INFORMACJA DLA PACJENTA ŚZ-CVC-03-02 Założenie

INFORMACJA DLA PACJENTA ŚZ-CVC-03-02 Założenie

INFORMACJA DLA PACJENTA
ŚZ-CVC-03-02
celem wyrażenia świadomej zgody na opisany zabieg
wersja 02(01.2016)
Założenie cewnika do żyły centralnej
Stwierdzono u Pana/Pani zaawansowaną niewydolność nerek, która wymaga lub będzie
wymagać leczenia zastępującego działanie nerek. Leczenie to jest konieczne w celu oczyszczenia
organizmu z toksycznych produktów przemiany materii, które w warunkach prawidłowych usuwane
są przez nerki. Nieleczona niewydolność nerek prowadzi do śmierci chorego. Możliwe sposoby
leczenia zastępującego nerki obejmują przeszczepienie nerki, dializy otrzewnowe lub hemodializy. Do
przeprowadzenia hemodializ konieczny jest dostęp naczyniowy umożliwiający pobieranie krwi do
aparatu dializacyjnego i oddawanie jej po oczyszczeniu do organizmu chorego. Istnieją dwa rodzaje
dostępów naczyniowych stosowanych w dializoterapii: cewniki dializacyjne oraz przetoki tętniczożylne.
Najkorzystniejszym dostępem naczyniowym do dializoterapii są przetoki dializacyjne
wytworzone z naczyń własnych chorego, wykonywane poprzez połączenie tętnicy z żyłą. Jednak
nie u wszystkich chorych możliwe jest wytworzenie tętniczo-żylnej przetoki dializacyjnej.
Najczęściej przyczyną takiej sytuacji są współistniejące choroby oraz brak technicznych możliwości
wykonania przetoki. Cewniki dializacyjne, które są wykorzystywane jako dostęp dializacyjny,
charakteryzują się większym ryzykiem wystąpienia powikłań infekcyjnych oraz zakrzepów w
porównaniu z przetokami dializacyjnymi. W celu zmniejszenia ryzyka zakażenia stosowane są cewniki
stałe, z fragmentem cewnika umieszczonym w kanale wykonanym w tkance podskórnej.
Proponujemy Panu/Pani założenie cewnika dializacyjnego.
Co to jest ?
Jest to dwukanałowy cewnik, umieszczony specjalną metodą w żyle centralnej, lub w prawym
przedsionku serca. Każdy rodzaj cewnika jest gotowy do użycia natychmiast po implantacji. Cewnik
czasowy „ostry”(nietunelizowany) stosowany jest do przeprowadzenia zabiegu hemodializy
w nagłych przypadkach, kiedy nie przewiduje się potrzeby terapii przewlekłej. Nie powinien być
założony na dłużej niż 2-3 tygodnie.
Cewnik permanentny ( ze specjalną mufką) to stały dostęp naczyniowy do hemodializy, dodatkowo
zabezpieczony specjalnym tunelem podskórnym zmniejszającym ryzyko zakażeni, dzięki czemu może
służyć nawet kilka lat.
Czemu służy zabieg ?
Zabieg przeprowadzany jest w warunkach aseptycznych. Celem jest wytworzenie sztucznego,
specjalistycznego dostępu naczyniowego, dzięki któremu możliwe jest pobieranie krwi celem jej
oczyszczania pozaustrojowego przy wykorzystaniu urządzeń zastępujących lub wspomagających
czynność własnych nerek pacjenta. Dzięki jednorazowemu zabiegowi możliwe jest wielokrotne
podłączanie do zabiegów hemodializy.
Miejsca wprowadzenia cewnika
Wybór miejsca zależy od stanu naczyń krwionośnych pacjenta, może to być okolica szyi, okolica
podobojczyka, pachwina. Rzadziej, w sytuacjach krytycznych jedynym miejscem dostępnym może
być okolica lędźwiowa
Metody alternatywne.
Dla pacjentów zakwalifikowanych do leczenie metodą hemodializy w przewlekłej chorobie nerek
alternatywnym dostępem naczyniowym jest przetoka tętniczo-żylna wytworzona z naczyń własnych,
która uznawana jest za najbezpieczniejszy rodzaj dostępu. Niestety ze względu na indywidualne
warunki każdego pacjenta wytworzenie takiego zespolenia może być trudne bądź niemożliwe
- miażdżyca, brak odpowiednich naczyń, wykrzepianie, inne. Dla pacjentów wymagających podjęcia
terapii natychmiast cewnik naczyniowy spełnia wymóg natychmiastowego użycia, natomiast przetoka
t-ż wymaga okresu gojenia i „dojrzewania” około 6-8 tygodni, zatem nie ma możliwości rozpoczęcia
terapii natychmiast po jej wytworzeniu. Przetoka tętniczo – żylna może być również wytworzona
Założenie cewnika do żyły centralnej
ŚZ-CVC-03-02
INFORMACJA DLA PACJENTA
ŚZ-CVC-03-02
celem wyrażenia świadomej zgody na opisany zabieg
wersja 02(01.2016)
z użyciem naczynia sztucznego w przypadku problemów z naczyniami własnymi chorego, jednak
również wymaga okresu gojenia i dojrzewania od 3 do 6 tygodni. Użycie graftu ( sztucznego) naczynia
wiąże się jednocześnie z większym ryzykiem zakażenia miejsca w czasie użytkowania do zabiegów
hemodializy w porównaniu do przetoki t-ż z naczyń własnych.
Badania poprzedzające zabieg obejmują:
- ocenę naczyń wg zaleceń lekarza
- ocenę wskaźników krzepnięcia i morfologii krwi
- oznaczenie grupy krwi pacjenta
- określenie statusu wirusologicznego pacjenta
Ile trwa zabieg?
Czas założenia cewnika zależy od rodzaju cewnika - szybciej i prościej zakłada się cewnik tzw.
„ostry”, tzn. bez mufki. Cewnik permanentny wymaga większego zaangażowania zabiegowego,
szczególnie ze względu na technikę umocowania cewnika i bezpieczeństwo epidemiologiczne. Na
czas zabiegu wpływają także uwarunkowania anatomiczne chorego oraz trudności wynikające z
dotychczasowych kaniulacji naczyń i ich zwężeń lub niedrożności. Średnio zabieg trwa od 35 do 60
minut.
Przygotowanie pacjenta obejmuje:
- ocenę możliwości ułożenia pacjenta w pozycji płaskiej lub Trendelenburga. Uwaga! Wielu chorych
przewodnionych lub obciążonych chorobami układu krążenia może odczuwać duszność i być
niespokojnym podczas zabiegu – otrzymują wówczas tlen oraz leki
- emocjonalne, psychiczne przygotowanie pacjenta polegające na wyjaśnieniu celowości zabiegu,
omówieniu czynności oraz zachowania po zabiegu, poinformowanie o możliwych powikłaniach
- uzyskanie pisemnej, świadomej zgody na zabieg
- fizyczne przygotowanie to czystość pola operacyjnego – miejsca wkłucia cewnika: umycie
i ewentualne ogolenie ( przez personel, nową maszynką, unikając zranień)
- monitorowanie stanu pacjenta podczas zabiegu ( pomiary ciśnienia tętniczego krwi, zapis EKG
i SpO2) jest wskazane dla bezpieczeństwa chorego i bieżącej kontroli poprawności zabiegu
- w przypadku cewnika permanentnego profilaktyczne podanie antybiotyku przed zabiegiem
Opis zabiegu.
Pacjent po kąpieli ( chyba, że jest to sytuacja ostra), ogolenie pola zabiegowego, ułożenie na stole
zabiegowym, założenie monitorowania -czynność serca, wysycenie krwi tlenem, mankiet do pomiaru
ciśnienia tętniczego krwi. Założenie dostępu do żyły obwodowej typu wenflon celem podawania
leków lub płynów podczas zabiegu. Całość zabiegu jest procedurą aseptyczną, tzn. wszystkie czynności
wykonywane są z użyciem materiałów jałowych oraz jednorazowych. Miejsce wprowadzenia cewnika
lekarz znieczula miejscowo. Podczas wprowadzania cewnika metodą Seldingera chory może odczuwać
ucisk, lekki ból, dyskomfort ułożenia, rozpieranie. Pacjent otrzymuje polecenia właściwego ułożenia
głowy, kończyny górnej oraz polecenie wstrzymania oddechu w istotnym momencie zabiegu. Bardzo
ważne jest słuchanie poleceń lekarza i pielęgniarki podczas zabiegu! Po identyfikacji naczynia
i wprowadzeniu cewnika, lekarz stabilizuje jego położenie poprzez przyszycie oraz ufiksowanie
mufki w przypadku cewnika permanentnego. Po założeniu cewnika, jego kanały muszą być dobrze
przepłukane solą fizjologiczną i zabezpieczone roztworem 0,9% NaCl z Heparyną celem zapobieżenia
wykrzepnięciu kanałów. W niektórych przypadkach na zlecenie lekarza mogą być zastosowane
specyficzne „korki” do wypełnienia kanałów (np. antybiotykowe).
Kanały cewnika muszą być zamknięte podwójnie: zacisk oraz koreczek. Po umyciu pola zabiegowego
zakładany jest jałowy opatrunek. Po zakończeniu zabiegu, wykonywana jest kontrola położenia
cewnika - zdjęcie rtg klatki piersiowej.
Założenie cewnika do żyły centralnej
ŚZ-CVC-03-02
INFORMACJA DLA PACJENTA
ŚZ-CVC-03-02
celem wyrażenia świadomej zgody na opisany zabieg
wersja 02(01.2016)
Po potwierdzeniu prawidłowości założenia cewnik może być użytkowany i wykorzystywany tylko do
zabiegów HD ( oraz resuscytacji).
Jak zachować się po zabiegu ?
- po zabiegu należy obserwować miejsce wprowadzenia cewnika pod kątem krwawienia
- czasowo może utrzymywać się uczucie bolesności
- pacjent nie może manipulować przy cewniku, ani w obrębie opatrunku, a tym bardziej przy
elementach cewnika: koreczki, zapinki.
- niekontrolowane otworzenie kanałów jest niebezpieczne dla życia chorego i może doprowadzić do
śmierci chorego
- pacjent z cewnikiem do HD powinien korzystać tylko z kąpieli pod wodą bieżącą (prysznic) zabezpieczając całość cewnika na czas mycia opatrunkiem foliowym, najlepiej wykonać kąpiel krótko
przed hemodializą ( wówczas personel stacji dializ profesjonalnie zabezpieczy cewnik) .
- w razie krwawienia, silnego bólu, złego samopoczucia, wzrostu temperatury i obrzęku natychmiast
zgłosić to lekarzowi lub pielęgniarce.
- przy cewniku nie wolno manipulować nożycami !!!!
Wczesne i późne powikłania zakładania cewnika dializacyjnego:
- zakrzepicę cewnika dializacyjnego;
- zakażenia cewnika, powstawanie ropni zlokalizowanych w okolicy cewnika, uogólnienie
zakażenia, aż do posocznicy ( sepsy)włącznie;
- uszkodzenia sąsiednich tkanek (np. tętnice, nerwy, płuca). Ryzyko wzrasta przy znacznej otyłości
lub wyniszczeniu, przy zaburzonych stosunkach anatomicznych, u chorych, którzy poprzednio
przebyli zabiegi operacyjne, u chorych po przebytych rozległych stanach zapalnych, urazach,
napromienianiu tej okolicy. Uszkodzenie płuca prowadzić może do powstania odmy opłucnowej,
która może wymagać drenowania;
- mechaniczne uszkodzenie cewnikowanej żyły, serca;
- krwawienia śród i pooperacyjne, przy których zachodzi konieczność transfuzji krwi; powstanie
krwiaków;
- zatorowość powietrzna;
- zakażenia wirusem zapalenia wątroby (tzw. żółtaczki zakaźnej);
- uszkodzenie skóry przez środki dezynfekujące
- zakrzepicę cewnikowanej żyły;
- zakrzep żyły głównej górnej, zakrzep żyły ramienno-głowowej
- złamania, pęknięcia cewnika dializacyjnego;
- powstanie, szpecących i przeszkadzających blizn, które mogą powstawać w przypadku skłonności
osobniczych lub powikłań w procesie gojenia;
- zaostrzenie choroby niedokrwiennej serca
- zawał serca
- niewydolność krążenia
- niewydolność oddechową
- zapalenie płuc
- zakrzepicę żył głębokich. Najgroźniejszym powikłaniem wczesnym zakrzepicy żył głębokich jest
zatorowość płucna.
Większość w/w powikłań może wymagać kolejnych operacji, zmiany sposobu leczenia, przedłużenia jego
okresu i może być także przyczyną śmierci.
Postepowanie zmniejszające ryzyko powikłań stosowane w RCN:
- przygotowanie pacjenta poprzez edukację i uzyskanie zgody na zabieg
- dokument potwierdzający grupę krwi pacjenta lub wykonanie badania
Założenie cewnika do żyły centralnej
ŚZ-CVC-03-02
INFORMACJA DLA PACJENTA
ŚZ-CVC-03-02
celem wyrażenia świadomej zgody na opisany zabieg
wersja 02(01.2016)
- wykonanie zabiegu przez doświadczonego lekarza lub pod bezpośrednim nadzorem
doświadczonego lekarza
- dobra diagnostyka przed zabiegiem i właściwe zaplanowanie postępowania
- zabieg wykonany w warunkach aseptycznych
- monitorowanie stanu pacjenta w trakcie i po zabiegu,
- profilaktyka antybiotykowa przed zabiegiem wg wskazań lekarza
Prognoza pooperacyjna.
Prawidłowo założono stały cewnik dializacyjny pozawala na skuteczne prowadzenia terapii
nerkozastępczej. Uwalnia chorego od ryzyka powikłań i zgonu wywołanych rozwojem przewlekłej
niewydolności nerek. Jednak pomimo dostępności coraz doskonalszych cewników oraz stosowania
prawidłowej techniki operacyjnej wprowadzenie stałego cewnika dializacyjnego związane jest
z istotnym ryzykiem zakażenia i zakrzepicy. Zakażenia cewników centralnych u chorych dializowanych
są główną przyczyną powikłań i zgonów. Ocenia się, że zakażenie związane wykorzystywaniem
cewników dializacyjnych występuje u 10-50% chorych. Zakrzep cewnika jest równie groźnym
powikłaniem odległym. Powikłanie to wymaga wymiany cewnika w tym samym miejscu lub założenia
nowego do innej dużej żyły.
Opis możliwych następstw rezygnacji z proponowanego leczenia
Rezygnacja z założenia cewnika dializacyjnego uniemożliwia wykonanie zabiegu hemodializy,
odroczenie terapii zagraż zdrowiu i życiu pacjenta. Brak dostępu dializacyjnego uniemożliwia
prowadzenie leczenia nerko zastępczego i jest bezpośrednim zagrożeniem życia dla chorego
z niewydolnością nerek.
ŚWIADOMA ZGODA NA ZABIEG :
ZAŁOŻENIE CEWNIKA DO ŻYŁY CENTRALNEJ
Rodzaj zgody1: własna ( w swoim imieniu); zastępcza( jako przedstawiciel ustawowy, rodzic,
opiekun faktyczny) ; równoległa ( dla dziecka powyżej 16 lat, dla osoby ubezwłasnowolnionej)
Imię i nazwisko pacjenta2………………………………………………….. Pesel………………………………...............
Niniejszym, ja ………………………………………………………………. Pesel ………………………………………….
po zapoznaniu się z opisem badania zamieszczonym w tym dokumencie oraz po rozmowie
z lekarzem, podczas której uzyskałem wyjaśnienia na zadane pytania, wyrażam / nie wyrażam
zgody1 na założenie cewnika do żyły centralnej
data;…………………………………….
1
2
Niepotrzebne skreślić
Skreślić w przypadku zgody własnej.
Podpis czytelny pacjenta………………………..……
Podpis lekarza…………………………………………………………………
Założenie cewnika do żyły centralnej
ŚZ-CVC-03-02