.
Wyslannicy AI, którzy w pai1992 odwiedzili Sri
dzierniku
Lank, stwierdzili, ie wladze tego
kraju s4 bardziej otwarte na dzialalnok migdzynarodowych organizacji broni4cych praw czlowienie wprowadzily
ka, jednakie
jeszcze wiycie wielu proponowanych przez AI i zaakceptowanych
w roku 1991 zaleceri gwarantuj4cych przestrzeganie praw czlowieka. Ustanowione zostaly mechanizmy prowadzenia dochodzefi w
pewnych typach spraw, brak jest
grodków
jednak podstawowych
osoby
chroni4cych
prawnych
przebywaj4ce w aresztach przed
"zaginicciem" b4ditorturami. Nie
przestrzegane s4 rozkazy wojskowe reformuj4ce procedury aresztowan i zatrzymari. Nie ma dostcpu dowyc2erpuj4cego, centralnego rejestru zatrzymanych i nie
opublikowanooficjalnegowykazu
aresztów i miejsc internowania.
W stosunku do lat ubieglych, w
roku 1992 wyrainie zmniejszyla
sig liczba "zaginicC" i egzekucji
dokonanych bez wyrok6w s4dowych. Jednakie przypadki lamania praw czlowieka maj4 miejsce
nadal, szczeg6lnie na wschodzie
kraju, gdzie odnotowano wide
"zaginice. Kadra oficerska wyiszej rangi przyznaje, ii jest prawdorndobne, 7C woisko pnetrzymuje niektOrych wiginiow w nieznanych miejscach odosobnienia,
w tajemnicy przed Migdzynarodowym Komitetem Czerwonego
Krzyia, przez okres od kilku dni
do kilku tygodni. Wiginiowie s4
nada] torturowani i maltretowani,
zarówno w aresztach wojskosNych
jak policyjnych. Ponadto, w zwi4zku ze zbrojnymi zamieszkarni,
kilka tysiecy ludzi przetrzymuje
sic bez wyrok6w s4dowych; 54 tacy, którzy pozostaj4 w niewoli
przez ponad trzy lata.
Od polowy roku 1991 rz4d
przyznaje, Ze na wschodzie kraju
dokonywane s4 przez wojsko i
wewnctrzne sluiby bezpieczeristwa pozas4dowe egzekucje i jest
bardziej otwarty na wdraianie w
postcpowania
sprawach
tych
Rezultaty
dochodzeniowego.
prowadzonych dochodzefi s4, mimo to, znikorne a kilka wczegniejszych sprawwniesionych przesluZb
ciwko funkcjonariuszom
bezpieczefistwa nadal nie doczekalo sic zakoficzenia.
W rejonach polnocno-wschodgwalt6w
czgk
nich znaczna
popelniana jest przez secesjonistyczn e, uzbrojone grupy opozycyjne, przez t.zw. Tamilskie Tygrysy
L'ITE
(LTTE). W paidziemiku
zaatakowalo i zabilo ponad 190
muzulmafiskich wiegniakOw w 0krggu Polonnaruwa. Gwalty popelniane przez LTTE - to rozmyglne zabijanie ludnogci cywilnej, porywanie zakladników dla
stosowanie
okupu,
uzyskania
tortur wobec osób wiezionych i
dokonywanie egzekucji na tych,
których uwaia sic za zdrajcow.
LUTY 1993
4
ANGOLA
zabidstwa
i samowolne
RozmytIne
wrzegniowych
Nastcpstwem
wyborów parlamentarnych w An goli byla fala politycznej przemocy, zarOwno ze strony sii rz4dowych jak opozycyjnej Krajowej
Unii na rzecz Peinej Wolnogci
Setki ludzi
Angoli (UNITA).
stracilo Zycie w stolicy kraju,
Luandzie po tym, jak w koricu
walki
wybuchly
paidziernika
micdzy uzbrojonymi oddzialami
UNITA i policja.
uzbrojone
Policja, a takie
przez rz4c1 grupy cywil6w, przeszukiwaly rnetodycznie dom za
domem i dokonywaly egzekucji
na setkach czionków i sympatyków UNITA. Setki innych, w
tym wiciniów sumienia, znalazlo
sic w aresztach.
Napiecie wzrosio, gdy UNITA
wystwila z twierdzeniem, ie pozostajacy u wiadzy Ludowy Ruch
Wyzwoleni a Angoli (MPLA) wygral wybory dokonujac masowo
faiszerstw; zarzut ten wczegniej
zostai odrzucony przez migdzyobserwatorOw.
narodowych
UNITA napowrót zmobilizowala
swoje oddzialy, które - zgodnie z
Pokojowymi z
Porozumieniami
maja 1991 - winny bye rozbrojone i przejcla wiadzc w
ponad polowie kraju. Towarzyszylo temu rozmygine i sarnowolne dokonywanie zabi5jstw.
Od listopada walki nasilaj4 sic
i naplywaj4 dalsze raporty o rozmyglnym i samowolnym zabijaniu
dokonywanym przez obie strony.
zabOjstwach politycznych w
Angoli wiadomo bylo jui przed
wyborami. Brak dochodzen w
i niekiganie
tych sprawach
winnych wydaje sic pogicbiaC
poczucie bezkarnogci i gicbokiej
pogardy dla praw czlowieka przejawiajgce sic po obu stronach.
apelowala do
Al wielokrotnie
UNITA i do czynnikOw rz4dowych o zaprzestanie przemocy.
o
KUWEJT
wunia
Policjaoskarionao torturowanie
Al powitala z zadowoleniem
decyzje wfadz Kuweitu o wd roieniu dochodzen w sprawie donmieman ego torturowani a n a postern ri;:u policji obywatela Sri
Asoka
Colompurage
Lanki,
Pathmakumara (vide: AI Newsletter, styczeti 1993).
cze.rwca
Colompur
przewieziony do szpitala, gdzie
stwierdzono zgon, a sekcja zwiok
ujawnila glady bardzo powa2nych
obra2en. Odpowiadaj4c na progIN Al o wyjagnienie tej sprawy
minister sprawiedliwogci Kuwejtu
ie Colompurage
utrzymywal,
zmarl nastcpnego dnia po aresztowaniu w dniu 30 maja w wyniku upadku z wysokogci 4,25 m,
co mialo rniejscc podczas prOby
ucieczki. Przyjaciele i krewni
Colompurage twierdz4, ie to on
sam byi ofiar4 rabunku, ze zatrzymany zostal podczas, gdy
skiadal o tym meldunek na pollcji i ie podczas przetrzymywania
w areszcie poddany zostai torturom ze skutkiem gmiertelnym.
W grudniu wiadze Kuweitu
przekazaly AI informacjg o tym,
ie Colompurage zostal lekko"
pobity podczas przesluchan ia i ie
obra'zeri.
doziial"evviclkich"
ROwnoczegnie wladze poinformowaly o przekazaniu do s4du,
przez prokuratora publicznego,
sprawy siedmiu funkcjonariuszy
policji. Akt oskai-ienia zarzuca
im stosowanie tortur celem wymuszenia zeznan.
AI zwrocila sic do wladz kuwejckich o przekazanie szczególow dotycz4cych postcpowania
sadowego w tych sprawach a
takie o wdroienie niezaleinych
dochodzeri zwiazanych z okolicznokiami gmierci Colompurage.
AMNESTY :NTERNATIONAL NEWSLETTER,
Sekretariatm Al
biuletyn Miedzynamdowego
oryginalnie drukowany w czterech jgzykach,
co miesiac informuje o najbardziej
drastycznych przypadkach famania
praw czfowieka na calym Swiecie
stanowiacych przedmiot troski
Amnesty International,
przez Al
o podejrnowanych
na caiym Swiecie kampaniach
i misjach. Staraniem
polskiej Grupy Al 2 (Warszawa)
1991
od paidziernika
ukazywaf sig regulamie
polski przekfad
skrOconej wersji biuletynu.
Od stycznia 1993 biuletyn bgdzie
publikowany w pefnej wersji
(bez wkfadki tematycznej)
pod nie zmieniorq redakcja Grupy Al 2
pod auspicjarni Stowarzyszenia Al.
Jest do otrzymania we wszystkich polskich
érodowiskach Al i w prenumeracie
za zwrotem kosztów druku i oplaty pocrowel.
tli
Jamal Faddah, domniemany
w Strefie Gazy, w grudniu
"kolaborant"
1992, przez
FATAH
IZRAEL / TERYTORIA OKUPOWANE
zabilistw
wcia dokonuja
lzraelIPalestyriczycy
intyftegly sHy izraelskie
1987
w roku okolo
d rozpoczgcia imieré
O
spowodowaly
900 omit) spoirnd palestynskiej
ludnoici cywilnej. Ugrupowania
zabily okolo 70
palestynskie
nieuzbrojonych obywa telt lzraela
650 Palesokolo
a takie
tynczyków podejrzanych o „kolaboracjg" z wladzami
AI niejednokrotnie apelowala
do rzadu Izraela o zrewidowanie
z as ad dopuszczaj 4cych u Zyd e
broni palnej, kthre - w swoim
dotychczasowym ksztalcie - dopuszczaj4 nieuzasadnione stosowanie gmiercionognych narzgdzi.
AI domaga sic rOwniei podjccia
tiligentonZotaittzdecydowanych krok6w, kthre
praw
lamaniu
zapobiegalyby
czlowieka przez sily izraelskie.
W 1992 poniosio gmier6 okolo
120 PalestyficzykOw - niektórzy w
okolicznokiach wskazuj4cych na
Afton,
egzbiorowych
dokonywanie
zekucji, inni przy niczym nie
broni.
uZyciu
uzasadnionym
Przykladem mote by6 przypadek
Jamala Ghanem: kiedy w marcu
1992 brai udzial w meczu pilki
noZnej, na boisko wkroczyio
nieumundurowanych
czterech
policjantów i oddalo do niego
gmiertelny strzal. W maju Anton
zostai
zatrzymany
al-Shumali
przez dwOch funkcjonariuszy
straiy granicznej na drodze do
-
w chwilc przed rozstrzelaniem
palestynski,
sic za dzialacza
który podawat
ezlowieka,
Beit Sahur. Wediug zeznafi naocznych gwiadkOw, jeden z policjantów strzlii do niego z bliska
uiywajac gumowych pociskow po
czym policjanci odjechali pozostawiaj4c konaj4c4 ofiarc na skraju drogi.
AI wezwala takie Organizacjg
Wyzwolenia Palestyny i Islamski
Ruth Oponi (llAMAS) do zastosowania tortur i
przestania
zadokonywania samowolnyth
bOjstw na Palestyriczykach pos4dzanych o „ko1aboracjc" oraz do
na izatakom
zapobieienia
raelsk4 1udnoge cywiln4. W grudniu AI wyrazila protest przeciw
zamora pOiniej
porwaniu
dowaniu przez IIAMAS Nissima
Toledano, izraelskiego funkcjogranicznej.
straiy
nariusza
I-LAMAS ogwiadczyl, ze Toledano zostal ujcty jako zakiadnik i
mi al bydwymieniony z a przywOdcc Ruchu, szejka Ahmada Yasin,
wcigi wiczionego przez wladze
izraelskie.
Przyw6dcy palestyriscy potcpili
stosowanie tortur i niczym nie
uzasadnione zabOjstwa dokonywane n a domniemanych „kolabojednak
potwierdzili
rantach",
zasade karania grnierci4 „kolaborantow" w przypadkri zatwierdzenia takiego wymiaru kary
przywOdztwo
przez najwyisze
polityczne.
AI, Jagkowa Dolina 4
Migdzynprodowy Sekretariat Al, 1 Easton Street, WC1X 8DJ Londyn, tel 1+44 71/ 413 5500, 0g6Inripolskie Stowarzyszenie
/+2/ 633-03-41
80-246 Gdansk, tel /+058/ 41 57 92, Redaguje i wydaje: Grupa AI 2, Bagatela 10 m.8, 00-585 Warszawa, tel (dom)
03E2S
jo
peaH
-
2)
0
A,
.0..
t)
Da.
c
0
0
CD
CD
CD%
CD
5.
4
g•
gl)
11)
CD CD 0
0.:
CD Du —
r)
0
ODUQ1p
oxg
UOS
AMNESTY
INTERNATIGRUPA
ONAL
2 (WARSZAWA)
Je§li podzielasz poglqd, ie brak wolnoki gdziekolwiek na gwiecie psuje smak wolnoki, z której Ty korzystasz i stanowi dla niej zagroienie, te Twoja satysfakcja z
korzystania z praw naleinych kaidemu czlowiekowi przyémiona jest gwiadomokiq ich brutalnego gwalcenia w stosunku do milionów ludzi - zacznij dzialaé. Dolqcz do „spisku
na rzecz nadziei". Wy§lij listy do odno§nych wladz protestujqc przeciwko Iamaniu praw czlowieka w sprawach opisanych w migdzynarodowym biuletynie Amnesty
International. Upomnij sic o ludzi prze§ladowanych, zatqdaj bezwarunkowego uwolnienia wicZniów sumienia i tych, którzy „znikncli", rzetelnych procesów dla wiciniów
politycznych, zado§6uczynienia wyrzqdzonym przez rzqdy krzywdom. Odwolaj sic do dobrej woli adresata. Zaakcentuj, te Twoja troska o prawa czlowieka wolna jest
od
opcji politycznych.
Zapoznaj sig z naszq propozycjq listów, podpisz je lub napisz wiasne, wytnij, wyglij pocztq lotniczq. Zacznij dzialaé w obronie ludzkiej godnogci i praw czlowieka!
•
••
•
•
Excellence,
profondement touché par la violation des droits de l'homme, je vous adresse un appel ardent a faire liberer,
,
Latsami
immédietement et sans conditions, les trois anciens fonotionnaires de l'état, Thorwouk Saysangkhi
restrictions
les
contre
fOrce
la
a
recourir
sans
prononces
sont
se
ui
q
ong,
Khamphouiet Feng Sakchittaph
des libertés civiques et pour la mise en oeuvre des reformes democratiques. Depuis 1990, ils sont detenus sans
qu'on leur presente des accusations. Selon des sources officieuses, en novembre 1992 on les a fait comparaitre
Le proces
devant le tribunal de Sam Neua, capitale de la province Houa Phanh, qui les a 14 ans de prison.
a ite secret, et les accuses n'ont pas eu le droit de s'adresser a un avocat. Ils seraient actuellement détenus
en isolement complet dans la prison centrale de Sop Hao.
Tout en protestant contre cette intaction a la lot, j'exprime mon espoir que vous ferez tout votre possible
erte.
afin qu'ils retrouvent bientat leur
Avec l'expression de mon respect
st..
0
0
0
0
C..
0
›.‘
N
1..
10_
-:
u
' ,n •-•
CS
...Y
- 0, . 0.1
i
b0 0
o przywrocenia
(Apelujc do Pana. gtcboko zatroskany tamaniem praw cztowieka. o spowodowanieniezwtocznego i bezwarunkoweg
,którzy
wolnoki taem bylym wysokim urzgdnikom pafistwowym.ThongsoukSaysangkhi,Latsami Ithamphoui i Feng Sakchittaphong
h reform.
opowiadali sic - nie stosujqc przemocy - przeciw ograniczeniu swobód obywatelskich i za przeprowadzeniem demokratycznyc
1992 stanch przed
Od roku 1990 sq wiczieni bez sformutowania wobec nich zarzutów. Nieoficjalne irridta donoszq, ze w listopadzie
a oskaaeni
sqdem w Sam Neua. stolicy odlegtej prowincji Houa Phanh i skazani zostali na 14 lat wiczienia. Proces ich byt utajniony
Sop Hao.
nie mogli skorzysta z pomocy prawnej. Prawdopodobnieodbywajq karc w kis6rirz odosobnieniu. w Centralnym Wiczieniu
powaianiem)
Wyraiajqc swój protest wobec bezprawia mam nadziejc, ie zrobi Pan wszystko. aby wkrritce odzyskali wolnok. Z
Ze L'
N
E
._ 0.
oL •-0
0
-4:=,
bo
' 0. 44
Nom et prenom (trnigi nazwisko)
t,
r...;Q
L,
Adresse (Dokladny adres)
CU
N
"0
"0
0
Monsieur le Premier Ministre,
profondement touches par la violation des droits de Phomme. je vous adresse un appel ardant a faire
de
mener une enquete sur la "disparition", au lendemain du coup d'ital. c'est-d-dire le 1-er octobre 1991.
gouvernemencoalition
Democratie,
la
de
Changements
les
pour
Front
du
militant
Jean-Robertjean-Baptiste,
tale de ranctent president Aristide. Plusieurs sources évoquent l'existence d'un temoin de son arrestation. ainsi
que le fait qu'il a éte vu dans plusieurs camps de detention, tandis que la police continue a nier son arrestation. Les tentatives de le retrouver ne provoquent que des menaces envers ceux qui les entreprennent.
En meme temps et dans des circonstances pareilles, au moths dix autres personnes sont "disparues".
Plusieurs sources annoncent qu'elles ont subi des tortures ou ont ité executies sans sentence du tribunal.
J'exprime mon espoir que vous ferez tout votre possible afin que les coupables des arrestations illicites, de
la detention sans accusations, des pritendues tortures at executions, comparaissent devant un tribunal
independant. _respire aussi que Jean-Robert Jean Baptiste sera retrouve et immédiatement libére.
Avec l'expression de mon respect
0
..x
,
ni C
Nom et prenom (In*
i nazwisko)
(Dokiadny adres)
F
'..
-sz
.e. u ...
--,•-,
0 ci =
• --
1.-
t) '..!_-:.. •;.-.
..0
(..)
t0
v)
U
n:s
N
.---i
-.Y
cz s- z
• —.
o u
••5 3 . E.',
iri '0 .-
C
=
C
- -•
'E 0
•N 0
,-
l'-••
_.,, ...
-0 - •--,
re
to 0in
..Y
th
ra
.1.-
i...)
=
4
•--,•C3
I:1 E ,v,
u
>,
c
,,,,..
L..N.
F,
..,-,
,,,.
E
F.
0 ,,, t..
.4-.
co ._
w dzieri
(Apeluje do Pana. gtgboko zatroskany tamaniem pmw cztowieka, o niezwtocznewdroienie dochodzeriw sprawie „zaginiccia".
na Rzecz Zmian i
po dokonaniu paewrotu politycznego tj. od 1 paidziernika 1991. Jean-Robertajean-Baptiste, dziatacza Frontu
i o tym. ie
Demokracji (FNCD) - koalicji rzqdowej bytego Prezydenta Aristide. Zródla donoszq o istnieniu Swiadkajego aresztowania
go koriczq sig
widziano go w Minych oirodkach internowania. podczas gdy policja zaprzecza. a jest wicziony. Pray odszukania
hczne doniesienia o
groibami wobecposzukujqcych. W tym samym czasie i okolicznokiach aagincto" co najmniej 10 innych osób. Sq
co jest w Pana mocy,
stosowaniu wobec nich tortur i o egzekucjach bez wyroków sqclowych.Wyraiam nadziejc, ie zrobi Pan wszystko
bezpostawieniazarzutów. za domniemonestosowanietortur
aby winni za bezprawne artsztowania. za przetrzymywanie w odosobnieniu
zostanie odnaleziony
i dokonywanie egzekucji. stanch przed niezaleinym sqdem. Mam równiei nadziejg. Zejean-Robert jean Baptiste
i te niezwtocznie odzyska wolnok. Z powaianiem)
14
c. .1
t-11 U
t.,
c
= ..Y C • •
0.
0
•
co •,.7.;
,....
:.=.
,...,
(1' 0 . 0
c
C3-
-=E L. .>"',
30 ,9
Lb 11,..aki'.- —
b..,
N = 0n ...ci tz
ago
N
..8' cubt).2.2-,''
0 0.ItsiTh
• •-• 0
•N
N
w (u33
1...
ril
N
%
L.
C
CL'
Ct. cid =
c
N
0.4 'V -.._ .
c
C .
.... u .C
c •N
a, >,
:
Nttsj :Adresse
g
a.,:...:
a
i:• --elttl-ff;
0- 0 •--, °
u •,-'''
fa. •
G,
Ecv :;-:.---
v >,
Your Excellency,
I am writing this letter to appeal to you, with deep concern about violations of Human Rights, to ascertain
W.D.
the fate of the three "disappeared" persons: Major Simon Jada, Major Pida Kenyi Lado and Joseph
Wai. They were detained by the securityforces, among hundredsof others, in Juba, betweenJune and August
1992, and there has been no trace of them since then. It is feared that they have been tortured or secretly
executed.
I would like to protest in the strongest possible terms against massdetention without charges, against
extrajudical executions,against disregardfor basic law and for human dignity. I would like to believe that
you will contribute in trying to find out whereabouts of the three persons- subjects of my special appeal as well as of all the others who "disappeared"after having been detained, that they are still alive and that
they will soon regain freedom.
Yoursrespectfully
' :
v •.- •.° . 0-4
g > ,5 a .0-xNe
1.1.
4
.-
Full name
Address
(Imig i nazwisko)
(Dokladny adres)
.
:1i:4-r4,LU'''4'4
-
to ,,.- .—
"
a.
1... 0
6.
0
t'LCI
=0
,
44.„• ....., C) '1:3.
Cid 1..)
rl..'1
N ':-, ."'E:r -1.
4-'-,:.'
1 ' co''-'41-cl•
7.
n, c LA N IF co .4-. ca .... cr
3. -st::
i gi 1, 0.01 ihN
(IT
;
II
N
: 1
L.
.1'
; :
0
..-
-
Nm
v
osób:
(Pisz; ten list. Aboko zatroskanytamaniemprow cztowieka.aby zaapelowaido Pana o wyjainienielosciwtrzech"zaginionych"
jak
,
podobnie
Majora SimonaJada, Majora Pitii KenyiLado iJosepha W.D. Wai. Zostali oni zatrzymaniprzez stuibe bezpieczefistwa
i po innych - zaginqt
setki innychosób.w mielcieJuba, w okresieod czerwca do sierpnia 1992 roku. i od tego czasu Vad po nich - jak
aresztowari
lstniejeobawa,ie byli torturowania takie. te zostali potajemniestraceni.Wyraiam swójgorqcysprzeciwwobecmasowych
godnoici ludzkiej.
ia
bez stawianiazarzutów. wobecdokonywaniaegzekucjibez wyrokówsqdowych.wobecbezprawiai nieposzanowan
wszystkichinnych.
Chef miee nadzieje.te dopomoiePan w ustaleniulosówtrzech osdb,w ktcitychsprawieszczególnieapeluje.a takie
które "zaginelYpo zatrzymaniu, ie sq onejeszczeprzu iyciu i ie wkrótceodzyskajqwolnok. Z powaianiem)
U
0
0
•
'L.) •,...$
'Nt%
.-,
,
:2 -5= •.; •F.
›...
.te-
'
u kr, 0 • • . -0
c„.0
F.-.,
0 ._... .4. .....
.,,,.
0
0.
-0
0 -0 E..-0
co re
...r
.
rno ro ..x
0 Ln 0
.4
..%4
3 0
o
N
cl.
a
Z